SPECYFIKA PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM

Projekt systemowy współfinansowany
przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013,
Priorytet IX, Działanie 9.4.
Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty
www.nauczyciele.org.pl
Rozpoznawanie talentów
dziecka
Co to znaczy „zdolne”,
„utalentowane”?
UCZEŃ ZDOLNY


W rozumieniu społecznym
to uczeń, który ma wzorowe
zachowanie i najwyższe oceny z
przedmiotów szkolnych
W rozumieniu psychologicznym
to taki, który ma wysoki iloraz
inteligencji, duże osiągnięcia oraz
wysokie zdolności twórcze na różnych
płaszczyznach
Zdolny= utalentowany?



Terminy używane zamiennie
„zdolny”- dla określenia dziecka o
wyjątkowych zdolnościach w wielu
dziedzinach,
„utalentowany” odnosi się do dziecka
wykazującego szczególne predyspozycje
w jednym lub w dwóch spokrewnionych
ze sobą kierunkach.
Kim jest geniusz?

To pojęcie jest zarezerwowane
dla człowieka, którego dzieło
okazało się przełomowe dla
dalszego rozwoju i postępu
cywilizacyjnego - w nauce,
technice, kulturze, życiu
społecznym. Geniuszem np. w
fizyce okazał się Einstein, w
medycynie - Pasteur, w
astronomii - Kopernik itd.
Współcześnie prace i odkrycia
takich ludzi honoruje się nagrodą
Nobla.
Czy mózgi geniuszy różnią się
od mózgu zwykłych ludzi?
Jak rozpoznać talent i
zdolności u dziecka?
Cechy ogólne dziecka uzdolnionego
( nie musi wykazywać ich wszystkich)









Uczy się chętnie i łatwo;
Ma dobrą pamięć;
Posiada rozległą wiedzę ogólną;
Zadaje mnóstwo sondujących problem pytań;
Zagłębia się w szczególnie interesujące go
dziedziny i zajęcia;
Wykazuje dużą ciekawość;
Ma żywą i twórczą wyobraźnię;
Ma niezwykłe i autentyczne poczucie humoru;
Jest perfekcjonistą.
Cechy ogólne dziecka uzdolnionego






Z rozmysłem stawia sobie nowe wyzwania i
wyszukuje problemy do rozwiązania;
Posługuje się poprawnym językiem i
wyszukanym słownictwem;
Woli pracować samodzielnie;
Ma wiele własnych pomysłów i rozwiązań
różnych problemów;
Łatwiej i prędzej nawiązuje kontakty z ludźmi;
Ma wysokie wymagania względem siebie i
innych
Cechy ogólne dziecka uzdolnionego






Znajduje przyjemność, jak i wyzwanie w czysto
intelektualnych dążeniach;
Potrafi wykazać zdolności przywódcze już we
wczesnym wieku;
Wykazuje wzmożoną i głęboką wrażliwość na
cudze i własne uczucia;
Jest idealistą, z dużym poczuciem
sprawiedliwości;
Wykazuje niezwykłą emocjonalną głębię i
intensywność uczuć i zachowań;
Wykazuje wysoki poziom oceny moralnej.
Charakterystyka cech częściej
występujących.










Koncentracja
Zabawa
Poczucie humoru
Wrażliwość na innych
Niezależność w działaniu i nauce
Nuda
Język
Hobby
Wiedza
Cechy fizyczne
Zdolny nie znaczy
doskonały
Dzieci zdolne mogą przejawiać
negatywne zachowania:







Niecierpliwość i brak tolerancji w stosunku do jednostek, które
nie mogą za nimi „nadążyć”;
Brak akceptacji własnego wizerunku ( obawa, że ich
umiejętności zostaną odebrane jako popisywanie się);
Wykorzystanie żartów albo cynizmu jako broni do
krytykowania lub pokpiwania sobie z innych dzieci;
Niezdolność akceptowania opinii innych wynikająca z
ignorancji lub ustępliwości;
Upór;
Obojętność na zasady dobrego wychowania i nieuleganie
autorytetom;
Hałaśliwość i pretensjonalność;
Dzieci zdolne mogą przejawiać
negatywne zachowania:








