Zagadnienia do egzaminu z Biologii środowiska cz. 1 (na podstawie

Zagadnienia do egzaminu z Biologii środowiska cz. 1
(na podstawie dotychczasowych wykładów)
Uzasadnić twierdzenie, że życie jako proces biologiczny ma charakter hierarchiczny
Co to są komórki HeLa?
Wyjaśnić pojęcia: systematyka, taksonomia, taksonomia naturalna i sztuczna, takson
Wymienić jednostki taksonomiczne od podstawowej po najwyższą i podać
przynależność taksonomiczną na przykładzie człowieka
Co to jest nomenklatura binominalna? Zasady pisowni łacińskich nazw
gatunkowych i podgatunkowych– przykłady (człowiek, pies, kot, żbik, tygrys)
Co oznaczają skróty: sp., spp., ssp. ?
Kiedy powstało życie na Ziemi?
Cechy życia jako zjawiska biologicznego.
Na czym polegał i jakie ma znaczenie eksperyment Millera – Ureya?
Wymienić najważniejsze etapy procesu biogenezy
Podać orientacyjny czas trwania głównych er historii Ziemi (prekambr, era
paleozoiczna, mezozoiczna i kenozoiczna). Wymienić wg kolejności okresy, na które
każda z tych er jest podzielona (bez konieczności podawani przedziałów czasowych
– te tylko dla głównych er)
Prekambr – krótka charakterystyka (najważniejsze wydarzenia w środowisku i w
przyrodzie ożywionej),
Fauna ediakarańska – krótka charakterystyka
Kambr – krótka charakterystyka (najważniejsze wydarzenia w środowisku i w
przyrodzie ożywionej - eksplozja kambryjska; łupki z Burgess),
Ordowik, sylur, dewon, karbon, perm, trias, jura kreda, trzeciorzęd i czwartorzęd:
plejstocen, holocen - krótka charakterystyka (najważniejsze wydarzenia w
środowisku i w przyrodzie ożywionej)
Wielkie wymierania – krótka charakterystyka (w jakich okresach historii Ziemi do
nich doszło, prawdopodobne przyczyny, skutki, ewentualnie ślady – szczególnie
wymieranie kredowe i anomalia irydowa)
Drzewo rodowe organizmów – system trzech domen na bazie sekwencji 16S rRNA
Najważniejsze cechy komórek należących do trzech domen (bakterie, archeony,
eukarioty)
Powstanie komórki eukariotycznej – teoria endosymbiozy. Dowody na teorię
endosymbiozy. Endosymbioza pierwotna i wtórna
Frakcjonowanie struktur subkomórkowych (wirowanie różnicowe, osad i
supernatant, frakcja mikrosomalna, skróty: RPM, RCF)
Stosunek powierzchni do objętości komórki i wynikające z tego konsekwencje
biologiczne
Budowa, właściwości i funkcje błony biologicznej, retikulum endoplazmatycznego
(SER, RER), aparatu Golgiego, lizosomów i peroksysomów
Budowa i funkcje jądra komórkowego, euchromatyna i heterochromatyna,
nukleosomy
Wielkość genomów komórek prokariotycznych i eukariotycznych, w tym człowieka,
– orientacyjnie (długość liniowa i liczba nukleotydów w Mz, Mb), z uwzględnieniem
plazmidów, DNA mitochondrialnego i plastydowego.
Budowa i funkcje mitochondrium, co to są „choroby mitochondrialne”
Rybosomy - budowa i funkcje. Porównanie jednostek składowych rybosomów
prokariotycznych i eukariotycznych
Budowa ściany komórkowej roślin (ściana pierwotna i wtórna) i jej znaczenie
środowiskowe
Fotosynteza oksygenowa: wzór, znaczenie wody w procesie, jakie organizmy
przeprowadzają ten typ fotosyntezy?
Fotosynteza anoksygenowa : wzór, znaczenie, jakie organizmy przeprowadzają ten
typ fotosyntezy?
