MLEKO_WYKLADY POLOZNICTWO(1)

advertisement
MLEKO_WYKLADY POLOZNICTWO(1).doc
(440 KB) Pobierz
WYKŁADY POŁOŻNICTWO- (MLEKO)
WYKŁAD 1 6.10.04
ANATOMIA GRUCZOŁU MLEKOWEGO
Gruczoły mleczne są to zmienione gruczoły skórne (zmodyfikowane gruczoły potowe), które wiążą się
czynnościowo z układem płciowym. Czynności gruczołu mlekowego są ściśle związane z rozrodem.
W procesie udomowienia owiec i kóz związek pomiędzy czynnościami płciowymi, a wydzielaniem mleka uległ
wynaturzeniu. Okres oddawania mleka nie jest tłumiony ciążą. Laktacja nie jest związana z cyklem ciążowym.
CHARAKTERYSTYKA GRUCZOŁÓW MLECZNYCH U POSZCZEGÓLNYCH GATUNKÓW:
KROWA:Typ pachwinowy, ćwiartki w liczbie 4 tworzą strukturę zwana wymieniem. Ćwiartki są to cztery
niezależne jednostki funkcjonalne o wspólnym unerwieniu i unaczynieniu. Podlegają one takim samym bodźcom
nerwowym i czerpią krew ze wspólnych naczyń. Anatomiczna autonomia poszczególnych ćwiartek polega na tym,
że każda ćwiartka ma osobną otoczkę łącznotkankowa i miedzy ćwiartkami brak jest połączeń naczyniowych i
nerwowych. Proces zapalny nie rozprzestrzenia się z jednej ćwiartki na druga, ale tylko wtedy, gdy droga zakażenia
jest galaktogenna, (jeśli jest hematogenną to jest inaczej). Ćwiartki przednia i tylna tworzą dwie połowy: prawa i
lewą. 40% wielkości wymienia tworzą ćwiartki tylne, a 60% ćwiartki przednie. Między prawą a lewą częścią
wymienia jest wyraźne rozgraniczenie, środkiem wymienia przebiega rowek międzygruczołowy. Dobrze rozwinięte
wymię zajmuje przestrzeń między udami(od stawów kolanowych aż do doogonowych krawędzi ud) jest to tzw.
lustro mleczne. Każda ćwiartka składa się z trzonu gruczołu podwieszonego w okolicy łonowej i pachwinowej
swoja podstawa. Każdej ćwiartce odpowiada strzyka, jest on długości 6-8 cm a grubości 2,5-3 cm. Strzyk ma
przewód wyprowadzający znajdujący ujście na końcu strzyku. Strzyki zakończone są ujściem kanału strzykowego
(to samo, co przewód brodawkowy). Kanał strzykowy ma długość 8-12 mm. Przewód ten prowadzi do zatoki
strzyku, zatoka ta pokryta jest nabłonkiem dwuwarstwowym cylindrycznym. Zatoka strzykowa+zatoka
gruczołowa= zatoka mlekonośna. Obie te części są od siebie oddzielone fałdem okrężnym grubości 2-6 mm.
zbudowanym z tkanki łącznej oraz przebiegających okrężnie włókien mięśniowych. W fałdzie tym przebiega żyła
pierścieniowa. W tym miejscu dochodzi do odcięcia mleka przy niewłaściwym udoju mechanicznym. W miejscu
przejścia części strzykowej zatoki mlekonośnej w przewód strzykowy znajduje się 5 fałdów błony śluzowej
ułożonych promieniście, od których odchodzą fałdy wtórne, całość zwana jest ROZETA CHRISTENBERGA. W
samym kanale strzykowym znajdują się fałdy błony śluzowej ułożone podłużnie, jest ich 4-5. Wskutek tego
zaciśnięty kanał strzykowy ma na przekroju kształt gwiazdy. Wokół kanału strzykowego, który jest pokryty
nabłonkiem wielowarstwowym płaskim znajdują się włókna mięśni gładkich i włókna elastyczne, co tworzy mięsień
zwieracz strzyku, który zamyka ujście kanału strzykowego. Ten mięsień odgrywa istotna rolę w odporności
gruczołu mlekowego na zakażenia i decyduje o tym czy krowa się doi miękko czy twardo. Jeśli krowa doi się
twardo to jest mniejsza szansa na uszkodzenie gruczołu. W sklepieniu zatoki mlecznej znajdują się ujścia 8-12
przewodów mlecznych, te przewody w miarę oddalania się od zatoki i zagłębiania się w miąższu gruczołu dzielą się
na przewody dalszych rzędów i łącza z pęcherzykami gruczołowymi. Na przekroju wymienia wyróżnia się część
gruczołową (miąższ wymienia), która zbudowana jest ze zrazów a te ze zrazików.