Kłótliwość;
Niechęć do współpracy lub współuczestnictwa;
Egocentryzm;
Żywy temperament;
Frustracja z powodu zbyt mało ambitnych zadań;
Poczucie wyizolowania, niezrozumienia czy
niepoważnego traktowania przez innych;
Nadmierne zużycie energii na jednym polu lub w
obszarze zainteresowań;
Nieumiejętność pogodzenia się z niemożnością
osiągnięcia nierealnych celów.
Różne typy talentów
Zdolności twórcze

Każdy, kto jest twórczy, jest zdolny;

Nie każdy, kto jest zdolny jest twórczy.

Ludzie twórczy mają pewne dające się
zauważyć cechy:










Wrażliwość
Łatwość wprowadzania zmian
Doskonała pamięć
Duża zdolność obserwacji ogółów i
szczegółów
Silne wyczucie estetyki
Nieprzywiązywanie wagi do dyscypliny i
drobiazgowości
Duża pewność siebie i rozwinięte poczucie
własnej wartości
Impulsywność i pogoda ducha
Zdolność łatwego relaksowania się
Duże poczucie humoru
Określanie obszaru talentu










Talent
Talent
Talent
Talent
Talent
Talent
Talent
Talent
Talent
Talent
artystyczny
twórczy
aktorski
muzyczny
matematyczny
przywódczy
sportowy
pisarski
naukowy
techniczny
Talent artystyczny






Dużo rysuje, maluje, lepi z gliny lub plasteliny,
odtwarzając różne przedmioty z otaczającego je
świata;
Oryginalność w doborze tematów, technik,
kompozycji czy materiałów oraz chęć
eksperymentowania;
Wykorzystuje sztukę do wyrażania swoich uczuć;
Okazuje zainteresowanie dziełami sztuki;
Zauważa szczegóły i barwy, których mogą nie
dostrzegać inne dzieci;
Docenia, krytykuje i uczy się na pracy innych.
Talent twórczy









Pełen pomysłów i inwencji twórczej;
Wymyśla oryginalne dzieła: opowiadania, sztuki, gry, piosenki
itp.;
Wykorzystuje znane materiały i środki w nowy, niezwykły
sposób;
Chętnie eksperymentuje i sprawdza hipotezy;
Zadaje dużo pytań stawianych zwykle przez starszych lub
dorosłych;
Jest elastyczne w wymyślaniu oraz otwarte na nowe pomysły i
metody;
Jest wytrwałe w każdym podejmowanym przez siebie
przedsięwzięciu;
Lekceważy konwencjonalne sposoby i metody;
Może się ubierać lub zachowywać w sobie tylko właściwy
sposób.
Talent aktorski







Przejawia zdolność odgrywania ról lub lubi zabawy
mimiczne;
Zgłasza się do przedstawień;
Pisze oryginalne scenariusze i dyryguje innymi
„aktorami”;
Wnikliwie obserwuje zachowania innych ludzi;
Interesuje się wszystkimi aspektami teatru, filmu,
radia czy telewizji;
Potrafi z ekspresją operować głosem;
Porozumiewa się za pomocą gestów, ruchu i wyrazy
twarzy.
Talent muzyczny










Często dziecko pochodzi z rodziny o tradycjach muzycznych;
Na naturalny słuch muzyczny oraz wyczucie rytmu i
natężenia dźwięku;
Autentyczny entuzjazm, chęć do nauki gry na jakimś
instrumencie oraz zdolność do długotrwałej koncentracji;
Lubi czytać o muzyce, kompozytorach i muzykach; lubi
chodzić na koncerty i inne przedstawienia muzyczne;
Dobrze śpiewa (choć nie zawsze) i umie śpiewać w chórze;
Słucha różnych gatunków muzyki;
Używa muzyki do wyrażania różnego rodzaju uczuć i
przeżyć;
Wymyśla oryginalne melodie;
Gra dobrze na jednym lub kilku instrumentach;
Szybko opanowuje technikę gry na tych instrumentach.
Talent matematyczny









