Wzrok dziecka - Dzieci Kociewia

STOWARZYSZENIE „ DZIECI KOCIEWIA” STAROGARD GDAŃSKI
SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE
NIEDOWIDZENIE U DZIECI
STAROGARD GDAŃSKI 2013
Wzrok dziecka
Można przyjąć, że rozwój wzroku u dzieci przebiega w dwóch etapach, gdzie
obserwujemy zauważalne zmiany zachowań świadczących o dojrzewaniu
narządu wzroku. Pierwszy okres rozwoju wzroku trwa od momentu
urodzenia do ukończenia 6 miesiąca życia. W przypadku prawidłowego
rozwoju niemowlę wykazuje charakterystyczne cechy zachowań, takie jak:





w wieku 2 miesięcy zaczyna składać razem dłonie,
oczy zaczynają poruszać się samodzielnie, coraz rzadziej
poruszając przy tym całą głową,
dziecko zaczyna obserwować najbliższe otoczenie,
około 3-4 miesiąca życia zaczyna skupiać wzrok na twarzy i oczach
osoby mówiącej do dziecka,
w wieku 4 miesięcy obydwie gałki oczne zaczynają poruszać się
razem, w sposób skoordynowany.
Drugi ważny okres w rozwoju wzroku dziecka trwa od 6 do 12 miesiąca
życia i charakteryzuje się następującym zachowaniem świadczącym o
prawidłowym rozwoju:





dziecko potrafi skupiać wzrok na swoich dłoniach lub zabawce,
zaczyna przez dłuższy czas koncentrować swoją uwagę,
następuje współdziałanie między pamięcią a wzrokiem, dziecko
zaczyna śledzić ruch zabawki i kierować oczy w jej kierunku,
dziecko zaczyna wzrokowo badać przedmioty, które często
wkłada do ust, zaczyna zauważać różnice między różnymi
przedmiotami,
zauważa zabawki i przyciąga je do siebie,
rozpoczyna badać wzrokiem swoje otoczenie w sposób
uporządkowany i metodyczny.
Jakie zabawki są najlepsze dla rozwoju wzroku u dziecka?
Tanie zabawki lub gry są tak samo efektywne dla rozwoju wzroku u dzieci,
jak te znacznie droższe. Przy zakupie zabawek należy zwracać uwagę na
jakość ich wykonania i wielkość. Zabawki powinny być na tyle duże, aby
dziecko nie mogło ich połknąć i nie powinny zawierać małych elementów.
Producenci często sugerują dla jakiego przedziału wieku przeznaczone są
ich zabawki, jednak pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się inaczej.
Decyzja, która zabawka jest najbardziej odpowiednia leży zawsze po stronie
rodziców. Zabawki dla niemowląt do 6 miesiąca życia to solidnie wykonane
grzechotki, zabawki gumowe oraz te wydające różne dźwięki, zabawki i
plansze rozwijające umiejętności ruchowe. Natomiast dla dzieci w wieku od
6 do 12 miesięcy najbardziej odpowiednie są zabawki pływające w wodzie
oraz miękkie kolorowe zabawki (na przykład zwierzęta lub piłeczki). Kolory
powinny być żywe, o dużym kontraście, łatwo odróżnialne dla
dojrzewającego układu wzrokowego.
Nieco praktycznych porad.
Dzieci rodzą się z niedojrzałym układem wzrokowym. Widzą wszystkie
kolory oprócz niebieskiego. Aby pomóc dziecku w rozwoju dobrego
widzenia w kolorach należy dawać im do zabawy przedmioty o wysokim
kontraście, dużej różnicy między kolorami. Na przykład, dużo łatwiej
odróżnia czerwony przedmiot od żółtego niż jasno czerwony od ciemno
czerwonego. To samo odnosi się do kolorów pościeli i pokoju dziecięcego.
Okulary: wbrew opiniom niektórych rodziców noszenie okularów nie
pogarsza zaburzeń refrakcyjnych (daleko lub bliskowzroczności,
astygmatyzmu). Ponieważ okulary poprawiają ostrość widzenia, dzieci
często proszą o okulary. Należy zakładać okulary zawsze, kiedy dziecko
domaga się tego, gdyż powoduje to, iż w miarę rozwoju wzrok dziecka staje
się coraz lepszy. Małe dzieci w stosunkowo krótkim czasie przestają bać się
noszenia okularów.
Słaby wzrok a dysleksja. Wiele przeprowadzonych badań pokazało, że
przestawianie słów, liter czy liczb (schorzenie zwane dysleksją) jest raczej
problemem językowym a nie związanym ze wzrokiem. Jednakże słaby wzrok
ma pewien udział w rozwoju dysleksji, ale nie jest jej pierwotną przyczyną.
Leczenie tego schorzenia jest zadaniem przede wszystkim dla psychologa
dziecięcego.
Schorzenia wzroku u dzieci.
Amblyopia (niedowidzenie) może pojawić się u dzieci przed trzecim rokiem
życia i objawia się pogorszeniem wzroku w jednym lub obu oczach.
Niedowidzenie może być spowodowane tym, że gałki oczne nie poruszają
się w tym samym kierunku lub krzyżują się (zez). Niedowidzenie może być
wrodzone. Jego przyczyną są również nie leczone wady refrakcyjne, takie
jak krótkowzroczność, dalekowzroczność czy astygmatyzm. W przypadku
amblyopii jakość obrazów przesyłanych do mózgu jest różna dla każdego
oka. Zwykle rodzice nie rozpoznają niedowidzenia, gdyż jest to problem
zarówno narządu wzroku jak i mózgu. Mózg blokuje obrazy przesyłane z
upośledzonego oka co znacząco pogarsza widzenie stereoskopowe i dziecko
ma problemy z oceną odległości. Objawami niedowidzenia są: częste
pocieranie jednego oka, dziecko częściej mruga słabszym okiem i zezuje. Po
zauważeniu tych objawów należy jak najszybciej skontaktować się z
okulistą. Leczenie niedowidzenia polega na zakrywaniu zdrowego oka lub
noszeniu okularów korekcyjnych, bardzo rzadko wymagany jest zabieg
chirurgiczny. Pamiętajmy o tym, że amblyopia nie wyleczona przed 4
rokiem życia utrwala się i staje się nieuleczalna. Jest to jedna z przyczyn,
dlaczego tak ważne są badania kontrolne wzroku.
Zez. Wyróżniamy trzy podstawowe typu zeza: zez zbieżny, zez rozbieżny i
zez ku górze lub ku dołowi. Objawy są takie same jak przy niedowidzeniu z
