Wytyczne w sprawie ustalania kosztów

2
Wytyczne w sprawie ustalania wysokości cen na podstawie kosztów własnych
(Załącznik do rozporządzenia PR Punkt 30/53 z dnia 21 listopada 1953 r.)
Spis treści
I. Kwestie ogólne
4
Nr 1 Zakres obowiązywania
4
Nr 2 Utworzenie i forma prowadzenia rachunkowości
4
Nr 3 Oświadczenie wykonawcy
4
II. Określenie wysokości cen na podstawie kosztów własnych
4
Nr 4 Koszty i cena kosztów własnych
4
Nr 5 Sposób określenia wysokości cen na podstawie kosztów własnych
5
Nr 6 Rodzaje cen kosztów własnych
5
Punkt 7 Ilość przyjęta do kalkulacji
5
Punkt 8 Wycena
6
Punkt 9 Ogólne informacje dotyczące kalkulacji cen
6
Punkt 10 Podział kalkulacji cenowych
7
III. Elementy ceny kosztów własnych
8
A. Materiały
8
Punkt 11 Materiały produkcyjne
8
Punkt 12 Przetwarzanie produktów przez inne przedsiębiorstwa
8
Punkt 13 Materiały pomocnicze i eksploatacyjne
8
Punkt 14 Specjalne materiały eksploatacyjne
9
Punkt 15 Paliwo i energia
9
Punkt 16 Określenie ilości
9
Punkt 17 Wycena
9
Punkt 18 Cena nabycia
10
Punkt 19 Dostawy z własnych zakładów zajmujących się wstępnym przygotowaniem
materiałów
10
Punkt 20 Dostawa materiałów
11
Punkt 21 Materiały odpadowe
11
B. Płace, wynagrodzenia oraz inne koszty osobowe
11
Punkt 22 Rozliczenie
11
Punkt 23 Kalkulacja
11
Punkt 24 Wycena
11
Punkt 25 Koszty socjalne
12
C. Konserwacja i naprawa
12
Punkt 26 Kalkulacja
12
D. Umowy rozwoju, umowy w zakresie wykonania projektu i umowy na wykonanie testów
13
Punkt 27 Rozwój „wolny” i „powiązany”
13
Punkt 28 Dokumentacja
13
E. Uruchomienie produkcji, zmiany sposobu produkcji
13
Punkt 29 Kalkulacja
13
F. Podatki, opłaty, składki
13
Punkt 30 Podatki
13
Punkt 31 Świadczenia wyrównawcze
14
Punkt 32 Opłaty i składki
14
G. Licencje, patenty, ochrona własności intelektualnej
14
Punkt 33 Kalkulacja i rozliczenie
14
H. Koszty czynszu, koszty biurowe, koszty reklamy, koszty transportu itd.
14
Punkt 34 Ilość przyjęta do kalkulacji oraz wycena
14
I. Specjalne koszty dystrybucji
15
Punkt 35 Prowizje dla przedstawicieli handlowych
15
Punkt 36 Warunki i koszt wysyłki
15
K. Koszty kalkulacyjne
15
a) Amortyzacje środków
15
Punkt 37 Definicja
15
Punkt 38 Wartość amortyzacji oraz zasada dokonywania wyceny
15
Punkt 39 Korzystanie z urządzeń
16
Punkt 40 Uwzględnienie odmiennych kosztów
16
Punkt 41 Amortyzacje specjalne
16
Punkt 42 Dokumentacja
16
b) Odsetki
16
Punkt 43 Obliczenie
16
Punkt 45 Uwzględnienie wartości niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa
17
Punkt 46 Uwzględnienie ilości niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa
18
c) Pojedyncze ryzyko
18
Punkt 47 Rozróżnienie
18
Punkt 48 Rozliczenie
18
Punkt 49 Określenie wysokości kalkulacyjnych kosztów ryzyka
18
Punkt 50 Dokumentacja
19
L. Zysk kalkulacyjny
19
Punkt 51 Definicja
19
Punkt 52 Wysokość doliczanej kwoty
19
I. Kwestie ogólne
Nr 1 Zakres obowiązywania
(1) Wytyczne regulują kwestie związane z ustaleniem wysokości kosztów,
a) jeżeli rozporządzenia lub zarządzenia przewidują wymóg
aa) stosowania powyższych wytycznych lub też
bb) przyznają zleceniodawcy prawo do żądania stosowania niniejszych wytycznych, a zleceniodawca
korzysta z tego prawa lub też
b) jeżeli zleceniodawca i wykonawca uzgodnią stosowanie niniejszych wytycznych zgodnie z
przepisami prawa cenowego.
(2) Wytyczne regulują w szczególności kwestie związane z określeniem wysokości cen zgodnie z §5
do §5 rozporządzenia PR Punkt 30/53 w sprawie cen obowiązujących w przypadku przetargów
prywatnych z dnia 21 listopada 1953 r. (Bundesanzeiger Punkt 244 z dnia 18 grudnia 1953 r.)
Nr 2 Utworzenie i forma prowadzenia rachunkowości
Wykonawca jest zobowiązany do prowadzenia właściwej rachunkowości. Rachunkowość ta powinna
zapewnić w każdej chwili możliwość określenia poniesionych kosztów oraz wykonanych świadczeń,
dokonanie porównania rachunku kosztów i świadczeń z rachunkiem nakładów i zysków, a także
obliczenia wysokości cen na podstawie kosztów własnych.
Nr 3 Oświadczenie wykonawcy
Zleceniodawca będący podmiotem publicznym może zażądać od wykonawcy złożenia oświadczenia,
iż
a)
ceny oraz opłaty ustalone w ramach procedury określania wysokości cen na podstawie kosztów
własnych są zgodne z przepisami prawa cenowego oraz
b)
wysokość cen na podstawie kosztów własnych została określona zgodnie z niniejszymi
wytycznymi.
II. Określenie wysokości cen na podstawie kosztów własnych
Nr 4 Koszty i cena kosztów własnych
(1) Wysokość kosztów określa się na podstawie ilości oraz wartości
wykonania świadczenia oraz wykorzystanych usług.
