Rośliny okrywowe na terenach zurbanizowanych
advertisement
Dr inż. arch. kraj. Piotr Latocha, SGGW Rośliny okrywowe na terenach zurbanizowanych Wprowadzenie W ostatnich latach szczególnie intensywnie rozwijają się nasze miasta. Powstaje coraz więcej nowych budynków, budowane są liczne parkingi. Wszystko to odbywa się kosztem resztek terenów zieleni. Bardzo ważnym staje się więc podnoszenie jakości pozostałych jeszcze skrawków zieleni i gdzie tylko można tworzenie nowych. Często niestety ich jakość budzi wiele zastrzeżeń (wydeptane lub zaschnięte trawniki, zdziczałe, pełne śmieci zarośla, itp.) Należy przełamać stereotyp iż poza drzewami i dużymi krzewami są tylko powierzchnie trawiaste. Ze względu na konieczną intensywną pielęgnację trawniki powinny być zakładane głównie na większych obszarach ( np. w parkach i większych skwerach) gdzie łatwiej jest wprowadzić mechanizację prac pielęgnacyjnych. Wszelkie niewielkie obszary „zieleni”, zarówno towarzyszące ciągom pieszym jak i komunikacji, powinny być zagospodarowywane roślinnością trwałą, nie wymagającą nadmiernej pielęgnacji. Rolę taką doskonale mogą spełniać rośliny okrywowe, które przy odpowiednim dopasowaniu gatunków do konkretnych warunków i potrzeb zapewniają trwały i z czasem samoutrzymujący się układ. Niezmiernie ważnym jest także fakt iż większość roślin okrywowych jest odporniejsza od trawników na okresową suszę i zanieczyszczenia powietrza oraz charakteryzują się większą zmiennością w ciągu roku niż trawniki (kwitnienie, przebarwianie), przez co stają się bardzo atrakcyjne. Gdzie należy stosować rośliny okrywowe w mieście: • Na obszarach towarzyszących komunikacji (wysepki, pasy między jezdniami) • Na skarpach • W miejscach silnie ocienionych pod drzewami • Wokół drzew sadzonych w chodniku, w dużych pojemnikach • W zieleni dachowej jako podstawowy składnik kompozycji (zieleń ekstensywna i intensywna niska – miąższość substratu 8-25 cm) 1 Stosując rośliny okrywowe aby uzyskać spodziewany efekt należy przestrzegać kilka podstawowych zasad: 1. Dobrze dopasować gatunek do istniejących warunków siedliskowych. Najczęściej spotykamy trzy typy siedlisk określanych głównie przez warunki świetlne, ale także przez wilgotność i zasobność gleby: • Miejsca cieniste pod drzewami to obszary trudne do obsadzenia. Obszary te są często latem i zimą mało estetyczne. Z dużej palety roślin okrywowych możemy jednak wybrać gatunki, które w sposób zadowalający są tu w stanie stworzyć zielone okrywy. Na większych ocienionych obszarach dobrze rośnie konwalia (Convallaria), gajowiec (Lamiastrum), pragnia (Waldsteinia), trzmielina (Euonymus), bluszcz (Hedera), pachysandra (Pachysandra) czy barwinek (Vinca). • Miejsca półcieniste na skraju drzew lub pod luźno rosnącymi drzewami mogą stanowić optymalne siedlisko dla wielu roślin okrywowych. Przy wystarczająco zasobnej glebie doskonale będą rosły bodziszek korzeniasty (Geranium macchorrizum), epimedium (Epimedium), które doskonale dają się komponować z tawułkami (Astilbe), Prymulami czy paprociami. W półcieniu, przy wystarczającej wilgotności podłoża doskonale rośnie także niska, jedynie 15 cm tawułka (Astilbe chinensis) kwitnąca purpurowo- różowo od sierpnia do września. Roślinami dobrze komponującymi się z nią są np. funkie (Hosta), tojeść (Lysimachia) czy paprocie. Na większych obszarach doskonale rosną także dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans), rdest pokrewny (Polygonum affine), żywokost (Symphytum), pragnia (Waldsteinia) czy turzyce (Carex). Z krzewów można polecić tawuły (Spiraea), tawulca pogiętego odm. kędzierzawą (Stephanandra incisa ‘Crispa’) czy śnieguliczkę Chenault’a (Symphoricarpos x chenaultii ‘Hancock’). • Obszar nasłoneczniony stwarza największe możliwości. Możemy wprowadzać tu zarówno liczne byliny jak i krzewy. W miejscach o dobrze zdrenowanej