Metody oceny środków ochrony roślin w owocach

Problem pozostałości
pestycydów
w owocach i warzywach
Dr Artur Miszczak
Instytut Ogrodnictwa
Plan referatu

System badań laboratoryjnych

Systemy upraw w rolnictwie

Wyniki badań pozostałości środków ochrony

Podsumowanie aktualnych problemów
wynikającymi ze stosowania środków
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Rodzaje laboratoriów



CRL (Laboratoria Referencyjne UE)
Laboratoria urzędowe (PIORiN, PIS)
działają na potrzeby organów państwowych
Laboratoria komercyjne działają na potrzeby
klientów indywidualnych
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Liczba próbek analizowanych w
Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności
w latach 2001- 2011
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Akredytowane procedury
badawcze Pracowni



Metoda GC/MS
– Multi (ok. 170 śor)
Metoda: HPLC/PDA; LC-MS/MS
– benzymidazole i in. śor (16 śor)
Metoda GC/FPD; GC/MS
- ditiokarbaminiany
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Insektycydy chloroorganiczne i pyretroidowe








1. Aldryna
2. DDT (suma)
3. Dikofol
4. Dieldryna
5. Endosulfan (suma)
6. HCH (+)
7. Lindan
8. Metoksychlor











1. Akrynatryna
2. Alletryna
3. Bifentryna
4. beta-Cyflutryna
5. lambda-Cyhalotryna
6. Cypermetryny (suma)
7. Deltametryna
8. Fenpropatryna
9. Fenwalerat
10. Permetryna
11. Tetrametryna
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Insektycydy fosforoorganiczne



















1. Bromofos
2. Chlorfenfinfos
3. Chloropiryfos
4. Chloropyrifos-Me
5.Diazynon
6. Dichlorfos
7. Dimetoat
8. Disulfoton
9. Etion
10. Etoprofos
11. Fenamidofos
12. Fenitrotion
13. Fention
14. Forat
15. Forat, siarczan
17. Fosalon
18. Heptenofos
19. Izofenfos
20. Jodofenfos



















21. Kwinalfos
22. Malation
23. Mekarbam
24. Metamidofos
25. Metydation
26. Mewinfos
27. Monokrotofos
28. Ometoat
29. Parartion
30. Paration-Me
31. Pirymifos-Me
32. Profenofos
33. Protiofos
34. Sulfotep
35. Terbufos
36. Tetrachlorvinfos
37. Triazofos
38. Paraokson
39. Paraokson-Me
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Insektycydy karbaminianowe i pozostałe


1. Furatiokarb
2. Pirymikarb




















1. Bromopropylat
2. Buprofezyna
3. Chlorbenzyd
4. Chlorfenson
5. Chloropropylat
6. Chlortiofos
7. Cyjanofenfos
8. Dialifos
9. Dichlofention
10. Etrimfos
11. Fenchlorfos
12. Fenoksykarb
13.Fluwalinat
14. Fonofos
15. Formotion
16. Pirydaben
17. Propargit
18. Pyriproksyfen
19. Tetradifon
20. Tetrasul
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Fungicydy























1. Azoksystrobina
2. Bitertanol
3. Bupirymat
4. Chinometionat
5. Chlorotalonil
6. Cyprodinil
7. Dichlofluanid
8. Difenokonazol
9. Difenyloamina
10. Dimetomorf
11. Ditalimfos
12. Etoksykwina
13. Famoksadon
14. Fenarymol
15. Fenhaksamid
16. Fluzinam
17. Fludioksonil
18. Flusilazol
19. Folpet
20. HCB
21. Heksakonazol
22. Imazalil
23. Iprodion























24. Kaptafol
25. Kaptan
26. Kezoksym-Me
27. Kwintocen
28. Metalaksyl
29. Mychlobutanil
30. Oksadiksyl
31. Pencykuron
32. Penkonazol
33. Procymidon
34. Pyrazofos
35. Pyrimetanil
36. Spiroksamina
37. Tebuconazol
38. Technazen
39. Tetrakonazol
40. Tolchlofos-Me
41. Tolylfluanid
42. Triadimenol
43. Triadimefon
44. Trifloksystrobina
45. Triflumizol
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo
rolnika i bezpieczna
46. Winklozolina
żywność, SGGW 2011
Herbicydy












1. Alachlor
2. Ametryna
3. Atrazyna
4. Azyprotryna
5. Chlorprofam
6. Chlorotal-diMe
7. Cyjanazyna
8.Dichlobenil
9. Dimetachlor
10. Etofumesat
11. Fluchloralina
12 Fluorodifen












13. Linuron
14. Metolachlor
15. Metrybuzyna
16. Nitrofen
17. Pendimetalina
18. Profam
19. Profluralina
20. Prometryna
21. Propazyna
22. Propyzamid
23. Terbutryna
24. Trifluralina
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Źródło danych o MRL:
http://ec.europa.eu/sanco_pesticides/public/index.cfm
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Systemy upraw

Konwencjonalna (nieoznakowana)

Integrowana Produkcja

GlobalGAP

Ekologiczna (Produkt Ekologiczny)
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Różny cel badań

Monitoring MRiRW

Certyfikacja IP

Certyfikacja GlobalGAP

Jednostki certyfikujące produkty ekologiczne

Kontrola HACCP zakładów przetwórczych

Dostawy do sieci handlowych

Eksport produktów poza UE
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Różna ocena wyników badań


