1 PROGRAM AUTORSKI ZAJĘĆ Z UCZNIEM DYSLEKTYCZNYMPolubić ortografię Autorka- Jolanta Faryńska WSTĘP Z moich wieloletnich obserwacji wynika, ze coraz więcej uczniów otrzymuje orzeczenie o dysleksji, dysgrafii czy dysortografii. W każdej klasie jest przynajmniej jeden dyslektyk. Mogę również stwierdzić, że dyslektycy to bardzo często uczniowie znerwicowani, o niskiej samoocenie. Szczególnie można to zauważyć u gimnazjalistów. Zmiana szkoły, nauczycieli, większe wymagania, powodują zniechęcenie i utratę wiary we własne siły. Rośnie bunt i nienawiść do szkoły i książek. Zazwyczaj dyslektykom przypina się etykietę lenia, tym bardziej, że uczniowie ci mają problemy nie tylko z językiem polskim, ale często ze wszystkimi przedmiotami. Dlatego ważne jest, by uczniowie dyslektyczni w porę otrzymali fachową pomoc, która pozwoli im pokonywać trudności oraz uwierzyć we własne siły i możliwości. Z doświadczenia wiem, że niewielu dyslektyków systematycznie ćwiczy w domu wedle zaleceń poradni, rzadko mogą liczyć na pomoc rodziców. W związku z tym przygotowałam program pracy z uczniami dyslektycznymi. Mam nadzieję, że zajęcia prowadzone raz w tygodniu zachęcą uczniów do systematycznej pracy i pomogą w pokonywaniu niepowodzeń szkolnych. W zajęciach będą brać udział uczniowie klas I- III gimnazjum, którzy posiadają orzeczenie o dysleksji z Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej oraz ci, którzy chcą ćwiczyć ortografię. W celu dokładnego rozpoznania trudności ucznia na początku swojej pracy przeprowadzę badania umiejętności pisania, umiejętności czytania i sprawdzian ze znajomości zasad ortograficznych. Pozwoli mi to na odpowiedni dobór ćwiczeń. Oprócz ćwiczeń związanych z pisaniem i czytaniem planuję stosowanie technik relaksacyjnych i ćwiczeń rozwijających koordynację wzrokowo- ruchową. Ważnym elementem programu jest również pedagogizacja rodziców. Fakt, że uczniowie nie zawsze mogą liczyć na pomoc w domu, wiąże się z tym, iż rodzice nie wiedzą, co robić, by pomóc własnemu dziecku. OGÓLNE ZAŁOŻENIA 1. Pomoc uczniom ze specyficznymi trudnościami w pisaniu i czytaniu. 2. Zapobieganie powstawaniu lub pogłębianiu się niepowodzeń szkolnych u uczniów. 3. Rozwijanie sprawności językowej uczniów i mobilizowanie do korzystania ze słownika języka polskiego i słownika ortograficznego. 4. Wdrażanie uczniów do systematycznej pracy. CELE PROGRAMU Zapoznanie dzieci z gimnastyką mózgu jako jedną z technik umożliwiających im pokonywanie trudności w nauce. Usprawnienie funkcji percepcyjno-motorycznych dzieci dyslektycznych. - Ćwiczenia funkcji wzrokowych. - Ćwiczenia funkcji słuchowych. - Ćwiczenia funkcji kinestetyczno- ruchowych. - Ćwiczenie koordynacji wzrokowo- ruchowej. Poznanie ćwiczeń gimnastyki mózgu. 2 Kształtowanie umiejętności wykorzystywania technik relaksacyjnych usprawniających możliwości intelektualne dziecka. Wdrożenie uczniów do ćwiczeń przygotowujących ich do podjęcia wysiłku intelektualnego. - Ćwiczenia koncentracji uwagi. - Ćwiczenia pamięci. - Ćwiczenia logicznego myślenia. Opanowanie przez uczniów zasad pisowni poprzez systematyczne ćwiczenia. Sprawdzanie efektywności ćwiczeń. Wdrażanie dziecka do pracy nad sobą. Integracja grupy, budowanie poczucia bezpieczeństwa, więzi opartych na przyjaźni i wzajemnym zaufaniu. Zadania: 1. Pedagogizacja rodziców – spotkanie z rodzicami na temat: „Jak pomóc mojemu dziecku radzić sobie z dysleksją?” 2. Prowadzenie zajęć dla uczniów. 3. Przygotowanie zestawu ćwiczeń do pracy w szkole i w domu. 4. Upowszechnienie literatury pedagogicznej i materiałów edukacyjnych dotyczących problemów związanych z dysleksją. Adresaci: uczniowie, rodzice Sposób realizacji programu: Zajęcia pozalekcyjne Kryteria sukcesu: 1. Wzrost wiedzy na temat dysleksji. 2. Uczenie się sposobów radzenia pokonywania trudności w nauce. 3. Podwyższenie poczucia własnej wartości. 4. Poprawa wyników nauczania. Termin realizacji: Rok szkolny 2004/2005 Czas realizacji: 1 godzina w tygodniu Forma zajęć: zajęcia warsztatowe, gry i zabawy: ruchowe, relaksacyjne i zabawy integracyjne, zajęcia ćwiczeniowe, rozmowy. Ocena i weryfikacja skuteczności programu Sprawozdanie z realizacji programu na podstawie przeprowadzonych ankiet i rozmów z uczniami i rodzicami. LITERATURA 1. M. Bogdanowicz, Integracja percepcyjno- motoryczna. Teoria, diagnoza, terapia, Gdańsk 1987. 