TKANKA ŁĄCZNA

Funkcje tkanki łącznej:
TKANKA
ŁĄCZNA
• łączy, utrzymuje i podpiera inne tkanki
• pośredniczy w rozprowadzaniu tlenu,
substancji odŜywczych
i biologicznie czynnych w organizmie
• odpowiada za większość procesów
obronnych
Istnieje wiele odmian tkanki łącznej, które
róŜnią się budową i przystosowane są do
pełnienia róŜnych funkcji.
Substancja międzykomórkowa
Komórki
1. Substancja podstawowa
• związki białkowo-cukrowcowe (proteoglikany)
• białka
• woda (substancja podstawowa jest silnie uwodniona)
Włókna
Substancja
podstawowa
Tkanka łączna zawiera
więcej substancji
międzykomórkowej
niŜ komórek
Funkcja: umoŜliwia dyfuzję gazów i substancji do rozproszonych komórek
2. Włókna
PrąŜkowanie fibryli
kolagenowych wynika
z uporządkowanego
układu cząsteczek
kolagenu w fibryli
Włókna kolagenowe:
• zbudowane z kolagenu I
• grube (kilka µm), utworzone przez prąŜkowane fibrylle
• tworzą pęczki
• odporne na rozerwanie
Tworzenie włókien kolagenowych
Włókna srebrochłonne
• zbudowane z kolagenu III
• barwią się solami srebra
• cienkie (1-2 µm)
• tworzą sieci o drobnych oczkach (rusztowanie dla komórek i ich grup)
Komórki tkanki łącznej właściwej:
• fibroblasty
• makrofagi
• komórki plazmatyczne (plazmocyty)
• komórki tuczne (mastocyty)
• komórki tłuszczowe (adipocyty)
Włókna spręŜyste
• zbudowane z elastyny
• cienkie (1 µm)
• tworzą sieci lub blaszki
• bardzo rozciągliwe i elastyczne
• wymagają specjalnych barwników
(mikr. świetlny)
Fibroblasty produkują składniki substancji międzykomórkowej
Pochodzenie komórek:
bezpośrednio z komórek mezenchymy
(zarodkowej tkanki łącznej):
- fibroblasty i adipocyty
• wydłuŜone, zasadochłonne
• siateczka szorstka
• aparat Golgiego
• egzocytoza konstytutywna
adipocyt
z komórek szpiku krwiotwórczego lub krwi
- makrofagi z monocytów krwi
- plazmocyty z limfocytów B
- mastocyty z prekursorów w szpiku
krwiotwórczym
monocyt
komórka
mezenchymy
fibroblast
makrofag
kom. prekurs.
szpiku kostnego
limfocyt B
plazmocyt
mastocyt
Główne produkty wydzielnicze:
• kolageny
• elastyna i mikrofibrylina
• glikozoaminoglikany
• proteoglikany
• białka niekolagenowe
W dojrzałej tkance łącznej fibroblasty
przekształcają się w mniej aktywne fibrocyty
Makrofagi fagocytują mikroorganizmy, uszkodzone komórki, ciała
obce, a takŜe wytwarzają substancje biologicznie czynne (cytokiny)
uczestniczące w procesach obronnych
• cienkie, wydłuŜone lub wielokształtne
• słabo rozwinięte organelle
Makrofagi
• wielokształtne (zdolne do ruchu
pełzakowatego)
• fałdy i wpuklenia błony komórkowej
(fagocytoza)
• liczne heterolizosomy)
MAKROFAG
…produkują równieŜ
substancje regulujące
czynność innych komórek w
procesach obronnych,
substancje antybakteryjne i
prezentują antygeny w
Limfocyt B
reakcjach
immunologicznych
neutrofil
eozynofil
bazofil
• osiadłe
• wędrujące
• aktywowane
Limfocyt T
mastocyt
Komórki plazmatyczne produkują immunoglobuliny (przeciwciała)
Komórki tuczne pod wpływem stymulacji wydzielają mediatory stanu
zapalnego (uczestniczą w procesy obronnych, reakcjach alergicznych)
Zawartość ziarn:
- histamina
- heparyna
- proteazy
Aktywacja mastocytów
cyklaza
Cyklaza
adenylanowa
adenylano
wa
produkcja
cAMP
aktywacja kinaz
białkowych
U pacjentów z alergią, mastocyty są aktywowane przez róŜne
nieszkodliwe antygeny (alergeny). ZaleŜnie od miejsca kontaktu z
alergenem, odczyn zapalny rozwija się w róŜnych narządach:
fosforylacja
białek
wzrost Ca
Produkcja
cAMP
EGZOCYTOZA
- alergeny wdychane: jama nosowa (katar sienny), oskrzeliki (astma)
- alergeny pokarmowe: przewód pokarmowy (biegunki)
- kontakt alergenów ze skórą (alergia kontaktowa (np. pokrzywka)
produkcja
leukotrienów
Klasyfikacja odmian tkanki łącznej
1. tkanka łączna embrionalna:
- tkanka mezenchymatyczna
- tkanka łączna galaretowata
2.
