Religia w Turcji
advertisement
TURCJA Religia To jest Księga - nie ma, co do tego żadnej wątpliwości - droga prosta dla bogobojnych; Dla tych, którzy wierzą w to, co skryte, którzy odprawiają modlitwę i rozdają z tego, w co ich zaopatrzyliśmy; i dla tych, którzy wierzą w to, co tobie zesłaliśmy, i w to, co zostało zesłane przed tobą; oni wierzą mocno w życie ostateczne. [Koran 2:2-4] TURCJA - kolebka cywilizacji: Cesarstwa Rzymskiego i Bizancjum. Kraj czterech mórz i skąpanych w słońcu złotych plaż. Pomost łączący Europę z Azją. W Turcji 99,64% ludności to wyznawcy Islamu, z czego większość należy do odłamu sunnickiego. Pozostali natomiast przynależą do szyitów, lewitów i jezydów. Na całym świecie liczba wyznawców Islamu (19,2% ludności świata) przewyższa liczbę członków Kościoła Rzymskokatolickiego (17,4% ludności świata) ISLAM Islam, inaczej zwany mahometanizm, jest jedną z największych religii monoteistycznych na świecie. Nazwa „islam” pochodzi od arabskiego rdzenia "salama", które oznacza pogodzenie się z wolą Bożą. Wyznanie to posiada korzenie w islamie pierwotnym wyznawanym przez ludy koczownicze Arabii środkowej. Założycielem islamu jest Muhammad (Mahomet), wysłannik Allaha, jedynego Boga. Doznał objawienia w jaskini w okolicach Mekki. W ramach tego wyznania znajduje się wiele odłamów, jednak zachowują jedność, szczególnie w sprawie prawa. Islam, tak samo jak chrześcijaństwo, miał wpływ na kulturę i sztukę, m.in. powstanie ogrodów islamu. Historia Założycielem islamu był Mahomet, uznawany za ostatniego i najważniejszego proroka, ale nie za Mesjasza. Urodzony około 570 roku naszej ery, zaczął doznawać objawień w wieku czterdziestu lat. Treścią tych objawień dzielił się z mieszkańcami Mekki. Z powodu krytyki bałwochwalstwa został zmuszony do opuszczenia Mekki, skąd udał się do Medyny. Jego wędrówka z Mekki do Medyny (hijra) w 622 roku naszej ery wyznacza oficjalną datę powstania nowej religii. W przeciągu następnych dziesięciu lat Mahomet i jego towarzysze zapewnili sobie kontrolę nad terenem środkowej i zachodniej Arabii, skąd wyznawcy islamu wyruszyli na podbój świata. Po śmierci Mahometa wspólnota muzułmańska była rządzona przez kalifów, którzy byli potomkami proroka. Pierwszą znaczącą dynastią byli Umajadzi (w latach 661 – 750), sprawujący rządy z Damaszku, a drugą – Abbasydzi (750 – 1258) – panujący z Bagdadu. Główne założenia islamu zapisane są w ostatniej objawionej księdze Koranie. Podstawą tej religii jest wiara w jedynego Boga Allaha, zaufanie do Koranu oraz tradycji. W islamie jest 5 filarów wiary: 1. Wiara w Allaha 2. Wiara w Jego anioły 3. Wiara w Jego księgi 4. Wiara w Jego proroków 5. Wiara w Dzień Sądu. Największą zbrodnią w islamie jest zrezygnowanie z wiary. Każdy muzułmanin ma pięć obowiązków, które musi spełniać: 1. Wyznanie wiary (szahada) 2. Modlitwa (salat), odprawiana zawsze w kierunku Mekki 3. Jałmużna (zakat), jest to zawsze określona część pensji (najczęściej 2,5%) 4. Post (saum), w ciągu dziewiątego miesiąca roku muzułmańskiego (ramadanu) wyznawcy muszą powstrzymać się od jedzenia i picia (nie dotyczy kobiet w ciąży lub karmiących, małych dzieci, osób ciężko chorych oraz odbywających długą i wyczerpującą podróż), a także palenia tytoniu i uprawiania seksu od wschodu do zachodu słońca. 