Depresja w klimakterium
advertisement
Emocjonalność kobiet dr Agnieszka Samochowiec MSKP Uniwersytet Szczeciński Katedra i Klinika Psychiatrii PUM w Szczecinie Czym jest emocjonalność kobiety Nastrój Stereotyp kobiecości: Wrażliwość i uczucia Intuicja i uogólnianie Uległość i miękkość Pasywność i kooperacja Chęć bycia poznaną Partnerstwo i jedność Intymność i akceptacja Realne wymagania w życiowych rolach: Aktywność i rywalizacja Odporność i rozumowanie Wola i stanowczość Analiza i sztywność Umiejętność poznania Dystans i samokontrola emocji Kobiety widzą, słyszą i odczuwają więcej Znaczy to dla nich coś innego niż dla mężczyzn John Gray – „Kobiety są z Wenus, mężczyźni są z Marsa” Kobiety i mężczyźni nie śmieją się z tych samych rzeczy i inne rzeczy ich denerwują A. Moir, D. Jessel „Płeć mózgu” Znany psychoterapeuta pewnej pary małżeńskiej w sytuacji kryzysowej zalecił, by mąż okazał więcej czułości i uczucia partnerce… Zeitung.mpg Ten zastosowawszy się do sugestii, umył żonie samochód… mózg kobiety, jej umysł nie jest skonstruowany w taki sposób, by trzymać seks i inne emocje w odrębnej „przegródce mentalnej” model męskiego mózgu wygląda tak, jak gdyby zawierał specjalną szafkę katalogową na np. seks, całkowicie oddzieloną od emocji Zaburzenia nastroju typowe dla kobiet • Zaburzenia przedmiesiączkowe • Depresje okresu ciąży i poporodowe • Zaburzenia nastroju związane z menopauzą Przedmiesiączkowe zaburzenia nastroju Zespół przedmiesiączkowy (PMS) >75% Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne 3-8% Zaburzenia psychiczne nasilające się w tym okresie (depresja, zaburzenia lękowe, bulimia i inne) Zespół przedmiesiączkowy (PMS) • Ponad 100 objawów: somatycznych i psychicznych • Do rozpoznania wystarczy jeden uciążliwy objaw • Pojawienie się w tygodniu przed menstruacją • Ustąpienie zaraz po menstruacji Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD) • Rozdrażnienie, napięcie, dysforia, chwiejność emocji, obniżeniem nastroju • Zakłócenie codziennego funkcjonowania i relacji z ludźmi • 2/3 przypadków nie reaguje na tradycyjne leczenie Przedmiesiączkowe zaburzenia nastroju Rozpoznanie • Specyficzność objawów dla fazy lutealnej • Ustępowanie objawów w fazie folikularnej • Konieczność codziennej rejestracji objawów w ciągu co najmniej 2 cykli miesiączkowych • Rejestry i kalendarze: COPE • Nasilenie objawów w fazie lutealnej przewyższa o ponad 30% fazę folikularną (wg skali punktowej) • Dokładny wywiad, ocena morfologii krwi i funkcji tarczycy • Wyraźne upośledzenie funkcjonowania Zespół przedmiesiączkowy (PMS) Leczenie • Zmiana diety, regularne ćwiczenia fizyczne, nauka właściwej reakcji na stres, edukacja • Farmakoterapia: wit. B6, wit.E wapń, magnez Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD) Leczenie • Leczenie zachowawcze - jak w PMS • Leki przeciwdepresyjne - serotoninergiczne (SSRI) • Możliwość przerywanego podawania leku: tylko w fazie lutealnej każdego cyklu • Terapie hormonalne - agoniści GnRH, danazol, estradiol (+ progesteron) Depresje w ciąży i poporodowe Objawy depresji w czasie ciąży 25 - 35% Przygnębienie poporodowe 50 - 85% Depresja poporodowa 10 - 20% Psychozy poporodowe 0,1 - 0,2% Depresje w ciąży i poporodowe Etiopatogeneza • • • • • • Reakcja psychologiczna Nadczynność osi PPN Wahania stężenia hormonów płciowych Oś HPG a układ serotoninergiczny Zaburzenia funkcji tarczycy Genetyczne lub rodzinne uwarunkowania Depresje w ciąży i poporodowe Czynniki ryzyka • Społeczno-ekonomiczne • Zaburzenia psychiczne w przeszłości, w rodzinie • Cechy osobowości Depresja w czasie ciąży Objawy depresyjne u 30% kobiet w ciąży Szczyt objawów w 1 i 3 trymestrze Zapowiedź depresji poporodowej Przygnębienie poporodowe - postpartum ”blues” • Najłagodniejsza postać zaburzeń nastroju po