stymulacja audio-psycho-lingwistyczna. Informator o nowej

(stymulacja audio-psycho-lingwistyczna)
Informacje o nowej metodzie terapii wspomagającej
Na podstawie materiałów szkoleniowych i informacyjnych Instytutu
Fizjologii i Patologii Słuchu
Opracowała: mgr M. Miklas
Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. J. Korczaka w Mławie jest jedną z 200
placówek na terenie kraju wybraną do prowadzenia terapii Metodą Tomatisa
(stymulacji audi o-psycho-lingwistycznej) .
Stymulacja
audio-psycho-lingwistyczna
polega
na
stymulacji
układu słuchowego w celu usprawniania czynnego słuchania.
W terapii wykorzystuje się muzykę Motzarta, chorały gregoriańskie, walce i muzykę
hymnową.
Autorem metody jest francuski otolaryngolog – profesor Alfred Tomatis, który
prowadził badania nad rolą słuchu i zależnością pomiędzy słyszeniem a tworzeniem
głosu i produkcją mowy.
Rola narządu słuchu
Narząd słuchu pozwala na komunikowanie się z otoczeniem, a to, co słyszymy
ma wpływ na kształtowanie się naszego głosu, mowy i języka. Dzieci niesłyszące
nie są w stanie samodzielnie nauczyć się mówić. Są odcięte od dźwięków ( w tym
ludzkiej mowy) i w ten sposób ograniczona jest ich komunikacja.
Sposób działania narządu słuchu ma również wpływ
na przyswajanie sobie
umiejętności czytania, pisania, a także na postawę ciała, koordynację ruchów i stany
emocjonalne.
2
Uwaga słuchowa - czym różni się słyszenie od słuchania?
Słyszenie nie jest jednoznaczne ze słuchaniem. Słyszenie jest procesem biernym
i zależy od stanu narządu słuchu.
Słuchanie (uwaga słuchowa) jest procesem aktywnym i jest określana
jako umiejętność świadomego odbierania bodźców dźwiękowych i czerpania
z nich informacji. Słuchanie jest umiejętnością, która rozwija się przez całe
życie.
Nawet osoby z bardzo dobrym słuchem (sprawnością narządu słuchu) mogą
mieć problemy ze słuchaniem.
Osoby z zaburzeniami uwagi słuchowej wymagają, np. wielokrotnego powtarzania
pytań i poleceń.
Powstawaniu zaburzeń uwagi słuchowej mogą sprzyjać opóźnienia rozwoju
psychoruchowego, opóźnienia rozwoju mowy, częste lub przewlekłe zapalenia uszu,
silne przeżycia traumatyczne: śmierć rodzica, pobyt w szpitalu, adopcja.
Na zaburzenia uwagi słuchowej mogą wskazywać:
 zaburzenia koncentracji uwagi,
 nadwrażliwość na dźwięki,
 błędna interpretacja pytań,
 mylenie podobnie brzmiących słów,
 konieczność powtarzania poleceń,
 monotonny głos,
 ubogie słownictwo,
 trudności z czytaniem i pisaniem,
 niemuzykalność,
 słaba koordynacja ruchowa i słabe umiejętności sportowe,
 niewyraźne pismo,
 mylenie strony lewej i prawej,
 męczliwość,
3
 nadaktywność,
 tendencje depresyjne,
 nadwrażliwość emocjonalna,
 brak wiary w siebie,
 nieśmiałość,
 drażliwość,
 wycofywanie się.
Uwaga słuchowa kształtuje się przez całe życie i może podlegać treningowi.
Metoda Tomatisa jest treningiem słuchowym, który eliminuje zaburzenia uwagi
słuchowej i lateralizacji słuchowej.
Lateralizacja słuchowa - czy prawe ucho słucha inaczej niż lewe?
Ważną rolę w procesie słuchania odgrywa tzw. lateralizacja słuchowa. Każdy
z nas preferuje posługiwanie się jedną z rąk (najczęściej prawą). Taka preferencja
istnieje również dla nogi, oka, a także ucha, choć w tym ostatnim przypadku jest
to proces najczęściej nieuświadamiany przez nas. Okazuje się jednak, że prawe
ucho słucha w nieco inny sposób niż ucho lewe. Wynika to z faktu, że prawa i lewa
półkula naszego mózgu zawiadują innymi umiejętnościami. Lewa półkula nazywana
jest racjonalną. W niej u zdecydowanej większości osób znajdują się ośrodki mowy,
tak więc rozmawiając z kimś i odpowiadając na jego pytania
uaktywniamy naszą lewą półkulę. Prawa półkula jest zwana emocjonalną
i niewerbalną. Odpowiada za ujmowanie pojęć całościowo, wyobraźnię przestrzenną,
percepcję muzyki oraz, co bardzo ważne, za procesy emocjonalne. Obie półkule
są ze sobą połączone i współpracują ze sobą tworząc pewien obraz rzeczywistości
i pozwalając nam reagować we właściwy sposób.