glebie można sadzić różne gatunki bylin jak rozchodniki (Sedum), lawendę, nawrot czerwonobłękitny (Buglossoides purpurocaerulea), krzewy liściaste jak np. pięciorniki (Potentilla) oraz krzewy iglaste jak liczne niskie gatunki jałowców (np. J. horizontalis, J. sabina ‘Tamariscifolia’) czy karłowe odmiany kosodrzewiny (P. mugo ‘Mops’, ssp. pumilio). Na glebach dostatecznie wilgotnych dobrze rosną odmiany zimozielonej irgi (np. Cotoneaster ‘Coral Beauty’, ‘Skogsholmen’), tawulec pogięty odm. kędzierzawa (Stephanandra incisa ‘Crispa’), czy niskie odmiany tawuły japońskiej (Spiraea japonica ‘Little Princess’, ‘Golden Princess’, ‘Goldmund’). Z bylin np. rdest pokrewny (Polygonum affine) czy przywrotnik miękkowłosy (Alchemilla mollis). Odrębną grupą roślin okrywowych wymagających pełnego oświetlenia i dostatecznie wilgotnej i zasobnej gleby są róże okrywowe wyróżniające się spośród innych roślin obfitością kwitnienia. Spośród wielu odmian jako najbardziej przydatne w naszych warunkach należy 2 uznać: różową ‘The Fairy’ (wys. 60cm) i czerwoną ‘Chimo’ (wys. 80 cm). Róże wymagają szczególnie starannego przygotowania podłoża (usunięcia chwastów trwałych) ze względu na utrudnioną dalszą pielęgnację (kolce). 2. Dopasować wysokość roślin okrywowych do powierzchni obsadzanej w myśl zasady że na mniejszych obszarach sadzimy niższe rośliny a na większych wyższe. 3. Chcąc uzyskać bariery (np. przy ulicach) stosować rośliny kolczaste lub cierniste (np. róża, pigwowiec) 4. Rozstawę dobierać do siły wzrostu roślin (silnie rosnące rzadziej, słabiej rosnące gęściej) i warunków siedliskowych (żyzności podłoża). Dobierać zalecaną rozstawę dla poszczególnych gatunków. 5. Na większych obszarach zaleca się tworzenie kompozycji wielogatunkowych sadząc je grupami z zachowaniem zasady podobieństwa wysokości, siły wzrostu oraz pokroju lub wyraźnych kontrastów. 6. Pod drzewami sadzić rośliny płytko korzeniące się. W parkach powinny być to głównie byliny lub pnącza. Przy ulicach krzewy które dodatkowo powinny spełniać funkcje ochronną w stosunku do drzew. 7. Rośliny iglaste sadzić głównie w miejscach reprezentacyjnych (mniej narażonych na kradzieże, niszczenie przez psy, itp.). Niestety ulubieni przez wielu czworonodzy mają w swojej naturze zapisaną potrzebę oznaczania swojego „terytorium” przy pomocy moczu. Zawarty w nim mocznik powoduje silne uszkodzenie wielu roślin, głównie iglastych i zimozielonych ostatecznie prowadzi do co ich zamierania. Pewnym rozwiązaniem może być wygradzanie obszarów obsadzonych roślinami choć nie zawsze daje to zadowalające rezultaty. 8. Do sadzenia stosować zawsze materiał roślinny dobrej jakości (najlepiej z pojemników). 9. Dobrze przygotować teren i wykonać obsadzenia • Najważniejszą czynnością decydującą o ostatecznym efekcie jest dobre oczyszczenie podłoża z chwastów trwałych w tym głównie perzu, powoju czy ostu. W przypadku ciężkiej gleby można dodać piasku w celu jej rozluźnienia lub odwrotnie. Wzbogacanie substancją organiczną należy stosować z ostrożnością gdyż może to prowadzić to nadmiernego wzrostu chwastów. • Rośliny przed samym sadzeniem rozstawiamy na wyznaczonym do sadzenia terenie po czym sadzimy zgodnie ze sztuką ogrodniczą. Po posadzeniu rośliny dobrze podlewamy i całą powierzchnie ściółkujemy korą sosnową lub innym wybranym materiałem. (np. trocinami, matą szkółkarską itp.) co poprawia warunki wzrostu i ogranicza zachwaszczenie. • Podstawowymi zabiegami pielęgnacyjnymi jest odchwaszczanie i podlewanie, które prowadzimy w miarę potrzeby aż do uzyskania pełnego pokrycia gruntu przez rośliny czyli przez dwa maksymalnie trzy lata. Później rośliny nie powinny wymagać pielęgnacji i samodzielnie ograniczać wzrost chwastów oraz ochraniać glebę. Korzystnie na rozwój roślin 3 wpływa nawożenie szczególnie w okresie wiosennym i wczesnoletnim nawozami