Od najmłodszych lat szybko operuje cyframi i liczbami;
Oblicza wszystko raczej skrótami niż długimi nudnymi
sposobami;
Prawdziwe zainteresowanie matematyką, geometrią;
Jasno formułuje myśli i nie jest zbyt rozmowne;
Jest perfekcjonistą;
Często gra w szachy lub muzykuje;
Żąda konkretnych dowodów; nie ufa ani własnej ani cudzej
intuicji;
Potrafi uogólniać, widzi problem na ogólnym tle;
Wykazuje wytrwałość i upór w rozwiązywaniu zadań: „prawie
dobrze” go nie zadowala.
Talent przywódczy











Potrafi manipulować innymi;
Ma silne poczucie sprawiedliwości społecznej;
Potrafi zaszczepić innym entuzjazm do pomysłu lub
projektu;
Ma silne poczucie lojalności grupowej lub indywidualnej;
W zajęciach grupowych ciągle znajduje się w centrum
uwagi;
Inne dzieci uznają go za przewodnika;
Potrafi przystosować się do nowej sytuacji i w ten sposób
przezwycięża niepowodzenia czy tragedie losowe;
Okazuje innym cierpliwość i tolerancję;
Jest bardzo pewny siebie;
Uwielbia odgrywać rolę przywódcy i być na czele;
Potrafi kontrolować przebieg zabawy w grupie.
Talent sportowy










Rozpiera go energia;
Potrzebuje dużej aktywności ruchowej;
Ostro rywalizuje w grach i zabawach;
Szybko „łapie” zasady gry i potrafi wpływać na grę zespołu;
Za każdym razem wyróżnia się w grach i sportach;
Wyróżnia się doskonałą koordynacją ruchów, porusza się z
gracją, szybko rozwija się motorycznie;
Lubi zabawy na powietrzu;
Chętnie wykonuje różne ćwiczenia fizyczne;
Z powodzeniem rywalizuje w sporcie z dziećmi starszymi od
siebie;
Bardzo chętnie czyta wiadomości sportowe lub artykuły o
gwiazdach sportu.
Talent pisarski












Czyta płynnie od wczesnego dzieciństwa;
Czyta z przyjemnością i zrozumieniem;
Wyprzedza rówieśników w umiejętności i czytania i pisania;
Z łatwością potrafi wymyślać logiczne i ciekawe opowiadania;
Pisze historyjki z niezwykłym i nieoczekiwanym zakończeniem;
Używa szczegółów, aby wzbogacić i uwiarygodnić opowiadanie;
W tym, co pisze, nigdy nie odbiega od tematu i nie traci wątku;
Posługuje się bogatym słownictwem;
Lubi zapisywać swoje myśli i pomysły;
Potrafi sprawić, że postacie przez niego stworzone wydają się
prawdziwe;
Jest bystrym i wnikliwym obserwatorem ludzkich zachowań;
Jest wrażliwy na uczucia innych i potrafi rozpoznać ukryte
intencje ludzkich zachowań.
Talent naukowy










Potrafi jasno i precyzyjnie się wyrażać;
Jest bardziej od rówieśników „oczytane”;
Zdolnościami matematycznymi wyprzedza rówieśników z
klasy;
Ma doskonałą koordynację oko-ręka oraz świetnie rozwinięte
umiejętności motoryczne;
Dogłębnie i długo potrafi zajmować się dziedziną swych
zainteresowań naukowych;
Chce wiedzieć „jak?” i „dlaczego?”;
Zbiera różne przedmioty i klasyfikuje je potem w różny
sposób;
Jest wytrwały;
Przeprowadza „badania naukowe” i czyta książki popularnonaukowe;
Potrafi dostrzec i zrozumieć różne pojęcia i związki.
Talent techniczny