(2) W przypadku określania wysokości cen na podstawie kosztów
niniejszych wytycznych należy uwzględnić wyłącznie ten rodzaj i
powstały w przypadku realizacji określonych świadczeń przez
przedsiębiorstwo.
dóbr wykorzystanych do
własnych w rozumieniu
wysokość kosztów, które
ekonomicznie zarządzane
(3) Cena kosztów własnych w rozumieniu niniejszych wytycznych oznacza sumę, określonych
zgodnie z niniejszymi wytycznymi, kosztów przypisanych do świadczenia, powiększoną o
wysokość zysku kalkulacyjnego (punkty 51 i 52).
(4) W przypadku, gdy księgowość danego przedsiębiorstwa, w szczególności w odniesieniu do
kwestii związanych z wyceną, funkcjonuje na zasadach, które odbiegają od zasad określonych w
niniejszych wytycznych, to istnieje możliwość określenia dopuszczalnych kosztów na potrzeby
określenia wysokości kosztów własnych w oparciu o indywidualne rozliczenia przedsiębiorstwa
poprzez odpowiednie podniesienie oraz zmniejszenie wysokości danych kwot, jeżeli zachowana
zostanie przy tym możliwość ich weryfikacji tych kosztów.
Nr 5 Sposób określenia wysokości cen na podstawie kosztów własnych
(1) W zależności od momentu określenia wysokości kosztów rozróżnia się:
a) kalkulacje wstępne (kalkulacje, które są dokonywane przed wykonaniem świadczenia),
b) kalkulacje powykonawcze (kalkulacje, które przeprowadza się już po wykonaniu świadczenia).
(2) W zależności od zastosowanej procedury rozróżnia się:
a) procedurę podziału (rachunki podziału, rachunki liczb równoważnych),
b) Procedura przetargowa (procedura stawki rozliczeniowej [rachunki towarowe i rachunki
dotyczące zamówienia] ),
c)
d) Formy mieszane z elementami a) i b).
Nr 6 Rodzaje cen kosztów własnych
Ceny mogą zostać określone na podstawie kosztów własnych poprzez
a)
kalkulację wstępną jako stałe ceny kosztów własnych lub orientacyjne ceny kosztów własnych,
b)
poprzez kalkulacje powykonawcze jako ceny refundacji koszów własnych,
c)
poprzez kalkulację wstępną kosztów poszczególnych obszarów objętych kalkulacją oraz
kalkulację powykonawczą kosztów dla pozostałych obszarów.
Punkt 7 Ilość przyjęta do kalkulacji
(1) Jeżeli przepisy Sekcji III nie stanowią inaczej, to przy uwzględnieniu zasady ekonomicznie
zarządzanego przedsiębiorstwa przyjmuje się do kalkulacji ilości dóbr w przypadku
a) uzgodnień cenowych przyjętych na podstawie kalkulacji wstępnej
wykorzystanych do wykonania świadczenia dóbr i usług, w zakresie, w jakim można je
przewidzieć w momencie złożenia oferty,
b) w przypadku uzgodnień cenowych przyjętych na podstawie kalkulacji powykonawczych
dobra i usługi, które zostały rzeczywiście wykorzystane przy realizacji świadczenia.
W przypadku uzgodnień przyjętych na podstawie kalkulacji wstępnych kosztów poszczególnych
obszarów objętych kalkulacją oraz kalkulacji powykonawczej kosztów dla pozostałych obszarów
stosuje się odpowiednio dla poszczególnych obszarów objętych kalkulacją przepisy określone w
ust. I
Punkt 8 Wycena
(1) W przypadku wyceny dóbr i wartości nie uwzględnia się podatków naliczonych i kwot
podlegających odliczeniu zgodnie z §15 i § 18 Ustawy o podatku od towarów i usług (podatek VAT).
Kwoty i podatki naliczone, które zgodnie z powyższymi przepisami nie podlegają odliczeniu,
stanowią koszty w rozumieniu punktu 4.
(2) Jeżeli przepisy Sekcji III nie stanowią inaczej, to przy wycenie uwzględnia się
a) w przypadku uzgodnień cenowych przyjętych na podstawie kalkulacji wstępnej
ceny dnia poszczególnych dóbr oraz odpowiednie opłaty za usługi, określane w momencie złożenia
oferty,
b) w przypadku uzgodnień cenowych przyjętych na podstawie kalkulacji powykonawczych - ceny
zakupu dóbr oraz odpowiednie opłaty za usługi, jeżeli dobra i usługi zostały nabyte specjalnie w
związku ze zleceniem,
ceny dnia, określane w momencie pobrania towarów z magazynu, jeżeli dane materiały nie
zostały nabyte specjalnie w związku ze zleceniem, ale pobrano je z magazynu.
(3) W przypadku uzgodnień przyjętych na podstawie kalkulacji wstępnych kosztów poszczególnych
obszarów objętych kalkulacją oraz kalkulacji powykonawczej kosztów dla pozostałych obszarów,
stosuje się odpowiednio dla poszczególnych obszarów objętych kalkulacją przepisy określone w
ust. 2.
Punkt 9 Ogólne informacje dotyczące kalkulacji cen
(1) W przypadku każdej kalkulacji cen należy podać następujące informacje
a) dokładna nazwa przedmiotu kalkulacji (numer zlecenia, zestawienia materiałowego, adnotacje
dotyczące wprowadzenia zmian w rysunkach, numer projektu i wzoru itd.),
b) zakład dostawczy i dział produkcyjny,
c)
ilość referencyjna, do której odnoszą się dane liczbowe zawarte w kalkulacji (sztuki, kg, metry
itd.),
d) data zakończenia kalkulacji,
e) dostarczana ilość, która łącznie powinna być uwzględniona w kalkulacji,
f) warunki dostawy, jeżeli mają wpływ na wysokość ceny kosztów własnych.
(2) W przypadku kalkulacji powykonawczych należy dodatkowo podać następujące informacje:
a) okres czasu, w którym wykonane zostały świadczenia objęte rozliczeniem,
b) świadczenia wykonane przed świadczeniami objętymi rozliczeniem oraz kolejne świadczenia
zaplanowane zgodnie z portfelem zamówień lub obietnicami zamówienia.
