wojewodztwo warmin ´sko-mazurskie plan zagospodarowania

Zarza˛d Województwa Warmińsko-Mazurskiego
´
´ SKO-MAZURSKIE
WOJEWODZTWO
WARMIN
PLAN ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
OLSZTYN 2002
WARMIŃSKO-MAZURSKIE BIURO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO
Al. Marszałka J. Piłsudskiego 7/9, 10-959 Olsztyn, tel. (0-89) 527-51-78, fax 523-22-50
e-mail: [email protected]
Generalny projektant:
mgr inż. arch. Ewa Piekarska
dyrektor Warmińsko-Mazurskiego Biura Planowania Przestrzennego w Olsztynie
Zespół autorski:
mgr inż. arch. Kazimierz Grza˛dka – kierownik zespołu
mgr inż. Teresa Szymankiewicz-Szarejko
mgr Zbigniew Zaprzelski
dypl. ekonom. Bożena Kowalczyk
Zespół współpracuja˛cy przy opracowaniu Diagnozy prospektywnej:
mgr inż. Bożena Antonowicz, mgr Stanisław Bagiński, mgr Mariola Dekańska,
mgr Paweł Fiedoruk, mgr Marta Gwiaździńska, inż. Hanna Je˛drasik,
mgr Katarzyna Krzymowska, mgr inż. Hanna Kurowska, inż. Grzegorz Obałek,
mgr Stanisław Olech, mgr inż. arch. Anna Paczkowska,
mgr inż. arch. Michał Polisiakiewicz, mgr inż. arch. Piotr Popkiewicz,
mgr inż. Teresa Träger, mgr inż. arch. Andrzej Wojtyński,
mgr Elżbieta Zalewska, mgr inż. arch. Andrzej Z˙ ywicki, Czesława Pawlikowska
Elżbieta Gajcy, Elżbieta Markowska
Opracowanie graficzne:
Iwona Bohdziewicz, Bożena Strzałkowska
Grafika komputerowa:
inż. Małgorzata Jeremicz, Barbara Ge˛sich
Konsultacja:
prof. dr hab. Elżbieta Wysocka
ISBN 83-915022-1-X
 Copyright by Zarza˛d Województwa Warmińsko-Mazurskiego
Fotoskład, przygotowalnia offsetowa i druk:
Studio Poligrafii Komputerowej „SQL” s.c.
10-684 Olsztyn, ul. Wańkowicza 24
tel. (0-89) 542-03-39; tel./fax (0-89) 542-87-66
http: //www.sql.polbox.pl
e-mail: [email protected]
´
SPIS TRESCI
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uchwała Nr XXXIII/505/02 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego
z dn. 12 lutego 2002 r. w sprawie uchwalenia planu zagospodarowania
przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego . . . . . . .
7
WSTE˛P . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Charakterystyka ogólna województwa . . . . . . . . . . . . . .
11
14
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE ZAGOSPODAROWANIA PRZE­
STRZENNEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Powia˛zania przyrodnicze . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Powia˛zania z systemami transportowymi kraju i Europy . . . . .
3. Powia˛zania z krajowymi systemami infrastruktury technicznej . . .
3.1. Zasilanie w energie˛ elektryczna˛ . . . . . . . . . . . .
3.2. Powia˛zania telekomunikacyjne . . . . . . . . . . . .
3.3. Zaopatrzenie w gaz ziemny . . . . . . . . . . . . .
4. Wspólne problemy i kierunki działań z sa˛siednimi województwami . .
5. Uwarunkowania integracji regionu z przestrzenia˛ europejska˛ . . . .
5.1. Wymogi integracji z europejskimi systemami transportowymi . .
5.2. Wymogi integracji z europejskim systemem ochrony środowiska
5.3. Wymogi współpracy transgranicznej . . . . . . . . . .
6. Uwarunkowania wynikaja˛ce z Koncepcji polityki przestrzennego zagos­
podarowania kraju (KPPZK) oraz strategii, programów sektorowych
i innych opracowań . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Uwarunkowania przekształceń zagospodarowania przestrzennego
kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2. System strategicznych celów rozwoju i zagospodarowania prze­
strzennego kraju . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3. Generalne kierunki polityki przestrzennego zagospodarowania
kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.4. Krajowy system osadniczy . . . . . . . . . . . . . .
6.5. Krajowy system infrastruktury technicznej . . . . . . . . .
5
15
15
16
18
18
18
19
19
23
26
26
27
29
29
30
30
31
32
4
SPIS TREŚCI
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO — SYNTEZA . . . . . . . . . . . . .
1. Charakterystyka obszarów o podobnych uwarunkowaniach . . . .
2. Uwarunkowania rozwoju infrastruktury transportowej i technicznej . .
2.1. Infrastruktura transportowa . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Zasilanie w energie˛ elektryczna˛ . . . . . . . . . . . .
2.3. Zaopatrzenie w gaz ziemny . . . . . . . . . . . . .
3. Strefy polityki przestrzennej — problemy i potencjały równoważenia
rozwoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Ustalenia strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa
´
III. CELE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWODZTWA
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
´
WOJEWODZTWA
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Zasady zagospodarowania przestrzennego . . . . . . . . . .
1.1. Zasady ochrony i utrzymania w równowadze środowiska przyrod­
niczego oraz ochrony wartości kulturowych . . . . . . . .
1.2. Zasady realizacji funkcji gospodarczych . . . . . . . . .
1.3. Zasady kształtowania sieci osadniczej . . . . . . . . . .
1.4. Zasady rozwoju infrastruktury transportowej i technicznej . . .
2. Kierunki zagospodarowania przestrzennego . . . . . . . . . .
2.1. Kierunki ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego . .
2.2. Kierunki rozwoju sieci osadniczej . . . . . . . . . . .
2.3. Główne kierunki rozwoju na obszarze stref polityki przestrzennej
2.4. Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i technicznej . . .
2.5. Kierunki polityki przestrzennej w zakresie obronności i bezpieczeń­ stwa państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Zadania ponadlokalne realizuja˛ce cele publiczne . . . . . . . .
3.1. Zadania rza˛dowe służa˛ce realizacji ponadlokalnych celów publi­
cznych znajduja˛ce sie˛ w centralnym rejestrze programów rza˛do­
wych zgodnie z art. 60 ustawy z dn. 7 lipca 1994 r. o zagos­
podarowaniu przestrzennym . . . . . . . . . . . . .
3.2. Realizacja programu rozwoju regionalnego województwa warmiń­ sko-mazurskiego na lata 2001–2002 . . . . . . . . . .
3.3. Zadania służa˛ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych wy­
brane z Kontraktu wojewódzkiego — zadania samorza˛du woje­
wództwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Uwagi końcowe i wnioski . . . . . . . . . . . . . . . .
37
38
53
53
56
56
57
64
70
73
73
73
75
76
76
77
77
79
79
92
101
102
102
103
104
106
Spis map . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Uchwała Nr XXXIII/505/02
Sejmiku
Wojewo´ dztwa Warmin´ sko-Mazurskiego
z dnia 12 lutego 2002 r.
w sprawie uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego
województwa warmińsko-mazurskiego
Na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 7 w zwia˛zku z art. 18 pkt 3 ustawy z dnia
5 czerwca 1998 r. o samorza˛dzie województwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590)
i art. 54b ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz.U. Nr 15, poz. 139 z 1999 r. z późn. zm.) uchwala sie˛, co naste˛puje:
§1
Uchwala sie˛ plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-ma­
zurskiego.
§2
1. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego
stanowi:
a) cze˛ść tekstowa — tom „Województwo warmińsko-mazurskie plan zagospoda­
rowania przestrzennego”,
b) cze˛ść graficzna — plansze na mapach w skali 1:250000:
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzen­
nego. Diagnoza uwarunkowań rozwoju. Diagnoza w układzie obszarowym.
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzen­
nego. Diagnoza uwarunkowań rozwoju. Diagnoza w układzie liniowym.
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzen­
nego. Kierunki zagospodarowania przestrzennego.
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzen­
nego. Kierunki polityki przestrzennej. Środowisko przyrodnicze i kulturowe.
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzen­
nego. Obszary realizacji zadań rza˛dowych i samorza˛dowych służa˛cych
zaspokajaniu celów publicznych.
Powyższe cze˛ści stanowia˛ niepublikowane zała˛czniki nr 1a i nr 1b niniejszej
uchwały.
8
UCHWAŁA nr XXXIII/505/02
2. Wykaz zadań rza˛dowych służa˛cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych
stanowi zała˛cznik nr 2 niniejszej uchwały.
§3
Uchwała wraz z zała˛cznikiem nr 2 podlega ogłoszeniu w „Dzienniku Urze˛dowym
Województwa Warmińsko-Mazurskiego”.
§4
Wykonanie uchwały powierza sie˛ Zarza˛dowi Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
§5
Uchwała wchodzi w z˙ycie z dniem podje˛cia.
Przewodnicza˛cy Sejmiku
Województwa Warmińsko-Mazurskiego
Miron Sycz
UCHWAŁA nr XXXIII/505/02
9
Zała˛cznik Nr 2
do Uchwały Nr XXXIII/505/02
Sejmiku Województwa
Warmińsko-Mazurskiego
z dnia 12 lutego 2002 r.
WYKAZ
´ RZA˛DOWYCH SŁUŻA˛CYCH REALIZACJI
ZADAN
PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH
Do zadań rza˛dowych służa˛cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych,
a zlokalizowanych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, zaliczone zo­
stały niżej wymienione zadania zawarte w centralnym rejestrze programów rza˛do­
wych prowadzonym zgodnie z art. 60 ustawy z dnia 07.07.94 r. o zagospodarowaniu
przestrzennym:
1. Budowa elektroenergetycznego układu przesyłowego 400 kV Polska–Litwa
— dwutorowa linia 400 kV Alytus–Ełk;
— stacja 400/110 kV Ełk (rozbudowa stacji 220/110/15 kV w Nowej Wsi Ełckiej);
— linia jednotorowa 400 kV „Narew” (Białystok) Ełk;
— linia jednotorowa 400 kV Ełk–Ma˛tki (Olsztyn).
2. Zgodnie z Programem Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego
w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NSIP) ustalone zostały modernizacje naste˛puja˛­
cych obiektów specjalnych:
— w Chruścielu w gminie Płoskinia,
— obiektu w Brożówce gmina Kruklanki.
WSTE˛P
Z dniem 1 stycznia 1999 roku wprowadzona została reforma administracji
publicznej, która dała pocza˛tek nowemu systemowi terytorialnemu poprzez utworze­
nie dużych województw. W systemie tym wojewódzki samorza˛d terytorialny jako
podmiot prawa publicznego, uprawniony został do prowadzenia polityki regionalnej
i wykonywania zadań o charakterze ponadlokalnym.
Samodzielność nowych regionów wymaga wykreowania przez samorza˛d woje­
wódzki własnej polityki regionalnej opartej na wykorzystaniu zasobów i predyspozycji
rozwojowych, które podniosa˛ atrakcyjność regionu jako miejsca alokacji kapitału.
Podstawa˛ określenia i realizacji polityki rozwoju regionu powinna być strategia
rozwoju regionu i plan zagospodarowania przestrzennego województwa.
Podstawa prawna
Zgodnie z art. 54b ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu
przestrzennym (jednolity tekst Dz. U. Nr 15 poz. 139 z 1999 roku, z późniejszymi
zmianami) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest podstawowym
dokumentem zawieraja˛cym zasady polityki rozwoju przestrzennego regionu.
Formalno-prawna˛ podstawe˛ rozpocze˛cia prac nad planem stanowi uchwała nr
XII/185/99 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 28 grudnia 1999
roku w sprawie przysta˛pienia do opracowania planu zagospodarowania przestrzen­
nego województwa.
Zasady opracowania planu
Projekt Planu zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-ma­
zurskiego, stanowia˛cy przedmiot niniejszego opracowania, powstał w wyniku studiów
i analiz naste˛puja˛cych opracowań:
— Diagnozy prospektywnej opracowanej w I etapie prac nad planem;
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskie­
go uchwalonej przez Sejmik Województwa w lipcu 2000 r.;
12
WSTE˛P
— Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju przyje˛tej przez Sejm
RP w dniu 17 listopada 2000 r.;
— wniosków zgłoszonych przez samorza˛dy powiatowe, gminne i instytucje w od­
powiedzi na zawiadomienie o przysta˛pieniu do sporza˛dzania Planu zagospodaro­
wania przestrzennego województwa;
— informacji dotycza˛cych obszarów przygranicznych nadesłanych przez Zarza˛dy
sa˛siednich województw, powiatów i gmin.
Diagnoza prospektywna powstała w wyniku kompleksowych analiz uwarunkowań
przyrodniczych, społeczno-gospodarczych i infrastrukturalnych. Pozwoliła ona na
wyodre˛bnienie na obszarze województwa czterech obszarów o podobnych uwarun­
kowaniach oraz obszarów problemowych. Obszary problemowe wyróżniono z uwagi
na wyste˛puja˛ce tam naruszenie równowagi w zagospodarowaniu przestrzennym
(w tym środowiska przyrodniczego), zagrożenia gospodarcze i społeczne oraz
infrastrukturalne.
Zdefiniowane cele rozwoju przestrzennego województwa stanowia˛ intencje˛ przy­
szłych działań przestrzennych w nawia˛zaniu do istnieja˛cych potencjałów i barier
rozwoju rozpoznanych w diagnozie oraz nawia˛zuja˛ do celów określonych w Strategii
rozwoju społeczno-gospodarczego, a także w Koncepcji polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju przy uwzgle˛dnieniu specyfiki naszego regionu.
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa stanowiła podstawe˛
przeprowadzenia alokacji przestrzennej celów i zadań najważniejszych z punktu
widzenia rozwoju przestrzennego województwa, w oparciu o rozpoznane w diagnozie
uwarunkowania rozwoju.
Wnioski nadesłane przez samorza˛dy powiatowe i gminne oraz instytucje w wie˛k­
szości potwierdziły zidentyfikowane w diagnozie problemy rozwoju oraz wzbogaciły
wiedze˛ o ważnych problemach subregionalnych i lokalnych.
Z Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju przyje˛to mie˛dzy
innymi najważniejsze elementy stabilizuja˛ce, określone dla obszaru województwa.
Informacje z województw sa˛siednich dotycza˛ce terenów przygranicznych uwzgle˛­
dniono w zakresie przebiegu głównych elementów liniowych oraz obszarowych
wynikaja˛cych z powia˛zań przyrodniczych.
Kompleksowa analiza wyżej wymienionych opracowań stanowiła podstawe˛ do
opracowania kierunków i zasad zagospodarowania przestrzennego.
Elaborat planu zagospodarowania przestrzennego województwa składa sie˛ z na­
ste˛puja˛cych elementów:
1) tekstu zatytułowanego Plan zagospodarowania przestrzennego województwa
2) map w skali 1:250 000 zatytułowanych:
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzennego.
Diagnoza uwarunkowań rozwoju. Diagnoza w układzie obszarowym.
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzennego.
Diagnoza uwarunkowań rozwoju. Diagnoza w układzie liniowym.
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzennego.
Kierunki zagospodarowania przestrzennego.
WSTE˛P
13
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzennego.
Kierunki polityki przestrzennej. Środowisko przyrodnicze i kulturowe.
— Województwo warmińsko-mazurskie. Plan zagospodarowania przestrzennego.
Obszary realizacji zadań rza˛dowych i samorza˛dowych służa˛cych zaspokojeniu
celów publicznych.
14
WSTE˛P
´ LNA WOJEWO´ DZTWA
CHARAKTERYSTYKA OGO
Województwo warmińsko-mazurskie położone jest w północno-wschodniej cze˛ści
Polski. Zajmuje powierzchnie˛ 24,2 tys. km2 (czwarte co do wielkości w kraju).
Graniczy na północy z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej, na
wschodzie z województwem podlaskim, na południu z województwem mazowieckim,
a na zachodzie z województwem kujawsko-pomorskim i pomorskim.
Województwo liczy około 1,5 mln mieszkańców, co stanowi około 4% ludności
Polski, z tego w 49 miastach zamieszkuje około 880 tys., tj. 60% (w kraju 62%).
Obszar regionu należy do najrzadziej zaludnionych w kraju — 60 osób/1 km2 (kraj
124 osoby/1 km2). Znacznie rzadziej zaludnione sa˛ obszary wiejskie, ich średnia
ge˛stość zaludnienia wynosi 25 osób/1 km2.
Ludność województwa charakteryzuje sie˛ dość korzystna˛ struktura˛ wieku, a pod
wzgle˛dem wielkości przyrostu naturalnego (2,6 na 1000 ludności w 2000 roku)
województwo plasuje sie˛ na czołowym miejscu. Jednocześnie charakteryzuje sie˛
dość dużym odpływem migracyjnym (saldo migracji na 1000 ludności —1,7 w 2000
roku).
Region warmińsko-mazurski wyróżnia sie˛ w skali kraju i Europy różnorodnościa˛
i bogactwem środowiska przyrodniczego, na które składaja˛ sie˛: urozmaicona rzeźba
terenu, liczne jeziora, zwarte kompleksy leśne, niezanieczyszczone powietrze. Poło­
we˛ obszaru województwa stanowia˛ obszary obje˛te prawna˛ ochrona˛ przyrody, w tym
o mie˛dzynarodowej randze. O atrakcyjności województwa stanowi również duże
nasycenie wartościami kulturowymi, świadcza˛cymi o bogatej historii tych ziem.
Użytki rolne zajmuja˛ 1.318 tys. ha (54,5%), w tym użytki zielone 416,6 tys.
(31,6%). Warunki przyrodniczo-rolnicze na obszarze województwa sa˛ znacznie
zróżnicowane.
Walory przyrodniczo-krajobrazowe, kulturowe, równomierne rozmieszczenie sieci
miast oraz istnieja˛ce zainwestowanie sprzyjaja˛ wielofunkcyjnemu rozwojowi wojewó­
dztwa, tj. turystyki, „czystego” przemysłu oraz gospodarki z˙ywnościowej.
Szansa˛ rozwoju województwa jest jego położenie w regionie Morza Bałtyckiego
daja˛ce możliwości wielopłaszczyznowej współpracy z państwami nadbałtyckimi.
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
1. POWIA˛ZANIA PRZYRODNICZE
Obszar województwa stanowi ważny element powia˛zań przyrodniczych nadbał­
tyckiej strefy pojeziernej, cia˛gna˛cej sie˛ od Skandynawii przez północno-zachodnie
tereny Rosji, Estonie˛, Łotwe˛, Litwe˛, północna˛ Białoruś, północna˛ Polske˛ po północne
Niemcy. Jest to tzw. okołobałtycki zielony pierścień — ważny składnik ogólnoeuropej­
skiego systemu powia˛zań przyrodniczych.
Według podziału fizyczno-geograficznego1, wie˛ksza cze˛ść terenu województwa
położona jest na Niżu Wschodniobałtycko-Białoruskim, a jego cze˛ść zachodnia
(poczynaja˛c od Braniewa, Ostródy i Nidzicy) leży na Niżu Środkowoeuropejskim.
Razem z prawie całym terytorium Polski, obszar województwa znajduje sie˛
w zlewisku Morza Bałtyckiego. Północna jego cze˛ść leży w zlewni Zalewu Wiślanego,
a cze˛ść południowa — w dorzeczu Wisły.
Województwo położone jest w zachodniej cze˛ści platformy wschodnio-europejs­
kiej — krainy geologicznej, obejmuja˛cej Europe˛ Wschodnia˛. Jest to rozległa i tek­
tonicznie stabilna struktura, której trzon stanowi prekambryjski kraton krystaliczny
nadbudowany młodszymi skałami osadowymi.
Naturalna˛ formacja˛ roślinna˛ sa˛ lasy mieszane strefy umiarkowanej. Obszar
województwa jest strefa˛ graniczna˛ naturalnego wyste˛powania wielu gatunków drze­
wostanów (wschodni — buka, południowy — świerka).
Prawie całe województwo warmińsko-mazurskie znajduje sie˛ w obre˛bie funk­
cjonalnego obszaru Zielone Płuca Polski. Poza tym obszarem jest tylko gmina
Kisielice. Obszar funkcjonalny Zielone Płuca Polski wyróżnia sie˛ w skali kraju
wysokim standardem środowiska przyrodniczego i ukierunkowany jest na rozwój
proekologiczny oraz na utrzymanie zrównoważonych struktur przestrzennych.
W programie ECONET-Polska, stanowia˛cym koncepcje˛ krajowej sieci ekologicz­
nej zintegrowanej z systemem ochrony dziedzictwa przyrodniczego kontynentu jako
całości, wie˛kszość obszaru województwa zaliczono do przyrodniczych obszarów
we˛złowych i korytarzy ekologicznych o znaczeniu mie˛dzynarodowym. Sa˛ to głównie
tereny pojezierzy i kompleksy leśne o charakterze puszczańskim.
1
J. Kondracki, Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa 1998
16
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
Obszar województwa bogaty jest w cenne ostoje przyrody o randze europejskiej.
Według programu NATURA 2000 (Koncepcja sieci Natura 2000 w Polsce, Minister­
stwo Środowiska, 29 sierpnia 2001 r.) na terenie województwa znajduje sie˛ 29 ostoi
przyrody spełniaja˛cych wymogi Unijnych Dyrektyw: Siedliskowej i Ptasiej. Ich po­
wierzchnia wynosi około 4,2 tys. km2, co stanowi 17% powierzchni województwa.
Zewne˛trzne powia˛zania przyrodnicze przedstawiono na mapie nr 1.
2. POWIA˛ZANIA Z SYSTEMAMI TRANSPORTOWYMI
KRAJU I EUROPY
Region warmińsko-mazurski, poprzez swoje położenie na osi wschód–zachód,
granice˛ z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej oraz położenie w regionie
z
Bałtyku, stał sie˛ wa˙nym
obszarem w europejskich powia˛zaniach komunikacyjnych.
z
Do najważniejszych dróg krajowych wia˛˙a˛cych
województwo z krajem i Europa˛
należa˛:
— droga ekspresowa S-7. Jest to droga mie˛dzynarodowa E-77 (droga krajowa Nr 7)
Gdańsk–Olsztynek–Nidzica–Warszawa–Kraków–Budapeszt, która zapewnia
poła˛czenie województwa z Warszawa˛, południem kraju oraz północa˛ wraz z por­
tami;
— droga ekspresowa S-222 Elbla˛g–Grzechotki (Kaliningrad) — jest fragmentem
z
drogi krajowej nr 22 wia˛˙a˛cej
przejścia graniczne z Niemcami — Kostrzyń
i z Rosja˛ — projektowane przejście w Grzechotkach. Obecnie od miejscowości
Chruściel do granicy państwa jest nieprzejezdna;
— droga nr 16 Grudzia˛dz–Olsztyn–Augustów–Ogrodniki — granica państwa
(Litwa). Obsługuje ona kierunek wschód–zachód, a w przyszłości be˛dzie stanowi­
ła powia˛zanie projektowanej autostrady A-1 Gdańsk–Z˙ ilina z Via Baltica;
— droga nr 51 granica państwa–Bezledy–Olsztyn–Olsztynek (na odcinku Olsztyn–
Olsztynek droga ekspresowa S 512). Wia˛˙e
z ona mie˛dzynarodowe przejście granicz­
ne w Bezledach z krajem i zachodem Europy poprzez drogi krajowe nr 16 i nr 7;
— droga nr 15 Wrocław–Gniezno–Inowrocław–Lubawa–Ostróda, która umo˙liwia
z
poła˛czenie z południowo-zachodnia˛ cze˛ścia˛ kraju; w przyszłości be˛dzie powia˛za­
na z autostrada˛ A-1;
— droga nr 53 Olsztyn–Szczytno–Ostrołe˛ka, która stanowi poła˛czenie z centrum
kraju;
— droga nr 65 granica państwa–Gołdap–Olecko–Ełk–Grajewo–Białystok–Bobrow­
niki–granica państwa (Białoruś), która stanowi ważne poła˛czenie przejścia gra­
nicznego w Gołdapi i wschodniej cze˛ści województwa z centrum i wschodem kraju
oraz przejściem granicznym w Bobrownikach;
— ponadto ważna jest droga nr 57 Bartoszyce–Biskupiec–Szczytno–Pułtusk; wia˛że
ona przejście graniczne w Bezledach oraz region z centrum kraju.
2
Zgodnie z rozporza˛dzeniem Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r. (Dz.U. z 2001 r., nr 120, poz. 1283)
drodze ekspresowej S-50 nadano numer S 22 na odcinku Elbla˛g–Grzechotki–granica państwa (kierunek
Kaliningrad). Odcinkowi drogi krajowej nr 51 Olsztyn–Olsztynek nadano numer S 51.
2. POWIA˛ZANIA Z SYSTEMAMI TRANSPORTOWYMI KRAJU i EUROPY
17
Sieć wy˙ej
z wymienionych dróg tworzy prawidłowy układ komunikacyjny, który
mógłby zapewnić poła˛czenia o znaczeniu krajowym i tranzytowym, gdyby stan
techniczny i parametry dróg odpowiadały stale rosna˛cym nate˛żeniom ruchu.
Najważniejsze dla powia˛zań zewne˛trznych linie kolejowe to:
— linia magistralna E-65 Gdańsk–Iława–Warszawa–Z˙ ilina, która ła˛czy region z War­
szawa˛, południem kraju oraz z Trójmiastem (uje˛ta w sieci linii kolejowych
znaczenia mie˛dzynarodowego — AGC);
— linia I-rze˛dna Poznań–Iława–Olsztyn–Korsze–Skandawa–Czerniachowsk wia˛­
z˙a˛ca przejścia graniczne na północy i zachodzie Polski;
— linie: I-rze˛dna Białystok–Korsze i II-rze˛dna Korsze–Głomno–Kaliningrad, stano­
wia˛ce ważne powia˛zanie pomie˛dzy Obwodem Kaliningradzkim a Białystokiem
i Białorusia˛.
Dla Polski Północnej linie: Białystok–Korsze i Korsze–Iława–Poznań sa˛ najważ­
niejszymi liniami w powia˛zaniach mie˛dzynarodowych, krajowych i mie˛dzyregio­
nalnych.
Ponadto ważne dla powia˛zań zewne˛trznych sa˛:
— linia I-rze˛dna Malbork–Braniewo–Kaliningrad (uje˛ta w sieci linii kolejowych zna­
czenia mie˛dzynarodowego dla transportu kombinowanego — AGTC);
— linia I-rze˛dna Działdowo–Olsztyn stanowia˛ca główne powia˛zanie województwa
z Warszawa˛ i magistrala˛ kolejowa˛ Gdańsk–Katowice;
— linia I-rze˛dna Olsztyn–Bogaczewo (nie uje˛ta w liniach znaczenia państwowego)
stanowi ważne powia˛zanie Olsztyna z portami w Gdańsku i Gdyni;
— linia I-rze˛dna Chojnice–Działdowo i Działdowo–Nidzica–Wielbark–Ostrołe˛ka sta­
nowia˛ca ważne powia˛zanie kolejowe w południowej cze˛ści województwa na
kierunku wschód–zachód.
Wyżej wymienione linie kolejowe pozwalaja˛na dobre skomunikowanie wojewódz­
twa z Europa˛ i krajem. Problemem jest jednak ich nieodpowiedni stan techniczny
i niepełne zelektryfikowanie.
Istotne znaczenie w zewne˛trznych powia˛zaniach kolejowych z Obwodem Kalinin­
gradzkim Federacji Rosyjskiej maja˛ linie o torze szerokim, sa˛ to:
— linia Z˙ eleznodorożnyj–Wielewo–Gradowo;
— linia Bogaczewo–Braniewo–Kaliningrad;
— linia Bartoszyce–Głomno–Kaliningrad.
Ważna˛ funkcje˛ w zewne˛trznych powia˛zaniach komunikacyjnych pełnia˛ istnieja˛ce
na obszarze województwa:
• mie˛dzynarodowy port lotniczy w Szymanach,
• morskie drogi wewne˛trzne, które stanowia˛:
— Zalew Wiślany posiadaja˛cy poła˛czenie z Bałtykiem poprzez cieśnine˛ Pilawska˛
w Obwodzie Kaliningradzkim, a poprzez Szkarpawe˛ i Martwa˛ Wisłe˛ poła˛czenie
z portami morskimi w Gdańsku i Gdyni;
— rzeka Elbla˛g;
• mie˛dzynarodowy port morski w Elbla˛gu,
18
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
• drogi wodne śródla˛dowe:
— rzeka Nogat leża˛ca w korytarzu transportowym mie˛dzynarodowym I A, w przy­
szłości umo˙liwi
powia˛zanie droga˛ śródla˛dowa˛ wodna˛ Zatoki Gdańskiej i Zale­
z
wu Wiślanego przez Wisłe˛, Warte˛ z Berlinem,
• przejścia graniczne dla ruchu mie˛dzynarodowego i dla ruchu dwustronnego:
— drogowe: Bezledy, Gronowo, Gołdap;
— kolejowe: Braniewo, Skandawa, Głomno;
— lotnicze: Szymany;
— morskie: Elbla˛g, Frombork.
Powia˛zania mie˛dzynarodowe umożliwiaja˛ we˛zły komunikacyjne zlokalizowane
poza województwem:
— najbliższe mie˛dzynarodowe porty lotnicze: Gdańsk–Trójmiasto, Warszawa–Oke˛­
cie, Kaliningrad;
— porty morskie najważniejsze dla krajowej gospodarki morskiej Gdańsk i Gdynia;
— droga wodna śródla˛dowa Dolna Wisła, która w przyszłości powia˛˙e
z porty morskie
z droga˛ wodna˛ E-70 Berlin–Bydgoszcz–Elbla˛g–Kaliningrad.
Zewne˛trzne powia˛zania komunikacyjne przedstawia mapa nr 2.
3. POWIA˛ZANIA Z KRAJOWYMI SYSTEMAMI
INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ
Powia˛zania zewne˛trzne województwa w zakresie infrastruktury technicznej to
w głównej mierze elementy liniowe stanowia˛ce cze˛ść systemów krajowych.
3.1. Zasilanie w energie˛ elektryczna˛
Województwo warmińsko-mazurskie jest zasilane z krajowego systemu elektro­
energetycznego linia˛ WN 400 kV relacji Gdańsk Błonie–Olsztyn Ma˛tki oraz liniami
WN 220 kV: Ostrołe˛ka–Olsztyn 1, Włocławek–Olsztyn 1 i Ostrołe˛ka–Ełk. Transfor­
macja energii z ww. linii na napie˛cie 110 kV naste˛puje w stacjach transformatorowych
400/110 kV Olsztyn Ma˛tki oraz 220/110 kV Olsztyn 1.
3.2. Powia˛zania telekomunikacyjne
Poła˛czenia obszaru województwa w ruchu automatycznym z krajem i światem
odbywaja˛ sie˛ poprzez automatyczne mie˛dzymiastowe centrale II stopnia istnieja˛ce
w Olsztynie, Elbla˛gu i Suwałkach. Poza tym teren województwa obsługiwany jest
przez operatorów sieci telefonii komórkowej.
´
´
4. WSPOLNE
PROBLEMY i KIERUNKI DZIAŁAN
19
3.3. Zaopatrzenie w gaz ziemny
Województwo warmińsko-mazurskie zaopatrywane jest w gaz ziemny z krajowe­
go systemu sieci gazowniczych od we˛zła Rembelszczyzna k. Warszawy współ­
pracuja˛cego z układem dosyłowym gazu importowanego z Europy Wschodniej. Gaz
jest dostarczany gazocia˛giem DN 700 Podlasie–ZPG Rembelszczyzna. Wojewódz­
two warmińsko-mazurskie jest zasilane z układu przesyłowego wysokiego ciśnienia
relacji Rembelszczyzna–Włocławek 2 × DN 500.
Główne zasilanie województwa jest wykonane z kierunku:
— Płońsk–Ciechanów dwoma rurocia˛gami wysokiego ciśnienia DN 200, DN 400 do
Nidzicy i DN 200, DN 150 do Olsztyna;
— Włocławek–Wybrzeże rurocia˛giem DN 400 przechodza˛cym poprzez wojewódz­
twa: kujawsko-pomorskie i pomorskie.
´ LNE PROBLEMY I KIERUNKI DZIAŁAN´
4. WSPO
Z SA˛SIEDNIMI WOJEWÓDZTWAMI
Wspólne problemy z sa˛siednimi województwami zostały zidentyfikowane w opar­
ciu o uwarunkowania rozwoju rozpoznane w diagnozie oraz o zgłoszone przez
sa˛siednie województwa wnioski i informacje w odpowiedzi na wysłane im zawiado­
mienie o przysta˛pieniu do sporza˛dzania Planu zagospodarowania przestrzennego
województwa.
Problemy wymagaja˛ce rozwia˛zania przy współudziale sa˛siaduja˛cych z regionem
warmińsko-mazurskim województw dotycza˛:
— ochrony środowiska na jednorodnych obszarach o wybitnych walorach przyrod­
niczo-krajobrazowych lub wrażliwych na antropopresje˛ rozdzielonych przez grani­
ce administracyjne;
— usprawnienia powia˛zań komunikacyjnych i infrastrukturalnych ważnych zarówno
dla sa˛siaduja˛cych województw jak również dla systemów krajowych;
— efektywnego wykorzystania walorów przyrodniczych i kulturowych oraz potencjału
społeczno-gospodarczego do aktywizacji obszarów przygranicznych.
Najważniejsze problemy wymagaja˛ce podje˛cia wspólnych działań:
z województwem pomorskim:
1. Rewaloryzacja techniczna i gospodarcza obszaru Z˙ uław w celu optymalnego
wykorzystania ich właściwości przyrodniczych do produkcji z˙ywności. Problemem
szczególnym sa˛ Z˙ uławy — obszar o najwyższej wrażliwości ekologicznej funk­
cjonuja˛cy dzie˛ki rozbudowanej sieci melioracyjnej wymagaja˛cej stałej troski i na­
kładów na jej utrzymanie.
2. Ochrona przeciwpowodziowa terenu Z˙ uław.
3. Ochrona głównego zbiornika wód podziemnych nr 210 „Iławskiego”. Na jego
dużych powierzchniach wyste˛puje średni stopień zagrożenia wód, a na cze˛ści
20
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
— wysoki. Główne działania na jego terenie powinny polegać na prawnym
usankcjonowaniu obszarów ochronnych zbiornika i wprowadzeniu ograniczeń
w ich użytkowaniu. Ponadto ochrony wymagaja˛ główne zbiorniki wód podziemnych nr 203 i 204 charakteryzuja˛ce sie˛ wysoka˛ podatnościa˛ na zanieczyszczenie.
Wymagaja˛ one szczegółowego rozpoznania hydrogeologicznego oraz ustalenia
zasad ochrony.
4. Poprawa jakości wód rzek Liwy (wody pozaklasowe) i Gardei odpływaja˛cych do
województwa pomorskiego. Rzeki te ze wzgle˛du na ich bieg pojezierny powinny
sie˛ odznaczać wysoka˛ czystościa˛. Przywrócenia odpowiedniego stanu czystości
wymagaja˛ rzeki Dzierzgoń i Nogat (wody pozaklasowe), których odbiornikami sa˛
jezioro Drużno (rezerwat) oraz Zalew Wiślany.
5. Usprawnienie głównych powia˛zań komunikacyjnych poprzez modernizacje˛ prze­
biegaja˛cych przez oba województwa:
• dróg krajowych
— ekspresowej S-7 (krajowa nr 7) Gdańsk–Olsztynek–Nidzica–Warsza­
wa–Chyżne;
— ekspresowej S-223 Elbla˛g–Grzechotki (Kaliningrad), która jest fragmentem
drogi krajowej nr 22, odbudowa odcinka Chruściel–granica państwa i budo­
wa przejścia granicznego w Grzechotkach;
• dróg wojewódzkich
— nr 527 Dzierzgoń–Pasłe˛k–Olsztyn;
— nr 515 Malbork–Dzierzgoń–Susz;
— nr 521 Kwidzyn–Susz–Iława;
— nr 519 Stary Dzierzgoń–Małdyty–Mora˛g
• linii kolejowych
— magistrali kolejowej E-65 Gdańsk–Iława–Działdowo–Warszawa–Zebrzydo­
wice;
— linii I-rze˛dnej Malbork–Elbla˛g–Braniewo (Kaliningrad).
6. Racjonalne wykorzystanie walorów Zalewu Wiślanego i otaczaja˛cych go obszarów
do rozwoju turystyki przy jednoczesnej ochronie jego ekosystemu wodnego.
Doprowadzenie do pełnego otwarcia akwenu Zalewu dla z˙eglugi morskiej. Wspól­
ne rozwijanie zaplecza la˛dowego (portowego) dla powia˛zań wodnych obu brzegów
Zalewu.
7. Zapewnienie cia˛głości tras rowerowych mie˛dzynarodowych i regionalnych
z województwem kujawsko-pomorskim:
1. Ochrona korytarza ekologicznego doliny rzeki Drwe˛cy oraz ochrona wód rzeki,
która jest źródłem wody pitnej dla Torunia oraz rezerwatem ryb łososiowatych
i certy (obecnie jakość jej wód na granicy województw jest pozaklasowa).
3
Zgodnie z rozporza˛dzeniem Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r. (Dz.U. z 2001 r., nr 120, poz. 1283)
drodze ekspresowej S-50 nadano numer S 22 na odcinku Elbla˛g–Grzechotki–granica państwa (kierunek
Kaliningrad).
´
´
4. WSPOLNE
PROBLEMY i KIERUNKI DZIAŁAN
21
2. Ochrona głównych zbiorników wód podziemnych nr 214 „Działdowo” i nr 210
„Iławskiego”, których fragmenty leża˛ na terenie województwa kujawsko-pomors­
kiego.
3. Usprawnienie głównych powia˛zań komunikacyjnych poprzez modernizacje˛ prze­
biegaja˛cych przez oba województwa:
• dróg krajowych
— nr 16 Grudzia˛dz–Olsztyn–Augustów–Ogrodniki (granica państwa), podnie­
sienie jej rangi do drogi ekspresowej;
— nr 15 Trzebnica–Gniezno–Inowrocław–Toruń–Lubawa–Ostróda;
• dróg wojewódzkich
— nr 544 Brodnica–Lidzbark Welski–Działdowo–Mława;
— nr 538 Łasin–Nowe Miasto Lubawskie–Rozdroże
• linii kolejowych
— linii I-rze˛dnej Poznań–Iława–Olsztyn–Skandawa
— linii I-rze˛dnej Działdowo–Grudzia˛dz–Chojnice
4. Budowa gazocia˛gu wysokiego ciśnienia w celu zaopatrzenia w gaz ziemny
południowo-zachodnich obszarów województwa.
5. Zapewnienie cia˛głości tras rowerowych mie˛dzynarodowych i regionalnych.
6. Zagospodarowanie szlaku kajakowego rzeki Drwe˛cy, z uwzgle˛dnieniem wymogów
ochrony rzeki.
z województwem mazowieckim:
1. Ochrona głównego zbiornika wód podziemnych nr 216 „Sandr Kurpie”, którego
wysokiej jakości wody użytkowego poziomu wodonośnego sa˛ podatne na zanie­
czyszczenie. Głównym działaniem powinno być prawne usankcjonowanie ob­
z
szarów ochronnych zbiornika i wprowadzenie ograniczeń w u˙ytkowaniu
jego stref
ochronnych. Ponadto najwyższej ochrony wymaga główny zbiornik wód podziem­
nych nr 214 „Działdowo”.Podstawowym działaniem powinno być jego szczegóło­
we rozpoznanie hydrogeologiczne i określenie zasad ochrony.
2. Poprawa czystości wód rzeki Wkry, która przy granicy jest pozaklasowa oraz rzeki
Mławki, która przed ujściem na teren województwa mazowieckiego (do Zalewu
Ruda) prowadzi wody III klasy czystości.
Koniecznym działaniem be˛dzie uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej w
obre˛bie zlewni tych rzek.
3. Mie˛dzywojewódzkich uzgodnień wymaga ustalenie granic obszarów chronionego
krajobrazu dolin Orzyca i Omulwi oraz projektowanego Kurpiowskiego Parku
Krajobrazowego (ewentualne wła˛czenie w jego granice gminy Rozogi).
4. Usprawnienie głównych cia˛gów komunikacyjnych poprzez modernizacje˛ przebie­
gaja˛cych przez oba województwa:
• dróg krajowych
— ekspresowej S-7 (krajowa nr 7) Gdańsk–Warszawa–Kraków–Chyżne;
— nr 53 Olsztyn–Szczytno–Ostrołe˛ka;
— nr 57 Bartoszyce–Biskupiec–Szczytno–Przasnysz–Pułtusk
22
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
• dróg wojewódzkich
— nr 541 Lubawa–Lidzbark Welski–Z˙ uromin;
— nr 544 Brodnica–Lidzbark Welski–Działdowo–Mława–Przasnysz;
• magistralnej linii kolejowej E-65 Gdańsk–Warszawa–Zebrzydowice;
z województwem podlaskim:
1. Ochrona głównego zbiornika wód podziemnych nr 216 „Sandr Kurpie” w dużym
stopniu podatnego na zanieczyszczenie. Wspólne działania powinny polegać na
prawnym usankcjonowaniu obszarów ochronnych zbiornika i wprowadzeniu ogra­
z
niczeń w u˙ytkowaniu
jego stref ochronnych. Ponadto wspólnej ochrony wymaga
główny zbiornik wód podziemnych nr 217 „Pradolina rzeki Biebrzy”, którego
odgałe˛zienia sie˛gaja˛ na teren powiatu ełckiego. Wymaga on szczegółowego
rozpoznania hydrogeologicznego i określenia zasad ochrony.
2. Poprawa jakości wód rzeki Ełk, która na granicy pozostaje w III klasie czystości.
3. Doprowadzenie do spójności granic obszarów chronionego krajobrazu wyste˛puja˛­
cych na terenach przygranicznych. Ustanowienie projektowanego Kurpiowskiego
Parku Krajobrazowego be˛dzie wymagało analizy ewentualnego wła˛czenia w jego
obszar gminy Pisz.
4. Usprawnienie głównych cia˛gów komunikacyjnych poprzez modernizacje˛ przebie­
gaja˛cych przez oba województwa:
• dróg krajowych
— nr 16 Grudzia˛dz–Olsztyn–Augustów–Ogrodniki–granica państwa podnie­
sienie jej rangi do drogi ekspresowej;
— nr 65 granica państwa Gołdap–Ełk–Grajewo–Białystok–Bobrowniki–grani­
ca państwa;
— nr 63 We˛gorzewo–Giżycko–Pisz–Łomża–Siedlce–Głowatycze–granica
państwa,
— nr 58 Olsztynek–Szczytno–Pisz–Szczuczyn
• dróg wojewódzkich
— nr 655 Ka˛p–Olecko i nr 653 Sedranki–Suwałki stanowia˛cych główne powia˛­
zanie Olsztyna z Suwałkami;
— nr 651 Gołdap–Szypliszki.
5. Rozbudowa systemów infrastruktury technicznej:
— budowa gazocia˛gu przesyłowego wysokiego ciśnienia, który pozwoliłby na
zaopatrzenie w gaz ziemny wschodnich obszarów województwa warmińsko­
-mazurskiego i północnych województwa podlaskiego;
— budowa energetycznego układu przesyłowego, linii 400 kV Alytus–Ełk i Biały­
stok–Ełk–Ma˛tki, który poprawiłby funkcjonowanie układów energetycznych
obu województw oraz odcinków linii 110 kV.
Rozwia˛zanie przedstawionych problemów be˛dzie wymagało uzgodnienia przez
zainteresowane województwa wspólnej polityki i podje˛cia odpowiednich działań
realizacyjnych.
