praca-deprywacja-sluchowa
advertisement
Wstęp............. 4 1. Pojęcie deprywacji zmysłowej i jej rodzaje ... 6 2. Podstawowe elementy oraz działanie układu nerwowego i drogi słuchowej........... 11 3. Deprywacja słuchowa i jej przyczyny.... 21 4. Konsekwencje deprywacji słuchowej w zależności od rodzaju głuchoty 29 4.1. Głuchota wrodzona i głuchota nabyta u dzieci..34 4.2. Głuchota nabyta u osób dorosłych.......47 4.3. Zmiany morfologiczne kory słuchowej- skutek deprywacji słuchowej.......... 52 5. Sposoby zapobiegania deprywacji słuchowej.....56 5.1. Aparaty słuchowe......... 58 5.2. Implanty........... 61 6. Odwracalność skutków zjawiska deprywacji słuchowej....65 Zakończenie.......... 69 Bibliografia........... 71 Wstęp Deprywacja może wystąpić w przypadku każdego ze zmysłów, czy to słuchu, wzroku, dotyku, smaku czy węchu. Wynika to z tego, że schemat budowy wszystkich zmysłów jest taki sam, składa się on z receptora, następnie drogi przekaźnikowej i odbiornika, czyli mózgu. Mózg jest swego rodzaju ,,centralą dowodzenia” całego organizmu, to w nim dochodzi do przetwarzania informacji docierających ze wszystkich receptorów. Jeżeli droga przekazywania tych informacji zostaje przerwana w sposób mechaniczny czy też przez dłuższy czas nie będzie pobudzana w związku z brakiem bodźców (deprywacja), dochodzi do nieprawidłowości w działaniu części mózgu odpowiedzialnej za analizę tych bodźców. Inną konsekwencją może być unieczynnienie nerwów odpowiedzialnych za przekazywanie tych informacji. Dlatego, żeby zrozumieć zjawisko deprywacji i jej skutki ważne jest poznanie budowy mózgu, funkcji jego poszczególnych elementów, co przedstawiono w rozdziale pierwszym. Rozdział drugi opisuje działanie całego układu nerwowego, z podziałem na część ośrodkową, autonomiczną i obwodową. Istotna jest też znajomość budowy najważniejszej, podstawowej jednostki układu nerwowego, czyli komórki nerwowej, a także sposobu przekazywania przez nią impulsów nerwowych. W rozdziale tym szczegółowo opisano schemat całej drogi słuchowej od receptora, czyli ucha do kory słuchowej w mózgu. Wszystkie informacje z rozdziału pierwszego i drugiego są niezbędne do analizy dwóch kolejnych rozdziałów, które dotyczą już samego zjawiska deprywacji zmysłu słuchu. Najprościej deprywację słuchową można wytłumaczyć jako zredukowanie dopływu bodźców słuchowych ze środowiska zewnętrznego, czego konsekwencją jest utrata zdolności do ich analizy. Jedną z przyczyn deprywacji słuchowej jest zniszczenie lub patologia narządu słuchu, co może być związane ze zmianami w komórkach słuchowych, nerwie słuchowym albo dotyczyć zmian całego narządu słuchu. Drugą przyczyną deprywacji jest izolacja od dopływu bodźców akustycznych ze środowiska zewnętrznego. Samo zjawisko deprywacji słuchowej nie jest zagadnieniem skomplikowanym, bardziej złożoną kwestią są konsekwencje, jakie ona wywołuje. Skutki deprywacji słuchowej badane były już siedemdziesiąt lat temu i były to z początku badania tylko na zwierzętach (szczury, myszy) . Obecnie wiadomo, że ,,zakres szkód” jakie izolacja akustyczna wyrządza jest dość rozległy i zależy od przyczyn jakie wywołują deprywacje. Jedne z poważniejszych skutków w ogólnym rozwoju człowieka, wywołuje deprywacja spowodowana głuchotą wrodzoną. Skutkiem oczywistym jest zaburzenie rozwoju mowy, ale zaburzenia występują również w rozwoju psychofizycznym czy ruchowym. Różnice w konsekwencjach występują również w zależności od tego, które ucho zostało poddane deprywacji. Jest to związane z asymetrycznością funkcjonowania mózgu. Prawe ucho powiązane jest z lewą półkulą mózgową, odpowiedzialną m.in. za mowę czy logiczne myślenie. Ucho lewe ma swoje analizatory w półkuli prawej, która związana jest m.in. z wyobraźnią przestrzenną oraz emocjami. W dalszej części pracy przedstawiono sposoby zapobiegania deprywacji słuchowej, czyli protezowanie aparatami słuchowymi oraz implantowanie. Sposoby te są skuteczne i mogą zapobiec negatywnym skutkom deprywacji tylko wtedy, jeśli są stosowane w miarę możliwości jak najszybciej od momentu stwierdzenia niedosłuchu. Jeżeli okres izolacji od bodźców dźwiękowych jest zbyt długi, nawet najlepsze i najnowocześniejsze aparaty czy implanty nie odwrócą trwałych skutków deprywacji. W skrajnych przypadkach mogą nie przynieść żadnych korzyści i być wręcz utrudnieniem w funkcjonowaniu. Odwracalność skutków deprywacji słuchowej była badana głównie pod względem pogorszenia zrozumiałości mowy w uchu niezaprotezowanym w przypadku głuchoty obustronnej. Wyróżniono trzy rodzaje odwracalności skutków deprywacji słuchowej. Pierwszy rodzaj: odwracalność całkowita, wtedy, gdy po zaprotezowaniu drugiego ucha, zrozumiałość mowy poprawia się i w ostateczności jest na tym samym poziomie co w uchu, które zaprotezowane było jako pierwsze. Odwracalność częściowa, w której poprawa zrozumiałości w uchu zaprotezowanym jako drugie poprawia się, ale nie jest na takim poziomie jak ucho zaprotezowane jako pierwsze. Trzeci rodzaj, odwracalność częściowa z pogorszeniem rozumienia mowy w uchu zaprotezowanym jako pierwsze. Wszystkie przypadki odwracalności skutków deprywacji opisane są przez Silmana i przedstawione w artykule Ryszarda Mikołajewskiego. Wynika z nich, że odwracalność jest zjawiskiem bardziej złożonym niż mogłoby się wydawać. Wpływa na nią wiek, w którym doszło do utraty słuchu, rodzaj głuchoty (jednostronna czy obustronna), długość okresu deprywacji, a co najważniejsze wpływ na nią mają indywidualne predyspozycje, stan psychofizyczny i nastawienie danej osoby. ×