Interesuje się tym jak funkcjonują różne urządzenia
mechaniczne;
Jego hobby to „konstruowanie”;
Właściwie i zręcznie posługuje się narzędziami;
Rozumie łamigłówki i podchwytliwe pytania;
Lubi rysować przedmioty mechaniczne lub różne
plany i projekty;
Czyta książki i czasopisma na tematy naukowe i
techniczne;
Ma ponadprzeciętne zdolności matematyczne
(matematyka stosowana i geometria).
Zestaw kontrolny do
rozpoznawania talentów
Odkrywanie uzdolnień




Czy IQ= uzdolnienia?
Czy dzieci o wysokim ilorazie inteligencji
częściej zostają naukowcami?
Jak rozumieć, że IQ mierzy tylko część
inteligencji? Czy to prawda, że istnieją
różne rodzaje inteligencji?
Czy wysoki IQ stanowi gwarancję
osiągnięć na wybranej drodze kariery?


Jakiego rodzaju pytania zawierają testy
IQ?
Czy umiejętność czytania i pisania jest
sprawdzianem osiągnięć?
Typy inteligencji







lingwistyczna
logiczno- matematyczna
wizualno-przestrzenna
muzyczna
interpersonalna
intrapersonalna
fizyczno- kinestetyczna
Inteligencja lingwistyczna










umiejętność posługiwania się językiem,
wrażliwość na słowa, na modulację głosu, wiersze,
rymowanki;
Uporządkowanie i systematyczność;
Umiejętność prezentowania racji;
Lubi czytać, słuchać, pisać;
Pisze ortograficznie;
Lubi zabawy ze słowami;
Ma dobrą pamięć do rzeczy mniej ważnych;
Umiejętność przemawiania, publicznych dyskusji.
Charakteryzują się nią pisarze, poeci, dziennikarze,
redaktorzy, przywódcy polityczni.
Inteligencja logicznomatematyczna








Myślenie abstrakcyjne;
Systematyczność i dokładność;
Zorganizowanie;
Lubi liczyć, lubi pracę na komputerach;
Lubi rozwiązywać problemy i zagadki logiczne;
Lubi eksperymentować w logiczny sposób;
Woli robić notatki;
Charakterystyczna dla matematyków, fizyków,
inżynierów, detektywów, prawników, księgowych.
Inteligencja wizualnoprzestrzenna









Myślenie wizualne, obrazowe;
Tworzenie obrazów i wizji umysłowych;
Używanie metafor;
Lubi sztukę: malarstwo, rysunek, rzeźbę;
Łatwo czyta mapy, diagramy, tabele;
Zapamiętuje w formie wizualnej;
Ma dobre wyczucie koloru;
Włącza wszystkie zmysły w procesie wyobrażania;
Szczycą się nią architekci, malarze, rzeźbiarze,
nawigatorzy, szachiści, fizycy teoretyczni, stratedzy
Inteligencja muzyczna




Wrażliwość na dźwięk, tembr głosu, wysokość
dźwięków i tonów;
Wrażliwość na ładunek emocjonalny zawarty w
muzyce;
Głęboko uduchowieni;
Charakteryzują się nią: kompozytorzy, wykonawcy,
dyrygenci, melomani, inżynierowie od nagrań
muzycznych, stroiciele pianin, osoby zajmujące się
wyrobem i produkcją instrumentów muzycznych,
ludy i plemiona nie znające pisma.
Inteligencja fizycznokinestetyczna















Wypracowana kontrola ciała;
Dobre poczucie czasu;
Szybki refleks;
Najlepiej uczy się w ruchu;
Lubi sport i zajęcia fizyczne;
Lubi dotykać;
Lubi roboty ręczne;
Lubi grać na scenie;
Uczy się najlepiej, gdy bierze aktywny udział w uczeniu się;
Pamięta lepiej to, co było zrobione, niż to, co powiedziano lub pokazano;
Jest wrażliwy na otoczenie;
Bawi się lub porusza przedmioty podczas słuchania czegoś;
Kręci się, kiedy trzeba długo siedzieć w jednym miejscu;
Lubi zabawy i prace mechaniczne;
Charakteryzuje tancerzy, aktorów, atletów, sportowców, wynalazców,
mimów, chirurgów, nauczycieli w-f, kierowców wyścigowych,
budowniczych.
Inteligencja interpersonalna