-
Tkanka łączna wiotka
• komórki tkanki łącznej
i migrujące krwinki białe
• substancja podstawowa
i włókna w równej ilości
tkanka łączna właściwa:
tkanka łączna wiotka
tkanka łączna zbita
tkanka łączna siateczkowata
tkanka tłuszczowa
Lokalizacja: powszechna
3. tkanka łączna podporowa
- chrząstka
- kość
Wprowadza naczynia i włókna
nerwowe w głąb narządów
4. Krew
2. Tkanka łączna zbita:
• komórki (głównie fibrocyty)
• włókna (głównie kolagenowe, mało substancji podstawowej)
nieregularna
regularna (ścięgno)
3. Tkanka łączna siateczkowata:
• komórki gwiaździste (głównie fibroblasty i makrofagi)
• włókna srebrochłonne
(Tkanka łączna siateczkowata tworzy rusztowanie tkankowe
w narządach limfatycznych i w szpiku krwiotwórczym)
Tkanka tłuszczowa Ŝółta:
• adipocyty jednopęcherzykowe (zwarty układ)
• mała ilość substancji międzykomórkowej (głównie wł. kolagenowe)
Adipocyt
jednopęcherzykowy
-duŜy (do 100 µm)
-pojedyńcza wielka
kropla lipidowa otoczona
siecią filamentów
pośrednich
- obwodowa warstwa
cytoplazmy z jądrem i
organellami
Lokalizacja:
Tkanka podskórna,
otrzewna, torebki
narządów
Funkcja:
gromadzenie, przemiana i uwalnianie tłuszczów
Tkanka tłuszczowa brunatna:
• adipocyty wielopęcherzykowe (zwarty układ):
• mała ilość substancji międzykomórkowej
Otyłość, istotny czynnik ryzyka niektórych chorób (układu sercowonaczyniowego, cukrzycy dorosłych) moŜe być wynikiem:
Lokalizacja:
- u noworodków (okolice kręgosłupa,
śródpiersia, nerek, doły pachowe)
- u dorosłych b. rzadka, małe grupy
komórek w torebce nerki, nadnerczy,
w pobliŜu aorty, w śródpiersiu)
- zwiększenia rozmiarów adipocytów wywołanego magazynowaniem
nadmiernej ilości lipidów (głównie z powodu niewłaściwej diety)
- zwiększenia liczby adipocytów (rzadziej, w wyniku działania
czynników genetycznych, lub niekiedy jako skutek „przekarmiania”
w okresie niemowlęcym
Adipocyt wielopęcherzykowy
- 20-40 µm
- liczne drobne krople lipidowe
- centralnie połoŜone jądro
- liczne mitochondria
Funkcje:
• gromadzenie, przemiana i uwalnianie
lipidów
• produkcja ciepła przez mitochondria