Elementy psychiatrii cz. 2
advertisement
Elementy psychiatrii cz. 2 Dr n. med. Piotr Abramczyk Procesy poznawcze • • • • • • świadomość wraŜenia i spostrzeŜenia pamięć uwaga myślenie intelekt Myślenie • Konkretno-obrazowy • Abstrakcyjny • Intuicyjny Zaburzenia myślenia • Treści – Urojenia – Idee nadwartościowe – Natręctwa myślowe i fobie • Toku – Rozkojarzenie – Przyśpieszenie – Spowolnienie Urojenia • Fałszywe sądy • Przekonanie o ich prawdziwości • Brak krytycyzmu (mimo dowodów błędności) Urojenia • • • • • • • Prześladowcze Zazdrości Hipochondryczne Grzeszności i winy Wielkościowe Odnoszące Oddziaływania, owładnięcia Urojenia • Paranoiczne • Niespójne • Rzutowanie wstecz Idee nadwartościowe • Szczególnie waŜne przekonania • Związek emocjonalny • Działacze społeczni • PodróŜnicy • Fanatycy Natręctwa i fobie • Natręctwa (przeświadczenie o ich niedorzeczności): – Myśli – WyobraŜenia – Czynności Fobie • Określone sytuacje • Lęk • Unikanie • Klaustrofobia • Agorafobia • Acrofobia Zaburzenia toku myślenia • • • • Rozkojarzenie Przyśpieszenie Spowolnienie Splątanie zahamowanie Zaburzenia myślenia • • • • Myślenie magiczne Perseweracje Myślenie paralogiczne Myślenie symboliczne (przedmioty, zjawiska) • Myślenie rezonerskie Zaburzenia toku myślenia • • • • • Lepkość Myślenie autystyczne Ambisentencja, Depresonalizacja, Derealizacja Procesy poznawcze • • • • • • świadomość wraŜenia i spostrzeŜenia pamięć uwaga myślenie intelekt Zaburzenia pamięci • Pamięć: – ŚwieŜa, trwała – Konsolidacja – WyobraŜenia – Utrwalanie, przechowywanie, odtwarzanie: • SpostrzeŜeń, myśli, emocji, czynności ruchowych Zaburzenia pamięci • Nadczynność – hipermnezja • Niedoczynność – hypomnezja: – Czynnościowa (rozproszenie uwagi, wzruszenie) – Wywołana zmianami organicznymi (zespół psychoorganiczny) Zaburzenia pamięci • Niepamięć - amnezja – Okres – Konfabulacje – Wsteczna, następcza Zaburzenia pamięci • Zafałszowanie pamięci (paramnezja) – W okresie przechowywania – Konfabulacje – Omamy pamięciowe – Złudzenia pamięciowe (pod wpływem emocji) – Kryptomnezje (utrata cechy powtórności) – Ekmnezje (mieszanie przeszłości z teraźniejszością) Procesy poznawcze • • • • • • świadomość wraŜenia i spostrzeŜenia pamięć uwaga myślenie intelekt Uwaga • Ukierunkowanie czynności poznawczych – Dowolne – Mimowolne – Zakres, skupienie, trwałość, przerzutność, podzielność, wybiórczość Uwaga • Nadmierna przerzutność – mania • Trudność przenoszenia – otępienie, depresja • Nadmierna trwałość - lepkość Procesy poznawcze • • • • • • świadomość wraŜenia i spostrzeŜenia pamięć uwaga myślenie intelekt Zaburzenia świadomości • Świadomość – Odzwierciedlenie rzeczywistości – Poczucie przeŜywania zjawisk – Orientacja – Samoorientacja • Przytomność Zaburzenia świadomości • Układ siatkowaty wstępujący • Układ siatkowaty zstępujący • Pytania o orientację w czasie, otoczeniu i przestrzeni Zaburzenia świadomości • Ilościowe zaburzenia świadomości – Przymglenie świadomości (nieostrość spostrzeŜeń) – Senność patologiczna – Półśpiączka – Śpiączka Glasgow Coma Scale - GCS • • Ocenie podlega: Otwieranie oczu – – – – • Kontakt słowny: – – – – – • 4 punkty - spontaniczne 3 punkty - na polecenie 2 punkty - na bodźce