Poznaj gospodarkę: Szwajcaria Polscy kredytobiorcy – perspektywy
advertisement
Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Poznaj gospodarkę: Szwajcaria Polscy kredytobiorcy – perspektywy na 2015 rok. Analiza gospodarki szwajcarskiej przygotowana przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Spis treści 1. Wstęp ...................................................................................................................................... 3 2. Sytuacja polityczna .................................................................................................................. 3 3. Bank Centralny i polityka pieniężna ........................................................................................ 5 4. Wskaźniki makroekonomiczne .............................................................................................. 12 5. Rynek kapitałowy .................................................................................................................. 17 6. Struktura gospodarki ............................................................................................................. 22 7. Znane spółki........................................................................................................................... 29 8. Podsumowanie ...................................................................................................................... 30 Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW 1. Wstęp Szwajcaria to niewielkie paostwo położone w Europie Zachodniej. Zapewne kojarzy nam się przede wszystkim z zegarkami, serem oraz dalece posuniętą demokracją bezpośrednią, niewystępującą w tej formie w żadnym innym kraju europejskim. Od kilku lat jednak, szczególnie wśród Polaków, do tej listy dochodzi jeszcze jedna bardzo ważna pozycja – szwajcarska waluta narodowa, czyli Frank, który spędza sen z powiek wszystkim tzw. „frankowiczom”, czyli osobom które zaciągnęły stosunkowo niedawno swoje kredyty hipoteczne we wspomnianej walucie. Czy w niedalekiej przyszłości możemy spodziewad się dużych wahao kursowych Franka Szwajcarskiego? Jeśli tak, to w którą stronę względem złotówki te wahania nastąpią? Na te, oraz wiele innych pytao postaramy się odpowiedzied w niniejszej publikacji. 2. Sytuacja polityczna Szwajcaria to paostwo federacyjne (formalnie konfederacyjne), opierające swój system na zasadach demokracji, republikanizmu i paostwa prawa. Ze względu na podział terytorialny i stosunkowo małą liczbę ludności w Szwajcarii istotną rolę odgrywa demokracja bezpośrednia, a w ramach niej referenda zarządzane w szeregu przypadków. Ustrój określa konstytucja, która weszła w życie 1 stycznia 2000 r. i była od tamtej pory kilkakrotnie zmieniana (ostatni raz w 2012 r.). System cechuje silna pozycja parlamentu i władz kantonalnych. Jest to paostwo wieczyście neutralne. Paostwo składa się z 26 kantonów, jednak 6 z nich uznaje się za "półkantony" wybierają one tylko jednego członka Rady Kantonów i w referendach dysponują jedynie połową głosu. Każdy kanton ma swoją konstytucję, która reguluje funkcjonowanie parlamentów i rządów lokalnych, a także jednostek stojących na straży lokalnego prawa. Kompetencje kantonów są bardzo szerokie, ponieważ szwajcarska konstytucja pozostawia im znaczną autonomię. W Szwajcarii panuje system parlamentarno-komitetowy, który cechuje jednolitośd władzy paostwowej i nadanie parlamentowi roli organu władzy najwyższej (łączy się w nim egzekutywa i legislatywa). Dwuizbowy parlament, czyli Zgromadzenie Federalne, składa się z Rady Narodu i Rady Kantonów. Radę Narodu tworzy 200 "deputowanych Narodu", a jej kadencja trwa 4 lata. Rada Kantonów składa się zaś z 46 "deputowanych kantonów", których długośd kadencji określają Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW poszczególne kantony. Izby te mają jednakowe prawa, inicjatywę ustawodawczą i wkład w proces legislacyjny. Rząd (Rada Federalna), wybierany przez Zgromadzenie Federalne, składa się z 7 przedstawicieli różnych kantonów. Spośród członków Rady Federalnej mianowany jest Prezydent. Nie występuje on jednak jako głowa paostwa, ma znaczenie raczej marginalne. Nominuje go Zgromadzenie Federalne na jeden rok. Prezydentem zostaje osoba, która w poprzednim roku pełniła funkcję wiceprezydenta. Od 1 stycznia 2014 r. prezydentem jest Didier Burkhalter. Wyniki wyborów do Rady Narodu w 2011 r 30 25 20 15 10 5 0 SVP SP FDP CVP GPS BDP glp Inne Źródło: cia.gov Zwycięzcą ostatnich wyborów jest Szwajcarska Partia Ludowa (SVP), ugrupowanie o poglądach konserwatywnych. Drugie miejsce zajęła centrolewicowa Socjaldemokratyczna Partia Szwajcarii (SP). Wysoki wynik uzyskała partia, która w 2008 r. odłączyła się od SVP Obywatelska Partia Demokratyczna (BDP). O 4 punkty procentowe w stosunku do wyborów z 2011 r. wzrósł wynik Partii Liberalnej Zielonych (GLP). Jedynie BDP i GLP zdobyły więcej głosów niż w poprzednich wyborach. Największy spadek poparcia (ponad 2 punkty procentowe) odnotowały Radykalno - Demokratyczna Partia Szwajcarii (FDP) oraz Chrześcijaosko-Demokratyczna Partia Ludowa Szwajcarii (CVP). Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Suwerennośd i neutralnośd Szwajcarii są od wieków akceptowane przez paostwa na arenie międzynarodowej - kraj ten nie brał udziału w żadnej z wojen światowych. Mimo to odgrywa znaczącą rolę w wielu organizacjach międzynarodowych, m.in. Organizacji Narodów Zjednoczonych (chociaż Szwajcaria przystąpiła do ONZ dopiero w 2002 r.), bierze także udział w integracji europejskiej, np. poprzez należenie do Strefy Schengen. Negocjacje akcesyjne w sprawie członkostwa w Unii Europejskiej zostały jednak odrzucone w referendum w 2001 r. 3. Bank Centralny i polityka pieniężna Szwajcarski Bank Narodowy Funkcję banku centralnego w Szwajcarii pełni Szwajcarski Bank Narodowy, w skrócie SNB (Swiss National Bank), który został założony w 1907 roku na mocy ustawy federalnej o banku centralnym. Jako jeden z nielicznych krajów zachodniej Europy Szwajcaria nie należy do Unii Europejskiej i strefy euro w związku z czym kraj ten dysponuje własną walutą, która jednocześnie jest jedną z najważniejszych walut na świecie i obok japooskiego jena i amerykaoskiego dolara zaliczana jest do tzw. „walut bezpiecznej przystani”, czyli takich które przyciągają kapitał w okresach niestabilności politycznej i finansowej na świecie. Warto też wspomnied o tym, że cross walutowy dolara z frankiem szwajcarskim (USD/CHF) należy do pierwszej czwórki najczęściej handlowanych par walutowych na świecie. Szwajcarski Bank Narodowy posiada również ciekawą strukturę właścicielską, rzadko spotykaną wśród innych