wieloskładnikowymi o zwiększonej zawartości azotu zwłaszcza gdy ściółkujemy zbyt świeżą korą. Zalety i problemy stosowania roślin okrywowych w warunkach miejskich Zalety: • Odporniejsze od trawników na niekorzystne warunki siedliskowe, okresową suszę i zanieczyszczenia • Rosną zadowalająco przy niedużej miąższości podłoża • Wraz z upływem czasu wymagają znacznie mniej pielęgnacji niż trawniki przez co ograniczają nakłady na utrzymanie zieleni • Odporniejsze na zniszczenie niż trawniki (bariera psychiczna przed niszczeniem roślin większa niż trawników) • Znacznie atrakcyjniejsze niż monotonne trawniki – zmienność w ciągu roku, bogactwo pokrojów, barwy, faktury dają duże możliwości projektowe) • Duże znaczenie ekologiczne – siedlisko dla mikrofauny, działanie fitosanitarne (oczyszczające powietrze z zanieczyszczeń) • Ograniczają erozje gleby na skarpach • Hamują degradację gleb miejskich poprzez ułatwienie napowietrzania i zwiększanie retencji wodnej (dzięki systemowi korzeniowemu) Problemy: • Nieodpowiednie przygotowanie terenu pod sadzenie roślin (pozostawienie chwastów trwałych lub ich organów podziemnych) co może zwiększyć późniejsze nakłady pielęgnacyjne • Konieczność systematycznej pielęgnacji w pierwszych dwóch-trzech latach po posadzeniu zanim rośliny osiągną pełne pokrycie • Możliwość kradzieży roślin w pierwszym roku po sadzeniu Jednym z podstawowych elementów decydujących o szerszej możliwości stosowania roślin okrywowych jest czynnik ekonomiczny czyli koszty zakładania i utrzymania obsadzeń roślinami okrywowymi, które często porównywane są z trawnikami. Czy rośliny okrywowe są droższe od trawników? 4 Przy porównywaniu ekonomicznej strony oby tych form zieleni należy brać pod uwagę zarówno koszty związane z ich założeniem jak i koszt dalszej, właściwej pielęgnacji w określonym okresie czasu. Tak samo jak nie ma jednej ceny na założenie trawnika bo zależy ona od typu trawnika i istniejących warunków glebowych tak i nie ma jednej ceny założenia obsadzenia z roślin okrywowych, która determinowana jest głównie przez zastosowany materiał roślinny i jego ilość na jednostkę powierzchni. Warunkiem sukcesu jest także właściwe, zgodne ze sztuką ogrodniczą postępowanie związane z ich zakładaniem. Wyniki badań zarówno zagranicznych jak i krajowych wykazały iż średnio rzecz biorąc koszt założenia takiej samej powierzchni roślin okrywowych jest prawie zawsze wyższy od trawnika choć różnice te mogą być nie duże (np. przy Symphoricarpos x chenaultii ‘Hancock’, Cotoneaster ‘Coral Beauty’ - 1,5 szt/m2 ), ale dalsza prawidłowa pielęgnacja jest w przypadku trawników droższa niż w przypadku roślin okrywowych (biorąc pod uwagę okres 20 lat), a koszty te zrównują się po około 610 latach (Fintel A i B 1981). Czy w Polskich warunkach transformacji tego typu porównania są możliwe? Czy możliwe jest dokładne wyliczenie kosztów założenia obsadzenia roślinami okrywowymi albo rocznej pielęgnacji trawnika? Jest to niewątpliwie trudne, ponieważ koszt ten determinowany jest w każdym przypadku przez szereg cech zależnych od: rodzaju podłoża i kosztów jego przygotowania, zaprojektowanego gatunku roślin i ich ilości, rodzaju materiału ściółkującego a w przypadku trawnika przez jego rodzaj. Próbę skalkulowania kosztów wykonano w oparciu o KNR 2-01. Stawki cen zaczerpnięto z katalogu Secocenbud. Koszt pielęgnacji trawnika wykonano w oparciu o deficyt opadów dla Polski centralnej (300 mm/rok). Do wyliczenia kosztów ich zakładania i pielęgnacji wykorzystano informacje ze źródeł akademickich (Wysocki 2000). Uzyskane wyniki pokazują na podobne zależności jakie można znaleźć w literaturze niemieckiej (Fintel B 1981). Może więc się zawsze zdarzyć, że w podobnych warunkach przy zastosowaniu jednej rośliny okrywowej koszt będzie porównywalny z trawnikami a przy zastosowaniu innej znacznie wyższy. Zawsze