Iwan_Mikroekonomia_2017_2

Doc. dr Bolesław Iwan
Przedmiot – Mikroekonomia
Studia Niestacjonarne. Rok I, Semestr 1.
Kierunek – Turystyka i Rekreacja
Temat - Analiza kosztów działalności
przedsiębiorstwa
1
Wprowadzenie
Koszty całkowite (TC – Total Costs) – są to wszystkie nakłady
poniesione przez przedsiębiorstwo na produkcję towarów i
usług wyrażone w pieniądzu.
Analiza kosztów w każdym przedsiębiorstwie jest niezwykle
ważna, ponieważ kierownictwo przedsiębiorstwa musi
analizować miejsca powstawania kosztów i na tej podstawie
podjąć działania zmierzające do ich obniżenia. Koszty
przesądzają też o efektywności przedsiębiorstwa.
2
Cel wykładu
Przewodnim problemem niniejszego wykładu jest analiza rodzajów
kosztów występujących zarówno w przedsiębiorstwie
produkcyjnym, jak i usługowym. Zadaniem studentów jest
przyswojenie treści załączonego wykładu, celem zdobycia wiedzy
o istocie kosztów przedsiębiorstwa i o rodzajach kosztów, o
strukturze kosztów, o wpływie kosztów na efektywność
przedsiębiorstw, o sposobach (drogach) obniżania kosztów.
Na końcu wykładu podana zastała literatura przedmiotu.
Studenci mogą więc poszerzyć swoją wiedzę studiując literaturę
przedmiotu.
3
Dlaczego przedsiębiorstwa, gospodarstwa i inne organizacje
przywiązują wielką wagę do analizy kosztów swojej
działalności oraz do analizy struktury kosztów?
 Dlatego, że każdy wzrost kosztów produkcji i dystrybucji przy
danej cenie towarów i usług oznacza spadek zysków
przedsiębiorstw działających na rynku konkurencyjnym.
 Dlatego, że w gospodarce rynkowej przedsiębiorstw same
decydują ile i czego będą produkować i sprzedawać, a to
zależy od cen towarów i usług.
4
 Dlatego, że podaż oferowanych towarów i usług zależy od
kosztów jednostkowych, a zwłaszcza od kosztów krańcowych.
 Dlatego, że firmy muszą poszukiwać miejsc i możliwości
obniżki kosztów swej działalności, gdyż koszty są jedną z
przewag konkurencyjnych w gospodarce rynkowej.
5
Podstawowe kategorie kosztów
A. Koszty całkowite (TC)
• Są to całkowite nakłady na produkcję wyrobów i usług wyrażone w
ujęciu wartościowym. Koszty całkowite rosną wraz ze wzrostem
ilości produkcji dóbr i usług. Jeżeli produkcja spada z jakiś powodów,
to również zmniejszą się koszty całkowite. Jest to także całkowity
wydatek pieniężny przedsiębiorstw konieczny do wytworzenia
określonej ilości towarów i usług.
• Analiza kosztów przedsiębiorstw zawsze zmierza w tym kierunku by
dowiedzieć gdzie powstają koszty przedsiębiorstwa oraz po to by na
podstawie tej analizy podjąć działania do obniżenia kosztów do
bardziej racjonalnego organizowania produkcji. Każdy wzrost
nieuzasadnionych kosztów obniża zysk przedsiębiorstwa i pogarsza
ich pozycję konkurencyjną.
6
TC
=
(koszty
całkowite)
FC
+
(koszty stałe)
VC
(koszty zmienne)
B. KOSZTY STAŁE FC (FC – Fixed Costs) – zwane
kosztami pośrednimi.
Są to koszty, które przedsiębiorstwa i inne organizacje
muszą ponosić niezależnie od wielkości produkcji.
Nawet jeśli produkcja wynosi 0, to koszty te muszą być
ponoszone. Są to koszty, które nie zmieniają się wraz ze
zmianą wielkości produkcji Q.
7
•
-
Do kosztów FC zalicza się:
koszty administracji,
koszty ochrony i zabezpieczenia przedsiębiorstwa,
koszty konserwacji (budynków, maszyn, urządzeń),
czynsze dzierżawcze,
podatki od nieruchomości,
ubezpieczenia,
podatki lokalne.
FC : Q = AFC
gdzie: FC = koszty stałe, Q = Liczba wyprodukowanych produktów,
AFC (Average Fixed Costs) = Przeciętny koszt stały.