5. UWARUNKOWANIA INTEGRACJI REGIONU
23
5. UWARUNKOWANIA INTEGRACJI REGIONU
Z PRZESTRZENIA˛ EUROPEJSKA˛
Uwarunkowania integracji z przestrzenia˛ europejska˛ wynikaja˛ z porozumień
mie˛dzynarodowych i transgranicznych oraz opracowanych strategii i programów
mie˛dzynarodowych. W wymiarze przestrzennym warunki integracji określa położenie
regionu w zlewni Morza Bałtyckiego oraz położenie przygraniczne z Obwodem
Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej.
Priorytety polityki przestrzennej państw położonych w rejonie Morza Bałtyckiego
zostały określone w programie VASAB–2010 Wizje i strategie wokół Morza Bałtyc­
kiego. Program ten powstał w wyniku porozumienia jedenastu krajów nadbałtyckich,
w tym Polski, w 1992 r. i jest kontynuowany poprzez cykliczne konferencje ministrów
odpowiedzialnych za zagospodarowanie przestrzenne tych krajów. Jego celem jest
stworzenie wspólnej struktury przestrzennej umożliwiaja˛cej koordynacje˛ działań na
szczeblu: krajowym, regionalnym i lokalnym.
Pozwoliłoby to na:
— wzmocnienie integracji przestrzeni Obszaru Bałtyckiego;
— wzrost znaczenia obszaru Morza Bałtyckiego na arenie mie˛dzynarodowej;
— ukierunkowanie rozwoju na proekologiczne i zrównoważone struktury prze­
strzenne;
— podniesienie zdolności obszaru do reagowania na zmiany i wyzwania rozwoju;
— osia˛gnie˛cie efektów mnożnikowych dzie˛ki przestrzennej integracji inicjatyw.
Spośród zapisów programowych tego dokumentu w kształtowaniu polityki prze­
strzennej regionu należy wzia˛ć pod uwage˛:
— budowe˛ systemu miast nadbałtyckich wzmacniaja˛cych spójność przestrzenna˛
w wymiarze mie˛dzynarodowym, krajowym, regionalnym;
— powia˛zanie terenów miejskich z ich rolniczym zapleczem umożliwiaja˛ce uzyskanie
korzystnego wpływu na gospodarke˛ regionu i równowage˛ ekologiczna˛;
— usprawnienie systemów transportowych zapewniaja˛cych efektywna˛ integracje˛
w ramach Obszaru Bałtyckiego;
— zagospodarowanie terenów przygranicznych pełnia˛cych ważna˛ role˛ w wymianie
mie˛dzynarodowej w zakresie handlu, rynku pracy, usług transportowych, współ­
pracy kulturalnej i oświatowej;
— utworzenie bałtyckiej sieci obszarów cennych przyrodniczo i kulturowo,
— ochrone˛ i poprawe˛ stanu środowiska przyrodniczego na całym terenie.
Elementy przestrzenne ważne dla regionu i jego powia˛zań zewne˛trznych zawarte
w programie VASAB 2010 to:
— drogi służa˛ce komunikacji mie˛dzynarodowej:
• Via Hanseatica (St. Petersburg–Ryga–Kaliningrad–Gdańsk–Szczecin–Lu­
beka)
• Via Baltica (Helsinki–Tallin–Ryga–Kowno–Warszawa–Berlin)
• TEM (Trans Europe Motorway: Oslo–Göteborg–Karlskrona–Gdańsk–
–Łódź–Katowice)
24
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
— droga służa˛ca komunikacji regionalnej w aspekcie Obszaru Bałtyckiego
• E-77 Gdańsk–Warszawa
— mie˛dzynarodowe poła˛czenia kolejowe o dużych pre˛dkościach
• Gdańsk–Warszawa–Praga
— poła˛czenia kolejowe regionalne
• Berlin–Szczecin–Gdańsk–Kaliningrad–Wilno–Mińsk
— najważniejsze porty morskie: Gdańsk–Gdynia, Kaliningrad
— Elbla˛g i Olsztyn zaliczone do grupy miast nadbałtyckich o znaczeniu regionalnym
— obszar przygraniczny o dużych potencjalnych możliwościach współpracy: Trój­
miasto–Elbla˛g–Olsztyn–Kaliningrad
— obszary cenne przyrodniczo wymagaja˛ce ochrony położone w środkowym pasie
województwa oraz rejon Wielkich Jezior Mazurskich.
Najważniejsze elementy przestrzenne VASAB 2010 obrazuje rysunek nr 1
(na str. 25).
Program VASAB 2010 stanowił podstawe˛ do sformułowania Agendy 21 dla
regionu Morza Bałtyckiego — Bałtyk 21 (przyje˛ta na sesji ministerialnej Rady Państw
Bałtyckich w Nyborg w 1998 r.), jednego z pierwszych porozumień rza˛dowych na
rzecz regionalnego rozwoju zrównoważonego w obszarze Bałtyckim, zgodnie z idea˛
Agendy 21 uchwalonej w Rio de Janeiro w 1992 r. na Konferencji Szczyt Ziemi.
W programie określony został zakres wspólnych działań sektorowych (rolnictwo,
energetyka, rybołówstwo, leśnictwo, przemysł, turystyka, transport), oraz zadań
w zakresie planowania przestrzennego zgodnych z zasadami ekorozwoju. Jego istota˛
jest podje˛cie programów służa˛cych rozwojowi i kształtowaniu środowiska, wzrostowi
świadomości ekologicznej i kreowaniu odpowiednich zachowań społecznych.
Wdrożenie programów bałtyckiej Agendy 21 jest szczególnie ważne dla obszaru
województwa warmińsko-mazurskiego charakteryzuja˛cego sie˛ wysokimi walorami
środowiska przyrodniczego.
Merytoryczna˛ podstawe˛ konkretyzacji i wdrożenia tych programów powinien
stanowić również plan zagospodarowania przestrzennego województwa.
Istotna˛ dla planowania przestrzennego wia˛˙a˛ca˛
region z przestrzenia˛ europejska˛
z
jest Europejska perspektywa rozwoju przestrzennego przyje˛ta jako dokument inten­
cyjny przez kraje Unii Europejskiej, ale odnosza˛ca sie˛ również do krajów stowarzy­
szonych.
W dokumencie tym określono cele i da˛˙enia
rozwoju przestrzennego, który winien
z
przyczynić sie˛ do:
— spójności gospodarczej i społecznej;
— ochrony i utrzymania zasobów naturalnych i dziedzictwa kulturowego;
— bardziej zrównoważonej konkurencyjności Europy.
Głównym celem zagospodarowania przestrzennego be˛dzie osia˛gnie˛cie trwałego
i zrównoważonego rozwoju przy założeniu respektowania zasady subsydiarności.
5. UWARUNKOWANIA INTEGRACJI REGIONU
25
26
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
5.1. Wymogi integracji z europejskimi systemami transportowymi
Polska w rozwia˛zaniach układów sieci transportowych powinna dostosować sie˛
do wymogów dyrektywy Unii Europejskiej nr 1692/96/UE z 1996 r. oraz do pod­
pisanych umów mie˛dzynarodowych: AGR, AGC, AGTC, AGN.
Dla Europy Środkowej i Wschodniej, w celu poprawy jej poła˛czeń z krajami Unii
Europejskiej i zniwelowania istnieja˛cych różnic, uzgodniono sieć 10 paneuropejskich
korytarzy transportowych (II Paneuropejska Konferencja Ministrów Transportu na
Krecie w 1994 r. i III Konferencja w Helsinkach w 1997 r.). Korytarze te stanowia˛
rozszerzenie Transeuropejskiej sieci transportowej Unii Europejskiej — TEN (Trans
European Network).
Spośród tych korytarzy transportowych przez obszar województwa przebiegaja˛:
Korytarz I A Ryga–Kaliningrad–Elbla˛g–Gdańsk, be˛da˛cy odgałe˛zieniem korytarza I.
W korytarzu I A znajduja˛ sie˛:
— droga ekspresowa S-224 Elbla˛g–Grzechotki (Kaliningrad);
— linia kolejowa Malbork–Braniewo–Kaliningrad–Ryga;
— trasa wodna śródla˛dowa E-70 Berlin–Bydgoszcz–Elbla˛g–Kaliningrad.
Korytarz VI Gdańsk–Katowice–Z˙ ilina, w którym przebiegaja˛:
— linia kolejowa magistralna E-65 Gdynia–Iława–Warszawa–Zebrzydowice–Z˙ ilina;
— droga E-77 Gdańsk–Olsztynek–Warszawa–Kraków–Budapeszt.
W sa˛siedztwie województwa znajduja˛ sie˛:
Korytarz I Helsinki–Ryga–Kowno–Warszawa (Via Baltica), w którym przebie­
gaja˛:
— droga E-67 Warszawa–Białystok–Helsinki;
— linia kolejowa E-26 Warszawa–Białystok–Trakiszki–Ryga–Tallin (Helsinki).
W Korytarzu VI wyznaczono projektowana˛ autostrade˛ A-1 Gdańsk–Z˙ ilina.
Najważniejszym zadaniem jest kompleksowa modernizacja oraz unowocześ­
nienie dróg i linii kolejowych w obre˛bie wymienionych korytarzy transportowych
zgodnie z powołanym przez Unie˛ Europejska˛ w 1999 r. projektem TINA (Transport
Infrastructure Needs Assessement) Ocena potrzeb infrastruktury transportowej
w krajach kandyduja˛cych do akcesji do 2015 r.
5.2. Wymogi integracji z europejskim systemem ochrony środowiska
W krajach Unii Europejskiej zasady ochrony różnorodności biologicznej określaja˛:
Dyrektywa 92/43/EWG z 1992 r., na mocy której została powołana Europejska Sieć
Obszarów Chronionych NATURA 2000 obejmuja˛ca szczególnie cenne ostoje gatun­
ków i siedlisk fauny i flory, Dyrektywa 79/409/EWG z 1979 r. o ochronie dzikich
ptaków oraz program CORINE (Coordination of Information on the Environment), jako
bank danych o ostojach przyrody o znaczeniu europejskim.
4
Zgodnie z rozporza˛dzeniem Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r. (Dz.U. z 2001 r., nr 120, poz. 1283)
drodze ekspresowej S-50 nadano numer S 22 na odcinku Elbla˛g–Grzechotki–granica państwa (kierunek
Kaliningrad).
5. UWARUNKOWANIA INTEGRACJI REGIONU
27
W typowaniu ostoi przyrody w Polsce w ramach ww. programów zostało potwier­
dzone bogactwo flory i fauny, w tym gatunków chronionych i zróżnicowanie przyrod­
nicze regionu. Na terenie województwa zidentyfikowano 76 różnej wielkości ostoi
przyrody rangi europejskiej. Znaczna ich liczba (29 — o powierzchni około 4,2 tys.
km2) spełnia kryteria jako potencjalny element sieci NATURA 2000. Szczególnie ich
bogactwo wyste˛puje w południowej cze˛ści województwa mie˛dzy Nidzica˛, Olsztynem,
Mra˛gowem i Piszem. Wśród nich 3 obiekty przyrodnicze, wg konwencji z Ramsar,
zakwalifikowano jako obszary o znaczeniu mie˛dzynarodowym dla ptactwa wodno­
-błotnego. Sa˛ to jeziora: Łuknajno, Oświn i Karaś.
Ministerstwo Środowiska opracowało Koncepcje˛ Sieci NATURA 2000. Zapropo­
nowane obszary zostana˛ zweryfikowane w ramach prac terenowych, a cała sieć
be˛dzie przedstawiona do szerokiej konsultacji. Ostatecznie opracowana i wdrożona
sieć NATURA 2000 zostanie przedstawiona Radzie Europy do akceptacji do końca
2002 roku.
Wła˛czenie obszarów do sieci NATURA 2000 nada im status mie˛dzynarodowy.
Nałoży to na państwo obowia˛zek ich skutecznej ochrony oraz wprowadzenia stałego
monitoringu. Na ich terenie należy zaproponować alternatywne kierunki rozwoju
gospodarczego, takie jak: proekologiczne formy funkcji gospodarczych: turystyki,
rolnictwa i leśnictwa.
5.3. Wymogi wspołpracy
´
transgranicznej
Województwo warmińsko-mazurskie jest jedynym regionem granicza˛cym na tak
długim odcinku granicy la˛dowej z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej
(województwo pomorskie graniczy na niewielkim odcinku Mierzei Wiślanej oraz
poprzez wody morskie). Obwód Kaliningradzki, licza˛cy przeszło 15 tys. km2 i blisko
1 mln mieszkańców z czego około 400 tys. to mieszkańcy Kaliningradu, jest
integralna˛, chociaż wyodre˛bniona˛ terytorialnie, cze˛ścia˛ Federacji.
Stale rozwijaja˛ce sie˛ kontakty wymagaja˛ działań na rzecz infrastruktury technicz­
nej, turystyki, rozwoju gospodarczego, ochrony i poprawy stanu środowiska przyrod­
niczego oraz obejmuja˛cego te sfery — zagospodarowania przestrzennego.
W celu osia˛gnie˛cia bardziej efektywnej współpracy utworzony został w 1998 roku
Euroregion „Bałtyk”, w skład którego weszły gminy i województwa (regiony) sześciu
państw nadbałtyckich: Danii, Litwy, Łotwy, Rosji (obwód Kaliningradzki), Szwecji
i Polski.
Gminy wschodniej cze˛ści województwa wchodza˛ w skład Euroregionu „Niemen”
obejmuja˛cego swym obszarem działania: Polske˛, Rosje˛, Litwe˛ i Białoruś.
Z obszarem województwa warmińsko-mazurskiego wia˛˙a˛
z sie˛ naste˛puja˛ce prob­
lemy współpracy:
• w zakresie rozwoju infrastruktury transportowej i przejść granicznych:
— realizacja drogi ekspresowej Kaliningrad–Elbla˛g;
— modernizacja drogi krajowej nr 51 Olsztynek–Olsztyn–Bezledy (granica pań­
stwa), ważnego cia˛gu komunikacyjnego;
28
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
— elektryfikacja linii kolejowej Bogaczewo–Kaliningrad;
— modernizacja przejść granicznych Bezledy, Gołdap i otwarcie przejść granicz­
nych w Grzechotkach, Michałkowie i Perłach
• w zakresie rozwoju zagospodarowania turystycznego:
— realizacja mie˛dzynarodowej trasy rowerowej oraz portów jachtowych (marin)
projektowanych w Elbla˛gu, Fromborku, Nadbrzeżu (gm. Tolkmicko).
W ramach pierwszego etapu prac nad tematem tras rowerowych Warmińsko­
-Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego w Olsztynie wykonało opracowanie
pt.: Studium tras rowerowych województwa warmińsko-mazurskiego. Sieć zapropo­
nowanych tras wpisuje sie˛ w europejskie trasy rowerowe (EUROVELO) oraz trasy
rowerowe Polski północnej.
W zakresie ochrony środowiska za najważniejsze uznaje sie˛ wdrażanie programu
bałtyckiego sformułowanego przez Komisje˛ Helsińska˛ ds. ochrony środowiska Morza
Bałtyckiego (HELCOM).
W ramach prac tej komisji w 1995 r. zostały wykonane dwa opracowania
transgranicznych obszarów chronionych: Plan zintegrowanego zarza˛dzania obszara­
mi przybrzeżnymi Zalewu Wiślanego oraz Koncepcja ochrony Suwalsko-Wisztyniec­
kiego Transgranicznego Obszaru Chronionego.
Wykorzystanie potencjalnych możliwości rozwoju współpracy transgranicznej regionu
warmińsko-mazurskiego z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej wymaga opraco­
wania, przy zaangażowaniu obu stron, studium zagospodarowania przestrzennego strefy
przygranicznej, które pozwoliłoby na rozstrzygnie˛cie:
— lokalizacji przejść granicznych drogowych i kolejowych;
— powia˛zań systemów transportowych — drogowego i kolejowego oraz szlaków wodnych,
w tym rzeki Łyny i Kanału Mazurskiego (ewentualne dokończenie budowy),
— przebiegu liniowych urza˛dzeń infrastruktury technicznej,
— ochrony cieków wodnych i zlewni rzek,
— ochrony wód Zalewu Wiślanego oraz zasad jego zagospodarowania (rybactwo, turystyka,
żegluga),
— identyfikacji istnieja˛cych zagrożeń dla środowiska przyrodniczego oraz określenie warun­
ków lokalizacji obiektów powoduja˛cych takie zagrożenie,
— przebiegu i zagospodarowania szlaków turystycznych w tym tras rowerowych,
— ustanowienia transgranicznych obszarów chronionych.
Tezy programowe oraz ważne elementy układów przestrzennych: obszarowych,
liniowych i we˛złowych zawarte w mie˛dzynarodowych strategiach i programach oraz
umowach mie˛dzynarodowych zostały uwzgle˛dnione w Koncepcji polityki przestrzen­
nego zagospodarowania kraju opracowanej przez Rza˛dowe Centrum Studiów Strate­
gicznych.
6. UWARUNKOWANIA WYNIKAJA˛CE Z KONCEPCJI POLITYKI
29
6. UWARUNKOWANIA WYNIKAJA˛CE
Z KONCEPCJI POLITYKI PRZESTRZENNEGO
ZAGOSPODAROWANIA KRAJU (KPPZK)
ORAZ STRATEGII, PROGRAMÓW SEKTOROWYCH
´
I INNYCH OPRACOWAN
Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju jest podstawowym
dokumentem określaja˛cym zasady polityki państwa w dziedzinie przestrzennego
zagospodarowania kraju w perspektywie najbliższych kilkunastu lat. Została przyje˛ta
przez Rade˛ Ministrów w październiku 1999 r. oraz w dniu 17 listopada 2000 r. przez
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Tekst ogłoszony został w Monitorze Polskim nr 26
z dnia 16 sierpnia 2001 roku.
Zgodnie z ustawa˛ o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 r.
Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju rekomenduje do uwzgle˛­
dnienia i rozwijania w planach zagospodarowania przestrzennego województw pod­
stawowe uwarunkowania, cele strategiczne i kierunki polityki przestrzennego zagos­
podarowania kraju.
6.1. Uwarunkowania przekształceń zagospodarowania przestrzennego
kraju
• Uwarunkowania globalne i ponadeuropejskie wynikaja˛ z konieczności uwzgle˛d­
nienia:
— cywilizacji informacyjnej stanowia˛cej współcześnie główna˛ siłe˛ motoryczna˛
rozwoju,
— globalizacji gospodarki jako szansy wpisania sie˛ polskiej przestrzeni w systemy
europejskie i światowe,
— ekorozwoju jako wyzwania ogólnocywilizacyjnego XXI wieku,
— demokracji jako wyzwania politycznego budowy państwa zgodnie z regułami
funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego,
— integracji polskiej przestrzeni z przestrzenia˛ europejska˛.
• Uwarunkowania o znaczeniu europejskim i ogólnokrajowym wynikaja˛ z:
— zwornikowego położenia Polski w przestrzeni europejskiej wia˛˙a˛cego
z
jej inte­
resy narodowe: z krajami położonymi wokół Morza Bałtyckiego, z Niemcami
i krajami Europy Zachodniej, z grupa˛ krajów Europy Środkowej, z Rosja˛,
Białorusia˛ i Ukraina˛ oraz z krajami Europy Południowo-Wschodniej;
— historycznie ukształtowanej struktury przestrzennej kraju, z której wynikaja˛
dysproporcje w poziomie zagospodarowania mie˛dzy zachodnia˛ a północno­
-wschodnia˛ i wschodnia˛ jego cze˛ścia˛;
— walorów środowiska przyrodniczego, którego bogactwo stwarza korzystne
warunki szybkiego osia˛gnie˛cia europejskich parametrów rozwoju i standardów
z˙ycia;
30
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
— przesłanek demograficznych, które wskazuja˛ na konieczność racjonalnego
zagospodarowania przewidywanego przyrostu zasobów pracy do roku 2005
(około 2 milionów osób).
6.2. System strategicznych celow
´ rozwoju i zagospodarowania prze­
strzennego kraju
Główna˛ przesłanka˛ określaja˛ca˛ system celów jest konieczność dynamizacji
rozwoju Polski oraz przełamania zapóźnienia cywilizacyjnego przez kształtowanie:
— przestrzeni otwartej na Europe˛ i Świat,
— przestrzeni konkurencyjnej, innowacyjnej i efektywnej,
— przestrzeni czystej ekologicznie,
— przestrzeni politycznie zdecentralizowanej.
Generalnym założeniem jest strategia dynamicznego równoważenia rozwoju,
której celem jest stopniowa likwidacja istnieja˛cych dysproporcji. Przyje˛ta w tym
punkcie polityka przyjmuje realizacje˛ aktywnego wyrównywania ukształtowanych
historycznie dysproporcji w poziomie zagospodarowania kraju. Odniesienie to jest
skierowane do regionów, które nie moga˛ o własnych siłach zapewnić odpowiednich
warunków rozwoju i poziomu z˙ycia. Jednym z nich jest obszar województwa
warmińsko-mazurskiego.
6.3. Generalne kierunki polityki przestrzennego zagospodarowania
kraju
Realizacja celów strategicznych rozwoju odbywać sie˛ be˛dzie na drodze realizacji
polityki przestrzennej oraz kształtowania struktur przestrzennych tworza˛cych korzyst­
ne warunki dla poprawy z˙ycia ludności, ochrony walorów środowiska przyrodniczego
i kulturowego, wzrostu gospodarczego, integracji europejskiej i bezpieczeństwa kraju.
Głównymi elementami struktury dynamizuja˛cej rozwój kraju be˛da˛ ośrodki, pasma
i strefy.
Miasto Olsztyn zostało wpisane w sieć krajowych ośrodków równoważenia
rozwoju. Wraz z innymi miastami tworza˛cymi sieć ośrodków krajowych, ponad­
regionalnych i regionalnych Olsztyn znalazł sie˛ w strefie historycznie ukształtowane­
go opóźnienia cywilizacyjnego i recesji w okresie transformacji ustrojowej. Ośrodki te
wymagaja˛w swym rozwoju pomocy zewne˛trznej, inaczej grozi im trwała marginaliza­
cja. Miasto Elbla˛g zostało zaliczone do ponadregionalnych ośrodków, zaś Ełk do
regionalnych ośrodków równoważenia rozwoju. Najwie˛ksza˛ szanse˛ w najbliższych
latach na wzrost aktywności i rozwój gospodarczy konkurencyjny w skali europejskiej
posiada obszar oparty o ośrodki: Gdańsk, Poznań, Wrocław, Kraków, Łódź, War­
szawa. Olsztyn wraz z całym regionem znalazł sie˛ poza granicami tego wieloboku.
Przyje˛te pasma potencjalnie najwyższej innowacyjności i aktywności społeczno-gospodarczej powstawać be˛da˛ na przewidywanych kierunkach budowy lub moder-
6. UWARUNKOWANIA WYNIKAJA˛CE Z KONCEPCJI POLITYKI
31
nizacji mie˛dzynarodowego lub krajowego systemu infrastruktury technicznej. Głów­
nymi jego elementami be˛dzie system autostrad, linii kolejowych, telekomunikacyjnych
i paliwowo-energetycznych. Województwo wg KPPZK znajduje sie˛ na uboczu wymie­
nionych pasm.
Tereny Polski północnej, północno-wschodniej i wschodniej znalazły sie˛ w strefie
określonej jako obszar opóźnienia cywilizacyjnego. Polityka przestrzennego zagos­
podarowania kraju w cze˛ści tych obszarów widzi szanse˛ na przełamanie tego stanu
poprzez wykorzystanie potencjału środowiska przyrodniczego.
Nowoczesna gospodarka turystyczna oraz kształtowane współzależnie z nia˛
leśnictwo i rolnictwo, wraz z infrastruktura˛ społeczna˛ i gospodarcza˛, może być
podstawa˛ dynamicznego rozwoju. Jednak autorzy Koncepcji uzależniaja˛ siłe˛ roz­
wojowa˛ turystyki w procesie wzrostu gospodarczego regionu od popytu zewne˛trz­
nego i zasobów kapitałowych. Popyt wewne˛trzny jest za słaby do uruchomienia
procesów wzrostu gospodarczego.
Region został zaliczony do obszarów z najwie˛kszymi problemami społecznymi
w skali kraju. Szanse˛ na rozwia˛zanie tego dylematu autorzy Koncepcji widza˛
w położeniu geograficznym. Mieszkańcy Europy zachodniej (głównie Niemcy i Skan­
dynawowie) moga˛ sie˛ stać głównymi odbiorcami produktu turystycznego. Przez
obszary nadmorskie i pojezierzy: meklemburskiego, pomorskiego, mazurskiego prze­
biega główny szlak turystyczny ła˛cza˛cy tereny przestrzeni rekreacyjnej z terenami
silnie zurbanizowanymi Niemiec, Belgii, Holandii. Dla obszarów Polski północnej
i północno-wschodniej turystyka jest widziana jako jeden z ważnych czynników
restrukturyzacji polskiej wsi i rolnictwa umożliwiaja˛cy wielofunkcyjny rozwój terenów
wiejskich przy zachowaniu walorów środowiska.
Rozwój funkcji turystycznej powinien obejmować w sposób szczególny obszary
chronione i cenne pod wzgle˛dem przyrodniczym i krajobrazowym, gdzie istnieja˛
rygory i ograniczenia innych funkcji gospodarczych przy uwzgle˛dnieniu chłonności
terenów oraz zasady zrównoważonego rozwoju.
6.4. Krajowy system osadniczy
KPPZK zakłada polityke˛ harmonizowania rozwoju systemu osadniczego opartego
na naste˛puja˛cych zasadach:
— racjonalnie wyważona dominacja ośrodka stołecznego;
— układ aglomeracji wielkomiejskich i dużych miast (Gdańsk, Wrocław, Poznań,
Łódź, Kraków, Lublin, Białystok, Rzeszów i duopol Bydgoszcz–Toruń) powinien
stanowić podstawe˛ do jakościowego wzmocnienia głównych ośrodków regional­
nych, które równomiernie rozmieszczone powinny zaspakajać popyt społeczny
w zakresie najwyżej zorganizowanych usług, infrastruktury biznesu, kultury, nauki,
szkolnictwa wyższego, zdrowia i handlu;
— wzgle˛dnie równomierne rozmieszczenie miast średnich spełniaja˛cych role˛ wielo­
funkcyjnych ośrodków usług wyższego rze˛du be˛da˛cych rozwinie˛tymi we˛złami
komunikacji o znaczeniu krajowym i ponadregionalnym — miasta te be˛da˛
kulturowo i gospodarczo oddziaływać na zaplecze;
32
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
— ge˛sta sieć wzgle˛dnie równomiernie rozmieszczonych miast małych i rozwinie˛tych
demograficznie osiedli wiejskich powinna umożliwiać na szczeblu lokalnym spra­
wne funkcjonowanie rolnictwa, rekreacji, gospodarki leśnej oraz być podstawa˛
poprawy warunków z˙ycia ludności wiejskiej.
W odniesieniu do sieci osadniczej regionu warmińsko-mazurskiego system krajo­
wy przekłada sie˛ na wyeksponowanie Olsztyna jako stolicy regionu, miasta o dużym
oddziaływaniu na cały region. Olsztyn uznany za krajowy ośrodek równoważenia
rozwoju w tej cze˛ści Polski be˛dzie stanowił wypełnianie ważnego ogniwa w sieci
osadniczej systemu krajowego. Be˛dzie miejscem koncentracji najwyżej zorganizowa­
nych usług, infrastruktury biznesu, kultury, nauki, szkolnictwa wyższego, zdrowia
i handlu.
Ważnymi ogniwami sieci osadniczej regionu według zakładanych kryteriów be˛da˛
miasta Elbla˛g i Ełk. Wymienione miasta rozmieszczone biegunowo ze wzgle˛du na
swoje położenie, wia˛˙a˛
z pozostałe ogniwa sieci osadniczej i sa˛ we˛złami komunikacyj­
nymi o znaczeniu krajowym i regionalnym. Każde z nich posiada swój obszar
oddziaływania — subregion pod wzgle˛dem gospodarczym i kulturalnym.
6.5. Krajowy system infrastruktury technicznej
Transport
Podpisane przez Polske˛ zobowia˛zania mie˛dzynarodowe dotycza˛ transportu zwia˛­
zanego z korytarzami transportowymi przechodza˛cymi przez teren kraju, a szczegól­
nie z powia˛zaniami mie˛dzy krajami Europy Wschodniej i Środkowej a krajami Unii
Europejskiej. Obejmuja˛ one poła˛czenia drogowe, kolejowe, lotnicze, morskie i rzecz­
ne. Polska ma obowia˛zek zapewnienia sprawnego przeprowadzenia w tych koryta­
rzach ruchu krajowego i mie˛dzynarodowego. Przez teren regionu przebiegaja˛ na­
ste˛puja˛ce korytarze:
Korytarz I A Ryga–Kaliningrad–Elbla˛g–Gdańsk.
Jest to odgałe˛zienie korytarza I Helsinki–Tallin–Ryga–Kowno–Warszawa (Via
Baltica)
Korytarz VI Gdańsk–Katowice–Z˙ ylina.
Systemy transportowe przebiegaja˛ce w wymienionych korytarzach opisano
w punkcie 5.1.
Autorzy KPPZK dla zapewnienia zasady równoważenia rozwoju kraju w od­
niesieniu do obszarów Polski północno-wschodniej widza˛ potrzebe˛ uzupełnienia
istnieja˛cego programu budowy dróg ekspresowych o potencjalna˛droge˛ główna˛ruchu
przyspieszonego nr 16 Grudzia˛dz–Ostróda–Olsztyn–Ełk–Augustów. Zakłada sie˛, że
drogi ekspresowe wraz z autostradami be˛da˛ tworzyć nowoczesna˛ sieć drogowa˛
w Polsce.
Koncepcja podnosi range˛ drogi nr 51 na odcinku Olsztynek–Olsztyn do drogi
ekspresowej.
6. UWARUNKOWANIA WYNIKAJA˛CE Z KONCEPCJI POLITYKI
33
Znajduja˛ce sie˛ w korytarzach transportowych istnieja˛ce linie kolejowe be˛da˛
przekształcone w linie ekspresowe. Na terenie województwa dotyczy to dwóch linii:
— Malbork–Elbla˛g–Braniewo–Kaliningrad,
— Gdynia–Iława–Warszawa–Zebrzydowice.
Na wymienionych cia˛gach komunikacyjnych prowadza˛cych do granicy w Koncep­
cji przewiduje sie˛ budowe˛ przejścia drogowego mie˛dzynarodowego na trasie drogi
nr 22 w Grzechotkach.
Przyje˛te w Koncepcji rozwia˛zania w zakresie systemów transportowych na
obszarze województwa zostały potwierdzone w opracowanych planach i strategiach
określaja˛cych polityke˛ transportowa˛ w kraju i województwie:
• dostosowanie do standardów europejskich drogi ekspresowej nr 7 (E-77)
Gdańsk–Olsztynek–Warszawa–Kraków–Chyżne (granica państwa), uje˛to w:
— Narodowej strategii rozwoju transportu na lata 2000–2006 (przedstawiona przez
Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej w lutym 2000),
— Planie rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce do 2015 roku (opracowany
w 1998 roku przez Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej),
— Strategii utrzymania i rozwoju sieci dróg krajowych do 2015 roku (opracowana
w 1998 roku przez GDDP w Warszawie),
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazur­
skiego (uchwalona w 2000 roku),
— Strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski (opracowana
w 1999 roku).
• podniesienie rangi drogi nr 16 Grudzia˛dz–Olsztyn–Augustów do drogi ekspreso­
wej, uje˛to w:
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazur­
skiego (uchwalona w 2000 roku),
— Strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski.
• dostosowanie do odpowiednich standardów przypisanych założonym klasom dróg:
— drogi mie˛dzyregionalnej nr 16 Grudzia˛dz–Olsztyn–Augustów,
— drogi mie˛dzyregionalnej nr 51 granica państwa–Bezledy–Olsztyn–Olsztynek
(w KPPZK odcinek Olsztynek–Olsztyn–projektowana droga ekspresowa)
uje˛to w:
— Strategii utrzymania i rozwoju sieci dróg krajowych do 2015 roku,
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazur­
skiego (uchwalona w 2000 roku).
• Kompleksowa modernizacja linii kolejowej E-65 Gdynia–Gdańsk–Iława–Warsza­
wa–Zebrzydowice została uje˛ta w:
— Narodowej strategii rozwoju transportu na lata 2000–2006,
— Planie rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce do 2015 roku,
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazur­
skiego (uchwalona w 2000 roku),
— Strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski.
34
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
Energetyka
Przewidywania Koncepcji ustalaja˛ niewielki wzrost zapotrzebowania energii do
roku 2010 ze wzgle˛du na niewielka˛ energochłonność branż przemysłowych branych
pod uwage˛ w tym czasie do rozwoju.
W skali kraju ze wzgle˛dów ekonomicznych i ekologicznych be˛dzie preferowany
wzrost udziału importu gazu i ropy przy hamowaniu wydobycia we˛gla.
W ramach integracji systemów energetycznych nasta˛piło w 1995 r. poła˛czenie
Krajowego Systemu Energetycznego z systemem zachodnioeuropejskim, co spowo­
z
dowało wie˛ksza˛ niezawodność, bezawaryjność i mo˙liwość
sprzedaży nadwyżek
energii. Kolejnym krokiem be˛dzie przysta˛pienie Polski do Mie˛dzynarodowej Agencji
Energii (IEA), lecz be˛dzie to zwia˛zane z:
— zaprzestaniem produkcji w elektrowniach przestarzałych i niebezpiecznych dla
środowiska,
— przesunie˛ciem źródeł wytwarzania energii z południa na północ,
— przeprowadzeniem restrukturyzacji polskiego górnictwa we˛gla kamiennego i bru­
natnego.
Z powyższych uwarunkowań dla obszarów Polski północno-wschodniej Koncep­
cja przewiduje w pierwszej kolejności budowe˛ dwutorowej linii elektroenergetycznej
400 KV Alytus–Ełk, stacji 400/110 KV Ełk oraz linii jednotorowej 400 KV Narew
(Białystok) Ełk i Ełk–Ma˛tki (Olsztyn). Inwestycje te zostały uznane przez ministra
gospodarki za zadania rza˛dowe.
W Koncepcji brany jest pod uwage˛ projekt budowy układu przesyłowego
Wschód–Zachód 500 KV po trasie bałtyckiej tzw. Most Pra˛du Stałego. Trasa
przewidywanego poła˛czenia do realizacji po roku 2010 be˛dzie przebiegać przez
Rosje˛, Białoruś, Litwe˛, rejon Kaliningradu, Polske˛ (Grudzia˛dz) do Niemiec.
Wymieniony układ przebiega przez północno-zachodnia˛ cze˛ść województwa.
Inicjatorem budowy jest Unia Europejska, lecz warunkiem niezbe˛dnym jest pełne
uczestnictwo w tym zadaniu wszystkich krajów, przez które przebiega linia.
Wyżej wymienione zadania rza˛dowe oraz projektowany Most Pra˛du Stałego
potwierdzone zostały w opracowanym w 1999 roku przez Spółke˛ Polskie Sieci
Elektroenergetyczne S.A. Planie rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przy­
szłego zapotrzebowania na energie˛ elektryczna˛.
Elementy polityki przestrzennego zagospodarowania kraju określone w KPPZK
w odniesieniu do obszaru województwa przedstawiaja˛ rysunek nr 2 i mapa nr 3.
6. UWARUNKOWANIA WYNIKAJA˛CE Z KONCEPCJI POLITYKI
35
W Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju w sposób jednoznaczny
nie zdefiniowano kilku ważnych zadań przewidywanych na obszarze województwa w opraco­
waniach strategicznych. Do zadań tych należa˛:
• rozbudowa portu morskiego w Elbla˛gu, uje˛ta w:
— Planie rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce do 2015 roku,
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego
(uchwalona w 2000 roku)
• rozbudowa portu lotniczego w Szymanach, uje˛ta w:
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego
(uchwalona w 2000 roku),
— Strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski;
• elektryfikacja i modernizacja linii kolejowej znaczenia państwowego Korsze–Ełk uje˛ta w:
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego
(uchwalona w 2000 roku),
— Strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski;
• kompleksowa modernizacja linii kolejowej znaczenia państwowego Poznań –Skandawa
uje˛ta w:
— Planie rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce do roku 2015,
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego
(uchwalona w 2000 roku);
• budowa przejść granicznych w Michałkowie i Perłach, uje˛ta w:
— Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego
(uchwalona w 2000 roku),
— Strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski;
• budowa terminali transportu kombinowanego w Olsztynie i Działdowie uje˛ta w:
— Planie rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce do roku 2015.
Uje˛te w Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju droga ekspresowa
Tczew–Elbla˛g–Grzechotki i linia kolejowa Malbork–Bogaczewo–Braniewo położone w kory­
tarzu transportowym I-A, obje˛te projektem TINA, nie zostały uwzgle˛dnione w dokumentach
strategicznych określaja˛cych polityke˛ transportowa˛, tj. Narodowej strategii rozwoju transpor­
tu na lata 2000–2006, Planie rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce do 2015 roku
oraz Strategii utrzymania i rozwoju sieci dróg krajowych do 2015 roku.
36
I. UWARUNKOWANIA ZEWNE˛TRZNE
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
— SYNTEZA
Pełne rozpoznanie uwarunkowań rozwoju województwa zawarte jest w odre˛bnym
tomie zatytułowanym Województwo warmińsko-mazurskie — plan zagospodarowa­
nia przestrzennego — diagnoza prospektywna. Przedstawiona synteza uwarun­
kowań pozwala na pełniejsze uzasadnienie rozwia˛zań zawartych w projekcie planu.
Kompleksowa analiza uwarunkowań rozwoju województwa w głównych elemen­
tach zagospodarowania przestrzennego, jakimi sa˛ środowisko przyrodnicze, sieć
osadnicza i infrastruktura techniczna, obejmowała naste˛puja˛ce zagadnienia:
— stan zachowania i wykorzystania zagospodarowania przestrzennego;
— przemiany w strukturach i układach przestrzennych;
— funkcjonowanie i odporność na antropopresje˛ systemów przyrodniczych;
— mo˙liwości
tworzenia warunków do dynamizacji rozwoju.
z
Tak przeprowadzona analiza zagospodarowania przestrzennego w układzie ele­
mentów obszarowych, we˛złowych i liniowych pozwoliła na wyodre˛bnienie na terenie
województwa obszarów o podobnych uwarunkowaniach rozwoju: Północnego
i Wschodniego, Zachodniego, Środkowego, Południowego.
W skład obszarów Północnego i Wschodniego1 wchodza˛ powiaty: bartoszycki,
ke˛trzyński i lidzbarski oraz olecki, gołdapski i ełcki.
Obszar Środkowy2 obejmuje powiaty: olsztyński, mra˛gowski, giżycki i we˛gorzew­
ski. Obszar Zachodni stanowia˛ powiaty: braniewski, iławski, ostródzki, elbla˛ski
i nowomiejski. Obszar Południowy składa sie˛ z czterech powiatów: działdowskiego,
nidzickiego, szczycieńskiego i piskiego.
W celu rozpoznania możliwości wykorzystania istnieja˛cych potencjałów rozwoju,
dla każdego z wyodre˛bnionych w uwarunkowaniach obszarów została opracowana
diagnoza prospektywna.
1
W zwia˛zku z utworzeniem z dniem 1 stycznia 2002 roku nowych powiatów (Rozporza˛dzenie Rady
Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku Dz.U. z 2001 roku, nr 62, poz. 631) w skład obszaru Wschodniego
wchodza˛ oprócz powiatu ełckiego powiat olecki oraz powiat gołdapski bez gminy Banie Mazurskie.
2
Zgodnie z cytowanym wyżej rozporza˛dzeniem obszar Środkowy obejmuje powiaty: olsztyński, mra˛gow­
ski, giżycki, we˛gorzewski oraz gmine˛ Banie Mazurskie z powiatu gołdapskiego.
38
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
1. CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW
O PODOBNYCH UWARUNKOWANIACH
Obszar Północny
Jest to północna cze˛ść województwa obejmuja˛ca powiaty: bartoszycki, ke˛trzyński
i lidzbarski. Powierzchnia obszaru wynosi 344.593 ha i stanowi 14% powierzchni
ogólnej województwa.
Cecha˛ charakterystyczna˛, wyróżniaja˛ca˛ obszar w województwie, sa˛ korzystne
warunki przyrodniczo-rolnicze (najwyższa w województwie jakość rolniczej prze­
strzeni produkcyjnej wg IUNG w Puławach 74,5 pkt), wysoki udział użytków rolnych
69,0% w powierzchni ogólnej, najniższa lesistość 19,8 (przy średniej w województwie
30,1%), najniższa jeziorność oraz stosunkowo niewielka wrażliwość na antropopre­
sje˛. Obszar ten cechuje najwyższy stopień zmeliorowania 79,0%. Dominuja˛ tu
systemy drenarskie, przy czym znaczna ich cze˛ść przekroczyła już swój okres
funkcjonalności i wymaga odnowienia.
Położony jest w strefie przygranicznej z Obwodem Kaliningradzkim, z którym
powia˛zany jest przejściami granicznymi drogowymi (Bezledy i projektowane w Mi­
chałkowie); kolejowymi (Głomno, Skandawa).
Środowisko przyrodnicze cechuje mniejsza niż pozostały obszar województwa
wrażliwość na antropopresje˛. Działań ochronnych wymagaja˛:
— Wzniesienia Górowskie, które charakteryzuja˛ sie˛ ciekami o niewielkich prze­
pływach i najwie˛kszej w województwie nieregularności ich przepływu. Teren ten
ma duży wpływ na stosunki wodne na obszarach sa˛siednich;
— zlewnia Gubra, która charakteryzuje sie˛ wadliwymi stosunkami wodnymi (duża˛
nieregularnościa˛ odpływu). Zachwianie równowagi przyrodniczej w stosunkach
wodnych tej zlewni spowodowane zostało głównie przez intensywna˛ gospodarke˛
z
rolna˛, da˛˙a˛ca˛
do wła˛czenia do produkcji, poprzez melioracje odwadniaja˛ce, jak
najwie˛kszych areałów;
— problemem jest powia˛zanie systemów melioracyjnych z systemami na terenie
Obwodu Kaliningradzkiego, które sa˛ niesprawne, co powoduje zalewanie naszych
obszarów przygranicznych.
Przez obszar przepływa Łyna, która jest rzeka˛ o najwie˛kszych przepływach
w województwie.
Potencjał do rozwoju przemysłu materiałów budowlanych stanowia˛ zasobne złoża
surowców ilastych. Udokumentowane złoża borowiny w rejonie Górowa Iławeckiego
i Barcian stanowia˛ potencjał dla lecznictwa uzdrowiskowego.
Liczba mieszkańców zamieszkuja˛ca ten obszar wynosi 182,3 tys., co stanowi
12,5% ogółu ludności w województwie, z tego w miastach ponad 104 tys., a na
terenach wiejskich ok. 78 tys. Wskaźnik urbanizacji wynosi 57%.
Do najwie˛kszych miast należa˛: Bartoszyce (27 tys.), Ke˛trzyn (30 tys.), Lidzbark
Warmiński (18 tys.).
´
1. CHARAKTERYSTYKA OBSZAROW
39
W latach 1978–1998 liczba mieszkańców wzrosła o około 6%, dynamika przyros­
tu ludności była o połowe˛ mniejsza niż średnio w województwie (wzrost o 15,5%),
czego przyczyna˛ były niekorzystne zjawiska demograficzne wyste˛puja˛ce na terenach
wiejskich, a także w małych miastach. Wyrażały sie˛ one wysoka˛ depopulacja˛
— odpływem ludności poza ten teren, niekorzystna˛ struktura˛ wieku świadcza˛ca˛
o poste˛puja˛cym procesie starzenia sie˛ mieszkańców oraz deformacja˛płci, tj. niedobo­
rem kobiet w wieku 20–29 lat. Zjawiska te negatywnie wpływać be˛da˛ na rozwój
demograficzny tego obszaru w przyszłości.
