2012-04-16 Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Katarzyna Grabiec Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 19 kwietnia 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL CO SKŁADA SIĘ NA INTELIGENCJĘ EMOCJONALNĄ ? Znajomość własnych emocji Kierowanie własnymi emocjami Zdolność motywowania się Rozpoznawanie emocji Nawiązywanie i podtrzymywanie związków z innymi 1 2012-04-16 IQ A IE Inteligencja, którą wykazujemy się w nauce, ma niewiele wspólnego z życiem emocjonalnym. Ani oceny uzyskiwane w szkole, ani iloraz inteligencji nie pozwalają bezbłędnie przewidzieć kto odniesie w życiu sukces Inteligencja emocjonalna obejmuje: o zdolność do motywacji i wytrwałość w dążeniu do celu mimo niepowodzeń o umiejętność panowania nad popędami i odłożenia na później ich zaspokojenia o regulowanie nastroju i niepoddawanie się zmartwieniom upośledzającym zdolność myślenia o wczuwanie się w nastroje innych osób i optymistyczne patrzenie w przyszłość RODZAJE INTELIGENCJI WG HOWARDA GARDNERA Zdolności językowe Zdolności matematycznologiczne Zdolności orientacji przestrzennej 2 2012-04-16 RODZAJE INTELIGENCJI WG HOWARDA GARDNERA Zdolności kinestetyczne Zdolności muzyczne 3 2012-04-16 RODZAJE INTELIGENCJI WG HOWARDA GARDNERAA Zdolności interpersonalne Uzdolnienia przywódcze Zdolność pielęgnowania związków z innymi i zawierania przyjaźni Zdolność rozwiązywania konfliktów Zdolność do przeprowadzania analiz społecznych Zdolności wewnątrzpsychiczne PANOWANIE NAD IMPULSAMI TEST CUKIERKÓW - - 4-latki – eksperyment: radzenie sobie z impulsami 12-14 lat później – ci którzy oparli się pokusie: wykazywali się dużo większą umiejętnością życia w społeczeństwie osiągali sukcesy osobiste, byli pewni siebie lepiej radzili sobie z przeciwnościami bardziej odporni na załamania, apatię wytrzymywali presję lepiej podejmowali wyzwania, mieli wiarę we własne siły przejmowali inicjatywę nadal potrafili rezygnować z natychmiastowych sukcesów dążąc do dalekosiężnych celów . 4 2012-04-16 PANOWANIE NAD SOBĄ - ZŁOŚĆ Utrzymywanie własnych przykrych emocji w ryzach jest kluczem do emocjonalnego dobrego samopoczucia Uczucia zbyt intensywne lub trwające zbyt długo powodują zachwianie równowagi Nie należy unikać lub tłumić przykrych emocji Kierowanie własnymi emocjami przykład na szosie PANOWANIE NAD SOBĄ - ZŁOŚĆ Złość jest emocją najtrudniejszą do kontrolowania Monolog wewnętrzny – podtrzymuje i napędza Najlepszym sposobem na opanowanie jej jest poddawanie w wątpliwość i nadwątlanie przekonań rozpalających złość Złość nakłada się na złość – kolejna emocja jest bardziej intensywna, następuje stopniowe odcinanie się od rozsądku 5 2012-04-16 PANOWANIE NAD SOBĄ ZŁOŚĆ balsam na złość: uchwycenie myśli wyzwalających przypływ złości i przeciwstawianie się im, im wcześniej tym lepiej eksperyment: rola zrozumienia w hamowaniu złości wyjście dla ochłonięcia (odzyskanie równowagi fizjologicznej przez przeczekanie przypływu adrenaliny w spokojnym otoczeniu) ruch, wysiłek fizyczny, głębokie oddychanie, rozluźnianie mięśni (nie uda się, gdy w trakcie przeżuwamy myśli) wybuch złości – nie zmniejsza pobudzenia MARTWIENIE SIĘ – STRACH niepokój sprzyja analizowaniu sytuacji, zastanawianiu się nad tym, co może się nie udać i jak sobie z tym poradzić, wynajdywaniu sposobów wyjścia z zagrożenia – ich przewidywaniu i uprzedzaniu kłopot – chroniczny niepokój, ustawicznie powracający – nie przybliżający do rozwiązania, nie poddający się racjonalnemu rozumowaniu może przerodzić się w pełnoobjawowy zespół zaburzeń lękowych – fobia, ataki paniki, natręctwa 6 2012-04-16 MARTWIENIE SIĘ – STRACH monolog wewnętrzny uaktywnia reakcje fizjologiczne – pocenie się, drżenie, przyspieszony rytm pracy serca, napięcie mięśni, bezsenność uświadomienie sobie i wychwytywanie epizodów martwienia się, oznak niepokoju, uczenie się metod relaksacji przeciwstawienie się niepokojącym myślom, np: - Czy jest wielce prawdopodobne, że wydarzy się to, czego się obawiam? - Czy istnieje tylko to rozwiązanie? - Czy naprawdę pomaga mi przeżywanie tego kolejny dzień? strach – upośledza koncentrację uwagi, pamięć operacyjną, zdolność rozumowania, podejmowania decyzji SMUTEK Smutek jest czasem potrzebny do opłakanie straty – zmusza do zaprzestania pogoni, oderwania od codziennych spraw, refleksji, pozwala przystosować się