jednak dalsza pielęgnacja liczona w okresie 20 lat jest droższa w przypadku trawników niż roślin okrywowych choć wydatki te są rozłożone w czasie i przez to mniej dokuczliwe dla inwestora. Nie zawsze jednak liczy się jedynie koszt. Dlatego nie zawsze porównywanie strony ekonomicznej może być jedynym kryterium. Należy zaznaczyć, że w wielu sytuacjach gdzie poleca się stosowanie roślin okrywowych trawnik nie jest w ogóle w stanie rosnąć zadowalająco lub jego pielęgnacja staje się ekwilibrystyką dlatego takie porównania nie zawsze są miarodajne czy wręcz celowe. Trawniki i rośliny okrywowe nie powinny w ogóle być traktowane konkurencyjnie względem siebie ale uzupełniająco, alternatywnie. Literatura 1. Fintel F. 1981A: Bodendeckende Gehölze für Straßenbepflanzung – unter besonderer Berücksichtigung ihrer Eignung als Rasenersatz an Straßen teil I. Neue Landschaft, 26/11. s. 757 – 763 5 2. 3. 4. 5. Fintel F. 1981B: Bodendeckende Gehölze für Straßenbepflanzung – unter besonderer Berücksichtigung ihrer Eignung als Rasenersatz an Straßen teil II. Neue Landschaft, 27/12. s. 820 – 826. Kolb W. 1981: Pflegeaufwand bei bodendeckenden Stauden und Gehölzen – Lehrstuhl für Wirtschaftslehre des Gartenbaues, Technische Universität München – Dissertation. Secocenbud 1999: Informacja o stawkach robocizny kosztorysowej oraz cenach najmu sprzętu budowlanego w I kwartale 1999. 4 Wysocki 2000: Informacje ustne 6 Zestawienie kosztów założenia i utrzymania trawnika gazonowego i liściastych oraz iglastych krzewów okrywowych w różnych wariantach rozstawy i pielęgnacji w okresie 20 lat - obszar 100 m2 Koszt PLN (wg cen 1999/2000) 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 Lata 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Trawnik 20 razy koszony, nawożenie 240 kg NPK/ha, nawadnianie 300mm deficyt opadów Liściaste krzewy okrywowe 1,5 szt/m2, odchwaszczanie systematyczne przez 20 lat Liściaste krzewy okrywowe 4 szt/m2, odchwaszczanie systematyczne przez 20 lat Liściaste krzewy okrywowe 4 szt/m2, odchwaszczanie przez pierwsze 3 lata, po 12 latach cięcie odmładzające (maszynowo) i odchwaszczanie przez kolejne 3 sezony Iglaste krzewy okrywowe 3 szt/m2, odchwaszczanie systematyczne przez 20 lat 7 Podstawowy dobór krzewów i bylin okrywowych dla różnych warunków siedliskowych. A. miejsca w pełni nasłonecznione Krzewy liściaste Nazwa polska GATUNEK, ODMIANA Wysokość Ulistnienie Kolor kwiatów Pora kwitnienia Gleba 1/ 100150 sezonowe żółte V przeciętna świeżasucha 3 żółte V przeciętna świeżasucha 3 Berberis thunbergii berberys Thunberga B. t. 'Green Carpet' odm. 80 sezonowe Chaenomeles x superba 'Colour Trail' Ch. x s. 'Low'n White' pigwowiec pośredni odm. odm. 60 sezonowe Ch. x s. 'Pink Trail' Wilgotność 2/ Gęstość szt/m2 IV-V przeciętna świeża 4 60 jasnoróżowe sezonowe jasno-zielone IV-V przeciętna świeża 4 odm. 60 sezonowe Ch. x s. 'Texas Scarlet' odm. 60 sezonowe Cornus sericea 'Kelseyi' dereń rozłogowy odm. irga odm. 70 sezonowe Cotoneaster 'Coral Beauty' C. 'Skogholm' Irga odm. 60 100 zimozielone / sezonowe zimozielone / sezonowe pomarańczo wo- różowe karminowoczerwone - IV-V przeciętna świeża 4 IV-V przeciętna świeża 4 - przeciętna 3 białe V-VI przeciętna świeżasucha świeża białe V-VI przeciętna świeża 2 3 Walory ozdobne owoce, liście jesienią pokrój, liście jesienią kwiaty, owoce kwiaty, owoce kwiaty, owoce kwiaty, owoce pokrój, pędy zimą liście, kwiaty, owoce liście, kwiaty, 8 owoce C. 'Ursynów' Irga odm. 50 zimozielone / sezonowe białe V-VI przeciętna świeża 3 C. dammeri var. radicans Irga Dammera odm. rozesłana 20 zimozielone / sezonowe białe V-VI przeciętna świeża 5 C.d. 