Regulacja hormonalna
advertisement
Regulacja hormonalna Rodzaje gruczołów wydzielania zewnętrznego egzokrynowe wydzielania wewnętrznego endokrynowe różnice üposiadają przewody wyprowadzające üz reguły nie są silnie ukrwione ünie posiadają przewodów wyprowadzających üsą silnie ukrwione przykłady ügruczoł łzowy ügruczoł potowy ütarczyca ünadnercza Układ hormonalny szyszynka przysadka mózgowa tarczyca i przytarczyce grasica nadnercza trzustka jajniki jądra Gruczoły mieszane (egzo- i endokrynowe zarazem) jądra trzustka Zewnątrzwydzielniczo produkuje enzymy trawienne Wenątrzwydzielniczo wytwarza 2 hormony insulinę i glukagon jajniki Zewnątrzwydzielniczo produkują plemniki Wenątrzwydzielniczo wytwarzają hormon testosteron Zewnątrzwydzielniczo produkują komórki jajowe Wenątrzwydzielniczo wytwarzają 2 hormony: estrogeny i progesteron Rodzaje hormonów gruczołowych hormony białkowe hormony steroidowe pochodne cholesterolu pochodne aminokwasów peptydy białka proste glikoproteiny jajniki kora nadnerczy jądra Miejsca syntezy hormonów komórce hormony białkowe hormony steroidowe rybosomy siateczki szorstkiej siateczka gładka Hormony steroidowe są syntetyzowane z cholesterolu Hormony steroidowe Hormony steroidowe jądra jajniki kora nadnerczy estrogeny progesteron testosteron kortyzol aldosteron Miejsca syntezy hormonów steroidowych Kora nadnerczy glukokortykoidy – kortyzol mineralkortykoidy – aldosteron androgeny Gonady żeńskie i męskie progesteron estradiol testosteron Tkanka tłuszczowa człowieka Ośrodkowy układ nerwowy synteza estrogenów z androgenów synteza neurosteroidów Łożysko naczelnych i kopytnych Skóra synteza estrogenów i progesteronu synteza dihydrotestosteronu Źródła wolnego cholesterolu do biosyntezy hormonów steroidowych Działanie hormonów steroidowych hormon steroidowy receptor cytoplazmatyczny kompleks hormon-receptor DNA jądro komórkowe transkrypcja RNA translacja białka np. enzymatycznego Działanie hormonów białkowych hormon białkowy kompleks hormon-receptor receptor błonowy aktywny enzym cyklaza adenylowa ATP cAMP aktywacja układów enzymatycznych poprzez kinazy wtórny przekaźnik, cykliczny AMP a) Przedstaw dwie widoczne na rysunku różnice w mechanizmach oddziaływania obu rodzajów hormonów na komórki docelowe. b) Podaj po jednym przykładzie hormonu peptydowego oraz steroidowego. c) Wyjaśnij, w jaki sposób chemizm cząsteczki hormonu wpływa na z lokalizacją jego receptora. Związek regulacji nerwowej i hormonalnej Podwzgórze układ nerwowy neurohormony liberyny + Przysadka mózgowa układ hormonalny statyny - hormony tropowe + tarczyca + kora nadnerczy + gonady Homeostaza Zdolność organizmu do zachowania stanu równowagi niezależnie od zmian środowiska wewnętrznego i zewnętrznego parametry homeostazy: ciśnienie krwi temperatura ciała stężenie płynów ustrojowych Mechanizmy homeostazy sprzężenia zwrotne ujemne dodatnie skutek ogranicza przyczynę skutek pobudza przyczynę Sprzężenie zwrotne ujemne skutek ogranicza - przyczynę podwzgórze liberyna - + - przysadka mózgowa hormon tropowy gruczoł podległy komórki docelowe hormon gruczołu podległego + Podaj nazwy hormonów oznaczonych na rysunku jako X i Y. Wyjaśnij, w jaki sposób wpływa hormon X na tarczycę, a w jaki hormon Y na podwzgórze. Przysadka mózgowa przedni płat tylny płat kontrolowany przez autonomiczny układ nerwowy gromadzi neurohormony podwzgórza środkowy płat kontrolowany przez autonomiczny układ nerwowy Przysadka mózgowa prolaktyna lipotropina wydzielanie i synteza białek mleka rozkład tłuszczów zapasowych Przedni płat hormon wzrostu somatotropina niedobór w okresie wzrostu nadmiar w okresie wzrostu karłowatość gigantyzm nadmiar u dorosłych akromegalia Gigantyzm – efekt nadczynności przysadki mózgowej Najwyższy mężczyzna świata Bao Xishun (2.36 m) Karłowatość– efekt niedoczynności przysadki mózgowej Najniższy człowiek na świecie, Chińczyk He Ping Ping, podczas spotkania w muzeum rekordów Guinessa w Tokio. Dwudziestoletni He mierzy 74,1 cm wzrostu i waży zaledwie siedem kilogramów. Spotkanie karła i giganta Akromegalia Przyczyna: nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu u dorosłych Występuje u osób, u których został zakończony proces wzrastania kości, a nasady kości długich uległy mineralizacji i zarośnięciu. Częstość występowania: 50-70 przypadków / milion osób. W Polsce notuje się 125 nowych zachorowań rocznie. Czas przeżycia pacjentów z akromegalią jest średnio krótszy o 10 lat. Akromegalię stwierdza się dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Akromegalia Przysadka mózgowa Środkowy płat Tylny płat gromadzi