Globalizacja kulturowa: rola mediów

Globalizacja kulturowa:
rola mediów
Plan wykładu
Media i suwerenność: globalna rewolucja
informacyjna a władza państwa
Wizja peryferyjna
Kulturowy imperializm
Bollywood kontra Hollywood: walka fabryk
marzeń
Rola Internetu w globalizacji kultury
Możliwa lektura: J. Olędzki, Komunikowanie w
świecie, Warszawa 2001
Uwagi wstępne
 Ewidentne zjawiska globalizacji kulturowej: (muzyka rockowa i typu pop,
filmy hollywoodzkie, francuska filozofia i socjologia, japońska organizacja
pracy, zarzadzanie zasobami ludzkimi, programy komputerowe Microsoft,
długopisy bic, blue jeans , bary McDonald, hot-dogi, picie coca-coli,
falafele, pizza, buty „sportowe” jako całodzienne, T-shirt, baseballówka,
ramoneski, telefony komórkowe, laptopy, tablety, kawa z automatu,
Facebook),
 Proces dyfuzji kulturowe i homogenizacji
 Problem amerykanizacji /westernizacji: kulturowy imperializm
 Rola mediów masowych
 Mediatyzacja życia społecznego
 Napędzająca siła reklamy i marketingu: ideologa konsumeryzmu
Media i suwerenność państwowa:
tendencje rozwojowe
 Rozwój technologii komunikacyjnej (gołębie i kurierzy, listy, poczty,
czasopisma, telegraf (1831) telefon (1876), radio (1895), telewizja
(1928), sygnał satelitarny (1970), komputer osobisty (Aple 1976),
sieci komputerowe , Internet (lata 80) rozmowa z użyciem obrazu
rzeczywistości (typu skype), przyszłość: teleportacja …coraz
bardziej realistyczna
 Rozwój komunikacji w kierunku przekraczania granic państw
(fizycznych, prawnych, politycznych, społecznych)
 Technologie wolności, swobodny strumień informacji
 Komunikacja pod władzą państw narodowych ( ideologia, tradycja
kontrola), dominacja władzy przy pomocy narzędzi regulacyjnych,
osłabienie pod presją globalnych sieci komunikacyjnych
Globalne media i komunikacja
 Presja globalizacyjna na zmiany w krajowych
regulacjach (wejście na krajowy rynek) i strukturach
(nowe podmioty)
 Rozwój międzynarodowych porozumień (ukryte i
otwarte ), reguły handlu formatami, np. Televison without
Frontiers Directive in the European Union
 Zapisy dotyczące kwestii normatywnych (czego nie
wolno robić)
 Globalny biznes komunikacyjny: CNN, BBC, Reuters
Wizja peryferyjna, tezy z książki: New
Pattern in Global Television: Pheriferal
Vision, J. Sinclair, E. Jacka, S. Cunningham,
 UNESCO o potrzebie New World Information Order (1980 r.)
 Teza o perspektywie imperialnych telewizji (USA, Europa, Wlk.