Dobrze prowadzą negocjacje;
Łatwo nawiązują kontakty z ludźmi;
Łatwo aklimatyzują się w grupie;
Są w stanie szybko odgadnąć ludzkie intencje;
Lubią być z ludźmi;
Mają dużo przyjaciół;
Łatwość porozumiewania się z ludźmi i manipulowania nimi;
Lubią zajęcia grupowe;
Lubią być mediatorem w sporze;
Opowiadają się za współpracą;
Szybko orientują się w sytuacjach;
Posiadają ją politycy, nauczyciele, przywódcy religijni,
psychoterapeuci, sprzedawcy, menagerowie i wszyscy, którzy
„pracują z ludźmi”.
Inteligencja intrapersonalna









Wiedza na temat samego siebie;
Honorowanie przyjętych nadrzędnych wartości;
Świadomość uczuć, swoich i innych;
Świadomość swojej roli/ profesji życiowej;
Wysoce rozwinięta świadomość własnego „ja”;
Wysoce rozwinięta intuicja;
Wewnętrzna motywacja;
Cenienie swojej prywatności;
Chęć bycia innym od przyjętej normy.
Rozkład typów inteligencji
wybranego ucznia
Identyfikacja dzieci zdolnych
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Nominacja przyznawana przez nauczycieli
Wyniki sprawdzianów wiadomości
Iloraz inteligencji
Konkursy
Nominacja przyznawana przez eksperta
Nominacja przyznawana przez rodziców
Nominacja przyznawana przez grupę.
Określanie stylów uczenia się

Wzrokowcy

Słuchowcy

Kinestetycy
Style uczenia się



Wzrokowcy- poprzez patrzenie lub
obserwację pokazu lub
demonstrowanie;
Słuchowcy- poprzez aktywne
przysłuchiwanie się lekcji, poprzez
słuchanie innych lub siebie;
Kinestetycy- poprzez wykonywanie i
bezpośrednie zaangażowanie.
Czytanie



Wzrokowcy- lubią opisy; czasami przerywają
czytanie, żeby zapatrzeć się w przestrzeń,
koncentrują się intensywnie ;
Słuchowcy- lubią dialog i rozmowę, sztuki
teatralne, unikają długich opisów, nie zauważają
ilustracji, poruszają ustami i czytają „po cichu”;
Kinestetycy- bardziej zainteresowani utworami
literackimi, w których akcja zaczyna się wartko
toczyć od samego początku; wiercą się i poruszają
podczas czytania; czytanie nie jest ich ulubionym
zajęciem.
Ortografia



Wzrokowcy- rozpoznają słowa patrząc
na nie; widza układy słów;
Słuchowcy- rozpoznają słowa poprzez
wymówienie poszczególnych głosek;
Kinestetycy- często mają problemy z
ortografią, muszą napisać słowo, żeby
„wyczuć”, czy tak się ono pisze .
Pismo



Wzrokowcy- przeważnie bardzo czytelne,
prawidłowe odstępy i kształty liter;
Słuchowcy- mają początkowe trudności z nauka
pisania; wykazują tendencję do nienaciskania pióra;
często powtarzają głośno to, co napisali;
Kinestetycy- na początku uczą się pisać bardzo
szybko; gdy litery i odległości między nimi ulegają
zmniejszeniu, wyniki stają się gorsze.
Pamięć



Wzrokowcy- pamiętają twarze, zapominają
imiona; lubią zapisywać i robić notatki;
Słuchowcy- dobrze zapamiętują imiona;
zapominają twarze; zapamiętanie następuje
poprzez głośne powtarzanie materiału;
Kinestetycy- najlepiej pamiętają to, co
wykonali.
Koniec
Dziękuję za uwagę
BIURO PROJEKTU
Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli
ul. Gen. J. Sowińskiego 68, p. 35
70-236 Szczecin
tel.: 091/435 06 29
e-mail: [email protected]
www.nauczyciele.org.pl