Punkt 10 Podział kalkulacji cenowych
(1) Uwzględniając postanowienia określone w punkcie 2 i 4 ust. 1 zleceniodawca może uzgodnić z
wykonawcą określone wzory obowiązujące dla kalkulacji wstępnej i kalkulacji powykonawczej.
Należy przy tym w taki sposób dokonać podziału kalkulacji wstępnych i powykonawczych, aby
możliwe było ich porównanie.
(2) Przy uwzględnieniu punktu 2 oraz bez uszczerbku dla możliwego do zweryfikowania, bardziej
szczegółowego podziału dokonanego przez dane przedsiębiorstwo lub też podziału uzgodnionego
w inny sposób, należy dokonać podziału kalkulacji cenowych co najmniej w sposób
przedstawiony poniżej, jeżeli w ust. 4 - 6 nie określono inaczej:
koszty materiałów produkcyjnych
koszty produkcji
koszty rozwoju i przygotowania projektu
koszty administracyjne
koszty dystrybucji
koszty własne
zysk kalkulacyjny
cena kosztów własnych
(3) W ramach obszarów objętych kalkulacją należy odrębnie wykazać koszty jednostkowe i ogólne,
jeżeli zgodnie z zastosowaną procedurą kalkulacji (zob. pkt 5 ust. 2) jest to możliwe, a
rozwiązanie tego rodzaju jest powszechnie stosowane w danej branży. W ramach kosztów
jednostkowych należy ewentualnie dokonać rozróżnienia pomiędzy kosztami produkcji a
specjalnymi kosztami jednostkowymi. Koszty specjalne, które muszą zostać wykazane zgodnie z
Sekcją III, należy przedstawić w odpowiednich obszarach objętych kalkulacją.
(4) Suma częściowa kosztów produkcji powinna zostać przypisana do pozycji, w której jest zwykle
uwzględniana zgodnie z praktyką przyjętą w danej branży lub przedsiębiorstwie.
(5) Jeżeli jest to niezbędne z punktu widzenia kryterium opłacalności związanej z prowadzeniem
księgowości, to możliwe jest łączne wykazanie następujących kosztów ogólnych:
koszty ogólne materiałów oraz koszty ogólne produkcji, koszty ogólne administracji oraz koszty
ogólne sprzedaży.
(6) Jeżeli jest to dozwolone zgodnie z rachunkiem kosztów uwzględniającym zasady właściwej
rachunkowości zgodnie z punktem 2, to kalkulacja powykonawcza może zostać ograniczona do
kwot, w przypadku których występują różnice w stosunku do wyników uzyskanych w ramach
kalkulacji wstępnej.
(7) W przypadku świadczeń, które zostały już zrealizowane przez wykonawcę w podobny lub taki
sam sposób, wysokość cen można określić w oparciu o kalkulację powykonawczą, przy
uwzględnieniu zaistniałych zmian w wysokości kosztów.
III. Elementy ceny kosztów własnych
A. Materiały
Punkt 11 Materiały produkcyjne
(1) Jako materiały produkcyjne uwzględnia się:
a) materiały eksploatacyjne i produkcyjne (surowce podstawowe oraz półfabrykaty, z których
powstają części gotowych wyrobów),
b) półprodukty (produkty znajdujące się na etapie przejściowym danego procesu produkcji, lub też
części produktów, które nie stanowią samodzielnych wyrobów, przeznaczonych do sprzedaży w
rozumieniu programu produkcyjnego),
c)
produkty gotowe nabywane na zewnątrz (całkowicie gotowe produkty, które zostały
wyprodukowane przez inne przedsiębiorstwa na podstawie rysunków własnych lub
sporządzonych przez osoby trzecie, powiązane jednak technologią produkcji z wyrobami
własnymi)
(2) Zwraca się w tym kontekście uwagę na punkt 13 ust. 3.
Punkt 12 Przetwarzanie produktów przez inne przedsiębiorstwa
(1) Przetwarzanie produktów przez inne przedsiębiorstwa oznacza pobieranie półproduktów z
bezpłatnie przekazanych materiałów, bądź też przejęcie poszczególnych procesów produkcji
przez inne przedsiębiorstwa (praca najemna).
(2) W przypadku przetwarzania własnych materiałów produkcyjnych przez inne przedsiębiorstwa,
koszty tego rodzaju świadczenia należy rozliczyć jako koszty specjalne i wykazać je odrębnie w
kalkulacji. Powyższe obowiązuje także w przypadku pracy najemnej świadczonej przez innych
dostawców.
(3) Koszty ogólne produkcji odnoszące się do własnych zakładów produkcyjnych nie mogą być
wliczane do kosztów pracy najemnej świadczonej przez inne przedsiębiorstwa.
Punkt 13 Materiały pomocnicze i eksploatacyjne
(1) Materiały pomocnicze wykorzystywane w produkcji traktuje się w taki sam sposób, jak materiały
produkcyjne, o ile ze względów technicznych nie są one rozliczane w ramach kosztów ogólnych.
(2) Materiały eksploatacyjne nie należą do materiałów produkcyjnych.
(3) Rozróżnienia pomiędzy materiałami produkcyjnymi, pomocniczymi i eksploatacyjnymi należy
zawsze dokonywać w oparciu o jednolite kryteria.
Punkt 14 Specjalne materiały eksploatacyjne
(1) Specjalne materiały eksploatacyjne oznaczają urządzenia robocze wykorzystywane wyłącznie do
produkcji danego przedmiotu dostawy. Materiały te obejmują w szczególności m.in. modele,
foremniki, szablony, wykrojniki oraz podobne przyrządy, a także narzędzia specjalne i przyrządy
pomiarowe.
(2) Koszty specjalnych materiałów eksploatacyjnych rozlicza się jednorazowo w przypadku dostaw
jednorazowych, a w pozostałych przypadkach wraz z odpowiednią częścią spłaty rozlicza się
według kalkulacji ceny przedmiotu dostawy jako koszty specjalne produkcji.