porodzie • Objawy w kilka dni po porodzie, szczyt - 5 dnia, trwa do 14 dni • Nie zaburza istotnie funkcjonowania kobiet Depresja poporodowa • • • • • Ważne wczesne rozpoznanie (często w formie utajonej) Edynburska skala depresji poporodowej Objawy już w pierwszym tygodniu po porodzie Większość depresji mija po 3-6 miesiącach Depresja po poronieniu i aborcji - podobny przebieg kliniczny Psychozy poporodowe Występują: 1 na 1000 kobiet Gwałtowne objawy w kilka dni po porodzie Pierwiastki, choroba psychiczna w przeszłości i w rodzinie Obraz kliniczny: maniakalno-depresyjny lub zaburzenia świadomości Samobójstwa i dzieciobójstwa Konieczność hospitalizacji psychiatrycznej Depresje w ciąży i poporodowe Postępowanie • Identyfikacja kobiet narażonych na ryzyko • Edukacja matek i psychoterapia wspierająca • Farmakoterapia • Elektrowstrząsy • Benzodiazepiny - niebezpieczne! „Klimakteryczna maska depresji” „Przekwitam, mam prawo źle się czuć” (PACJENTKA) „Przekwita, ma prawo źle się czuć” (LEKARZ) Depresja w klimakterium – rys historyczny •Kraepelin – „melancholia inwolucyjna” •Dreyfus (1907) – kwestionowana odrębność •Stenstedt (1959) – nie jest zjawiskiem jednorodnym •Angst, Perris (1966) – związki genetyczne między choróbami afektywnymi •Dąbrowski – warto utrzymać termin „depresja klimakteryczna” ze względów praktycznych Zaburzenia nastroju związane z menopauzą • 85% kobiet odczuwa objawy związane z menopauzą • 40% kobiet uznaje menopauzę za problem • 20 do 30% kobiet odczuwa przykre objawy emocjonalne • 30% kobiet w okresie okołomenopauzalnym choruje na depresję Ryzyko wystąpienia depresji w okresie okołomenopauzalnym • Większe u kobiet w okresie okołomenopauzalnym niż w populacji ogólnej • Większe po „sztucznej” menopauzie niż naturalnej • Największe u kobiet, które jeszcze miesiączkują (perimenopauza) w porównaniu z okresem postmenopauzy Zaburzenia nastroju związane z menopauzą Etiologia • Hipotetyczny wpływ obniżenia poziomu estrogenów • Przestrojenie neuroprzekaźników monoaminowych, zmiany transmisji serotoninergicznej • czynniki egzystencjalne • czynniki psychospołeczne Zaburzenia nastroju związane z menopauzą Czynniki ryzyka • Występowanie depresji w przeszłości, w rodzinie • Obciążenia somatyczne • Menopauza pooperacyjna • Terapie hormonalne - gestageny • Czynniki psychospołeczne (stres) Zaburzenia nastroju związane z menopauzą Rozpoznanie • Codzienna obserwacja objawów przez okres co najmniej 1 miesiąca • Dokładny wywiad • Morfologia krwi, funkcja tarczycy Zaburzenia nastroju związane z menopauzą Leczenie • Objawy łagodne - leczenie zachowawcze - jak w terapii PMS lub Hormonalna Terapia Zastępcza - nieznaczna poprawa nastroju, funkcji poznawczych - gestageny - depresja jatrogenna! • Depresja - leki przeciwdepresyjne serotoninergiczne • Terapia łączona: HTZ + LPD • Edukacja, psychoterapia i socjoterapia Samobójstwo • U kobiet wskaźnik samobójstw osiąga szczyt między 50-60 rokiem życia. W wieku 60 lat wskaźniki kobiet i mężczyzn zrównują się (Pużyński S, 1988, 1999) • Liczba prób samobójczych wśród kobiet w Polsce jest kilkakrotnie większa od liczby samobójstw dokonanych Samobójstwo U kobiet wskaźnik samobójstw osiąga szczyt między 50-60 rokiem życia W wieku 60 lat wskaźniki kobiet i mężczyzn zrównują się (Pużyński S, 1988, 1999) Liczba prób samobójczych wśród kobiet w Polsce jest kilkakrotnie większa od liczby samobójstw dokonanych Większość pacjentów w gabinetach psychiatrycznych i psychoterapeutycznych to kobiety Kobieta i mężczyzna poszukują się w życiu i spotykają po to, aby się od siebie wzajemnie uczyć Rozwój kobiety w jej dojrzałym życiu polega na poszukiwaniu w sobie aspektu męskiego, natomiast „dojrzałość” mężczyzny jest m.in. zrozumieniem, doświadczeniem kobiecej emocjonalności Dziękuję za uwagę