Brytania), kulturowy imperializm Zachodu (Herbert Schiller,
1991), jednokierunkowa autostrada strumienia
 Teoria aktywnej publiczności + teoria krytycznej masy
produktów telewizyjnych (inne międzynarodowe imperia
telewizyjne: Mexico, Brasil, Saudi investors + teoria
publiczności jako „gatekeepers”+ produkty substytucyjne i
niesubstytucyjne w stosunku do produktów amerykańskich, +
rola rynku australijskiego
 Wolność diaspor i wielowymiarowych identyfikacji
Kulturowy imperializm, John Timlison, „Cultural
Imperialism: a Critical Introduction”, 1991
 Serial „Dallas”, podobny: „Dynastia”, kwintesencja wartości i
symbol amerykańskiej kultury (soap opera)
 Krytyka ze strony środowisk intelektualnych: narracja władzy,
bogactwa, konsumpcji, ideologia odcierającą do Beduinów
 Stanowiska przeciwko tezie o kulturowym imperializmie
 Badania Ien Ang: aktywna publiczność w Danii: popularność Dallas
oparta na melodramatycznej narracji , przyjemność czerpana z
opowiadanej historii, sprzeciw przeciw kulturowym wartościom
Dallas, ironiczny dystans) Watching Dallas: soap opera and the melodramatic
imagination. London: Methuen, 1985
 Badania Katza i Liebsa w Izraelu, 50 focus group interview ,
skomponowane z 3 par ma małżeńskich, niska klasa średnia,
oglądanie epizodów Dallas, dyskursywna interpretacja : wkład
wartości etnicznych w interpretację wartości Dallas, relacje między
bogactwem i szczęściem
Wielonarodowy kapitalizm i kulturowa
homogeniczność, Cees Hamelink „Cultural
Autonomy and Global Communications”
 Teza o kulturowej synchronizacji (de facto homogenizacji) –
bezprecedensowość zjawiska, powiązanie z globalnym kapitalizmem
 Kultury zawsze na siebie wpływały i czerpały z siebie (Wspaniałe
stulecie a kultura szlachecka w Polsce XVI - XVII wieku)
 Dobra strona homogenizacji : nowe praktyki bez ideologii, uniwersalne
wartości : opieka zdrowotna i higiena, standardy czystej i świeżej
żywności, liberalne wartości związane z godnością człowieka,
tolerancja, współczucie, demokratyczny proces organizacji życia
publicznego - to nie są dary amerykańskie
 Czy synchronizacja zagrożeniem dla lokalnych kultur? Adaptacyjność
kultur stałą ich cechą, utrzymująca się bogata różnorodność kultur
Bollywood kontra Hollywood: konfrontacja
fabryk marzeń (art. Heather Tyrrell) ze zbioru
T.Skelton, T.Allen „Cultural and Global
Changes”, wyd. Routledge
 Klasyczna dychotomia : zachodnie komercyjne ,
kulturowo imperialne kino oraz trzecioświatowe ,
niekomercyjne, rodzinne, polityczne kino
 Bollywood jest imitacją Hollywood czy wyzwaniem?
 Bollywood a Kino Trzeciego Świata: weryfikacja tezy:
kino komercyjne, subsydiowane przez rząd,
konserwatywne, rozrywkowe, sekwencje śpiewu i tańca,
eskapistyczne
Klęska Hollywood w Indiach
 1992 – pełne otwarcie rynku hinduskiego na ofertę
Hollywood
 Niewielkie zainteresowanie produkcja amerykańską,
nawet dubbingowaną oraz duplikatami (generic)
 Źródła oporu wobec oferty Hollywood : estetyczne,
kulturowe, polityczne: znaczenie muzyki filmowej,
gwiazdy stają się politykami i narodowymi ikonami,
 Hollywood inwestuje finansowo w produkcje Bollywood
(studia, , Zee TV- hinduski kanał satelitarny finansowany
przez Ruperta Murdocha, Indian Oscar Award)
Popularny dyskurs o opozycji
Hollywood /Bollywood w Indiach
 Bollywood jako emblematyczny wskaźnik oporu wobec
Zachodu i westernizacji kultury
 Hollywood przyszedł do nas jako „biznes na kolanach”
 Zaprzeczanie „niskiej jakości” filmów Bollywoodu: filmy
4,5 godzinne, wymagające zaangażowania czasowego
i tolerancji
Rola Internetu i mediów społecznościowych
w globalizacji kultury
 Dwuznaczny dyskurs wokół roli mediów w kulturze
