Jak działa KOMÓRKA - najmniejsza cząstka ludzkiego organizmu

Jak działa KOMÓRKA cząstka ludzkiego organizmu
najmniejsza
Z połączenia dwóch komórek, czyli plemnika i jajeczka, powstaje
ludzki organizm. Gdy dojrzeje, nie będzie można już precyzyjnie
określić, z ilu różniących się między sobą komórek jest zbudowany.
Najmniejszą cząstką naszego organizmu jest komórka. Typową wypełnia gęsta ciecz zwana cytoplazmą, w
której zatopione jest jądro. Cytoplazma i jądro otoczone są cienką błoną. Jednak nie wszystkie komórki
wyglądają tak samo. Różnią się między sobą budową, funkcjami oraz wielkością. Wszystkie jednak rozmnażają
się przez podział. Z reguły nie są ze sobą wymieszane przypadkowo, ale łączą się w grupy zwane tkankami.
Centralną część prawie każdej komórki zajmuje jądro. To jakby kulka zawieszona w cytoplazmie, otoczona
porowatą błoną. Wnętrze jądra wypełniają związki organiczne, głównie białka, tworzące półpłynną karioplazmę. W
tej rzadkiej galaretce znajdują się m.in. cząsteczki kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA) oraz
rybonukleinowego (RNA). Cząsteczki DNA przypominają splecione spiralnie dwie nici. Zakodowane są na nich
miliardy informacji dotyczących budowy i działania naszego organizmu. Jest to kod genetyczny, dzięki któremu
komórki mogą się rozmnażać i przejmować określone funkcje. To jakby matryca człowieka. Z kolei RNA zawiera
zakodowane informacje dotyczące wytwarzania swoistych białek, z których powstaje nasz organizm.
Ochronna błona otaczająca komórkę
Ta otaczająca komórkę nazywana jest błoną plazmatyczną. Ma trzy warstwy: środkowa zbudowana jest z lipidów,
czyli tłuszczów, natomiast dwie pozostałe - z białek. Błona plazmatyczna jest mocna, ale lekko porowata.
Przepuszcza do wnętrza komórki substancje niezbędne do jej życia i rozwoju, na zewnątrz zaś uwalnia np.
hormony. Niektóre komórki (np. białe krwinki, czyli leukocyty) wykorzystują swoją błonę do walki
z wrogami organizmu, np. z bakteriami. Gdy dotkną nią do bakterii, błona zagłębia się i zamyka intruza
w specjalnej bańce (wakuoli). W wakuoli enzymy komórkowe trawią, czyli niszczą bakterię. Fachowo proces ten
nazywa się fagocytozą.
W wielości jedność
To hasło widniejące na godle USA. Można je odnieść również do naszego organizmu, w którym współpracują ze sobą
setki typów komórek. Czym się różnią?
- Jedne (np. komórki skóry i krwi) żyją najwyżej kilka tygodni, a inne (np. nerwowe i kostne) mogą żyć równie długo jak
my.
- Komórki mięśni poprzecznie prążkowanych, czyli szkieletowych, mają po kilka jąder, zaś erytrocyty, czyli krwinki
czerwone, w ogóle ich nie posiadają.
- Tylko komórki nerwowe wyposażone są w wypustki, dzięki którym komunikują się między sobą i z innymi, odległymi
narządami.
Wnętrze komórki
Przezroczysta, galaretowata ciecz wypełniająca komórkę to cytoplazma. Zawieszone są w niej tzw. organelle.
Można powiedzieć, że to narządy wewnętrzne komórki. Jeśli porównamy komórkę do fabryki, to organelle są jej
poszczególnymi wydziałami. Każdy zajmuje się czymś innym, ale wspólnie pracują po to, by utrzymać komórkę
przy życiu. Liczba i typ organelli zależy od funkcji, jaką pełni komórka. Cytoplazma podzielona jest na części
błonkami, które tworzą sieć nieregularnych kanalików i pęcherzyków. System ten nosi nazwę retikulum
endoplazmatycznego. W niektórych miejscach do retikulum przyczepione są ciałka zwane rybosomami.
Należą one do najmniejszych organelli. Produkują białka, które wydostają się poza komórkę i są wykorzystywane
przez cały organizm. Rybosomy nie przyczepione do retikulum, tzw. wolne, produkują białka na użytek samej
komórki.
Ważne jest też tzw. retikulum agranularne (gładkie), na którym nie ma rybosomów. W retikulum gładkim, np. w
komórkach wątroby, odbywa się metabolizm lipidów (tłuszczów) i cholesterolu, a w komórkach jąder, jajników,
nadnerczy produkcja hormonów sterydowych. Z części retikulum gładkiego utworzony jest aparat Golgiego.
Wygląda jak stos talerzy ułożonych jeden na drugim. Od jego brzegów odrywają się pęcherzyki otoczone błoną.
Pęcherzyki wędrują ku błonie komórkowej, łączą się z nią, następnie otwierają się i wyrzucają na zewnątrz
komórki swoją zawartość. Zawartość ta to różne substancje produkowane w komórce na rzecz organizmu. Na
przykład, w komórkach trzustki, w pęcherzykach odrywających się od aparatu Golgiego jest zymogen. Gdy
pęcherzyk dotrze do błony komórkowej, pęknie i uwolni zymogen, przekształci się on w enzym trawienny. A więc
aparat Golgiego to jakby poczta kurierska, która pakuje i transportuje na zewnątrz komórki substancje przez nią
wytwarzane.
Fabryka energii i enzymów
Do organelli rozrzuconych w cytoplazmie należą też mitochondria. Wyglądem przypominają mini ogórki. W jednej
komórce jest ich do kilkuset. Otoczone są dwiema błonami i wypełnione cieczą, tzw. matriksem (macierzą).
Mitochondria są ośrodkami oddychania komórkowego. Przy udziale wielu enzymów w mitochondriach substancje
odżywcze przetwarzane są na energię. Służy ona do podtrzymania życia komórki i umożliwienia jej pracy.
Mitochondria są więc elektrownią dostarczającą energii. Gdy komórka potrzebuje dużo paliwa, rosną i dzielą się,
aby sprostać wymaganiom. Ciekawe jest to, że mają własne DNA niezależne od DNA jądra komórkowego.
Lizosomy to też organelle. Przypominają nieco mitochondria, ale otocza je pojedyncza błona. Lizosomy zawierają
enzymy, które trawią m.in. uszkodzone organelle i bakterie zamknięte w wakuolach. Gdy komórka obumiera,
enzymy lizosomalne uwalniają się i ją także trawią. Proces ten nazywa się autolizą.
Komórki macierzyste
W bardzo wczesnym etapie rozwoju zarodkowego wszystkie komórki naszego organizmu wyglądają tak samo. Z
każdej z nich może rozwinąć się dowolna wyspecjalizowana komórka, która zostanie użyta do budowy jakiegoś
narządu, np. serca, wątroby, skóry. Impuls z kodu genetycznego i wzajemny wpływ komórek sprawiają, że
niezróżnicowana komórka, inaczej macierzysta, zaczyna rozwijać się jako np. tłuszczowa czy mięśniowa. Jednak
pewna pula komórek, która w przyszłości będzie organizmowi potrzebna do regeneracji tkanek, pozostaje
niezróżnicowana. Takie komórki mamy np. w szpiku kostnym. Stanowią źródło odnowy dla czerwonych ciałek
(erytrocytów), które żyją tylko około 100 dni.
http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/zdrowie-rodziny/jak-dziala-komorka-najmniejsza-czastkaludzkiego-organizmu_34001.html