Charakterystycznym, negatywnym zjawiskiem wyste˛puja˛cym na tym obszarze
jest jedno z wyższych w skali województwa bezrobocie (stopa bezrobocia powyżej
28% w powiecie bartoszyckim i ke˛trzyńskim). Jego konsekwencja˛ jest mie˛dzy innymi
wysoki poziom zubożenia ludności (około 27% ogółu ludności korzystało ze świad­
czeń pomocy społecznej).
Zahamowanie rozwoju niekorzystnych zjawisk demograficznych i poprawa sytua­
cji społecznej wymagać be˛dzie podje˛cia zasadniczych działań aktywizuja˛cych zarów­
no w sferze gospodarczej jak i społecznej na całym obszarze.
Główne ośrodki obsługi obszaru to miasta Bartoszyce i Ke˛trzyn.
Ośrodkiem pomocniczym obsługi obszaru jest miasto Lidzbark Warmiński.
Ośrodki uzupełniaja˛ce obsługi obszaru stanowi 6 małych miast (Bisztynek,
Górowo Iławeckie, Se˛popol, Orneta, Korsze, Reszel) i 4 wiejskie ośrodki gminne
(Barciany, Srokowo, Kiwity, Lubomino).
Warunki przyrodnicze i ekonomiczno-społeczne preferuja˛ obszar do rozwoju
rolnictwa. Na obszarze tym, o znacznych zasobach użytków rolnych be˛da˛cych
w posiadaniu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz przecie˛tnej wielkości
gospodarstwa rolnego wynosza˛cej 15,5 ha powierzchni użytków rolnych, wyste˛puja˛
korzystne warunki do tworzenia gospodarstw farmerskich o intensywnej produkcji
rolnej, z dominuja˛cym kierunkiem produkcji roślinnej. Na przestrzeni lat dziewie˛ć­
dziesia˛tych zarysowały sie˛ w rolnictwie korzystne trendy tworzenia gospodarstw
o powierzchni od 50 do 100 i wie˛cej ha. Gospodarstwa powyżej 50 ha stanowia˛ ok.
2,8% ogólnej liczby gospodarstw (przecie˛tna w województwie ok. 3%). Znaczna ilość
użytków zielonych stwarza korzystne warunki do rozwoju hodowli bydła.
Położenie obszaru w strefie przygranicznej oraz Specjalna Strefa Ekonomiczna
w Bartoszycach sprzyjaja˛ rozwojowi przedsie˛biorczości. Położenie miast nad rzeka˛
Łyna˛ preferuje rozwój przemysłu wodochłonnego.
Bogactwo zasobów dziedzictwa kulturowego, oraz przejścia graniczne, stanowia˛
potencjał do rozwoju turystyki krajoznawczej. Istnieja˛ce zainwestowanie turystyczne
jest stosunkowo niewielkie i stanowi ogółem ok. 2,5 tys. miejsc, w tym całorocznych
ok. 0,6 tys. miejsc. Ograniczenie do rozwoju turystyki pobytowej stanowi niewielka
ilość terenów o walorach przyrodniczo-krajobrazowych.
Przez Obszar Północny przebiega droga krajowa klasy GP nr 51 Bezledy–
–Bartoszyce–Lidzbark Warmiński–Olsztyn–Olsztynek oraz droga krajowa klasy G:
nr 57 Bartoszyce–Biskupiec–Pułtusk. Układ dróg wojewódzkich wia˛˙e
z jednostki
osadnicze na obszarze powiatów z układem dróg krajowych.
40
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
Obszar powia˛zany jest z układem krajowym i europejskim linia˛ kolejowa˛ I-rze˛dna˛
relacji Poznań–Olsztyn–Korsze–Skandawa; Białystok–Ełk–Korsze oraz II-rze˛dna˛
Korsze–Głomno. Wymienione linie prowadza˛ do przejść granicznych w Skandawie
i Głomnie, gdzie znajduja˛ sie˛ odcinki toru „szerokiego” z punktami przeładunkowymi.
Możliwości rozwoju obszaru w zakresie infrastruktury transportowej tkwia˛ w wy­
starczaja˛cej sieci dróg i linii kolejowych oraz w zlokalizowanym w Ke˛trzynie lotnisku
regionalnym.
Ograniczenia rozwoju w tym zakresie wynikaja˛ z nieprawidłowych parametrów
technicznych tych dróg.
Zaopatrzenie w gaz odbywa sie˛ gazocia˛giem magistralnym wysokiego ciśnienia
z kierunku Olsztyna i Mra˛gowa. Magistrala gazu ziemnego wysokiego ciśnienia
przebiega przez wie˛ksza˛ cze˛ść obszaru.
Ograniczenie rozwoju stanowi brak rozbudowanej sieci podstawowej wysokiego
ciśnienia.
Układ linii elektroenergetycznych wysokich napie˛ć jest wystarczaja˛cy i nie
stwarza ograniczeń rozwoju.
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
Główne ograniczenia w rozwoju obszaru stanowia˛:
niekorzystna sytuacja demograficzna na terenach wiejskich;
wysokie bezrobocie i zubożenie społeczeństwa;
mała aktywność społeczna;
niedoinwestowanie gospodarcze;
znaczne areały niezagospodarowanych gruntów rolnych po państwowych gospodar­
stwach rolnych;
ograniczenia w gospodarowaniu na terenach zlewni rzeki Guber o zachwianej równo­
wadze przyrodniczej w stosunkach wodnych;
cie˛żkie gleby z duża˛ zawartościa˛ frakcji ilastej wymagaja˛ce sprawnych systemów
melioracyjnych.
Najistotniejsze potencjały do wykorzystania w rozwoju obszaru to:
położenie w strefie przygranicznej z Obwodem Kaliningradzkim z przejściem granicznym
w Bezledach i projektowanym w Michałkowie;
korzystne warunki przyrodniczo-rolnicze;
potencjał do rozwoju turystyki stanowi rzeka Łyna, która może pełnić funkcje˛ mie˛dzy­
narodowego szlaku turystyki wodnej (szlak kajakowy);
znaczna koncentracja obiektów zabytkowych w miastach i na terenach wiejskich stanowi
potencjał do rozwoju turystyki krajoznawczej;
surowce naturalne umożliwiaja˛ce rozwój lecznictwa uzdrowiskowego (Górowo Iławeckie);
niewielka w stosunku do pozostałego obszaru województwa wrażliwość na antropo­
presje˛;
rozwój przedsie˛biorczości w oparciu o Warmińsko-Mazurska˛ Specjalna˛ Strefe˛ Ekono­
miczna˛ w Bartoszycach i w Bezledach przy przejściu granicznym;
rozwój przemysłu wodochłonnego w cia˛gu rzeki Łyny;
droga krajowa nr 51 od przejścia granicznego w Bezledach przez Olsztyn do Olsztynka,
w którym powia˛zana jest z droga˛ ekspresowa˛ nr 7.
´
1. CHARAKTERYSTYKA OBSZAROW
41
Obszar Wschodni
Jest to wschodnia cze˛ść województwa (powiaty: ełcki, olecki i gołdapski3). Cecha˛
charakterystyczna˛ sa˛ średnio korzystne warunki przyrodniczo-rolnicze, wysoki udział
użytków rolnych — 59,3% w powierzchni ogólnej (średnia wojewódzka 54,5), niska
lesistość — 26,1 (przy średniej w województwie 30,1%), przecie˛tna jeziorność oraz
znaczna wrażliwość obszaru na antropopresje˛. Położony jest w strefie przygranicznej
z Obwodem Kaliningradzkim, z którym powia˛zany jest przejściem granicznym drogo­
wym, dwustronnym w Gołdapi.
Środowisko przyrodnicze stwarza szereg barier rozwoju gospodarczego, sa˛ to
mie˛dzy innymi:
— Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej i cze˛ść projektowanego Parku Krajobra­
zowego Puszczy Boreckiej;
— niemal cały obszar znajduje sie˛ w obre˛bie zlewni pojeziernej, tj. wód o dużej
wrażliwości na antropopresje˛;
— zalegaja˛ wody podziemne o bardzo małej odporności na działalność ludzka˛
w powiecie ełckim;
— Wzgórza Szeskie stanowia˛ we˛zeł hydrograficzny z niewielkimi ciekami o dużej
nieregularności przepływu, który ma duży wpływ na stosunki wodne terenów
sa˛siednich.
Potencjał do rozwoju przemysłu materiałów budowlanych stanowia˛ zasobne złoża
kruszywa naturalnego. Udokumentowane złoża borowiny w rejonie Gołdapi stanowia˛
potencjał dla lecznictwa uzdrowiskowego.
Liczba ludności zamieszkuja˛cej obszar wynosi 144,7 tys., z tego w miastach mieszka
87 tys. osób. Wskaźnik urbanizacji na tym obszarze wynosi 60%, jest taki sam jak średni
dla województwa. Najwie˛kszym miastem obszaru, jednym z wie˛kszych w województwie,
jest Ełk (56,2 tys.), znacznie mniejsze to: Olecko (16,7 tys.) i Gołdap (13,9 tys.).
Dynamika wzrostu ludności w latach 1978–1998 była znacznie wie˛ksza niż
przecie˛tnie w województwie, liczba mieszkańców wzrosła aż o 21%, głównie w wyni­
ku dynamicznego przyrostu ludności w miastach.
Niekorzystne zjawiska demograficzne, tj. wysoka depopulacja oraz zmiany w stru­
kturze wieku wskazuja˛ na proces starzenia sie˛ ludności. Deformacje w strukturze płci
w grupie wieku 20–29 lat wyste˛puja˛ głównie na obszarach wiejskich powiatu
olecko-gołdapskiego.
Struktura zatrudnienia w powiatach jest dość znacznie zróżnicowana. W powiecie
olecko-gołdapskim dominuje zatrudnienie w rolnictwie (około 46%), przy jednocześ­
nie małym zatrudnieniu w sektorze usług (około 34%). Natomiast w powiecie ełckim
dominuje zatrudnienie w usługach (około 44%) i w przemyśle (30%), a wpływ na
ukształtowanie sie˛ takiej struktury ma miasto Ełk.
3
W zwia˛zku z utworzeniem z dniem 1 stycznia 2002 roku nowych powiatów (Rozporza˛dzenie Rady
Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku Dz.U. z 2001 roku, nr 62, poz. 631) w skład obszaru Wschodniego
wchodza˛ oprócz powiatu ełckiego powiat olecki oraz powiat gołdapski bez gminy Banie Mazurskie. Obszar
Środkowy obejmuje powiaty: olsztyński, mra˛gowski, giżycki, we˛gorzewski oraz gmine˛ Banie Mazurskie
z powiatu gołdapskiego.
42
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
Poważnym problemem tego obszaru jest wysokie bezrobocie, zwłaszcza w po­
wiecie olecko-gołdapskim (stopa bezrobocia 31,3%). Jego konsekwencja˛ jest wysoki
z
poziom zubożenia ludności, również wy˙szy
w powiecie olecko-gołdapskim.
Główne ośrodki obsługi obszaru to miasta: Ełk i Olecko. Miasto Ełk w Koncep­
cji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju zostało określone jako regionalny
ośrodek równoważenia rozwoju.
Pomocniczym ośrodkiem obsługi jest miasto Gołdap (13,9 tys. mieszkańców).
Funkcje˛ uzupełniaja˛cych ośrodków obsługi obszaru pełni 7 wiejskich ośrod­
ków obsługi gmin: Kalinowo, Prostki, Stare Juchy, Dubeninki, Kowale Oleckie,
Świe˛tajno, Wieliczki.
Obszar charakteryzuje sie˛ przecie˛tnymi warunkami przyrodniczo rolniczymi, mała˛
lesistościa˛, dużym udziałem użytków rolnych w powierzchni ogólnej, wysokim udzia­
łem użytków zielonych (powyżej 35%), znaczna˛ koncentracja˛ gospodarstw rolnych
(przecie˛tna wielkość gospodarstw 17,4 ha użytków rolnych), dużymi zasobami (ok.
45% pow. u˙ytków
rolnych) gruntów AWRSP.
z
Surowszy niż na pozostałym obszarze agroklimat ogranicza dobór roślin upraw­
nych.
Obszar ma korzystne warunki do rozwoju hodowli trzody chlewnej i bydła
mie˛snego. Zakłady przemysłu rolno-spożywczego sa˛ skupione głównie w gminach
Ełk i Gołdap. W Ełku znajduja˛ sie˛ nowoczesne zakłady mie˛sne, w których wprowa­
dzona jest klasyfikacja EUROP.
Jest to obszar o niewielkim wykorzystaniu potencjału zawartego w walorach
przyrodniczo-krajobrazowych. Zainwestowanie turystyczne stanowi blisko 5.000
miejsc noclegowych, z tego w obiektach całorocznych 1.100 miejsc. Miasta, w któ­
rych skoncentrowana jest wie˛kszość miejsc całorocznych to: Ełk, Gołdap i Olecko.
Wyste˛puja˛ tu także złoża borowin, które preferuja˛ obszar do rozwoju funkcji
uzdrowiskowej w Gołdapi.
Ograniczenia rozwoju gospodarczego stanowia˛:
— negatywne zjawiska demograficzne i społeczne, które wymagaja˛ działań aktywizuja˛cych
obszar oraz zasadniczego zwie˛kszenia miejsc pracy na terenach wiejskich;
— znaczna wrażliwość obszaru na antropopresje˛, która zwie˛ksza nakłady na inwestycje;
— znaczne zasoby niezagospodarowanych gruntów po gospodarstwach państwowych;
— brak gazu ziemnego.
Preferencje rozwoju na obszarze stanowia˛:
— położenie w strefie przygranicznej z istnieja˛cym przejściem granicznym w Gołdapi
i projektowanym przejściem drogowym w Perłach;
— dotychczasowy rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego;
— rozwój przedsie˛biorczości w oparciu o istnieja˛ca˛ Specjalna˛ Strefe˛ Ekonomiczna˛ w Ełku
i Gołdapi;
— rozwój funkcji uzdrowiskowej w Gołdapi;
— wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe obszaru;
— rozwój miasta Ełk jako ośrodka o oddziaływaniu ponadregionalnym, regionalnym i sub­
regionalnym;
— układ drogowy wia˛ża˛cy obszar z krajowym układem dróg szybkiego ruchu (drogi krajowe
nr 16 i nr 65).
´
1. CHARAKTERYSTYKA OBSZAROW
43
Obszar ten powia˛zany jest z układem dróg krajowych szybkiego ruchu droga˛
krajowa˛ klasy GP nr 16 (Grudzia˛dz–Olsztyn–Ełk–Augustów–Ogrodniki) oraz droga˛
krajowa˛ klasy G nr 65 granica państwa–Gołdap–Ełk–Białystok–Bobrowniki–granica
państwa. Ograniczenia w zakresie komunikacji wynikaja˛ z nieprawidłowych paramet­
rów technicznych dróg.
Powia˛zanie z krajowym układem kolejowym zapewnia linia I-rze˛dna Biały­
stok–Ełk–Korsze wymagaja˛ca modernizacji.
Na obszarze tym brak jest magistrali gazu ziemnego. Miasta Ełk i Olecko
posiadaja˛ zaopatrzenie w gaz z rozpre˛żalni gazu płynnego.
Układ linii elektroenergetycznych wysokich napie˛ć jest wystarczaja˛cy i nie
stwarza ograniczeń rozwoju na obszarze. Projektowana jest rozbudowa stacji we˛z­
łowej do mocy 400/110 kV w Ełku.
Obszar Zachodni
Jest to zachodnia cze˛ść województwa obejmuja˛ca powiaty: braniewski, elbla˛ski
z powiatem grodzkim miastem Elbla˛giem, ostródzki, iławski, nowomiejski. Powierzch­
nia obszaru wynosi 655.961 ha, co stanowi 27% powierzchni ogólnej województwa.
Cecha˛ charakterystyczna˛, wyróżniaja˛ca˛ ten obszar w województwie sa˛: korzystne
warunki przyrodniczo-rolnicze (jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej wg IUNG
w Puławach 70,5 pkt. przy średniej dla województwa ok. 65,0 pkt.), znaczny udział
użytków rolnych — 59,3% w powierzchni ogólnej, niska lesistość — 24,1% (przy
średniej w województwie 30,1%), wysoka jeziorność, wysokie walory krajobrazowe
oraz stosunkowo mała odporność na antropopresje˛. Udział powierzchniowy zmelioro­
wanych użytków rolnych wynosi średnio dla całego obszaru ok. 54%. W cze˛ści
północno-zachodniej (powiat elbla˛ski) wyste˛puje depresyjny teren Z˙ uław, całkowicie
zależny od funkcjonowania systemu polderów odwadnianych za pomoca˛ rowów
otwartych i stacji pomp.
Jest to obszar o korzystnych warunkach do rozwoju gospodarczego wielofunkcyj­
nego, którego dynamike˛ kształtuje bardzo korzystny układ komunikacyjny, powia˛zany
z krajowym i europejskim systemem dróg szybkiego ruchu.
Środowisko przyrodnicze silnie warunkuje rozwój obszaru:
— cztery parki krajobrazowe: Wysoczyzny Elbla˛skiej, Pojezierza Iławskiego, Wzgórz
Dylewskich i cze˛ść Brodnickiego Parku Krajobrazowego, na których funkcje
gospodarcze winny być podporza˛dkowane podstawowym funkcjom parku;
ponadto wyste˛puja˛ tu bariery i ograniczenia rozwoju:
— cze˛ść środkowa i południowa znajduje sie˛ w obre˛bie zlewni pojeziernej, tj. wód
powierzchniowych o dużej wrażliwości na antropopresje˛;
— wody podziemne o bardzo małej odporności na antropopresje˛ zalegaja˛ w obre˛bie
Drwe˛cko-Taborskiego zbiornika wód podziemnych bez izolacji;
— południowo-wschodnia cze˛ść obszaru (Garb Lubawski) stanowi we˛zeł hydro­
graficzny, który ma duży wpływ na stosunki wodne terenów sa˛siednich;
— na obszarze Z˙ uław wyste˛puje zagrożenie powodziowe.
44
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
Potencjał do rozwoju przemysłu opartego o surowce lokalne stanowia˛ oprócz
surowców rolnych i leśnych, zasobne złoża kruszywa i surowców ilastych.
Liczba ludności zamieszkuja˛cej obszar wynosi 476,9 tys., co stanowi 32,6%
ogółu ludności w województwie, z tego w miastach ponad 291 tys., a na terenach
wiejskich około 186 tys. Wskaźnik urbanizacji jest wyższy od średniego wojewódz­
kiego, wynosi 61%.
Na obszarze tym znajduja˛ sie˛ jedne z najwie˛kszych miast w regionie: Elbla˛g
(130 tys.), Ostróda (35 tys.), Iława (33 tys.). Dynamika wzrostu ludności w latach
1978–1998 była zbliżona do średniego przyrostu ludności w województwie, liczba
mieszkańców wzrosła o 15,1%.
Sytuacja demograficzna nie odbiega od przecie˛tnej w województwie. Niekorzyst­
ne zjawiska wyste˛puja˛ w powiatach: braniewskim i elbla˛skim ziemskim. Wyrażaja˛ sie˛
one wysoka˛ depopulacja˛(odpływem ludności), starzeniem sie˛ mieszkańców i defemi­
nizacja˛ płci w grupie wiekowej 20–29 lat.
W strukturze zatrudnienia znacza˛cy udział — około 31% (powyżej średniego
wojewódzkiego) stanowia˛ pracuja˛cy w przemyśle i budownictwie, na poziomie
średnim wojewódzkim kształtuje sie˛ udział zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie
(obszar — 29%, województwo — 29,6 %). Jednak sytuacja w tym zakresie jest
znacznie zróżnicowana w poszczególnych powiatach. Wysoki udział zatrudnionych
w rolnictwie (powyżej 50% ogółu) charakteryzuje powiaty elbla˛ski i nowomiejski.
Jednocześnie w tych powiatach znacznie poniżej średniego wojewódzkiego kształtuje
sie˛ udział pracuja˛cych w usługach.
Zjawisko bezrobocia w najwie˛kszym stopniu dotyka powiaty: braniewski (stopa
bezrobocia 28,9%), ostródzki (28,1%), na pozostałym obszarze stopa bezrobocia
kształtuje sie˛ poniżej średniej wojewódzkiej (23,7%).
Wysoki udział korzystaja˛cych ze świadczeń pomocy społecznej (powyżej śred­
niego wojewódzkiego) w powiatach: braniewskim, elbla˛skim ziemskim, nowomiejskim
i ostródzkim świadczy o niezadowalaja˛cej kondycji społecznej tego obszaru.
Główne ośrodki obsługi obszaru to miasta: Elbla˛g, Iława, Ostróda, Braniewo.
Miasto Elbla˛g jest powiatem grodzkim, w Koncepcji polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju określone zostało jako ponadregionalny ośrodek równo­
ważenia rozwoju.
Funkcje˛ pomocniczych ośrodków obsługi pełnia˛ miasta: Pasłe˛k, Mora˛g i Nowe Miasto Lubawskie.
Funkcje˛ uzupełniaja˛cych ośrodków obsługi pełni 10 małych miast (Frombork,
Pienie˛żno, Młynary, Tolkmicko, Kisielice, Lubawa, Susz, Zalewo, Miłomłyn, Miłako­
wo) i 15 wiejskich ośrodków obsługi gmin (Godkowo, Gronowo Elbla˛skie, Markusy,
Milejewo, Rychliki, Biskupiec, Grodziczno, Kurze˛tnik, Da˛brówno, Gierzwałd, Małdyty,
Lelkowo, Łukta, Płoskinia, Wilcze˛ta).
Obszar charakteryzuje sie˛ nierównomiernym rozmieszczeniem korzystnych wa­
runków do rozwoju rolnictwa oraz korzystniejszym, od pozostałego obszaru woje­
wództwa agroklimatem.
Cechami charakterystycznymi sa˛: mozaikowatość gleb (w kompleksach gleb
dobrych wyste˛puja˛ enklawy słabych i odwrotnie), zmienna lesistość oraz znaczna
´
1. CHARAKTERYSTYKA OBSZAROW
45
ilość jezior, mała odporność obszaru na antropopresje˛, przecie˛tna wielkość gos­
podarstwa rolnego ok. 15 ha użytków rolnych.
Na obszarze wyróżnia sie˛ cze˛ść południowa o nieco odmiennych uwarunkowa­
niach do rozwoju rolnictwa: przecie˛tnych warunkach przyrodniczo-rolniczych, małych
gospodarstwach rolnych (przecie˛tna wielkość ok.13 ha) i najmniejszym w wojewódz­
twie udziale użytków zielonych w powierzchni użytków rolnych. Pomimo powyższych
uwarunkowań główna˛ funkcja˛ gospodarcza˛ obszaru jest rolnictwo.
Na obszarze Zachodnim wyste˛puja˛rozwijaja˛ce sie˛ miasta, które stanowia˛chłonne
rynki zbytu dla drobniejszych producentów rolnych oraz sa˛ miejscem lokalizacji
dużych zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego.
Warunki przyrodnicze i ekonomiczno-społeczne preferuja˛ obszar do rozwoju
zarówno rolnictwa ekologicznego (zintegrowanego) jak i lokalnie wyspecjalizowanych
gospodarstw farmerskich oraz grup producenckich. Walory przyrodniczo-krajobrazo­
we stwarzaja˛ korzystne warunki do rozwoju gospodarstw agroturystycznych.
Turystyka na tym obszarze jest funkcja˛ gospodarcza˛, która jest co najmniej
równorze˛dna rolnictwu oraz działalności produkcyjnej. Zlokalizowana jest tu znaczna
ilość obiektów o wysokim standardzie wyposażenia. Różnorodność form i usług
turystycznych w istnieja˛cym zainwestowaniu zwie˛ksza atrakcyjność tego terenu.
Ogółem na obszarze jest 20,2 tys. miejsc noclegowych, w tym całorocznych 2,8 tys.
miejsc. Przez obszar przebiega jeden z głównych szlaków turystyki wodnej w wojewó­
dztwie: Kanał Ostródzko-Elbla˛ski.
Najwie˛ksze zage˛szczenie dużych zakładów produkcyjnych widoczne jest w za­
chodniej strefie województwa, tj. w pasie od Elbla˛ga, poprzez Pasłe˛k, Mora˛g,
Ostróde˛, Iławe˛, Lubawe˛. Wie˛kszość dużych zakładów skoncentrowana jest w mias­
tach Elbla˛g, Ostróda, Iława, Pasłe˛k i Mora˛g.
Oprócz zakładów przemysłu rolno-spożywczego, wyste˛puje na tym obszarze
przemysł meblarski, włókienniczy, chemiczny i maszynowy. Najwie˛ksza koncentracja
gmin wiejskich o dużym potencjale produkcyjnym wyste˛puje w rejonie Ostróda–
–Iława–Biskupiec (pow. nowomiejski)–Kurze˛tnik.
Ograniczenia w funkcjonowaniu gospodarczym obszaru stanowia˛: nieodpowiedni
standard urza˛dzeń turystycznych, brak dostosowania istnieja˛cego zainwestowania do
wymogów zwia˛zanych z ochrona˛ środowiska przyrodniczego.
Obszar Zachodni powia˛zany jest z układem dróg krajowych szybkiego ruchu
drogami krajowymi ekspresowymi (klasy S) nr 7 Gdańsk–Warszawa i nr 224
Elbla˛g–Grzechotki (obecnie w cze˛ści nieprzejezdna), która jest fragmentem drogi
krajowej nr 22, drogami krajowymi (klasy GP): nr 16 Grudzia˛dz–Olsztyn–Augus­
tów–Ogrodniki; nr 15 Wrocław–Toruń–Lubawa–Ostróda.
Obszar powia˛zany jest z układem linii kolejowych krajowych i europejskich linia˛
kolejowa˛ magistralna˛ Gdańsk–Warszawa oraz liniami kolejowymi I-rze˛dnymi relacji
Poznań–Olsztyn–Korsze–Skandawa oraz Malbork–Elbla˛g–Braniewo i II-rze˛dna˛ Iła­
wa–Grudzia˛dz.
4
Zgodnie z rozporza˛dzeniem Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r. (Dz.U. z 2001 r., nr 120, poz. 1283)
drodze ekspresowej S-50 nadano numer S 22 na odcinku Elbla˛g–Grzechotki–granica państwa (kierunek
Kaliningrad).
46
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
Możliwości rozwoju obszaru w zakresie infrastruktury transportowej stwarzaja˛:
przebieg głównych dróg krajowych szybkiego ruchu w województwie, dobrze roz­
winie˛ta sieć dróg i linii kolejowych oraz lotnisko regionalne w Elbla˛gu.
Ograniczenia rozwoju obszaru w tym zakresie wynikaja˛ z nieprawidłowych
parametrów technicznych tych dróg.
Zaopatrzenie w gaz odbywa sie˛ gazocia˛gami magistralnymi wysokiego ciśnienia
z kierunku Włocławek–Gdańsk, a zaopatrzenie Elbla˛ga oraz Ostródy, Iławy i Mora˛ga
z gazocia˛gu magistralnego wysokiego ciśnienia Nidzica–Olsztyn. Magistrale gazu
ziemnego wysokiego ciśnienia przebiegaja˛ poza obszarem.
Ograniczenie rozwoju stanowi brak rozbudowanej sieci gazowej podstawowej
wysokiego ciśnienia.
Układ linii elektroenergetycznych wysokich napie˛ć jest wystarczaja˛cy lecz
stwarza ograniczenia w pewności zasilania energetycznego obszaru. W zwia˛zku
z tym niezbe˛dna jest realizacja GPZ przetwarzaja˛cego moc 220 i 400 kV.
Ograniczenia rozwoju gospodarczego na tym obszarze wynikaja˛ z naste˛puja˛cych
uwarunkowań:
— negatywne zjawiska demograficzne i społeczne, które wymagaja˛ działań aktywizuja˛cych
obszar oraz zasadniczego zwie˛kszenia miejsc pracy na terenach wiejskich;
— teren zagrożony wymagaja˛cy zabezpieczenia przeciwpowodziowego (Żuławy oraz gmina
Elbla˛g);
— tereny we˛złowe, hydrograficzne Garbu Lubawskiego (powiaty ostródzki, iławski) wyma­
gaja˛ce działań w zakresie poprawy retencji (w tym także dolesień);
— tereny zlewni pojeziernej i bez izolacji od zbiorników wód podziemnych oraz obszary
cenne przyrodniczo parki krajobrazowe wymagaja˛ce zwie˛kszonych reżimów w gos­
podarowaniu;
Jest to obszar o korzystnych warunkach do wielofunkcyjnego rozwoju gospodarczego
w oparciu o naste˛puja˛ce potencjały:
— dobre powia˛zania komunikacyjne zarówno krajowe jak i mie˛dzynarodowe (drogi eks­
presowe S 7 i S 225);
— warunki przyrodniczo-rolnicze umożliwiaja˛ce rozwój na cze˛ści obszaru rolnictwa inten­
sywnego;
— walory przyrodniczo-krajobrazowe do rozwoju różnych form turystyki;
— obszar Zalewu Wiślanego i duża liczba jezior stanowia˛ baze˛ do rozwoju rybactwa
morskiego i śródla˛dowego;
— kopaliny złoża kruszywa naturalnego, surowce ilaste, wody mineralne o znaczeniu
leczniczym, torfy;
— rozwój miasta Elbla˛ga jako ośrodka o oddziaływaniu ponadregionalnym i regionalnym
oraz ośrodków Iławy i Ostródy o subregionalnym zasie˛gu oddziaływania;
— istnieja˛cy układ drogowy wia˛ża˛cy obszar z krajowym układem dróg szybkiego ruchu
(drogi krajowe ekspresowe nr 7 i nr 226 oraz drogi krajowe ruchu przyspieszonego nr 16
i nr 15).
5
Zgodnie z rozporza˛dzeniem Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r. (Dz.U. z 2001 r., nr 120, poz. 1283)
drodze ekspresowej S-50 nadano numer S 22 na odcinku Elbla˛g–Grzechotki–granica państwa (kierunek
Kaliningrad).
6
Jak wyżej.
´
1. CHARAKTERYSTYKA OBSZAROW
47
Obszar Środkowy
Jest to środkowa cze˛ść województwa obejmuja˛ca powiaty: olsztyński z powiatem
grodzkim miastem Olsztynem, mra˛gowski, giżycki i we˛gorzewski7. Powierzchnia
obszaru wynosi 601.060 ha, co stanowi 24,8% powierzchni ogólnej województwa.
Jest to powierzchniowo najwie˛kszy obszar w województwie. Cecha˛ charakterystycz­
na˛, wyróżniaja˛ca˛ten obszar jest wysoka lesistości — 31,3% (przy średniej w wojewó­
dztwie 30,1%), najwyższa jeziorność oraz bardzo wysokie walory przyrodniczo­
-krajobrazowe i mała odporność na antropopresje˛. Na obszarze wyste˛puja˛ mało
korzystne warunki przyrodniczo-rolnicze (jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej wg
IUNG w Puławach 63,7 pkt. przy średniej dla województwa ok. 65,0 pkt.) oraz niski
udział użytków rolnych 50,0% w powierzchni ogólnej (województwo 54,5%).
Obszar środkowy cechuje średni stan zmeliorowania (41,2%) użytków rolnych
przy niewielkiej przewadze zmeliorowanych użytków zielonych (45,0%) nad gruntami
ornymi (39,2%).
Jest to obszar o korzystnych warunkach do rozwoju gospodarczego wielofunkcyj­
nego z preferencjami do turystyki, którego dynamike˛ kształtuje bardzo korzystny
układ komunikacyjny, powia˛zany z krajowym i europejskim systemem dróg szybkiego
ruchu.
Środowisko przyrodnicze obszaru stwarza znaczna˛ ilość barier i ograniczeń
rozwoju, sa˛ to:
— Mazurski Park Krajobrazowy oraz projektowane parki krajobrazowe: Puszczy
Napiwodzko-Ramuckiej i Puszczy Boreckiej, na których funkcje gospodarcze
winny być podporza˛dkowane podstawowym funkcjom Parku;
— prawie cały obszar znajduje sie˛ w obre˛bie zlewni pojeziernej, tj. wód bardzo
wrażliwych na antropopresje˛;
— obszary we˛złów hydrograficznych, maja˛cych duży wpływ na stosunki wodne
terenów sa˛siednich, to głównie północno-wschodnia cze˛ść powiatu olsztyńskiego
i północna cze˛ść powiatu mra˛gowskiego (zlewnia Gubra), a także rejon Puszczy
Boreckiej.
Znaczny potencjał do rozwoju turystyki zawarty jest w warunkach przyrodniczo­
-krajobrazowych.
Potencjał do rozwoju przemysłu opartego na przetwórstwie surowców lokalnych
stanowia˛ oprócz surowców rolnych i leśnych zasobne złoża kruszywa i surowców
ilastych, głównie w powiecie olsztyńskim. Rzeka Łyna w rejonie Dobrego Miasta
płynie poza zlewnia˛ pojezierna˛ i charakteryzuje sie˛ dużym przepływem — jednym
z najwie˛kszych w województwie.
Liczba ludności w obszarze wynosi 425,8 tys., co stanowi 29,1% ogółu ludności
w województwie, z tego w miastach 286,5 tys., a na terenach wiejskich 139,3 tys.
7
W zwia˛zku z utworzeniem z dniem 1 stycznia 2002 roku nowych powiatów (Rozporza˛dzenie Rady
Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku (Dz.U. z 2001 roku, nr 62, poz. 631) w skład obszaru Wschodniego
wchodza˛ oprócz powiatu ełckiego powiat olecki oraz powiat gołdapski bez gminy Banie Mazurskie. Obszar
Środkowy obejmuje powiaty: olsztyński, mra˛gowski, giżycki, we˛gorzewski oraz gmine˛ Banie Mazurskie
z powiatu gołdapskiego.
48
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
Wskaźnik urbanizacji jest wyższy od średniego wojewódzkiego, wynosi 67%. Na
wysoki poziom urbanizacji ma wpływ miasto Olsztyn — stolica regionu, licza˛cy
z
171 tys. ludności (40% mieszkańców obszaru). Do ważnych miast należa˛: Gi˙ycko
(32 tys.), Mra˛gowo (23 tys.).
Dynamika wzrostu ludności w latach 1978–1998 była wie˛ksza niż przecie˛tnie
w województwie. Liczba mieszkańców wzrosła o 20%, głównie w wyniku znacznego
przyrostu ludności miejskiej.
Sytuacja demograficzna nie odbiega od przecie˛tnej w województwie. Niekorzystne zjawiska wyste˛puja˛ w powiecie giżyckim. Wyrażaja˛ sie˛ one wysoka˛ depopulacja˛,
zmianami w strukturze wieku wskazuja˛cym na starzenie sie˛ ludności oraz defor­
macjami płci w grupie 20–29 lat.
W strukturze zatrudnienia wyste˛puje znaczne zróżnicowanie pomie˛dzy m. Olsz­
tynem a reszta˛ obszaru. W Olsztynie aż 67% ogółu pracuje w usługach, w pozo­
stałych powiatach (poza mra˛gowskim) dominuje zatrudnienie w rolnictwie, leśnictwie,
a udział pracuja˛cych w usługach waha sie˛ w przedziale 30–40%.
Zjawisko bezrobocia w najwyższych rozmiarach wyste˛puje we wschodniej cze˛ści
obszaru (powiat giżycki), gdzie stopa bezrobocia przekracza 29%. W mieście
Olsztynie i powiecie olsztyńskim ła˛czna stopa bezrobocia (13,9%) jest najniższa
w województwie. Poza Olsztynem kondycja społeczna mieszkańców obszaru jest
niezadowalaja˛ca, miernikiem tego jest dość duży procent korzystaja˛cych ze świad­
czeń pomocy społecznej, szczególnie wysoki w powiecie giżyckim (32,5%). Działań
aktywizuja˛cych gospodarczo i społecznie wymaga szczególnie wschodnia cze˛ść tego
obszaru.
Główne ośrodki obsługi obszaru to miasta: Olsztyn, Giżycko, Mra˛gowo. Miasto
Olsztyn jest powiatem grodzkim oraz projektowanym w Koncepcji polityki przestrzen­
nego zagospodarowania kraju krajowym ośrodkiem równoważenia rozwoju.
Funkcje˛ pomocniczych ośrodków obsługi pełnia˛ miasta: We˛gorzewo, Bis­
kupiec, Dobre Miasto i Olsztynek.
Funkcje˛ uzupełniaja˛cych ośrodków obsługi pełnia˛ 4 miasta (Ryn, Mikołajki,
Barczewo, Jeziorany) i 8 wiejskich ośrodków obsługi gmin (Banie Mazurskie, Budry,
Kruklanki, Miłki, Pozezdrze, Wydminy, Piecki, Sorkwity, Dywity, Gietrzwałd, Jonkowo,
Kolno, Purda, Stawiguda, Świa˛tki).
Warunki przyrodnicze i ekonomiczno-społeczne preferuja˛ obszar do rozwoju
wielofunkcyjnego.
Preferencje do rozwoju funkcji turystycznej stwarzaja˛ wysokie walory przyrod­
niczo-krajobrazowe, duża lesistość, która˛ stanowia˛zwarte kompleksy leśne o charak­
terze puszczańskim, bardzo wysoka jeziorność, w tym Wielkie Jeziora Mazurskie,
oraz najwyższa koncentracja zainwestowania turystycznego, ogółem 42,0 tys. miejsc,
w tym 8 tys. miejsc w obiektach całorocznych. Bariere˛ w rozwoju turystyki stanowi
ograniczona chłonność terenów predysponowanych do jej rozwoju. Potencjał do
rozwoju turystyki stwarza: istnieja˛ca baza z możliwościa˛ jej rozbudowy i podwyż­
szenia standardu, różnorodność form rekreacji, warunki do rozwoju lecznictwa
uzdrowiskowego oraz szlaki turystyczne wodne: Szlak Krutyni i Szlak Wielkich Jezior
Mazurskich.
´
1. CHARAKTERYSTYKA OBSZAROW
49
Cecha˛ charakterystyczna˛ tego obszaru jest znaczne zróżnicowanie warunków
przyrodniczo-rolniczych, generalnie sa˛ one jednak gorsze od przecie˛tnych w wojewó­
dztwie, lepsze gleby cze˛sto wyste˛puja˛na terenach o małej odporności na antropopre­
sje˛. Przecie˛tna wielkość gospodarstwa rolnego wynosi ok. 15 ha użytków rolnych.
Na obszarze tym wyste˛puje znaczna ilość rozwijaja˛cych sie˛ miast z Olsztynem
ła˛cznie. Stanowia˛ one chłonne rynki zbytu dla drobniejszych producentów rolnych
oraz sa˛ miejscem lokalizacji dużych zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego.
Warunki przyrodnicze i ekonomiczno-społeczne preferuja˛ obszar do rozwoju
zarówno rolnictwa ekologicznego (zintegrowanego) jak i lokalnie wyspecjalizowanych
gospodarstw farmerskich oraz grup producenckich. Jest to obszar o rozwinie˛tym
drobiarstwie zwłaszcza w rejonie Olsztyna. Walory przyrodniczo-krajobrazowe stwa­
rzaja˛ korzystne warunki do rozwoju gospodarstw agroturystycznych.
Korzystne położenie w systemach transportowych województwa stwarza warunki
do rozwoju przedsie˛biorczości. Przemysł zlokalizowany jest głównie w miastach.
Dominuje przemysł rolno-spożywczy, chemiczny, włókienniczy i meblarski.
Obszar Środkowy powia˛zany jest z układem dróg krajowych szybkiego ruchu
drogami krajowymi ekspresowymi: S 7 Gdańsk–Warszawa i S 51 Olsztyn–Olsztynek
oraz drogami krajowymi klasy GP: nr 16 (Grudzia˛dz–Olsztyn–Augustów); nr 51
(Bezledy–Olsztyn); nr 53 (Olsztyn–Szczytno–Ostrołe˛ka) oraz drogami krajowymi
klasy G nr 63 przejście graniczne w Perłach–Giżycko–Pisz–Łomża.
Obszar powia˛zany jest z układem kolejowym krajowym i europejskim liniami
kolejowymi I-rze˛dnymi relacji Poznań–Olsztyn–Korsze–Skandawa, Olsztyn–Boga­
czewo, Korsze–Ełk–Białystok, II-rze˛dna Olsztyn–Braniewo, Olsztyn–Działdowo.
Ograniczenia w rozwoju gospodarczym obszaru stanowia˛:
— na terenach wiejskich wschodniej cze˛ści obszaru wyste˛puja˛ niekorzystne zjawiska
demograficzne oraz wysokie bezrobocie i zubożenie ludności;
— tereny o wybitnych walorach przyrodniczo-krajobrazowych (Wielkie Jeziora Mazurskie,
Pojezierze Olsztyńskie, Pojezierze Mra˛gowskie) oraz parki krajobrazowe, które cechuje
znaczna wrażliwość terenu na antropopresje˛, w zwia˛zku z tym wymagaja˛ce wzmożonych
reżimów w rozwia˛zaniach gospodarki wodno-ściekowej;
— nieodpowiedni stan techniczny i parametry infrastruktury transportowej.
Jest to obszar o korzystnych warunkach do rozwoju wielofunkcyjnego, które stwarzaja˛
naste˛puja˛ce potencjały:
— wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe oraz istnieja˛ce zainwestowanie turystyczne
w obiektach całorocznych;
— korzystny układ komunikacyjny oparty o drogi krajowe: nr 16, nr 51, nr 53, nr 57, nr 59;
— rozwój przedsie˛biorczości w oparciu o Specjalna˛ Strefe˛ Ekonomiczna˛ w mieście Dobre
Miasto;
— korzystne warunki przyrodniczo-rolnicze do rozwoju produkcji żywności wysokiej jakości
oraz do rozwoju gospodarstw agroturystycznych;
— kopaliny — kruszywo naturalne i surowce ilaste;
— Olsztyn — krajowy ośrodek równoważenia rozwoju oraz ośrodki o oddziaływaniu sub­
regionalnym Mra˛gowo i Giżycko.
50
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
Potencjał do rozwoju obszaru w zakresie infrastruktury transportowej stanowi
przebieg głównych dróg krajowych oraz dobrze rozwinie˛ta sieć dróg innej rangi, linii
kolejowych i lotnisko regionalne w Olsztynie. Ograniczenia rozwoju obszaru w tym
zakresie wynikaja˛ z nieprawidłowych parametrów technicznych dróg, niepełnej elekt­
ryfikacji kolei (odcinek Korsze–Ełk). Zaopatrzenie w gaz odbywa sie˛ gazocia˛giem
magistralnym wysokiego ciśnienia z kierunku Płońska. Magistrale gazu ziemnego
wysokiego ciśnienia obejmuja˛ wie˛kszość obszaru. Ograniczenie rozwoju stanowi
brak rozbudowanej sieci podstawowej wysokiego ciśnienia.
Układ linii elektroenergetycznych wysokich napie˛ć wymaga uzupełnień w rejo­
nie We˛gorzewa i Mikołajek. Dla poprawy zasilania przewidziane jest poła˛czenie stacji
Ma˛tki ze stacja˛ Olsztyn I liniami 220 kV, budowa linii 110 kV Giżycko–We˛gorzewo
i Mikołajki–Orzysz–Ełk.
Obszar Południowy
Jest to południowa cze˛ść województwa obejmuja˛ca powiaty: działdowski, nidzicki,
szczycieński i piski. Powierzchnia obszaru wynosi 563.430 ha, co stanowi ok. 23%
powierzchni ogólnej województwa.
Cecha˛ charakterystyczna˛, wyróżniaja˛ca˛ obszar w województwie, jest najwyższa
w województwie lesistość — 43,8% (przy średniej w województwie 30,1%), niska
jeziorność oraz na cze˛ści obszaru wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe i zróż­
nicowana odporność na antropopresje˛, a także mało korzystne warunki przyrod­
niczo-rolnicze, najniższa w województwie jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej
wg IUNG w Puławach 54,2 pkt. (przy średniej dla województwa ok. 65,0 pkt.) oraz
niski udział użytków rolnych — 42,4% w powierzchni ogólnej (województwo 54,5%).
