sciagnij

PRZEGLĄD TKANEK
BUDOWA
I WŁAŚCIWOŚCI
MIEJSCE
WYSTĘPOWANIA
Nabłonek jednowarstwowy płaski
spłaszczone wieloboczne komórki,
których jądra umieszczone są
centralnie. Spotykane tam, gdzie
warstwa oddzielające nie powinna
utrudniać transportu niezbędnych
substancji;
powierzchnia opłucnej, otrzewnej,
wyściełają pęcherzyki płucne,
naczynia
krwionośne,
ścianę
owodni, torebki Bosmana (nerki)
Nabłonek
jednowarstwowy
sześcienny/kostkowy
komórki równościenne o kształcie
kostek do gry, których jądra są
umieszczone centralnie;
kanaliki nerkowe, końcowe odcinki
gruczołów
komórki wysokie o kształcie
nieregularnych graniastosłupów,
jądra znajdują się w spodniej
warstwie cytoplazmy, niewiele
ponad błoną podstawową;
przewód pokarmowy – od żołądka
do dwunastnicy (w jelicie cienkim
na wolnej powierzchni komórki
nabłonka posiadają dużą ilość
cieniutkich,
„paluszkowatych”
wypustek
cytoplazmatycznych,
wielokrotnie
zwiększających
powierzchnię wchłanianie)
TKANKA
Nabłonek
walcowaty
jednowarstwowy
wysokie komórki przypominające
powyginane graniastosłupy, z
których część jest klinowata i
dochodzi do wolnej powierzchni
nabłonka, jądra są umieszczone w
komórkach
na
różnych
wysokościach (w wielu rzędach);
drogi oddechowe (jama nosowa,
krtań, tchawica, oskrzela)
Nabłonek wielowarstwowy płaski
zbudowany z kilku warstw
komórek, z których zewnętrzne są
spłaszczone, intensywne podziały
w
głębszych
warstwach
umożliwiają stałe złuszczanie się
warstw wierzchnich i odnawianie
całego nabłonka;
jama ustna do przełyku włącznie,
pochwa, przednia powierzchnia
rogówki;
jeśli
wierzchnie
warstwy
rogowacieją i obumierają, tworzą
elastyczną, odnawialną powłokę
ochronną
pokrywającą
u
wszystkich
kręgowców
skórę
(nabłonek wielowarstwowy płaski
rogowaciejący to naskórek)
Nabłonek
przejściowy
komórki najbardziej zewnętrznej
spośród 3-5 warstw budulcowych
nie
mają
stałego
kształtu,
najczęściej są duże, baldaszkowate
i pokrywają kilka sąsiednich
komórek leżących pod nimi;
wyścieła moczowody
Nabłonek
wielorzędowy
jednowarstwowy
wielowarstwowy
Tkanka
zarodkowa
łączna
Tkanka
łączna
siateczkowa
Tkanka
tłuszczowa
łączna
właściwa
właściwa
właściwa
najbardziej pierwotny typ tkanki
łącznej, występuje w okresie
zarodkowym jako mezenchyma,
gwieździste
komórki
maja
totipotencjalny charakter – mają
zdolność wytwarzania wszystkich
rodzajów komórek tkanki łącznej;
buduje organizm zarodka, w
niezmienionej postaci utrzymuje
się w pępowinie płodu i jadrze
miażdżystym
krążków
międzykręgowych
bogato unaczyniona, delikatna,
pełni specjalne funkcje, tworzą ją
gwieździste
komórki
–
retikulocyty, kontaktujące się ze
sobą licznymi wypustkami;
tworzy
zrąb
narządów
limfopoetycznych: węzły chłonne,
grasica, śledziona, grudki chłonne
układu pokarmowego, oraz zrąb
szpiku kostnego; współtworzy
układ siateczkowo-śródbłonkowy
spełniające
rolę
obronną
i
uczestniczący w przemianach
hemoglobiny (śledziona, wątroba,
szpik kostny, etc.)