bólowe 1 punkt - nie otwiera oczu 5 punktów - odpowiedź logiczna, pacjent zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby 4 punkty - odpowiedź splątana, pacjent zdezorientowany 3 punkty - odpowiedź nieadekwatna, nie na temat lub krzyk 2 punkty - niezrozumiałe dźwięki, pojękiwanie 1 punkt - bez reakcji Reakcja ruchowa: – – – – – – 6 punktów - spełnianie ruchowych poleceń słownych, migowych 5 punktów - ruchy celowe, pacjent lokalizuje bodziec bólowy 4 punkty - reakcja obronna na ból, wycofanie, próba usunięcia bodźca bólowego 3 punkty - patologiczna reakcja zgięciowa, (przywiedzenie ramion, zgięcie w stawach łokciowych i ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych) 2 punkty - patologiczna reakcja wyprostna, (przywiedzenie i obrót ramion do wewnątrz, wyprost w stawach łokciowych, nawrócenie przedramion i zgięcie stawów ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych, odwrócenie stopy) 1 punkt - bez reakcji GCS Na podstawie skali Glasgow zaburzenia przytomności najczęściej dzieli się na: • • • • • • GCS 13-15 - łagodne GCS 9-12 - umiarkowane GCS 6-8 - brak przytomności GCS 5 - odkorowanie GCS 4 - odmóŜdŜenie GCS 3 - śmierć mózgowa GCS dzieci Pediatryczna skala GCS - skala uŜywana w pediatrii do określanie stopnia przytomności. Zawiera się w przedziale od 3 do 15 punktów, gdzie 3 oznacza najgorsze rokowanie, a 15 najlepsze. Składa się z trzech elementów: • reakcja wzrokowa dziecka • reakcja słowna dziecka • odpowiedź ruchowa. Odpowiedź wzrokowa. (maksymalna ilość pkt. = 4) • NIE otwiera oczu. • Otwiera oczy na ból. • Otwiera oczy na polecenie głosowe. • Otwiera oczy spontanicznie. Odpowiedź słowna (maksymalna ilość pkt. = 5) • BRAK odpowiedzi słownej. • Pobudzone, niespokojne. • Niespokojne w odpowiedzi na bodźce. • Płacz ustępujący po przytuleniu. • Uśmiecha się, wodzi wzrokiem. Odpowiedź ruchowa. (maksymalna ilość pkt. = 6) • BRAK odpowiedzi ruchowej. • Reakcja wyprostna. • Reakcja zgięciowa. • Odsuwa się od bólu. • Lokalizuje ból. • Spełnia polecenia. AVPU Skala AVPU - jest uŜywana w celu oceny świadomości pacjenta, szczególnie w krajach anglosaskich. • • • • A (Alert) - pacjent przytomny, skupia uwagę V (Verbal) - pacjent reaguje na polecenia głosowe P (Pain) - pacjent reaguje na bodźce bólowe U (Unresponsive) - pacjent jest nieprzytomny, nie reaguje na Ŝadne bodźce. Jakościowe zaburzenia świadomości • Zespół majaczeniowy (delirium) – zaburzenia orientacji – Omamy – Urojenia niespójne – Lęk – Niepokój ruchowy – Niepamięć – Dysforia Jakościowe zaburzenia świadomości • Zespół pomroczny – zaburzenia orientacji – Lęk – Pobudzenie ruchowe – Niepamięć Jakościowe zaburzenia świadomości • Zespół pomroczny jasny – Dobra orientacja – Przymglenie świadomości – Zaburzenie toku myślenie – Niepamięć Jakościowe zaburzenia świadomości • Zespół splątaniowy – Zupełna dezorientacja – Zaburzenia toku myślenia – Omamy – Złudzenia – Niepamięć Jakościowe zaburzenia świadomości • Zespół onejroidalny – zaburzenia orientacji – Omamy – Zaburzenia pamięci Procesy poznawcze • • • • • • świadomość wraŜenia i spostrzeŜenia pamięć uwaga myślenie intelekt Intelekt • • - Wrodzone zaburzenia intelektu Wady genetyczne Zaburzenia płodowe Nabyte zaburzenia