Na obszarze wyróżnia sie˛ cze˛ść zachodnia o nieco odmiennych uwarunkowa­
niach do rozwoju rolnictwa: przecie˛tnych warunkach przyrodniczo-rolniczych, małych
gospodarstwach rolnych (przecie˛tna wielkość ok.13 ha) i najmniejszym w obszarze
(ok. 19% przy przecie˛tnym w obszarze ok. 35%) udziale użytków zielonych w po­
wierzchni użytków rolnych. Pomimo powyższych uwarunkowań główna˛ funkcja˛
gospodarcza˛ obszaru jest rolnictwo.
Na obszarze południowym dominuja˛ rozległe systemy melioracyjne na użytkach
zielonych (53,5%) z dużym udziałem obszarów przystosowanych do nawadniania (13,6%).
Jest to obszar o korzystnych warunkach do rozwoju gospodarczego wielofunkcyj­
nego z preferencjami dla leśnictwa.
Środowisko przyrodnicze stwarza szereg barier, sa˛ to:
— Welski Park Krajobrazowy, cze˛ść Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazo­
wego, fragment Mazurskiego Parku Krajobrazowego oraz wie˛ksza cze˛ść projekto­
wanego Parku Krajobrazowego Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej. Na tych tere­
nach funkcje gospodarcze winny być podporza˛dkowane podstawowym funkcjom
parku;
— najmniej korzystne warunki przyrodniczo-rolnicze w województwie;
— cze˛ść północna i zachodnia obszaru znajduje sie˛ w obre˛bie zlewni pojeziernej,
tj. wód bardzo wrażliwych na antropopresje˛;
´
1. CHARAKTERYSTYKA OBSZAROW
51
— wody podziemne o bardzo małej odporności na działalność ludzka˛ zalegaja˛ na
dużych obszarach, głównie w powiatach: piskim, szczycieńskim i nidzickim;
— na powiat nidzicki sie˛ga we˛zeł hydrograficzny Garbu Lubawskiego — terenu
maja˛cego duży wpływ na stosunki wodne obszarów sa˛siednich.
Liczba ludności w obszarze wynosi 234,0 tys., co stanowi 16% ogółu ludności
w województwie, z tego w miastach 110 tys., a na terenach wiejskich ok. 124 tys.
Wskaźnik urbanizacji wynosza˛cy 47% jest znacznie niższy od średniego wojewódz­
kiego (60%). Na obszarze tym znajduje sie˛ 9 miast, z których najwie˛ksze to: Szczytno
(27,4 tys.), Pisz (27,3 tys.) i Działdowo (21 tys.).
Dynamika wzrostu ludności w latach 1978–1998 była mniejsza niż przecie˛tnie
w województwie, liczba mieszkańców wzrosła o 13%.
Sytuacja demograficzna zasadniczo nie odbiega od przecie˛tnej w województwie.
Niekorzystne zjawiska wyste˛puja˛ w niektórych gminach wiejskich powiatów nidzickiego
i działdowskiego. Wyra˙aja˛
z sie˛ one wysoka˛ depopulacja˛, zmianami w strukturze wieku
wskazuja˛cymi na starzenie sie˛ ludności oraz deformacjami płci w grupie wieku 20–29 lat.
Liczba pracuja˛cych w granicach obszaru wynosi ok. 62 tys. W strukturze
zatrudnienia dominuja˛ pracuja˛cy w rolnictwie, leśnictwie — ok. 41%, przy jednocześ­
nie znacznie niższym niż średnio w województwie zatrudnieniu w sektorze usług
— 34,5%. Struktura zatrudnienia świadczy o niedorozwoju działalności pozarol­
niczych na tym terenie.
Zjawisko bezrobocia w wysokim stopniu wyste˛puje w powiatach piskim (stopa
bezrobocia 31,4%), działdowskim (27,6%) i szczycieńskim (26,2%), jest nieco niższe
w powiecie nidzickim (22,3%). Jego konsekwencja˛ jest mie˛dzy innymi wysoki poziom
zubożenia ludności (średnio około 26% ogółu ludności korzystało ze świadczeń
pomocy społecznej).
Poprawa sytuacji społecznej warunkowana be˛dzie podje˛ciem działań aktywizuja˛­
cych zarówno w sferze gospodarczej jak i społecznej na całym obszarze.
Główne ośrodki obsługi obszaru to miasta: Pisz, Szczytno, Działdowo.
Ośrodkiem wspomagaja˛cym obsługe˛ obszaru jest miasto Nidzica.
Funkcje˛ uzupełniaja˛cych ośrodków obsługi pełni 5 miast (Biała Piska, Orzysz,
Ruciane Nida, Lidzbark, Pasym) i 11 wiejskich ośrodków obsługi gmin (Iłowo,
Płośnica, Rybno, Janowiec Kościelny, Janowo, Kozłowo, Dźwierzuty, Jedwabno,
Rozogi, Świe˛tajno, Wielbark).
Warunki przyrodnicze i ekonomiczno-społeczne preferuja˛ obszar do rozwoju
wielofunkcyjnego. Preferencje do rozwoju leśnictwa stwarzaja˛ warunki przyrodnicze,
na które składaja˛ sie˛: najwyższa w województwie lesistość, która˛ stanowia˛ zwarte
kompleksy leśne o charakterze puszczańskim Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej, oraz
miejscami bardzo duża wrażliwość obszaru (głównie wód wgłe˛bnych Omulewskiego
Zbiornika Wód Podziemnych bez izolacji) na antropopresje˛.
Cecha˛ charakterystyczna˛ tego obszaru jest znaczne zróżnicowanie warunków
przyrodniczo-rolniczych, generalnie sa˛ one jednak najsłabsze w województwie,
o czym świadczy wysoki udział użytków zielonych w powierzchni użytków rolnych,
znaczna wrażliwość na antropopresje˛, przecie˛tna wielkość gospodarstwa rolnego ok.
15 ha użytków rolnych.
52
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
Warunki przyrodnicze i ekonomiczno-społeczne preferuja˛ obszar do rozwoju
zarówno rolnictwa ekologicznego (zintegrowanego) jak i lokalnie wyspecjalizowanych
gospodarstw rolnych oraz grup producenckich. Walory przyrodniczo-krajobrazowe
stwarzaja˛ korzystne warunki do rozwoju gospodarstw agroturystycznych.
Obszar charakteryzuje sie˛ niewielkim wykorzystaniem potencjału zawartego
w walorach przyrodniczo-krajobrazowych. Świadczy o tym zbyt mała ilość obiektów
turystycznych o odpowiednim standardzie wyposażenia. Miasto, w którym skoncen­
trowana jest wie˛kszość turystycznych miejsc całorocznych na terenie obszaru to
Szczytno. Na obszarze tym ogółem jest 12.930 miejsc noclegowych, w tym całorocz­
nych 1.346 miejsc. Wyste˛puje tu także miejsce preferowane ze wzgle˛dów klimatycz­
nych do rozwoju funkcji uzdrowiskowej Elganowo (gm. Pasym).
Rozwój turystyki, jako funkcji gospodarczej, wymaga doinwestowania głównie
w baze˛ noclegowa˛ całoroczna˛ oraz podwyższenia standardu istnieja˛cego zainwe­
stowania. Niezbe˛dne jest także uzbrojenie terenu w infrastrukture˛ techniczna˛.
Korzystne położenie w systemach transportowych województwa sprzyja roz­
wojowi przedsie˛biorczości. Preferencje dla przedsie˛biorczości stwarza Specjalna
Strefa Ekonomiczna zlokalizowana w oparciu o port lotniczy w Szymanach i w Kor­
pelach. Przemysł zlokalizowany jest głównie w miastach. Dominuje przemysł rolno­
-spożywczy i drzewny. Zakłady przemysłu rolno-spożywczego wyste˛puja˛ głównie
w powiecie nidzickim i działdowskim. Na terenach tych najwie˛cej jest zakładów
mie˛snych oraz ferm. Ponadto zlokalizowana jest tu znaczna liczba zakładów mleczar­
skich. Duże znaczenie ma ponadto przemysł piwowarski ze wzgle˛du na zlokalizowa­
ne w Szczytnie browary.
Obszar Południowy powia˛zany jest z układem dróg krajowych szybkiego ruchu
droga˛ krajowa˛ klasy GP nr 53 (Olsztyn–Szczytno–Ostrołe˛ka) oraz drogami krajowy­
mi klasy G: nr 58 Olsztynek–Szczytno–Pisz–Szczuczyn; nr 57 Bartoszyce–Bis­
kupiec–Szczytno–Pułtusk.
Preferencje rozwoju obszaru w zakresie infrastruktury transportowej stanowi
przebieg dróg krajowych oraz dobrze rozwinie˛ta sieć dróg i mie˛dzynarodowy port
lotniczy w Szymanach.
Ograniczenia w zakresie komunikacji wynikaja˛ z nieprawidłowych parametrów
technicznych dróg. Pełne wykorzystanie istnieja˛cego portu lotniczego ograniczaja˛
w znacznym stopniu nieprawidłowe parametry techniczne na drogach wia˛˙a˛cych
z
lotnisko z Olsztynem i systemem dróg krajowych szybkiego ruchu.
Zaopatrzenie w gaz odbywa sie˛ gazocia˛giem magistralnym wysokiego ciśnienia
z kierunku Płońska. Magistrale gazu ziemnego wysokiego ciśnienia obejmuja˛ wie˛k­
szość obszaru. Ograniczenie rozwoju stanowi brak rozbudowanej sieci podstawowej
wysokiego ciśnienia. Brak gazu ziemnego w powiecie piskim.
Układ linii elektroenergetycznych wysokich napie˛ć jest wystarczaja˛cy i nie
stwarza ograniczeń rozwoju na obszarze.
2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU INFRASTRUKTURY
53
Ograniczenia w rozwoju funkcji gospodarczych na obszarze stanowia˛:
mało korzystne warunki przyrodniczo-rolnicze;
tereny wrażliwe na antropopresje˛ (zbiorniki wód podziemnych bez izolacji);
tereny obje˛te ochrona˛ prawna˛ (parki krajobrazowe i rezerwaty);
ponadto obszar wymaga działań aktywizuja˛cych zarówno w sferze gospodarczej jak
i społecznej z uwagi na wyste˛puja˛ce niekorzystne zjawiska demograficzne oraz wysokie
bezrobocie na terenach wiejskich i zubożenie ludności.
Potencjały do rozwoju tego obszaru stanowia˛:
— zasoby surowców naturalnych: drewno, kruszywo, produkty rolne, runo leśne;
— mie˛dzynarodowy port lotniczy w Szymanach;
— Specjalna Strefa Ekonomiczna w Szymanach;
— Specjalna Strefa Ekonomiczna w Korpelach;
— układ dróg krajowych nr 53, nr 57, nr 63, nr 58;
— ośrodek o subreginalnym zasie˛gu oddziaływania: miasto Szczytno.
—
—
—
—
2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU INFRASTRUKTURY
TRANSPORTOWEJ I TECHNICZNEJ
2.1. Infrastruktura transportowa
Drogi
Nadrze˛dna˛ funkcje˛ w układzie drogowym stanowia˛ drogi krajowe, które wia˛ża˛
województwo z krajowym systemem dróg szybkiego ruchu oraz z istnieja˛cymi
i projektowanymi przejściami granicznymi. W zwia˛zku z tym do nadrze˛dnego układu
drogowego w województwie należa˛:
— drogi ekspresowe: S 7, S 22 8 i S 518 oraz drogi krajowe wymienione w Roz­
dziale 1 pkt 2 uzupełnione drogami:
— nr 54 Chruściel–Braniewo–Gronowo–granica państwa;
— nr 63 granica państwa (Perły)–We˛gorzewo–Giżycko–Pisz–Łomża;
— nr 59 Mra˛gowo–Nawiady–Rozogi.
Wszystkie drogi układu nadrze˛dnego w województwie nie maja˛ parametrów
technicznych wymaganych dla klasy tych dróg.
Funkcje˛ układu podstawowego w województwie pełnia˛ drogi, które wia˛ża˛
miasta powiatowe z układem nadrze˛dnym i ośrodkami sieci osadniczej o funkcji
ponadregionalnej i regionalnej oraz drogi niezbe˛dne do prawidłowego funkcjonowania
województwa, np. wia˛˙a˛ce
przejścia graniczne mie˛dzy soba˛. Układ podstawowy
z
tworza˛ cia˛gi dróg krajowych i wojewódzkich szczegółowo opisane w tomie Diagnoza
prospektywna, a przedstawione na mapie nr 5.
Drogi układu podstawowego nie maja˛ parametrów technicznych wymaganych dla
zakładanych klas tych dróg.
8
Zgodnie z rozporza˛dzeniem Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r. (Dz.U. z 2001 r., nr 120, poz. 1283)
drodze ekspresowej S-50 nadano numer S 22 na odcinku Elbla˛g–Grzechotki–granica państwa (kierunek
Kaliningrad). Odcinkowi drogi krajowej nr 51 Olsztyn–Olsztynek nadano numer S 51.
54
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
Linie kolejowe
Najważniejsze linie kolejowe znaczenia państwowego przebiegaja˛ce przez woje­
wództwo to:
— linia magistralna E-65 Gdańsk–Iława–Warszawa–Z˙ ilina (przebiega w europej­
skim korytarzu transportowym VI);
— linie kolejowe I-rze˛dne:
z
— Poznań–Iława–Olsztyn–Korsze–Skandawa–Czerniachowsk wia˛˙a˛ca
przejś­
cia graniczne na północy i zachodzie Polski;
— Białystok–Korsze i II-rze˛dna Korsze–Głomno–Kaliningrad stanowia˛ ważne
powia˛zanie Obwodu Kaliningradzkiego, Białegostoku i Białorusi. Dla Polski
Północnej linie: Białystok–Korsze i Korsze–Iława–Poznań sa˛ najważniejszymi
liniami w powia˛zaniach mie˛dzynarodowych, krajowych i mie˛dzyregionalnych;
— Malbork–Braniewo położona w korytarzu europejskim transportowym IA;
— Działdowo–Olsztyn (nie uje˛ta w liniach znaczenia państwowego) stanowi
główne powia˛zanie województwa z Warszawa˛ i magistrala˛ kolejowa˛
Gdańsk–Katowice;
— Olsztyn–Bogaczewo (nie uje˛ta w liniach znaczenia państwowego) stanowia˛ca
ważne powia˛zanie Olsztyna z portami Gdańska i Gdyni;
— Działdowo–Chojnice i Działdowo–Nidzica–Wielbark–Ostrołe˛ka stanowia˛ca
ważne powia˛zanie kolejowe w południowej cze˛ści województwa na kierunku
wschód–zachód.
Wyżej wymienione linie kolejowe wymagaja˛ modernizacji, ale pozwalaja˛ na dobre
skomunikowanie województwa z Europa˛ (europejskie korytarze transportowe) i z kra­
jem.
Wyste˛puja˛ce na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego linie kolejowe
o torze szerokim wraz z punktami przeładunkowymi to:
— Żeleznodarożnyj–Wielewo–Gradowo;
— Bogaczewo–Braniewo–Kaliningrad;
— Bartoszyce–Głomno–Kaliningrad.
Wymagana jest modernizacja ww. linii oraz punktów przeładunkowych.
Lotniska
Zlokalizowane na obszarze województwa lotniska to:
— mie˛dzynarodowy port lotniczy w Szymanach;
— lokalne regionalne porty lotnicze: w Olsztynie, Elbla˛gu i Ke˛trzynie.
Pełne wykorzystanie istnieja˛cych lotnisk wymagać be˛dzie usprawnienia dojazdu
do nich oraz inwestycji technicznych poprawiaja˛cych ich funkcjonowanie.
Morskie drogi wewne˛trzne oraz drogi wodne śródla˛dowe
Do morskich dróg wewne˛trznych na obszarze województwa warmińsko-mazur­
skiego należa˛:
2. UWARUNKOWANIA ROZWOJU INFRASTRUKTURY
55
— Zalew Wiślany, który poprzez Cieśnine˛ Pilawska˛ (na obszarze Obwodu Kalinin­
gradzkiego) posiada poła˛czenie z Bałtykiem, oraz poprzez Szkarpawe˛ i Martwa˛
Wisłe˛ posiada poła˛czenie z portami morskimi — Gdańskiem i Gdynia˛,
— rzeka Elbla˛g, która˛ do mie˛dzynarodowego portu morskiego w Elbla˛gu wprowadza­
ne sa˛ statki z˙eglugi towarowej i pasażerskiej. Efektywne wykorzystanie portu
morskiego w Elbla˛gu wymaga otwarcia go dla bander innych niż polskie i rosyjskie
oraz rozbudowy o terminal pasażerski.
W cze˛ści Zalewu należa˛cej do województwa warmińsko-mazurskiego znajduja˛sie˛
3 porty: Tolkmicko, Frombork, Nowa Pasłe˛ka, 2 przystanie: Suchacz, Kamienica
Elbla˛ska oraz 4 porty rybackie: Suchacz, Tolkmicko, Frombork, Nowa Pasłe˛ka.
Pełne wykorzystanie Zalewu Wiślanego uzależnione be˛dzie od rozwia˛zania
podstawowego problemu, tj. powia˛zania Zalewu z Zatoka˛ Gdańska˛.
Najważniejsze drogi śródla˛dowe to:
— Kanał Ostródzko-Elbla˛ski (droga bezklasowa) jako szlak główny z odgałe˛zieniami;
— rzeka Pisa;
— szlak Wielkich Jezior Mazurskich ze szlakami bocznymi,
— Kanał Jagieloński,
— rzeka Nogat.
z sie˛ to
Istnieja˛ce drogi wodne należy dostosować do potrzeb turystyki. Wia˛˙e
z koniecznościa˛ ich modernizacji i zagospodarowania brzegów.
Przejścia graniczne drogowe istnieja˛ce wymagaja˛ rozbudowy i rozszerzenia
statusu, sa˛ to:
— Bezledy–Bagrationowsk — ogólnodoste˛pne dla ruchu osobowego i towarowego.
Konieczna rozbudowa o terminal dla odpraw samochodów cie˛żarowych;
— Gronowo–Mamonowo dla obywateli RP i FR dla ruchu osobowego i towarowego
do 6 ton;
— Gołdap–Gusiew dla ruchu samochodów osobowych i autobusów obywateli RP
i FR. Potrzeba rozszerzenia statusu przejścia o ruch towarowy.
Projektowane przejścia drogowe, na które podpisane sa˛ umowy mie˛dzynarodowe
to: Grzechotki, Michałkowo i Perły.
Obecnie na terenie województwa funkcjonuja˛trzy przejścia graniczne kolejowe,
sa˛ to: Braniewo–Mamonowo ogólnodoste˛pne dla ruchu osobowego i towarowego;
Głomno–Bagrationowsk dla ruchu towarowego; Skandawa–Z˙ eleznodarożnyj ogólnie
doste˛pne dla ruchu towarowego.
Na terenie województwa znajduja˛ sie˛ także przejścia graniczne morskie i lot­
nicze, sa˛ to:
— przejścia morskie ogólnodoste˛pne dla ruchu osobowego i towarowego w Elbla˛gu
i Fromborku;
— przejście graniczne lotnicze w Szymanach ogólnodoste˛pne dla ruchu osobowego.
56
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
2.2. Zasilanie w energie˛ elektryczna˛
Województwo warmińsko-mazurskie jest zasilane z krajowego systemu elektroenergetycznego linia˛400 kV relacji Gdańsk Błonie–Olsztyn Ma˛tki oraz liniami 220 kV:
Olsztyn 1–Ostrołe˛ka, Olsztyn 1–Włocławek i Ostrołe˛ka–Ełk. Transformacja energii
z wyżej wymienionych linii na napie˛cie 110 kV naste˛puje w stacjach transformatorowych 400/110 kV/kV Olsztyn Ma˛tki oraz 220/110 kV/kV Olsztyn I za pośrednic­
twem zainstalowanych w powyższych stacjach autotransforamtorów o mocy 330
MVA (stacja Ma˛tki) oraz dwóch autotransforamatorów 160 MVA (stacja Olsztyn 1).
Stacje te stanowia˛ we˛zły ła˛cza˛ce sieć najwyższych napie˛ć (400 kV i 220 kV)
Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. z siecia˛ Zakładu Energetycznego S.A.
w Olsztynie.
W cze˛ści wschodniej (rejon Giżycko–We˛gorzewo) oraz północno-zachodniej
wyste˛puje znaczny stopień niepewności zasilania energetycznego głównie wynikaja˛­
cy z nieprawidłowego układu linii elektroenergetycznych zasilaja˛cych. Awaria linii
elektroenergetycznych 110 kV w układzie promieniowym każdorazowo powoduje
trudności przesyłu energii liniami 15 kV odbiorcom. Zamknie˛cie pierścienia zmniejszy
zagrożenie awaryjności systemu. W zwia˛zku z tym niezbe˛dna jest realizacja nowych
linii elektroenergetycznych wysokich napie˛ć oraz modernizacja lub realizacja nowych
Głównych Punktów Zasilania.
2.3. Zaopatrzenie w gaz ziemny
Główne zasilanie województwa jest wykonane z kierunku:
— Płońsk–Ciechanów dwoma rurocia˛gami wysokiego ciśnienia DN 200, DN 400 do
Nidzicy i DN 200, DN 150 do Olsztyna;
— Włocławek–Wybrzeże DN 400 poprzez województwo kujawsko-pomorskie i po­
morskie.
Na terenie województwa nie ma spie˛cia powyższych gazocia˛gów zasilaja˛cych.
W województwie jedynie 24 miasta (czyli około 50% wszystkich miast) zaopat­
rywane sa˛ w gaz ziemny przewodowy. Tylko nieliczne miejscowości gminne (ca 2%
ludności wiejskiej) posiadaja˛ gaz przewodowy. Generalnie brak jest uzbrojenia
terenów wiejskich w sieć gazowa˛ średniego i niskiego ciśnienia.
Mimo posiadania dostatecznych źródeł gazu ziemnego w postaci gazocia˛gów
magistralnych zagrożeniem dla dalszego rozwoju gazownictwa jest brak sieci przesy­
łowej wysokiego ciśnienia do poszczególnych jednostek osadniczych.
W cze˛ści wschodniej, północno-zachodniej i południowo-zachodniej województwa
brak jest gazocia˛gów magistralnych i sieci podstawowej wysokiego ciśnienia.
Diagnoze˛ w układzie obszarowym oraz liniowym przedstawiaja˛ mapy nr 4 i 5.
3. STREFY POLITYKI PRZESTRZENNEJ
57
3. STREFY POLITYKI PRZESTRZENNEJ
— PROBLEMY I POTENCJAŁY RÓWNOWAŻENIA ROZWOJU
Analiza zagospodarowania przestrzennego pod ka˛tem możliwości adaptacyjnych
do wymogów obecnego etapu rozwoju społeczno-gospodarczego oraz predyspozycji
do przełamywania recesji gospodarczej pozwoliła na wyodre˛bnienie na obszarze
województwa stref polityki przestrzennej, dla których zostały określone kierunki
rozwoju i polityka przestrzenna.
Podstawe˛ analizy przeprowadzonej przy wydzielaniu tych stref stanowiły obszary
o podobnych uwarunkowaniach wyodre˛bnione w diagnozie prospektywnej przy
zastosowaniu naste˛puja˛cych kryteriów:
— zdolności do przełamywania recesji gospodarczej;
— potencjałów rozwojowych przeanalizowanych pod ka˛tem ich wykorzystania i okre­
ślenia rezerw do dalszego rozwoju oraz wyste˛puja˛cych: preferencji, barier i ogra­
niczeń;
— założeń rozwoju przyje˛tych w strategii rozwoju społeczno-gospodarczego woje­
wództwa;
— krajowych i europejskich trendów rozwoju przyje˛tych w Koncepcji polityki prze­
strzennego zagospodarowania kraju.
Przyje˛to generalne założenie (zgodne z Koncepcja˛polityki przestrzennego zagos­
podarowania kraju) dynamicznego równoważenia rozwoju na obszarze całego woje­
wództwa, co oznacza, z˙e rozwój poszczególnych jego cze˛ści powinien być kom­
plementarny (tzn. uzupełniaja˛cy sie˛).
Stworzyło to przesłanki do wskazania stref polityki przestrzennej, na których
wyste˛puja˛ dysproporcje rozwojowe. Na obszarach tych stref niezbe˛dne sa˛ działania,
które doprowadza˛ do rozwoju zrównoważonego całej przestrzeni regionu.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Na obszarze województwa wydzielono sześć9 stref polityki przestrzennej:
Bartoszycko-ke˛trzyńska (cze˛ść północna województwa);
Olsztyńska10 (cze˛ść środkowa);
Elbla˛ska (cze˛ść zachodnia);
Ełcka11 (cze˛ść wschodnia);
Działdowska (cze˛ść południowo-zachodnia);
Szczycieńska (cze˛ść południowa).
9
W pierwszej wersji projektu planu wydzielono 5 obszarów funkcjonalnych, po konsultacjach i opinio­
waniu z samorza˛dami oraz korekcie konsultanta prof. dr hab. E. Wysockiej wprowadzono zmiany w celu
doprecyzowania w dalszej cze˛ści planu polityki przestrzennej dla poszczególnych cze˛ści województwa.
10
W zwia˛zku z utworzeniem z dniem 1 stycznia 2002 roku nowych powiatów (Rozporzadzenie Rady
Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku, Dz.U. z 2001 roku, nr 62, poz. 631) w skład obszaru Wschodniego
wchodza˛ oprócz powiatu ełckiego powiat olecki oraz powiat gołdapski bez gminy Banie Mazurskie. Obszar
Środkowy obejmuje powiaty: olsztyński, mra˛gowski, giżycki, we˛gorzewski oraz gmine˛ Banie Mazurskie
z powiatu gołdapskiego.
11
Jak wyżej.
58
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
Każda strefa wyróżnia sie˛ odmienna˛ od pozostałych struktura˛ wewne˛trzna˛
i dynamika˛ rozwoju oraz czynnikami generuja˛cymi i ograniczaja˛cymi jej rozwój.
Najostrzej zarysowuja˛ sie˛ problemy wyste˛puja˛ce w północnej i wschodniej cze˛ści
województwa zdominowanej w przeszłości przez rolnictwo państwowe czyli w stre­
fach Bartoszycko-ke˛trzyńskiej i Ełckiej.
Bartoszycko-ke˛trzyńska strefa polityki przestrzennej
Strefa obejmuje północna˛ cze˛ść województwa. W jej zasie˛gu znajduja˛ sie˛ trzy
powiaty: bartoszycki, ke˛trzyński i lidzbarski.
Bariery i ograniczenia rozwoju wynikaja˛ tu głównie z istnieja˛cych uwarunkowań
społecznych i gospodarczych zwia˛zanych z wyste˛powaniem niekorzystnych zjawisk
demograficznych, bezrobocia i zubożenia ludności.
Problemy gospodarcze na tym terenie stanowia˛: niewystarczaja˛ce zainteresowa­
nie rolników tworzeniem nowych gospodarstw w oparciu o zasoby nie zagos­
podarowanych gruntów AWRSP, mała aktywność społeczna i przedsie˛biorczość,
niedoinwestowanie i słabe powia˛zanie obszaru z krajowym systemem dróg szybkiego
ruchu oraz nieodpowiednie parametry techniczne istnieja˛cych dróg.
W zakresie ochrony środowiska ograniczenia w gospodarowaniu stanowia˛:
— silnie przekształcona przez wielkotowarowe rolnictwo zlewnia rzeki Guber o za­
chwianych stosunkach wodnych z potrzeba˛ działań zwia˛zanych z odtworzeniem
małej retencji;
— powia˛zanie systemów melioracyjnych z terenem Obwodu Kaliningradzkiego, sa˛
one w złym stanie i cze˛sto powoduja˛ zalewanie obszarów przygranicznych;
— ostoje przyrody projektowane do obje˛cia ochrona˛ programem NATURA 2000,
tj. 5 kolonii bociana białego (Lejdy, Skandawa, Lwowiec, Bobrowo, Srokowo),
1 kolonia nietoperzy w Gierłoży oraz rzeka Pasłe˛ka z ochrona˛ ssaków i ptaków.
W strefie tej warunki do ożywienia gospodarczego stanowia˛:
— położenie w strefie przygranicznej z przejściami granicznymi stwarzaja˛ce korzyst­
ne warunki do rozwoju przedsie˛biorczości i usług;
— stosunkowo (w skali województwa) niewielka wrażliwość obszaru na antropo­
presje˛;
— znaczne zasoby gruntów rolnych wysokich klas bonitacyjnych do zagospodarowania nowymi dużymi gospodarstwami o charakterze farmerskim;
— obszar wzdłuż rzeki Łyny preferowany do rozwoju przemysłu, w tym wodochłon­
nego;
— Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna w Bartoszycach i Bez­
ledach;
— tereny preferowane do lokalizacji uzdrowisk w oparciu o złoża borowin — rejon
Górowa Iławeckiego;
— Bartoszyce i Ke˛trzyn — miasta o subregionalnym oddziaływaniu na obszar
w zakresie gospodarczym i obsługi ludności.
3. STREFY POLITYKI PRZESTRZENNEJ
59
Ełcka strefa polityki przestrzennej
Położona we wschodniej cze˛ści województwa, obejmuje powiaty ełcki, olecki
i gołdapski12. Wyróżnia sie˛, jak strefa w cze˛ści północnej, charakterem rolniczym, lecz
różni sie˛ wysokimi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi i znaczna˛ wrażliwościa˛ na
antropopresje˛.
Główne ograniczenia rozwoju gospodarczego na obszarze strefy wynikaja˛, po­
dobnie jak w strefie północnej, z istnieja˛cych uwarunkowań społecznych i gospodar­
czych zwia˛zanych z wyste˛powaniem niekorzystnych zjawisk demograficznych na
obszarach wiejskich, bezrobocia i zubożenia ludności.
Problemy gospodarcze na tym terenie stanowia˛: brak restrukturyzacji rolnictwa,
mała aktywność społeczna i przedsie˛biorczość, niedoinwestowanie w infrastrukture˛
techniczna˛ i społeczna˛.
W zakresie ochrony środowiska ograniczenia w gospodarowaniu stanowia˛:
— we˛zły hydrograficzne w północnej cze˛ści wymagaja˛ce działań w zakresie poprawy
retencji (w tym także dolesień);
— tereny zlewni pojeziernej w cze˛ści wschodniej i lokalnie wód podziemnych bez
izolacji w powiecie ełckim, tj. wód podatnych na zanieczyszczenia;
— teren Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej, na którym obowia˛zuja˛ rygory
wynikaja˛ce z planu ochrony parku oraz cze˛ść projektowanego Parku Krajobra­
zowego Puszczy Boreckiej;
— ostoje przyrody projektowane do obje˛cia ochrona˛ programem NATURA 2000, tj.
Puszcza Romincka oraz cze˛ść Puszczy Boreckiej.
Na obszarze tym warunki do ożywienia gospodarczego stanowia˛:
— położenie w strefie przygranicznej z istnieja˛cym przejściem granicznym drogowym
w Gołdapi;
— korzystne warunki przyrodniczo-rolnicze;
— wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe;
— tereny preferowane do dalszego rozwoju funkcji uzdrowiskowej w oparciu o istnie­
ja˛ce uzdrowisko w Gołdapi;
— postulowane tereny do lokalizacji uzdrowisk w miejscowości Jasieńczyk (gmina
Pozezdrze);
— Specjalne Strefy Ekonomiczne w Gołdapi i Ełku;
— złoża surowców naturalnych, w tym ok. 20% zasobów złóż kruszywa w wojewódz­
twie;
— powia˛zanie obszaru strefy z krajowym układem dróg szybkiego ruchu przez droge˛
krajowa˛ klasy GP nr 16 Grudzia˛dz–Olsztyn–Augustów oraz droge˛ krajowa˛ klasy
G nr 65 od przejścia granicznego w Gołdapi przez Ełk–Białystok–Bobrow­
niki–granica państwa;
12
W zwia˛zku z utworzeniem z dniem 1 stycznia 2002 roku nowych powiatów (Rozporzadzenie Rady
Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku, Dz.U. z 2001 roku, nr 62, poz. 631) w skład obszaru Wschodniego
wchodza˛ oprócz powiatu ełckiego powiat olecki oraz powiat gołdapski bez gminy Banie Mazurskie. Obszar
Środkowy obejmuje powiaty: olsztyński, mra˛gowski, giżycki, we˛gorzewski oraz gmine˛ Banie Mazurskie
z powiatu gołdapskiego.
60
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
— miasto Ełk — ośrodek regionalny równoważenia rozwoju i subregionalnego
oddziaływania na strefe˛.
Elbla˛ska strefa polityki przestrzennej
Położona w zachodniej cze˛ści województwa, obejmuje powiaty: braniewski,
elbla˛ski z powiatem grodzkim Elbla˛g, iławski i ostródzki. Wyróżnia sie˛ najbardziej
ożywionym wielofunkcyjnym rozwojem gospodarczym (rozwój równorze˛dny funkcji
gospodarczych: rolnictwa, turystyki i przemysłu).
Obecnie powia˛zana jest z krajowym i europejskim systemem transportowym
droga˛ ekspresowa˛ nr 7 oraz linia˛ kolejowa˛ magistralna˛.
Strefa ta charakteryzuje sie˛ znacznymi dysproporcjami w rozwoju społecznym
i gospodarczym, tj. obok dynamicznie rozwijaja˛cych sie˛ obszarów w cia˛gu drogi
ekspresowej nr 7, znajduja˛ sie˛ tereny wiejskie, na których wyste˛puja˛ niekorzystne
zjawiska demograficzne oraz wysokie bezrobocie i zubożenie ludności.
Ograniczenia rozwoju gospodarczego na tym obszarze wynikaja˛ z naste˛puja˛cych
uwarunkowań:
— tereny zagrożone powodzia˛ (Z˙ uławy — powiat elbla˛ski z powiatem grodzkim,
miastem Elbla˛g);
— obszar nadzalewowy wymagaja˛cych wysokich reżimów w zakresie rozwia˛zań
gospodarki wodno-ściekowej z uwagi na konieczność poprawy czystości wód
w Zalewie Wiślanym;
— tereny we˛złowe, hydrograficzne Garbu Lubawskiego (powiat ostródzki i powiat
iławski) wymagaja˛ce działań w zakresie poprawy retencji (w tym także dolesień);
— tereny zlewni pojeziernej i bez izolacji od zbiorników wód podziemnych (powiat,
ostródzki, iławski i elbla˛ski) wymagaja˛ce zwie˛kszonych reżimów w zakresie
gospodarki wodno-ściekowej;
— parki krajobrazowe, których ograniczenia w gospodarowaniu wynikaja˛ z rygorów
zawartych w planach ochrony parków: Pojezierza Iławskiego, Wzgórz Dylewskich,
Wysoczyzny Elbla˛skiej;
— tereny projektowane do obje˛cia programem ochrony NATURA 2000 to 5 ostoi
przyrody, w tym: Zalew Wiślany z Mierzeja˛, jezioro Drużno, jezioro Karaś i Lasy
Iławskie oraz rzeka Pasłe˛ka z ochrona˛ ssaków i ptaków.
Wyodre˛bniona strefa polityki przestrzennej posiada szereg uwarunkowań stano­
wia˛cych potencjały do ożywienia gospodarczego sa˛ to:
— multimedialny system transportowy (drogowy, kolejowy, wodny) z przejściami
granicznymi skoncentrowany w północnej cze˛ści obszaru (powiaty elbla˛ski i bra­
niewski);
— obszar nadzalewowy z portami morskimi oraz wysokimi walorami przyrodniczo­
-krajobrazowymi umożliwiaja˛cymi rozwój funkcji turystycznych (powiaty elbla˛ski
i braniewski);
— istnieja˛ce i projektowane drogi szybkiego ruchu klasy S: droga krajowa nr 7 i nr 2213;
13
Zgodnie z rozporza˛dzeniem Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r. (Dz.U. z 2001 r., nr 120, poz. 1283)
drodze ekspresowej S-50 nadano numer S 22 na odcinku Elbla˛g–Grzechotki–granica państwa (kierunek
Kaliningrad).
3. STREFY POLITYKI PRZESTRZENNEJ
61
— wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe: znaczna liczba jezior, lasów, uroz­
maicona rzeźba terenu i parki krajobrazowe oraz wartości kulturowe;
— tereny preferowane do rozwoju funkcji uzdrowiskowej w oparciu o rozpoznane
złoża wód mineralnych o znaczeniu leczniczym we Fromborku;
— postulowane tereny do lokalizacji uzdrowiska z uwagi na walory klimatyczne
w Siemianach;
— tereny o wysokiej przedsie˛biorczości zarówno w usługach jak i w zakładach
produkcyjnych;
— Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna w Pasłe˛ku i Elbla˛gu14;
— miasta o subregionalnym oddziaływaniu gospodarczym i usługowym: Ostróda,
Iława oraz Elbla˛g — ponadregionalny15 ośrodek równoważenia rozwoju.
Olsztyńska strefa polityki przestrzennej
Jest to środkowa cze˛ść województwa, która obejmuje powiaty: olsztyński z powia­
tem grodzkim Olsztynem, mra˛gowski, giżycki16 i we˛gorzewski. Strefa ta posiada
znaczna˛ ilość potencjałów rozwojowych, których wykorzystanie uwarunkowane jest
głównie powia˛zaniem obszaru z systemami transportowymi kraju i Europy. Problem
ten może być rozwia˛zany po modernizacji dróg: krajowej nr 16 (Grudzia˛dz–Olsz­
tyn–Augustów–Ogrodniki) i na odcinku Olsztyn–Olsztynek drogi krajowej nr 51 do
parametrów dróg szybkiego ruchu.
Główne problemy, które stwarzaja˛ ograniczenia w rozwoju tego obszaru to:
— niekorzystne zjawiska demograficzne i społeczne wyste˛puja˛ce na obszarach
wiejskich, głównie w powiatach giżyckim i we˛gorzewskim;
— niedoinwestowana istnieja˛ca baza turystyczna (be˛da˛ca cze˛sto pozostałościa˛ po
zakładowych ośrodkach wczasowych z minionego okresu), wymagaja˛ca uporza˛d­
kowania w zakresie uzbrojenia w infrastrukture˛ techniczna˛ oraz podniesienia
standardu wyposażenia;
— tereny o wybitnych walorach przyrodniczo-krajobrazowych (Wielkie Jeziora Ma­
zurskie, Pojezierze Olsztyńskie, Pojezierze Mra˛gowskie) posiadaja˛ce znaczna˛
wrażliwość terenu na antropopresje˛ i wymagaja˛ce wzmożonych reżimów w roz­
wia˛zaniach gospodarki wodno-ściekowej;
— tereny istnieja˛cego Mazurskiego Parku Krajobrazowego, na którym ograniczenia
w gospodarowaniu wynikaja˛ z planu ochrony parku oraz cze˛ści projektowanych
parków krajobrazowych Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej i Puszczy Boreckiej;
14
Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna zmieniona na mocy Rozporza˛dzenia Rady
Ministrów z dnia 21.08.2001 r. (Dz.U. z 2001 r., nr 107, poz. 1180).
15
Zgodnie z Koncepcja˛ polityki przestrzennego zagospodarowania kraju (zała˛cznik do obwieszczenia
Prezesa Rady Ministrów z 26. 07. 2001 r., M.P. z 2001r., nr 26, poz. 432).
16
W zwia˛zku z utworzeniem z dniem 1 stycznia 2002 roku nowych powiatów (Rozporza˛dzenie Rady
Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku; Dz.U. z 2001 roku, nr 62, poz. 631) w skład obszaru Wschodniego
wchodza˛ oprócz powiatu ełckiego powiat olecki oraz powiat gołdapski bez gminy Banie Mazurskie. Obszar
Środkowy obejmuje powiaty: olsztyński, mra˛gowski, giżycki, we˛gorzewski oraz gmine˛ Banie Mazurskie
z powiatu gołdapskiego.
62
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
— tereny projektowane do obje˛cia programem ochrony NATURA 2000 to 11 ostoi
przyrody z ochrona˛ siedliska, fauny, flory i krajobrazu: Puszcza Napiwodzko­
-Ramucka, cze˛ść obszaru Puszczy Boreckiej i Puszczy Piskiej; ochrona siedlisk
ssaków i ptaków na obszarach: jezioro Oświn i okolice, Sobiechy, Ła˛ki Dymerskie,
Bartołty Wielkie, Twierdza Boyen w Giżycku, Bagna Nietlickie, Jezioro Dobskie
oraz rzeka Pasłe˛ka;
— nieodpowiedni stan techniczny i parametry infrastruktury transportowej, w tym
brak odpowiedniego powia˛zania z krajowym i europejskim systemem dróg szyb­
kiego ruchu.
z
Obszar tej strefy posiada znaczne potencjały do rozwoju, z których najwa˙niejsze
to:
— wybitne w skali europejskiej walory przyrodniczo-krajobrazowe ze szlakami turys­
tycznymi wodnymi o randze krajowej i mie˛dzynarodowej, w tym Szlak Krutyni,
Szlak Wielkich Jezior Mazurskich;
— położenie przy drodze ekspresowej S 51 Olsztyn–Olsztynek oraz drodze krajowej
nr 16 Grudzia˛dz–Olsztyn–Ełk–Augustów klasy GP (docelowo projektowana dro­
ga ekspresowa). Drogi te powia˛˙a˛obszar
funkcjonalny i województwo z krajowym
z
systemem dróg szybkiego ruchu;
— istnieja˛ce zainwestowanie rekreacyjne, z najwyższa˛w województwie koncentracja˛
obiektów turystycznych całorocznych o wysokim standardzie wyposażenia;
— mo˙liwości
rozwoju funkcji uzdrowiskowej w oparciu o sprzyjaja˛ce warunki klima­
z
tyczne: Ameryka i Marózek (gmina Olsztynek), Jasieńczyk (gmina Pozezdrze);
— rozwój przedsie˛biorczości w oparciu o Specjalna˛ Strefe˛ Ekonomiczna˛ w Dobrym
Mieście; istnieja˛cy regionalny port lotniczy w Olsztynie oraz projektowany w Gryź­
linach;
— złoża surowców naturalnych, w tym ok. 15% zasobów złóż kruszywa w wojewódz­
twie;
— w Olsztynie projektowana jest budowa terminalu transportu kombinowanego;
— położenie w zasie˛gu oddziaływania krajowego ośrodka równoważenia rozwoju
miasta Olsztyna oraz miast Mra˛gowa i Giżycka o subregionalnym zasie˛gu
oddziaływania.
Działdowska strefa polityki przestrzennej
Jest to południowo-zachodnia cze˛ść województwa, która obejmuje powiaty:
działdowski, nidzicki i nowomiejski. Cecha˛ charakterystyczna˛ tej strefy wyróżniaja˛ca˛
ja˛ z pozostałego obszaru województwa jest niewielkie wykorzystanie w dotych­
czasowym rozwoju potencjałów zwia˛zanych z ważnymi trasami komunikacyjnymi
przechodza˛cymi przez obszar strefy (droga ekspresowa nr 7, magistrala kolejowa
i droga krajowa nr 15).