Wymię pokryte jest cienką i delikatna skórą, lekko owłosioną, dobrze przesuwalną, dającą się ująć w palce,
zaopatrzoną w liczne gruczoły potowe i łojowe. Skóra strzyku jest bez włosa, gruba, nieprzesuwalna i sucha. Pod
skóra wymienia jest warstwa tłuszczowa, zrośnięta jest ona z otoczka gruczołu. Główną warstwa ściany strzyku jest
warstwa mięśniowo naczyniowa, oprócz licznych włókien elastycznych są włókna mięśniowe i naczynia. Kierunek
przebiegu włókien jest różny. Aparat podwieszający wymienia składa się a powięzi powierzchownej, która otacza
wszystkie ćwiartki z zewnątrz oraz powięzi głębokiej, która odchodzi wzdłuż lini białej od powięzi głębokiej
brzucha. Powięź głęboka wchodzi między połówki wymienia tworząc dwublaszkowe więzadło podwieszające
wymienia zwane także przegrodą wymienia. Jest ono bogate w liczne włókna sprężyste łącznotkankowe, podobne
do powięzi żółtej brzucha. Przyczepia się do spojenia miednicy, ścięgna przedłonowego, przyśrodkowych połówek
powierzchni wymienia. Krew tętnicza doprowadzana jest przez tętnicę sromową zewnętrzną zwaną także tętnicą
wymienia. Wchodzi ona do gruczołu przez tylną część podstawy wymienia, odchodzą od niej t. podstawna
wymienia tylna i przednia. Od tych tętnic odchodzą liczne odgałęzienia, które stanowią sieć tętniczą wymienia.
Dochodzą te tętnice do wierzchołka strzyku, jest tam duże zagęszczenie naczyń krwionośnych, także zranienie
powoduje duże krwawienie. Odpływ krwi z wymienia odbywa się 3 drogami:
1. żyła sromowa zewnętrzna (to główna droga)
2. żyła podskórna brzucha
3. żyła kroczowa
Żyły mają liczne anastomozy między sobą, cechy mleczności krowy możemy ocenić na podstawie żyły podskórnej
brzucha.
Układ chłonny wymienia składa się z samodzielnych lub łączących się w pary naczyń chłonnych, które
odprowadzają chłonkę do nadwymieniowych węzłów chłonnych.
Unerwienie gruczołu mlekowego u krowy:

nasienny zewnętrzny- obecnie zwany genito-femoralis, w skład jego wchodzą gałązki n. rdzeniowych L3,
L4 (niekiedy L2), unerwia on przednia i boczną część wymienia

nerw biodrowo-pachwinowy

nerw biodrowo-podbrzuszny- unerwia przód wymienia

nerwy sromowe- unerwia tylną część wymienia (obszar lustra mlecznego) i dochodzą do nasady strzyków
Nerwy nasienny zewnętrzny i biodrowo-pachwinowy unerwiają większą część wymienia.
Gruczoł mlekowy posiada włókna nerwowe czuciowe i ruchowe.
OWCE I KOZY:Gruczoł mlekowy leży w okolicy pachwinowej. Składa się z dwóch połówek:lewej i prawej.
