Krzysztof Metera - Bardziej Kochani
advertisement
Krzysztof Metera Znaczenie systemu Conductive Education - Petö w usprawnianiu dziecka z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Andras Petö, węgierski lekarz, w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku opracował system wielokierunkowego usprawniania osób z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego(OUN). Duża skuteczność tego systemu w usprawnianiu dzieci z uszkodzeniem OUN wpłynęła na jego upowszechnienie w wielu ośrodkach rehabilitacji dziecięcej na świecie. Charakterystyka systemu Conductive Education Głównym celem systemu CE jest prowadzenie rozwoju psychoruchowego dziecka z położeniem nacisku na kształtowanie jego aktywności w zakresie samodzielnego rozwiązywania pojawiających się codziennych problemów. Zajęcia prowadzone są z 4-6 osobową grupą dzieci. Program usprawniania realizowany jest pod kierunkiem jednej osoby, określanej w tym systemie „konduktorem”, ze względu na analogię do dyrygenta (conductor=dyrygent w piśmiennictwie angielskim) stojącego przed orkiestrą, podobnie jak osoba prowadząca, przed grupą dzieci. Zajęcia, w odróżnieniu od innych metod, nie są prowadzone manualnie lecz ruch egzekwowany jest na drodze polecenia słownego. Jego celem jest rozwijanie w świadomości dziecka pojęcia schematu własnego ciała oraz planu, wymaganego od niego ruchu. Wszystkie dzieci podczas uczenia się określonego ruchu powtarzają wydane polecenie co sprzyja jego zrozumieniu, łączy się z koncentracją uwagi dziecka a także wpływa na rozwój mowy. Długofalowy plan usprawniania w tym systemie obejmuje dążenie do opanowania przez dziecko: chodzenia, samoobsługi w czynnościach podstawowych oraz programu szkolnego. Zajęcia indywidualnie z dzieckiem prowadzone są wyjątkowo; mają przede wszystkim na celu wyrównanie grupy pod względem sprawnościowym co następnie umożliwia zwiększenie efektywności zajęć. Ważną rolę w tej metodzie pełni utrzymanie stałego kontaktu z dzieckiem, warunkującego skuteczne przekazywanie poleceń. Dlatego też "dyrygent" stwarza serdeczną atmosferę i stara się skupić na sobie uwagę dziecka. Wraz z dekoncentracją uwagi dziecka wprowadza do zajęć formy zabawowe rozwijające koncentrację uwagi oraz koordynację wzrokowo-ruchową. Należy zaznaczyć, że osoba prowadząca zajęcia nigdy nie upomina ani nie wykazuje zniecierpliwienia z powodu nieumiejętnego wykonania polecenia lecz zwraca się z nim do całej grupy, prosząc o jego poprawne wykonanie. Również w metodzie tej podkreślany jest nawet najmniejszy sukces odniesiony przez dziecko zwiększający jego motywację do dalszych zajęć. Program prowadzony przez "konduktora" realizowany jest w formie ciągłej i przypomina przebieg koncertu prowadzonego przez dyrygenta. Osoba prowadząca zajęcia w czasie ich trwania wspomagana jest przez asystentki, których liczba zależy od ilości i stopnia dysfunkcji u dzieci. Konduktor posiada niezbędną wiedzę z zakresu, fizjologii, patologii rozwoju, psychologii, pedagogiki, logopedii, fizjoterapii, jak również uczestniczy on w szeregu zajęć praktycznych początkowo w roli obserwatora a następnie osoby asystującej. Prowadzenie zajęć wymaga również umiejętność łączenia w jedną całość program: usprawniania ruchowego, samoobsługi, programu pedagogicznego przedszkolnego i szkolnego. Posiadana wiedza przez Konduktora pozwala mu ustalić rodzaj i wielkość dysfunkcji u dziecka a także zakres opanowanych przez nie umiejętności, stanowiących podstawę do dalszego jego rozwoju. Elementy motoryczne, których wykonanie stwarza dziecku trudności, wprowadzane