5. Pielgrzymka do Ka'by - Mekki (hadżdż), każdy wyznawca musi ją odbyć chociaż raz w życiu, jeżeli sytuacja materialna na to pozwala. W islamie nie ma grupy duchownych, modlitwy prowadzi członek społeczności muzułmańskiej Imam, który posiada duża wiedzę na temat islamu. Istnieje wiele kategorii na określenie osób, biegłych w zasadach islamu: - aamij - znawca podstawowych zasad islamu - idżtihad - na podstawie tekstów religijnych wyjaśnia bieżące problemy społeczności (np. kultowe, polityczne, obyczajowe) - tafsir - interpretator Koranu - al-alim al-mutabahhir - znawca tradycji, Koranu i Sunny - al-mudżtahid al-mutlak - najbardziej ceniona kategoria, biegły w syntezie różnych tekstów, w tworzeniu konkluzji i norm prawnych - al-mudżtahid al-mutlak al-muntasib - jak wyżej, działa w określonej "szkole interpretacyjnej" - al-mudżtahid fil-madh'hab - biegły w wyjaśnianiu kwestii prawnych, działa w określonej "szkole interpretacyjnej". SYMBOLE ISLAMU Właściwym symbolem islamu jest szahada napisana czarnymi literami na białym tle lub białymi literami na czarnym tle. Znacznie częściej jednak jako symbol islamu traktuje się półksiężyc (arab. hilal). Zasadniczo, z historycznego punktu widzenia jest to niewłaściwe, gdyż półksiężyc był nie symbolem religii, a jedynie kalifatu. W świadomości społecznej jednak, także w krajach muzułmańskich, to właśnie hilal awansował do roli głównego symbolu tej religii i w charakterze tym występuje m.in. w heraldyce państw islamskich (np. w godłach i na flagach Malediwów, Pakistanu, Algierii, Turcji, Tunezji i in.), jak też – jako analogia do chrześcijańskiego krzyża – w symbolu Międzynarodowego RuchU Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Meczet - budynek, w którym muzułmanie mogą oddawać cześć Allachowi poprzez modlitwę, którą prowadzi imam. Meczety odgrywają rolę cementującą społeczność wiernych, są również często perełkami architektury. W Turcji terminem mescit określa się mały budynek, często będący własnością prywatną, natomiast cami jest budynkiem większym, należącym do wspólnoty, gdzie odbywają się modły piątkowe. Tureckie meczety są budowane najczęściej na planie kwadratu. Mescit ma zazwyczaj jeden minaret, a cami – dwa lub cztery. Wyjątkiem jest Błękitny Meczet, który posiada aż sześć minaretów. Ułatwia to nieobeznanym osobom odróżnienie go od pobliskiej Aya Sofia, która posiada jedynie cztery minarety. Przy każdym meczecie zatrudniony jest muezzin. Jest to osoba odpowiedzialna za wzywanie wiernych do modlitwy pięć razy dziennie. Samo wezwanie nazywa się ezan i obecnie jest często odtwarzane z nagrania. Przed modlitwą wierni muszą obowiązkowo dokonać rytualnego obmycia stóp, rąk i twarzy, dlatego też w pobliżu meczetu znajduje się specjalna fontanna. We wnętrzu meczetu najważniejszym punktem jest mihrab – nisza w ścianie, ukierunkowana na Mekkę. Po prawej stronie mihrabu znajduje się kazalnica – mimber. Meczet jest podzielony na część dla mężczyzn oraz dla kobiet – mniejszą i zakratowaną. W Turcji meczety można