'Eichholz' Irga Dammera odm. 25 zimozielone / sezonowe białe V-VI przeciętna świeża 4 Cotoneaster horizontalis irga pozioma 60 sezonowe białoróżowe V-VI przeciętna świeża 3 Euonymus fortunei var. radicans trzmielina Fortune’a odm. położona 30 zimozielone b.z. - świeżawilgotna 8 E. f 'Emerald'n Gold' odm. 50 zimozielone żółtozielone b.z. świeżawilgotna 8 żółtopstre, zimozielone liście E. f 'Emerald Gaiety' odm. 30 zimozielone białozielone b.z. świeżawilgotna 8 białopstre, zimozielone liście Forsythia 'Courtasol' (syn. 'Maree d'Or') Gaulteria procumbens forsycja odm. 60 sezonowe ciemnożółte świeża 4(5) kwiaty golteria płożąca 20 zimozielone jasnoróżowe 12 Gaulteria shallon golteria szallon 30 zimozielone białe (50)10 0 70 sezonowe białe liście, owoce liście, owoce liście sezonowe żółte świeżawilgotna świeżawilgotna świeżasucha świeżasucha Ligustrum vulgare 'Lodense' ligustr pospolity odm. odm. Potentilla fruticosa 'Goldteppich' przeciętna – próchnicz na przeciętna – próchnicz na przeciętna – próchnicz na IV zasobnaprzeciętna VII-VIII żyzna, kwaśna VII-VIII żyzna, kwaśna VI-VII przeciętna VI-X przeciętna - słaba 8 2 4 liście, kwiaty, owoce liście, kwiaty, owoce liście, kwiaty, owoce liście, kwiaty, owoce liście obfite kwiaty 9 P. f. var. mandschurica odm. mandżurska 45 sezonowe białe VI-X Rosa 'Heideroslein Nozomi' róża odm. 30 sezonowe różowe VI-VII Rosa x mariae-graebneriae 'Hannover' Rosa 'Intercher' (syn. ‘Chimo’) Rosa 'The Fairy' róża Graebner’a odm. róża odm. 100 sezonowe różowe VI 60 sezonowe czerwone róża odm. 60 Rubus crataegifolius 'Prelude' jerzyna głogolistna odm. Spiraea albiflora tawuła białokwiatowa tawuła brzozolistna Spiraea betulifolia S. b. 'Tor' odm. przeciętna - słaba przeciętna swieżasucha świeża VI-X przeciętna -słaba przeciętna świeżasucha świeża 2 obfite kwiaty pokrój, kwiaty kwiaty, owoce kwiaty sezonowe różowe pełne VI-X przeciętna świeża 2 kwiaty 60 sezonowe białe VI-VII przeciętna świeża 3 60 sezonowe białe VII przeciętna świeża 4 przebarwie nie jesienne kwiaty 100 sezonowe białe VI-VII przeciętna świeża 4 70 sezonowe białe VI-VII przeciętna świeża 4 50 sezonowe różowe VII przeciętna świeża 6 kwiaty, przebarwie nie liści jesienią kwiaty, przebarwie nie liści jesienią kwiaty 90 VI-VII przeciętna świeża 4 kwiaty VI-VII przeciętna świeża 4 kwiaty VI-VII przeciętna świeża 4 kwiaty, żółte liście latem tawuła gęstokwiatowa Spiraea japonica 'Dart's Red' tawuła japońska odm. S. j. 'Little Princess' odm. 80 sezonowe ciemnoróżow e sezonowe różowe S. j. 'Golden Princess' 50 sezonowe Spiraea densiflora odm. różowe 4 3 2 10 Spiraea decumbens tawuła rozesłana Stephanandra incisa 'Crispa' tawulec pogięty odm. Symphoricarpos x chenaultii śnieguliczka 'Hancock' Chenault’a odm 30 sezonowe białe VI-VII przeciętna świeża 4 kwiaty 50 sezonowe białe VI-VII przeciętna świeża 3 pokrój (50)90 sezonowe różowe VI-VII przeciętna świeża 2 pokrój, liście długo zielone przeciętna - słaba przeciętna - słaba przeciętna - słaba przeciętna - słaba świeżasucha świeżasucha świeżasucha świeżasucha 3 pokrój, ulistnienie pokrój, ulistnienie pokrój, ulistnienie pokrój, ulistnienie przeciętna - słaba przeciętna - słaba świeżasucha świeża 2 przeciętna - słaba przeciętna - słaba świeża 1(2) świeżasucha 3 Krzewy iglaste Juniperus communis 'Hornibrookii' J. c. 'Repanda' jałowiec pospolity odm. odm. 30 zielone igły b.z. - 50 zielone igły b.z. - Juniperus horizontalis jałowiec płożący 30 łuski b.z. - J. h. 'Glauca' odm. 30 b.z. - Juniperus sabina 'Tamariscifolia' Juniperus x 'Blue Carpet' odm. 50 b.z. - jałowiec odm. 50 b.z. - Microbiota decussata mikrobiota syberyjska odm. 100 łuski niebieskozielone drobne zielone igły srebrzystoniebieskie igły zielone łuski krótkie, ciemnozielo ne igły b.z. - b.z. - Pinus mugo 'Pumilio' 70 2 3 3 2 pokrój, ulistnienie pokrój, ulistnienie pokrój, ulistnienie pokrój, ulistnienie 11 Byliny Alchemilla mollis Alyssum argenteum Buglossoides purpurocaerulea Cerastium tomentosum var. columnae Ceratostigma plumbaginoides Dianthus gratianopolitanus