Faza jasna i ciemna – znaczenie (ogólnie)
Rubisco
Wykorzystanie światła przez halobakterie, bakteriorodopsyna
Etapy oddychania komórkowego: glikoliza, cykl Krebsa, łańcuch oddechowy –
krótkie omówienie
Fazy cyklu komórkowego: G1, S, G2, M, faza G0 - omówić
Kontrola cyklu komórkowego, punkty kontrolne, regulacja wewnątrzkomórkowa i
zewnątrzkomórkowa, kinazy, cykliny, MPF, limit Hayflicka, protoonkogeny,
onkogeny
Rośliny wytwarzające cytostatyki (nazwy roślin, cytostatyków i ich działanie)
Mejoza – etapy, mejoza pregamiczna i postgamiczna, rekombinacja
wewnątrzchromosomowa i zewnątrzchromosomowa
Znaczenie mejozy
Porównanie anafazy w mitozie i mejozie
Tkanka twórcza (merystematyczna) – charakterystyka, merystemy pierwotne i
wtórne, kalus, embriogeneza somatyczna,
Słoje przyrostu rocznego – czym są i od czego zależą, zasada dendrochronologii
Wytwory skórki, znaczenie
Sklerenchyma – charakterystyka, przykłady wykorzystania
Hormony roślinne – przykłady i krótka charakterystyka
Pierwsze etapy rozwoju zarodka, bruzdkowanie (blastulacja), blastocysta, węzeł
zarodkowy, listki zarodkowe, pochodzenie tkanek zwierzęcych z listków
zarodkowych,
Komórki macierzyste tkanek, komórki totipotencjalne, pluripotencjalne,
multipotencjalne, unipotencjalne, komórki macierzyste zarodkowe i somatyczne
Tkanka nabłonkowa – charakterystyka i podział
Śródbłonek, nabłonek jednowarstwowy walcowaty jelita, nabłonek migawkowy
dróg oddechowych, nabłonek wielowarstwowy płaski i jego wytwory –
charakterystyka
Aparat śluzowo-rzęskowy
Tkanka łączna – charakterystyka ogólna, podział
Komórki tkanki łącznej ( fibroblasty, makrofagi – histiocyty, komórki tuczne,
plazmatyczne, napływowe) – charakterystyka
Substancja międzykomórkowa – charakterystyka
Charakterystyka poszczególnych rodzajów tkanek łącznych (tkanka wiotka, zbita,
siateczkowata, tkanka tłuszczowa żółta i brunatna)
Krew – charakterystyka, HCT, osocze, surowica, funkcje krwi, hemostaza,
hemopoeza (zasadnicze kierunki rozwoju komórek krwi), elementy morfotyczne
krwi (liczba erytrocytów, leukocytów i trombocytów w jednostce objętości), rodzaje
leukocytów i pełnione przez nie funkcje, reakcja zapalna
charakterystyka erytrocytów, MCV, hemoglobina, efekt Bohra, porównanie
krzywych nasycenia tlenem mioglobiny i hemoglobiny, transport CO2 przez
erytrocyty i osocze, antygeny układu grupowego AB0
limfa – opis, rola w organizmie
Co to jest nowotwór i jak powstaje, rak a nowotwór złośliwy, rodzaje nowotworów
złośliwych, porównanie komórki normalnej ze zmienioną nowotworowo, co to jest
angiogeneza? Co robić, aby zminimalizować ryzyko powstania nowotworu?
Odpowiedź immunologiczna swoista i nieswoista, komórkowa i humoralna, układ
makrofagów, narządy limfoidalne centralne i obwodowe, grasica – krótka
charakterystyka, odpowiedź pierwotna i wtórna, pamięć immunologiczna, reakcja
antygeny i przeciwciała, epitopy, budowa przeciwciała, prezentacja antygenu
limfocytowi przez makrofaga, MHC, HLA, immunoglobuliny – rodzaje i
charakterystyka, przeciwciała monoklonalne – czym są, jak są wytwarzane i jakie
mają zastosowanie, mediatory układu odpornościowego , układ dopełniacza, rodzaje
cytokin, szczepionka i surowica odpornościowa – czym są, etapy odpowiedzi
humoralnej, odpowiedź komórkowa – na czym polega i jakie komórki w niej
uczestniczą.
Alergia i alergeny – czym są? czynniki ryzyka alergii.
Oś regulacyjna: podwzgórze – przysadka: hormony przedniego i tylnego płata
przysadki ich funkcje
Hormony tarczycy i przytarczyc, oraz ich funkcje.
Hormony kory i rdzenia nadnerczy, i ich funkcje.