napotkać w najbardziej nieoczekiwanych miejscach - na stacjach benzynowych, lotniskach czy dworcach autokarowych, a nawet w górach. Najstarsze meczety, które możemy ciągle podziwiać w Turcji pochodzą z XIV wieku naszej ery. Najbardziej rozpowszechnione są meczety w stylu otomańskim, który został zapoczątkowany przez Zielony Meczet z Bursy. Trafiają się również ciekawostki w stylu nowoczesnym, przykładowo w Bodrum. Islamskie święta religijne Ramadan (Ramazan) Ramadan to cały dziewiąty miesiąc w kalendarzu muzułmańskim. Świętuje się objawienie koranu prorokowi Mahometowi przez archanioła Gabriela. Pobożni muzułmanie w tym miesiącu powstrzymują się od przyjmowania jakichkolwiek pokarmów i napojów od wschodu do zachodu słońca. Z powodu tego postu wiele placówek gastronomicznych jest nieczynnych, a osoby go przestrzegające mogą być osłabione i rozdrażnione. Należy więc przed zaplanowaniem wyprawy do Turcji wziąć pod uwagę, kiedy w danym roku przypada Ramadan. Z drugiej strony w miejscowościach typowo turystycznych Ramadan jest praktycznie niezauważalny, więc plażowicze mogą być spokojni. Święto Przerwania Postu (Ramazan Bayramı lub Şeker Bayramı) Jest to święto dziękczynne wyznaczające zakończenie miesięcznego postu. Święto Ofiar (Kurban Bayramı) Najważniejsze święto w świecie islamu, upamiętniające ofiarę, jaką Abraham miał złożyć Bogu ze swojego syna. Powstrzymany przed dokonaniem tej krwawej ofiary Abraham złożył Bogu w ofierze barana. Muzułmanie składają w ten dzień w ofierze jakieś zwierzę, najczęściej owcę lub krowę, a jedną trzecią mięsa oddają potrzebującym. Skóry zabitych w Święto Ofiar zwierząt są podporą przemysłu wyrobów skórzanych w Turcji. Noc Wniebowstąpienia (arab. Id al-Isra) – święto upamiętniające nocną podróż i wniebowstąpienie Proroka (arab. al-miradż). Rozpoczyna się 27 radżaba i jest jedną z „pięciu świętych nocy” w islamie. Noc Niewinności – święto odpuszczenia grzechów, obchodzone w nocy z 14 na 15 szabana. Wierni błagają Boga, by przebaczył ludzkości wszystkie grzechy popełnione w minionym roku. Noc Mocy (Przeznaczenia) (arab. Lajlat al-Kadar, tur. Kadir Gecesi) – należy do „pięciu świętych nocy” i najczęściej przypada w 27. noc ramadanu, kiedy objawionych zostało pięć pierwszych wersetów Koranu z 97. sury, pt. „Przeznaczenie”. Głównym elementem tego święta jest rozważanie tej właśnie sury, która wyraża podziękowanie za zesłanie Słowa Bożego. Początek roku (1 muharrama) – zwany jest „Dniem Odpuszczenia Win”. Nie jest to święto obchodzone przez wszystkich muzułmanów, ponieważ tego święta nie ustanowił Mahomet. Nie jest obchodzone w Arabi Saudyjskiej ani w krajach Zatoki Perskiej. Ci, którzy to święto obchodzą, obdarowują się w tym dniu słodyczami i opowiadają historie z życia Proroka, jego rodziny i towarzyszy. Sunnici poświęcają ten dzień głębszej refleksji religijnej. Dla szyitów jest to początek miesiąca, w którym obchodzą swoje najważniejsze święto upamiętniające śmierć imama Husajna. Irańczycy zgodnie z tradycją przedmuzułmańską świętują początek roku, zw. Nouruz (pers. nowy dzień), 21 marca (pierwszy dzień wiosny). Aszura (10 muharrama) – najważniejsze święto