(3) Przebieg oraz stan spłaty przypadającej na części rozliczone w odniesieniu do dostawy musi być
możliwy do wykazania na podstawie ksiąg rachunkowych lub kartotek.
Punkt 15 Paliwo i energia
(1) Do kategorii obejmującej paliwa i energię zalicza się paliwa stałe, płynne i gazowe, a także parę,
energię elektryczną, sprężone powietrze oraz wodę pod ciśnieniem.
(2) Z technicznego punktu widzenia, przy rozliczeniu, koszty paliw i energii traktuje się tak samo jak
materiały eksploatacyjne.
Punkt 16 Określenie ilości
(1) Jako zużycie określa się ilość użytego materiału, włącznie z odpadami powstałymi przy obróbce
w normalnych warunkach produkcji (np. ścinki lub wióry) lub też włącznie z dodatkiem
materiałów w przypadku montażu elementów wykazujących braki. Materiały odpadowe, które
nadają się do ponownego wykorzystania, należy wykazać zgodnie z przepisami dotyczącymi tego
rodzaju materiałów.
(2) Jeżeli ilość zużytych materiałów może zostać wykazana za pomocą określonych dokumentów,
urządzeń pomiarowych itp., to informacje te są uznawane za rozstrzygające dla określenia ilości.
W przeciwnym razie należy określić ilość zużytych materiałów na podstawie innych
obiektywnych kryteriów, prób losowych, itd.
(3) Używane ilości materiałów należy określić w kalkulacjach wstępnych na podstawie rysunków,
instrukcji dotyczących stosowanych receptur, zestawień materiałowych, zestawień dotyczących
zapotrzebowania na materiały, a w przypadku kalkulacji powykonawczych - na podstawie notatek
dotyczących zużytych materiałów lub też podobnych źródeł.
.
Punkt 17 Wycena
(1) Wyceny materiałów oraz podobnych elementów należy dokonać na podstawie cen
obowiązujących w momencie, o którym mowa w punkcie 8. Ceny, o których mowa w zdaniu
pierwszym, mogą również zostać określone jako ceny nabycia (zob. pkt 18).
(2) W przypadku materiałów znajdujących się w magazynie można zastosować ceny transferowe.
Ceny te muszą opierać się na realnych obliczeniach. W przypadku kalkulacji wstępnych muszą
być zbliżone do cen określonych w punkcie 8 ust. 2 lit a), a w przypadku kalkulacji
powykonawczych - do cen określonych w punkcie 8 ust. 2 lit. b). Ceny transferowe powinny być
modyfikowane wyłącznie w krótszych horyzontach czasowych, gdy miały miejsce istotne zmiany
wysokości cen.
(3) Wartości lub stawki standardowe należy zastąpić cenami określonymi w punkcie 8 lub w ust. 2,
bądź też dokonać ich przeliczenia na określone tam ceny.
(4) Dopuszczalne są postanowienia odbiegające od zasad oceny określonych w niniejszych
wytycznych, jeżeli nie stoją one w sprzeczności z innymi przepisami obowiązującego prawa. W
takim przypadku należy je uzgodnić w treści umowy.
Punkt 18 Cena nabycia
(1) Cena nabycia oznacza zazwyczaj cenę loco fabryka, płaconą przez podmiot dokonujący
zamówienia. Cena nabycia obejmuje ceną zakupionych dóbr, włącznie z pośrednimi kosztami
dostawy, takimi jak fracht, opłata pocztowa, opłata za przewóz oraz opakowanie.
(2) W momencie nabycia towaru wykonawca przejmuje wszystkie korzyści przysługujące
zleceniodawcy zgodnie z zasadami powszechnie stosowanymi w handlu.
(3) Niezbędne jest przedstawienie odpowiednich dowodów potwierdzających uzyskane rabaty
ilościowe, obniżki cen, noty obciążeniowe dokumentujące uzyskane rabaty lojalnościowe, roczne,
posprzedażowe, rabaty za odesłane opakowanie itd., a przy określeniu ceny nabycia pozycje te
należy odliczyć, jeżeli ze względów technicznych tego rodzaju rozliczenie jest dokonywane w
ramach kosztów własnych.
Punkt 19 Dostawy z własnych zakładów zajmujących się wstępnym
przygotowaniem materiałów
(1) W przypadku dostaw świadczeń powszechnie dostępnych na rynku z własnych zakładów
zajmujących się wstępnym przygotowaniem materiałów za ceny nabycia uznaje się dane ceny
rynkowe, przy uwzględnieniu zaoszczędzonych kosztów dystrybucji oraz powszechnie
stosowanych zniżek.
(2) W przypadku, gdy z własnych zakładów zajmujących się wstępnym przygotowaniem materiałów
mają miejsce dostawy świadczeń, które nie są powszechnie dostępne na rynku,
a) za ceny nabycia uznaje się ceny kosztów własnych, określone zgodnie z niniejszymi wytycznymi,
jeżeli tego rodzaju dostawy są powszechną praktyką stosowaną w danej branży,
b) za ceny nabycia uznaje się ceny kosztów własnych określone zgodnie z niniejszymi wytycznymi,
jeżeli tego rodzaju dostawy nie są powszechną praktyką stosowaną w danej branży,
Punkt 20 Dostawa materiałów
Materiały bezpłatnie dostarczone przez wykonawcę, o ile wpływają na koszty ogólne, należy zgodnie
z ich ewentualnie oszacowaną wartością dodać do kosztów materiałowych, a następnie ponownie
odliczyć od kosztów własnych o tej samej wartości.
Punkt 21 Materiały odpadowe
(1) Wartość materiałów odpadowych nadających się do ponownego wykorzystania, które mogą być
wykorzystane we własnym przedsiębiorstwie, należy wycenić w taki sam sposób jak materiałów
produkcyjnych, a następnie ich wartość dodać do kosztów materiałowych.
(2) Średnią wartość dochodu uzyskanego ze sprzedanych lub możliwych do sprzedania materiałów
odpadowych, pomniejszoną o koszty poniesione w związku z ich przygotowaniem do sprzedaży i
sprzedażą, należy dodać do kosztów materiałowych.