Główne ograniczenia w rozwoju funkcji gospodarczych na obszarze strefy sta­
nowia˛:
— wyste˛powanie na terenach wiejskich niekorzystnych zjawisk demograficznych,
bezrobocia i zubożenia ludności;
3. STREFY POLITYKI PRZESTRZENNEJ
63
— tereny wrażliwe na antropopresje˛ (zlewnia pojezierna) wymagaja˛ce zwie˛kszonych
reżimów w rozwia˛zaniach gospodarki wodno-ściekowej (cze˛ść obszarów powia­
tów nidzickiego, nowomiejskiego i działdowskiego);
— niedoinwestowanie w infrastrukture˛ techniczna˛ (kanalizacja sanitarna i gaz ziem­
ny);
— niedostateczna ilość u˙ytków
z
zielonych w powierzchni użytków rolnych (zachod­
nia cze˛ść strefy) stwarza ograniczenia dla rolnictwa;
— tereny istnieja˛cych parków krajobrazowych: Welskiego, Górznieńsko-Lidzbar­
skiego, cze˛ść Brodnickiego, na których ograniczenia w gospodarowaniu wynikaja˛
z planów ochrony parków oraz cze˛ści projektowanego parku krajobrazowego
Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej;
— tereny projektowane do obje˛cia programem ochrony NATURA 2000: 6 ostoi
przyrody, w tym obszary ochrony siedlisk fauny, flory i krajobrazu: cze˛ść Puszczy
Napiwodzko-Ramuckiej, Pojezierze Brodnickie, zakole rzeki Wel, Górznieńsko­
-Lidzbarski Kompleks Leśny, oraz z ochrona˛ ptaków: jezioro Karaś i dolina
górnego Orzyca;
— nieodpowiednie parametry techniczne dróg przebiegaja˛cych przez strefe˛.
Strefa ta posiada znaczne potencjały do rozwoju, z których najważniejsze to:
— przebieg ważnych cia˛gów komunikacyjnych (droga ekspresowa S7, droga krajo­
wa nr 15), które moga˛ aktywizować obszary położone wzdłuż szlaków dzie˛ki
dogodnym warunkom dla rozwoju przedsie˛biorczości;
— magistrala E-65 (Gdynia–Iława–Warszawa–Zebrzydowice) i we˛zeł kolejowy
w Działdowie, gdzie projektowana jest budowa terminalu transportu kombinowa­
nego;
— tereny o korzystnych warunkach przyrodniczo-rolniczych, tj. dobrych glebach
i łagodniejszym agroklimacie (zachodnia cze˛ść strefy);
— zasoby surowców naturalnych, w tym ok. 14% zasobów złóż kruszywa w woje­
wództwie;
— tereny o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych oraz zasobne w obiekty
zabytkowe sprzyjaja˛ce rozwojowi turystyki i agroturystyki;
— miasto Działdowo: subregionalny ośrodek obsługi.
Szczycieńska strefa polityki przestrzennej
Jest to strefa położona w południowej cze˛ści województwa, obejmuja˛ca dwa
powiaty: szczycieński i piski. Na obszarze tej strefy skoncentrowały sie˛ problemy
zwia˛zane z ochrona˛ środowiska przyrodniczego. Sa˛ to tereny najmniej przydatne dla
rolnictwa ze wzgle˛du na najsłabsze w województwie gleby i bardzo wysoka˛ lesistość.
Ograniczenia rozwoju obszaru stanowia˛:
— zbiorniki wód wgłe˛bnych bez izolacji;
— istnieja˛cy park krajobrazowy: fragmenty Mazurskiego, na którym ograniczenia
wynikaja˛ z planu ochrony parku, oraz projektowany Park Krajobrazowy Puszczy
Napiwodzko-Ramuckiej;
64
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
— tereny projektowane do obje˛cia programem ochrony NATURA 2000; sa˛ to 4 ostoje
przyrody, w tym z ochrona˛ siedlisk fauny, flory i krajobrazu: Puszcza Napiwodz­
ko-Ramucka, Puszcza Piska, cze˛ść obszaru Równina Kurpiowska z ochrona˛
fauny i flory oraz Mazurska Równina z ochrona˛ ptaków;
— niska jakość gleb i bardzo wysoka lesistość;
— nieodpowiedni stan techniczny i parametry infrastruktury transportowej.
Potencjały do ożywienia gospodarczego na terenie strefy stanowia˛:
— walory przyrodniczo-krajobrazowe, w tym cze˛ść jezior wchodza˛cych w skład
zintegrowanego funkcjonalnie obszaru Wielkich Jezior Mazurskich (powiat piski);
— korzystne warunki do rozwoju hodowli bydła i owiec, z uwagi na wysoki udział
użytków zielonych w u˙ytkach
z
rolnych;
— mie˛dzynarodowy port lotniczy w Szymanach;
— istnieja˛ca Specjalna Strefa Ekonomiczna w Szymanach i Korpelach;
— surowce naturalne, w tym ok. 34% zasobów złóż kruszywa w województwie;
— powia˛zanie z krajowymi systemami transportowymi szybkiego ruchu klasy GP
droga˛ krajowa˛ nr 53 i klasy G — drogi krajowe nr 63, nr 58 i nr 59;
— miasto Szczytno — ośrodek o subregionalnym zasie˛gu oddziaływania.
Identyfikacja uwarunkowań i problemów wyste˛puja˛cych na obszarze wojewódz­
twa przy uwzgle˛dnieniu warunków zewne˛trznych stanowi podstawe˛ do określenia
celów, zasad zagospodarowania przestrzennego oraz kierunków polityki przestrzen­
nej. Preferencje i ograniczenia środowiska przyrodniczego, rozmieszczenie udoku­
mentowanych złóż kopalin o znaczeniu ponadlokalnym oraz obszary projektowane do
obje˛cia programem ochrony NATURA 2000 przedstawiaja˛ mapy nr 6, 6a oraz tabela
nr 4.
4. USTALENIA STRATEGII ROZWOJU
SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO WOJEWÓDZTWA
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa jest cze˛ścia˛ zinteg­
rowanego planowania regionalnego. Sposobem przełożenia celów strategicznych na
przestrzenne jest ich odniesienie do trzech głównych elementów zagospodarowania
przestrzennego, jakimi sa˛ środowisko przyrodnicze, osadnictwo i infrastruktura tech­
niczna. W systemie tym strategia spełnia role˛ założeń rozwoju, określa cele rozwoju
oraz kierunki działań, natomiast plan zagospodarowania przestrzennego określa
polityke˛ przestrzenna˛, której realizacja służy osia˛gnie˛ciu celów rozwoju określonych
w strategii. Komplementarność tych opracowań powinna pozwolić na uzyskanie
optymalnych efektów w realizacji zadań zawartych w programach wojewódzkich,
które realizuja˛ strategie rozwoju.
Uchwalona w lipcu 2000 r. przez Sejmik Województwa Strategia rozwoju społecz­
no-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego zawiera cel nadrze˛dny
— wizje˛, do którego należy da˛żyć:
Zasobne i gospodarne Warmia i Mazury — regionem czystego powietrza,
wód i z˙ywności o wysokiej jakości.
4. USTALENIA STRATEGII ROZWOJU
65
Jest to cel ponadczasowy, kumuluja˛cy wszystkie aspekty rozwoju społeczno­
-gospodarczego charakterystyczne dla naszego regionu.
Realizacji celu wizji służa˛ cele główne o długim horyzoncie czasu. Zmieniaja˛ sie˛
one lub tylko modyfikuja˛ wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym. W obecnie
uchwalonej Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko­
-mazurskiego określony został naste˛puja˛cy cel główny:
Rozwój Warmii i Mazur na rzecz spójności ekonomicznej, społecznej i prze­
strzennej w jednocza˛cej sie˛ Europie.
Cel główny ma być osia˛gnie˛ty poprzez realizacje˛ wyszczególnionych w Strategii...
celów strategicznych i operacyjnych oraz najważniejszych działań.
Aspekt przestrzenny maja˛ naste˛puja˛ce cele strategiczne:
■ Dobrze rozwinie˛ta przedsie˛biorczość, której realizacji służa˛ naste˛puja˛ce cele
operacyjne i działania:
• Skuteczna polityka wspierania małych i średnich przedsie˛biorstw na poziomie
samorza˛du oraz działanie: wsparcie rozwoju zaplecza naukowo-badawczego dla
małych i średnich przedsie˛biorstw;
• Duża liczba inwestorów krajowych i zagranicznych poprzez działanie: przygotowa­
nie i uzbrojenie terenów pod inwestycje;
• Wzrost potencjału gospodarczego zwłaszcza małych i średnich przedsie˛biorstw
i poprawa konkurencyjności z naste˛puja˛cymi działaniami:
tworzenie regionalnych centrów innowacyjnych i transferu nowych technologii;
podje˛cie działań dla stworzenia parku technologicznego;
budowa centrum targowo-konferencyjnego;
wspieranie rozwoju rybołówstwa na Zalewie Wiślanym.
■ Infrastruktura techniczna zapewniaja˛ca bardziej zrównoważony rozwój re­
gionu oraz atrakcyjność zamieszkania, której realizacji służa˛ naste˛puja˛ce cele
operacyjne i działania:
• Zwie˛kszenie zewne˛trznej doste˛pności transportowej oraz wewne˛trznej spójności
regionu poprzez naste˛puja˛ce działania na drogach krajowych:
— wprowadzenie drogi Nr 16 do krajowego układu dróg ekspresowych;
— modernizacja dróg Nr 7 i 50 do parametrów klasy S;
— modernizacja dróg Nr 16, 51, 52 oraz 53 i 599 do parametrów klasy GP;
— modernizacja dróg Nr 644, 657, 608 do parametrów klasy G;
— modernizacja dróg Nr: 589, 610, 611, 601;
• Zmodernizowanie 30% dróg wojewódzkich do parametrów klasy G, w tym w pierw­
szej kolejności: odcinek drogi nr 507 Braniewo–Pienie˛żno, nr 512 Pienie˛ż­
no–Górowo Ił.–Bartoszyce, nr 592 Bartoszyce–Korsze, nr 590 Korsze–Barciany,
nr 607 Barciany–We˛gorzewo, nr 650 We˛gorzewo–Gołdap, nr 651 Gołdap–Szypli­
szki;
• Budowa obwodnic miast i wsi na głównej sieci dróg, w tym obejścia Olsztyna oraz
modernizacja nienormatywnych mostów i wiaduktów.
66
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
• Kolej:
— elektryfikacja linii kolejowych: Korsze–Ełk; Bogaczewo–Braniewo;
— modernizacja linii kolejowych:
Gdańsk–Iława–Działdowo–Warszawa;
Poznań–Iława–Olsztyn–Skandawa;
Działdowo–Olsztyn
• Lotniska:
— Przebudowa lotniska w Szymanach do parametrów portu głównego drugorze˛d­
nego;
— Modernizacja lotnisk lokalnych w Olsztynie, Elbla˛gu, Ke˛trzynie, utworzenie
nowych w Gryźlinach k. Olsztyna i Rostkach k. Pisza.
Wspólnie z administracja˛Obwodu Kaliningradzkiego należy wprowadzić planowa­
ne przedsie˛wzie˛cia w strefie przygranicznej z zakresu infrastruktury technicznej
i społecznej oraz wspólnie przygotować projekty do funduszy europejskich
(wyodre˛bnienie obszaru przygranicznego dla dalszego opracowania).
• Drogi wodne:
— udrożnienie i rozbudowa istnieja˛cych szlaków wodnych, w tym szlaku Wielkich
Jezior Mazurskich;
— stała dbałość o tor wodny przez Zalew Wiślany i rozwój portu w Elbla˛gu;
— ukończenie budowy Kanału Mazurskiego ła˛cza˛cego jez. Maruny poprzez Łyne˛,
Pregołe˛ z Bałtykiem.
• Restrukturyzacja i rozwój obszarów miejskich tworza˛cych warunki dla nowych
działalności poprzez naste˛puja˛ce działania:
— w miastach: Elbla˛g, Olsztyn, Ełk przygotowanie terenów rozwojowych (poprzez
działania restrukturyzacyjno-modernizacyjne i inwestycyjne):
poprawa doste˛pności komunikacyjnej dla rozwojowych obszarów miejskich,
inwestycje tworza˛ce warunki dla rozwoju działalności gospodarczej,
inwestycje przyjazne dla środowiska przyrodniczego.
• Infrastruktura graniczna dostosowana do potrzeb wymiany handlowej i turystyki
poprzez działania:
— rozbudowa, modernizacja i budowa przejść granicznych;
— budowa przejścia granicznego w Grzechotkach;
— rozbudowa i modernizacja przejść granicznych:
drogowych: Bezledy, Gołdap, Gronowo,
kolejowych: Braniewo, Głomno, Skandawa,
morskich: Elbla˛g, Frombork,
lotniczego w Szymanach;
— budowa przejść drogowych lokalnych w Michałkowie i Perłach;
— sezonowe przejście graniczne w miejscowości Ostre Bardo.
• Prawidłowa gospodarka wodna i sprawny system infrastruktury technicznej prze­
ciwpowodziowej i melioracyjnej z naste˛puja˛cymi działaniami na obszarze miasta
Elbla˛ga oraz powiatów elbla˛skiego i braniewskiego;
— tworzenie sprawnie działaja˛cego systemu reguluja˛cego stosunki wodne oraz
zabezpieczenie przeciwpowodziowe;
4. USTALENIA STRATEGII ROZWOJU
67
— modernizacja urza˛dzeń osłony przeciwpowodziowej;
— modernizacja i rozbudowa istnieja˛cych urza˛dzeń melioracyjnych;
• Infrastruktura techniczna na rzecz ochrony środowiska, zgodna z normami Unii
Europejskiej, z działaniami na rzecz modernizacji istnieja˛cych i budowy wysoko­
sprawnych oczyszczalni ścieków oraz systemów kanalizacyjnych w miastach
i ośrodkach gminnych.
• Dostosowana do potrzeb sieć nośników energii oraz działania:
— modernizacja i rozbudowa sieci gazowej wysokiego ciśnienia,
— modernizacja w 100% istnieja˛cej sieci energetycznej wysokich napie˛ć.
■ Zamożne wszechstronnie rozwinie˛te obszary wiejskie filarem gospodarki
regionu. Realizacji tego celu strategicznego służa˛ naste˛puja˛ce cele operacyjne
i działania:
• Produkcja z˙ywności wysokiej jakości:
— rozwój giełd, rynków hurtowych i przetwórstwa rolno-spożywczego;
— wykonanie inwentaryzacji uwarunkowań produkcji z˙ywności w regionie.
• Rozwinie˛ta infrastruktura techniczna na terenach wiejskich:
— rozwój infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich.
• Racjonalne wykorzystanie potencjału przyrodniczego regionu:
— optymalne wykorzystanie predyspozycji glebowych;
— rozwój rolnictwa ekologicznego;
— tworzenie warunków do rozwoju agroturystyki.
■ Turystyka wioda˛ca˛ dziedzina˛ gospodarki Warmii i Mazur. Realizacji tego celu
strategicznego służa˛ naste˛puja˛ce cele operacyjne i działania:
• Maksymalne i dynamiczne wykorzystanie predyspozycji turystycznych regionu;
— opracowanie szerokiej oferty turystycznej opartej o tradycje historyczne, obiekty
zabytkowe;
— wybranie i wypromowanie produktów turystycznych w zakresie turystyki aktyw­
nej, specjalistycznej, wiejskiej, kulturalnej i dla osób niepełnosprawnych;
— tworzenie ośrodków zimowego wypoczynku w celu wydłużenia sezonu turys­
tycznego;
— działania na rzecz uzyskania przez niektóre miejscowości w województwie
statusu sanatoryjno-uzdrowiskowego;
— pełne wykorzystanie potencjału turystycznego Wielkich Jezior Mazurskich;
— promowanie mniej znanych turystycznie obszarów, np. rejonu Mazur Gar­
batych, Mazur Południowych, Szlak Bociani;
— zwie˛kszenie atrakcyjności turystycznej w rejonie Zalewu Wiślanego oraz jez.
Drużno;
— pilatożowe wdrożenie zagospodarowania turystycznego dorzecza rzeki Drwe˛cy
i rzeki Łyny;
— kompleksowe zagospodarowanie i utrzymanie sprawności Kanału Elbla˛sko­
-Ostródzkiego;
68
II. UWARUNKOWANIA WEWNE˛TRZNE
— rewitalizacja szlaku wodnego Dolnej Wisły;
— stworzenie bogatego wachlarza usług okołoturystycznych.
• Zwie˛kszenie kapitału inwestycyjnego w turystyce:
— rozbudowa bazy noclegowej o zróżnicowanym standardzie, zwie˛kszenie bazy
noclegowej o najwyższym standardzie;
— urza˛dzenie ścieżek rowerowych;
— urza˛dzenie miejsc postoju i odpoczynku turystów przy drogach i trasach
rowerowych.
■ Warmia i Mazury atrakcyjne, przyjazne i gościnne. Realizacji tego celu stra­
tegicznego służa˛ naste˛puja˛ce cele operacyjne i działania:
• Bardzo dobra i racjonalnie usytuowana baza sportowo-rekreacyjna;
• Budowa sztucznych lodowisk w Olsztynie i Elbla˛gu;
• Wysoki poziom zabezpieczenia medycznego:
— utworzenie centrum onkologicznego i centrum kardiochirurgicznego oraz
rozwój innych centrów specjalistycznych.
■ Województwo warmińsko-mazurskie krajowym liderem czystości środo­
wiska. Realizacji tego celu strategicznego służa˛ naste˛puja˛ce cele operacyjne
i działania:
• Dobry stan i jakość wód:
— budowa wysokosprawnych oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacyj­
nych ze szczególnym uwzgle˛dnieniem obszarów wrażliwych (w zlewniach
jezior i terenów wód podziemnych bez izolacji);
— realizacja sprawnego systemu melioracyjnego i rozwój systemu małej re­
tencji;
— zwie˛kszenie lesistości na obszarach wododziałowych i wysokich zagrożeń
wód.
• Poprawa jakości i ochrony powierzchni ziemi:
— racjonalne użytkowanie kopalin i rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych.
• Zachowane walory krajobrazowe:
— podniesienie rangi ochronnej szczególnie obszaru Puszczy Boreckiej oraz
Napiwodzko-Ramuckiej.
• Wysoka świadomość ekologiczna społeczeństwa — właściwa edukacja ekolo­
giczna:
— tworzenie i wyposażenie obszarów służa˛cych edukacji ekologicznej typu:
ścieżki dydaktyczne, arboretum, parki dzikich zwierza˛t i rezerwaty.
■ Bogactwo dziedzictwa i kultury regionu istotnym czynnikiem rozwoju społe­
czno-gospodarczego. Realizacji tego celu strategicznego służa˛ naste˛puja˛ce cele
operacyjne i działania:
• Dobry stan zabytków i muzeów:
— rewaloryzacja i zagospodarowanie dóbr kultury.
4. USTALENIA STRATEGII ROZWOJU
69
• Szeroka oferta kulturalna:
— budowa nowych i doinwestowanie istnieja˛cych instytucji kulturalnych (w tym
centrum kultury mniejszości narodowych, centrum szkoleniowe w Górowie
Iławeckim dla młodzieży z Europy środkowo-wschodniej).
Wyżej wymienione cele strategiczne, operacyjne i działania znalazły swoje
odzwierciedlenie w zdefiniowanych celach zagospodarowania przestrzennego woje­
wództwa, w polityce przestrzennej poprzez określenie zasad i kierunków zagos­
podarowania przestrzennego oraz wskazania obszarów realizacji zadań służa˛cych
realizacji ponadlokalnych celów publicznych.
III. CELE ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA
Cele zagospodarowania przestrzennego wynikaja˛ z diagnozy prospektywnej
rozwoju województwa. Stanowia˛ one definicje˛ przestrzenna˛ celów określonych
w Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa oraz korelacje˛ z celami
wynikaja˛cymi z Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju.
Porza˛dkuja˛ one obraz stanu istnieja˛cego i intencje przyszłego działania, od­
powiadaja˛c bezpośrednio na zidentyfikowane problemy, ograniczenia rozwoju, barie­
ry i konflikty, a także na efektywne wykorzystanie rezerw. Sa˛ one pomostem mie˛dzy
uwarunkowaniami a kierunkami polityki przestrzennej.
Nadrze˛dnym celem (misja˛), do którego należy da˛żyć jest:
UKSZTAŁTOWANIE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA TAK,
BY BYŁO TO ATRAKCYJNE, PRZYJAZNE I WYJA˛TKOWE MIEJSCE
ZAMIESZKANIA, WYPOCZYNKU ORAZ ROZWOJU
SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO W KRAJU I EUROPIE.
Osia˛gnie˛cie celu nadrze˛dnego (misji) możliwe be˛dzie poprzez realizacje˛ na­
ste˛puja˛cych celów generalnych, a w ich ramach określonych celów strategicznych.
Cele generalne
1. Kształtowanie struktur przestrzennych województwa zapewniaja˛cych spój­
ność regionu i likwidacje˛ dysproporcji rozwoju społeczno-gospodarczego,
uwzgle˛dniaja˛cych zasady zrównoważonego rozwoju:
— Wzmocnienie Olsztyna jako krajowego ośrodka równoważenia rozwoju po­
przez dynamiczny rozwój wielofunkcyjny, w tym rozwój szkolnictwa wyższego,
nauki, kultury i turystyki;
— Koncentracja i rozbudowa elementów infrastruktury społecznej i gospodarczej
o zasie˛gu krajowym, ponadregionalnym i regionalnym w najważniejszych
ośrodkach województwa (Olsztyn, Elbla˛g, Ełk). Wzmocnienie funkcji usługowej
subregionalnych i ponadlokalnych ośrodków rozwoju;
III. CELE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
71
— Poprawa powia˛zań komunikacyjnych z krajem i Europa˛ przez rozbudowe˛
i modernizacje˛ nadrze˛dnych systemów transportowych i przejść granicznych;
— Modernizacja systemów transportowych podstawowych dla funkcjonowania
województwa;
— Poprawa warunków zasilania województwa w gaz ziemny i energie˛ elektryczna˛
przez rozbudowe˛ systemów infrastruktury technicznej;
— Poprawa warunków z˙ycia ludności na całym obszarze województwa poprzez
zapewnienie odpowiedniej jakości i ilości infrastruktury technicznej;
— Wspieranie rozwoju miast małych i średnich poprzez podwyższanie standardu
infrastruktury technicznej i społecznej.
2. Podnoszenie konkurencyjności, innowacyjności i atrakcyjności regionu:
— Tworzenie warunków do rozwoju atrakcyjnych w skali kraju i Europy ofert
turystycznych przy wykorzystaniu istnieja˛cych potencjałów;
— Podniesienie standardu i atrakcyjności oraz rozbudowa zainwestowania turys­
tycznego;
— Zwie˛kszenie doste˛pności dla celów gospodarczych i turystycznych istnieja˛cych
szlaków wodnych i toru wodnego przez Zalew Wiślany;
— Utworzenie w ośrodkach obsługi tworza˛cych sieć osadnicza˛ systemu instytucji
i jednostek wspieraja˛cych rozwój gospodarczy;
— Przystosowanie rolnictwa do funkcjonowania w standardach mie˛dzynarodo­
wych z wykorzystaniem predyspozycji regionalnych;
— Wykorzystanie potencjału zawartego w warunkach przyrodniczych do produkcji
z˙ywności wysokiej jakości;
— Aktywizacja terenów wiejskich przez tworzenie warunków do rozwoju kierun­
ków alternatywnych dla rolnictwa — usług i przedsie˛biorczości;
— Zwie˛kszenie doste˛pności do usług dla ludności i obsługi przedsie˛biorczości;
— Zwie˛kszenie liczby miejsc pracy poprzez rozwój przedsie˛biorczości zwłaszcza
małych i średnich przedsie˛biorstw przy zastosowaniu innowacyjności i tran­
sferu nowych technologii przyjaznych dla środowiska;
— Tworzenie warunków dogodnej lokalizacji inwestycji „wysokich technologii”
w ogniwach sieci osadniczej.
3.
Ochrona i racjonalne kształtowanie środowiska przyrodniczego i dziedzic­
twa kulturowego:
— Zachowanie równowagi przyrodniczej w środowisku naturalnym;
— Ochrona walorów i warunków funkcjonowania oraz cia˛głości przestrzennej
systemów ekologicznych;
— Ochrona jakości i zasobów wód powierzchniowych i podziemnych dla celów
rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zabezpieczenia zasobów wód w nie­
zmienionym stanie dla przyszłych pokoleń;
— Powie˛kszanie świadomości ekologicznej społeczeństwa mie˛dzy innymi po­
przez stwarzanie warunków do bezpośredniego kontaktu ze środowiskiem na
terenach o wysokich walorach przyrodniczych;
72
III. CELE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
— Zwie˛kszenie lesistości regionu w celu utrzymania cia˛głości systemów ekologi­
cznych oraz zagospodarowania gruntów mało przydatnych dla rolnictwa;
— Ochrona walorów krajobrazowych obszarów wiejskich z uwzgle˛dnieniem za­
chowania ich wysokiego stopnia naturalności;
— Utrzymanie tożsamości kulturowej regionu przez zachowanie istnieja˛cych
wartości kulturowych;
— Kształtowanie ładu przestrzennego w systemach osadniczych w celu tworzenia
harmonijnego krajobrazu współczesnego;
— Ochrona przestrzeni nie zurbanizowanej przed chaotyczna˛ zabudowa˛ nisz­
cza˛ca˛ walory krajobrazowe.
4. Podnoszenie bezpieczeństwa państwa:
— Zachowanie w zagospodarowaniu przestrzennym warunków niezbe˛dnych do
prawidłowego funkcjonowania systemu obronnego państwa, w tym terenów
i urza˛dzeń specjalnych oraz drożnego w warunkach specjalnych układu
komunikacji drogowej i kolejowej.
IV.
POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA
1. ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Przyjmuje sie˛ naste˛puja˛ce naczelne zasady gospodarowania przestrzenia˛:
—
Utrzymanie w rozwoju zrównoważonym środowiska przyrodniczego i zur­
banizowanego poprzez zastosowanie właściwej skali i stopnia koncentracji
zagospodarowania przestrzeni;
— Wielofunkcyjny rozwój struktur przestrzennych zarówno w miastach jak i na
terenach wiejskich;
— Nadrze˛dność rozwoju jakościowego nad ilościowym we wszystkich aspek­
tach zagospodarowania przestrzennego.
1.1. Zasady ochrony i utrzymania w rownowadze
´
środowiska przyrod­
niczego oraz ochrony wartości kulturowych:
— na terenach prawnie chronionych funkcje gospodarcze winny być podporza˛d­
kowane zasadom ochrony wynikaja˛cym z przepisów prawnych;
— na obszarze we˛złów hydrograficznych, zmniejszenie nieregularności odpływu wód
realizowane be˛dzie przez zwie˛kszenie zalesień oraz poprawe˛ małej retencji
(głównie Wzniesienia Elbla˛skie, Garb Lubawski, Wzniesienia Górowskie i rejon
Mra˛gowo–Jeziorany, Wzgórza Szeskie);
— na obszarze zbiorników wód u˙ytkowych
z
bez izolacji od powierzchni terenu
ochrona i poprawa jakości wód podziemnych realizowana be˛dzie przez zwie˛k­
szenie reżimów w gospodarce wodno-ściekowej oraz dolesianie (głównie rejony:
Nidzicy–Szczytna–Wielbarka; Świe˛tajna–Rucianego Nidy–Pisza; Ełku);
— na obszarze zlewni pojeziernej ochrone˛ czystości wód powierzchniowych, głównie
jezior, realizować sie˛ be˛dzie przez zwie˛kszenie reżimów w gospodarce ściekowej,
z
wprowadzenie form gospodarowania mało ucia˛˙liwych
dla środowiska, tworzenie
wokół jezior i rzek stref ochronnych zagospodarowywanych trwała˛ zielenia˛ i nie
zabudowywanych, przywracanie dopływom do jezior co najmniej II klasy czys­
tości;
74
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
— na obszarach, gdzie nasta˛piły duże przekształcenia środowiska przyrodniczego
i ich skutkiem sa˛ znaczne negatywne zmiany, polityka przestrzenna polegać
powinna na odtworzeniu stanu równowagi przyrodniczej; np. w zlewni rzeki Guber
odtworzenie w jak najwie˛kszym stopniu wszelkich form retencji wodnej, a także
rekultywacja zdegradowanych jezior;
— na obszarze całego województwa dla ochrony powietrza atmosferycznego oraz
powierzchni ziemi konieczne jest respektowanie naste˛puja˛cych zasad:
a) ograniczenie emisji zanieczyszczeń poprzez preferowanie źródeł energii mniej
ucia˛˙liwych
dla środowiska, w tym źródeł odnawialnych oraz poprzez stosowa­
z
nie urza˛dzeń redukuja˛cych emisje˛ zanieczyszczeń;
b) zorganizowanie systemów segregacji i utylizacji odpadów stałych (w tym
utylizacji padłych zwierza˛t) ła˛cznie z rekultywacja˛ terenów składowisk od­
padów, co obok ochrony powietrza powinno sprzyjać ochronie wód i po­
wierzchni ziemi;
c) ograniczenie do minimum składowania i utylizacji odpadów przywożonych
spoza województwa;
d) monitorowanie istnieja˛cych mogilników środków ochrony roślin i likwidacja
obiektów stwarzaja˛cych istotne zagrożenie dla środowiska;
— lokalizowanie elektrowni wiatrowych dopuszczać na obszarach, gdzie nie stworza˛
one kolizji z ochrona˛ krajobrazu i ochrona˛ przyrody. Ponadto na obszarach
szczególnie cennych krajobrazowo unikać lokalizacji masztów telefonii komór­
kowej dla pojedynczych operatorów, a preferować wykorzystanie masztów dla
kilku operatorów;
— wzdłuż dróg ekspresowych i głównych przyspieszonych, szczególnie dwujezd­
niowych, wprowadzać strefy ekologiczne utworzone ze zwartych pasów zieleni.
Na odcinkach dróg przecinaja˛cych ważne struktury przyrodnicze (wie˛ksze kom­
pleksy leśne i doliny rzek) spełniaja˛ce funkcje korytarzy ekologicznych, przewi­
dzieć przejścia dla zwierzyny;
— minimalizowanie skutków eksploatacji kopalin poprzez ochrone˛ przed ta˛ działal­
nościa˛ terenów szczególnie cennych przyrodniczo, stosowanie technologii nie
powoduja˛cych istotnej zmiany poziomu wód, sukcesywna˛ rekultywacje˛ terenów
poeksploatacyjnych;
— przez tereny szczególnie cenne przyrodniczo (takie jak rezerwaty, parki krajob­
razowe czy ostoje przyrody w sieci NATURA 2000 i inne) powinno sie˛ unikać
prowadzenia magistralnych przesyłowych cia˛gów infrastrukturalnych nie obsługu­
ja˛cych bezpośrednio tych terenów;
— ochrona dziedzictwa kulturowego i historycznego jako filaru turystyki;
— otoczenie szczególna˛ troska˛ obiektów zabytkowych o randze krajowej i mie˛dzy­
narodowej, a także obiektów o mniejszej randze lecz decyduja˛cych o odre˛bności
regionalnej;
— przywrócenie zespołom staromiejskim ich historycznego charakteru (rewalory­
zacja);
— zachowanie historycznej zabudowy wiejskiej z układem drożnym oraz zabyt­
kowych układów pałacowych, dworskich i parkowych;
1. ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
75
— respektowanie w zagospodarowaniu przestrzennym bezkonfliktowego wkompo­
nowania zabudowy w przestrzeń historyczna˛.
1.2. Zasady realizacji funkcji gospodarczych
Rolnictwo
— dostosowywanie rolnictwa do funkcjonowania w standardach mie˛dzynarodowych;
— budowa struktur umożliwiaja˛cych korzystanie ze środków unijnych;
— rozwój kierunków produkcji rolnej (produkcja roślinna, zwierze˛ca) powinien być
uzależniony od potencjału zawartego w warunkach przyrodniczych obszaru,
a intensywność produkcji od odporności środowiska na antropopresje˛;
— rozwijanie kierunków alternatywnych w rolnictwie jako uzupełniaja˛cych produkcje˛
na terenach wrażliwych na antropopresje˛;
— utrzymanie w sprawności systemów melioracyjnych i przeciwpowodziowych,
w szczególności na terenie Z˙ uław;
— wykorzystanie doświadczeń Uniwersytetu WM do poprawy funkcjonowania rolnic­
twa w okresie przejściowym (przedunijnym).
Turystyka
— uporza˛dkowanie istnieja˛cego zainwestowania turystycznego poprzez podniesie­
nie standardu oraz uporza˛dkowanie gospodarki ściekowej w pierwszej kolejności
na terenach zagrażaja˛cych czystości jezior;
— zwie˛kszenie atrakcyjności turystycznej województwa poprzez zagospodarowanie
szlaków turystyki wodnej (wymaga to opracowania waloryzacji istnieja˛cych i proje­
ktowanych szlaków pod ka˛tem możliwości ich wykorzystania i zagospodarowania
turystycznego);
— uzależnienie wielkości nowych inwestycji turystycznych na terenach wrażliwych
na antropopresje˛ od naturalnej chłonności terenu;
— na terenach o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych lokalizacja inwes­
tycji turystycznych o wysokim standardzie wyposażenia;
— lokalizacja nowej zabudowy letniskowej w nawia˛zaniu do istnieja˛cych jednostek
osadniczych, na działkach o wielkości powyżej 1500 m2 oraz na terenach
uzbrojonych w pełna˛ infrastrukture˛ techniczna˛;
— zagospodarowanie szlaków turystycznych w obiekty przystosowane do różnych
odbiorców;
— rozwijanie różnorodnych form turystyki w oparciu o całoroczna˛ baze˛ noclegowa˛.
76
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Leśnictwo
—
—
—
—
—
—
zachowanie i przywracanie biologicznej różnorodności lasów,
utrzymanie produkcyjnej zasobności lasów i zachowanie regionów matecznych,
zachowanie w równowadze ekosystemów leśnych,
ochrona zasobów glebowych i wodnych w lasach,
wykorzystanie lasów dla celów edukacji ekologicznej,
zwie˛kszenie lesistości na obszarach do tego preferowanych ze wzgle˛dów przyrodniczych a także gospodarczych.
Przemysł
z
— preferowanie zakładów średniej wielkości i małych o niewielkiej ucia˛˙liwości
dla
środowiska;
— preferowanie zakładów opartych o przetwórstwo surowców lokalnych (produktów
rolnych, drewna, ryb, kopalin);
— lokalizacja zakładów produkcyjnych na terenach zurbanizowanych;
— preferencje dla zakładów czystych technologii.
1.3. Zasady kształtowania sieci osadniczej
Zakłada sie˛ wielofunkcyjny rozwój miast i wiejskich ośrodków gminnych w oparciu
o historycznie ukształtowana˛ sieć osadnicza˛.
Przyjmuje sie˛ naste˛puja˛ce zasady kształtowania sieci osadniczej:
— efektywniejszego wykorzystania istnieja˛cego zainwestowania kubaturowego;
— właściwej gospodarki terenami;
— zmniejszania rozproszenia zabudowy;
— zachowania właściwej proporcji pomie˛dzy terenami zainwestowanymi a otwar­
tymi;
z
— da˛˙enie
do utrzymania ładu przestrzennego w jednostkach osadniczych;
— zakłada sie˛ zrównoważony rozwój stref zurbanizowanych wokół miast Olsztyna
i Elbla˛ga;
— przyjmuje sie˛ zasadność powstania nowych pasm urbanizacyjnych wzdłuż głów­
nych cia˛gów komunikacyjnych.
1.4. Zasady rozwoju infrastruktury transportowej i technicznej
— należy przyja˛ć zasade˛ funkcjonalnego podziału dróg na układ nadrze˛dny i pod­
stawowy;
— realizacja modernizacji i przebudowy dróg w pierwszej kolejności zgodnie z zało­
z˙onym podziałem funkcjonalnym;
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
77
— dostosowanie parametrów dróg do zakładanej klasy technicznej;
— zaopatrzenie w gaz ziemny wschodniej i północno-zachodniej cze˛ści wojewódz­
twa oraz obszarów wiejskich na terenach cennych przyrodniczo;
— realizacja zakładanych uzupełnień sieci elektroenergetycznej wysokich napie˛ć
oraz stacji we˛złowych w pierwszej kolejności na terenach o wysokiej niepewności
zasilania;
— uzupełnianie uzbrojenia w infrastrukture˛ techniczna˛ wodno-kanalizacyjna˛ na ob­
szarach wiejskich szczególnie wrażliwych na antropopresje˛.
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Kierunki zagospodarowania przestrzennego, stanowia˛ce element polityki przestrzen­
nej, dla zagadnień obszarowych i we˛złowych zostały zdefiniowane w układzie stref
polityki przestrzennej, których nazwy przyje˛to od najwie˛kszych ośrodków miejskich.
Ponadto w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego zostały określone
główne kierunki ochrony dla całego województwa. Kierunki rozwoju infrastruktury trans­
portowej i technicznej zostały równie˙z zdefiniowane dla całego obszaru regionu.
2.1. Kierunki ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego
W dziedzinie ochrony środowiska przyrodniczego na obszarze województwa
zidentyfikowano 76 różnej wielkości ostoi przyrody o randze europejskiej. Znaczna
ich liczba — 29 o powierzchni około 4,2 tys. km2 — spełnia kryteria jako potencjalny
element sieci NATURA 2000. Wśród nich trzy obiekty przyrodnicze zakwalifikowano
jako obszary o znaczeniu mie˛dzynarodowym dla ptactwa wodno-błotnego. Sa˛ to
jeziora: Łuknajno, Oświn i Karaś.
Wła˛czenie terenów do europejskiej sieci obszarów chronionych NATURA 2000
nada im status mie˛dzynarodowy. Nałoży to na państwo obowia˛zek ich skutecznej
ochrony oraz wprowadzenia stałego monitoringu. Na ich terenie należy zapropono­
wać alternatywne kierunki rozwoju gospodarczego, takie jak proekologiczne funkcje
gospodarcze: turystyka, rolnictwo, przedsie˛biorczość i leśnictwo,
Celowym działaniem jest też ujednolicenie zasad ochrony i zagospodarowania
obszarów chronionego krajobrazu na terenie całego województwa.
Na obszarze województwa szczególnie cennym, a jednocześnie wrażliwym
elementem środowiska przyrodniczego sa˛ jeziora. Dlatego wymagane jest obje˛cie ich
szczególna˛ ochrona˛.
Ochrona ta powinna polegać głównie na porza˛dkowaniu gospodarki ściekowej
w ich zlewniach, zmniejszaniu zanieczyszczeń obszarowych pochodza˛cych z rolnict­
wa i ograniczaniu osadnictwa w ich sa˛siedztwie.
Ochrona powyższa dotyczy w mniejszym lub wie˛kszym stopniu obszarów leża˛­
cych we wszystkich powiatach województwa, a głównie powiatów: giżyckiego,
piskiego, iławskiego, mra˛gowskiego, ełckiego, olsztyńskiego i we˛gorzewskiego.
78
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Ze wzgle˛du na wododziałowy charakter obszaru województwa ważnym prob­
lemem jest stabilizacja odpływu wód, głównie poprzez rozwijanie małej retencji
i zwie˛kszanie lesistości. Jest to szczególnie istotne na terenach we˛złów hydrograficz­
nych wymienionych przy charakterystyce poszczególnych obszarów.
Głowne
´
kierunki ochrony środowiska kulturowego
Ustala sie˛ obje˛cie szczególna˛ ochrona˛ miast określonych w niniejszym planie
województwa jako ośrodki kulturowe oraz zespoły kulturowe.
Ośrodki kulturowe sa˛ to miejsca koncentracji obiektów zabytkowych be˛da˛ce
miastami historycznymi. Przy ich ocenie wzie˛to pod uwage˛ ilość i jakość na­
ste˛puja˛cych elementów obejmuja˛cych: układ staromiejski — Stare Miasto, w tym
rynek, zamek, kościół, obwarowania miejskie i ratusz, a także obiekty zabytkowe
w ich sa˛siedztwie.
Wyróżniono dwie kategorie ośrodków kulturowych o wysokiej koncentracji obiek­
tów zabytkowych:
— ośrodki o dużej koncentracji: Olsztyn, Lidzbark Warmiński, Reszel, Frombork,
którego Zespół Katedralny został uznany w roku 1994 za Pomnik Historii, Elbla˛g;
— ośrodki o średniej koncentracji: Ke˛trzyn, Mora˛g, Orneta, Nidzica, Dobre Miasto,
Olsztynek, Braniewo, Pasłe˛k, Działdowo, Ełk.
Zespoły kulturowe sa˛ to miejsca koncentracji obiektów zabytkowych poza
miastami historycznymi. Spośród nich wyróżniono:
— historyczne zespoły pielgrzymkowe be˛da˛ce miejscami kultu: Świe˛ta Lipka, Sto­
czek Klasztorny, Gietrzwałd, Glotowo, Krosno, Świe˛ty Gaj, Zielonka Pasłe˛cka,
— zamki i warownie w: Lidzbarku Warmińskim, Szymbarku, Olsztynie, Nidzicy,
Reszlu, Ke˛trzynie, Barcianach, Ostródzie, Rynie, Fromborku,
— twierdze i fortyfikacje w Gierłoży, Przystani i Giżycku,
— pole bitwy pod Grunwaldem,
— zespoły pałacowo-parkowe, które w znakomitej wie˛kszości służa˛ lub moga˛ służyć
rozwojowi wysokiej klasy bazy turystycznej: Kwitajny, Smolajny, Dobrocin, Kar­
nity, Sorkwity, Be˛sia, Łe˛żany, Galiny, Łabe˛dnik, Drogosze, Sztynort, Biała Olecka,
Kamieniec, Kadyny, a także godne odtworzenia be˛da˛ce obecnie w ruinie Głady­
sze, Słobity, Bogatyńskie, Prosna,
— wsie: Kadyny, Klon, Łe˛cze, Jelonki,
— budowle inżynieryjne: wiadukty w Stańczykach, pochylnie wraz z Kanałem Ostró­
dzko-Elbla˛skim, most obrotowy w Giżycku,
— stanowisko archeologiczne Truso nad jeziorem Drużno.
Rozwia˛zanie problemów w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego na ob­
szarze województwa głównie be˛dzie obejmowało:
— działania ochronne i zabezpieczaja˛ce, a także określenie zasobów i ich wartości;
— opracowanie strategii działań zmierzaja˛cych do skutecznej i cia˛głej ochrony,
prawidłowego ich zagospodarowania i wypromowania;
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
79
— usystematyzowanie istnieja˛cych opracowań dotycza˛cych krajobrazu kulturowego
na fragmentach byłych województw wła˛czonych w granice nowego regionu,
dokonanie ich oceny według jednolitych kryteriów oraz uzupełnienie braków;
— przystosowanie obiektów zabytkowych do nowych funkcji (np. turystyka).
2.2. Kierunki rozwoju sieci osadniczej
Przyjmuje sie˛ naste˛puja˛ca˛ hierarchie˛ sieci osadniczej:
• krajowy ośrodek równoważenia — Olsztyn;
• ponadregionalny ośrodek równoważenia rozwoju — Elbla˛g;
• regionalny ośrodek równoważenia rozwoju — Ełk;
• subregionalne ośrodki rozwoju: Bartoszyce, Działdowo, Giżycko, Iława, Ke˛trzyn,
Mra˛gowo, Ostróda, Szczytno;
• ponadlokalne ośrodki rozwoju: Braniewo, Lidzbark Warmiński, Nidzica, Nowe
Miasto Lubawskie, Olecko, Pisz, Biskupiec, Mora˛g, Gołdap, We˛gorzewo, Pasłe˛k;
• lokalne ośrodki rozwoju — pozostałe miasta i wiejskie ośrodki gminne.
Hierarchia sieci osadniczej w zakresie trzech najważniejszych ośrodków została
przyje˛ta zgodnie z Koncepcja˛ polityki przestrzennego zagospodarowania kraju oraz
Strategia˛ rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego,
która określa:
— Olsztyn — jako integruja˛cy województwo w procesie budowy tożsamości regional­
nej. Wymaga wzmocnienia funkcji metropolitarnych;
— Elbla˛g — jako spełniaja˛cy role˛ centrum subregionu elbla˛skiego, wyposażony
w infrastrukture˛ o wysokich standardach. Współpracuja˛cy z gospodarka˛ morska˛
Obszaru Bałtyckiego;
— Ełk — jako spełniaja˛cy role˛ centrum subregionu wschodniego, wyposażony
w infrastrukture˛ o wysokich standardach. Współpracuja˛cy z Litwa˛ i Białorusia˛.