przywrotnik miękkowłosy smagliczka srebrzysta nawrot czerwonobłękitny rogownica kutnerowata odm. kolumnowa ceratostigma zawciągowata goździk siny 30 sezonowe szarozielone 30 drobne, srebrzyste 30-50 lancetowate szarozielone 10 sezonowe srebrzyste jasnożółte VI-VII żyzna świeża 6 żółte VI-VII przeciętna sucha 12 pokrój, kwiaty kwiaty czerwononiebieskie białe V-VI przeciętna 8 kwiaty V-VI przeciętna świeżasucha świeżasucha 12 kwiaty sezonowe zielone wąskie, sine niebieskie VIII-X świeża 16 kwiaty różowe VI przeciętna , żyzna przeciętna 9 kwiaty zimozielone "dębowate" wąskie białe V-VI żyzna 12 podsadki żółtopomarańczo we b.z. IV-V przeciętna świeżasucha suchaświeża świeża 8 kwiaty, owoce kwiaty - przeciętna sucha 12 pokrój niebieskofioletowe 20 sezonowe karminowoczerwone 20-30 zimozielone białe V-VI przeciętna świeża 9 kwiaty VI-VII przeciętna 12 kwiaty IV-VI żyznapróchnicz na przeciętna świeża sucha świeża 12 kwiaty sucha 10 kwiaty sucha 12 kwiaty 20 20 Euphorbia epithymoides dębik ośmiopłatkowy wilczomlecz pstry 30 Festuca ovina kostrzewa owcza 20 niebieskozielone Geranium platypetalum bodziszek wielkopłatkowy bodziszek czerwony ubiorek wieczniezielony 40-70 sezonowe Dryas octopetala Geranium sanguineum Iberis sempervirens Lavandula angustifolia Nepeta x fassenii lawenda wąskolistna kocimiętka Fassena 10 40 30 sezonowe srebrzyste sezonowe szarozielone niebieskofioletowe niebieskofioletowe VII-VIII VI-IX żyznapróchnicz na 12 Phlox subulata płomyk szydlasty 15 sez. V-VI żyzna świeża 16 kwiaty sezonowe zależnie od odmiany różowe Polygonum affine rdest pokrewny 20 VII-IX przeciętna świeża 12 20 pięciolistkowe białe V przeciętna 12 20 pięciolistkowe żółte VII-VIII przeciętna 16 kwiaty Salvia nemorosa pięciornik rozłogowy szałwia omszona świeżawilgotna świeża liście, kwiaty kwiaty Potentilla alba pięciornik biały Potentilla reptans 30 fioletowe VI-VII przeciętna Sedum spurium 'Album Superbum' Teuricum chamaedrys rozchodnik kaukaski odm. ożanka właściwa 15 eliptycznopodłużne sezonowe białe VII-VIII Thymus serphyllum nacierzanka piaskowa 1 10-40 5 sezonowe purpurowoszarozielone różowe drobne różowe 9 kwiaty przeciętna świeżasucha sucha 12 VII-IX żyzna sucha 12 VII-IX przeciętna sucha 18 liście, kwiaty liście, kwiaty kwiaty / Gleba: Żyzna- bogata w składniki pokarmowe o dobrej strukturze. Próchniczna- z dużą zawartością próchnicy. Przeciętna- przepuszczalna, piaszczysto gliniasta o niewielkiej ilości próchnicy i poziomie składników pokarmowych wymaganych przez większość roślin ogrodniczych. Słaba- uboga w składniki pokarmowe o złej strukturze (bardzo lekka lub zdegradowana). 2 / Wilgotność: Sucha- okresowy brak wilgoci, słaba sorbcyjność, częste przesuszenie strefy korzeniowej. Świeża- optymalna zawartość wilgoci, dobra sorbcyjność, woda gruntowa poza zasięgiem systemu korzeniowego. Wilgotna- duża zawartość wilgoci oraz sorbcyjność, woda gruntowa przynajmniej okresowo w zasięgu systemu korzeniowego. 13 B. Półcień, luźne zadrzewienia Krzewy liściaste Wysokość Ulistnienie Kolor kwiatów Pora kwitnienia Gleba 1/ Euonymus fortunei 'Emerald trzmielina Gaiety' Fornune'a odm. 30 zimozielone biało- ziel. b.z. - świeżawilgotna 8 białopstre zimozielone liście E. f. 'Gracilis' odm. 30 zimozielone biało- ziel. b.z. - świeżawilgotna 8 białopstre zimozielone liście Pyracantha coccinea 'Red Cushion' ognik szkarłatny odm. 60 zimozielone, drobne białe V przeciętna – próchniczn a przeciętna – próchniczn a przeciętnapróchniczn a świeża 4 Rubus crataegifolius 'Prelude' jerzyna głogolistna odm. 60 sezonowe białe VI-VII przeciętna świeża 3 kwiaty, liście, owoce przebarwie nie jesienne Nazwa polska Wilgotność 2/ Gęstość 2 szt/m Walory ozdobne GATUNEK, ODMIANA 14 Stephanandra incisa 'Crispa' Symphoricarpos x chenaultii 'Hancock' tawulec pogięty odm. śnieguliczka Chenault’a odm. 50 sezonowe