System dotacyjny vs zwrotny Szanse i zagrożenia

Instrumenty inżynierii finansowej UE
z udziałem banków po 2013r.
Prezentacja wyników najnowszych badań IBnGR
Marta Penczar
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową
Projekt IBnGR
Opis projektu
Tytuł:
Mechanizmy inżynierii finansowej w podnoszeniu efektywności absorpcji środków
UE i ich znaczenie w polityce spójności po 2013 roku”.
Projekt realizowany był w ramach Konkursu Dotacji „Fundusze europejskie na
poziomie NSS” - III edycja organizowanego przez Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego.
Celem projektu:
Ocena obecnej i projekcja przyszłej roli mechanizmów inżynierii finansowej w
absorpcji środków Unii Europejskiej w Polsce.
Badania IBnGR prowadzone w ramach projektu MRR objęły m.in.:
• banki spółdzielcze
• fundusze pożyczkowe
• poręczeniowe.
Mechanizmy inżynierii finansowej
a system dotacyjny – generalne wnioski
Generalne wnioski
 Bardzo duże przywiązanie pośredników do
Jak oceniają Państwo politykę Unii Europejskiej
polegającą na odejściu od systemu dotacyjnego
na rzecz zwrotnych instrumentów finansowych?
mechanizmu dotacyjnego.
 Instrumenty inżynierii finansowej traktowane
są jako „zło konieczne”, z którym trzeba będzie
się zmierzyć.
 Negatywna ocena mechanizmów zwrotnych
wynikała na przykład z przekonania, że dotacja
jako źródło finansowania bezzwrotnego jest
korzystniejszym instrumentem dla MSP w
porównaniu do instrumentów zwrotnych, a
dochody krajowych przedsiębiorstw na tyle
niewysokie, że powinny korzystać z dotacji, a
nie rynkowych instrumentów zwrotnych.
 Instrumenty inżynierii finansowej postrzegane
są jako mechanizm znacznie droższy niż
dotacyjny.
 Ponad sześć lat finansowania projektów
unijnych na zasadach dotacji przyczyniło się do
ograniczenia postaw przedsiębiorczości i
konkurencyjności.
47%
OGÓŁEM
53%
POŚREDNICY FINANSOWI
76%
Banki spółdzielcze
Fundusze
poręczeniowe
24%
22%
Fundusze
poży czkowe
78%
42%
0%
10%
20%
58%
30%
40%
Pozytywnie
50%
60%
Negatywnie
70%
80%
90%
100%
Mechanizmy inżynierii finansowej
- szanse i zagrożenia
Pozytywne
Negatywne
Mocne strony
 zwrotność środków
 efekt mnożnika kapitałowego
Słabe strony
 konieczność wdrożenia się
pośredników finansowych w system
aplikowania o środki
Szanse
 możliwość wykorzystania efektu
mnożnika kapitałowego przy
ograniczonej wielkości środków
unijnych w kolejnej perspektywie
finansowej
 wydłużenie okresu dystrybucji
środków unijnych
 popraw dostępu do kapitału MSP;
zmniejszenie luki kapitałowej w
gospodarce
Zagrożenia
 ryzyko zastąpienia „zdrowego”
mechanizmu rynkowego udzielania
kredytów mechanizmem urzędniczym
 kredytowanie podmiotów
charakteryzujących się wysokim
ryzykiem kredytowym, o nieznanej
historii kredytowej
Poziom wykorzystania mechanizmów
inżynierii finansowej – dziś i jutro
OGÓŁEM
15%
Czy wykorzystują Państwo instrumenty
inżynierii finansowej dostępne w ramach
programów unijnych?