Każda połówka składa się z jednego kompleksu gruczołowego. U owcy obie połówki mają kształt półkuli. Są
wyraźnie od siebie oddzielone za pomocą rowka naczyniowego. Strzyki są kształtu stożkowatego, długości 1-3 cm.
odstają na boki i są skierowane przednio-bocznie. Kanał strzykowy u owiec jest długi. Pomiędzy częścią strzykową
a częścią gruczołową zatoki mlecznej znajduje się przewężenie oddzielające te dwie części. Przewody
wyprowadzające i budowa gruczołu mlekowego są podobne jak u krów. U owiec nie stwierdza się mięśnia
zwieracza strzyku. Gruczoł mlekowy u kóz jest stosunkowo duży. Strzyki młodych kóz są wydłużone, a u starych są
brzuchate i krótsze. Strzyki ustawione są przednio-bocznie. Skóra wymienia kóz jest dobrze owłosiona, włosy są
skierowane w kierunku strzyku. Kanał strzykowy u kóz jest stosunkowo krótki(5-7 mm.). Strzykowa część zatoki
jest dość szeroka i podzielona na przewężenia. Część gruczołowa zatoki jest stosunkowo duża i wpada do niej 6-9
przewodów mlecznych. U owiec i kóz budowa bardzo podobna. Unaczynienie i unerwienie podobne jak u krowy.
ŚWINIA;Gruczoły mlekowe mają położenie piersiowo-brzuszno-pachwinowe. U świń są dwie polówki wymienia.
Każda składa się z 7 kompleksów gruczołowych (rzadziej 5-8). Wśród tych kompleksów są 2 piersiowe, 4 brzuszne
i 1 pachwinowy. Każdy taki kompleks składa się z dwóch systemów gruczołowych, trzonu kompleksu, oraz strzyku
kształtu cylindrycznego. Skóra trzonu gruczołu pokryta jest niewielka ilością włosów. Po każdej stronie 3 z
kompleksów są przed pępkiem, 1 na wysokości pępka, a 3 za pępkiem. Pierwsza para znajduje się między
kończynami przednimi a ostatnia między tylnymi. U świń kompleksy mogą wykazywać duże różnice w rozwoju i
budowie albo zupełnie nie występować (zwłaszcza 2 i 6). Między 3 a 4 mogą występować dodatkowe kompleksy.
Dlatego są duże różnice w przyrostach prosiąt tego samego miotu. Każdy kompleks ma brodawkę 20-30 mm. Skóra
brodawki nie jest pokryta włosem. Brodawka jest mała, walcowata. Na brodawce uchodzą 2-3 przewody
brodawkowe (kanały strzykowe). Przewody łączy się z zatoką mlekową, która przechodzi w przewody mleczne.
Kanały strzykowe są bardzo wąskie, długości 3-4 mm także nie istnieje możliwość leczenia dowymieniowego.
Zatoka strzykowa jest mała i wąska tak samo jak część gruczołowa.
Unaczynienie:
1) T. piersiowa wewnętrzna
2) T. piersiowa boczna
3) T. podbrzusza przednia (kompleksy przednie)
4) T. sromowa zewnętrzna (kompleksy brzuszne i pachwinowe)
Krew odpływa analogicznymi żyłami.
Naczynia chłonne odchodzą od węzłów chłonnych szyjnych powierzchownych, brzusznych i pachwinowych.
Tylne kompleksy unerwia nerw genito-femoralis natomiast przednie nerwy międzyżebrowe.
KLACZ: Złożony jest gruczoł mlekowy z 2 kompleksów (lewego i prawego). Przyjęto to nazywać wymieniem.
Obydwie połówki przedzielone są rowkiem międzygruczołowym. Położenie gruczołu jest b. charakterystyczne,
znajduje się on w okolicy pachwinowej, trudno jest go badać. Skóra wymienia zawiera liczne gruczoły, których
wydzielina pokrywa obie połówki. Połówki są bocznie spłaszczone, spłaszczone są także brodawki. Długość strzyku
to 3-4 cm (wahania 2,5-5). Na szczycie każdej brodawki znajdują się dwa małe położone blisko siebie ujścia
przewodów brodawkowych. Każda połówka składa się z dwóch, rzadziej trzech systemów gruczołowych. Przewody
brodawkowe tych systemów przechodzą przez jedna brodawkę i każdy otwiera się oddzielnym ujściem. W każdej
połowice są dwie zatoki strzyku i dwie zatoki gruczołowe (przednia i tylna). Przebieg przewodów i przewodzików
jest podobny jak u bydła. U klaczy mięsień zwieracz strzyku nie jest wyraźnie wykształcony. Kanał strzykowy jest
krótszy i węższy niż u krowy.