intelektu Okres okołoporodowy Zaburzenia hormonalne Zmiany organiczne Upośledzenie umysłowe • • • • lekkie (9-12lat) umiarkowane (6-9 lat) znaczne (3-6lat) Głębokie (<3lat) OTĘPIENIE • Zespół objawów spowodowanych chorobą mózgu zwykle o charakterze przewlekłym, w którym zaburzone są funkcje poznawcze. • Otępienie objawia się obniŜeniem sprawności intelektualnych i upośledzeniem funkcjonowania w Ŝyciu codziennym i społecznym. • Otępienie nie musi obejmować wszystkich funkcji poznawczych. Kryterium rozpoznania jest zaburzenie co najmniej 2 funkcji poznawczych, z których jedną jest pamięć. Procesy poznawcze • • • • • • świadomość wraŜenia i spostrzeŜenia pamięć uwaga myślenie intelekt OTĘPIENIE (ICD-10) Inne objawy • Zachowana świadomość (brak przymglenia lub majaczenia) • Zaburzenia emocji i zachowania (chwiejność emocjonalna, draŜliwość, apatia, prymitywizacja zachowań) • Utrzymywanie się objawów powyŜej 6 miesięcy Ocena zaawansowania otępienia The Global Deterioration Scale (GDS) Objawy Zaawansowanie Utrata zdolności językowych, zdolności chodzenia, śmierć Stopień 7 – bardzo cięzkie Wymaga stałej opieki Stopień 6 - cięŜkie Utrata samodzielności, pamięta swoje imie, depresja, zaburzenia zwieraczy Chory nie moŜe obyć się bez drugiej osoby, pobudzony, nie pamięta adresu Stopień 5 - znaczne Stopień 4 – średnio nasilone Stopień 3 - umiarkowane Stopień 2 - niewielkie Brak zdolności do pracy i złoŜonych czynności Wyraźne zauwaŜalne narastanie deficytów funkcji poznawczych - Stopień 1 - pogranicze Stopień 0- brak zaburzeń Subiektywne zaburzenia pamięci norma Lata 0 5 10 15 20 Reisberg et al, 1982 PRZYCZYNY OTĘPIENIA 5% 38% 29% 13% 9% 4% otępienie naczyniopochodne choroba Alzheimera otępienie z ciałami Lewy'ego otępienie czołowo-skroniowe inne zwyrodnieniowe potencjalnie terapeutyczne ch.Alzheimera+otępienie naczyniopochodne DIAGNOSTYKA PODSTAWOWA • Powtórzenie nazw 3 przedmiotów bezpośrednio i po 3 minutach • Dni tygodnia od ostatniego do pierwszego • Test rysowania zegara • Krótka Ocena Stanu Psychicznego (MMSE) KRÓTKA OCENA STANU PSYCHICZNEGO Mini-Mental State Examination(MMSE) • • • • • Orientacja w czasie i miejscu Zapamiętywanie (trzy słowa) Uwaga i liczenie (100 – 7) Przypominanie Funkcje językowe (nazywanie, powtarzanie, wykonywanie poleceń, pisanie) • Praksja konstrukcyjna (przerysowanie rysunku) • Wynik poniŜej 24 pkt. sugeruje otępienie, poniŜej 27 pkt – szczegółowe badanie kliniczne TEST RYSOWANIA ZEGARA Poziom I • Niewielkiego stopnia trudności w rozmieszczaniu godzin • Oznaczanie godzin na zewnątrz koła • Godziny do góry nogami • Rysowanie „szprych” w celu zachowania orientacji Poziom II-V: • postępujące zaburzenia wzrokowo-przestrzenne OTĘPIENIE TYPU ALZHEIMEROWSKIEGO • Początek niezauwaŜalny, przebieg postępujący • Upośledzenie pamięci świeŜej • Nieporadność, trudności z doborem słów • Niepokój, agresja, nierozpoznawanie bliskich osób ZABURZENIA I PROBLEMY WSPÓŁISTNIEJĄCE • • • • • • • Depresja „Psychozy starcze” Stany majaczeniowe Choroby somatyczne Polipragmazja Interakcje lekowe Samotność OPIEKA NAD CHORYM • Edukacja rodziny • Opieka domowa • Grupy wsparcia dla chorych i rodzin • Domy pobytu dziennego • Domy pomocy społecznej