banków centralnych na świecie. Specjalny statut określa, że SNB jest spółką akcyjną, której akcje są imienne i notowane na giełdzie. Kapitał zakładowy wynosi 25 milionów franków szwajcarskich, z czego około 55% znajduje się w posiadaniu akcjonariuszy publicznych (kantonów, kantonalnych banków itd.), a pozostałe akcje są w dużej mierze w rękach osób prywatnych. Konfederacja (czyli paostwo) nie posiada żadnych akcji. Niezależnośd SNB jest ściśle określona w konstytucji, natomiast wewnętrzne regulacje instytucji są zawarte w ustawie o Narodowym Banku. Bank ma dwie siedziby : jedną w Bernie i jedną w Zurychu natomiast posiada też sześd oddziałów przedstawicielskich w największych miastach (Bazylea, Genewa, Lozanna, Lugano, Lucerna, St.Gallen) oraz 14 biur prowadzonych przez banki kantonalne, które zajmują się podażą pieniądza w kraju. Będąc spółką akcyjną SNB organizuje również coroczne walne zgromadzenie akcjonariuszy, które z reguły odbywa się w kwietniu. Jednak w związku z tym, że SNB posiada publiczny mandat i idące z nim ograniczenia opisane w ustawie o Narodowym Banku, uprawnienia walnego zgromadzenia akcjonariuszy nie są tak szerokie jak w spółkach prawa prywatnego. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Ważną częścią banku jest Rada Banku składająca się z 11 członków, która nadzoruje i kontroluje działalnośd SNB. Sześciu z nich, w tym prezes i wiceprezes zarządu, jest wybieranych przez Radę Federalną (najwyższy organ władzy wykonawczej w kraju), natomiast pozostałych pięciu członków wybiera walne zgromadzenie akcjonariuszy. Elementem bez którego funkcjonowanie banku byłoby niemożliwe jest zarząd, czyli organ wykonawczy odpowiedzialny za politykę pieniężną, strategie inwestycyjne oraz międzynarodową współpracę walutową. Zarząd składa się z 3 członków wybieranych na sześcioletnie kadencje przez Radę Federalną oraz ich zastępców. Obecnym prezesem zarządu jest Thomas Jordan, wiceprezesem Jean-Pierre Danthine i ostatnim członkiem zarządu jest Fritz Zurbrugg. Cele i zadania Szwajcarskiego Banku Narodowego Przyjrzyjmy się teraz głównym celom i zadaniom przed którymi stoi SNB. A) Stabilnośd cen Według SNB stabilnośd cen jest istotnym warunkiem wzrostu gospodarczego i dobrobytu. Zbyt wysoka inflacja jak i również deflacja negatywnie wpływają na aktywnośd gospodarczą poprzez komplikacje decyzji podejmowanych przez konsumentów i producentów co w konsekwencji prowadzi do nieprawidłowego rozdysponowania pracy, kapitału i dochodów. W związku z tym Szwajcarski Bank Narodowy wychodzi z założenia, że stabilnośd cen oznacza wzrost cen konsumenckich o nie więcej niż 2% rocznie i oczywiście unikanie deflacyjnych okresów. Natomiast średnioterminowa prognoza inflacji jest głównym wskaźnikiem dla decyzji polityki pieniężnej. B) Realizacja polityki pieniężnej Szwajcarski Bank Narodowy wdraża założenia polityki pieniężnej poprzez sterowanie płynnością na rynku pieniężnym i dzięki temu wpływa na referencyjną stopę procentową, której rolę w Szwajcarii pełni poziom 3-mięsięcznego depozytu walutowego LIBOR nominowanego we frankach. Dodatkowo od 6 września 2011 roku do 15 stycznia 2015 roku obowiązywał minimalny dopuszczalny kurs notowao franka szwajcarskiego za euro (czyli pary walutowej EUR/CHF), który został określony na poziomie 1,20 i oznaczał że w wypadku obniżenia notowao poniżej 1,20 bank dokonywał interwencji walutowej (czyli skupował euro za franki, żeby utrzymad kurs powyżej oczekiwanego poziomu). Jednak w dniu 15 stycznia 2015 bank podjął niespodziewaną decyzję o zaprzestaniu obrony tego poziomu Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW doprowadzając do gwałtownych i chaotycznych reakcji na rynkach finansowych przez co frank szwajcarski zdecydowanie umocnił się względem koszyka najważniejszych walut. C) Zarządzanie aktywami Bank narodowy stoi przed bardzo istotnym zadaniem polegającym na zarządzaniu rezerwami walutowymi, które są najważniejszym składnikiem wszystkich jego aktywów. Rezerwy są potrzebne aby mied całkowitą pewnośd, że w każdym momencie można implementowad założenia polityki pieniężnej. D) Stabilnośd systemu finansowego Kolejnym ważnym zadaniem Szwajcarskiego Banku Narodowego jest dbanie o stabilnośd całego systemu finansowego w Szwajcarii, przez co rozumiemy analizę źródeł istniejących zagrożeo i identyfikacji obszarów, w których wymagane jest podjęcie konkretnych działao. Bank tworzy również ramy prawne dla całego sektora finansowego i nadzoruje działania rynku finansowego. E) Wydawanie i dystrybucja środków pieniężnych SNB posiada pełne prawo wydawania i dostarczania banknotów do szwajcarskiej gospodarki. F) Bezgotówkowe transakcje płatnicze W odniesieniu płatności bezgotówkowych Szwajcarski Bank Narodowy jest zaangażowany w obszar płatności między uczestnikami systemu Swiss Interbank Clearing, którego płatności są rozliczane za pośrednictwem depozytów prowadzonych właśnie przez bank centralny. G) Bankier Konfederacji Szwajcarski Bank Narodowy pełni również funkcję banku dla poszczególnych Konfederacji Szwajcarskich, co oznacza przetwarzanie ich płatności, przechowywanie papierów wartościowych oraz przeprowadzanie transakcji walutowych. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Polityka pieniężna Polityka pieniężna Szwajcarii i poziom stóp procentowych to temat, który w ostatnim miesiącu bardzo często pojawiał się w mediach w związku z ostatnią decyzją SNB i dużym zainteresowaniem ze strony polskich kredytobiorców posiadających kredyty spłacane w szwajcarskiej walucie. 18.12.2014 SNB podjął zaskakującą dla rynków decyzję o wprowadzeniu ujemnych stóp procentowych (stopa depozytowa -0,25%), natomiast docelowy trzymiesięczny poziom LIBOR dla franka ma spaśd do przedziału <-0,25%, -0,75%>. Powodów takiej decyzji możemy doszukiwad się w trwającym kryzysie finansowym na rosyjskim rynku i w stymulującej polityce pieniężnej w strefie euro, bo połączenie tych dwóch czynników prowadziło do wzrostu popytu na bezpieczne aktywa nominowane w szwajcarskiej walucie i w konsekwencji do umacniania się franka. Jednak jeszcze bardziej niespodziewaną decyzją podjętą 15.01.2015 było zaprzestanie obrony kursu EUR/CHF na poziomie 1,20. Bez żadnych zapowiedzi i ostrzeżeo Szwajcarski Bank Narodowy zerwał z minimalnym kursem tej pary walutowej, co doprowadziło do gwałtownego umocnienia franka szwajcarskiego względem koszyka najważniejszych walut. Niezapowiadana decyzja Szwajcarskiego Banku Narodowego jest szeroko komentowana i większości wypadków są to głosy negatywne, bo uwolnienie kursu doprowadziło do bankructw niektórych brokerów, zawieszenia notowao par walutowych z frankiem szwajcarskim, a dla Polaków posiadających kredyty w szwajcarskiej walucie ta decyzja oznaczała nagły wzrost raty kredytu. Początkowa reakcja doprowadziła kurs EUR/CHF z poziomu 1,20 nawet do 0,89, czyli zmianę o około 25% w ciągu kilkunastu minut. Polski złoty również ucierpiał, bo pierwsza reakcja spowodowała, że frank szwajcarski był wyceniany nawet na 5 zł. Przy okazji decyzji o uwolnieniu notowao franka szwajcarskiego względem euro bank zdecydował się również na kolejne obniżenie stopy procentowej do rekordowo niskiego poziomu -0,75%. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Na wykresie widoczne są notowania pary walutowej EUR/CHF. Widoczna niska zmiennośd notowao od 09.2011 to wyznaczenie przez Szwajcarski Bank Narodowy minimalnego kursu 1,20, a ogromna świeca spadkowa to efekt ostatniej decyzji o uwolnienia kursu franka szwajcarskiego względem euro Od 2009 roku stopa procentowa była utrzymywana na bardzo niskich poziomach między 0,5% i 0% jednak ostatnia decyzja to historyczne posunięcie. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Co dalej z kredytami walutowymi we frankach ? Temat stóp procentowych odbija się w Polsce szerokich echem w związku z dużą liczbą kredytów spłacanych we frankach. Pod koniec października 2014 roku około 30% kredytów hipotecznych udzielonych gospodarstwom domowym o wartości około 130 miliardów złotych było nominowanych we frankach. Warto się zatem zastanowid jak ujemna stopa depozytowa w Szwajcarii i ostatnie wydarzenia związane z uwolnieniem kursu franka szwajcarskiego względem euro mogą wpłynąd na oprocentowanie kredytów i czy taka sytuacja jest korzystna dla kredytobiorców. Oprocentowanie większości kredytów bankowych składa się z dwóch części. Pierwszą z nich jest stała marża banku, a druga to zmienna rynkowa stopa procentowa i w tym przypadku większośd banków bierze pod uwagę poziom 3-miesięcznego LIBOR we frankach. Wprowadzenie ujemnej stopy procentowej oznacza, że mogą spaśd odsetki i oprocentowanie kredytów, jednak raczej nie dojdzie do sytuacji, w której bank będzie dopłacał kredytobiorcy do jego zobowiązania. Wynika to ze sposobu skonstruowania umów, które określają, że jeżeli stopa jest dodatnia to klient płaci marże banku plus odsetki, a jeśli ujemna to klient płaci samą marże, bo przyjmuje się, że odsetki wynoszą 0. Obniżka stóp procentowych z listopada mogła przynieśd ukojenie kredytobiorcom posiadającym kredyty walutowe we frankach jednak było ono dosyd ulotne i trwało do 15 stycznia 2015 roku, czyli dnia który możemy określid jako czarny dzieo w historii frankowych kredytów. Gwałtowne umocnienie szwajcarskiej waluty doprowadziło do tego, że wartośd kredytów i spłacanych rat niebotycznie wzrosły, a niektórzy kredytobiorcy znaleźli się w tragicznej sytuacji finansowej w związku z zawirowaniami na światowym rynku walutowym. Wśród perspektyw walutowych na najbliższy czas przeważa opinia o utrzymywaniu się franka szwajcarskiego powyżej poziomu 4 zł, zatem wartośd kredytów i spłacanych rat w dalszym ciągu pozostanie na wyższym poziomie. Co raz częściej pojawiają się opinie, że rząd będzie interweniował i pomoże kredytobiorcom, którzy najbardziej ucierpieli na gwałtownym umocnieniu szwajcarskiej waluty. Przyjrzyjmy się teraz indeksowi cen konsumenckich w ujęciu rocznym na przestrzeni ostatnich 6 lat, bo to jego zachowanie i średnioterminowa prognoza jest jednym z kluczowych czynników uwzględnianych przez SNB w prowadzonej polityce pieniężnej. Optymalna sytuacja pożądana przez bank zakłada, że wzrost cen nie powinien przekraczad 2% w ujęciu rocznym, ale również nie powinien wkraczad w strefę deflacji, a w ciągu ostatnich dwóch lat przez kilka dłuższych okresów w Szwajcarii mieliśmy do czynienia właśnie z deflacją. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Cały 2012 rok upłynął pod znakiem spadku cen dochodzącym nawet do poziomu -1% i dopiero na początku 2014 roku ceny wróciły do okolic 0%, utrzymując się w wąskim zakresie przez większośd czasu. Zagraniczne rezerwy walutowe Szwajcarskiego Banku Narodowego doznały gwałtownego wzrostu w 2011 roku, kiedy bank zdecydował się bronid minimalnego kursu wymiany franka za euro, określonego na poziom 1,20. Jednak od połowy 2012 roku utrzymują się na względnie stałym poziomie, odczuwając tylko krótkotrwałe ruchy w zależności od decyzji i działao prowadzonych w danym momencie przez bank centralny. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW 4. Wskaźniki makroekonomiczne Produkt Krajowy Brutto Według danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego z 2013 roku, Szwajcaria to dwudziesta największa gospodarka na świecie pod względem nominalnego PKB. Na przestrzeni lat możemy zaobserwowad jego zrównoważony i stabilny wzrost, może wyłącznie poza okresem około roku 2009 oraz 2012, do czego jednak zdążyły przyzwyczaid nas również inne europejskie gospodarki. W 2013, wartośd nominalnego Produktu Krajowego Brutto Szwajcarii wyniosła 650,74 miliarda dolarów i była w historii wyższa tylko raz – w roku 2011, kiedy było to nieco ponad 8 miliardów więcej, co widad na poniższym wykresie. Nominalny PKB (mld USD) 658,87 334,59 256,04 2000 01 02 03 04 05 509,47 450,53 384,76 06 07 650,74 08 09 2010 11 12 13 Źródło: opracowanie własne, dane countryeconomy.com Szwajcarska gospodarka to nie tylko jedna z najwyższych wartości PKB na świecie. Przyjmując wartości per capita możemy śmiało powiedzied, że Szwajcaria to wręcz światowa czołówka. Plasując się na 9 miejscu z wartością 53 977 dolarów, Szwajcarzy wyprzedzają takie kraje jak między innymi Stany Zjednoczone, czy Holandia. nr 18 19 20 21 24 28 Kraj Nominalny PKB (mld) Turcja 819,990 USD Arabia Saudyjska 748,450 USD Szwajcaria 650,431 USD Argentyna 610,288 USD Polska 517,705 USD Austria 416,062 USD nr 9 10 13 26 29 48 Kraj Szwajcaria Stany Zjednoczone Holandia Francja Włochy Polska PKB per capita 53 977 USD 53 001 USD 46 440 USD 39 813 USD 34 103 USD 23 273 USD Źródło: opracowanie własne, dane Międzynarodowy Fundusz Walutowy (2013) Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Inflacja Jeśli chodzi o inflację, gospodarka szwajcarska przejawia dośd oryginalne zachowania. Jak widzimy na poniższym wykresie, najwyższa wartośd tego zjawiska przez ostatnie czternaście lat wyniosła jedynie 3% około roku 2008. Warto zauważyd, że średnia dla Unii Europejskiej wynosiła wtedy 6,3%. Celem Szwajcarskiego Banku Narodowego jest inflacja nieprzekraczająca 2% rocznie. Większośd ekonomistów zgodziłaby się jednak, że inflacja wahająca się w granicach 0%, ze skłonnościami do niewysokiej deflacji, jak widzimy to w okolicach roku 2010 oraz 2012 nie jest niczym korzystnym. Jeśli chodzi o cały 2014, Szwajcaria zakooczyła ten rok nieco „pod kreską”. Jak widzimy, w ciągu ostatnich miesięcy ceny zmieniały się w granicach nie większych niż pół procenta, więc o deflacji zadecydowały dziesiętne części tego wskaźnika. Bezrobocie Czy wspomnieliśmy już o jakichkolwiek większych problemach gospodarki szwajcarskiej? Nie, bezrobocie również nie będzie jednym z nich. Na przestrzeni ostatnich czternastu lat, stopa bezrobocia w tym kraju wahała się w granicach dwóch do czterech procent. Jest to fenomen na skalę światową. Z obecnym wynikiem, wynoszącym nieco ponad 3% mamy ewidentnie do czynienia wyłącznie z tzw. bezrobociem przejściowym, którego nie da się wyeliminowad w żadnej gospodarce rynkowej. Szwajcaria pod tym względem deklasuje nawet takie kraje jak Niemcy i Austria, które wręcz słyną z niskiej stopy bezrobocia. Wynosi ona tam około 5%. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Wskaźnik wolności gospodarczej Mówiąc o tak niskim bezrobociu, nie możemy przejśd obojętnie obok danych na temat wolności gospodarczej w tym kraju. Pozycja Szwajcarii w rankingu wolności gospodarczej fundacji Heritage powinna byd jednym z czołowych argumentów ekonomistów o wolnościowych poglądach w dyskusjach ze zwolennikami interwencjonizmu paostwowego, którzy od lat powtarzają, że nadmierny wolny rynek prowadzi do strukturalnego bezrobocia. Czwarta pozycja spośród 178 notowanych w rankingu miejsc na świecie mówi sama za siebie. Szwajcaria pod względem wolności gospodarczej ustępuje w chwili obecnej jedynie: Hong Kongowi, Singapurowi oraz Australii. Jedyne kategorie, w których Szwajcaria traci nieco punktów to relatywnie wysokie wydatki rządowe. Rządy prawa Prawo własności Wolnośd od korupcji Ograniczony rząd 90 Wydatki rządowe 65.7 88.1 Wolnośd fiskalna 68.9 Efektywnośd regulacji Wolne rynki Swoboda działalności gospodarczej 75.4 Wolny handel 90.0 Stosunki, prawo do pracy i płace 87.4 Wolnośd inwestycyjna 85.0 Stabilnośd monetarna 85.2 Wolnośd finansowa 80.0 Wskaźnik wolności gospodarczej 81.6 Pozycja w rankingu Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna 4 Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW PMI PMI to wskaźnik aktywności finansowej – jeśli przyjmuje on wartośd powyżej 50, oznacza to ożywienie w danym sektorze gospodarki. Na chwilę obecną PMI dla przemysłu w Szwajcarii wynosi 52. Jest to widoczna poprawa względem ostatnich miesięcy, gdy wskaźnik ten znajdował się pod linią 50 punktów. Daleko jednak do sytuacji z początku roku 2014, kiedy PMI dla przemysłu wynosiło blisko 58 punktów. Import i eksport Bez wątpienia korzystną sytuacją dla gospodarki jest, gdy eksport przewyższa import. W Szwajcarii z taką sytuacją mamy do czynienia od roku 2002, gdy wartośd eksportu była wyższa o około 4,5 miliarda dolarów. W roku 2013, Szwajcarzy wyeksportowali dobra na wartośd równą łącznie 229 mld USD, co równe jest 35,21% ich PKB. Import zaś był niższy już o prawie 30 mld. Jak widzimy więc, handel międzynarodowy to bardzo ważna częśd gospodarki Szwajcarii. Do najczęściej eksportowany towarów należą: złoto (20%), produkty medyczne oraz zegarki, z których w koocu ten kraj słynie. Najczęściej sprowadzanymi dobrami zza granicy są również złoto oraz produkty medyczne, jak i samochody, ropa naftowa oraz biżuteria. Najwięcej transakcji Szwajcarzy przeprowadzają z Niemcami, USA oraz Francją. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Zależnośd między importem, a eksportem (mln USD) Eksport Import 250000 200000 150000 100000 50000 0 2000 01 02 03 04 05 06 07 08 09 2010 11 12 13 Deficyt budżetowy Jest to kolejna pozycja mocno odbiegająca od tego, do czego przyzwyczaiły nas inne światowe gospodarki. Chod trudno w to uwierzyd, ostatni raz gdy rząd Szwajcarii uchwalił budżet bez deficytu miał miejsce w roku 2005. Wyniósł on wtedy zaledwie nieco ponad 2 miliardy USD. W roku 2008, kiedy cały świat pogrążony był w głębokim kryzysie, niemal wszystkie kraje zadłużały się coraz bardziej, Szwajcarzy mogli cieszyd się wyjątkowo dużą nadwyżką budżetową, wynoszącą aż 9 466 milionów dolarów. Deficyt budżetowy mln USD % PKB 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 -6000 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1998 -4000 1999 -2000 0,03 0,025 0,02 0,015 0,01 0,005 0 -0,005 -0,01 -0,015 -0,02 Jeśli rząd opisywanego przez nas kraju utrzyma wyniki na takim poziomie, będzie jednym z niewielu paostw na świecie dążącym do spłaty swojego długu publicznego, wynoszącego obecnie 49,14% PKB. Skąd wziął się taki dług? Jest to pozostałośd po recesji gospodarczej, jaką Szwajcaria była ogarnięta w latach 1990 – 1993. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Dług publiczny mln USD % GDP 350000 0,8 300000 0,7 0,6 250000 0,5 200000 0,4 150000 0,3 100000 0,2 50000 0,1 0 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 5. Rynek kapitałowy W Szwajcarii rynek kapitałowy, w formie zorganizowanego obrotu publicznego, tworzą dwie giełdy: SIX Swiss Exchange oraz Berne eXchange. Pierwsza giełda papierów wartościowych została utworzona w Genewie w 1850r. Walutą podstawową jest frank szwajcarski (CHF). Obecnie jedną z wiodących giełd papierów wartościowych w Europie jest SIX SWISS EXCHANGE. Znajduje się na pozycji lidera transgranicznego w zarządzaniu aktywami prywatnymi. Była pierwszą giełdą na świecie włączoną w pełni zautomatyzowany system obrotu, rozliczeo i rozrachunków – w 1995r. Drugą, mniejsza giełdą prowadzącą obrót w Bernie jest Berne eXchange. Wymiana na giełdach jest kontrolowana przez stowarzyszenie 55 banków. Każdy z banków ma równe prawa głosu w kwestii podejmowania decyzji dotyczących zarządzania i regulacji w zakresie wymiany. SIX Swiss Exchange Działająca obecnie giełda zlokalizowana jest w Zurychu i działa od 30 czerwca 1988 roku. W 2008 roku nastąpiło połączenie istniejących SWX Group (obrót papierami wartościowymi), Telekurs Group (obsługa obrotu) i SIS Group (informacje finansowe i transakcje płatnicze). W ten sposób powstała SIX SWISS EXCHANGE LTD prowadząca główną Szwajcarską Giełdę Papierów Wartościowych. Poniższa mapa przedstawia wizję funkcjonowania giełdy, jako rozwój i umacnianie partnerstwa w ramach inwestycji. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Źródło: http://www.six-swiss-exchange.com/profile/vision_en.html\ SIX Swiss Exchange, poza obrotem akcjami, handluje również innymi papierami wartościowymi takimi jak: obligacje rządowe oraz instrumenty pochodne (opcje na akcje). Tabela nr 1. Line Exchange SWX Swiss Blue Chip Shares SWX Mid & Small Caps Swiss Shares SWX Foreign Shares SWX Sponsored Foreign Shares SWX Bonds – CHF SWX Bonds - Non CHF SWX Exchange Traded Funds SWX Investment Funds SWX Sponsored Funds SWX Exchange Traded Products Total turnover for all segments TotalVolume TotalTurnover 25,77 6,40 0,44 0,01 62,58 0,22 3,22 0,25 0,00 0,00 1 831,77 236,44 13,17 0,33 65,43 0,24 173,26 30,49 1,46 0,15 2 352,74 Źródło: na podstawie: Daily reports http://www.six-swiss-exchange.com Tabela przedstawia całkowity obrót oraz kapitalizację (w mln CHF) w rozbiciu na instrumenty obrotu na giełdzie (dane na 02-01-2015). Główny indeks giełdowy na SIX Swiss Exchange jest indeks Blue Chip – SMI. Składa się na niego 20 największych spółek rynku szwajcarskiego (m. in.: Givaudan SA, SGS AG, SWATCH GROPUP I), których akcje charakteryzują się najwyższa płynnością i co najmniej średniej wartości kapitalizacją. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Wykres. Portfel indeksu SIM Źródło: stan na 31.12.2014r, http://www.six-swiss-exchange.com Największy udział w portfelu indeksu mają spółki działające w sektorze farmaceutycznym i produkcji dóbr konsumpcyjnych. Indeks działa na zasadzie kumulatywnej dywidendy (przedstawia możliwości jej dystrybucji). Jest aktualizowany raz do roku oraz notowany w czasie rzeczywistym. Stanowi obecnie ponad 90% całej kapitalizacji rynkowej (także wolumenu obrotu) na giełdzie. Jest podstawowym indeksem stosowanym do indeksacji pochodnych instrumentów finansowych. Poniższy wykres przedstawia porównanie giełd szwajcarskich i polskiej. Kapitalizacja giełdy /mld/ 9 000 8 000 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 GPW (PLN) GPW (CHF)* SWX (CHF) SWX (PLN)* *wartości przeliczone według kursu średniego NPB z dnia 02-01-2015. (Tabela nr 001/A/NBP/2015 z dnia 2015-01-02, 3,5833 CHF/PLN) Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Kolejny wykres prezentuje wartośd obrotu na głównym indeksie SWX zestawionym z polskim WIG 20 notowanym na GWP w Warszawie. Wartośd obrotu na głównych indeksach /mln EUR*/ 865 089,37 43 626,65 SMI® PR WIG 20 *wartości przeliczone według kursu średniego NPB z dnia 02-01-2015. (Tabela nr 001/A/NBP/2015 z dnia 2015-01-02) Berne Exchange (BX) BX została założona w 1880 roku jako Związek Banków Berneoskich (Berner Börsenverein, BBV), przez dziewięd banków i czternaście przedsiębiorstw prywatnych w Zurychu. Giełda miała stosunkowo niewielki wolumen obrotu, aż do I wojny światowej. W 2002 roku wprowadzono elektroniczną platformę handlową do obsługi obrotu papierami wartościowymi. Obecnie giełda prowadzona jest przez spółkę BX Swiss AG. W przeciwieostwie do swoich konkurentów w Bazylei, Genewy i Zurychu, że nie brała udziału w połączeniu, które doprowadziły do powstania SWX. BX zachował formę prawną prywatnego stowarzyszenia pod prawem szwajcarskim, a jego członkami są największe banki działające w Bernie, w tym UBS i Credit Suisse Private Banking. Wymiana w Berne ukierunkowana jest głównie na szwajcarskie małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), które nie spełniają warunków wejścia na giełdę SWX. Jest jedyną alternatywą na szwajcarskim rynku kapitałowym. Non-biurokratyczne podejście oraz utrzymywanie bliskich relacji z klientami oraz elastycznośd w porównaniu do innych emitentów tworzą przyjazne inwestorom środowisko. Na giełdzie notowane są również spółki z SWX. Kapitalizację giełdy tworzy pięddziesiąt spółek, których akcje są notowane na giełdzie BX. Wybitne spółki notowane obejmują: BLS Lötschbergbahn AG, Berno, drugi co do wielkości potentat kolejowy w Szwajcarii Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Valiant Holding AG, Berno, głównym szwajcarski bank regionalny BKW FMB Energie AG, Berno, główny dostawca energii Swiss Swatch Group, Berno, największy producent zegarków na świecie Obrót na giełdzie regulowany jest przez Szwajcarski nadzoru rynku finansowego Urzędu Finma. Wykres przedstawia ceny głównych indeksów giełdy SWX oraz BX. Dla porównania również załączono wartośd polskiego WIG 20. Ceny indeksów /100'EUR/ WIG 20 SMI® PR BIRW 0 10 20 30 40 50 60 70 80 *wartości przeliczone według kursu średniego NPB z dnia 02-01-2015. (Tabela nr 001/A/NBP/2015 z dnia 2015-01-02) Nadzór rynku Szwajcarski Nadzór Rynku Finansowego prowadzony jest przez organizację Finma, która jest instytucją prawa publicznego z własną osobowością prawną. Jest ona odpowiedzialna za wdrażanie przepisów ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i przestrzegania prawa w zakresie rynku finansowego. Jako niezależny organ nadzorujący działa w celu ochrony interesów wierzycieli, inwestorów i osób ubezpieczonych oraz w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynków finansowych. Funkcjonowanie giełdy w szwajcarskich realiach wymaga posiadania licencji, zgodnie z ustawą federalną o giełdach i obrocie papierami wartościowymi (SESTA), która obowiązuje od dnia 1 lutego 1997 roku. Zgodnie z zapisami ustawy giełda powinna mied na zapewnienie przejrzystości i równego traktowania inwestorów oraz stworzenie ram dla funkcjonowania rynku papierów wartościowych. Ogólny nadzór Finma nad krajowymi giełdami polega na udzielaniu licencji operacyjnych. Prowadzi także kontrolę audytowi w organizacjach giełdowych. Krajowe giełdy Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW nadzorowane przez Finma są SIX Swiss Exchange Ltd, SIX Sctructurised Products Exchange Ltd i Eurex Zurich AG. Działalnośd giełd zagranicznych wymaga zgody FINMA na działalnośd trans graniczną. Organizacja sprawuje także kontrolę nad instytucjami para-giełdowymi, które nie są giełdami właściwymi n mocy przepisów ustawy federalnej. Giełdy takie wchodzą częściowo w zakres stanowionego prawa. Podleganie kontroli FINMA uzasadnione jest ochroną inwestorów zapewnieniem przejrzystości, równego traktowania i dostępu do informacji. BX Berne eXchange została dopuszczona jako instytucja podobna do giełdy. Stopieo struktury i organizacji w BX nie jest równoznaczny z giełdą. Narodowy Bank Szwajcarii (SNB) i Finma są wspólnie odpowiedzialne za nadzór nad systemami płatności i rozrachunku papierów wartościowych. Na podstawie art. 19 ustawy o Narodowym Banku (NBA), SNB jest odpowiedzialny za nadzorowanie systemów płatniczych i rozrachunku papierów wartościowych. Jeśli chodzi o podział funkcji nadzorczych: SNB jest odpowiedzialny za nadzorowanie samego systemu, a Finma jest odpowiedzialna za nadzór nad operatorami systemów. Finma posiada licencję SIX SIS Ltd jako bank. Jest operatorem systemu SECOM rozrachunku papierów wartościowych oraz centralnego depozytu papierów wartościowych. W szwajcarskim systemie obrotu funkcjonuje instytucja Centralnego Counterparty (CCP). Najważniejszą funkcją w CCP jest wyeliminowanie ryzyka kontrahenta poprzez płatności