Najwyższe dopuszczalne poziomy pozostaości
zgodnie z Rozporządzeniem UE nr 396/2005
Zastosowanie środków zgodnie z etykietą –
zezwoleniem MRiRW

Pozostałości środków w produktach ekologicznych

Zgodność norm innych krajów docelowego eksportu
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Problem pobierania prób do badań
Prawidłowe
badanie pozostałości
ś.o.r.
Prawidłowo pobrana
i udokumentowana
reprezentatywna próbka
laboratoryjna
Prawidłowa, wiarygodna
i udokumentowana
procedura analityczna
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Normy prawne dotyczące sposobu pobierania
próbek

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i
Rady 2002/63/WE z dnia 11 lipca 2002 r.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
17 października 2007r. „w sprawie
pobierania próbek żywności w celu
oznaczania pozostałości pestycydów”
(Dz.U. 07.207.1502)
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Minimalne wymogi wielkości próbek
laboratoryjnych owoców świeżych
(Dz.U. 07.207.1502)
Klasyfikacja
produktu
Przykłady
Rodzaj pobieranej
próbki pierwotnej
Minimalna
wielkość każdej z
próbek
laboratoryjnych
Świeże produkty o
małych rozmiarach
<25g
Owoce
jagodowe,
oliwki
Całe jednostki
1 kg
Świeże produkty o
średnich rozmiarach,
jednostki
na ogół 25g do 250g
Jabłka, gruszki,
brzoskwinie
Całe jednostki
1 kg (co najmniej
10 jednostek)
Świeże produkty o
dużych rozmiarach,
jednostki
na ogół > 250g
Winogrona (w
gronach)
Całe jednostki
2 kg (co najmniej 5
jednostek)
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
WYNIKI BADAŃ
(2010 rok)
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Kapusta pekińska – dane ogólne
(169 próbek)
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Kapusta pekińska – przekroczenia NDP







Chlorotalonil
Kaptan
Diazynon
Karbendazym
Tiofanat Me
Pirymetanil
Trifloksystrobina
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Pieczarki – dane ogólne
(226 próbek)
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Porzeczka czarna – dane ogólne
(73 próbki)
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Porzeczka czarna – przekroczenia NDP
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Porównanie wyników badań malin z
upraw konwencjonalnych i IP
Uprawa IP – 52 prób
HACCP, GlobalGAP – 24
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Odsetek prób malin
kwalifikowanych do certyfikacji IP
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Środki ochrony roślin
wykrywane w malinie IP
Insektycydy (5)





Chloropiryfos
Cyhalotryna
Cypermetryna
Fenazachina
Pirymikarb
Fungicydy (12)










Cyprodynil, Fludioksonil
Ditiokarbaminiany
Fenheksamid
Folpet
Iprodion
Kaptan
Karbendazym, Tiofanat-Me
Procymidon
Piraklostrobina
Pirymetanil
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Procent prób jabłek bez wykrytych
pozostałości
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Porównanie wyników badań jabłek z
upraw konwencjonalnych i IP
Uprawa IP – 128 prób
HACCP, GlobalGAP – 394
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Środki ochrony roślin
wykrywane w jabłkach IP
Insektycydy (7)







Acetamiprid
Bifentyna
Chloropiryfos
Cypermetryna
Fenazachina
Pirymikarb
Propargit
Fungicydy (12)











Cyprodynil
Difenyloamina
Ditiokarbaminiany
Flusilazol
Kaptan
Karbendazym, Tiofanat-Me
Krezoksym-Me
Pirymetanil
Propargit
Piraklostrobina
Trifloksystrobina
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Odsetek prób jabłek
kwalifikowanych do certyfikacji IP
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Odsetek prób spełniających
normy FR
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Problemy - podsumowanie


Poszukiwanie i stosowanie tańszych
preparatów kupionych za granicą, które
nie są zarejestrowane w Polsce
źródło problemu:
względy ekonomiczne
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Problemy - podsumowanie


Stosowanie preparatów legalnie
kupionych, lecz nie mających zezwolenia
MRiRW do stosowania na danej uprawie
źródło problemu:
brak zarejestrowanych środków do
zwalczania szkodników i chorób na danej
uprawie
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Problemy - podsumowanie


Stosowanie preparatów, które niedawno
straciły zezwolenie MRiRW lub zostały
wycofane z UE
źródło problemu:
brak wiedzy producenta, przekonanie o
skuteczności środka, koszt utylizacji
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Problemy - podsumowanie


Prawidłowe stosowanie środków a istnienie
różnych wymagań NDP w stosunku do
żywności pochodzenia roślinnego
źródło problemu:
- istnienie norm UE,
- wewnętrznych norm sieci handlowych i firm
przetwórczych,
- norm docelowych krajów eksportu (USA, FR)
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Problemy - podsumowanie


Ograniczony potencjał analityczny laboratoriów –
aktualne możliwości oznaczeń pozostałości w
Polsce a bieżące potrzeby oceny upraw i
żywności
źródło problemu:
- różne zakresy analityczne laboratoriów
(dostępność aparatury)
- ilość możliwych do wykonania analiz
(przepustowość krótko i długoterminowa),
- praktyczne terminy wydawania wyników badań
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011
Instytut Ogrodnictwa
Pracownia Badania
Bezpieczeństwa Żywności
ul.Pomologiczna 18, 96-100 Skierniewice
http://www.inhort.pl/laboratorium_skazen.html
tel. (0-46) 834-52-72
[email protected]
Prawidłowa ochrona roślin,
bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna
żywność, SGGW 2011