Pobierz

Standardy produkcji ekologicznej
i nadwyżka bezpośrednia wybranych
produktów rolniczych
w 2005 roku
mgr inż. Grażyna Nachtman, mgr inż. Marcin Żekało
ZAKŁAD RACHUNKOWOŚCI ROLNEJ
Produkcja ekologiczna a nadwyżka bezpośrednia
produktów rolniczych w 2005 roku
mgr inż. Grażyna Nachtman
ZAKŁAD RACHUNKOWOŚCI ROLNEJ
Certyfikowane produkty ekologiczne
wytwarzane są zgodnie z zasadami
zastrzeżonymi prawem i pod ścisłą kontrolą.
Zasadnicze różnice między rolnictwem ekologicznym
a konwencjonalnym dotyczą:
płodozmianu,
nawożenia,
sposobu odchwaszczania i ochrony roślin,
sposobu uprawy gleby,
materiału siewnego i wegetatywnego materiału
rozmnożeniowego,
 chowu zwierząt.





Struktura wykorzystania użytków rolnych
gospodarstw ekologicznych w Polsce w 2004
roku (wg GIJHAR-S)
Wyszczególnienie
ha
%
Powierzchnia UR
82 730,1
100,0
w tym: łąki i pastwiska
38 860,7
47,0
sady i jagodniki
3 203,6
3,9
uprawy rolnicze
33 357,7
40,3
829,8
1,0
uprawy warzywnicze
Udział powierzchni upraw ekologicznych
w powierzchni upraw ogółem
w Polsce w 2004 roku
Rodzaj uprawy
Powierzchnia upraw
ekologicznych
wg GIJHAR-S 1
(w ha)
Powierzchnia upraw
ogółem w kraju
wg GUS 2
(w ha)
Udział powierzchni
upraw ekologicznych
w powierzchni upraw
ogółem w kraju
(w %)
Pszenica
1 970
2 310 742
0,085
Żyto
4 262
1 549 637
0,275
Jęczmień
1 521
1 013 903
0,150
Owies
2 932
519 734
0,560
Ziemniaki
760
713 250
0,110
Oleiste
155
564 853
0,027
Źródło: przeliczenia własne na podstawie danych GIJHAR-S i GUS za 2004 rok.
1 Raport GIJHAR-S „Rolnictwo ekologiczne w Polsce w 2004 roku”.
2 Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2005, GUS.
Istnieje potrzeba poznania ekonomicznych efektów produkcji
ekologicznej . Wychodząc temu naprzeciw w Zakładzie
Rachunkowości Rolnej IERiGŻ–PIB w 2005 roku zainicjowano
badania ekonomicznych efektów wytwarzania wybranych
certyfikowanych produktów ekologicznych.
Celem prowadzenia takich badań jest przede
wszystkim:
 poznanie poziomu produkcji i kosztów wytwarzania
produktów ekologicznych oraz uzyskanych dochodów,
 dokonywanie analiz porównawczych wyników dla
produktów ekologicznych z wynikami dla produktów
konwencjonalnych.
Badanie produktów ekologicznych w systemie AGROKOSZTY
w 2005 roku dotyczyło następujących działalności:




żyto ozime,
pszenica ozima,
ziemniaki jadalne,
truskawki w uprawie polowej.
Ten wybór uzasadniony jest znaczeniem gospodarczym tych gatunków
w Polsce. Podkreślają to wyniki badania struktury gospodarstw rolnych przeprowadzone
przez GUS w 2005 roku
Udział gospodarstw ekologicznych prowadzących podane
działalności w gospodarstwach ekologicznych ogółem
(wg GUS w 2005 roku)
zboża
77,5%
ziemniaki
> 59%
warzywa
20%
truskawki
16,6%
Liczba gospodarstw certyfikowanych w regionach
rolniczych w Polsce
 Przedstawione poniżej wyniki badań są wynikami
wstępnymi,
 Ze względu na małą liczbę badanych obiektów nie
należy podanych wyników dla działalności
ekologicznych uogólniać na szerszą skalę,
 Do porównywania wyników dla działalności
ekologicznych posłużyły wyniki dla działalności
konwencjonalnych; warunkiem porównywania była
powierzchnia uprawy porównywalna z powierzchnią
uprawy ekologicznej.
Pszenica ozima 2005 rok
Wyszczególnienie
Liczba badanych gospodarstw
Powierzchnia uprawy w ha
Plon ziarna w dt/ha
Cena sprzedaży w zł/dt
W gospodarstwach W gospodarstwach
ekologicznych
konwencjonalnych*
8
2,33
32,4
43,28
21
3,15
43,4
35,15
Wskaźnik relacji
konwenc. =100
74,7
123,1
Na 1 ha uprawy w zł
WARTOŚĆ PRODUKCJI OGÓŁEM
w tym: wartość produktu głównego
dopłaty
KOSZTY BEZPOŚREDNIE OGÓŁEM
Materiał siewny
Nawozy mineralne
Środki ochrony roślin
Pozostałe koszty bezpośrednie
NADWYŻKA BEZPOŚREDNIA
Nakłady pracy ogółem w godz.
w tym: nakłady pracy własnej w godz.
* dane szacunkowe
2225
1404
821
1808
1526
282
123,1
92,0
291,1
153
125
25
3
0
559
139
302
110
7
27,4
89,9
8,3
2,7
-
2071
23,1
22,9
1249
23,8
21,4
165,8
97,1
107,0
Żyto ozime 2005 rok
Wyszczególnienie
Liczba badanych gospodarstw
Powierzchnia uprawy w ha
Plon ziarna w dt/ha
Cena sprzedaży w zł/dt
W gospodarstwach W gospodarstwach
ekologicznych
konwencjonalnych*
9
2,45
20,9
28,07
16
5,25
28,7
27,32
Wskaźnik relacji
konwenc. =100
72,8
102,7
Na 1 ha uprawy w zł
WARTOŚĆ PRODUKCJI OGÓŁEM
w tym: wartość produktu głównego
dopłaty
KOSZTY BEZPOŚREDNIE OGÓŁEM
Materiał siewny
Nawozy mineralne
Środki ochrony roślin
Pozostałe koszty bezpośrednie
NADWYŻKA BEZPOŚREDNIA
Nakłady pracy ogółem w godz.
w tym: nakłady pracy własnej w godz.
* dane szacunkowe
1469
587
882
1065
783
282
137,9
75,0
312,8
64
64
0
0
0
291
66
197
24
4
22,0
97,0
.
.
.
1405
15,8
15,7
774
13,7
12,8
181,5
115,3
122,7
Ziemniaki jadalne 2005 rok
Wyszczególnienie
Liczba badanych gospodarstw
Powierzchnia uprawy w ha
Plon ziemniaków w dt/ha
Cena sprzedaży w zł/dt
W gospodarstwach W gospodarstwach
ekologicznych
konwencjonalnych
11
1,17
192
49,16
88
1,65
216
40,16
Wskaźnik relacji
konwenc. =100
88,9
122,4
Na 1 ha uprawy w zł
WARTOŚĆ PRODUKCJI OGÓŁEM
w tym: wartość produktu głównego
dopłaty
KOSZTY BEZPOŚREDNIE OGÓŁEM
Materiał siewny
z tego:
własny
obcy
Nawozy mineralne
Środki ochrony roślin
Pozostałe koszty bezpośrednie
NADWYŻKA BEZPOŚREDNIA
Nakłady pracy ogółem w godz.
w tym: nakłady pracy własnej w godz.
10050
9446
604
8685
8685
0
115,7
108,8
-
1589
1069
849
220
79
190
251
1873
1061
615
446
396
311
105
84,8
100,8
138,1
49,3
19,9
61,1
239,1
8461
143,7
108,3
6812
145,6
115,7
124,2
98,7
93,6
Truskawki 2005 rok
Wyszczególnienie
Liczba badanych gospodarstw
Powierzchnia uprawy w ha
Plon w dt/ha
Cena sprzedaży w zł/kg
W gospodarstwach
ekologicznych
7
1,54
70,9
1,91
Na 1 ha uprawy w zł
WARTOŚĆ PRODUKCJI OGÓŁEM
w tym: wartość produktu głównego
dopłaty
KOSZTY BEZPOŚREDNIE OGÓŁEM
Materiał nasadzeniowy
z tego:
własny
obcy
Nawozy mineralne
Środki ochrony roślin
Pozostałe koszty bezpośrednie
NADWYŻKA BEZPOŚREDNIA
Nakłady pracy ogółem w godz.
w tym: nakłady pracy własnej w godz.
14973
13508
1465
9739
9244
8793
451
184
131
180
5234
1026,1
496,1
Wnioski







Plony produktów ekologicznych w badanych gospodarstwach były
niższe niż w konwencjonalnych,
Za badane produkty ekologiczne uzyskiwano wyższe ceny,
Koszty bezpośrednie w produkcji ekologicznej żyta ozimego, pszenicy
ozimej i ziemniaków były niższe niż w produkcji konwencjonalnej,
Wyższe ceny i niższe koszty bezpośrednie sprawiły, że nadwyżka
bezpośrednia dla produktów ekologicznych była wyższa niż dla
produktów wyprodukowanych metodą konwencjonalną (nawet po
potraceniu wartości dopłat),
Na wartość nadwyżki bezpośredniej dla zbóż istotnie wpływa wartość
dopłaty ekologicznej; mniej istotna jest rola dopłat w produkcji
ziemniaków ekologicznych w obecnie dostępnej stawce,
Nakłady pracy poniesione w produkcji pszenicy ozimej i ziemniaków
były nieco niższe niż w produkcji konwencjonalnej,
Wyższe nakłady pracy wystąpiły natomiast w produkcji żyta ozimego.
Plony upraw ekologicznych w świetle plonów
krajowych w 2004 roku
Średnie plony (w dt/ha):
Rodzaj uprawy
upraw
ekologicznych 1
ogółem w kraju 2
Relacja plonu upraw
ekologicznych
do plonu ogółem
w kraju
Pszenica
31,5
42,8
0,74
Żyto
23,4
27,6
0,85
Jęczmień
26,1
35,2
0,74
Owies
19,1
27,5
0,70
Ziemniaki
226,7
196,0
1,16
Oleiste
17,5
29,5
0,59
Źródło: przeliczenia własne na podstawie danych GIJHAR-S i GUS za 2004 rok.
1 Raport GIJHAR-S „Rolnictwo ekologiczne w Polsce w 2004 roku”.
2 Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2005, GUS.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Prezentacja dostępna pod adresem internetowym:
www.ierigz.waw.pl
Wydarzenia/seminaria-materiały