i dostawy. W chwili obecnej funkcjonuje SIX x-clear AG system, który działa jako CCP dla krajowych uczestników na SIX Swiss Exchange w handlu akcjami, obligacjami i jednostkami uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych typu ETF. 6. Struktura gospodarki Około dwie trzecie obszaru Szwajcarii jest pokryte przez lasy, jeziora oraz góry. Jako, że na jej terenie nie istnieje wiele strategicznych surowców i minerałów, kraj ten musi je importowad, przetwarzad, a następnie sprzedawad jako gotowe wyroby. Jak w większości współczesnych krajów, w Szwajcarii również dominuje trójszczeblowy podział gospodarki. Możemy podzielid ją więc na trzy główne kategorie: Rolnictwo Przemysł Usługi Usługi są najważniejszą gałęzią gospodarki i obejmują m.in. bankowośd, ubezpieczenia, konsulting, informatykę oraz turystykę. Rolnictwo jest również bardzo ważną częścią Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW gospodarki, z tym że produkcja w tym sektorze nie jest wystarczająca, aby zaspokoid potrzeby mieszkaoców, dlatego też Szwajcaria musi polegad na dobrach importowanych z innych krajów. Wspomniany powyżej brak zasobów znacząco wpłynął również na przemysł, zwłaszcza ten specjalistyczny. Szwajcarski przemysł obejmuje przede wszystkim produkcję maszyn, chemiczną i farmaceutyczną oraz produkcję zegarków. Polityka gospodarcza rządu nastawiona jest głównie na rozwój gospodarczy. W tym celu regularnie są prowadzone prace nad poprawą ustawodawstwa o konkurencyjności, upraszczaniem procedur administracyjnych, a także te związane z walką z korupcją. Dzięki tym działaniom Szwajcaria uplasowała się na 4 pozycji na świecie i na 1 w Europie pod względem wolności gospodarczej (indeks publikowany przez heritage.org). Rolnictwo Pod względem zatrudnienia i udziału w wartości dodanej PKB, rolnictwo w Szwajcarii ma strukturę zbliżoną do średniej z paostw uprzemysłowionych w UE. W latach 1990-2014 udział rolnictwa w całości PKB spadł z 2,3% do 0,7%. Jeśli chodzi natomiast o zatrudnienie, to w rolnictwie zatrudnionych jest około 3,7% wszystkich pracujących osób. Ponad jedna trzecia obszaru Szwajcarii to tereny rolnicze. W latach 1985-2009 kurczyły się one w tempie 1,1m2 co sekundę, co dało ogólny ubytek wielkości 850 km2, czyli 5,4% całości. Odbiło się to również na ilości gospodarstw rolnych. W roku 2000 Szwajcaria liczyła ponad 70,5 tys. gospodarstw rolnych. W roku 2012 było ich już tylko 56,6 tysiąca. To co dodatkowo charakteryzuje szwajcarski sektor rolnictwa, to bardzo intensywne wsparcie ze strony rządu. Sektor ten co roku otrzymuje około 3 mld CHF dotacji oraz subsydiów i jest to jeden z najwyższych poziomów pomocy w zestawieniu międzynarodowym. Ze względu na ukształtowanie terenu oraz warunki klimatyczne, większośd gospodarstw rolniczych specjalizuje się w hodowli zwierząt (ok. 60% całości). Obejmuje ona przede wszystkim drób, świnie oraz bydło rogate. Na dalszym planie znajdują się owce, kozy oraz konie. Coraz większą rolę w hodowli odgrywają krowy mleczne. Jak łatwo się domyślid, ma to swoje odzwierciedlenie w produkcji mleka oraz wyrobów mlecznych. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Źródło: Federal Statistical Office, Swiss Agriculture, Pocket Statistics 2014 Jeśli chodzi o uprawy roślinności, to blisko 71% całości terenów zielonych (bez obszarów górskich) zajmują łąki i pastwiska. Na drugim miejscu (14%) znajdują się tereny ze zbożami. Do głównych zbóż uprawianych w Szwajcarii zaliczamy: pszenicę, jęczmieo oraz owies. Oprócz powyższych zbóż uprawiane są również inne rośliny np. buraki cukrowe, ziemniaki, rośliny oleiste oraz owoce. Zajmują one mniejsze powierzchnie rolne, co jednak wcale nie pomniejsza ich udziału w wartości produkcji całego sektora. Źródło: Federal Statistical Office, Swiss Agriculture, Pocket Statistics 2014 Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW W 2013 produkcja sektora rolnego wyniosła 10,1 mld CHF. Procentowy podział na poszczególne kategorie obrazuje poniższa tabela: Produkcja rolna (w %) Produkcja roślinna 40,1 • Zboża 3,5 • Rośliny paszowe 8,8 • Ważywa 13,6 • Owoce 5,4 • Wino 4,4 • Inne 4,4 Produkcja zwierzęca 49,2 • Bydło 12,6 • Świnie 10,1 • Mleko 20,8 • Inne 5,6 Usługi rolnicze 6,8 Inne 3,9 Źródło: Federal Statistical Office, Statistical Data on Switzerland 2014 Przemysł Przemysł odpowiedzialny jest za wytworzenie około 25,7% PKB Szwajcarii (dane za 2013 rok) i zatrudnienie znajduje tam około 22,1% populacji kraju. W Szwajcarii większośd przedsiębiorstw to małe i średnie firmy (sektor MŚP) zatrudniające do 250 pracowników. Według Szwajcarskiego Urzędu Statystycznego przedsiębiorstwa należące do MŚP w sektorze drugim to aż 99,5% całości. Tak więc, przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 250 pracowników, to jedynie 0,5%. Jeśli przyjrzymy się bliżej strukturze zatrudnienia w tym sektorze, to zauważymy, że dysproporcja ta nieco maleje. Mianowicie, MŚP zatrudniają około 70% pracowników tego sektora, natomiast firmy duże około 30%. Poniższa tabela przedstawia dynamikę produkcji w sektorze drugim, czyli przemyśle. Jak łatwo możemy zauważyd, do najdynamiczniej rozwijających się gałęzi należą m.in. produkcja sprzętu transportowego, zegarków oraz wyrobów farmaceutycznych. Każdy z powyższych obszarów cechuję się znaczną specjalizacją. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Year 2010 = 100 2010 2011 2012 2013 Production total 100,0 102,7 105,1 105,9 B Mining and quarrying 100,0 98,9 95,6 96,7 C Manufacturing 100,0 103,8 105,3 105,8 CB Manufacture of textiles and apparel 100,0 100,0 100,9 111,0 101,8 103,2 102,1 101,5 CC Manufacture of wood and paper products, and printing 100,0 97,5 92,8 93,4 CD-CE Manufacture of coke, chemicals and chemical products CF Manufacture of pharmaceutical products 100,0 100,0 102,3 104,7 98,3 115,8 106,3 118,4 CG Manufacture of rubber and plastics products 100,0 99,4 93,7 94,3 CH Manufacture of metal products CI Manufacture of electronic products; watches and clocks 100,0 100,0 93,4 109,6 87,4 114,1 86,7 111,2 CJ Manufacture of electrical equipment 100,0 102,9 104,6 102,4 CK Manufacture of machinery and equipment CL Manufacture of transport equipment 100,0 100,0 107,5 111,5 99,7 119,9 95,1 126,6 CM Other manufacturing, and repair and installation 100,0 102,9 105,8 114,2 100,0 95,1 103,3 106,6 CA Manufacture of food and tobacco products D Electricity supply Źródło: opracowanie własne na podstawie Federal Statistical Office. Zegarmistrzostwo Przemysł zegarowy jest jedną z dziedzin, z których słynie Szwajcaria. Bardzo długa tradycja (sięgająca XVI wieku) i specjalistyczna wiedza w połączeniu z innowacyjnością oraz zaawansowaną technologią sprawiły, iż obecnie Szwajcaria jest zdecydowanym liderem tej gałęzi przemysłu na świecie. Zdecydowaną silną stroną przemysłu zegarowego w Szwajcarii, w porównaniu z innymi krajami jest jego znaczna dywersyfikacja, przez co kraj ten może dostarczad swoim klientom szeroką gamę różnorodnych wyrobów m.in. zegarki sportowe, zegarki eleganckie oraz zarazem klasyczne, złote zegarki z wieloma modyfikacjami dostosowanymi do indywidualnych potrzeb klientów, zegarki typu high-tech i wiele wiele innych. Można stwierdzid, że różnorodnośd tych urządzeo jest nieograniczona, co więcej wciąż powstają nowe zegarki, które to w lepszy sposób zaspokoją potrzeby najwybredniejszych klientów. Obok wyrobów farmaceutycznych i maszynerii, zegarki są trzecim głównym produktem exportowym Szwajcarii. Kraj ten poza swoje granice wysyła aż 95% całej produkcji zegarów. 