B. Płace, wynagrodzenia oraz inne koszty osobowe
Punkt 22 Rozliczenie
a) W przypadku płac, wynagrodzeń oraz kalkulacyjnego dochodu przedsiębiorcy przy zastosowaniu
procedury przetargowej zgodnie z punktem 5 ust. 2 lit. b). należy dokonać rozróżnienia pomiędzy:
kosztami bezpośrednio przypisywanymi podmiotowi ponoszącemu koszty: robocizna bezpośrednia,
wynagrodzenie bezpośrednie oraz kalkulacyjny dochód przedsiębiorcy przypadający bezpośrednio na
produkcję (kalkulacyjny dochód przedsiębiorcy związany z produkcją),
b) kosztami pośrednio przypisywanymi podmiotowi ponoszącemu koszty: wynagrodzenie za prace
pomocnicze, pozostałe wynagrodzenia oraz kalkulacyjny dochód przedsiębiorcy, który nie przypada
bezpośrednio na produkcję.
(2) Kalkulacyjny dochód przedsiębiorcy może również zostać wykazany w pozycji poszczególnych
kosztów kalkulacyjnych.
(3) Rachunek kosztów zgodnie z ust. 1 i 2 powinien być zawsze przeprowadzany według jednolitych
zasad.
Punkt 23 Kalkulacja
Płace, wynagrodzenia oraz inne koszty osobowe według ich rodzaju i zakresu mogą zostać wykazane
w kalkulacji wstępnej i powykonawczej wyłącznie wówczas, gdy są zgodne z zasadami
ekonomicznie zarządzanego przedsiębiorstwa (zob. pkt 4).
Punkt 24 Wycena
(1) W kalkulacjach wstępnych i powykonawczych uwzględnia się płace i wynagrodzenia wypłacane
zgodnie ze zbiorowymi układami pracy lub też, jeżeli stosowne, wynagrodzenia uzgodnione z
pracownikami.
(2) W przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz spółek osobowych,
jako wynagrodzenie za prace świadczoną przez przedsiębiorców nie pobierających stałego
wynagrodzenia można uwzględnić kalkulacyjny dochód przedsiębiorcy. Również w przypadku
członków rodziny przedsiębiorcy, którzy świadczą na rzecz tego przedsiębiorstwa pracę bez stałego
wynagrodzenia, istnieje możliwość zastosowania rozliczenia opartego na dochodzie kalkulacyjnym.
(3) Kalkulacyjny dochód przedsiębiorcy określa się niezależnie od rzeczywistych wydatków
przedsiębiorstwa w wysokości średniego wynagrodzenia pracownika, wykonującego równoważne
czynności w przedsiębiorstwie o tej samej lokalizacji, w tej samej branży i tym samym znaczeniu, lub
też za pomocą innego, obiektywnego kryterium. Uwzględnia się w tym przypadku wielkość zakładu,
obroty oraz liczbę zatrudnionych w nim pracowników.
Punkt 25 Koszty socjalne
(1) Koszty socjalne należy podzielić na
a) ustawowe wydatki na cele socjalne, takie jak składki pracownicze na obowiązkowe ubezpieczenie
społeczne (ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa, ubezpieczenie społeczne pracowników,
ubezpieczenia dla górników, ubezpieczenie zdrowotne i ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych
wypadków) oraz składki na ubezpieczenie od utraty pracy,
b)
wydatki na cele socjalne przewidziane zbiorowymi układami pracy,
c) dodatkowe wydatki na cele socjalne na rzecz załogi.
(2) W kalkulacji mogą zostać uwzględnione
a) wydatki na cele socjalne przewidziane obowiązującymi przepisami prawa oraz zbiorowymi
układami pracy - w rzeczywistej wysokości,
b) dodatkowe wydatki na cele socjalne, o ile rodzaj i wysokość tych wydatków są powszechnie
przyjęte w danym przedsiębiorstwie i w danej branży, a ponadto są one zgodne z zasadą ekonomicznie
zarządzanego przedsiębiorstwa.
C. Konserwacja i naprawa
Punkt 26 Kalkulacja
(1) Wydatki na bieżące prace konserwacyjne i naprawę budynków, wyposażenia, maszyn,
przyrządów, narzędzi itd. należy uznać za koszty. W przypadku, gdy koszty te powstają w
nieregularnych odstępach czasu, należy je rozliczyć w ratach, stosownie do poziomu zużycia
materiałów (kalkulacja kwotowa i ratalna).
(2) Koszty naprawy, w odniesieniu do okresu korzystania z danego urządzenia, rozlicza się w ramach
amortyzacji,
a) jeżeli wskutek dokonania naprawy wartość urządzenia jest znacznie wyższa niż w momencie jego
nabycia (naprawa zwiększająca wartość) lub też
b) jeżeli naprawa ma na celu przedłużenie żywotności urządzenia ponad uwarunkowaną technicznie
żywotność początkową (zob. punkt 39 ust. I).
D. Umowy rozwoju, umowy w zakresie wykonania projektu i umowy na
wykonanie testów
Punkt 27 Rozwój „wolny” i „powiązany”
Badania rozwojowe, prace w zakresie wykonania projektu, badania naukowe, testy oraz produkcja
próbek, które przekraczają tzw. „swobodne” badania rozwojowe realizowane w danym
przedsiębiorstwie, muszą zostać w sposób wyraźny uzgodnione pomiędzy zleceniodawcą i
wykonawcą („powiązane badania rozwojowe”).
Punkt 28 Dokumentacja
(1) Wszystkie wydatki związane z realizacją we własnym przedsiębiorstwie badań w zakresie
„swobodnego” i „powiązanego” rozwoju, a także kwoty uwzględnione przy rozliczeniu, należy
odpowiednio udokumentować wraz z podziałem na poszczególne zadania dotyczące badań
rozwojowych. Szczegóły dotyczące tego rodzaju dokumentacji należy w razie potrzeby ustalić w
konkretnym przypadku w porozumieniu ze zleceniodawcą.
(2) W kalkulacjach należy wykazać koszty związane z badaniami rozwojowymi i wykonaniem
projektów z podziałem na „swobodne" i „powiązane” badania rozwojowe.