białe VI-VII przeciętna świeża 3 pokrój (50)9 0 sezonowe różowe VI-VII przeciętna świeża 2 pokrój, liście długo zielone 30 zielone igły b.z. - pokrój zielone igły b.z. - 2 pokrój 50 drobne zielone igły igły b.z. - 2 pokrój b.z. - świeżasucha świeżasucha świeżasucha świeżawilgotna 3 50 przeciętna - słaba przeciętna - słaba przeciętna - słaba przeciętna - żyzna 2 pokrój zielonopurpurowe okrągławe płytko klapowane 3-5 listkowe niebieskie V-VII VI-VIII świeżawilgotna świeża 12 żółtozielone przeciętna -żyzna przeciętna ulistnienie, kwiaty kwiaty białe IV przeciętna świeża 12 Krzewy iglaste Juniperus communis 'Hornibrookii' J. c. 'Repanda' jałowiec pospolity odm. odm. odm. Juniperus sabina 'Tamariscifolia' Taxus baccata 'Repandens' cis pospolity odm. 50 Byliny Ajuga reptans 'Atropurpurea' Alchemilla mollis dąbrówka rozłogowa odm. przywrotnik ostroklapowy 10 Anemone nemorosa zawilec gajowy 15 30 6 roślina efemeroidal na kwiaty 15 Bergenia cordifolia Brunnera macrophylla Caltha palustris Cardamine trifolia bergenia sercowata 40 brunera wielkolistna knieć błotna 30 rzeżucha trójlistkowa turzyca palczasta 30 20 różowe, czerwone, białe ciemnoniebieskie żółte IV-V żyzna świeża 7 ulistnienie IV-V świeża 5 kwiaty IV-V przeciętna - żyzna przeciętna wilgotna 9 kwiaty ciemnozielone ciemnozielone białoróżowe IV-V żyzna wilgotna 16 ulistnienie b.z. - świeża 7 pokrój, ulistnienie świeża 7 pokrój, ulistnienie świeża 7 pokrój, ulistnienie świeżawilgotna świeżawilgotna 12 ulistnienie 12 ulistnienie świeżawilgotna 10 ulistnienie świeża 9 ulistnienie, kwiaty ulistnienie, kwiaty ulistnienie Carex plantaginea turzyca babkowata 40 zielone b.z. - Cruciata laevipes przytulia krzyżowa 40 żółte V-VI Epimedium grandiflorum epimedium wielkokwiatowe epimedium Perralderian’a odm. epimedium pstre 20-30 częściowo zimozielone, eliptyczne złożone żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na przeciętna różowe V-VI przeciętna bodziszek korzeniasty odm. bodziszek wielkopłatkowy bluszczyk kurdybanek VI-VII żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na przeciętna VI przeciętna świeża 9 IV-V żyznapróchnicz na żyzna świeża 12 świeża 5 Carex digitata Epimedium perralderianum 'Frohnleiten' Epimedium x versicolor Geranium macrorrhizum 'Spessart' Geranium platypetalum Glechoma hederacea Hosta plantaginea funkia babkowata 20 skórzaste, okazałe, zimozielone ciemnozielon e sercowate 25 sezonowe, złożone brązowożółte IV-V 35 sezonowe, złożone żółte IV-V 40 zimozielone jasnoróżowe 40-70 10-35 60 wcinane, okazałe okrągławe, karbowane niebieskie okazałe niebieskofioletowe jasnozielone białe VII-VIII ulistnienie, kwiaty 16 Hosta sieboldiana 'Elegans' funkia sina odm. 50 okazałe, sine fioletowobiaławe VI-VIII jajowatotrójkątne, zaostrzone zielone pierzaste okazałe czerwonawe V-VII żółte - V-VII - żyznapróchnicz na Żyznapróchnicz na żyzna żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na żyzna wilgotna 7 ulistnienie, kwiaty świeża 12 ulistnienie świeża wilgotna 16 5 ulistnienie ulistnienie świeża 9 kwiaty świeża 12 kwiaty świeża 12 kwiaty świeża 9 ulistnienie, kwiaty ulistnienie, kwiaty ulistnienie, kwiaty ulistnienie, kwiaty Lamium maculatum jasnota plamista 20-60 Lysimachia numularia Metteuccia struthiopteris tojeść rozesłana pióropusznik strusi 5 80 Omphalodes verna ułudka wiosenna 20 sezonowe niebieskie IV-V Prunella grandiflora głowienka wielkokwiatowa miodunka wąskolistna 15 zielone lilowy VII-IX 20 zielone niebieskie IV-V czyściec wielkokwiatowy odm. żywokost wielkokwiatowy pragnia kuklikowata pragnia syberyjska 40 zielone purpuroworóżowe VII-VIII żyznapróchnicz na przeciętna 25 lancetowate, zielone 3-5 klapowe, okrągławe zimozielone kremowe IV-V przeciętna świeża 7 żółte IV-V żyzna świeża 16 żółte IV-V żyzna świeża 16 Pulmonaria angustifolia Stachys grandiflora ‘Superba' Symphytum grandiflorum Waldsteinia geoides Waldsteinia ternata 1 25 15 / Gleba: Żyzna- bogata w składniki pokarmowe o dobrej strukturze. Próchniczna- z dużą zawartością próchnicy. Przeciętna- przepuszczalna, piaszczysto gliniasta o niewielkiej ilości próchnicy i poziomie składników pokarmowych wymaganych przez większość roślin ogrodniczych. Słaba- uboga w składniki pokarmowe o złej strukturze (bardzo lekka lub zdegradowana). 