towarzyszącym im „uciekaniem” oka lub skręcaniem głowy. Leczenie polega
na zasłanianiu jednego oka lub noszeniu okularów. W rzadkich przypadkach
wykonuje się zabieg chirurgiczny korygujący pracę mięśni gałki ocznej.
Niedrożny przewód łzowy. Schorzenie dosyć często spotykane u
niemowląt, polega na blokadzie przewodu łzowego odprowadzającego łzy z
oka do jamy nosowej. Objawami są: obfite łzawienie, wodnisty lub mętny
płyn wypływający z oczu, zlepione powieki po obudzeniu się oraz częste
pocieranie oczu. Leczenie polega na delikatnym masowaniu wewnętrznych
kącików oczu i stosowaniu kropli lub maści antybiotykowych a jeśli to nie
pomaga, wykonuje się zabieg mikrochirurgiczny.
Wady refrakcyjne. Krótkowzroczność stwierdza się u około 4% dzieci. Wada
polega na ogniskowaniu promieni światła przed siatkówką oka a nie
bezpośrednio na niej. Przyczyną może być budowa anatomiczna oka (oko
„zbyt głębokie”) lub zbyt duża krzywizna rogówki oka. Dalekowzroczność
występuje częściej niż krótkowzroczność (u około 20% dzieci). W tym
przypadku promienie światła ogniskowane są poza siatkówką oka. Częstą
przyczyną jest zbyt mała krzywizna rogówki. Większość dzieci
podświadomie próbuje korygować wadę przez rozluźnianie mięśni
wewnątrz gałki oka co po upływie dłuższego czasu może powodować bóle
głowy, zmęczenie oczu i zeza. Astygmatyzm jest kolejną wadą wzroku,
polegającą na tym, że zniekształcona rogówka rozprasza promienie światła
w różny sposób w płaszczyznach do siebie prostopadłych, co powoduje
zniekształcenie obrazu odtwarzanego w mózgu. Astygmatyzm może
towarzyszyć krótko lub dalekowzroczności. Wszystkie wady refrakcyjne
mogą być korygowane soczewkami korekcyjnymi, rzadziej stosuje się
laserowe zabiegi mikrochirurgiczne.
Retinopatia wcześniaków. Noworodki urodzone przedwcześnie z bardzo
niską wagą w chwili urodzenia mają zwiększone ryzyko rozwinięcia się
nieprawidłowych obwodowych naczyń krwionośnych siatkówki oka. Jest to
główna przyczyna odklejania się siatkówki, prowadząca do utraty wzroku.
Takie dzieci mają podwyższone ryzyko retinopatii nawet w późniejszym
wieku i dlatego konieczne są regularne wizyty u okulisty.
Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki. Jest to choroba dziedziczna. W
siatkówce oka rozwijają się postępujące zmiany degeneracyjne prowadzące
do całkowitej utraty wzroku. Najpierw dziecko przestaje widzieć o zmroku
(ślepota nocna), następnie traci wzrok na obwodzie pola widzenia,
rozwijając tak zwane widzenie tunelowe a na koniec całkowicie traci wzrok.
Jaskra wrodzona. W przypadku tego schorzenia wysokie ciśnienie płynów w
gałce oka razem z przerośniętą rogówką powodują uszkodzenie nerwu
wzrokowego u noworodków i niemowląt. Najczęstszą przyczyną są zmiany
strukturalne w pewnych częściach oka. Sygnałem ostrzegawczym jest obfite
łzawienie, które jednak może okazać się objawem niedrożności przewodu
łzowego.
Zaćma wrodzona. Soczewka oka, która zwykle w chwili narodzin jest
przejrzysta, w przypadku zaćmy wrodzonej jest mętna i nie przepuszcza
wystarczającej ilości światła do siatkówki oka. Obraz jest zamglony lub
zupełnie niewidoczny. Zwykle jedynym leczeniem z wyboru jest zabieg
chirurgiczny i zastąpienie zmienionej soczewki przez soczewkę sztuczną.
Kiedy umawiać się na badania okulistyczne?
Poza regularnymi badaniami kontrolnymi na badanie okulistyczne
powinniśmy udać się z dzieckiem natychmiast po zauważeniu jednego lub
kilku z przedstawionych niżej objawów:















błądzące ruchy gałek ocznych;
stale nadmiernie wilgotne oczy;
nadwrażliwość na światło;
białe lub żółte złogi w źrenicy oka;
zaczerwienienie białek utrzymujące się przez kilka dni;
oznaki zezowania;
dziecko często pociera oczy;
często mruży oczy;
główka dziecka jest zawsze skręcona na bok;
powieki mają tendencję do opadania;
wytrzeszcz oczu;
jedna źrenica jest szersza od drugiej;
dziecko nie nawiązuje kontaktu wzrokowego po trzecim miesiącu
życia;
w trzecim miesiącu życia dziecko nie wodzi wzrokiem za
przesuwającym się przedmiotem;
dziecko często zakrywa lub zamyka jedno oko;
Objawami wtórnymi, które mogą wskazywać na problemy ze wzrokiem są:



częste bóle głowy;
ogólne zmęczenie;
trudności z koncentracją uwagi.
(za: http://www.nzoz-bopol.pl/wzrok-dziecka.html)