Trzy wymienione miasta sa˛ głównymi ośrodkami podregionów statystycznych
NUTS poziomu 3 (przedstawione na rysunku nr 3, str. 80).
2.3. Głowne
´
kierunki rozwoju na obszarze stref polityki przestrzennej
Bartoszycko-ke˛trzyńska strefa polityki przestrzennej
Główne kierunki rozwoju na terenie strefy zmierzaja˛ do rozwia˛zania problemów
wyste˛puja˛cych na całym jej obszarze. Sa˛ to naste˛puja˛ce kierunki działań w zakresie
gospodarki przestrzennej:
— rozwój przedsie˛biorczości zwia˛zanej z funkcjonowaniem przejść granicznych;
— realizacja programów restrukturyzacyjnych rolnictwa i przetwórstwa rolno-spo­
z˙ywczego;
— rozwój rolnictwa o intensywnej produkcji z gospodarstwami farmerskimi o dominu­
ja˛cym kierunku produkcji roślinnej, kontynuacja tradycyjnego kierunku chowu
80
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
81
trzody i bydła mlecznego. Znaczna ilość u˙ytków
z
zielonych stwarza także
preferencje do rozwoju hodowli bydła ras mie˛snych;
— rozwój przedsie˛biorczości na terenach wiejskich i w małych miastach, w celu
stworzenia nowych miejsc pracy, na obszarze najwyższego w regionie bez­
robocia;
— rozbudowa i wzmocnienie instytucji wspieraja˛cych rozwój przedsie˛biorczości,
które powinny być koncentrowane w miejskich i wiejskich wielofunkcyjnych
ośrodkach obsługi gmin;
— rozwój przemysłu w oparciu o wie˛ksze niż na pozostałym obszarze województwa
zakłady produkcyjne. W miastach położonych w cia˛gu rzeki Łyny istnieje moż­
liwość lokalizacji przemysłu wodochłonnego;
— rozwój turystyki w oparciu o rzeke˛ Łyne˛ (szlak wodny) i zagospodarowanie
rekreacyjne zbiorników wodnych, które powstaja˛ w wyniku budowy stopni wod­
nych zwia˛zanych z projektowanymi elektrowniami wodnymi;
— niezbe˛dna jest rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej, warunkuja˛cej
rozwój gospodarczy. Dotyczy to infrastruktury komunikacyjnej, uwzgle˛dniaja˛cej
drogi, koleje oraz drogowe i kolejowe przejścia graniczne, a także wyposażenia
obszaru w podstawowe media, to znaczy energie˛ elektryczna˛, gaz ziemny oraz
urza˛dzenia gospodarki wodno-ściekowej oraz utylizacje˛ nieczystości płynnych
i stałych.
Główne ośrodki obsługi obszaru strefy to miasta o subregionalnym zasie˛gu
oddziaływania: Bartoszyce i Ke˛trzyn, które pełnia˛ funkcje równoważenia rozwoju na
jej terenie.
Bartoszyce, Ke˛trzyn — subregionalne ośrodki rozwoju.
Wymagaja˛ głównie rozbudowy potencjału gospodarczego w celu zasadniczej
poprawy sytuacji na lokalnych rynkach pracy (w tych miastach jak i na otaczaja˛cych je
obszarach wiejskich). Wyposażone w potencjał usługowy o zasie˛gu powiatowym
i ponadpowiatowym w zakresie: szkolnictwa, ochrony zdrowia, handlu, kultury, sportu
oraz obsługi lokalnego biznesu. Wzmocnienie ich funkcji usługowej be˛dzie wymagało
modernizacji i przystosowania do przyszłych wymogów istnieja˛cej infrastruktury
społecznej.
Lidzbark Warmiński — ponadlokalny ośrodek rozwoju.
Miasto skupiać be˛dzie urza˛dzenia infrastruktury społecznej w zakresie szkol­
nictwa, ochrony zdrowia, handlu, kultury, sportu o znaczeniu powiatowym oraz
lokalne placówki obsługi biznesu. Zlokalizowane w nim urza˛dzenia wymagaja˛ moder­
nizacji w celu poprawy ich stanu technicznego i podwyższenia standardu.
Lokalne ośrodki rozwoju stanowić be˛da˛ małe miasta: Bisztynek, Górowo
Iławeckie, Korsze, Reszel, Orneta, Se˛popol oraz wiejskie ośrodki gminne: Barciany,
Kiwity, Lubomino. Wymienione ośrodki wymagaja˛ działań aktywizuja˛cych w sferze
gospodarczej i społecznej. Zlokalizowane w nich urza˛dzenia infrastruktury społecz­
nej, obsługuja˛ce mieszkańców gmin, wymagaja˛ modernizacji lub rozbudowy.
W dziedzinie środowiska przyrodniczego za najważniejsze kierunki ochrony
uznaje sie˛:
82
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
— realizacje˛ i wspieranie programów małej retencji i zalesień na obszarach we˛zła
hydrograficznego Wzniesień Górowskich (głównie powiat bartoszycki);
— działania w kierunku renaturyzacji zlewni rzeki Guber, ze wspieraniem wszelkich
form poprawy retencji (głównie powiat ke˛trzyński);
— utrzymanie w sprawności systemów melioracyjnych;
— ochrone˛ obszarów projektowanych do obje˛cia programem NATURA 2000 — sa˛ to
naste˛puja˛ce ostoje przyrody: kolonie bociana białego w Lejdach, Skandawie,
Lwowcu, Bobrowie, Srokowie, jedna kolonia nietoperzy w Gierłoży oraz rzeka
Pasłe˛ka z ochrona˛ ssaków i ptaków.
Ełcka strefa polityki przestrzennej
Polityka przestrzenna na terenie strefy powinna zmierzać do rozwia˛zania prob­
lemów, które dotycza˛ całego jej obszaru. Główna˛ funkcja˛ gospodarcza˛ na obszarze
strefy powinno być rolnictwo, a szerzej ujmuja˛c gospodarka z˙ywnościowa z dynami­
cznie rozwijaja˛cym sie˛ przetwórstwem rolno-spożywczym. Równorze˛dnie powinna
sie˛ rozwijać turystyka, przedsie˛biorczość, przemysł o czystych technologiach oraz
funkcja uzdrowiskowa.
Zasadnicze kierunki działań w zakresie polityki przestrzennej, to:
— rozwój przedsie˛biorczości zwia˛zanej z funkcjonowaniem przejść granicznych;
— realizacja programów restrukturyzacyjnych rolnictwa i przetwórstwa rolno-spo­
z˙ywczego;
— rolnictwo — na terenach o mniejszej wrażliwości na antropopresje˛ preferowane sa˛
formy intensywne (duże gospodarstwa farmerskie), a na pozostałym obszarze
oparte o ekologiczne zasady gospodarowania, rozwój upraw ogrodniczych i sa­
downictwa;
— turystyka — uporza˛dkowanie istnieja˛cego zainwestowania przez wyposażenie
w wysokiej jakości urza˛dzenia infrastruktury technicznej oraz podwyższenie
standardu obiektów. Nowe zainwestowanie powinno być głównie całoroczne
i realizowane w oparciu o istnieja˛ce jednostki osadnicze na terenach w pełni
wyposażonych w urza˛dzenia infrastruktury technicznej;
— budowa kanału — szlaku turystyki wodnej ła˛cza˛cego Wielkie Jeziora Mazurskie
z jeziorami ełckimi i Kanałem Augustowskim pozwoli na aktywizacje˛ obszaru
strefy w zakresie funkcji turystycznej i usług;
— agroturystyka na terenach o wysokich walorach krajobrazowych w istnieja˛cych
i nowych gospodarstwach rolnych;
— dalszy rozwój funkcji uzdrowiskowej w oparciu o istnieja˛ce zainwestowanie;
— rozwój małych i średnich zakładów produkcyjnych na terenach wiejskich i w ma­
łych miastach ze szczególnym uwzgle˛dnieniem obszarów po byłych państwowych
gospodarstwach rolnych oraz w strefach aktywizacji w rejonie systemów transpor­
towych i w Specjalnych Strefach Ekonomicznych w Ełku i Gołdapi;
— rozwój przedsie˛biorczości wymagać be˛dzie rozbudowy i wzmocnienia instytucji
wspieraja˛cych ten rozwój, które powinny być koncentrowane w miejskich i wiejs­
kich wielofunkcyjnych ośrodkach obsługi gmin;
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
83
— niezbe˛dne sa˛ działania w kierunku rozbudowy i modernizacji układu komunikacyj­
nego oraz infrastruktury technicznej, warunkuja˛cych rozwój gospodarczy;
— obszar strefy wymaga budowy gazocia˛gów magistralnych wysokiego ciśnienia,
oraz budowy sieci podstawowej wysokiego ciśnienia.
Głównym ośrodkiem obsługi strefy jest regionalny ośrodek równoważenia rozwoju
— miasto Ełk.
Ełk — regionalny ośrodek równoważenia rozwoju, pełnić be˛dzie ważna˛ role˛
w aktywizowaniu wschodnich obszarów województwa. Ośrodek rozwoju wielofunkcyj­
nego, dysponuja˛cy potencjałem gospodarczym i usługowym o znaczeniu regional­
nym w zakresie: edukacji, w tym szkolnictwa wyższego, ochrony zdrowia, kultury,
sportu, handlu, infrastruktury wspomagaja˛cej rozwój przedsie˛biorczości, w tym jedno­
stek innowacyjności i transferu nowych technologii, parku technologicznego.
Wzmocnienie jego funkcji usługowej be˛dzie wymagało budowy nowych i moder­
nizacji istnieja˛cych urza˛dzeń usługowych.
Olecko, Gołdap — pełnić be˛da˛ funkcje˛ ośrodków aktywizacji społeczno-gos­
podarczej powiatów. Miasta te skupiać be˛da˛ urza˛dzenia infrastruktury społecznej
w zakresie szkolnictwa, ochrony zdrowia, handlu, kultury, sportu o znaczeniu powia­
towym oraz lokalne placówki obsługi biznesu. Zlokalizowane w nich urza˛dzenia
wymagaja˛ modernizacji w celu poprawy ich stanu technicznego i podwyższenia
standardu.
Gołdap — ośrodek rozwoju funkcji uzdrowiskowej o znaczeniu ponadlokalnym.
Lokalne ośrodki rozwoju stanowić be˛da˛ wiejskie ośrodki gminne: Dubeninki,
Kowale Oleckie, Kalinowo, Prostki, Stare Juchy, Świe˛tajno, Wieliczki. Wymienione
ośrodki wymagaja˛ działań aktywizuja˛cych w sferze gospodarczej i społecznej.
Zlokalizowane w nich urza˛dzenia infrastruktury społecznej, obsługuja˛ce mieszkań­
ców gmin, wymagaja˛ modernizacji lub rozbudowy.
W dziedzinie środowiska przyrodniczego za najważniejsze kierunki ochrony
uznaje sie˛:
— realizacje˛ i wspieranie programów małej retencji i zalesień na obszarach we˛zła
hydrograficznego Wzgórz Szeskich (powiaty olecki i gołdapski);
— obje˛cie szczególna˛ ochrona˛ wód podziemnych na obszarach bez izolacji, polega­
ja˛ca˛na porza˛dkowaniu gospodarki ściekowej, preferencjach dla rolnictwa ekologi­
cznego, zalesianiu (dotyczy głównie powiatu ełckiego);
— ochrona czystości wód powierzchniowych na obszarze zlewni pojeziernej;
— utworzenie, w porozumieniu z województwem podlaskim i Obwodem Kalining­
radzkim, Suwalsko-Wisztynieckiego Transgranicznego Obszaru Chronionego;
— ustanowienie Parku Krajobrazowego Puszczy Boreckiej i opracowanie planu jego
ochrony;
— ochrona terenów projektowanych do obje˛cia programem NATURA 2000 — sa˛ to
naste˛puja˛ce ostoje przyrody: Puszcza Romincka oraz cze˛ść Puszczy Boreckiej
z ochrona˛ siedlisk fauny, flory i krajobrazu.
84
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Elbla˛ska strefa polityki przestrzennej
Kierunki rozwoju przestrzennego powinny zmierzać do rozwoju wielofunkcyjnego,
co oznacza rozwój równorze˛dny wielu funkcji gospodarczych, takich jak: rolnictwo,
turystyka, agroturystyka, uzdrowiska, przemysł, leśnictwo, rybactwo oraz instytucji
wspierania przedsie˛biorczości.
Ustala sie˛ naste˛puja˛ce podstawowe kierunki polityki przestrzennej:
— rolnictwo — na terenach o mniejszej wrażliwości na antropopresje˛ preferowane sa˛
formy intensywne (duże gospodarstwa farmerskie), a na pozostałym obszarze
oparte o ekologiczne zasady gospodarowania, rozwój upraw ogrodniczych i sa­
downictwa;
— specjalnego potraktowania wymaga rozwój rolnictwa na obszarze Z˙ uław, które
wymagaja˛ odre˛bnej polityki przestrzennej w zakresie rozwoju funkcji gospodar­
czych;
— turystyka — uporza˛dkowanie istnieja˛cego zainwestowania przez wyposażenie
w wysokiej jakości urza˛dzenia infrastruktury technicznej oraz podwyższenie
standardu obiektów. Nowe zainwestowanie powinno być głównie całoroczne
i realizowane w oparciu o istnieja˛ce jednostki osadnicze na terenach w pełni
wyposażonych w urza˛dzenia infrastruktury technicznej. Wskazana rozbudowa
nowej bazy turystycznej w rejonie Zalewu Wiślanego oraz w cia˛gu szlaków
turystycznych drogowych i wodnych (cały system Kanału Ostródzko-Elbla˛skiego,
rzeka Drwe˛ca oraz szlak wodny rzeka˛ Pasłe˛ka˛ od Braniewa);
— wspieranie działań maja˛cych na celu utworzenie uzdrowiska w oparciu o udoku­
mentowane złoża wód mineralnych o znaczeniu leczniczym (Frombork);
— rozwój funkcji uzdrowiskowej w rejonie miejscowości Siemiany;
— agroturystyka na terenach o wysokich walorach krajobrazowych w istnieja˛cych
i nowych gospodarstwach rolnych;
— rozwój przedsie˛biorczości w oparciu o Specjalna˛ Strefe˛ Ekonomiczna˛ w Elbla˛gu
i Pasłe˛ku;
— rozwój małych i średnich zakładów produkcyjnych na terenach wiejskich i w ma­
łych miastach;
— rozwój przedsie˛biorczości wymagać be˛dzie rozbudowy i wzmocnienia instytucji
wspieraja˛cych ten rozwój, które powinny być koncentrowane w miejskich i wiej­
skich wielofunkcyjnych ośrodkach obsługi gmin;
— rybactwo morskie w oparciu o jednostki osadnicze strefy przybrzeżnej Zalewu
Wiślanego i śródla˛dowe — na jeziorach;
— przemysł — średniej wielkości zakłady w miastach i małe na terenach wiejskich
oraz w strefach aktywizacji w rejonie systemów transportowych;
— leśnictwo głównie w oparciu o kompleksy Lasów Taborskich;
— niezbe˛dne sa˛ działania w kierunku rozbudowy i modernizacji infrastruktury tech­
nicznej, oraz układu komunikacyjnego, warunkuja˛cych rozwój gospodarczy.
Głównym ośrodkiem obsługi jest miasto Elbla˛g — ponadregionalny ośrodek
równoważenia rozwoju.
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
85
Miasta Iława i Ostróda sa˛ ośrodkami o subregionalnym zasie˛gu oddziaływania
i pełnia˛ funkcje równoważenia rozwoju na terenie strefy.
Elbla˛g — ponadregionalny ośrodek równoważenia rozwoju, pełnia˛cy ważna˛ role˛
w aktywizowaniu zachodniej cze˛ści województwa. Ośrodek rozwoju wielofunkcyj­
nego.
Wyposażony w znacza˛cy potencjał usługowy o znaczeniu regionalnym i ponad­
regionalnym w zakresie: edukacji (w tym szkolnictwa wyższego), ochrony zdrowia,
kultury, sportu i rekreacji, handlu oraz infrastruktury wspomagaja˛cej rozwój przedsie˛­
biorczości (w tym jednostki innowacyjności i transferu nowych technologii), park
technologiczny. Utrzymanie rangi tego ośrodka be˛dzie wymagało modernizacji ist­
nieja˛cej infrastruktury usługowej w celu poprawy jej stanu technicznego i podniesienia
standardu oraz budowy nowych obiektów i urza˛dzeń.
Iława, Ostróda — subregionalne ośrodki rozwoju.
Miasta skupiaja˛ce wielofunkcyjny potencjał gospodarczy, a także znacza˛cy poten­
cjał usługowy o znaczeniu powiatowym i ponadpowiatowym w zakresie: edukacji,
ochrony zdrowia, kultury, sportu i handlu oraz obsługi ruchu turystycznego i instytucji
otoczenia biznesu.
Wzmocnienie funkcji usługowej tych ośrodków be˛dzie wymagało modernizacji
i przystosowania do przyszłych wymogów istnieja˛cej infrastruktury społecznej.
Braniewo, Mora˛g, Pasłe˛k — ponadlokalne ośrodki rozwoju, spełniaja˛ce ważna˛
role˛ w aktywizowaniu powiatów. Koncentrować be˛da˛ urza˛dzenia usługowe o znaczeniu powiatowym w zakresie: szkolnictwa, ochrony zdrowia, kultury, sportu, handlu,
otoczenia biznesu. Istnieja˛ce urza˛dzenia usługowe wymagaja˛ modernizacji w celu
poprawy ich stanu technicznego i warunków funkcjonalnych. W rejonie Braniewa
istnieje możliwość lokalizacji przemysłu wodochłonnego w oparciu o zlewnie˛ rzeki
Pasłe˛ki.
Lokalne ośrodki rozwoju — małe miasta: Frombork, Kisielice, Młynary, Miło­
młyn, Miłakowo, Lubawa, Pienie˛żno, Tolkmicko, Susz, Zalewo oraz wiejskie ośrodki
gminne: Da˛brówno, Gierzwałd, Godkowo, Gronowo, Małdyty, Markusy, Milejewo,
Lelkowo, Łukta, Płoskinia, Rychliki, Wilcze˛ta. Wymagaja˛ one pilnych działań akty­
wizuja˛cych w sferach gospodarczej i społecznej. We Fromborku istnieje możliwość
rozwoju funkcji uzdrowiskowej. Zlokalizowane w tych ośrodkach urza˛dzenia usługo­
we o znaczeniu lokalnym wymagaja˛ modernizacji lub rozbudowy.
W dziedzinie środowiska przyrodniczego za najważniejsze kierunki ochrony
uznaje sie˛:
— utworzenie, w porozumieniu z województwem pomorskim i Obwodem Kalinin­
gradzkim, transgranicznego obszaru chronionego w rejonie Zalewu Wiślanego
i kontynuacje˛ działań ochronnych wód Zalewu;
— realizacje˛ i wspieranie programów małej retencji i zalesień na obszarach we˛złów
hydrograficznych: Garbu Lubawskiego (głównie powiat ostródzki), Wzniesień
Górowskich (w powiecie braniewskim) i na Wysoczyźnie Elbla˛skiej (w powiecie
elbla˛skim);
— ochrone˛ czystości wód powierzchniowych na obszarze zlewni pojeziernej;
86
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
— obje˛cie szczególna˛ ochrona˛ wód podziemnych na obszarach bez izolacji, polega­
ja˛ca˛ na porza˛dkowaniu gospodarki ściekowej, preferencjach dla rolnictwa ekolo­
gicznego, zalesianiu (dotyczy głównie powiatu ostródzkiego);
— utrzymanie w sprawności systemów przeciwpowodziowych na Z˙ uławach w powie­
cie elbla˛skim;
— ochrone˛ obszarów projektowanych do obje˛cia programem NATURA 2000, które
stanowia˛naste˛puja˛ce ostoje przyrody: Zalew Wiślany z Mierzeja˛ (ochrona ptaków
i krajobrazu), jezioro Drużno (ochrona ptaków), ochrona siedliska i ptaków na
terenie jeziora Karaś i Lasów Iławskich oraz rzeka Pasłe˛ka z ochrona˛ ssaków
i ptaków.
W elbla˛skiej strefie polityki przestrzennej zarysowuja˛ sie˛ naste˛puja˛ce obszary
problemowe, które określaja˛ kierunki polityki przestrzennej:
— Powiaty elbla˛ski i braniewski, z obszarem zagrożonym powodzia˛ na Z˙ uławach
oraz gospodarka˛ morska˛ nad Zalewem Wiślanym, wymagaja˛ programów wspar­
cia w zakresie: zabezpieczenia przeciwpowodziowego, zagospodarowania Z˙ uław
i restrukturyzacji rolnictwa oraz zagospodarowania turystycznego obszarów strefy
przybrzeżnej Zalewu Wiślanego;
— Powiaty ostródzki, iławski i elbla˛ski, ze szlakiem wodnym Kanału Ostródzko­
-Elbla˛skiego, wymagaja˛ programów wsparcia w zakresie rozwoju infrastruktury
usługowej zwia˛zanej z zagospodarowaniem turystycznym i wypromowaniem
kanału oraz zabezpieczeniem konserwatorskim tego unikalnego zabytku tech­
nicznego w skali światowej;
— Powiaty elbla˛ski, iławski i ostródzki, z przebiegiem przez ich obszar istnieja˛cych
i projektowanych dróg szybkiego ruchu, wymagaja˛ programów wsparcia zwia˛za­
nych z realizacja˛ tych dróg.
Olsztyńska strefa polityki przestrzennej
Posiada warunki do rozwoju wielofunkcyjnego z dominacja˛ turystyki.
Dynamika rozwoju tej strefy w znacznym stopniu zależy od modernizacji drogi
krajowej nr 16 do parametrów technicznych w pierwszym etapie — GP (droga główna
ruchu przyspieszonego), a naste˛pnie do drogi ekspresowej z parametrami technicz­
nymi S. Działania te ła˛cznie z projektowana˛ modernizacja˛ odcinka drogi krajowej
nr 51 (Olsztyn–Olsztynek) do parametrów drogi ekspresowej S, pozwola˛ na bezpo­
średnie wła˛czenie obszaru województwa i Olsztyna w krajowy i europejski system
dróg szybkiego ruchu.
Główna funkcja — turystyka rozwijać sie˛ be˛dzie w oparciu o miasta Olsztyn
i Mra˛gowo oraz Wielkie Jeziora Mazurskie z Giżyckiem w centrum. Dominować tu
powinna turystyka całoroczna z rozwinie˛ta˛ baza˛ noclegowa˛ o wysokim standardzie
wyposażenia. Na terenach wiejskich przewiduje sie˛ rozwój agroturystyki.
W strefie tej funkcja rolna be˛dzie uzupełniaja˛ca w stosunku do innych funkcji
gospodarczych. Na terenach o mniejszej wrażliwości na antropopresje˛ moga˛ rozwijać
sie˛ wie˛ksze gospodarstwa rolne (farmerskie) i grupy producenckie, a na terenach
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
87
wrażliwych na antropopresje˛ — rolnictwo oparte o ekologiczne zasady gospodarowa­
nia stanowia˛ce baze˛ dla produkcji zdrowej z˙ywności i agroturystyki.
Rozwój przemysłu — głównie w dużych i średnich miastach, a na terenach
wiejskich preferowanie małych i średnich przedsie˛biorstw produkcyjnych. Rozwój
przedsie˛biorczości wymagać be˛dzie rozbudowy i wzmocnienia instytucji wspieraja˛­
cych ten rozwój, które powinny być koncentrowane w miejskich i wiejskich wielofunk­
cyjnych ośrodkach obsługi gmin.
Warunki mikroklimatu lokalnego sprzyjaja˛ rozwojowi funkcji uzdrowiskowej
w Ameryce i Marózku (gmina Olsztynek) oraz Jasieńczyku (gmina Pozezdrze).
Na terenach Pojezierzy (Olsztyńskie, Mra˛gowskie, Wielkie Jeziora Mazurskie)
rozwój rybactwa śródla˛dowego oraz zwia˛zanego z nim przetwórstwa.
Obszar zurbanizowany zwia˛zany z miastem Olsztynem wymaga odre˛bnej polityki
przestrzennej. Subregionalne oddziaływanie miasta wytworzyło w bezpośrednim jego
sa˛siedztwie obszar metropolitarny, który wymaga uporza˛dkowania urbanistycznego
w dziedzinie rozwia˛zania problemów powia˛zań funkcjonalno-przestrzennych.
Miasta Mra˛gowo i Giżycko sa˛ ośrodkami o subregionalnym zasie˛gu oddziaływania
i pełnia˛ funkcje równoważenia rozwoju tej strefy funkcjonalnej.
Olsztyn — krajowy ośrodek równoważenia rozwoju, stolica regionu.
Wielofunkcyjny ośrodek o najwyższej dynamice wzrostu. Koncentruja˛cy najwie˛k­
szy potencjał gospodarczy i usługowy o znaczeniu krajowym i regionalnym w za­
kresie: edukacji, w tym szkolnictwa wyższego i nauki, specjalistycznej opieki zdrowot­
nej, kultury, sportu i turystyki oraz regionalnych instytucji otoczenia biznesu, w tym
innowacji i transferu technologii, park technologiczno-przemysłowy.
Podniesienie rangi Olsztyna wymagać be˛dzie priorytetowych działań wzmac­
niaja˛cych jego potencjał usługowy droga˛ budowy nowych obiektów i urza˛dzeń oraz
rozbudowy i modernizacji istnieja˛cych.
Giżycko, Mra˛gowo — subregionalne ośrodki rozwoju, skupiaja˛ce wielofunkcyjny
potencjał gospodarczy oraz infrastrukture˛ usługowa˛ o znaczeniu powiatowym i po­
nadpowiatowym w zakresie: edukacji, ochrony zdrowia, kultury, sportu, obsługi ruchu
turystycznego, handlu oraz otoczenia lokalnego biznesu. Wzmocnienie funkcji usłu­
gowych be˛dzie wymagało głównie modernizacji i ewentualnie rozbudowy istnieja˛cych
urza˛dzeń.
We˛gorzewo, Biskupiec — ponadlokalne ośrodki rozwoju, wyposażone w usługi
o zasie˛gu powiatowym.
Lokalne ośrodki rozwoju — pozostałe miasta: Barczewo, Dobre Miasto, Jezio­
rany, Mikołajki, Olsztynek, Ryn oraz wiejskie ośrodki gminne: Banie Mazurskie,
Budry, Dywity, Gietrzwałd, Jonkowo, Kolno, Kruklanki, Miłki, Purda, Piecki, Poze­
zdrze, Stawiguda, Sorkwity, Świa˛tki, Wydminy.
Pełnić be˛da˛ role˛ aktywizacji obszarów gmin pod warunkiem wzmocnienia ich
potencjału gospodarczego oraz zwie˛kszenia doste˛pności do usług poprzez moder­
nizacje˛ i rozbudowe˛ istnieja˛cych urza˛dzeń.
W dziedzinie środowiska przyrodniczego za najważniejsze kierunki ochrony
uznaje sie˛:
— ustanowienie Mazurskiego Parku Narodowego;
88
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
— ustanowienie parków krajobrazowych: Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej i Puszczy
Boreckiej oraz opracowanie ich planów ochrony;
— ochrone˛ czystości wód powierzchniowych na obszarze zlewni pojeziernej;
— realizacje˛ i wspieranie programów małej retencji i zalesień na obszarach we˛zła
hydrograficznego (powiaty mra˛gowski i olsztyński);
— realizacje˛ programu ochrony Wielkich Jezior Mazurskich w celu zahamowania
poste˛puja˛cej biodegradacji jezior (MASTER PLAN), oraz racjonalnego zagos­
podarowania turystycznego tego obszaru;
— ochrone˛ obszarów projektowanych do obje˛cia programem NATURA 2000, które
stanowi 11 ostoi przyrody z ochrona˛ siedlisk fauny, flory i krajobrazu — sa˛ to:
Puszcza Napiwodzko-Ramucka, cze˛ść obszaru Puszczy Boreckiej i Puszczy
Piskiej; ochrona siedlisk ssaków i ptaków na obszarach: jezioro Oświn i okolice,
Sobiechy, Ła˛ki Dymerskie, Bartołty Wielkie, Twierdza Boyen w Giżycku, Bagna
Nietlickie, Jezioro Dobskie oraz rzeka Pasłe˛ka.
W olsztyńskiej strefie zarysowuja˛ sie˛ naste˛puja˛ce postulowane obszary prob­
lemowe wymagaja˛ce rozwia˛zań i odpowiedniej polityki przestrzennej:
— zagospodarowanie przestrzenne strefy podmiejskiej (obszaru metropolitarnego)
miasta Olsztyna z rozwia˛zaniem we˛zła dróg krajowych oraz powia˛zań funkcjonal­
no-przestrzennych tego obszaru;
— ustanowienie Mazurskiego Parku Narodowego;
— ustanowienie parków i opracowanie planów ochrony Parku Krajobrazowego
Puszczy Boreckiej i Parku Krajobrazowego Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej;
— zagospodarowanie turystyczne szlaku wodnego i ochrona zlewni rzeki Krutyni
(powiat mra˛gowski i szczycieński) oraz rzeki Łyny (powiat olsztyński);
— zagospodarowanie szlaku Wielkich Jezior Mazurskich (powiaty: piski, mra˛gowski,
giżycki i we˛gorzewski);
— rozwia˛zanie problemu zaopatrzenia w gaz ziemny z rozbudowa˛sieci podstawowej
na terenach wiejskich.
Niezbe˛dna jest rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej oraz układu
komunikacyjnego warunkuja˛cych rozwój gospodarczy.
Działdowska strefa polityki przestrzennej
Kierunki rozwoju na tym obszarze powinny zmierzać do rozwoju wielofunkcyjnego
z dalszym rozwojem wioda˛cej funkcji rolnej, a szerzej ujmuja˛c gospodarki z˙ywnoś­
ciowej z dynamicznie rozwijaja˛cym sie˛ przetwórstwem rolno-spożywczym:
— realizacja programów restrukturyzacyjnych rolnictwa i przetwórstwa rolno-spo­
z˙ywczego;
— rolnictwo — na terenach o mniejszej wrażliwości na antropopresje˛ preferowane sa˛
formy intensywne (duże gospodarstwa farmerskie), a na pozostałym obszarze
oparte o ekologiczne zasady gospodarowania, rozwój upraw ogrodniczych i sa­
downictwa;
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
89
— turystyka — uporza˛dkowanie istnieja˛cego zainwestowania przez wyposażenie
w wysokiej jakości urza˛dzenia infrastruktury technicznej oraz podwyższenie
standardu obiektów. Nowe zainwestowanie powinno być głównie całoroczne
i realizowane w oparciu o istnieja˛ce jednostki osadnicze na terenach w pełni
wyposażonych w urza˛dzenia infrastruktury technicznej;
— rozszerzenie oferty turystycznej o szlak kajakowy na rzece Drwe˛cy, który należy
zagospodarować w urza˛dzenia obsługi turystyki;
— agroturystyka na terenach o wysokich walorach krajobrazowych w istnieja˛cych
i nowych małych gospodarstwach rolnych;
— rozwój małych i średnich zakładów produkcyjnych na terenach wiejskich i w ma­
łych miastach ze szczególnym uwzgle˛dnieniem obszarów po byłych gospodar­
stwach państwowych;
— rozwój przedsie˛biorczości wymagać be˛dzie rozbudowy i wzmocnienia instytucji
wspieraja˛cych ten rozwój, które powinny być koncentrowane w miejskich i wiej­
skich wielofunkcyjnych ośrodkach obsługi gmin;
— przemysł — w oparciu o rzeke˛ Drwe˛ce˛ istnieje możliwość lokalizacji zakładów
przemysłu wodochłonnego, przy zachowaniu wysokiej czystości wód rzeki;
— średniej wielkości zakłady przemysłowe moga˛ być lokalizowane w miastach, zaś
małe na terenach wiejskich oraz w strefach aktywizacji w rejonie systemów
transportowych;
— niezbe˛dne sa˛ działania w kierunku rozbudowy i modernizacji infrastruktury tech­
nicznej, oraz układu komunikacyjnego, warunkuja˛cych rozwój gospodarczy;
— niezbe˛dna jest realizacja gazocia˛gów umożliwiaja˛cych zaopatrzenie strefy w gaz
ziemny.
Miasto Działdowo — ośrodek o subregionalnym zasie˛gu oddziaływania, pełni
funkcje˛ równoważenia rozwoju na terenie strefy.
Jest to ośrodek lokalizacji wielofunkcyjnego potencjału gospodarczego oraz
urza˛dzeń usługowych o znaczeniu powiatowym i ponadpowiatowym w zakresie:
edukacji, ochrony zdrowia, kultury, sportu, handlu oraz jednostek otoczenia biznesu.
Wzmocnienie funkcji usługowych tego miasta be˛dzie wymagało modernizacji istnie­
ja˛cej infrastruktury społecznej.
Nidzica, Nowe Miasto Lubawskie — ponadlokalne ośrodki rozwoju, spełniaja˛ce
ważna˛ role˛ w aktywizowaniu obszaru powiatów. Ośrodki koncentracji infrastruktury
usługowej o znaczeniu powiatowym w zakresie: edukacji, ochrony zdrowia, kultury,
sportu, handlu, obsługi lokalnego biznesu — wymagaja˛ modernizacji, ewentualnie
rozbudowy.
Lokalne ośrodki rozwoju — miasto Lidzbark Welski oraz wiejskie ośrodki
gminne: Iłowo Osada, Płośnica, Rybno — wymagaja˛ wzmocnienia gospodarczego
jako ośrodki aktywizacji obszarów gmin. Wypełnianie przez nie funkcji lokalnych
ośrodków obsługi wymaga modernizacji i rozbudowy istnieja˛cych urza˛dzeń.
W dziedzinie ochrony środowiska przyrodniczego za najważniejsze kierunki
ochrony uznaje sie˛:
— budowe˛ małej retencji wodnej, w tym Zalewu Ruda II na rzece Szkotówce w cze˛ści
południowej strefy;
90
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
— ochrone˛ terenów bez izolacji od podstawowego poziomu wodonośnego (powiat
nidzicki);
— zwie˛kszenie lesistości na obszarze strefy;
— opracowanie planu ochrony Welskiego Parku Krajobrazowego;
— ochrone˛ obszarów projektowanych do obje˛cia programem NATURA 2000, które
stanowi 6 ostoi przyrody, w tym obszary ochrony siedlisk fauny, flory i krajobrazu:
cze˛ść Puszczy Napiwodzko Ramuckiej, Pojezierze Brodnickie, zakole rzeki Wel,
Górznieńsko-Lidzbarski Kompleks Leśny, oraz z ochrona˛ ptaków: jezioro Karaś
i dolina górnego Orzyca.
Na obszarze strefy wyste˛puja˛ naste˛puja˛ce obszary problemowe, dla których
niezbe˛dne jest odpowiednie ukierunkowanie polityki przestrzennej:
— rozwia˛zanie problemu zaopatrzenia w gaz ziemny z rozbudowa˛sieci podstawowej
na terenach wiejskich;
— niezbe˛dna jest rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej;
— modernizacja układu komunikacyjnego warunkuja˛cego rozwój gospodarczy;
— obje˛cie powiatu nidzickiego ła˛cznie z powiatami szczycieńskim i piskim pro­
gramem ochrony podziemnych zbiorników wód bez izolacji od powierzchni terenu
z działaniami preferencyjnymi dla rolnictwa ekologicznego oraz wdrażania czys­
tych technologii w gospodarce. Niezbe˛dne sa˛ także działania dotycza˛ce uporza˛d­
kowania istnieja˛cego zainwestowania pod wzgle˛dem uzbrojenia w infrastrukture˛
techniczna˛ z neutralizacja˛ nieczystości płynnych i stałych.
Szczycieńska strefa polityki przestrzennej
Jest to obszar wielofunkcyjny, wymagaja˛cy wysokich reżimów gospodarowania
w zakresie gospodarki wodno-ściekowej z uwagi na znaczna˛ wrażliwość na antropo­
presje˛ wie˛kszości obszaru strefy:
— na terenach o mniejszej wrażliwości na antropopresje˛ — rolnictwo intensywne
(duże gospodarstwa farmerskie), a na pozostałym obszarze oparte o ekologiczne
zasady gospodarowania;
— w oparciu o korzystne warunki lokalnego mikroklimatu rozwój funkcji uzdrowi­
skowej w rejonie Elganowa (gmina Pasym), ewentualnie na innych terenach
(np. w rejonie Rekownicy w gminie Jedwabno) po zweryfikowaniu ich predys­
pozycji do rozwoju tej funkcji;
— na terenach o wysokich walorach krajobrazowych rozwój turystyki i agroturystyki;
— rozwój małych i średnich zakładów produkcyjnych na terenach wiejskich i w ma­
łych miastach oraz na obszarze specjalnej strefy ekonomicznej, głównie ukierun­
kowanych na wysoka˛ technologie˛;
— rozwój przedsie˛biorczości wymagać be˛dzie rozbudowy i wzmocnienia instytucji
wspieraja˛cych rozwój, które powinny być koncentrowane w miejskich i wiejskich
wielofunkcyjnych ośrodkach obsługi gmin.
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
91
Rozwój turystyki w oparciu o istnieja˛ca˛ baze˛ turystyczna˛, która˛ należy zmoder­
nizować i uporza˛dkować w zakresie wyposażenia w urza˛dzenia infrastruktury tech­
nicznej oraz nowe zainwestowanie turystyczne z dominacja˛ obiektów całorocznych
o wysokim standardzie wyposażenia.
Uwaga: północna cze˛ść powiatu piskiego zwia˛zana jest z obszarem Wielkich
Jezior Mazurskich i wchodzi w programy obejmuja˛ce Środkowy obszar funkcjonalny
województwa. Obejmuja˛ one zagospodarowanie turystyczne oraz uzbrojenie terenu
w infrastrukture˛ techniczna˛ zwia˛zana˛ z ochrona˛ wód Wielkich Jezior Mazurskich.
Miasto Szczytno — ośrodek o subregionalnym zasie˛gu oddziaływania pełnia˛cy
funkcje równoważenia rozwoju na terenie strefy.
Ośrodek lokalizacji wielofunkcyjnego potencjału gospodarczego oraz urza˛dzeń
usługowych o znaczeniu powiatowym i ponadpowiatowym w zakresie: edukacji,
ochrony zdrowia, kultury, sportu, handlu oraz jednostek otoczenia biznesu. Wzmoc­
nienie funkcji usługowych tego miasta be˛dzie wymagało modernizacji istnieja˛cej
infrastruktury społecznej.
Pisz — ponadlokalny ośrodek rozwoju, spełniaja˛cy ważna˛ role˛ w aktywizowaniu
obszaru powiatu, z koncentracja˛ infrastruktury usługowej o znaczeniu powiatowym
w zakresie: edukacji, ochrony zdrowia, kultury, sportu, handlu, obsługi lokalnego
biznesu, wymaga modernizacji, ewentualnie rozbudowy. Istnieje możliwość lokalizacji
przemysłu wodochłonnego w oparciu o rzeke˛ Pise˛.
Lokalne ośrodki rozwoju — pozostałe miasta: Biała Piska, Orzysz, Pasym,
Ruciane-Nida oraz wiejskie ośrodki gminne: Dźwierzuty, Janowo, Janowiec Kościel­
ny, Jedwabno, Kozłowo, Rozogi, Świe˛tajno, Wielbark — wymagaja˛ wzmocnienia
gospodarczego jako ośrodki aktywizacji obszarów gmin. Wypełnianie przez nie
funkcji lokalnych ośrodków obsługi wymaga modernizacji i rozbudowy istnieja˛cych
urza˛dzeń.
W dziedzinie środowiska przyrodniczego za najważniejsze kierunki ochrony
uznaje sie˛:
— ustanowienie Mazurskiego Parku Narodowego;
— ochrone˛ czystości wód powierzchniowych na obszarze zlewni pojeziernej;
— ustanowienie parku krajobrazowego Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej oraz opra­
cowanie planu jego ochrony;
— obje˛cie szczególna˛ ochrona˛ wód podziemnych na obszarach bez izolacji, pole­
gaja˛ca˛ na porza˛dkowaniu gospodarki ściekowej, preferencjach dla rolnictwa
ekologicznego, zalesianiu;
— ochrone˛ obszarów projektowanych do obje˛cia programem NATURA 2000, które
stanowia˛ 4 ostoje przyrody z ochrona˛ siedlisk fauny, flory i krajobrazu: Puszcza
Napiwodzko-Ramucka, Puszcza Piska, cze˛ść obszaru Równiny Kurpiowskiej
z ochrona˛ fauny i flory oraz Mazurska Równina z ochrona˛ ptaków.
Na obszarze strefy wyste˛puja˛ naste˛puja˛ce obszary problemowe, dla których
niezbe˛dne jest odpowiednie ukierunkowanie polityki przestrzennej:
— powiaty: szczycieński i piski oraz nidzicki (strefa działdowska) z programem
ochrony podziemnych zbiorników wód bez izolacji od powierzchni terenu z działa-
92
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
niami preferencyjnymi dla rolnictwa ekologicznego oraz wdrażania czystych
technologii w gospodarce. Niezbe˛dne sa˛ także działania dotycza˛ce uporza˛d­
kowania istnieja˛cego zainwestowania pod wzgle˛dem uzbrojenia w infrastrukture˛
techniczna˛ z neutralizacja˛ nieczystości płynnych i stałych;
— zagospodarowanie turystyczne oraz usługowe i dobre powia˛zanie komunikacyjne
mie˛dzynarodowego portu lotniczego w Szymanach z układem dróg szybkiego
ruchu (powiaty olsztyński i szczycieński) oraz z Olsztynem.
Niezbe˛dna jest rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej, warunkuja˛cej
rozwój gospodarczy. Dotyczy to głównie szeroko rozumianej infrastruktury komunika­
cyjnej, uwzgle˛dniaja˛cej drogi, koleje oraz zaopatrzenie obszaru w podstawowe
media, to znaczy energie˛ elektryczna˛, gaz ziemny oraz urza˛dzenia gospodarki
wodno-ściekowej.
2.4. Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i technicznej
Infrastruktura transportowa
Drogi
W planie zagospodarowania przestrzennego województwa przyje˛to funkcjonalny
podział układu drogowego na nadrze˛dny i podstawowy.
Z uwarunkowań rozwoju wynikaja˛ kierunki działań rozwojowych w zakresie
nadrze˛dnego układu drogowego:
1. Drogi krajowe ekspresowe — klasa techniczna S:
— droga nr 7 — S 7 (droga ekspresowa uje˛ta w rozporza˛dzeniu Rady Ministrów
z dnia 23 stycznia 1996 r.) Gdańsk–Warszawa–Kraków–Chyżne. Wymagana
jest modernizacja tej drogi do klasy technicznej S oraz zgodnie z opracowana˛
koncepcja˛ jej przebiegu realizacja obejść miejscowości Kazimierzowo, Komo­
rowo Z˙ uławskie, Marzewo, Grabin, Szyldak, Rychnowo, Olsztynek oraz budo­
wa nowego odcinka Bogaczewo–Rzeczna;
— fragment drogi nr 22 — S 221 droga ekspresowa Elbla˛g–Grzechotki oraz
docelowo droga ekspresowa od Elbla˛ga do projektowanej autostrady A-1.