rezerwa metaboliczna ustroju,
centralną część komórki zajmuje
duża kropla tłuszczu (kolor żółty)
lub drobne kuleczki (kolor
brunatny – tylko tuż po urodzeniu),
stanowi ochronę przed urazami
mechanicznymi i zimnem;
odkłada się zwykle pod skórą,
wokół narządów wewnętrznych,
występuje stale: na podeszwie, w
opuszkach palców, w oczodołach
komórki gwiaździste, w plaźmie
komórek tej tkanki gromadzą się
ziarenka barwnika – melaniny;
tęczówka, błona naczyniowa oka,
częściowo
tworzy
strukturę
włosów
Tkanka łączna własciwa wiotka
(luźna, nieukształtowana)
budowa
typowa,
zróżnicowana
i
rozpowszechniona;
najmniej
najbardziej
tworzy
zrąb
narządów
wewnętrznych, w postaci cienkich
błon oddziela jedne narządy od
drugich, w płucach, trzustce,
śliniankach, wątrobie, tworzy
przegrody łącznotkankowe i zrąb,
nie buduje tworzy narządów jest
raczej materiałem pomocniczym
w ich budowie: pokrywa ich
powierzchnię, wnika w głąb,
towarzysząc
naczyniom
i
nerwom, wiąże między sobą
twory zbudowane z innych
tkanek, wreszcie łączy narządy
Tkanka
łączna
właściwa
ukształtowana (zbita i sprężysta)
zawiera liczne włókna kolagenowe,
gdy ich układ jest regularny,
wykazują niesamowitą odporność
na zerwanie, gdy nieregularnych –
umożliwia silne odkształcenia;
tkanka zbita: ścięgna, torebki
stawowe,
błony
ścięgniste,
powięzie, więzadła
tkanka sprężysta: ściany dużych
tętnic (aorta), niektóre więzadła
Tkanka
łączna
barwnikowa
właściwa
Tkanka chrzęstna szklista (łączna
oporowa)
w
półprzezroczystej
istocie
podstawowej znajdują się liczne
grupy chondrocytów, między nimi
zaś włókna kolagenowe, po
pokiwaniu liczba włókien rośnie co
powoduje
jej
zaróżowienie,
odkładają się także sole mineralne,
głównie wapnia (zwapnianie)
czego wynikiem jest wzrost
łamliwości
i
„ścierania”
powierzchni stawów;
tworzy
szkielet
w
okresie
zarodkowym, buduje powierzchnie
stawowe i przymostkowe części
żeber, część chrzęstna nosa,
oskrzela, współtworzy nagłośnię
Tkanka chrzęstna sprężysta (łączna
oporowa)
w istocie podstawowej zanurzona
jest bardzo delikatna siateczka
włókien elastycznych, nadających
właściwości
sprężyste
wykorzystywane
w
układach
związanych
w
rezonansem
akustycznym,
nie
ulega
mineralizacji
(jako
jedyna
chrząstka)
małżowina
uszna,
trąbka
Eustachiusza, współtworzy część
chrząstek krtani i nagłośni
Tkanka
chrzęstna
(łączna oporowa)
niewiele substancji podstawowej,
przestrzenie
między
grupami
izogenicznymi wypełnione są
grubymi
pękami
włókien
kolagenowych, nadaje to tkance
dużą wytrzymałość na zerwanie,
ulega niewielkiej mineralizacji;
miejsca przyczepu ścięgien do
kości,
współtworzy
tarczki
międzykręgowe, spojenie łonowe,
niektóre chrząstki krtani
włóknista
Tkanka kostna (łączna oporowa)
jest
bogato
unaczyniona
i
unerwiona, jest tkanka aktywną
metabolicznie,
w
istocie
międzykomórkowej zanurzone są
liczne włókna kolagenowe, tutaj
zwane oseinowymi, substancja
międzykomórkowa ulega silnemu
wysyceniu solami mineralnymi,
głównie wapnia; w substancji
międzykomórkowej znajdują się
jamki kostne z komórkami
kostnymi – osteocytami; kontakt
pomiędzy sąsiednimi komórkami
jest utrzymany za pośrednictwem
licznych
cienkich
wypustek
cytoplazmatycznych;
kości, szkielet
Tkanka łączna płynna – krwinki
czerwone, erytrocyty
kształt
stały
dla
gatunku,
prawidłowe erytrocyty są okrągłe i
dwuwklęsłe; wielkość stała (ok. 7,5
mikrometra), liczba również jest
cechą gatunkową (5,4 mln/mm3 u
mężczyzn i 4,5 mln/mm3 u kobiet);