E. Uruchomienie produkcji, zmiany sposobu produkcji
Punkt 29 Kalkulacja
Jeżeli w trakcie realizacji zlecenia powstaną koszty materiałowe i produkcyjne, które zwykle nie mają
miejsca, np. ze względu na obowiązek urzędowego zatwierdzenia, nadgodziny i pracę w niedzielę,
uruchomienie nowego rodzaju produkcji, szkolenie nowych pracowników lub też zmianę sposobu
produkcji z inicjatywy zleceniodawcy, koszty te należy odrębnie wykazać w rachunku kosztów i w
kalkulacjach.
F. Podatki, opłaty, składki
Punkt 30 Podatki
W celu określenia wysokości cen na podstawie kosztów własnych należy dokonać rozróżnienia na
a) podatki, które stanowią koszty w rozumieniu niniejszej ustawy (podatki możliwe do
skalkulowania), w szczególności podatek od działalności gospodarczej (również podatek od
przychodów z działalności gospodarczej oraz podatek od wynagrodzeń), podatek majątkowy,
podatek gruntowy, podatek drogowy oraz podatek od zużycia własnego (§ 30 ustawy o podatku
od towarów i usług).
należy wykazać w kalkulacji jako koszty.
aa) podatki od towarów i usług należne za dostawy lub inne świadczenia realizowane przez
wykonawcę zgodnie z § 15 i § 28 ustawy o podatku od towarów i usług (podatek VAT) bez
potrąceń podatków naliczonych i kwot podlegających odliczeniu. Należy również uwzględnić
obniżki podatku od towarów i usług, stosowane w odniesieniu do dostaw lub innych świadczeń
realizowanych przez wykonawcę;
bb) specjalne podatki akcyzowe naliczane w odniesieniu do produktu.
b) Podatki, które nie stanowią kosztów w rozumieniu niniejszych wytycznych (podatki niemożliwe
do skalkulowania), w szczególności podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy
od osób prawnych, podatek kościelny oraz podatek od spadków i darowizn.
Punkt 31 Świadczenia wyrównawcze
Wydatki na świadczenia wyrównawcze rozumieniu ustawy o świadczeniach wyrównawczych (niem.
Gesetz über den Lastenausgleich) z dnia 14 sierpnia 1952 r. nie stanowią kosztów w rozumieniu
niniejszych wytycznych.
Punkt 32 Opłaty i składki
(1) Obowiązkowe opłaty i składki stanowią koszty, jeżeli zostały wydatkowane na potrzeby
przedsiębiorstwa.
(2) Możliwe jest również uwzględnienie składek lub dotacji na rzecz związków i stowarzyszeń, które
nie wynikają ze zobowiązań określonych przepisami prawa, ale służą interesom przedsiębiorstwa.
G. Licencje, patenty, ochrona własności intelektualnej
Punkt 33 Kalkulacja i rozliczenie
(1) Opłaty licencyjne stanowią koszty w rozumieniu niniejszych wytycznych, jeżeli ich wysokość
jest proporcjonalna do ilości i ceny sprzedawanych usług. Umowy licencyjne, które mogą zostać
uwzględnione w kontekście rozliczenia opłat licencyjnych, należy przedstawić do wglądu
zleceniodawcy na jego żądanie.
(2) Niezbędne jest również uwzględnienie informacji dotyczących wydatków związanych z
nabyciem patentów od innych osób trzecich. Wydatki te są odliczane w sposób kalkulacyjny lub
też okresowo wydzielane i rozliczane w ratach jako koszty.
(3) Opłaty licencyjne, a także opłaty związane z ochroną własności intelektualnej, koszty patentów
własnych i nabywanych od osób trzecich, należy wykazać w kalkulacji jako koszty specjalne,
jeżeli dotyczą one określonych produktów lub grup produktów.
H. Koszty czynszu, koszty biurowe, koszty reklamy, koszty transportu itd.
Punkt 34 Ilość przyjęta do kalkulacji oraz wycena
Na potrzeby obliczenia wysokości pozostałych rodzajów kosztów, w szczególności
kosztów czynszu i dzierżawy, kosztów biurowych
kosztów reklamy i kosztów reprezentacyjnych
kosztów transportu
kosztów związanych z obrotem płatniczym
stosuje się odpowiednio punkty 4 oraz 4 – 21.
I. Specjalne koszty dystrybucji
Punkt 35 Prowizje dla przedstawicieli handlowych
(1) Prowizja lub też podobne wynagrodzenia dla przedstawicieli handlowych mogą zostać
uwzględnione w pełnej wysokości wyłącznie wówczas, gdy na etapie przygotowania, udzielenia
lub realizacji zamówienia publicznego niezbędna jest współpraca ze strony przedstawiciela
handlowego i jeżeli odbywa się ona w stosownym zakresie; należy w tym kontekście w
odpowiedni sposób uwzględnić warunki zbytu po stronie wykonawcy. We wszystkich
pozostałych przypadkach należy dokonać odpowiedniego potrącenia.
(2) Wysokość prowizji oraz podobnego wynagrodzenia dla przedstawicieli handlowych, które mogą
zostać wliczone do ceny kosztów własnych, może zostać ograniczona na mocy porozumienia
pomiędzy zleceniodawcą a wykonawcą.
(3) Prowizje oraz podobne wynagrodzenia należy odrębnie wykazać w kalkulacji.
Punkt 36 Warunki i koszt wysyłki
Stosownie do uzgodnionych warunków dostaw i wysyłki, koszty opakowania, opłaty za wysyłki,
opłaty za przewóz, ubezpieczenia transportu oraz podobne opłaty należy wykazać w kalkulacji
odrębnie, jeżeli ze względów związanych z efektywnością ekonomiczną odnoszącą się do
prowadzenia księgowości, nie dokonuje się innego rozliczenia kosztów
K. Koszty kalkulacyjne
a) Amortyzacje środków
Punkt 37 Definicja
(1) Amortyzacja oznacza koszty zmniejszenia wartości dóbr inwestycyjnych niezbędnych w
przedsiębiorstwie.