psychicznie do nowej sytuacji depresja przygnębienie wzrasta pod wpływem: odosobnienia, skłonności do ruminacji, skupiania się na objawach smutku, refleksjom nie towarzyszy żaden plan zmiany 7 2012-04-16 SMUTEK Smutek maleje, gdy: uczestniczymy w życiu towarzyskim kwestionujemy myśli i wynajdujemy bardziej optymistyczne alternatywy celowo planujemy przyjemne zajęcia odwracające uwagę świadomie podejmujemy działania odwrotne niż te na które mamy ochotę przyjemności zmysłowe (kąpiel, muzyka, jedzenie, …) dokonujemy małych sukcesów, np. załatwienie od dawna odkładanej sprawy poprawa własnego wizerunku pomagamy innym w potrzebie EMOCJE A ZDROWIE zbiorcza analiza 101 badań wykazała, że: osoby targane chronicznym niepokojem, nastawione pesymistycznie, odczuwające przez długi czas smutek, napięcie – są dwukrotnie bardziej narażone na zapadnięcia na różne choroby, w tym astmę, artretyzm, wrzody trawienne, choroby serca, uporczywe bóle głowy i inne Skutki stresu: obniżenie odporności organizmu, zwiększenie podatności na zakażenia wirusowe (t.j. przeziębienie, grypa, opryszczka), spotęgowanie się odkładania blaszek miażdżycowych, przyspieszenie początku cukrzycy typu I i rozwoju cukrzycy typy II, pogorszenie stanu u astmatyków, owrzodzenie układu trawiennego, zmiany w mózgu (uszkodzenie hipokampa – upośledzenie pamięci) i wiele innych… 8 2012-04-16 OPTYMIZM optymizm – podobnie jak nadzieja oznacza silne oczekiwanie, że pomimo porażek i niepowodzeń wszystko ułoży się dobrze uodparnia na apatię, utratę nadziei i pogrążanie się w depresji w obliczu trudności wyjaśnianie sukcesów i porażek: Optymiści: porażki – jako wynik tego, co można zmienić, na co mają wpływ Pesymiści: porażki – coś stałego, wynik ich stałej cechy, nie da się zmienić DEFICYTY INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ Depresja u dzieci Zaburzenia łaknienia (anoreksja, bulimia, otyłość) Samookaleczenia Alkohol, narkotyki, papierosy Problemy z uwagą i koncentracją, plaga ADHD Zachowania agresywne 9 2012-04-16 DEFICYTY INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ Zachowania agresywne u dzieci: - wada percepcji: doszukują się obrazy, tam gdzie jej nie było, wyobrażając sobie, że rówieśnicy odnoszą się do nich bardziej wrogo, niż dzieje się to w rzeczywistości - postrzegają zachowania neutralne jako zagrożenie, przypadkowe zderzenie czy uderzenie za atak i broniąc się przed nim, rzucają się do bójki - czułe na wyrządzane im krzywdy i niesprawiedliwe traktowanie, postrzegają siebie jako ofiary KORZYŚCI Z ROZWIJANIA INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ Samoświadomość emocjonalna: Lepsze rozpoznawanie i nazywanie własnych emocji Lepsze zrozumienie przyczyn uczuć Rozpoznawanie różnicy między uczuciami i działaniami Produktywne wykorzystywanie emocji: Większa odpowiedzialność Większa zdolność koncentrowania się na zadaniu i skupiania uwagi Mniejsza impulsywność, większa samokontrola Lepsze wyniki w testach 10 2012-04-16 KORZYŚCI Z ROZWIJANIA INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ Panowanie nad emocjami: Lepsze znoszeniu frustracji i panowanie nad złością Mniej potyczek słownych, bijatyk i niewłaściwego zachowania Lepsza zdolność wyrażania złości w odpowiedni sposób bez bójek Mniej agresywne i autodestrukcyjne zachowania Bardzie pozytywne uczucia wobec siebie, rodziny, rówieśników Lepsze radzenie sobie ze stresem Mniejszy niepokój w stosunku do innych i mniejsze poczucie osamotnienia KORZYŚCI Z ROZWIJANIA INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ Stosunki z innymi osobami: Większa zdolność rozumienia natury stosunków międzyludzkich Lepsze rozwiązywanie konfliktów i wyjaśnianie nieporozumień Lepsze rozwiązywanie problemów pojawiających się w stosunkach z innymi ludźmi Większa pewność siebie w komunikowaniu się Większa otwartość i popularność wśród rówieśników, bardziej przyjazne kontakty z nimi Więcej zastanowienia i rozwagi Lepsza współpraca w grupach Większa chęć dzielenia się, współdziałania i pomagania innym 11 2012-04-16 KORZYŚCI Z ROZWIJANIA INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ Empatia - odczytywania emocji: Lepsza zdolność patrzenia z punktu widzenia innej osoby Większa empatia i wrażliwość na uczucia innych osób Lepsza zdolność słuchania innych DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 12