komórki są bezjądrzaste, poza
cytoplazmą nie mają organelli;
elementarne funkcje: transport
tlenu, CO2, adrenaliny, witaminy
C; powstaje w czerwonym spiku
kostnym; brak zdolności ruchu;
składnik krwi
Tkanka łączna płynna - leukocyty
bezbarwne, kształt kulisty –
owalny,
wielkość
3-20
mikrometrów, liczba zasadniczo
stała dla gatunku (6-8 tys/mm3 u
człowieka), posiadają zdolność
pełzakowatego ruchu, dzieli się je
na kilka grup; (najważniejsze:
granulocyty
i
agranulocyty);
wytwarzane w szpiku oraz układzie
limfoidalnym;
krew i limfa
Tkanka łączna płynna - trombocyty
oderwane,
bezbarwne,
różnokształtne
fragmenty
cytoplazmy dużych szpikowych
komórek – megakariocytów; 1
mm3 krwi zawiera ok. 200-400
tysięcy trombocytów, żyją krótko
(8-10 dni); zapoczątkowują proces
krzepnięcia krwi; biorą udział w
hemostazie (zachowanie ciągłości
naczyń krwionośnych);
krew
Tkanka mięśniowa gładka
rozwija się z mezenchymy,
zbudowana z jednojądrowych
wrzecionowatych
komórek
–
miocytów, centralną część włókna
zajmuje
jądra,
sarkoplazmę
wypełniają
liczne
miofibryle;
skurcz powolny, kurczy się pod
wpływem impulsów idących,do
ukł. nerwowego autonomicznego,
niepodlegających naszej woli.
współtworzy ściany narządów
wewnętrznych
przewodu
pokarmowego,
naczyń
krwionośnych, limfatycznych i
narządów moczowo-płciowych
skóra, przewody wyprowadzające
dużych gruczołów
Tkanka mięśniowa poprzecznie
prążkowana szkieletowa
komórki jej, miocyty prążkowane,
mają postać długich, cienkich nici,
długość ich dochodzić może do
kilkunastu
cm,
włókienka
kurczliwe - miofibrylle - składają
się z na przemian ułożonych
odcinków zbudowanych z dwu
różnych substancji białkowych, o
niejednakowej
zdolności
załamywania światła; skurcze są
szybkie,
są
to
komórki
wielojądrowe, jądra leżą tuż pod
sarkolemmą,
w
sarkoplazmie
występuje barwnik czerwony —
mioglobina; tkanka prążkowana
unerwiona jest przez włókna
nerwowe
układu
nerwowego
somatycznego, toteż funkcje jej
podporządkowane
są
naszej
świadomości i woli.
mięśnie szkieletowe
Tkanka mięśniowa
prążkowana serca
tkanka mięśnia sercowego jest
odmianą
tkanki
mięśniowej
prążkowanej, wykazuje jednak
pewne cechy tkanki mięśniowej
gładkiej:
komórki
jej
są
jednojądrowe i funkcja ich nie
zależy od naszej woli; swoistą
cechą tkanki mięśniowej serca jest
jej struktura: komórki łączą się
wypustkami w sieć.
mięsień serccowy
poprzecznie
Tkanka nerwowa
tkanka nerwowa składa się z
neuronów; neuron jest podstawową
jednostką architektoniczną układu
nerwowego, wyróżniamy w nim
ciało neuronu (plazmę i jądro),
zwane
zazwyczaj
komórką
nerwową, oraz dwa rodzaje
wypustek, tzw. włókna nerwowe:
krótkie, rozgałęzione wypustki
płazmatyczne
dendryty,
oraz
osiągającą często znaczną długość
wypustkę osiową — neuryt;
charakterystyczni dla komórki
nerwowej jest występowanie w jej
plazmie neurofibrylli i substancji
tigroidalnej, tzw. ciałek Nissla;
w neuronach gromadzą się zapasy
glikogenu, ciał lipidowych i
pigmentu;
włókna osiowe — neuryty — są to
wiązki neurofibrylli otoczone
niewielką ilością protoplazmy oraz
błoną komórkową — aksolemmą.
wiązka taka, zwana walcem
osiowym (aksonem), może być
prócz tego otoczona specjalnymi
osłonkami
(Schwanna
i
mielinową);
tworzy nerwy, układ nerwowy
Tkanka glejowa
astrocyty,
mezoglej,
oligodendroglej
–
komórki
gwieździste,
posiadają
liczne
wypustki;
glej, czyli neuroglej, tworzy
zrąb
tkanki
nerwowej
właściwej ośrodkowego układu
nerwowego i pośredniczy w jej
odżywianiu