Wymagana jest modernizacja tej drogi do klasy technicznej S, a także jej
odbudowa na odcinku Chruściel–granica państwa. Niezbe˛dna jest realizacja
we˛zła dróg nr 22 i nr 7 na obwodnicy Elbla˛ga;
— droga nr 51 Olsztyn–Olsztynek, droga ekspresowa S 511. Wymagana jest
modernizacja tej drogi do parametrów technicznych klasy S z realizacja˛ obejść
w Olsztynie, Dorotowie i Olsztynku;
1
Zgodnie z rozporza˛dzeniem Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r. (Dz.U. z 2001 r., nr 120, poz. 1283)
drodze ekspresowej S-50 nadano numer S 22 na odcinku Elbla˛g–Grzechotki–granica państwa (kierunek
Kaliningrad). Odcinkowi drogi krajowej nr 51 Olsztyn–Olsztynek nadano numer S 51.
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
93
— droga nr 16 Grudzia˛dz–Olsztyn–Ełk–Augustów w Koncepcji polityki prze­
strzennego zagospodarowania kraju postulowana do wpisania w program
budowy dróg ekspresowych jako potencjalna droga główna ruchu przyspieszo­
nego. Konieczna jest modernizacja do parametrów technicznych klasy GP
(główna ruchu przyspieszonego) oraz realizacja obejść miejscowości: Kisieli­
ce, Ogrodzieniec, Je˛drychowo, Laseczno, Iława, Franciszkowo, SamborowoGórka — przebudowa odcinka, Stare Jabłonki, Zawady, Podlejki, Olsztyn,
Wójtowo, Kromerowo, Mra˛gowo, Kosewo, Baranowo, Inulec, Zełwa˛gi, Miko­
łajki, Woźnice, Olszewo, Da˛brówka, Orzysz, Ruska Wieś, Ełk, Kalinowo.
W dalszym etapie podniesienie jej do rangi drogi ekspresowej;
— droga nr 15 Toruń–Lubawa–Ostróda. Konieczna modernizacja do parametrów
klasy technicznej GP. Postulowane podniesienie jej rangi do drogi ekspresowej
z
przez samorza˛dy lokalne i wojewódzkie z uwagi na duże obcia˛˙enie
ruchem
i nowo wybudowany most na Wiśle pod Toruniem, ła˛cza˛cy te˛ droge˛ z projekto­
wana˛ autostrada˛ A 1. Na cia˛gu tej drogi w granicach województwa niezbe˛dna
jest realizacja obejść naste˛puja˛cych miejscowości: Nowe Miasto Lubawskie,
Kurze˛tnik, Bratian, Lubawa, Sampława, Lipowo.
2. Drogi krajowe, dla których projektowana jest modernizacja do klasy technicznej
GP (główna ruchu przyspieszonego):
— nr 51 granica państwa–Bezledy–Olsztyn w zwia˛zku z brakiem możliwości
przeprowadzenia drogi przez miejscowości niezbe˛dna jest realizacja naste˛pu­
ja˛cych obejść: Bezledy, Bartoszyce, Rogóż, Lidzbark Warmiński, Dobre Mias­
to, Barcikowo, Dywity, Olsztyn;
— nr 53 Olsztyn–Szczytno–Ostrołe˛ka. Niezbe˛dna jest realizacja obejść miejs­
cowości: Szcze˛sne, Klewki, Grom, Je˛czniki, Szczytno.
3. Drogi krajowe, dla których projektowana jest modernizacja do klasy technicznej
G (główna):
— nr 63 granica państwa (Perły)–We˛gorzewo–Giżycko–Pisz–Łomża–Siedl­
ce–Sławatycze–granica państwa (Ukraina). Budowa obejścia wraz z mostem
na rzece Pisie w Piszu;
— nr 65 granica państwa–Gołdap–Olecko–Ełk–Białystok–Bobrowniki–granica
państwa (Białoruś). W granicach województwa konieczna budowa obejść
miejscowości: Gołdap, Kowale Oleckie, Olecko, Prostki.
Do układu podstawowego w województwie zaliczone zostały drogi krajowe
z miasta powiatowe z układem nadrze˛dnym i ośrodkami
i wojewódzkie, które wia˛˙a˛
sieci osadniczej o funkcji ponadregionalnej i regionalnej oraz drogi niezbe˛dne do
z
prawidłowego funkcjonowania województwa, np. wia˛˙a˛ce
przejścia graniczne mie˛dzy
soba˛. Dla dróg tych projektowana jest modernizacja do parametrów technicznych
G (główna). Sa˛ to naste˛puja˛ce drogi:
94
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Drogi krajowe
— nr 54 Chruściel–Braniewo–Gronowo–granica państwa;
— droga krajowa nr 57 Bartoszyce–Biskupiec–Szczytno–Pułtusk. Konieczna jest
budowa obejścia miasta Biskupca;
— droga krajowa nr 58 Olsztynek–Szczytno–Pisz–Szczuczyn umożliwiaja˛ca powia˛­
zanie dróg krajowych nr 51, nr 53, nr 57, nr 59, nr 63 z drogami krajowymi nr 7
i nr 61;
— droga krajowa nr 59 Mra˛gowo–Giżycko wraz z drogami wojewódzkimi nr 655
Giżycko–Olecko i nr 653 Olecko–Suwałki poprzez Giżycko i Olecko stanowi
najważniejsze poła˛czenie województwa z Suwałkami. Konieczna jest budowa
obejścia miasta Rynu na drodze krajowej nr 59.
Drogi wojewodzkie
´
— nr 504 Elbla˛g–Braniewo;
— nr 507 Braniewo–Pienie˛żno, nr 512 Pienie˛żno–Bartoszyce, nr 592 Bartoszy­
ce–Korsze, nr 590 Korsze–Barciany, nr 650 Barciany–We˛gorzewo–Gołdap,
nr 651 Gołdap–Szypliszki wia˛˙a˛
z ze soba˛ istnieja˛ce przejścia graniczne w Grono­
wie, Bezledach, Gołdapi oraz projektowane w Perłach i Michałkowie;
— droga nr 592 Korsze–Giżycko stanowi powia˛zanie przejścia granicznego w Bez­
ledach ze wschodnia˛ cze˛ścia˛ regionu;
— nr 527 Dzierzgoń–Pasłe˛k i nr 513 Pasłe˛k–Lidzbark Warmiński–Wozławki wraz
z droga˛ nr 515 Dzierzgoń–Malbork (województwo pomorskie) umożliwia powia˛za­
nie dróg krajowych nr 22, nr 51, nr 57. Konieczna jest korekta przebiegu drogi
nr 513 przez miasto Ornete˛;
— nr 538 Łasin–Nidzica i nr 545 Nidzica–Jedwabno wia˛˙a˛
z ze soba˛ drogi krajowe
nr 16, nr 15, nr 7, nr 58;
— nr 544 Brodnica–Działdowo i nr 545 Działdowo–Nidzica umożliwiaja˛ powia˛zanie
z drogami krajowymi nr 15 i nr 7. Konieczna jest budowa obejść na drodze nr 544
miejscowości: Lidzbark Welski, Iłowo oraz budowa wiaduktu w Działdowie.
— nr 527 Olsztyn–Mora˛g i nr 519 Mora˛g–Małdyty stanowia˛ poła˛czenie Olsztyna
z Gdańskiem poprzez droge˛ nr 7;
— nr 521 Kwidzyn–Iława, nr 536 Iława–Sampława i nr 541 Lubawa–Z˙ uromin
stanowia˛ ważne powia˛zanie dla województw: mazowieckiego, warmińsko-mazur­
skiego i pomorskiego;
— nr 542 Rychnowo–Działdowo i nr 544 Działdowo–Mława to cia˛g wspomagaja˛cy
droge˛ nr 7;
— nr 507 Braniewo–Dobre Miasto umożliwia powia˛zanie Olsztyna z Braniewem
i terenami nad Zalewem Wiślanym. Konieczna jest korekta przebiegu drogi przez
miasto Ornete˛;
— nr 600 Mra˛gowo–Szczytno poprzez drogi krajowe nr 59 i nr 57 umożliwia
poła˛czenie Wielkich Jezior Mazurskich z południowa˛ cze˛ścia˛ kraju;
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
95
— nr 591 granica państwa (Michałkowo)–Mra˛gowo stanowi powia˛zanie projekto­
wanego przejścia granicznego w Michałkowie z droga˛ krajowa˛ nr 16;
— nr 656 Giżycko–Ełk umożliwia poła˛czenie Białegostoku z rejonem Wielkich Jezior
Mazurskich poprzez droge˛ krajowa˛ nr 65;
— nr 667 Ełk–Biała Piska usprawnia komunikacje˛ w rejonie Pisza i Ełku;
— nr 594 Bisztynek–Reszel–Ke˛trzyn.
Do układu podstawowego zaliczono ze wzgle˛dów specjalnych drogi wymagaja˛ce
modernizacji do klasy Z — zbiorcza:
— droga wojewódzka nr 593 Dobre Miasto–Jeziorany–Lutry;
— droga wojewódzka nr 604 Nidzica–Wielbark;
— cia˛g dróg: powiatowej Kokoszki–Karwica i gminnej Karwica–Krzyże–Ruciane
Nida.
Pozostałe niewymienione drogi wojewódzkie stanowia˛ układ uzupełniaja˛cy i be˛da˛
wymagały odpowiednich działań modernizacyjnych do odpowiednich parametrów
technicznych.
Koleje
Układ nadrze˛dny w województwie to:
— linia magistralna E-65 Gdańsk–Iława–Warszawa–Z˙ ylina (przebiega w europej­
skim korytarzu transportowym VI); planowana modernizacja magistrali umożliwi
rozwijanie pre˛dkości 160 km/godz.
Układ podstawowy w województwie wymaga naste˛puja˛cych działań:
— linia I-rze˛dna Poznań–Iława–Olsztyn–Korsze–Skandawa. Niezbe˛dna jest modernizacja linii umożliwiaja˛ca rozwijanie pre˛dkości 120 km/godz;
— linie: I-rze˛dna Białystok–Korsze i II-rze˛dna Korsze–Głomno. Niezbe˛dna jest
elektryfikacja odcinka Korsze–Ełk i modernizacja linii Białystok–Korsze umoż­
liwiaja˛ca rozwijanie pre˛dkości 120 km/godz;
— linia I-rze˛dna Malbork–Braniewo położona w korytarzu europejskim transpor­
z
towym IA — niezbe˛dna jest modernizacja, która umo˙liwi
rozwijanie pre˛dkości
160 km/godz; oraz elektryfikacja odcinka Elbla˛g–Braniewo;
— linia I-rze˛dna Działdowo–Olsztyn. Niezbe˛dna jest modernizacja umożliwiaja˛ca
rozwijanie pre˛dkości 120 km/godz.
Modernizacji wymagaja˛ naste˛puja˛ce linie:
— linia I-rze˛dna Olsztyn–Bogaczewo;
— linia I-rze˛dna Działdowo–Chojnice i Działdowo–Nidzica–Wielbark–Ostrołe˛ka;
— linia kolejowa II-rze˛dna Olsztyn–Dobre Miasto–Orneta–Braniewo.
Wykorzystanie linii kolejowych o torze szerokim w powia˛zaniach z Obwodem
Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej wymaga modernizacji zarówno linii kolejowych
jak i punktów przeładunkowych:
— Gradowo–Wielewo–Z˙ eleznodorożnyj,
— Bogaczewo–Braniewo–Kaliningrad,
— Bartoszyce–Głomno–Kaliningrad.
96
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Koleje lokalne
Problem kolei lokalnych, który został zasygnalizowany w czasie opiniowania
projektu planu przez samorza˛dy, wymaga kompleksowego rozwia˛zania w oparciu
o specjalistyczne studium problemowe.
Lotniska
Mie˛dzynarodowy port lotniczy w Szymanach z przejściem granicznym oraz
lokalne regionalne porty lotnicze: w Olsztynie, Elbla˛gu i Ke˛trzynie wymagaja˛ moder­
nizacji oraz inwestycji technicznych poprawiaja˛cych ich funkcjonowanie. Dla lepszego
funkcjonowania lotnisk niezbe˛dne sa˛ działania w kierunku dobrego powia˛zania lotnisk
z Olsztynem oraz krajowym układem dróg szybkiego ruchu. Przewiduje sie˛ lokalizacje˛
lokalnego regionalnego portu lotniczego w rejonie Ełku.
Dopuszcza sie˛ wykorzystanie dla potrzeb lotnictwa cywilnego istnieja˛cych lotnisk
wojskowych lub nieczynnych lotnisk z czasów ostatniej wojny po sporza˛dzeniu
wymaganych procedura˛ opracowań specjalistycznych. Odpowiednie działania podja˛ł
samorza˛d powiatu olsztyńskiego w celu uruchomienia lotniska w Gryźlinach.
Morskie drogi wewne˛trzne
Do morskich dróg wewne˛trznych na obszarze województwa warmińsko-mazurs­
kiego należa˛ Zalew Wiślany oraz rzeka Elbla˛g.
Wykorzystanie Zalewu Wiślanego uzależnione be˛dzie od rozwia˛zania podstawo­
wego problemu jakim jest odpowiednie powia˛zanie Zalewu z Zatoka˛ Gdańska˛.
W przyszłości alternatywne rozwia˛zania stanowić moga˛:
— tor wodny od ujścia rzeki Elbla˛g do ujścia rzeki Szkarpawy, dalej Szkarpawa˛ do
Wisły;
— projektowany kanał przez Mierzeje˛ Wiślana˛ (na terenie województwa pomor­
skiego).
Wykorzystanie walorów Zalewu Wiślanego dla wygenerowania rozwoju gospodar­
czego wymagać be˛dzie naste˛puja˛cych działań:
— unowocześnienia i rozbudowy portów dla z˙eglugi pasażerskiej i towarowej w
Elbla˛gu, Tolkmicku i Fromborku;
— zmodernizowania portów i przystani rybackich;
— rozbudowy portów jachtowych (marin) o wysokim standardzie w Elbla˛gu, From­
borku, Nabrzeżu (gm. Tolkmicko).
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
97
Drogi wodne śródla˛dowe
Na najważniejszych w województwie drogach śródla˛dowych, takich jak: rzeka
Nogat, Kanał Jagielloński, Kanał Ostródzko-Elbla˛ski (droga bezklasowa) z odgałe˛zie­
niami, rzeka Pisa, szlak Wielkich Jezior Mazurskich ze szlakami bocznymi, niezbe˛dna
jest modernizacja i zagospodarowanie obiektami turystycznymi oraz urza˛dzeniami do
gospodarczego wykorzystania tych dróg.
Przewiduje sie˛ utworzenie śródla˛dowej drogi wodnej na rzece Pasłe˛ce od
Braniewa do jej ujścia dla potrzeb ruchu turystycznego wraz z odbudowa˛ przystani
wodnej w miejscu historycznego portu morskiego.
Wskazana jest budowa stopnia wodnego Pisz na rzece Pisie dla poprawy
retencjonowania wód i warunków nawigacyjnych w sezonie letnim.
Dla usprawnienia i poprawy bezpieczeństwa z˙eglugi na Wielkich Jeziorach
Mazurskich poża˛dana jest budowa dodatkowej śluzy na stopniu wodnym w Guziance.
W celu uatrakcyjnienia turystycznego powiatu ełckiego należałoby przeanalizować
możliwości budowy kanału ła˛cza˛cego Wielkie Jeziora Mazurskie z Pojezierzem Ełckim.
Trasy rowerowe
W celu zwie˛kszenia atrakcyjności turystycznej województwa należy zrealizować
system tras rowerowych w oparciu o opracowane Studium tras rowerowych na
obszarze województwa warmińsko-mazurskiego. Wymienione studium uwzgle˛dnia
projekt Europejskich Tras Rowerowych Polski Północnej, biora˛cych pocza˛tek na
granicy polsko-niemieckiej i prowadza˛cych do granicy na wschodzie Polski z Litwa˛
i Obwodem Kaliningradzkim.
W projekcie tym uwzgle˛dnione sa˛ dwa warianty przebiegu korytarzy mie˛dzy­
narodowych tras rowerowych przez obszar Polski północnej: trasa nadmorska i trasa
Tysia˛ca Jezior Północnych. Tworza˛ one system mie˛dzynarodowych tras rowerowych
na obszarze województwa.
Trasa nadmorska prowadzi od Świnoujścia terenem nadmorskim, przechodzi
przez Światowy Rezerwat Biosfery w okolicach Łeby, półwysep Helski, Włady­
sławowo, dalej prowadzona jest wariantowo przez Kaszuby lub droga˛ nadmorska˛
z Gdańska na Mierzeje˛ Wiślana˛. Na teren Warmii i Mazur wprowadzana jest
z kierunku Malborka (wariant prowadzony przez teren Kaszub), dalej przebiega przez
Z˙ uławy Wiślane, Elbla˛g, Wysoczyzne˛ Elbla˛ska˛, Frombork, Braniewo do Kaliningradu.
Trasa Tysia˛ca Jezior Północnych wprowadzona na teren Polski w Choszcznie
wia˛˙e
z Pojezierze Pomorskie z Pojezierzem Mazurskim. Na obszarze województwa
warmińsko-mazurskiego trasa ta prowadzona jest przez Iławe˛, Ostróde˛, Olsztyn,
Lidzbark Warmiński, Ke˛trzyn, We˛gorzewo, Giżycko, Gołdap w kierunku Litwy i Biało­
rusi.
Uzupełnienie wyżej wymienionych tras mie˛dzynarodowych be˛da˛ stanowiły trasy
mie˛dzyregionalne, regionalne i trasy lokalne wyznaczane przez samorza˛dy. Projekto­
wane trasy rowerowe mie˛dzynarodowe i mie˛dzyregionalne pokazano na zała˛czonym
rysunku nr 4 (str. 98).
98
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
99
Przejścia graniczne drogowe
Na przejściu granicznym w Bezledach (ogólnodoste˛pne dla ruchu osobowego
i towarowego) konieczna jest rozbudowa o terminal dla odpraw samochodów
cie˛żarowych.
Na przejściu w Gołdapi (dla ruchu samochodów osobowych i autobusów obywa­
teli RP i FR) konieczne jest rozszerzenie statusu przejścia o ruch towarowy.2
Projektuje sie˛ realizacje naste˛puja˛cych nowych przejść granicznych drogowych:
— przejście Grzechotki — na drodze ekspresowej S 22 (Elbla˛g–Grzechotki),
— przejście Michałkowo — na drodze wojewódzkiej nr 591 (Michałkowo–Mra˛gowo),
— przejście Perły — na drodze krajowej nr 63 (granica państwa (Perły)–We˛gorze­
wo–Giżycko–Pisz–Łomża–Siedlce–Sławatycze–granica państwa (Ukraina).
Przejścia graniczne kolejowe
Na przejściach granicznych kolejowych w Braniewie, Głomnie i Skandawie winny
być przeprowadzone prace modernizacyjne w celu dostosowania warunków technicznych do wymogów unijnych.
Przejścia graniczne morskie
Postuluje sie˛ budowe˛ stałego morskiego przejścia granicznego wraz z terminalem
dla odpraw statków na przejściu w Elbla˛gu (ogólnodoste˛pne dla ruchu osobowego
i towarowego).
Na przejściu we Fromborku (ogólnodoste˛pne dla ruchu osobowego i towarowego)
powinna być zrealizowana modernizacja w celu dostosowania obiektu do standardów
unijnych.
Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej (drogi i lotniska) przedstawia mapa
nr 7.
Infrastruktura techniczna
Elektroenergetyka
Naste˛puja˛ce układy przesyłowe powinny zostać wprowadzone do realizacji i eks­
ploatacji jako uznane przez ministra gospodarki za zadanie rza˛dowe:
— dwutorowa linia 400 kV Alytus–Ełk,
— stacja 400/110 Ełk,
— linia jednotorowa 400 kV Narew–Ełk,
— linia jednotorowa 400 kV Ełk–Ma˛tki.
2
Od 4 stycznia 2002 r. drogowe przejście graniczne w Gołdapi funkcjonuje jako całodobowe, mie˛dzy­
narodowe przejście dla ruchu pojazdów osobowych, autobusów rejsowych i samochodów cie˛żarowych
o całkowitej nośności do 3,5 tony.
100
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Według opracowania „planu rozwoju” PSE S.A. powyższe działania w zakresie
rozbudowy sieci obejma˛ lata 2000–2015.
Perspektywa rozwoju poła˛czeń po roku 2010, zwia˛zanych z rozszerzeniem
europejskiego rynku energii elektrycznej pomie˛dzy Wschodem i Zachodem oraz
krajami basenu Morza Bałtyckiego, finansowanych cze˛ściowo przez Unie˛ Europej­
ska˛, przewiduje mie˛dzy innymi:
— układ przesyłowy pra˛du stałego Wschód–Zachód ± 500 kV po trasie bałtyckiej
tzw. Most Pra˛du Stałego przechodza˛cy z Rosji przez Białoruś, Litwe˛, rejon
Kaliningradu, Polske˛ (Grudzia˛dz) do Niemiec,
— poła˛czenie pra˛du przemiennego 400 kV z rejonem Kaliningrad jako alternatywa
dla Mostu Pra˛du Stałego Wschód–Zachód przy wariancie współpracy synchro­
nicznej.
W okresie perspektywicznym niezbe˛dne sa˛ działania na układzie przesyłowym
110 kV oraz Głównych Punktach Zasilania (GPZ). Polegać be˛da˛one na budowie kilku
ważnych odcinków linii 110 kV oraz modernizacji istnieja˛cych linii i stacji (GPZ).
Na wschodzie województwa w pierwszej kolejności, tj. w latach 2000–2002,
planowana jest rozbudowa stacji 110/15 kV We˛gorzewo oraz budowa linii 110 kV
We˛gorzewo–Giżycko. Be˛dzie ona stanowiła zamknie˛cie pierścienia linii 110 kV
Honicza–Filipów–Gołdap–We˛gorzewo.
W zachodniej cze˛ści w latach 2000–2002 przewiduje sie˛: budowe˛ linii 110 kV jako
drugostronnego zasilania GPZ Lubawa oraz rozbudowe˛ stacji i budowe˛ GPZ Zalewo
z przebudowa˛ linii 110 kV Zalewo–Mora˛g. W tym okresie przewidziane do moder­
nizacji sa˛ GPZ: Miłakowo, Harsz, Olsztynek, Mora˛g, Gietrzwałd, Lidzbark Warmiński.
Po 2002 roku przewidywane sa˛ naste˛puja˛ce inwestycje usprawniaja˛ce funk­
cjonowanie systemów energetycznych wysokich napie˛ć:
— budowa linii 110 kV Ełk–Orzysz–Mikołajki;
— budowa linii 110 kV na słupach linii 400 kV Ełk–Suwałki;
— budowa linii 110 kV do projektowanej stacji 110/15 kV Wilkasy dla potrzeb PKP;
— budowa stacji 110/15 kV Orzysz;
— budowa linii 110 kV do projektowanej stacji 110/15 Stare Juchy dla potrzeb PKP;
— budowa stacji 110/15 kV Wilkasy i stacji 110/15 kV Stare Juchy dla potrzeb PKP;
— budowa linii 110 kV Ełk–Szczuczyn–Stawiski–Łomża.
W późniejszym okresie około 2011–2020 przewidziana jest budowa stacji 400/110
kV Elbla˛g (Kamiennik) i wła˛czenie do linii 400 kV Gdańsk–Ma˛tki.
Gaz ziemny
Zgodnie z informacja˛otrzymana˛ z Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa
S.A. w Warszawie rozwój gazyfikacji województwa opierać sie˛ be˛dzie o dostawy gazu
z dotychczasowych kierunków i źródeł gazu:
• magistrali gazowej 2 x Dn 500 Rembelszczyzna–Włocławek przez odgałe˛zienia:
Płońsk–Ciechanów–Nidzica Dn 400, Dn 200;
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
101
• magistrali gazowej Dn 400 Gustorzyn–Gdańsk oraz projektowanej Dn 500 Gus­
torzyn–Kwidzyn przez odgałe˛zienia:
Sztumska Wieś –Elbla˛g Dn 200,
rej. Kwidzyn–Susz Dn 150/100.
Powyższe opracowanie przewiduje docelowo zaopatrzenie w gaz południowo­
zachodnich terenów województwa, tj. miast i gmin Nowe Miasto Lubawskie, Lubawa,
Biskupiec Pomorski i Kurze˛tnik oraz miast i gmin położonych w północno-zachodniej
cze˛ści województwa: Braniewo, Tolkmicko, Frombork, Pasłe˛k, Gronowo, Milejewo.
Zaopatrzenie w gaz tych obszarów be˛dzie możliwe po wykonaniu gazocia˛gu przesy­
łowego Dn 500 relacji Gustorzyn–Kwidzyn (jego realizacja przewidywana w latach
2001–2003).
W okresie perspektywicznym istnieja˛ce gazocia˛gi przesyłowe zostana˛ wzmoc­
nione poprzez budowe˛ gazocia˛gów magistralnych:
Nidzica–Ke˛trzyn,
Nidzica–Dobre Miasto–Orneta,
Olsztynek–Ostróda.
Realizacja powyższych gazocia˛gów pozwoli na obje˛cie siecia˛ gazowa˛ gmin
i miast, przez które przebiegaja˛, jak również docelowo moga˛ one stanowić potencjal­
ny kierunek zaopatrzenia w gaz wschodnich obszarów województwa.
Przez PGNiG S.A. rozpatrywane sa˛ koncepcje eksportu gazu przez obszar
województwa na Litwe˛:
— wariant I: z kierunku tłoczni Zambrów (Zambrów–Łomża–Ełk–Suwałki–granica
państwa);
— wariant II: z kierunku we˛zła w rejonie Gdańska (Gdańsk–Elbla˛g–Suwałki–granica
państwa).
Realizacja jednego z wariantów stworzy możliwość ewentualnego zasilania
województwa dostawami gazu również z innych kierunków i źródeł.
Wszystkie projektowane inwestycje be˛da˛ realizowane w przypadku zapewnienia
opłacalności inwestycji. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej, zaopatrzenie
w gaz ziemny i zasilanie w energie˛ elektryczna˛ przedstawiaja˛ mapy nr 8, 9, 10.
Kierunki polityki przestrzennej zawieraja˛ mapy nr 11 i 12.
2.5. Kierunki polityki przestrzennej w zakresie obronności i bezpie­
´
czenstwa
państwa
Wymogi zapewnienia bezpieczeństwa i obronności państwa określone przez
właściwe służby zostały spełnione poprzez ustalenie kierunków działań w zakresie
infrastruktury transportowej.
Obiekt specjalny wykorzystywany w układzie NATO — poligon Bemowo Piskie
powinien być uwzgle˛dniony w kształtowaniu polityki przestrzennej przez samorza˛dy
lokalne. Ponadto na terenie województwa znajduja˛ sie˛ obiekty specjalne posiadaja˛ce
tereny zamknie˛te i strefy ochronne. Obiekty Pomorskiego Okre˛gu Wojskowego
w miejscowościach Bartoszyce, Bemowo Piskie, Braniewo, Elbla˛g, Giżycko, Gołdap,
102
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Lidzbark Warmiński, Mora˛g, Olsztyn, Orzysz, Ostróda, We˛gorzewo; obiekty Wojsk
Lotniczych i Obrony Powietrznej – lotniska w Szymanach, Rostkach i Malborku (woj.
pomorskie) oraz obiekty techniczne w Lipowcu, Kruklankach i Chruścielu nakładaja˛
specjalne uwarunkowania na działalność w swoim sa˛siedztwie i w zwia˛zku z powyż­
szym wymagaja˛ każdorazowo szczegółowego określenia strefy ograniczonego za­
inwestowania. Powyższe dotyczy (poza ww. miastami) gmin: Pisz, Orzysz, Biała
Piska, Szczytno, Wielbark, Jedwabno, Gronowo Elbla˛skie, Rychliki, Płoskinia, Kruk­
lanki.
3. ZADANIA PONADLOKALNE
REALIZUJA˛CE CELE PUBLICZNE
Zadania ponadlokalne realizuja˛ce cele publiczne stanowia˛ konkretyzacje˛ kierun­
ków zagospodarowania przestrzennego województwa. Zadania te zostały wyszcze­
gólnione w zała˛czonych tabelach w dwóch grupach:
— zadania uje˛te w dokumentach rza˛dowych oraz wpisane do wojewódzkiego
rejestru (tabele nr 1 i 3);
— postulowane zadania o znaczeniu ponadlokalnym (tabela nr 2).
Podstawe˛ sporza˛dzenia wykazu zadań zawartych w tabeli pierwszej stanowiły
doste˛pne dokumenty rza˛dowe: plany, strategie resortowe oraz Koncepcja polityki
przestrzennego zagospodarowania kraju.
W drugiej grupie wyszczególniono zadania, które na obecnym etapie opracowania
planu trudno jest zakwalifikować do grupy zadań rza˛dowych lub samorza˛du woje­
wództwa z powodu braku odpowiednich zapisów w rejestrach zadań. Zadania te
zdefiniowano na podstawie: kierunków zagospodarowania przestrzennego okreś­
lonych w niniejszym Planie, Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województ­
wa warmińsko-mazurskiego, Programu rozwoju regionalnego województwa warmiń­
sko-mazurskiego na lata 2001–2002 oraz innych doste˛pnych opracowań.
Wła˛czenie zadań, o których mowa, do planu zagospodarowania przestrzennego
województwa, umożliwi ich realizacje˛ poprzez odniesienie do programów wojewódz­
kich, a naste˛pnie w formie wniosków do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego, w których ostatecznie określone zostana˛ tereny i warunki ich
lokalizacji.
Przestrzenne rozmieszczenie zadań ponadlokalnych realizuja˛cych cele publiczne
obrazuja˛ mapy nr 13, 14, 15, 16.
3.1. Zadania rza˛dowe służa˛ce realizacji ponadlokalnych celow
´ publicz­
´ rza˛dowych
nych znajduja˛ce sie˛ w centralnym rejestrze programow
zgodnie z art. 60 ustawy z dn. 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu
przestrzennym.
W Planie zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazur­
skiego uwzgle˛dniono zadania z rejestru centralnego, mimo z˙e nie zostały one
wykazane w wojewódzkim rejestrze zadań rza˛dowych zgodnie z art. 61 ustawy z dnia
3. ZADANIA PONADLOKALNE
103
7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 15 z 1999 r., poz.
139, z późn. zm.).
3.1.1. Budowa elektroenergetycznego układu przesyłowego 400 kV Polska–Litwa,
którego cze˛ść przebiega przez gminy Ełk, Olecko i Wieliczki.
Z Planu rozwoju w zakresie zaspokajania obecnego i przyszłego zapotrzebowania
na energie˛ elektryczna˛ opracowanego przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA
(grudzień 1999) wynika konieczność uruchomienia poła˛czeń mie˛dzynarodowych
w celu zwie˛kszenia niezawodności wymiany zagranicznej i bezpieczeństwa krajo­
wych sieci energetycznych. Uznany przez ministra gospodarki za zadania rza˛dowe
projektowany układ przesyłowy z Litwa˛ stanowia˛:
— dwutorowa linia 400 kV Alytus–Ełk;
— stacja 400/110 kV Ełk (rozbudowa stacji 220/110/15 kV w Nowej Wsi Ełckiej);
— linia jednotorowa 400 kV „Narew” (Białystok) Ełk;
— linia jednotorowa 400 kV Ełk–Ma˛tki (Olsztyn).
Realizacja tego przedsie˛wzie˛cia pozwoli na:
— spie˛cie układów promieniowych w układ sieci szkieletowej,
— uzyskanie dodatkowego zasilania od strony systemu litewskiego,
— uczestniczenie w europejskim rynku energii w obszarze bałtyckim.
3.1.2. Zgodnie z Koncepcja˛ polityki przestrzennego zagospodarowania kraju oraz
Programem Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Dziedzi­
nie Bezpieczeństwa (NSIP) ustalone zostały priorytetowe obszary infrastruk­
tury wojskowej:
— obszar systemów ła˛czności i informatyki,
— obszar systemów dowodzenia i kierowania obrony powietrznej,
— obszary infrastruktury zwia˛zane ze wsparciem dla sił reagowania NATO,
— obszary infrastruktury szkoleniowej.
Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego obiektem specjalnym uje˛tym
w wymienionym programie NSIP jest obiekt w Chruścielu w gminie Płoskinia oraz
obiekt w Brożówce gmina Kruklanki.
3.2. Realizacja Programu rozwoju regionalnego województwa warmiń­
sko-mazurskiego na lata 2001–2002 r.
Program rozwoju regionalnego opracowany zgodnie z ustawa˛z dnia 12.05.2000 r.
o zasadach wspierania rozwoju regionalnego (Dz.U. nr 48, poz. 550) został zatwier­
dzony przez Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego uchwała˛ nr XXIII/371/01
z dnia 29 stycznia 2001 r.
W programie tym określone zostały priorytety i działania, które znalazły swój
wyraz w Kontrakcie wojewódzkim poprzez skonkretyzowane zadania, z których cze˛ść
można traktować jako zadania samorza˛du województwa w rozumieniu art. 13 ust.
3 i 4 oraz art. 54 b ust. 4 ustawy z dn. 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. nr 15 z 1999 r., poz. 139, z późn. zm.).
104
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
3.3. Zadania służa˛ce realizacji ponadlokalnych celow
´ publicznych wy­
brane z Kontraktu wojewódzkiego — zadania samorza˛du wojewó­
dztwa
Zadania służa˛ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych realizowane sa˛
w województwie warmińsko-mazurskim na mocy Kontraktu wojewódzkiego zawar­
tego w dniu 22 czerwca 2001 r. w Warszawie pomie˛dzy Rada˛ Ministrów, reprezen­
towana˛ przez dr. Jerzego Kropiwnickiego ministra rozwoju regionalnego i budownic­
twa i Samorza˛dem Województwa Warmińsko-Mazurskiego reprezentowanym przez
Andrzeja Ryńskiego marszałka województwa warmińsko-mazurskiego.
Kontrakt wojewódzki określa zadania realizuja˛ce „działania” wyspecyfikowane
w Programie rozwoju regionalnego województwa na lata 2001–2002.
Zadania maja˛ce odniesienia przestrzenne to:
3.3.1. Inwestycje wieloletnie jednostek samorza˛du terytorialnego — budowa szpitala
w Ełku.
3.3.2. Działania i osia˛gnie˛te produkty nie obje˛te programem wsparcia realizowane
w województwie warmińsko-mazurskim, a nosza˛ce znamiona zadań ponad­
lokalnych służa˛cych realizacji celów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia
7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym:
• PHARE 2000
— modernizacja drogi nr 16, budowa przeprawy mostowej
(2001–2003)
przez rzeke˛ Elbla˛g;
• PHARE 99 — PL, — modernizacja układów komunikacyjnych w Olsztynie, Lu­
bawie, Elbla˛gu;
Fundusz Dotacji
Lokalnych
• PHARE 2000
— systemy kanalizacji i oczyszczalni ścieków sprzyjaja˛ce
podnoszeniu atrakcyjności terenów (całe województwo);
• PHARE 2000
— budowa kanalizacji oraz modernizacja oczyszczalni ście­
ków w regionie Wielkich Jezior Mazurskich (WJM);
— budowa oczyszczalni ścieków, kanalizacji sanitarnej, kom­
• PHARE 99-PL
postowni, wodocia˛gów (całe województwo);
Fundusz Dotacji
Lokalnych
• ISPA
— modernizacja Miejskiej Oczyszczalni Ścieków „Łyna” w Ol­
(2001–2003)
sztynie;
• ISPA
— modernizacja i rozbudowa w Elbla˛gu systemu zaopatrze­
(2001–2003)
nia w wode˛ przeznaczona˛ do spożycia.
Działania dotycza˛ce rozwoju kształcenia i szkolnictwa zawodowego:
— modernizacja lub budowa Centrów Kształcenia Ustawicznego i Praktycznego
w Olsztynie, Elbla˛gu, Ostródzie i Działdowie,
— ośrodki infrastruktury badawczo-naukowej w Olsztynie, Elbla˛gu i Ełku.
3. ZADANIA PONADLOKALNE
105
3.3.3. Zadania realizowane w ramach Kontraktu komplementarne z zadaniami wy­
mienionymi w p. 3.3.2.
• Rozwój infrastruktury drogowej:
— budowa mostu w Olsztynie — przebudowa we˛zła tranzytowego Elbla˛g–Wschód
w cia˛gu dróg krajowych nr 7 i nr 22 (PHARE 2001);
— I etap obwodnicy miasta Ełku (PHARE 2001);
— modernizacja i budowa drogi krajowej nr 16 (Olsztyn, ul. Sielska — PHARE 2001)
w Olsztynie i Iławie;
— modernizacja dróg w strefie Kanału Ostródzko-Elbla˛skiego;
— modernizacja układu transportowego w miastach: Elbla˛g, Mra˛gowo, Mora˛g;
— przebudowa drogi wojewódzkiej nr 507 na odcinku Braniewo–Maciejewo;
— budowa drogi do lotniska w Szymanach;
— modernizacja dróg w powiatach olecko-gołdapskim, ełckim, szczycieńskim, ke˛­
trzyńskim, giżyckim;
— modernizacja drogi nr 512 Górowo Iławeckie–Bartoszyce;
— modernizacja drogi nr 650 We˛gorzewo–Gołdap.
• Rozwój infrastruktury badawczo-naukowej:
—
—
—
—
Regionalne Centrum Konferencyjno-Szkoleniowe w Olsztynie;
rozbudowa i modernizacja WSZ w Elbla˛gu;
Centrum Spotkań Europejskich w Elbla˛gu;
II etap realizacji Wyższej Szkoły Publicznej w Ełku.
• Rozwój infrastruktury środowiskowej
— realizacja projektów z zakresu gospodarki ściekowej w Regionie WJM, w rejonie
Napiwody oraz w mieście Lidzbark Welski,
— budowa Mie˛dzygminnego Zakładu Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych w Se˛klitach gm. Bisztynek,
— budowa wodocia˛gów zbiorowych w powiecie piskim,
— budowa oczyszczalni w Korszach,
— budowa kanalizacji w Nowym Mieście Lubawskim,
— budowa uzbrojenia terenu w Giżycku,
— przebudowa systemu ciepłowniczego we Fromborku.
• Rozwój infrastruktury społecznej i turystycznej:
— modernizacja obiektu i uruchomienie Zakładu Radioterapii w Regionalnym Ośrod­
ku Onkologicznym Warmii i Mazur w Olsztynie;
— budowa internatu i Centrum Szkoleniowego dla Młodzieży z Europy Wschodniej
w Górowie Iławeckim;
— budowa szpitala w Ełku;
106
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
— adaptacja obiektów służby zdrowia w Olsztynie, Elbla˛gu i Nidzicy;
— Pracownia Rzemiosł Tradycyjnych w We˛gorzewie;
— 35 punktów Informacji Turystycznej (teren całego województwa).
• Rozwój kształcenia i szkolnictwa zawodowego ustawicznego:
—
—
—
—
Warmińsko-Mazurskie Centrum Kształcenia Ustawicznego;
Centrum Kształcenia Ustawicznego w Działdowie;
Centrum Kształcenia Praktycznego i Planowania Kariery Zawodowej w Elbla˛gu;
modernizacja budynku Centrum Informacji o Unii Europejskiej.
´
4. UWAGI KONCOWE
Zadania ponadlokalne przedstawione w tabelach nr 1 i 2 realizuja˛ce założona˛
polityke˛ przestrzenna˛ w aspekcie równoważenia rozwoju wychodza˛ w niektórych
dziedzinach poza ramy ustalone w Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego
województwa warmińsko-mazurskiego. Wynika to z naste˛puja˛cych przesłanek:
— z szerokiego rozpoznania uwarunkowań przestrzennych wewne˛trznych i ze­
wne˛trznych;
— uwzgle˛dnienia ustaleń Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju
przyje˛tej przez Sejm RP i opublikowanej w MP z 16 sierpnia 2001 r.;
— przedstawienia do konsultacji Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000
(sierpień 2001 r.);
— wniosków zebranych na etapie opiniowania projektu planu: wojewody warmińsko­
-mazurskiego, samorza˛dów powiatowych i gminnych oraz zarza˛dów sa˛siednich
województw;
— programu rozwoju sieci elektroenergetycznych wysokich napie˛ć oraz planu roz­
woju sieci gazowniczych magistralnych;
— wniosków w zakresie obronności zgłoszonych przez organy wojskowe.
Do zadań nie uje˛tych w Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa
warmińsko-mazurskiego, a wynikaja˛cych z planu należa˛:
— Modernizacja dróg do parametrów klasy Z: drogi wojewódzkiej nr 604 Nidzi­
ca–Wielbark; drogi wojewódzkiej nr 593 Dobre Miasto–Jeziorany–Lutry; drogi
powiatowej Kokoszki–Karwica i gminnej Karwica–Krzyże–Ruciane;
— Modernizacja linii kolejowej II-rze˛dniej Korsze–Głomno;
— Modernizacja linii o torze szerokim: Gradowo–Wielewo–Z˙ eleznodarożnyj; Boga­
czewo–Braniewo–Kaliningrad; Bartoszyce–Głomno–Kaliningrad;
— Modernizacja linii kolejowej Olsztyn–Bogaczewo;
— Modernizacja linii kolejowych Działdowo–Chojnice i Działdowo–Nidzica–Wiel­
bark–Ostrołe˛ka;
— Budowa śluzy na stopniu wodnym w Guziance;
— Budowa stopnia wodnego Pisz na rzece Pisie;
´ COWE
4. UWAGI KON
107
— Utworzenie śródla˛dowej drogi wodnej na rzece Pasłe˛ce od Braniewa do jej ujścia;
— Ustanowienie Mazurskiego Parku Narodowego i opracowanie planu ochrony;
— Wdrożenie programu ochrony Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych NATU­
RA 2000;
— Opracowanie planu ochrony Welskiego Parku Krajobrazowego;
— Ustanowienie chronionych obszarów transgranicznych: Zalewu Wiślanego i Su­
walsko-Wisztynieckiego;
— Budowa przepławki na zbiorniku pie˛trza˛cym w miejscowości Pierzchały na rzece
Pasłe˛ce;
— Ujednolicenie zasad ochrony i zagospodarowania obszarów chronionego kraj­
obrazu;
— Poszerzenie rozpoznania dorobku kulturowego na terenie województwa i upo­
rza˛dkowanie ewidencji;
— Obje˛cie działaniami rewaloryzacyjnymi obiektów, zespołów i układów zabytko­
wych najważniejszych dla zachowania tożsamości kulturowej regionu;
— Opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego obszaru funkcjonalnego
Wielkich Jezior Mazurskich pod ka˛tem rozwoju funkcji turystycznej;
— Opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego szlaku turystyki wodnej
rzeki Krutyni;
— Budowa kanału na terenie gmin Ełk i Orzysz w celu uruchomienia szlaku turystyki
wodnej, ła˛cza˛cego Wielkie Jeziora Mazurskie z jeziorami ełckimi i Kanałem
Augustowskim;
— Opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego obszaru funkcjonalnego
gmin nadzalewowych i Z˙ uław.
Postuluje sie˛ uje˛cie wyżej wymienionych zadań w nowej edycji Strategii rozwoju
społeczno-gospodarczego województwa z uwagi na ich znaczenie w procesie równo­
ważenia rozwoju na obszarze regionu.
Lp.
1.
2.
3.
Obszar
realizacji zadania
Nazwa dokumentu
zawieraja˛cego zadanie
Realizacja zadania
Kontrakt wojewódzki
na lata 2001–2002
5
2
3
4
TRANSPORT
Modernizacja drogi krajowej nr 7 (S-7) do parametrów klasy S
– Budowa obejść miejscowości: Kazimierzowo, Komorowo
Żuławskie, Marzewo, Grabin, Szyldak, Rychnowo, Olsz­
tynek oraz budowa nowego odcinka Bogaczewo–Rzeczna
m.: Elbla˛g, Ostróda, Pasłe˛k, Olsz­
tynek, Nidzica
Koncepcja polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju.
Narodowa Strategia Rozwoju Trans­
portu na lata 2000–2006.
Strategia utrzymania i rozwoju sieci
dróg krajowych do roku 2015.