2 / Wilgotność: Sucha- okresowy brak wilgoci, słaba sorbcyjność, częste przesuszenie strefy korzeniowej. 17 Świeża- optymalna zawartość wilgoci, dobra sorbcyjność, woda gruntowa poza zasięgiem systemu korzeniowego. Wilgotna- duża zawartość wilgoci oraz sorbcyjność, woda gruntowa przynajmniej okresowo w zasięgu systemu korzeniowego. C. Miejsca silnie ocienione Krzewy liściaste Wysokość Ulistnienie Kolor kwiatów Pora kwitnienia Gleba 1/ 30 zimozielone b.z. - przeciętna świeża 8 zimozielone ulistnienie E.f. 'Minimus' trzmielina Fortune'a odm. położona odm. 10 zimozielone b.z. - przeciętna świeża 10 Hedera helix bluszcz pospolity 20 zimozielone żółto-zielone IX-X żyzna świeża 4 Pachysandra terminalis runianka japońska 25 zimozielone białe IV-V żyzna świeża 12 P.t. 'Green Carpet' odm. 15 zimozielone białe IV-V żyzna świeża 14 zimozielone ulistnienie zimozielone ulistnienie zimozielone ulistnienie zimozielone ulistnienie Nazwa polska GATUNEK, ODMIANA Euonymus fortunei var. radicans Wilgotność 2/ Gęstość 2 szt/m Walory ozdobne 18 Vinca minor barwinek pospolity 10 zimozielone niebieskie IV-V żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na świeża 12 Vinca major barwinek większy 25 zimozielone niebieskie IV-V świeża 9 Anemone nemorosa zawilec gajowy 20 3-5 listkowe białe IV przeciętna świeża 12 Asarum europaeum kopytnik pospolity 15 zimozielone brunatne IV-V świeża 14 ciemnozielone zielonożółte ciemnoniebieskie b.z. IV-V świeża 5 świeża 7 20 lancetowate białe V żyznapróchnicz na przeciętna - żyzna żyznapróchnicz na żyzna Brunnera macrophylla brunera wielkolistna turzyca Morrow’a odm. 30 Convalaria majalis konwalia majowa 9 kokorycz pusta 20 wcinane purpurowolilowe, żółtawe IV żyzna świeżawilgotna wilgotna Corydalis cava Dryopteris filix-mas narecznica samcza 80 pierzaste okazałe - - Galium odoratum marzanka wonna 30 drobne w okółkach białe V-VI żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na zimozielone ulistnienie, kwiaty zimozielone ulistnienie, kwiaty Byliny Carex morrowii ‘Variegata' 30 - 12 wilgotna wilgotna 16 roślina efemeroidal na kwiaty ulistnienie kwiaty, ulistnienie pokrój, ulistnienie kwiaty, ulistnienie roślina efemeroidal na ulistnienie pokrój, ulistnienie kwiaty, ulistnienie 19 25 zielone fioletowe VII-VIII żyzna świeża 7 Hosta plantaginea funkia lancetolistna funkia babkowata 60 jasnozielone sezonowe białe VII-VIII żyzna świeża 5 Hosta sieboldiana 'Elegans' funkia sina odm. 50 okazałe, sine fioletowobiaławe VI-VIII wilgotna 7 Lamiastrum galeobdolon 'Florentinum' gajowiec żółty odm. 20 białopstre żółte V-VI wilgotna 7 Luzula sylvatica kosmatka olbrzymia 40-60 częściowo zimozielone, okazałe niepozorne V wilgotna 7 białopstre liście, kwiaty ulistnienie Majanthemum bifolium konwalijka dwulistna 15 sercowatojajowate białe V wilgotna 16 ulistnienie Matteuccia struthiopteris pióropusznik strusi 50-120 pierzaste okazałe - - wilgotna 5 ulistnienie Mercurialis perennis szczyr trwały 20-30 eliptyczne, zaostrzone niepozorne IV-V wilgotna 12 ulistnienie Polygonatum odoratum kokoryczka wonna 20-60 eliptycznojajowate białe V-VI wilgotna 9 ulistnienie Tiarella cordifolia tiarella sercolistna sezonowe białe IV-V żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na żyznapróchnicz na żyzna świeża 16 ulistnienie Hosta lancifolia 20 kwiaty, ulistnienie kwiaty, ulistnienie kwiaty, ulistnienie 1 / Gleba 2/ Wilgotność: Oznaczenia jak poprzednio 20