Unaczynienie: Krew doprowadzana jest przez t. sromowa zewnętrzną, a odprowadzana analogiczną żyłą. Unerwione
jest wymię przez nerw genito-femoralis.
SUKA: Gruczoł sutkowy składa się z 4-5 (rzadziej 6) położonych po obu stronach kompleksów. Położenie tych
kompleksów jest piersiowo-brzuszno-pachwinowe (2 piersiowe, 2 brzuszne i 1 pachwinowy). Liczba zależy od rasy
suki. Te kompleksy nie muszą leżeć symetrycznie. W skład takiego jednego kompleksu wchodzi 8-12 systemów
gruczołowych, odpowiednio do tego taka sama ilość zatok i przewodów mlekonośnych. Kanał strzykowy stanowi
1/3-1/4 długości brodawki. W skórze brodawek jest dużo gruczołów potowych i łojowych.
Unaczynienie:
1) T. sromowa zewnętrzna
2) Odgałęzienia t. podbrzusznej przedniej i tylnej
3) T. piersiowa wewnętrzna
Naczynia chłonne biegną z kompleksów przednich do węzłów chłonnych pachowych, z kompleksów środkowych
do węzłów pachwinowych, z tylnych do węzłów powierzchownych. Przy usuwaniu kompleksów należy pamiętać o
usunięciu przynależnych węzłów chłonnych.
Unerwienie: n. genito-femoralis i nerwy międzyżebrowe.
KOTKA: Gruczoł sutkowy składa się z położonych po obu stronach 4 par kompleksów. Położenie jest piersiowobrzuszne (dwie pary piersiowych i dwie pary brzusznych). Każdy kompleks zawiera 5-6 systemów (od 4-7) i taką
samą ilość zatok i przewodów mlekonośnych. Pierwsza para kompleksów piersiowych leży między przednimi
kończynami, druga nieco w tyle. Pierwsza para kompleksów brzusznych znajduje się przed płaszczyzną dzieląca na
połowy odległość między ostatnim żebrem a guzem biodrowym, druga para między kończynami tylnymi.
Unaczynienie i unerwienie podobne jak u suki.
WYKŁAD 2
13.10.04
MIKROSKOPOWA BUDOWA WYMIENIA:
Gruczoł mlekowy zawiązuje się w postaci parzystych listewek mlekowych utworzonych wskutek zgrubienia
nabłonka ektodermalnego na brzusznej części skóry. Od każdej listewki wnikają do tkanki mezenchymalnej (tk.
podskórnej) pasma komórek nabłonkowych, z których powstają elementy gruczołowe. Te pasma są początkowo
jednolite a dopiero później zyskują światło i rozszerzają się drzewkowato. W ten sposób powstają zawiązki
przewodów wyprowadzających i kanalików wydzielniczych. U samców gruczoł mlekowy jest zredukowany. U
samic szczyt rozwoju gruczołu przypada na koniec ciąży, początek laktacji, później ulega on inwolucji. Zanik
gruczołu polega na przeroście tkanką łączną i przekształceniu w tkankę tłuszczową (pozostają resztki tkanki
gruczołowej). Gruczoł mlekowy u krowy jest zróżnicowanym zespołem gruczołów potowych, których czynności
zostały zmienione i przystosowane do wydzielania. Gruczoł mlekowy u krowy ma charakter pęcherzykowy lub
cewkowo-pęcherzykowy, otoczony torebką łącznotkankową z włóknami kolagenowymi i sprężystymi, łączy się z
tkanką podskórną( tworząc aparat podwieszający). Złożony jest z płatów, które składają się z płacików
oddzielonych od siebie tkanką łączną międzypłacikową. Taki płacik gruczołu składa się z odcinków wydzielniczych
w kształcie pęcherzyków. Między pęcherzykami jest tkanka luźna z naczyniami oraz włóknami nerwowymi. Tkanka
łączna śródpłacikowa zawiera niewielką ilość włókien kolagenowych, co ułatwia rozrost gruczołu mlekowego
podczas laktacji. W pierwszych dniach laktacji pewne komórki przechodzą do światła pęcherzyków tworząc tzw.