 Rola Internetu i mediów społecznościowych w rozwoju globalnych
biznesów (marketing i reklama, badania zainteresowań, komunikacja
biznesowa w łańcuchach produkcyjno-handlowych, handel hurtowy)
transakcje i portale sprzedażowe
 Ograniczenia wpływu Internetu na kulturę: bariery finansowe, bariery
językowe, ograniczenia dostępu przez regulatorów państwowych (przykład
Chin blokujących dostęp do Facebooka), zjawisko samoograniczania
zainteresowań przez Internautów
 Nieograniczona oferta treści kulturowych ( światowe kampanie
marketingowe dotyczące rzeczy, usług, programów komputerowych, gier,
filmów , muzyki)
Narzędzia komunikacji w ogniu krytyki
 Długa tradycja obwiniania technicznych środków komunikacji o psucie
kultury (druk, druk masowy, kino i radio, telewizja, kasety audi, kasety
video, telefon komórkowy, Internet)
 Maryanne Wolf „Proust and the Squid: The Story and Science of the Reading
Brain” – wpływie tekstu na mózg dzieci
 Tezy o psuciu wyższej kultury jako podstawowy zarzut, teza o mediatyzacji
życia społecznego i politycznego
 Teza o wpływie Internetu na globalizację kultury, w powiązaniu z tezą o
psuciu kultury
Argumenty przeciw Internetowi
 Wpływ Internetu nas umysł dziecka (cywilizacja obrazkowa,
skakanie, rozwój krótkiej pamięci kosztem długiej)
 Kultura sypialni (mojego pokoju) online jako kontekst
socjalizacyjny młodego pokolenia, zerwane więzi
międzypokoleniowych
 Zagrożenia w Internecie i mediach społecznościowych:
hakerzy i pedofile, internetowi trolle (złośliwe krasnale),
złodzieje tożsamości, wyłudzanie informacji, konie trojańskie,
wirusy i robale
 Internet jako przestrzeń na której komunikowane są
idiosynkrazje społeczne i kulturowe (dobre i złe)
Argumenty za Internetem i mediami
społecznościowymi
 Internet transformuje życie ludzkie w kierunku bardziej światłej i
kreatywnej egzystencji. Big Data, Internet of Things, fundamentalne
zmiany w edukacji, wypoczynku , życiu towarzyskim, sposobach
pracy,
 Usieciowiony świat mediów społecznościowych posiada potencjał
promocji publicznej partycypacji , zaangażowania społecznego i
demokratyzacji życia społecznego, organizacji protestu
społecznego
 „gwałtowana radykalizacja” młodych muzułmanów via media
społecznościowe i domeny dżihadystów (na bazie poprzednio
uformowanych postaw)
Właściwości komunikacji przez Internet
 Wzrost szybkości i aktualności przekazu
 wrażenie uczestnictwa w wydarzeniach
 Zmniejszenie bariery między producentem a konsumentem
informacji
 Obalenie podziałów przestrzeni społecznych w dostępie do
informacji , egalitaryzm dostępu
 Pojawienie się „wspólnot plemiennych” z wyboru
 Nowy podział klasowy społeczeństwa– na „knowledge class”
(kognitariat), klasę upośledzoną, ludzi zagubionych w świecie
nowych technologii
 Media internetowe jako czwarta władza
 Lazarsfeld i Merton: „dysfunkcja narkotyzująca mediów: informacje
przekazywane przez media dają pełne zrozumienie otaczającego
świata, stan „społecznej apatii”, pełnia zadowolenia z odbierania i
komentowania , bez potrzeby działania
Wpływ komunikacji internetowej na kulturę
 Znaczne przyspieszenie obiegu idei i informacji
bezpośrednią przyczyną znacznych zmian w stylu życia
(westernizacja, komercjalizacja, konsumpcjonizm)
 Wzrost kontaktów międzykulturowych
 Wiele krajów uważa swoją kulturę narodową za
zagrożoną (np. Francuzi, Litwini)
 Pogłębianie podziałów i wrogość międzykulturowa
 Dostęp do światowego dziedzictwa kulturowego +
wolność twórczości = wzmocnienie kulturowej
różnorodności w świecie zbliżonych technologii i
instytucji
 Kultywacja tożsamości kulturowych łatwiejsza przy
użyciu Internetu