2. M. Bogdanowicz, O dysleksji, czyli o specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu- odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Lublin 1994. 3. A. I J. Częścikowie, Ortografia, co do głowy trafia, Gdańsk 2000. 4. W. Gawdzik, Ortografia i gramatyka na wesoło, Warszawa 1990. 3 5. K. Grabałowska, J. Jastrząb, J. Mickiewicz, M. Wojak, Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu. Poradnik metodyczny do terapii dzieci dyslektycznych, Toruń 1996. 6. Z. Saduś, Zeszyty ćwiczeń do nauki ortografii, Opole 1995. 7. J. Wójcik, Ortografii i interpunkcji nauczę się sam, Warszawa 1991. 8. B. Zakrzewska, Trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1996. KARTA PRACY UCZNIA 1. Odczytaj na głos podane wyrazy i podziel je na sylaby. krzemienny, krzaczek, pokrzyczeć, wykrzywiony, krzyż, pokrzywa, skrzypek, krzywa, skrzypaczka, krzywoprzysięzca, krzyczeć, wykrzyczeć, pokrzywa, skrzypce, krzywić, skrzywiony, krzemień, krzak, krzyżować, krzesiwo, krzemień 2. Jeszcze raz przeczytaj wyrazy i czerwonym kolorem zaznacz sylaby zawierające cząstkę –krz-. 3. Wypisz wyrazy trzysylabowe. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. .................................................................................. 4. Wypisz wyrazy tworząc rodziny wyrazów, np. krzyczeć, wykrzyczeć, pokrzyczeć ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ............................................................ 5. Do podanych wyrazów dopisz określenia, np. krzak- duży, zielony krzyczeć-..................................................................... skrzypce-..................................................................... krzyż-........................................................................... 6. Korzystając ze słownika języka polskiego, wyjaśnij znaczenie podanych wyrazów: krzywoprzysięzca.................................................................................................................... .......................................................................................................................................... krzesiwo.................................................................................................................................. ............................................................................................................................................ 7. Ułóż zdania z wyrazami z ćwiczenia 6. ............................................................................................................................................... 4 KARTA PRACY UCZNIA 1. Do podanych wyrazów dopisz zdrobnienia. noga- nóżka komora-......................... sowa-..................... brzoza-.............. czoło-............................ podpora-..................... koło-.................. osoba-............................ mowa-......................... pszczoła-....................... broda-................. krowa-........................... głowa-................. koza-......................... jagoda-.................... podkowa-....................... obora-............................. rogi-................................. słowo-...................... 2.Podane zdania uzupełnij zdrobnieniami. Gdyby........................ nie skakała, to by ....................... nie złamała. Lubię słodycze, a najbardziej ................................ Koleżanką Gucia jest .................................... Maja. Na regałach w ............................... stoją tegoroczne przetwory. Paluszek i ............................ to szkolna .............................. 2. Korzystając z tabelek dopisz brakujące litery. mój twój swój moje twoje swoje a) m...j b) ...w c) w...czas d) kt...ż który któż cóż kto kto co e) ...wdzie f) kt...ry g) c...ż h) sw...j i) tw...j ów ówdzie wówczas owe w owym W owym miejscu czasie 3. Ułóż zdania z wyrazami: mój, ówdzie, wówczas, któż. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................... 5 KARTA PRACY UCZNIA 1. Z każdego szeregu wypisz wyraz zawierający „ó” PBKZTDFÓBTYRFRUYPO ........................................ POMDURDEÓZAWELKOA ......................................... LOJDÓTYZCXEDRWKRTY ........................................... WARCTYÓLOŻPUMA .......................................... PSDFŁKYUÓKERTNEWO ........................................... 2. Ułóż zdania z wypisanymi w ćwiczeniu 1. wyrazami. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................... 3. Do wyrazów z ćwiczenia 1. dopisz wyrazy pokrewne. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 4. Wypisz wyrazy i uzupełnij nimi podane związki wyrazowe. ziemne mieście roczna śród lądowa okręcie stopie .............................. Morze, ...................... promocja, warszawskie ........................, płaskie.............................., dziuraw ..............................., marynarka ........................ 6 Rozwiąż krzyżówkę. Pierwsze litery wpisanych wyrazów utworzą hasło. 1. nie rysujesz 2. np. Ina 3. boi się 4. np. włoski 5. owoc 6. wynik odejmowania 7. na lampie 8. w kawie 9. niepożądany gość 10. duży owoc 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 7 KARTA PRACY 1. Połącz wyrazy pokrewne (prostokąt z elipsą). Uzupełnij regułę: Ż PISZEMY, GDY WYMIENIA SIĘ NA:................................................. Ż PISZEMY W NIEKTÓRYCH PRZYROSTKACH, np. młodzież, odzież, sprzedaż Ż PISZEMY W WIELU WYRAZACH RODZIMYCH I ZAPOŻYCZONYCH, np. mżawka, żal, żart, żyto, żniwo, życzenie, żywo, żur, żółty, żegluga, żyletka, żyrować. 2. Dopisz pokrewne wyrazy tak, by występowało w nich „ż” księga-............................. noga-...................... druh- róg-........................ krąg- pieróg-.................... legowisko- ............................. wstęga-............................ ............................. droga-................................ ....................... 3. Uzupełnij krzyżówkę. 1. Zwierzę żyjące w Polsce głównie w rezerwatach. 2.Zwierzę z długą szyją. 3. Drobny deszcz. 4. Duży ptak odlatujący na zimę. 5.Mały róg. Odczytaj hasło:............................. 1 2 3 4 8 KARTA PRACY 1. Do podanych wyrazów dopisz synonimy (wyrazy bliskoznaczne) zawierające „rz”: przeźroczysty-................................ kark-.................................... niszczyć-................................ lico-..................................... władać-.................................. zawierające „ó”: komnata-........................ materiał-............................. wzniesienie-...................... najważniejszy-........................... władca-............................. 2. Dopisz antonimy (wyrazy przeciwstawne) zawierające „ó” lub „rz”. mały-........................ długi-........................... wcześnie-................. często-........................ 3. Z podanych wyrazów ułóż związki wyrazowe. trudna, skórzane, podróż, rzeki, rześki, córka, klasówka, wiewiórka, buty, wzdłuż, trudna, kołnierz, smutna, gruby, porzeczki, różne, ruda, dojrzałe, przybory, rzemieślnik ................................................. ...................................................... ................................................ ...................................................... ................................................ ..................................................... ................................................ ..................................................... ................................................ ..................................................... 4. Uzasadnij pisownię podanych wyrazów: „ó”: dróżka-............................................... dwóch-................................................. sposób-................................................ zachód-................................................ ziółka-................................................. „rz”: którzy-................................................ drzewo-.............................................. doktorze-........................................... spojrzeć-........................................... wierzyć-............................................ 5. Uzupełnij brakujące litery. Z podanymi wyrazami ułóż zdania. oł...wek, podr...ż, który, j...ż, dojr...ałe, c...reczka, dw...ch, d...ewo, sk...ra, b...cik, r...dzielec, podr...żować, kołnie...yk ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................