Według Tomatisa prawidłową, fizjologiczną lateralizacją jest lateralizacja
prawouszna. O ile osoby prawouszne odbierają przede wszystkim treść wypowiedzi
(co jest korzystne podczas komunikowania się), to osoba lewouszna w pierwszej
chwili
zupełnie
nieświadomie
zwraca
uwagę
na
zabarwienie
emocjonalne
wypowiedzi. Tomatis uważał, że ten emocjonalny filtr może wpływać niekorzystnie
na jakość komunikacji. Powszechnie znane jest zjawisko wpływu (najczęściej
4
negatywnego) emocji na nasilenie zaburzeń głosu i mowy (np. nasilenie jąkania
lub zaburzenia głosu w stresującej sytuacji). Tomatis uważał, że lewouszność może
predysponować do wystąpienia rożnego rodzaju zaburzeń głosu i mowy.
Terapia metodą Tomatisa pozwala na eliminowanie zaburzeń lateralizacji
słuchowej.
Na czym polega terapia Metodą Tomatisa?
Terapia
jest
treningiem
słuchowym,
w
którym
poprzez
specjalne
oddziaływanie na narząd słuchu modyfikujemy sposób słuchania, a tym samym
działamy pobudzająco na różne obszary kory mózgowej, przygotowując mózg
do nowego, pożądanego rodzaju aktywności.
Trening słuchowy w tej terapii polega na systematycznym odsłuchiwaniu
zaplanowanego programu muzycznego. Materiał dźwiękowy obejmuje głównie
muzykę zaczerpniętą z utworów Motzarta i muzykę wokalną z chorałów
gregoriańskich, a także walce i muzykę hymnową.
Materiał dźwiękowy podawany jest przez specjalne
słuchawki drogą
powietrzną i kostną. Program stymulacji obejmuje zazwyczaj od 60 do 120 seansów
przeprowadzanych w 3 sesjach. Jeden seans to 30-minutowy blok dźwiękowy.
Przebieg terapii obejmuje 3 sesje z kilkutygodniową przerwą.
Terapia rozpoczyna się fazą o działaniu relaksacyjnym dla ciała i układu
wegetatywnego. Pierwszy etap terapii prowadzi do poprawy uwagi słuchowej
zewnętrznej i do większego zrównoważenia w zakresie uwagi słuchowej między
uchem
prawym
i
lewym.
Kolejna
faza
pozwala
na eliminowanie zaburzeń uwagi słuchowej w strefie somatycznej, niweluje
(wynikające z zaburzeń uwagi słuchowej) problemy z równowagą ciała,
koordynacją ruchów i niepewnością w zakresie dużej motoryki. Dalsza terapia
5
służy eliminowaniu zaburzeń w strefie związanej z emocjami i poziomem
energii. Terapia jest też ukierunkowana na wykształcenie lub wzmocnienie
prawouszności.
Terapia metodą Tomatisa jest długotrwała. Większość treningu słuchowego
nie wymaga aktywności dziecka. W pierwszej fazie terapii dziecko może wykonywać
nienarzucone
czynności
(rysowanie,
malowanie,
układanie
puzzli,
lepienie
z plasteliny).
Komu może pomóc Metoda Tomatisa?
Metoda stosowana jest w pracy z dziećmi wykazującymi:
 zaburzenia mowy,
 zaburzenia głosu,
 dysleksję,
 autyzm,
 zespół nadpobudliwości psychoruchowej,
 problemy szkolne.
Metodę wykorzystuje się również w walce ze stresem.
Przeciwwskazaniem do stosowania terapii metodą Tomatisa jest epilepsja,
intensywna
farmakoterapia
(zwłaszcza
lekami
psychotropowymi),
choroby
psychiczne, depresja czy uporczywe niezdiagnozowane bóle głowy. W tych
wypadkach decyzja o objęciu dziecka terapią uzależniona jest od opinii lekarza.
Podstawą do zakwalifikowania dziecka do terapii jest występowanie
u niego zaburzeń uwagi słuchowej.
6