imamickie. Aszura jest kulminacją miesiąca żałoby, który rozpoczyna się pierwszego dnia roku. Aszura upamiętnia męczeńską śmierć trzeciego imama Husajna, który w 680 r. został zabity w bitwie pod Karbalą przez wojska kalifa omajjadzkiego. Z tej okazji odbywają się procesje i przedstawienia pasyjne. W czasie procesji zmierzających do grobu Husajna gromady mężczyzn biczują się do krwi. Pielgrzymi płaczą i zawodzą. Organizowane są spotkania, odrębne dla kobiet i mężczyzn, podczas których rozpamiętuje się cierpienia imama. Kobiety w tym czasie ubierają się na czarno i nie noszą ozdób. RODZINA Rodzina jest podstawą islamskiej społeczności. Pokój i bezpieczeństwo gwarantowane przez stabilną rodzinę jest bardzo cenne i pojmowane jako esencja duchowego rozwoju jej członków. Harmonia socjalna społeczeństwa islamskiego wynika z faktu istnienia dużych rodzin, w których dzieci są skarbem i rzadko opuszczają dom rodzinny, do czasu wstąpienia w związek małżeński. Rodzice w islamskiej tradycji pełnią bardzo ważną rolę. Szczególnie uhonorowane są matki i Koran naucza, że matka w okresie ciąży, porodu i wychowywania dziecka zasługuje na specjalne względy i uprzejmość: I nakazaliśmy człowiekowi co do jego rodziców: matka nosiła go pośród wielu trudów, a odłączenie jego nastąpiło po dwóch latach. Bądź wdzięczny Mnie i twoim rodzicom! Do Mnie zmierza wędrowanie! (Koran 31:14) Muzułmańskie małżeństwo jest aktem sakralnym i legalną umową zarazem, w której oboje małżonkowie mają swobodę ustalania warunków. W razie wystąpienia nierozwiązywalnych problemów dopuszczalny jest rozwód, jako ostateczne wyjście. PRAWA CZŁOWIEKA Wolność sumienia zagwarantowana jest przez sam Koran: ‘Nie ma przymusu w religii! Prawość wyróżnia się od nieprawości. I ten, kto odrzuca fałszywe bóstwa, a wierzy w Allaha, uchwycił za najpewniejszy uchwyt, nie mający żadnego pęknięcia. Bóg jest Słyszący, Wszechwiedzący!’ [Koran 2:256] Życie, honor i własność wszystkich obywateli wspólnoty muzułmańskiej są uważane za nienaruszalne niezależnie od wyznania. Rasizm i seksizm są nieznane dla muzułmanów a Koran traktuje wszystkich ludzi na równi. ‘O ludzie! Oto stworzyliśmy was z mężczyzny i kobiety i uczyniliśmy was ludami i plemionami, abyście się wzajemnie znali. Zaprawdę, najbardziej szlachetny spośród was, w obliczu Boga, to najbardziej bogobojny spośród was! Zaprawdę, Bóg jest wszechwiedzący, dobrze świadomy!’ [Koran 49:13] CIEKAWOSTKI Słowo islam oznacza pokój, a muzułmanin to podążający drogą wyznaczoną przez Boga, więc w zasadzie nie jest to słowo zarezerwowane tylko dla ludzi. Nawet drzewo można tak nazwać, bo rośnie tak jak Bóg mu nakazał. Muzułmanom nie wolno pić alkoholu, używać narkotyków, jeść wieprzowiny, uprawiać hazardu, stosować w biznesie lichwy (czyli pożyczać pieniędzy na procent), oddawać czci bóstwom innym niż Allah, ludziom i jakimkolwiek przedmiotom oraz używać strzał wróżbiarskich. Homoseksualizm w Islamie uważany jest za grzech i czyn przeciw naturze, który jako taki podlega karze. Ludzie nie są według islamu homoseksualni z natury, lecz stają się tacy przez środowisko i własny wybór. Sandra Wącior Aleksadra Gudalewicz