Plan rozwoju infrastruktury transpor­
towej w Polsce do 2015 r.
gm.: Elbla˛g, Pasłe˛k, Małdyty, Miło­
młyn, Ostróda, Olsztynek, Nidzica,
Janowiec
Modernizacja fragmentu drogi krajowej nr 22 (S-22) Stare m.: Elbla˛g
Koncepcja polityki przestrzennego Budowa skrzyżowa­
Pole–Elbla˛g –Grzechotki –gr. państwa do parametrów klasy
zagospodarowania kraju.
nia dróg nr 7 i nr 22
S z odbudowa˛ odcinka Chruściel–granica państwa i budowa gm.: Gronowo, Elbla˛g, Milejewo,
w Elbla˛gu.
Młynary, Płoskinia, Braniewo, From­
przejścia granicznego w Grzechotkach.
bork
Modernizacja drogi krajowej nr 16 do parametrów klasy GP
– Budowa obejść miejscowości: Kisielice, Ogrodzieniec,
Je˛drychowo, Laseczno, Iława, Franciszkowo, Samboro­
wo-Górka — przebudowa odcinka, Stare Jabłonki, Zawa­
dy, Podlejki, Olsztyn, Wójtowo, Kromerowo, Mra˛gowo,
Kosewo, Baranowo, Inulec, Zełwa˛gi, Mikołajki, Woźnice,
Olszewo, Da˛brówka, Orzysz, Ruska Wieś, Ełk, Kalinowo.
m.: Iława, Ostróda, Olsztyn, Bisku­
piec, Barczewo, Ełk, Mra˛gowo,
Orzysz
gm.: Kisielice, Iława, Ostróda, Giet­
rzwałd, Barczewo, Biskupiec, Sork­
wity, Mra˛gowo, Mikołajki, Orzysz,
Ełk, Kalinowo
Strategia utrzymania i rozwoju sieci
dróg krajowych do roku 2015.
I etap modernizacji:
– modernizacja
odcinków: Olsz­
tyn –Wójtowo, Ol­
sztyn ul. Sielska;
– budowa obwodni­
cy miasta Ełk;
– modernizacja dro­
gi nr 16 na terenie
miasta Iławy.
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
1
Nazwa zadania
tabela nr 1
108
Zadania ponadlokalne realizuja˛ce cele publiczne
1
2
3
4
m.: Bartoszyce, Lidzbark Warmiński,
Dobre Miasto
Strategia utrzymania i rozwoju sieci
dróg krajowych do 2015 r.
4.
Modernizacja drogi krajowej nr 51 — na odcinku granica
państwa–Bezledy –Olsztyn do parametrów klasy GP — bu­
dowa obejść miejscowości: Bezledy, Bartoszyce, Rogóż,
Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto, Smolajny, Barcikowo,
Kabikiejmy, Spre˛cowo, Dywity
5.
Modernizacja drogi nr 51 na odcinku Olsztyn–Olsztynek do m.: Olsztyn, Olsztynek
parametrów klasy S — droga ekspresowa
gm.: Stawiguda, Olsztynek
Budowa obejść: Olsztyna, Dorotowa, Olsztynka
Koncepcja polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju.
Kompleksowa modernizacja linii kolejowej E-65 m.: Iława, Działdowo
Gdańsk–Iława–Warszawa–Zebrzydowice — docelowa pre˛­
gm.: Susz, Iława, Lubawa, Rybno,
dkość 160 km/h
Działdowo, Iłowo Osada
Narodowa Strategia Rozwoju Trans­
portu na lata 2000–2006.
Koncepcja polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju.
Plan rozwoju infrastruktury transpor­
towej w Polsce do 2015 r.
7.
Modernizacja linii kolejowej Malbork–Elbla˛g–Braniewo; do­ m.: Braniewo, Elbla˛g
Koncepcja polityki przestrzennego
celowa pre˛dkość 160 km/h
zagospodarowania kraju.
gm.: Braniewo, Płoskinia, Młynary,
Wilcze˛ta, Pasłe˛k, Elbla˛g, Gronowo
Elbla˛skie
Kompleksowa modernizacja linii kolejowej Poznań–Skan­
dawa
8.
9.
10.
gm.: Bartoszyce, Kiwity, Lidzbark
Warmiński, Dobre Miasto, Dywity
m.: Iława, Ostróda, Olsztyn, Barcze­
wo, Korsze
´ COWE
4. UWAGI KON
6.
5
Plan rozwoju infrastruktury transpor­
towej w Polsce do 2015 r.
gm.: Biskupiec, Iława, Ostróda, Gie­
trzwałd, Biskupiec Reszelski, Bisz­
tynek, Kolno, Korsze, Barciany
Miasto: Elbla˛g
Plan rozwoju infrastruktury transpor­
towej w Polsce do 2015 r.
Budowa terminali transportu kombinowanego
m.: Olsztyn, Działdowo
Plan rozwoju infrastruktury transpor­
towej w Polsce do 2015 r.
109
Rozbudowa i modernizacja portu morskiego w Elbla˛gu
11.
3
gm.: Wieliczki, Kalinowo, Prostki,
Ełk, Stare Juchy, Wydminy, Miłki,
Ryn, Mra˛gowo, Biskupiec, Reszel,
Kolno, Jeziorany, Barczewo, Dywity,
Jonkowo
Budowa układu przesyłowego pra˛du stałego Wschód–Za­
chód ±500 kV tzw. Most Pra˛du Stałego po trasie bałtyckiej.
gm.: w północno-wschodniej cze˛ści
województwa*
*m.: Ełk
12.
13.
Budowa linii energetycznych wysokiego napie˛cia oraz mo­
dernizacja stacji GPZ:
– linii 110 kV We˛gorzewo–Giżycko oraz rozbudowa stacji
110/15 kV We˛gorzewo,
– linii 110 kV Nowe Miasto Lubawskie–Lubawa oraz roz­
budowa GPZ Lubawa,
– przebudowa linii 110 kV Zalewo–Mora˛g i budowa GPZ
Zalewo,
– linii 110 kV Ełk –Orzysz –Mikołajki,
– linii 110 kV na słupach linii 400 kV Ełk –Suwałki,
– linii 110/15 kV do projektowanej stacji 110/15 kV Wilkasy
dla potrzeb PKP,
– linii 110 kV do projektowanej stacji 110/15 kV Stare Juchy
dla potrzeb PKP,
– linii 110 kV Ełk–Szczuczyn–Stawiski–Łomża,
– budowa stacji 110/15 kV Orzysz, Wilkowy, Stare Juchy,
– modernizacja stacji GPZ: Miłakowo, Olsztynek, Mora˛g,
Gietrzwałd, Lidzbark Warmiński
*
gm.: We˛gorzewo, Giżycko
Gminy: Nowe Miasto Lubawskie, Lu­
bawa
gm.: Zalewo, Mora˛g,
gm.: Orzysz, Mikołajki, Ełk, Stare
Juchy, Giżycko, Prostki
gm.: Miłakowo, Olsztynek, Mora˛g,
Gietrzwałd, Lidzbark Warmiński
4
Koncepcja polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju.
Plan rozwoju w zakresie zaspokoje­
nia obecnego i przyszłego zapotrze­
bowania na energie˛ elektryczna˛
w latach 2000–2015.
Koncepcja polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju.
Plan rozwoju w zakresie zaspokoje­
nia obecnego i przyszłego zapotrze­
bowania na energie˛ elektryczna˛
w latach 2000–2015.
Plany inwestycyjne Zakładów Ener­
getycznych Białystok, Olsztyn, Elb­
la˛g.
5
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
2
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Budowa energetycznego układu przesyłowego:
– dwutorowa linia 400 kV Alytus –Ełk
– stacja 400/110 kV Ełk
– linia jednotorowa 400 kV Narew (Białystok) –Ełk
– linia jednotorowa 400 kV Ełk –Ma˛tki
110
1
2
1
14.
–
– Uniszki Zawadzkie–Iłowo-Osada DN 150
– Elbla˛g –Tolkmicko DN 150
– Tolkmicko–Frombork DN 100
– Frombork–Braniewo DN 100
– Elbla˛g –Pasłe˛k DN 150
– Dobre Miasto–Lubomino–Orneta DN 150
5
*
111
gm.: Iłowo-Osada
gm.: Elbla˛g, Milejewo, Tolkmicko
m.: Tolkmicko, Elbla˛g
gm.: Tolkmicko, Milejewo, Frombork
m.: Tolkmicko, Frombork
gm.: Frombork, Braniewo
m.: Frombork, Braniewo
gm.: Elbla˛g, Pasłe˛k
m.: Elbla˛g, Pasłe˛k
gm.: Dobre Miasto, Lubomino, Or­
neta
m.: Dobre Miasto, Orneta
´ COWE
4. UWAGI KON
–
–
–
–
–
–
–
4
Plan inwestycyjny zakładu Energe­
tycznego Elbla˛g.
Perspektywiczne plany rozwoju Pol­
gm.: Nidzica, Jedwabno, Szczytno
skiego Górnictwa Naftowego i Gazo­
gm.: Szczytno, Dźwierzuty, Sorkwi­ wnictwa S.A. w Warszawie.
ty, Piecki, Mra˛gowo
gm.: Mra˛gowo, Ke˛trzyn
Karwie–Młynowo DN 250
gm.: Ke˛trzyn
Młynowo–Ke˛trzyn DN 200
Olsztyn –Dobre Miasto DN 200
gm.: Dywity, Dobre Miasto
Jemiołowo–Szyldak DN 200
gm.: Ostróda, Grunwald, Olsztynek
gm.: Ostróda
Szyldak–Smykowo DN 200
gm.: Nidzica, Olsztynek, Stawiguda
Nidzica–Olsztyn DN 400
gm.: Lidzbark Warmiński, Kiwity, Ba­
Lidzbark Warmiński–Bartoszyce DN 200
rtoszyce
Nowe Miasto Lubawskie–Kurze˛tnik–Lubawa DN 150 gm.: Nowe Miasto Lubawskie, Ku­
rze˛tnik, Lubawa
(z kierunku Brodnicy)
m.: Nowe Miasto Lubawskie, Lubawa
Budowa gazocia˛gów tranzytowych wysokiego ciśnienia:
– Nidzica–Szczytno DN 300
– Szczytno–Karwie DN 300
15.
3
Budowa stacji 400/110 kV Elbla˛g (Kamiennik) i wła˛czenie do gm.: Milejewo
linii 400 kV Gdańsk –Ma˛tki
3
4
gm.: Szczytno, Jedwabno, Pasym
m.: Pasym
Olsztyn–Barczewo DN 100
gm.: Barczewo
m.: Olsztyn, Barczewo
budowa gazocia˛gu DN 100 do Miłomłyna z istnieja˛cego gm.: Miłomłyn
gazocia˛gu DN 125 Szyldak–Iława,
budowa gazocia˛gu DN 100 do Gronowa z istnieja˛cego gm.: Gronowo Elbla˛skie
gazocia˛gu DN 200 Sztumska Wieś –Elbla˛g,
budowa gazocia˛gu DN 100 do Kozłowa z istnieja˛cego gm.: Kozłowo, Nidzica
gazocia˛gu tranzytowego,
budowa gazocia˛gu DN 100 do Se˛popola z istnieja˛cego gm.: Se˛popol
gazocia˛gu DN 200 Bartoszyce–Ke˛trzyn
5
112
2
1
– Szczytno–Pasym DN 100
–
–
–
–
16
17.
Koncepcja eksportu gazu na Litwe˛:
– wariant I z kierunku tłoczni Zambrów, z Systemu Gazo­
cia˛gów Tranzytowych (wymagana byłaby budowa gazo­
cia˛gu Zambrów–Łomża–Ełk–Suwałki–granica państwa),
– wariant II z kierunku we˛zła w rejonie Gdańska do Litwy,
(wymagana byłaby budowa gazocia˛gu z rejonu Gdańska
biegna˛cego w kierunku Elbla˛g–Suwałki–granica państ­
wa).
Orientacyjny przebieg:
gm.: Biała Piska, Prostki, Ełk, Kali­
nowo, Wieliczki.
Orientacyjny przebieg:
gm.: Elbla˛g, Milejewo, Młynary, Wil­
cze˛ta, Orneta, Lubomino, Lidzbark
Warmiński, Kiwity, Jeziorany, Bisz­
tynek, Kolno, Reszel, Ke˛trzyn, Ryn,
Giżycko, Wydminy, Stare Juchy,
Swie˛tajno Oleckie, Olecko, Wieliczki
Miasta: Elbla˛g, Orneta, Giżycko,
Olecko
Zwie˛kszenie lesistości — zalesienie gruntów o ogólnej po­ Całe województwo
wierzchni ok. 50 tys. ha
Program zwie˛kszenia lesistości wo­
jewództwa warmińsko-mazurskiego
na lata 2001–2020.
* przebieg linii energetycznych i gazocia˛gów ostatecznie zostanie ustalony na etapie opracowania dokumentacji technicznej
Zadania wyszczególnione w pozycjach od 1 do 9 zostały uje˛te w Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego wojewo´ dztwa warmin´ sko-mazurskiego.
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
–
Postulowane zadania o znaczeniu ponadlokalnym realizuja˛ce cele określane w Planie zagospodarowania przestrzennego
oraz Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmin
´ sko-mazurskiego
tabela nr 2
Lp.
Nazwa zadania
Obszar realizacji zadania
Nazwa dokumentu
zawieraja˛cego zadanie
plan
strategia
Realizacja zadania
Kontrakt wojewódzki
na lata 2001–2002
Poprawa powia˛zań komunikacyjnych z krajem i Europa˛ przez rozbudowe˛ i modernizacje˛ nadrze˛dnych systemów transportowych i przejść granicznych
Modernizacja systemów transportowych podstawowych dla funkcjonowania województwa
3
4
5
1
Modernizacja drogi krajowej nr 15 Toruń –Lubawa –Ostróda do
parametrów klasy GP
Budowa obejść miejscowości: Nowe Miasto Lubawskie, Kurze˛tnik,
Bratian, Lubawa, Sampława, Lipowo
m. Ostróda, Nowe Miasto Lubaws­
kie, Lubawa
gm. Ostróda, Lubawa, Nowe Miasto
Lubawskie, Kurze˛tnik
+
+
2
Modernizacja drogi krajowej nr 53 Olsztyn–Szczytno–Ostrołe˛ka do m. Olsztyn, Pasym, Szczytno
parametrów klasy GP
gm. Purda, Pasym, Szczytno, Świe˛­
Budowa obejść miejscowości: Szcze˛sne, Klewki, Grom, Je˛czniki, tajno, Rozogi
Szczytno, Olszyny, Rozogi, Da˛browa
+
+
3
Modernizacja drogi krajowej nr 54 Chruściel –Braniewo–Grono­
wo–gr. państwa do parametrów klasy G
m. Braniewo
gm. Braniewo, Płoskinia
+
Modernizacja drogi krajowej nr 57 Bartoszyce–Biskupiec–Szczyt­
no–Pułtusk do parametrów klasy G
Budowa obwodnicy miasta Biskupiec
m. Bisztynek, Biskupiec, Szczytno
gm. Bartoszyce, Bisztynek, Kolno,
Biskupiec, Dźwierzuty, Szczytno,
Wielbark
+
+
Modernizacja drogi krajowej nr 63 granica państwa (Perły)–We˛go­
rzewo –Giżycko–Pisz–Łomża do parametrów klasy G
Budowa obwodnicy miasta Pisz, budowa mostu na rz. Pisie
m. We˛gorzewo, Giżycko, Orzysz, Pisz
gm. We˛gorzewo, Pozedrze, Giżycko,
Miłki, Orzysz, Pisz
+
+
Modernizacja drogi krajowej nr 65 granica państwa–Gołdap–Olec­
ko–Ełk–Białystok do parametrów klasy G
Budowa obejść miejscowości: Gołdap, Kowale Oleckie, Olecko, Prostki
m. Gołdap, Olecko, Ełk
gm. Gołdap, Kowale Oleckie, Olecko,
Ełk, Prostki
+
+
4
5
6
6
113
2
´ COWE
4. UWAGI KON
1
2
3
Modernizacja drogi krajowej nr 58 Olsztynek –Szczytno–Pisz –Szu­
czyn do parametrów klasy G
m. Szczytno
gm. Olsztynek, Jedwabno, Szczyt­
no, Piecki, Ruciane Nida, Pisz, Biała
Piska
7
9
6
+
+
Modernizacja skrzy­
żowań drogi krajowej nr 59 do drogi
wojewódzkiej nr 591
w m. Mra˛gowo
+
+
+
m. Mra˛gowo, Ryn
gm. Mra˛gowo, Ryn, Giżycko
Modernizacja niżej wymienionych dróg wojewódzkich układu pod­
stawowego do parametrów technicznych klasy G:
nr 655 Giżycko–Olecko
5
m. Olecko
gm. Olecko, Świe˛tajno, Wydminy,
Giżycko
+
nr 653 Olecko–Suwałki
gm. Olecko
+
nr 504 Elbla˛g–Braniewo
m. Elblag, Frombork, Braniewo
gm. Elbla˛g, Milejewo, Tolkmicko,
Frombork, Braniewo
+
nr 507 Braniewo –Pienie˛żno–Orneta–Dobre Miasto
korekta przebiegu przez miasto Orneta
m. Braniewo, Pienie˛żno, Orneta,
Dobre Miasto
gm. Braniewo, Pienie˛żno, Orneta,
Lubomino, Dobre Miasto
nr 512 Pienie˛żno –Górowo Iławeckie–Bartoszyce
m. Bartoszyce, Pienie˛żno, Górowo
Iławeckie
gm. Bartoszyce, Pienie˛żno, Górowo
Iławeckie
nr 592 Bartoszyce –Korsze
m. Bartoszyce, Korsze
gm. Bartoszyce, Bisztynek, Korsze
+
+
+
+
+
+
Przebudowa drogi nr
507 na odcinku Bra­
niewo–we˛zeł Macie­
jewo
Modernizacja drogi
nr 512 Górowo Iła­
weckie–Bartoszyce
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
8
Modernizacja drogi krajowej nr 59 Mra˛gowo –Giżycko do paramet­
rów klasy G
Budowa obwodnicy m. Ryn
4
114
1
2
1
3
4
5
m. Korsze
gm. Korsze, Barciany
+
+
nr 650 Barciany –We˛gorzewo–Gołdap
m. We˛gorzewo, Gołdap
gm. We˛gorzewo, Budry, Banie Ma­
zurskie, Gołdap
+
+
nr 651 Gołdap–Szypliszki
m. Gołdap
gm. Gołdap, Dubeninki
+
+
nr 592 Korsze–Giżycko
m. Ke˛trzyn, Giżycko
gm. Korsze, Ketrzyn, Ryn, Giżycko
+
nr 513 Pasłe˛k –Lidzbark Warmiński–Wozławki
korekta przebiegu drogi przez miasto Orneta
m. Pasłe˛k, Orneta, Lidzbark War­
miński
gm. Pasłe˛k, Godkowo, Orneta, Lidz­
bark Warmiński, Kiwity, Bisztynek
Modernizacja drogi
nr 650 We˛gorze­
wo–Gołdap
+
gm. Pasłe˛k, Rychliki, Jonkowo, Łuk­
ta, Mora˛g
+
nr 538 Łasin–Nidzica
m. Nidzica
gm. Nidzica, Kozłowo, Działdowo
+
nr 545 Działdowo–Nidzica–Jedwabno
m. Działdowo, Nidzica
gm. Działdowo, Kozłowo, Nidzica,
Jedwabno
+
nr 519 Mora˛g–Małdyty
gm. Mora˛g, Małdyty
+
nr 541 Lubawa–Żuromin
m. Lubawa, Lidzbark Welski
gm. Lubawa, Grodziczno, Lidzbark
Welski
+
Budowa wiaduktu
nad linia˛ kolejowa˛
wraz z dojazdami na
droge˛ nr 527 w Mo­
ra˛gu
115
nr 527 Dzierzgoń–Pasłe˛k –Olsztyn–Mora˛g
´ COWE
4. UWAGI KON
nr 590 Korsze–Barciany
6
nr 536 Iława –Sampława
nr 521 Kwidzyń –Iława
4
m. Iława
gm. Lubawa, Iława
+
m. Iława, Susz
gm. Iława, Susz
+
m. Działdowo
gm. Działdowo, Da˛brówno, Grun­
wald
+
nr 544 Brodnica–Działdowo–Mława
m. Działdowo, Lidzbark Welski
Budowa obejść miejscowości Lidzbark Welski, Iłowo
gm. Iłowo-Osada, Działdowo, Płoś­
Budowa skrzyżowania dwupoziomowego z magistrala˛ kolejowa˛ nica, Lidzbark Welski
w Działdowie
nr 600 Mra˛gowo –Szczytno
10
+
m. Mra˛gowo, Szczytno
gm. Mra˛gowo, Sorkwity, Dźwierzuty,
Szczytno
+
nr 591 granica państwa (Michałkowo)–Mra˛gowo
m. Mra˛gowo, Ke˛trzyn
gm. Mra˛gowo, Ke˛trzyn, Barciany
+
nr 656 Giżycko–Ełk
m. Ełk
gm. Miłki, Wydminy, Stare Juchy,
Ełk
+
nr 667 Ełk –Biała Piska
m. Biała Piska
gm. Ełk, Prostki, Biała Piska
+
nr 594 Bisztynek–Reszel–Ke˛trzyn
m. Ke˛trzyn
gm. Reszel, Ke˛trzyn
+
gm. Nidzica, Janowo, Wielbark
gm. Dobre Miasto, Jeziorany, Kolno
gm. Rozogi, Ruciane Nida
+
Modernizacja dróg do parametrów klasy Z:
– drogi wojewódzkiej nr 604 Nidzica–Wielbark
– drogi wojewódzkiej nr 593 Dobre Miasto–Jeziorany–Lutry
– drogi powiatowej Kokoszki –Karwica i gminnej Karwica–Krzy­
że–Ruciane
5
6
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
nr 542 Rychnowo –Działdowo
3
116
2
1
1
2
3
4
11
Modernizacja dróg układu uzupełniaja˛cego do wymaganych klas
całe województwo
technicznych
+
12
Modernizacja linii kolejowej I-rze˛dnej Białystok –Korsze umożliwiaja˛- m. Ełk, Giżycko, Ke˛trzyn, Korsze
ca rozwijanie pre˛dkości 120 km/h wraz z elektryfikacja˛ odcinka gm. Prostki, Ełk, Stare Juchy, Wy­
Ełk –Korsze
dminy, Giżycko, Ke˛trzyn, Korsze
+
13
m. Korsze, Bartoszyce
gm. Korsze, Se˛popol, Bartoszyce
+
Modernizacja linii o torze szerokim
Gradowo–Wielewo–Żeleznodarożnyj
Bogaczewo–Braniewo –Kaliningrad
gm. Barciany
+
gm. Pasłe˛k, Młynary, Płoskinia, Bra­
niewo
+
+
Bartoszyce –Głomno–Kaliningrad
m. Bartoszyce, gm. Bartoszyce
+
Modernizacja linii kolejowej Działdowo–Olsztyn
m. i gm. Olsztyn, Stawiguda, Olsz­
tynek, Nidzica, Kozłowo, Działdowo
+
Modernizacja linii kolejowej Olsztyn –Bogaczewo
m. i gm. Olsztyn, Jonkowo, Łukta,
Mora˛g, Małdyty, Pasłe˛k
+
Modernizacja linii kolejowych Działdowo –Chojnice i Działdowo –Ni­
dzica–Wielbark–Ostrołe˛ka
m. i gm. Lidzbark Welski, Płośnica,
Działdowo, Nidzica, Janowo, Wielbark
+
Rozbudowa i modernizacja portu lotniczego w Szymanach
gm. Szczytno
+
+
15
+
16
Modernizacja i rozbudowa lokalnych regionalnych portów lotniczych Olsztyn
Elbla˛g
Ke˛trzyn
+
+
18
Uruchomienie lokalnych regionalnych portów lotniczych:
– w rejonie Ełku
– w Gryźlinach
+
+
Budowa drogi dojaz­
dowej do lotniska
w Szymanach
117
17
gm. Ełk
gm. Stawiguda
6
´ COWE
4. UWAGI KON
14
Modernizacja linii kolejowej II-rze˛dniej Korsze–Głomno
5
2
3
4
5
gm. Barciany
gm. We˛gorzewo
+
+
Rozbudowa i modernizacja drogowych przejść granicznych
Bezledy
Gołdap
gm. Bartoszyce
m. Gołdap
+
+
21
Rozbudowa i modernizacja kolejowych przejść granicznych
Braniewo
Głomno
Skandawa
m. Braniewo
gm. Bartoszyce
gm. Barciany
+
+
22
Rozbudowa i modernizacja morskich przejść granicznych
Elbla˛g
Frombork
m. Elbla˛g
m. Frombork
+
+
23
Rozbudowa i modernizacja lotniczego przejścia granicznego
Szymany
gm. Szczytno
+
+
24
Budowa śluzy na stopniu wodnym w Guziance
gm. Ruciane Nida
+
25
Budowa stopnia wodnego Pisz na rzece Pisie
m. Pisz
+
26
Utworzenie śródla˛dowej drogi wodnej na rzece Pasłe˛ce od Branie­ m. Braniewo
wa do jej ujścia
gm. Braniewo
20
+
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Budowa drogowych przejść granicznych lokalnych
Michałkowo
Perły
19
6
118
1
Zachowanie równowagi przyrodniczej w środowisku naturalnym.
Ochrona walorów i warunków funkcjonowania oraz cia˛głości przestrzennej systemów ekologicznych.
Ochrona jakości i zasobów wód powierzchniowych i podziemnych dla celów rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zabezpieczenia zasobów wód
w niezmienionym stanie dla przyszłych pokoleń.
Zwie˛kszenie lesistości regionu w celu utrzymania cia˛głości systemów ekologicznych oraz zagospodarowania gruntów mało przydatnych dla rolnictwa.
2
3
4
1
Ustanowienie Mazurskiego Parku Narodowego i opracowanie planu
ochrony.
gm. Ruciane Nida, Piecki, Świe˛tajno, Mikołajki, Mra˛gowo, Orzysz
+
2
Wdrożenie programu ochrony Europejskiej Sieci Obszarów Chro­
nionych Natura 2000
pow.: szczycieński, piski, nidzicki, olsztyński, iław­
ski, nowomiejski, działdowski, elbla˛ski, giżycki, we˛­
gorzewski, olecki, gołdapski, ke˛trzyński, braniewski,
bartoszycki
+
Ustanowienie Parków Krajobrazowych i opracowanie planów ochrony:
gm. Purada, Stawiguda, Olsztynek, Nidzica, Jano­
wo, Pasym, Jedwabno, Wielbark, Szczytno
+
+
• Puszczy Boreckiej
gm. Kruklanki, Banie Mazurskie, Kowale Oleckie
+
+
Opracowanie planu ochrony Welskiego Parku Krajobrazowego
gm. Rybno, Lidzbark Welski, Płośnica, Grodziczno
Utrzymanie w sprawności systemów przeciwpowodziowych
gm. Pasłe˛k, Braniewo, Elbla˛g, Markusy, Rychliki,
Gronowo Elbla˛skie
m. Elbla˛g
3
4
• Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej
5
6
Realizacja i wspieranie programów małej retencji i zalesień na
obszarach we˛złów hydrograficznych i zachwianej równowagi przy­
rodniczej w stosunkach wodnych:
Garb Lubawski,
Wzniesienia Górowskie,
Wysoczyzna Elbla˛ska,
Wzgórza Szeskie,
Zlewnia rzeki Guber,
Wzniesienie w rejonie Kolna
5
+
+
+
+
+
6
´ COWE
4. UWAGI KON
1
gm. Ostróda, Grunwald, Lubawa, Da˛brówno;
gm. Górowo Iławeckie, Lelkowo;
gm. Elbla˛g, Młynary, Milejewo;
gm. Gołdap, Banie Maz., Kowale Oleckie, Kruklanki;
gm. Se˛popol, Korsze, Bisztynek, Reszel, Ke˛trzyn,
Mra˛gowo, Barciany, Kolno, Srokowo;
gm. Kolno, Jeziorany, Biskupiec, Sorkwity
119
8
6
+
Realizacja projektu
z zakresu gospodar­
ki ściekowej w gm.
Nidzica (Napiwoda)
+
+
PHARE 2000
Budowa kanalizacji
oraz modernizacja
oczyszczalni ście­
ków w rejonie WJM
gm. Bartoszyce, Se˛popol, Barciany,
Srokowo, Ke˛trzyn, Korsze, Orneta,
Lelkowo, Pienie˛żno, Braniewo
+
+
pow. olsztyński, mra˛gowski, giżycki,
piski, szczycieński, ostródzki, iław­
ski, ełcki, we˛gorzewski
+
+
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
7
5
120
1
3
4
Ustanowienie chronionych obszarów transgranicznych:
– Zalewu Wiślanego
– Suwalsko-Wisztynieckiego
gm. Elbla˛g, Tolkmicko, Frombork,
Braniewo
gm. Gołdap, Dubeninki
+
Obje˛cie ochrona˛ wód podziemnych na obszarach bez izolacji (po­
rza˛dkowanie gospodarki ściekowej, preferencje dla rolnictwa ekolo­
gicznego, zwie˛kszenie lesistości)
pow. nidzicki, piski, szczycieński,
ostródzki, ełcki
Realizacja programu ochrony Wielkich Jezior Mazurskich w celu
zahamowania biodegradacji jezior
pow. mra˛gowski, piski, giżycki, we˛­
gorzewski
2
9
Utrzymanie w sprawności systemów melioracyjnych
10
11
12
13
Ochrona czystości wód powierzchniowych na obszarze zlewni poje­
ziernej
+
Budowa przepławki na zbiorniku pie˛trza˛cym w m. Pierzchały na gm. Płoskinia
rzece Pasłe˛ce
+
Ujednolicenie zasad ochrony i zagospodarowania obszarów chro­ całe województwo
nionego krajobrazu
+
Utrzymanie tożsamości kulturowej regionu przez zachowanie istnieja˛cych wartości kulturowych
1
Poszerzenie rozpoznania dorobku kulturowego na terenie wojewó­ całe województwo
dztwa i uporza˛dkowanie ewidencji
+
1
2
3
Obje˛cie działaniami rewaloryzacyjnymi obiektów, zespołów i ukła­
dów zabytkowych najważniejszych dla zachowania tożsamości kul­
turowej regionu
Olsztyn, Lidzbark Warmiński, Re­
szel, Frombork, Elbla˛g, Ke˛trzyn, Mo­
ra˛g, Orneta, Nidzica, Dobre Miasto,
Olsztynek, Braniewo, Pasłe˛k, Dział­
dowo, Ełk, Świe˛ta Lipka, Stoczek
Klasztorny, Gietrzwałd, Glotowo,
Świe˛ty Gaj, Krosno, Zielonka Pas­
łe˛cka, Grunwald, Gierłoż, Przystań,
Giżycko, Kadyny, Klon, Łe˛cze, Je­
lonki, Stańczyki
2
4
5
6
+
1
Zagospodarowanie turystyczne i utrzymanie w sprawności Kanału gm. i m. Ostróda, Miłomłyn, Małdyty,
Ostródzko-Elbla˛skiego.
Rychliki, Markusy, Elbla˛g, Pasłe˛k,
Iława, Zalewo
+
Opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego obszaru gm. i m. We˛gorzewo, Pozezdrze,
funkcjonalnego Wielkich Jezior Mazurskich pod ka˛tem rozwoju Giżycko, Miłki, Ryn, Mikołajki,
funkcji turystycznej.
Orzysz, Pisz, Ruciane Nida
+
3
Opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego szlaku tury­
styki wodnej rzeki Krutyni
+
4
Utworzenie nowych szlaków turystyki wodnej na rzece Łynie i Drwe˛­
cy
+
Budowa kanału na terenie gmin Ełk i Orzysz w celu uruchomienia gm. Ełk, Orzysz
szlaku turystyki wodnej, ła˛cza˛cego Wielkie Jeziora Mazurskie z je­
ziorami ełckimi i Kanałem Augustowskim
+
5
gm. Sorkwity, Piecki, Świe˛tajno, Ru­
ciane Nida
+
121
2
+
Modernizacja dróg
dojazdowych oraz
zagospodarowanie
strefy Kanału Ostród z ko -E l b l a˛ski eg o
(powiat elbla˛ski)
´ COWE
4. UWAGI KON
Tworzenie warunków do rozwoju atrakcyjnych w skali kraju i Europy ofert turystycznych przy wykorzystaniu istnieja˛cych potencjałów.
Zwie˛kszenie doste˛pności dla celów gospodarczych i turystycznych istnieja˛cych szlaków wodnych i toru wodnego przez Zalew Wiślany.
6
2
3
Opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego obszaru gm. Elbla˛g, Tolkmicko, Frombork,
funkcjonalnego gmin nadzalewowych i Żuław
Braniewo, Gronowo Elbla˛skie, Mar­
kusy
4
5
6
+
+
+
– rozwój placówek naukowych
– rozbudowa bazy naukowo-dydaktycznej i socjalnej szkolnictwa,
w tym szkolnictwa wyższego
1
– rozwój specjalistycznej opieki zdrowotnej
• utworzenie Regionalnego Centrum Onkologicznego
• utworzenie Oddziałów Ratunkowych SOR przy Woj. Szpitalu
Specjalistycznym i Woj. Specjalistycznym Szpitalu Dziecie˛cym
Budowa Regional­
nego Centrum Kon­
ferencyjno-Szkoleniowego.
Utworzenie Centrum
Kształcenia Ustawi­
cznego oraz Centrum Informacji o UE
Region al n y
program re­
strukturyza­
cji w ochro­
nie zdrowia
Modernizacja obiektu
i uruchomienie Zakła­
du Radioterapii w Re­
gionalnym Ośrodku
Onkologicznym.
Adaptacja Izby Przy­
je˛ć w Wojewódzkim
Szpitalu Specjalisty­
cznym i Wojewódz­
kim Szpitalu Dzie­
cie˛cym na potrzeby
SOR
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Wzmocnienie Olsztyna jako krajowego ośrodka równoważenia rozwoju poprzez dynamiczny rozwój wielofunkcyjny, w tym rozwój szkolnictwa wyższego,
nauki, kultury i turystyki.
Koncentracja i rozbudowa elementów infrastruktury społecznej i gospodarczej o zasie˛gu krajowym, ponadregionalnym i regionalnym w najważniejszych
ośrodkach województwa (Olsztyn, Elbla˛g, Ełk).
Wzmocnienie funkcji usługowej subregionalnych i ponadlokalnych ośrodków rozwoju.
Wzmocnienie potencjału usługowego krajowego ośrodka równo­ Olsztyn
ważenia rozwoju — miasta Olsztyn
122
1
1
2
3
4
5
+
+
6
– budowa instytucji kulturalnych o znaczeniu krajowym, ponad­
regionalnym, regionalnym (m.in. teatru lalek, teatru małych form,
filharmonii, regionalnej biblioteki publicznej, regionalnego ośrodka
telewizyjnego)
– budowa urza˛dzeń obsługi biznesu o znaczeniu krajowym, ponad­
regionalnym i regionalnym (m.in. centrum kongresowo-wysta­
wienniczego, centrum informacji biznesu, innowacyjności i tras­
feru technologii).
Wzmocnienie potencjału usługowego ponadregionalnego ośrodka Elbla˛g
równoważenia rozwoju — miasta Elbla˛g
2
– rozwój specjalistycznej opieki zdrowotnej
• utworzenie Oddziału Ratunkowego SOR przy Wojewódzkim
Szpitalu Zespolonym w Elbla˛gu
– rozbudowa instytucji kulturalnych o znaczeniu ponadregionalnym
i regionalnym
Rozbudowa i moder­
nizacja Państwowej
Wyższej Szkoły Za­
wodowej.
Modernizacja obiek­
tu Centrum Kształ­
cenia Praktycznego
Region al n y
program re­
strukturyza­
cji w ochro­
nie zdrowia
Utworzenie
SOR
przy Wojewódzkim
Szpitalu
Zespolo­
nym
´ COWE
4. UWAGI KON
– rozbudowa bazy dydaktycznej i socjalnej szkolnictwa w tym
szkolnictwa wyższego
Utworzenie Centrum
Spotkań Europejs­
kich
– budowa urza˛dzeń obsługi biznesu o znaczeniu ponadregional­
nym i regionalnym
123
2
3
Wzmocnienie potencjału usługowego regionalnego ośrodka równo­ Ełk
ważenia rozwoju miasta Ełk
4
5
+
+
3
II etap realizacji
Wyższej Szkoły Pu­
blicznej
– budowa placówek ochrony zdrowia
• 108 Szpitala Wojskowego z Przychodnia˛ (rozbudowa)
• szpitala rejonowego
Region al n y Budowa szpitala re­
program re­ jonowego
strukturyza­
cji w ochro­
nie zdrowia
– rozbudowa instytucji kulturalnych o znaczeniu regionalnym
– budowa urza˛dzeń obsługi biznesu o znaczeniu regionalnym
4
Wzmocnienie potencjału usługowego subregionalnych i ponadlokal­
nych ośrodków rozwoju w zakresie:
– edukacji,
– ochrony zdrowia,
– kultury,
– obsługi biznesu
Bartoszyce, Działdowo, Giżycko, Iła­
wa, Ke˛trzyn, Mra˛gowo, Ostróda,
Szczytno, Braniewo, Lidzbark War­
miński, Nidzica, Nowe Miasto Luba­
wskie, Olecko, Pisz, Biskupiec, Mo­
ra˛g, Gołdap, We˛gorzewo, Pasłe˛k
+
+
Modernizacja obiek­
tów Centrów Kształ­
cenia Ustawicznego
i
Praktycznego
w Ostródzie i Dział­
dowie.
Budowa pracowni
rzemiosł tradycyj­
nych przy Muzeum
Kultury
Ludowej
w We˛gorzewie.
Poprawa warunków życia ludności na całym obszarze województwa poprzez zapewnienie odpowiedniej jakości i ilości infrastruktury technicznej.
Budowa ponadlokalnych urza˛dzeń infrastruktury technicznej.
1
całe województwo
+
+
Budowa
mie˛dzy­
gminnego zakładu
kompleksowego
przerobu odpadów
komunalnych w Se˛­
kitach gm. Biszty­
nek.
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
– rozbudowa bazy dydaktycznej i socjalnej szkolnictwa, w tym
szkolnictwa wyższego
6
124
1
´ COWE
4. UWAGI KON
125
Zadania rza˛dowe wpisane do wojewódzkiego rejestru
tabela nr 3
Lp.
Nazwa zadania
Miejsce
realizacji zadania
1
2
3
1
2
3
4
Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna
– m. Bartoszyce
m. Bartoszyce
dzielnica przemysłowa
– Bezledy
gm. Bartoszyce
sa˛siedztwo przejścia grani­
cznego
– Dobre Miasto
m. Dobre Miasto
dzielnica przemysłowa
– Korpele
– Szymany
gm. Szczytno
sa˛siedztwo lotniska Szyma­
ny
Obwodnica m. Lidzbark Warmiński w cia˛gu drogi krajowej nr 51
m. Lidzbark Warmiński
gm. Lidzbark Warmiński
Budowa elektrowni wodnych na rzece Łynie:
– Wojdyty i Kotowo
gm. Lidzbark Warmiński
– Ardapy i Szylina
gm Bartoszyce
– Bartoszyce
m. Bartoszyce
– Smolanka
gm. Se˛popol
Warmińsko-Mazurski Rynek Hurtowy
gm. Stawiguda
Źródło: Opracowano na podstawie informacji Warmińsko-Mazurskiego Urze˛du Wojewódzkiego w Olsztynie
126
IV. POLITYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Lista ostoi proponowanych do sieci NATURA 2000
wg Koncepcji sieci NATURA 2000 w Polsce
sygnowanej przez Ministerstwo Środowiska (sierpień 2001 r.)
tabela nr 4
Lp.
Nr
ostoi
Walory przyrodnicze
ostoi
Nazwa ostoi
Powierzchnia
ostoi w ha
w województwie
warmińsko­
-mazurskim
1
31
Zalew Wiślany z Mierzeja˛
ptaki, krajobraz
2
32
Lejdy koło Bartoszyc
kolonia bociana białego
3
4
33
34
Puszcza Romincka
Jezioro Oświn i okolice
siedlisko, fauna, krajobraz
siedlisko, ptaki
5
6
36
38
Sobiechy
Skandawa
kolonia bociana białego
kolonia bociana białego
pon. 100 ha
pon. 100 ha
7
39
Bobrowo
kolonia bociana białego
pon. 100 ha
8
9
41
52
Lwowiec
Srokowo
kolonia bociana białego
kolonia bociana białego
pon. 100 ha
pon. 100 ha
10
58
Puszcza Borecka i tereny przyległe
siedlisko, flora, fauna, krajo­
braz
25,3
11
60
Jezioro Drużno
ptaki
3,8
12
61
Jezioro Dobskie i okolice
ptaki
13
14
65
72
Gierłoż
Twierdza Boyen w Giżycku
kolonia nietoperzy
kolonia nietoperzy
15
16
78
86
Rzeka Pasłe˛ka
Bagna Nietlickie
ssaki, ptaki
siedlisko, ptaki
0,9
1,8
17
90
Jezioro Łuknajno
siedlisko, ptaki
1,1
18
92
Ła˛ki Dymerskie
19
93
Bartołty Wielkie
ptaki, kolonia bociana białe­
go
ptaki, ssaki
0,5
4,7
18,6
pon. 100 ha
14,7
2,3
2,8
pon. 100 ha
pon. 100 ha
20
96
Lasy Iławskie
siedlisko, ptaki
22,6
21
22
101
106
Puszcza Piska
Puszcza Napiwodzko-Ramucka
siedlisko, fauna, krajobraz
siedlisko, flora, fauna, krajo­
braz
136,7
134,0
23
114
Zakole rzeki Wel
krajobraz, flora, ptaki, krajo­
braz
24
25
115
125
Jezioro Karaś
Pojezierze Brodnickie
0,8
26
132
Mazurska Równina
siedlisko, ptaki
siedlisko, flora, fauna, krajo­
braz
ptaki
27
28
142
148
flora, fauna
Kompleks flora, zbiorowisko, krajobraz
2,6
10,6
29
149
Równina Kuropiowska
Górznieńsko-Lidzbarski
Leśny
Dolina górnego Orzyca
ptaki
Ogółem
104*
Czarny Róg
ptaki, kolonia bociana białego
* ostoja zdegradowana – wg informacji z Urze˛du Gminy Pisz i Dyrekcji MPK.
15,2
8,7
9,9
2,3
419,9
6,9
SPIS MAP
1. Przyrodnicze uwarunkowania zewne˛trzne
2. Zewne˛trzne powia˛zania komunikacyjne
3. Elementy stabilizuja˛ce określone w Koncepcji polityki przestrzennego zagos­
podarowania kraju dla obszaru województwa
4. Diagnoza w układzie obszarowym
5. Diagnoza w układzie liniowym
6. Preferencje i ograniczenia funkcjonalne środowiska przyrodniczego
6a. Udokumentowane złoża kopalin o znaczeniu ponadlokalnym
7. Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej — drogi i lotniska
8. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej — zaopatrzenie w gaz ziemny w po­
wia˛zaniu z systemem krajowym
9. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej — zaopatrzenie w gaz ziemny
10. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej — zasilanie w energie˛ elektryczna˛
11. Kierunki zagospodarowania przestrzennego
12. Kierunki polityki przestrzennej — środowisko przyrodnicze i kulturowe
13. Zadania ponadlokalne realizuja˛ce cele publiczne wzmocnienia potencjału gos­
podarczego i usługowego
14. Zadania ponadlokalne realizuja˛ce cele publiczne ochrony środowiska i dorobku
kulturowego
15. Zadania ponadlokalne realizuja˛ce cele publiczne w zakresie systemów transpor­
towych
16. Zadania ponadlokalne realizuja˛ce cele publiczne w zakresie infrastruktury tech­
nicznej