ciałka siary. Ściana pęcherzyków zbudowana jest z nabłonka różnej wielkości, zależy to od stanu funkcjonalnego
gruczołu. Od pęcherzyka odchodzą przewody śródpłacikowe, później międzypłacikowe, łącza się one w przewody
mlekonośne, które odchodzą do zatoki mlekonośnej oraz przewody strzykowe lub brodawkowe. W gruczole
nieczynnym pęcherzyki są małe a ściana ich utworzona jest z nabłonka wielowarstwowego płaskiego. W gruczole
mlekowym podczas ciąży zachodzą zmiany-następuje powiększenie objętości, nabłonek przewodów mlekonośnych
tworzy uwypuklenia, które w postaci pasm wnikają do przegród łącznotkankowych. Później powstają pęczki, które
przekształcają się w pęcherzyki (nabłonek jednowarstwowy sześcienny), dochodzi do zmniejszania ilości tkanki
łącznej. Z biegiem ciąży maleje ilość tkanki łącznej, a zwiększa się ilość odcinków wydzielniczych (prawie do
siebie przylegają). Dochodzi do rozrostu naczyń krwionośnych, które oplatają odcinki wydzielnicze w postaci
kapilarów. Wydzielanie wydzieliny zaczyna się przed porodem. Początkowo są to kropelki tłuszczu, które wchodzą
w skład siary. W okresie laktacji nabłonek odcinków wydzielniczych przekształca się w nabłonek walcowaty.
Laktocyty spoczywają na błonie podstawnej, otoczone siecią włókien siateczkowych. Między nabłonkiem a błoną
podstawną są komórki epitelialne (koszyczkowe), których skurcz przyczynia się do opróżniania pęcherzyków z
wydzieliny. Komórki koszyczkowe przekazują bodźce z podścieliska do komórek gruczołowych. Regulują okresy
tworzenia wydzieliny. Wewnątrz cytoplazmy tych komórek leżą kropelki tłuszczu, łącza się one w duże krople i
przesuwają do powierzchni komórki. Powstają uwypuklenia wystające do światła odcinka wydzielniczego. To
uwypuklenie odrywa się od reszty komórki i zachodzi wydzielanie apokrynowe (naruszenie integralności komórki).
Krople tłuszczu otoczone są osłonka zapobiegającą zlewaniu się ich. Ten sposób wydzielania jest na początku
laktacji, gdy komórkę ma opuścić duża kropla tłuszczu to pociąga ona za sobą cytoplazmę. Komórki gruczołowe
wydzielają tez białko i laktozę.
Badania mikroskopem elektronowym wykazały, że powstające ziarenka białka mają średnicę 340 nanometrów i
gromadzą się przy Aparacie Golgiego skąd wydzielina przechodzi do światła, bez naruszenia integralności komórkijest to wydzielanie mezokrynowe. W procesie wydzielania niektóre komórki się złuszczają i wchodzą w skład
wydzieliny. U starszych krów światło odcinków wydzielniczych może być wypełnione masą koloidową lub
zawierać ciałka skrobiowe, które mogą być przepojone ciałkami mineralnymi. Przewody śródpłacikowe zbudowane
są z nabłonka jednowarstwowego sześciennego a międzypłacikowe z jednowarstwowego walcowatego. Przewody i
zatoki mlekonośne wyściela nabłonek dwuwarstwowy walcowaty. Nabłonek w przewodach strzykowych jest
wielowarstwowy płaski.
Po zakończeniu laktacji następuje inwolucja gruczołu mlekowego, ustaje wytwarzanie wydzieliny, resztki są
fagocytowane przez histiocyty i odprowadzane przez naczynia chłonne. Światło odcinków wydzielniczych coraz
bardziej maleje. Ostatecznie zachowują się tylko przewody wyprowadzające. Zmianom towarzyszy rozrost tkanki
łącznej śródmiąższowej. Proces uwsteczniania gruczołu mlekowego rozpoczyna się na obwodzie i posuwa się w
kierunku wnętrza. Rozwój gruczołu mlekowego przebiega najszybciej po osiągnięciu dojrzałości płciowej i w czasie
pierwszej ciąży. W pierwszym okresie rozwijają się przewody, tkanka łączna, tkanka tłuszczowa a na końcu zraziki
i pęcherzyki mlekotwórcze. Wzrost gruczołu mlekowego od urodzenia do osiągnięcia dojrzałości płciowej jest
proporcjonalny do wzrostu masy ciała. Dopiero przed pierwszą rują jest przyspieszony wzrost gruczołu. Drugi
wzrost jest po pierwszym zapłodnieniu, dotyczy to głównie pęcherzyków mlekotwórczych. Hormony jajnikowe
pobudzają wzrost gruczołu mlekowego.