neurohormony podwzgórza melatotropina odpowiada za syntezę i rozmieszczenie melaniny wazopresyna zatrzymanie wody w organizmie oksytocyna wydzielanie mleka skurcze macicy Przysadka mózgowa Przedni płat hormon wzrostu somatotropina Tylny płat wazopresyna zatrzymanie wody w organizmie prolaktyna oksytocyna wydzielanie mleka skurcze macicy lipotropina Środkowy płat melatotropina synteza i rozmieszczenie melaniny Szyszynka melatonina powoduje agregację ziaren ciemnego barwnika skóry – melaniny i rozjaśnienie skóry wpływa na ośrodek snu i czuwania hamuje wydzielanie folitropiny i lutropiny niedobór opóźnienie dojrzewania płciowego nadmiar przyspieszenie dojrzewania płciowego Tarczyca tyroksyna T4 trójjodotyronina T3 pobudza metabolizm, syntezę białek, zmniejsza poziom cholesterolu we krwi niedobór u dzieci kretynizm, u dorosłych obrzęk śluzowaty nadmiar choroba Basedowa rozrost tarczycy, wytrzeszcz oczu kalcytonina przesuwa wapń z krwi do kości Przytarczyce parathormon regulacja poziomu wapnia we krwi niedobór tężyczka skurcze mięśni nadmierna pobudliwość słaba krzepliwość krwi nadmiar osteoporoza wysoki poziom wapnia we krwi łamliwość kości nadmierna krzepliwość krwi Regulacja poziomu wapnia we krwi kalcytonina tarczycy wysoki poziom wapnia we krwi odkładanie wapnia w kościach ułatwione wydalanie wapnia z moczem wzrost wchłaniania wapnia z jelita wzrost wtórnego wchłaniania wapnia w kanalikach nefronu uwalnianie wapnia z kości parathormon przytarczyc niski poziom wapnia we krwi Grasica tymulina, tymozyna zanika w okresie dojrzewania dojrzewanie limfocytów T tymostymulina pobudzanie wytwarzania interferonu tympoietyna hamowanie przewodnictwa nerwowego w płytce motorycznej Trzustka – wysepki Langerhansa glukagon insulina uwalnia do krwi glukozę z glikogenu w wątrobie obniża poziom glukozy we krwi pobudzając syntezę glikogenu w wątrobie, ułatwia transport glukozy do komórek i jej utlenianie w komórkach Insulina nadmiar hiperglikemia niedobór hipoglikemia wstrząs cukrzyca hipoglikemiczny wielomocz kwasica śpiączka cukrzycowa drgawki zamroczenie utrata przytomności śmierć Cukrzyca Diabetycy regularnie mierzą poziom cukru we krwi za pomocą gleukometru Cukrzyca / diabetoza I typu młodzieńcza II typu u dorosłych uwarunkowana genetycznie nabyta trzustka nie wytwarza insuliny trzustka wytwarza insulinę obecne receptory insuliny w komórkach brak receptorów insuliny w komórkach insulinozależna niezależna od insuliny Regulacja poziomu glukozy we krwi insulina trzustki wysoki poziom glukozy we krwi ułatwienie transportu glukozy do komórki przyspieszenie utleniania glukozy rozkład glikogenu w wątrobie do glukozy synteza glikogenu w wątrobie z glukozy zmniejszenie utleniania glukozy glukagon trzustki somatotropina, adrenalina, glukokortykoidy niski poziom glukozy we krwi Jajniki – komórki pęcherzykowe estrogeny wykształcenie i rozwój żeńskich narządów płciowych niedobór niekobieca budowa, zaburzenia popędu i płodności Jajniki – ciałko żółte progesteron przygotowanie macicy do przyjęcia blastocysty relaksyna kontrola przebiegu ciąży hamowanie skurczów macicy, rozluźnienie spojenia łonowego podczas porodu Jądra – komórki Leydiga nasieniowód testosteron najądrze rozwój męskich narządów płciowych, męskiej sylwetki, owłosienia i zachowania typu męskiego niedobór kanaliki nasienne jąder brak owłosienia twarzy, wysoki głos, wąskie barki, zaburzenia popędu i płodności Słowo o pakerach Egzogenne sterydy: - podwzgórze - przysadka stałe zahamowanie testosteron jądra kora nadnerczy prawdopodobnie bezpłodny Kora nadnerczy kortyzol glukokortykoidy aldosteron androgeny Aldosteron Kortyzol zwiększa resorpcję Na+ z moczu pierwotnego zwiększa ciśnienie krwi ułatwia wydalanie K+ zwiększa poziom glukozy we krwi ogranicza odporność niedobór glukokortykoidów choroba Addisona nadmiar glukokortykoidów choroba Cushinga Choroba Addisona - cisawica niedobór glukokortykoidów przebarwienia skóry, męczliwość, brak apetytu, niskie ciśnienie krwi, utrata sodu, wzrost stężenia potasu w komórkach Choroba Addisona niedobór glukokortykoidów pochodzących z kory nadnerczy Choroba Cushinga nadmiar kortyzolu otyłość, nadciśnienie tętnicze, osteoporoza, rozstępy Choroba Cushinga Rdzeń nadnerczy adrenalina hormon walki i ucieczki noradrenalina utrzymuje wysokie ciśnienie krwi Działanie adrenaliny rozszerza naczynia krwionośne w mięśniach szkieletowych i mózgu zwęża naczynia krwionośne w skórze i jamie brzusznej podwyższa ciśnienie krwi podwyższa poziom glukozy we krwi rozszerza oskrzela i zwiększa tempo oddechu rozszerza źrenice zwiększa przytomność umysłu