53% wartości exportu przypada na Azję, 31% na Europę, 14% na Amerykę (głównie północną), Afryka to jedynie 1%, podobnie jak Australia i Oceania. Począwszy od roku 2009 wartośd exportu zegarków rosła z roku na rok osiągając swoje maksimum w roku 2013 – wyniosła ona wtedy 21,8 mld CHF. Do listopada tego roku wartośd exportu osiągnęła poziom 20,4 mld CHF, tak więc jest szansa, że również ten rok będzie Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW rekordowy pod tym względem. W zeszłym roku w analogicznym okresie export wyniósł równo 20 mld CHF. Sektor farmaceutyczny Historia przemysłu chemicznego i farmaceutycznego w Szwajcarii sięga ponad 150 lat wstecz. Od samego początku nastawiony był na produkcje wysoko specjalistycznych związków o dużej wartości dodanej. Obecnie około 90% produktów, to właśnie produkcja specjalistyczna. Jest to wynik znacznie przewyższający średnią światową. W Szwajcarii produkuje się około 30 000 wyrobów chemicznych, przy czym globalny popyt na niektóre z nich nie przewyższa kilku ton rocznie. Ukazuje to, jak wysoce wyspecjalizowany stał się ten przemysł. Do głównych wyrobów tej gałęzi przemysłu zaliczamy m.in.: Leki farmaceutyczne Chemikalia wysokowartościowe Witaminy Środki ochrony roślinności Farby, pigmenty i lakiery Wyspecjalizowane związki chemiczne do celów przemysłowo-technicznych Przemysł farmaceutyczny i chemiczny jest silnie nastawiony na handel międzynarodowy. Największym odbiorcą jest Ameryka – około 40%. Na kolejnych pozycjach plasuje się Europa – 35%, Azja z Afryką i Australią – w sumie 23% oraz Szwajcaria około 2%. Warto również wspomnied, iż Szwajcarii przypada 5% całości światowego exportu chemicznego, co stawia ją na 8 miejscu na świecie. Pozycja ta jest doskonałym wynikiem jeśli weźmiemy pod uwagę liczbę mieszkaoców (95 miejsce na świecie) oraz powierzchnię kraju (147 miejsce). Usługi Sektor usług jest najbardziej znaczącym pod względem wartości dodanej PKB w strukturze gospodarki Szwajcarskiej. Jego udział szacuje się na około 73,6% PKB. Pracę w tym sektorze znajduje około 74,2% wszystkich zatrudnionych w Szwajcarii. Analogicznie do poprzednich dwóch gałęzi gospodarki, w tej również dominują podmioty MŚP – stanowią one 99,6% całości. W sumie działa tu ponad 402 tys. podmiotów gospodarczych, przy czym w sektorze pierwszym jest ich około 57 tys., a w sektorze drugim nieco ponad 89 tys. Tym co dodatkowo odróżnia ten sektor od dwóch pozostałych jest rosnące zapotrzebowanie na pracowników. Sektor ten stale się rozwija. Jego udział w PKB będzie zdecydowanie wzrastał z roku na rok. Do najdynamiczniej rozwijających się branż Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW tego sektora możemy zaliczyd m.in. turystykę, usługi biznesowe, IT, usługi bankowe i ubezpieczeniowe, B&R, ochronę zdrowia. Turystyka Szwajcarska branża turystyczna swoją genezą sięga początków XIX w. Obecnie uważana jest za jedną z dziedzin, która odniosła duży sukces i zdobyła międzynarodową renomę. W ujęciu typowo makroekonomicznym, przyjętym do przeprowadzania analiz, w sektorze tym możemy wyróżnid kilka części składowych. Są to m.in. produkty i usługi charakterystyczne dla turystyki (zakwaterowanie, gastronomia, transport, usługi biur podróży, kultura, sport i rekreacja i inne). Jest również gama produktów, która jest pośrednio powiązana z turystyką. Produkty te zazwyczaj są traktowanie zbiorczo. Powyższe zestawienia pokazują, iż turystyka jest bardzo szeroką dziedziną i obejmuje usługi oraz produkty wytwarzanie w różnych sektorach gospodarki. Rodzi to wiele trudności w szacowaniu wskaźników makroekonomicznych. Weźmy przykładowo restauracje. Zazwyczaj usługi świadczone w restauracjach nie są określane jako typowe tylko i wyłącznie dla turystyki – jadają tam również mieszkaocy danego obszaru. Dlatego też dobro zostaje uznane za „turystyczne” w momencie konsumpcji lub zakupu przez turystę. Wzrost wartości dodanej brutto sektora turystycznego w latach 2010-2012 był niewielki i wyniósł 0,4%. W roku 2013 wzrost ten wyniósł znacznie więcej, bo aż 2%. Największy wpływ miał na to wzrost wartości dodanej usług związanych z gastronomią (2,5%), zakwaterowaniem (1,1%) oraz transportem (2,3%). Przełożyło się to również na popyt, który to w sektorze turystyki zwiększył się o 3,5% w stosunku do roku 2012. Wydatki turystów w Szwajcarii mają ten sam efekt na bilans płatniczy, co export dóbr i usług. Dlatego też bardzo często sektor turystyki poruszany jest przy okazji omawiania exportu. W roku 2013 około 5% całości exportu Szwajcarii przypada na turystykę. Największa częśd wydatków turystów związana jest z zakwaterowaniem oraz usługami gastronomicznymi (w sumie około 60%). W roku 2013 Szwajcarski sektor hotelarski zanotował 35,6 miliona pobytów z noclegiem. Jest to wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 2,5%. Popyt obywateli Szwajcarii na noclegi wyniósł 15,9 mln, natomiast obcokrajowców 19,7 mln (wzrost o 3,5% r/r). Wśród turystów zagranicznych najwięcej popytu przypada na Niemcy (4,6 mln pobytów, spadek o 1,1%), Wielką Brytanię (1,6 mln, + 6,2%) oraz USA (1,6 mln, +4%). Najchętniej odwiedzanymi miejscami w Szwajcarii w 2013 roku były: Zurich (5,5 mln odwiedzin), Graubünden (5,2 mln) oraz Valais (3,9 mln). Średni czas pobytu turystów zagranicznych wyniósł 2,2 nocy. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW 7. Znane spółki Nestle Nestle to międzynarodowa firma zajmująca się produkcją żywności. Jest największym przedsiębiorstwem z branży spożywczej na świecie z roczną sprzedażą rzędu 92,2 mld CHF i zyskiem netto w wysokości 10 mld CHF. Została założona przez Henriego Nestlé w 1866 roku. Główna siedziba firmy znajduje się w Vevey w Szwajcarii. Produktami Nestle są między innymi woda butelkowana, płatki śniadaniowe, kawa i herbata, słodycze, produkty mleczne, mrożonki, karmy dla zwierząt domowych. Firma posiada 447 fabryk zatrudniając 330 tysięcy pracowników. Ich produkty dostępne są w 194 krajach, w Polsce od 1993 roku. Dyrektorem generalnym spółki od 20 września 2007 roku jest Paul Bulcke, dyrektorem finansowym Wan Ling Martello. Swatch Group Swatch Group jest światowym pionierem, jeśli chodzi o produkcję, dystrybucję oraz sprzedaż zegarków, zegarów oraz biżuterii. Spółka powstała w 1983 w wyniku połączenia dwóch szwajcarskich producentów zegarków (ASUAG i SSIH). Siedziba firmy znajduje się w Biel w Szwajcarii. Swatch Group posiada wiele marek. Począwszy od luksusowych tj. Breguet, Omega, Blancpain przez brandy średniej klasy np. Tissot, Hamilton, Certina, skończywszy na Swatch oraz Flik Flak. Firma zatrudnia około 34 tysięcy pracowników. W 2013 roku sprzedaż brutto wynosiła 8,8 mld CHF. Prezesem Swatch Group jest obecnie Georges Nicolas "Nick" Hayek Jr, syn jednego z nieżyjących już założycieli spółki. UBS UBS AG jest spółką świadczącą usługi finansowe na całym świecie. Firma zajmuje się bankowością prywatną, inwestycyjną i obrotem papierami wartościowymi. Jest to największy bank w Szwajcarii z głównymi siedzibami w Bazylei i Zurychu. Spółka powstała w roku 1998 po połączeniu Union Bank of Switzerland i Swiss Bank Corporation. UBS jest spółką akcyjną notowaną na SIX Swiss Exchange oraz na New York Stock Exchange. Bank posiada swoje oddziały w 50 krajach zatrudniając przy tym ponad 60 tysięcy pracowników. Przychody w 2013 roku wynosiły 65 mld CHF. Prezesem zarządu spółki od kwietnia 2011 roku jest Sergio Ermotti. Glencore Glencore to międzynarodowa firma zajmująca się dostarczaniem surowców mineralnych, której siedziba znajduje się w szwajcarskim Baar. Spółka ta powstała w wyniku połączenia Glencore z Xstrata 2 maja 2013 roku. W 2014 roku w rankingu Fortune Global 500 (ranking największych firm na świecie) spółka uplasowała się na 10 Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW pozycji. Glencore zatrudnia ponad 55 tysięcy pracowników w 30 krajach. Jest to największa szwajcarska firma, przychód w 2013 roku wynosił 232 mld USD. Prezesem spółki Glencore jest Ivan Glasenberg. Novartis Novartis powstał w 1996 r. na skutek połączenia firm Ciba-Geigy i Sandoz. Jest to największy na świecie koncern farmaceutyczny (dochód ze sprzedaży 57,9 mld USD). Siedziba spółki znajduje się w Bazylei. Na całym świecie firma ta zatrudnia ok. 120 tysięcy pracowników, z czego 1600 w Polsce. Najbardziej znane leki to między innymi Diovan, Exforge, Lucentis oraz Sandostatin. Spółkami zależnymi są min. Ciba Vision, Sandoz, Alcon, Chiron Corporation. Dyrektorem naczelnym spółki Novartis jest od 2010 roku Joseph Jimenez. Holcim Holcim jest jedną z największych na świecie firm produkujących cement, kruszywa oraz beton. Powstała w 1912 roku. Jej siedziba znajduje się w szwajcarskim mieście Jona. Swoje oddziały posiada w ponad 70 krajach zatrudniając przy tym 71 tysięcy pracowników. W skali globalnej Holcim oraz francuska spółka Lafarge są uznawane za największych producentów cementu i kruszyw. Obie spółki poważnie myślą o połączeniu swoich sił. Przychody netto ze sprzedaży spółki w 2013 roku wyniosły 19,7 mld CHF. Dyrektorem generalnym spółki Holcim jest od 2012 roku Bernard Fontana. 8. Podsumowanie Szwajcaria to pomimo swych niewielkich rozmiarów, bardzo liczący się gospodarczo gracz na arenie międzynarodowej. Od wielu lat jej PKB, zarówno nominalne jak i per capita rośnie szybko i stabilnie, co korzystnie wpływa na poziom życia w tym kraju. Szwajcaria jest również obecnie jednym z niewielu paostw na świecie, który pomimo zadłużenia sięgającego prawie 50% PKB, sukcesywnie i regularnie je spłaca, uchwalając budżety na kolejne lata z nadwyżką. Pomimo władzy, którą w dużej mierze za sprawą dalece posuniętej demokracji bezpośredniej sprawują obywatele, Szwajcarzy zdają się byd świadomym ekonomicznie narodem, nie rujnując gospodarczo swojego kraju poprzez uchwalanie niekorzystnych z gospodarczego punktu widzenia ustaw za pomocą kolejnych referendów i chod trudno w to uwierzyd, w tych warunkach pozostają najbardziej wolnym gospodarczo paostwem w Europie. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Drobnym problemem Szwajcarii okazuje się byd inflacja, a właściwie w 2014 roku jej brak, do czego niesukcesywnie usiłował nie dopuścid szwajcarski bank centralny pozostawiając stopy procentowe na wyjątkowo niskim poziomie, co okazuje się byd z kolei korzystne dla wspomnianych we wstępie „frankowiczów”. Wszystkie dobre perspektywy dla polskich kredytobiorców na najbliższe miesiące popsuł jednak szwajcarski bank centralny dnia 15 stycznia 2015 roku, ogłaszając nieoczekiwanie z samego rana zaprzestanie bronienia kursu Franka względem Euro. Spowodowało to ogromną aprecjację szwajcarskiej waluty, która w szczytowym momencie kosztowała ponad 5 zł. Oczywiście kurs nie pozostał długo na tak wysokim pułapie, natomiast na dzieo 17 stycznia, godz. 17:15, za Franka Szwajcarskiego trzeba zapłacid 4,33 zł. Z naszej wcześniejszej analizy wynikało, że Polscy kredytobiorcy mogli byd dobrej myśli i trzymad kciuki, by złotówka dalej umacniała się względem szwajcarskiej waluty. Nastąpił jednak ogromny zwrot akcji, którego prawdopodobnie nie spodziewał się niemal nikt. Mamy obecnie do czynienia z trudnymi czasami dla „frankowiczów”. Cała sytuacja pokazała nam, jak nieprzewidywalny może byd świat finansów. Z niecierpliwością czekamy na dalszy rozwój wydarzeo i wierzymy, że sytuacja jeszcze się ustabilizuje, gdyż jest to prawdopodobnie korzystne z punktu widzenia całej naszej gospodarki. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna Studenckie Koło Naukowe Finansów Wydział Zarządzania UW Studenckie Koło Naukowe Finansów www.sknf.wz.uw.edu.pl Strefa Analityczna SKNF WZ UW: [email protected] www.facebook.com/StrefaAnalityczna Dariusz Deleżyoski - Koordynator projektu Współtwórcy: Kamila Gozdowska Karol Ociepa Robert Pietrzak Damian Pyśk Ewa Rudnicka Raport sporządzony został przez członków Studenckiego Koła Naukowego Finansów WZ UW i ma charakter wyłącznie edukacyjny. Nie stanowi on rekomendacji w rozumieniu rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, ich emitentów lub wystawców a zamieszczone w nim informacje, komentarze i opinie nie stanowią porad inwestycyjnych, rekomendacji lub ofert zakupu lub sprzedaży instrumentów finansowych a także nie są analizami inwestycyjnymi lub analizami finansowymi, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Analizy przygotowywane są przez członków Strefy Analitycznej SKNF WZ UW www.facebook.com/StrefaAnalityczna