są do programu wielokrotnie w ciągu dnia co pozwala na ich stopniowe opanowanie. W tym systemie wszystkie formy zajęć prowadzą do ściśle określonego celu, w którym dominuje opanowanie samoobsługi w zakresie podstawowych czynności. U dzieci, u których istnieją znaczne trudności w wykonaniu nawet pojedynczych ruchów, w skutek zmian w napięciu mięśni, przyjmuje się postępowanie wymagające odrębnego omówienia. System C.E. wykorzystywany jest przede wszystkim u dzieci z uszkodzeniem dróg piramidowych OUN, prowadzącym do wzrostu napięcia mięśni lub dla dzieci z uszkodzeniem jąder podkorowych mózgu przebiegającym z występowaniem ruchów mimowolnych i zmiennym napięciem mięśni. Dla obu tych grup w systemie CE opracowana została metodyka, której przestrzeganie umożliwia uzyskanie istotnego postępu w rozwoju ruchowym. Podstawą tego działania jest tworzenie "serii zadań". "Zadanie" jest prostym poleceniem dla dziecka, zawsze formułowanym w ten sam sposób w celu wyegzekwowania od niego świadomego ruchu. Nauczenie się wykonywania tych ruchów umożliwia dziecku podjęcie dotychczas nieopanowanej czynności. Seria zadań składa się na ogół z 20-30 poleceń, wydawanych jedno po drugim. W przypadku dekoncentracji uwagi dziecka osoba prowadząca zajęcia przerywa je włączając formy zabawowe np: ćwiczenia z zakresu rozpoznawania dźwięków, doskonalące koordynację wzrokowo-ruchową. Nowe elementy ruchowe powtarzane są wielokrotnie w ciągu dnia, do czasu ich zautomatyzowania. „Zadaniem” dla dziecka, jest również nie tylko ruch ale także forma uświadamiania sobie poprawności pozycji jaką w danym momencie utrzymuje. To "zadanie" skłania dziecko do jej skorygowania. W celu osiągnięcia przez grupę dzieci jednoczesnego wykonywania poleceń w systemie CE stosowana jest tak zwana "rytmiczność poleceń". Dzięki niej osoba prowadząca zajęcia może regulować szybkość wykonywanych ruchów, ich zakres i dokładność. Umiejętne stosowanie tego postępowania pozwala na rozwój aktywności ruchowej dziecka unikając powstawania nieprawidłowych wzorców ułożenia i ruchu zabezpiecza równocześnie dziecko przed tworzeniem się deformacji narządu ruchu. U dzieci, u których dominują ruchy mimowolne, "serie zadań” w powiązaniu z "rytmicznością poleceń" są również stosowane, jednak technika ich prowadzenia różni się w istotnym stopniu od stosowanej u dzieci z dominującą spastycznością. Istotne znaczenie dla przebiegu zajęć, posiada funkcjonalny sprzęt do stosowania w ośrodku rehabilitacji a także w domu. Umożliwia on doskonalenie chwytu, stabilizowanie się podczas przyjmowania pozycji stojącej i w czasie chodzenia. Do tego celu służą drabinki na płozach z możliwością zawieszania na nich blatów. Znajdują one zastosowanie w trakcie zajęć manualnych. Konstrukcja małych i dużych krzeseł, charakteryzująca się poprzecznym szczebelkowaniem, ułatwia dziecku przejście z pozy czworaczej do klęku prostego a następnie do pozycji stojącej. Podczas organizowania zajęć należy dążyć do pozostawiania w sali jedynie przedmiotów-zabawek niezbędnych do ich prowadzenia co sprzyja osiągnięciu koncentracji uwagi dziecka. W ostatnich latach obserwujemy b. duży wzrost zainteresowania tą metodą: w Niemczech, Austrii, Belgii, w Polsce a także w krajach skandynawskich. Obecnie system Kierowanego Nauczania (Conductive Education)jest jedynym system usprawniania wielokierunkowego dziecka z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego jednoczącym rozwój motoryczny, społeczny, mowy, samoobsługi i zapewniającym przygotowanie dziecka do funkcjonowania w domu i środowisku szkolnym.