8
C. KOSZTY ZMIENNE VC (VC – Variable Costs)
Koszty zmienne zmieniają się wraz ze zmianą wielkości Q. Jeśli Q rośnie
to rosną koszty zmienne, a jeśli Q spada to zmniejszają się koszty
zmienne. Są to składniki kosztów produkcji i dystrybucji towarów i
usług poza kosztami stałymi.
Do VC zalicza się:
- koszty surowców,
- koszty materiałów pomocniczych,
- koszty energii,
- koszty gazu,
- koszty innych nośników energii,
- koszty zużytej wody,
- koszty pracy (pracowników produkcyjnych).
9
VC : Q = AVC
gdzie VC = koszty zmienne, Q = wytworzonych jednostek
produktu, AVC = przeciętny koszt zmienny (Average Variable
Cost).
VC nazywają się inaczej kosztami bezpośrednimi, ponieważ one
w sposób bezpośredni wpływają na wielkość produkcji dóbr i
usług. Analiza VC ma na celu poszukiwanie możliwości
racjonalnego zużycia energii, surowców, pracę po to by
obniżyć koszty zmienne. Każda oszczędność surowców, energii
wpływa na obniżenie kosztów zmiennych. Również każde
zmniejszenie nakładów prac ludzkich przyczynia się do
obniżenia kosztów. Przedsiębiorstwa dążą do wzrostu
wydajności pracy ludzkiej.
10
Trzy elementy przyczyniające się do wzrostu wydajności pracy
ludzkiej:
• lepsza organizacja pracy (regularna dostawa, bez
niepotrzebnych przerw),
• mechanizacja, automatyzacja procesów wytwórczych,
• lepsze techniczne uzbrojenie pracy ludzkiej (wyposażenie hali
produkcyjnej).
Praca ludzka = praca żywa
Praca maszyn = praca uprzedmiotowiona
11
D. KOSZTY JEDNOSTKOWE (przeciętne) AC
AC – Average Cost = koszt przeciętny
P - AC = PP (zysk przeciętny)
gdzie P = cena produktu, AC koszt jednostkowy produktu,
PP – zysk przeciętny.
Koszt przeciętny jest to koszt wytworzenia jednej jednostki
towaru lub jednej jednostki usługi.
12
E. Koszty krańcowe (MC – Marginal Costs)
Oblicza się je odejmując koszty wytworzenia tej 1
dodatkowej jednostki produkcji od kosztów
poniesionych na dotychczasową produkcję.
Koszty krańcowe są analizowane w tym celu, aby
przedsiębiorstwo
mogło
wyznaczyć
optimium
ekonomiczne
swojej
wielkości
produkcji.
Przedsiębiorstwo zwiększa wolumen produkcji Q, aż do
momentu kiedy koszt krańcowy nie zrówna się z ceną
rynkową produktu, gdyż do tego momentu produkcja
jest opłacalna dla przedsiębiorstwa i przedsiębiorca nie
ponosi strat.
13
Koszty alternatywne
• Ekonomiści w swoich analizach obliczają więcej
elementów kosztów niż księgowi, ponieważ księgowi
liczą koszty tylko faktycznie poniesione przez
przedsiębiorstwo. Ekonomiści rozszerzają analizę
kosztów. Koszty alternatywne wyjaśniają różnicę
między pełnymi kosztami ekonomicznymi, a kosztami
księgowymi. Koszty alternatywne, nazywane są
inaczej kosztami zaniechanych możliwości.
14
• Koszt związany z decyzją dotyczącą tego z czego
musimy zrezygnować podejmując inną alternatywną
decyzję.
• Np. Zakładamy, że właściciel firmy komputerowej zyskał
zysk w ciągu roku 50 tys. zł. - tak obliczyła księgowa.
Jest to tzn. zysk księgowy = zysk pieniężny.
• W skład kosztów związanych z daną decyzją wchodzą
zawsze koszty utraconych możliwości w związku nie
podjęciem innej alternatywnej decyzji. Tak więc koszt
alternatywny jest kosztem tego z czego musimy
zrezygnować podejmując tę, a nie inną decyzję.
15
Literatura
Begg D., Fisher S, Dornbush R.: Mikroekonomia. PWE.
Warszawa 2007.
Iwan B.: Planowanie marketingowe w turystyce. Zeszyty Naukowe
Wyższej Szkoły Turystyki i języków obcych. Zeszyt 7 (1) 2011.
Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii.
Wyd. 6 zmienione. Wyd. Key Text. Warszawa 2011.
16