(2) Wartość amortyzacji może zostać określona zarówno jako jednostka czasu, jak i jednostka
wydajności (tona, sztuka, godzina pracy urządzenia itd.).
Punkt 38 Wartość amortyzacji oraz zasada dokonywania wyceny
Wartość amortyzacji dla dóbr inwestycyjnych należy rozliczyć w sposób niezależny od wartości
uwzględnianych w bilansie handlowym i podatkowym. Określa się ją poprzez podzielenie ceny
nabycia lub kosztów wytworzenia przez całkowitą wartość użytkowania. Koszty związane z
wytworzeniem i uruchomieniem urządzenia zalicza się do kosztów jego nabycia lub wytworzenia.
Punkt 39 Korzystanie z urządzeń
(1) W celu określenia zakresu całkowitego użytkowania urządzeń bierze się pod uwagę ich
żywotność, określaną na podstawie doświadczenia, a także szacowaną wydolność, przy
uwzględnieniu rzeczywistej technicznej zdolności produkcyjnej danego urządzenia.
(2) W regularnych odstępach czasu należy dokonywać oceny wykorzystania poszczególnych dóbr
inwestycyjnych oraz oceny wykorzystania grup obejmujących podobnego rodzaju dobra
inwestycyjne. Określone na tej podstawie wyższe lub niższe kwoty amortyzacji należy następnie
uwzględnić jako korekta amortyzacji, biorąc przy tym pod uwagę punkt 49 ust. 3 oraz punkt 50.
Zleceniodawca i wykonawca mogą uzgodnić odstępstwa od powyższej zasady.
(3) W przypadku, gdy nie można w sposób nie budzący żadnych wątpliwości określić
dotychczasowego zakresu użytkowania, istnieje możliwość dokonania oceny kalkulacyjnej
wartości resztowej danego urządzenia (nowa wartość odtworzeniowa urządzenia pomniejszona o
dotychczasowy spadek wartości) i wykorzystanie jej jako wartości wyjściowej do określenia
wartości amortyzacji.
Punkt 40 Uwzględnienie odmiennych kosztów1
Punkt 41 Amortyzacje specjalne
Zastosowanie wyższych wartości amortyzacji, niż określono to w punktach 38 – 40, mające na celu
zrekompensowanie rozwoju technologicznego i zmian w zakresie zapotrzebowania, które nie mogły
zostać początkowo przewidziane, lub też wynikły z innych powodów (amortyzacje specjalne), jest
dopuszczalne wyłącznie wówczas, gdy zostanie ono w sposób wyraźny uzgodnione ze zleceniodawcą.
Stawki amortyzacji, o których mowa w zdaniu pierwszym, należy wykazać odrębnie.
Punkt 42 Dokumentacja
(1) W odniesieniu do wszystkich urządzeń należy prowadzić zestawienia, zawierające wszystkie
informacje niezbędne do dokonania amortyzacji, w szczególności wartości wyjściowe, szacowane
użytkowanie łączne i użytkowanie dotychczasowe, a także wartość amortyzacji dla każdej
jednostki czasu lub wydajności oraz kalkulacyjną wartość resztową.
(2) Dla każdego urządzenia niezbędne jest prowadzenie osobnej dokumentacji, jednak urządzenia
takiego samego rodzaju, których cena nabycia jest jednakowa, lub też urządzenia o niewielkiej
wartości jednostkowej, mogą być traktowane łącznie.
b) Odsetki
Punkt 43 Obliczenie
1) Na potrzeby udostępnienia niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa istnieje możliwość
uwzględnienia odsetek kalkulacyjnych. Należy je wykazać odrębnie w sprawozdaniu
finansowym przedsiębiorstwa.
1
Punkt 40 został zniesiony rozporządzeniem PR nr I /89.
2) Federalny Minister Gospodarki w porozumieniu z Federalnym Ministrem Finansów
określa maksymalną wysokość stawki dla odsetek kalkulacyjnych. 2
3) Wydatki faktycznie poniesione w związku z kapitałem obcym (odsetki, prowizje
bankowe itd.) nie są uwzględniane przy określaniu wysokości cen, jeżeli nie zostały
wzięte pod uwagę jako koszty obrotu płatniczego zgodnie z punktem 34.
4) Dochody uboczne z części niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa (np. odsetki, czynsz,
dzierżawa) należy traktować tak jak noty uznaniowe.
5) Punkt 44 Określenie wysokości niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa
(1) W skład niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa wchodzi niezbędny kapitał obrotowy,
pomniejszony o wartość nieoprocentowanych zadatków i zaliczek przekazywanych
przedsiębiorstwo przez instytucje zamawiające, a także nieoprocentowane kwoty, przekazane
przedsiębiorstwu przez dostawców w ramach przyznanego terminu płatności
(2) Niezbędny kapitał obrotowy składa się z kapitału inwestycyjnego i aktywów obrotowych, które
służą realizacji celów związanych z działalnością przedsiębiorstwa. Nie uwzględnia się w tym
przypadku wartości tych części kapitału, które nie są niezbędne do prowadzenia działalności
przez przedsiębiorstwo. Powyższe obejmuje w szczególności ciche udziały, z wyłączeniem
niezbędnych inwestycji w spółkach zajmujących się produkcją i handlem. Pomija się także w tym
kontekście grunty rolne i domy mieszkalne, jeżeli nie służą do celów mieszkalnych pracownikom
przedsiębiorstwa, a także udziały w innych spółkach, które nie są niezbędne do prowadzenia
działalności oraz roszczenia wynikające ze szkód wojennych lub szkód będących następstwem
działań wojennych.
Punkt 45 Uwzględnienie wartości niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa
(1) Kapitał inwestycyjny określa się na podstawie kalkulacyjnej wartości resztowej zgodnie z
przepisami dotyczącymi amortyzacji kosztów nabycia i wytworzenia (zob. punkt 37 i nast.)
(2)
(3) Wartość aktywów wchodzących w skład kapitału obrotowego określa się natomiast na podstawie
cen nabycia lub kosztów wytworzenia.