Mammogeneza- pod tym pojęciem rozumiemy rozwój i wykształcanie się gruczołów mlecznych. Laktogeneza –
rozpoczęcie się procesu wydzielania mleka jest warunkiem laktopoezy (galaktopoezy)- pod tym pojęciem
rozumiemy utrzymywanie na odpowiednim poziomie po wycieleniu procesu wytwarzania mleka. Te procesy
stymulowane są dojem. Regulacja mammogenezy- w okresie przed pokwitaniem wzrost gruczołu mlekowego
pozostaje jedynie pod wpływem hormonu wzrostu, hormonów tarczycy, insuliny, glikokortykosterydów, prolaktyny.
W okresie pokwitania u samic dochodzi do wzrostu poziomu estrogenów i progesteronu. Estrogeny wywierają
ważny wpływ na rozwój przewodów mlecznych, natomiast rozwój zrazików i pęcherzyków ulega kontroli przez
estrogeny i progesteron. Mammotropowo działają FSH i LH.
Laktogenezę można podzielić na dwa okresy:
I. Niewielkie ilości wydzielanego mleka, wydzielane w komórkach nabłonka gruczołowego pojawiają się około
4 tyg. przed wycieleniem krowy. Gromadzi się niewielka ilość wydzieliny nie podobnej do mleka.
Rozpoczyna się też transfer immunoglobulin do gruczołu mlekowego. Na 3-10 dni przed wycieleniem
wzrasta proces syntezy i wydzielania mleka, nasila się synteza laktozy i zwiększa się ilość wydzieliny
podobnej do siary.
II.
W pierwszych tygodniach po wycieleniu następuje intensyfikacja syntezy i wydzielania
mleka. Jest to wynik przesunięcia dopływu składników pokarmowych z macicy do wymienia. Następuje
początek galaktopoezy (ciągłego wydzielania mleka). W pierwszym okresie wydzielina tuż po porodzie nie
ma takiego składu jak mleko, jest to tzw. siara-mleko, które pozyskujemy w ciągu pierwszych 5 dni po
wycieleniu (5-8 dni).
W porównaniu z mlekiem dojrzałym posiada inny skład i nie może być wykorzystywana do konsumpcji. Do
21 dni po wycieleniu skład mleka powraca do normy. Wydzielina pierwszego udoju po wycieleniu jest to
siara pierwsza (zawiera ona dużo białka i suchej masy). Siara ma mniej wody (73%), mleko (87%), sucha
masa w siarze to 27%, natomiast w mleku 12,4%. Siara ma więcej kazeiny niż mleko, ma dużo albumin,
globulin, tłuszczu tyle samo, mniej cukru, bardzo dużo popiołu. Siara wraz z kolejnymi udojami zyskuje
skład coraz bardziej podobny do normalnego mleka. Ilość pozyskiwanej siary w pierwszym doju jest różna
(8-12 kg.). Zawartość Ig w pierwszej siarze podlega dużym wahaniom. Transfer Ig odbywa się pod wpływem
hormonów ciążowych, dochodzi do przenoszenia IgA, IgM, IgG. Immunoglobuliny przechodzą w sposób
selektywny do wymienia. Najwyższe stężenie Ig jest na 2-3 tyg. przed wycieleniem, później spada, a kolejny
wzrost jest na 7 d...
Plik z chomika:
WeterynarzPL
Inne pliki z tego folderu:

NARZĘDZIA - ROZRÓD.ppt (1642 KB)
 Akuszeria Pyt i Odp.doc (44 KB)
 egz 2 cz.doc (55 KB)
 II czesc- pytania.doc (55 KB)
 Leki położnictwo.doc (174 KB)
Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl
Choroby Bydła - Rozród
Download