(4) Materiały wchodzące w skład zapasów, które nie mogą być już wykorzystane lub też straciły
wartość, a także produkty lub półprodukty tego rodzaju, podlegają odliczeniu przy uwzględnieniu
odpowiednich wartości resztowych.
(5) Papiery wartościowe oraz wierzytelności w walutach obcych wycenia się według kursu
obowiązującego w terminach uwzględnianych przy obliczeniu wartości niezbędnego kapitału
przedsiębiorstwa.
(6) W przypadku pozostałych części kapitału obrotowego uwzględnia się wartości, które są im
przypisywane w terminach przeprowadzenia kalkulacji.
Rozporządzeniem PR nr 4/72 z dnia 17.4.1972 r. (BAnz. nr 78) w sprawie metody obliczenia kalkulacyjnej
stopy procedtowej określono wysokość stopy maksymalnej na 6 % w skali rocznej.
2
(7) Przy określaniu wartości niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa, należy odliczyć konto rezerw po
stronie kapitału od wartości księgowej po stronie aktywów , o ile nie jest to sprzeczne z
przepisami ust. 1 – 63.
Punkt 46 Uwzględnienie ilości niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa
Niezbędny kapitał przedsiębiorstwa oraz kapitał rezerwowy są uwzględniane jako średnie ilości
kapitały dostępne w danym okresie rozliczeniowym.
c) Pojedyncze ryzyko
Punkt 47 Rozróżnienie
(1) Pojedyncze ryzyko oznacza ryzyko poniesienia strat, wynikające z charakteru przedsiębiorstwa i
prowadzonej przez niego działalności.
(2) Ryzyko, które stanowi zagrożenie dla przedsiębiorstwa jako całości, i które ze względu na swoją
specyfikę, szczególne uwarunkowania danej gałęzi gospodarki lub też działalności gospodarczej,
jest uzasadnione, stanowi ogólne ryzyko związane z działalnością przedsiębiorstwa.
(3) Pojedyncze ryzyko oznacza ryzyko poniesienia strat w związku z realizacją świadczeń w
poszczególnych segmentach działalności przedsiębiorstwa
Punkt 48 Rozliczenie
(1) Ogólne ryzyko związane z działalnością przedsiębiorstwa jest rozliczane w ramach zysku
kalkulacyjnego.
(2) W przypadku pojedynczego ryzyka w rachunku kosztów można uwzględnić kalkulacyjne koszty
ryzyka (premie za ryzyko). Ryzyko odnoszące się do innych przedsiębiorstw nie jest
uwzględniane. W przypadku, gdy ryzyko zostało zabezpieczone polisą ubezpieczeniową lub też
straty zostały rozliczone w ramach innych kosztów, to koszty związane z ryzykiem nie mogą
zostać uwzględnione przy ustalaniu wysokości cen.
Punkt 49 Określenie wysokości kalkulacyjnych kosztów ryzyka
(1) Wysokość kalkulacyjnych kosztów ryzyka określa się na podstawie wartości rzeczywiście
powstałych strat związanych z ryzykiem. W przypadku, gdy stratom związanym z ryzykiem
odpowiadają określone zyski, to również one powinny zostać uwzględnione. Niezbędne jest
również uwzględnienie rzeczywistego ryzyka w bieżącym okresie rozliczeniowym. W przypadku
braku wiarygodnych dokumentów na ten temat należy dokonać starannej wyceny kalkulacyjnych
kosztów ryzyka.
(2) W celu określenia wysokości kosztów ryzyka powinno się wziąć pod uwagę wystarczająco długi
okres czasu, w miarę możliwości obejmujący kilka lat. Należy przy tym stale dążyć
zrównoważenia kalkulacyjnych kosztów ryzyka z rzeczywistymi stratami związanymi z
ryzykiem.
(3) Wysokość kosztów ryzyka określa się z podziałem na poszczególne rodzaje ryzyka oraz grupy
podmiotów ponoszących koszty.
(4) Małe i średnie przedsiębiorstwa mogą dokonać uproszczenia procedury ewidencji i rozliczenia
kosztów ryzyka w sposób zgodny z kryterium opłacalności związanej z prowadzeniem
księgowości. Średnie przedsiębiorstwa powinny przy tym dokonać podziału kosztów ryzyka co
najmniej według poszczególnych grup podmiotów ponoszących koszty.
Punkt 50 Dokumentacja
(1)
Niezbędne jest prowadzenie bieżącej dokumentacji strat lub zysków, wynikających z kosztów
ryzyka, a także rozliczonych kosztów kalkulacyjnych ryzyka, dostosowując w tym celu
odpowiednio procedurę księgowości.
(2)
Zleceniodawca i wykonawca mogą w drodze porozumienia określić, że uwzględnienie
poszczególnych kosztów ryzyka jest uzależnione od przedstawienia zleceniodawcy specjalnych
dokumentów potwierdzających powstanie tego rodzaju kosztów.
L. Zysk kalkulacyjny
Punkt 51 Definicja
W ramach zysku kalkulacyjnego rozlicza się:
a) ogólne ryzyko związane z działalnością przedsiębiorstwa,
b) Zysk z wydajności w przypadku istnienia szczególnych osiągnięć przedsiębiorstwa w aspekcie
ekonomicznym, technicznym i organizacyjnym. Zysk z wydajności powinien odpowiadać
uzyskaniu przez przedsiębiorstwo dodatkowych korzyści.
Punkt 52 Wysokość doliczanej kwoty
(1) Rekompensata za ogólne ryzyko związane z działalnością przedsiębiorstwa może być wyrażona
jako odsetek od niezbędnego kapitału przedsiębiorstwa, odsetek od wartości obrotów, suma
dwóch tego rodzaju odsetków, bądź też jako stała kwota. Federalny Minister Gospodarki może
określić w tym kontekście stawki orientacyjne i maksymalne.
(2) Zysk z wydajności może być obliczany wyłącznie wówczas, gdy uzgodniono to pomiędzy
zleceniodawcą a wykonawcą.
(3) Zysk kalkulacyjny dolicza się podmiotom ponoszącym koszty (świadczeń związanych ze
sprzedażą) w sposób bezpośredni, lub też za pomocą prostego systemu podziału.