85%
POŚREDNICY FINANSOWI
TAK
NIE
Banki
11%
spółdzielcze
Fundusze
poręczeniow e
16%
84%
Fundusze
pożyczkow e
17%
83%
0%
Wniosek:
Nieznaczne zainteresowanie pośredników
finansowych instrumentami inżynierii
finansowej np. SMEG, JEREMIE, itp..),
wynikające z początkowej fazy uruchamiania
instrumentów zwrotnych
89%
20%
40%
60%
58%
OGÓŁEM
80%
100%
42%
Wnioski:
Chęć skorzystania ze zwrotnych
instrumentów wsparcia finansowego deklarują
w największym stopniu banki spółdzielcze
(72%).
POŚREDNICY FINANSOWI
72%
Banki spółdzielcze
Fundusze
poręczeniow e
Fundusze
pożyczkow e
0%
28%
56%
44%
48%
20%
Czy zamierzają Państwo skorzystać
instrumentów inżynierii finansowej?
52%
40%
TAK
60%
NIE
80%
100%
Generalnie niski poziom zainteresowania IIF
wśród fund. pożyczkowych i poręczeniowych
wskazuje na brak możliwości efektywnego
wykorzystania powierzonych im środków, a
także brak zainteresowane zwrotną formą
wsparcia finansowego.
Czy zamierzają Państwo skorzystać
z instrumentów inżynierii finansowej?
70,0%
Banki
66,7%
60,0%
50,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
22,2%
5,6%
10,0%
0,0%
SMEG
JEREMIE
PO IG
JESSICA
Fundusze poręczeniowe
90,0%
60,0%
50,0%
Fundusze pożyczkowe
55,6%
80,0%
55,6%
81,8%
70,0%
40,0%
60,0%
50,0%
30,0%
40,0%
20,0%
22,2%
30,0%
20,0%
10,0%
27,3%
10,0%
0,0%
SMEG
JEREMIE
PO RPW
0,0%
SMEG
JEREMIE
Jak uatrakcyjnić ofertę mechanizmów
inżynierii finansowej?
Warunki atrakcyjności instrumentów inżynierii
finansowej (SMEG, JEREMIE, JESSICA)
- 2,89
1.
preferencyjne warunki cenowe wsparcia finansowego
2.
preferencyjne warunki finansowania - niski wymagany wkład
- 2,41
własny
3.
preferencyjne warunki finansowania - długi okres
finansowania MSP
4.
prosta procedura aplikacyjna
5.
możliwość skorzystania z tzw. „zachęt”
(rezygnacja BGK z części przychodów odsetkowych w
przypadku spełnienia określonych kryteriów)
- 2,10
10 pkt.
- 1,37
- 1,23
Wykorzystanie instrumentów inżynierii
finansowej powinno prowadzić do:
1.
zwiększenia/poszerzenia oferty banków
- 2,10
2.
zmniejszenia ryzyka działalności poprzez gwarancje
portfelowe w ramach specjalnych programów
- 1,53
wzrostu możliwości finansowania inwestycji o wyższym
poziomie ryzyka
- 1,03
3.
5 pkt.
Stymulanty popytu banków na
instrumenty inżynierii finansowej
Czynniki
Grupa I
Grupa II
Grupa III
Liczba pkt.
rozwój oferty dla MSP (ułatwienie dostępu do finansowania)
3,1
przewidywane zwiększone zapotrzebowanie MSP na
kredyty
2,6
umożliwienie rozszerzenia prowadzonej działalności,
poprzez przekazanie części ponoszonego ryzyka
kredytowego (dywersyfikacja ryzyka)
1,9
możliwość ekspansji rynkowej i uzyskanie przewagi konkurencyjnej
1,6
poprawa zdolności do oceny i zabezpieczania ryzyka
1,3
zwiększenie zaangażowania Banku we współpracę z MSP
aplikującymi o wsparcie z krajowych i regionalnych programów
operacyjnych 2007-2013
1,3
ulepszenie procedur oceny wiarygodności finansowej MSP
1,0
rozwinięcie akcji sprzedażowej na perspektywicznym i rozwijającym się rynku
innowacyjnych firm
0,7
wzrost wiarygodności biznesowej poprzez współpracę z publicznymi
międzynarodowymi instytucjami finansowymi
0,7
wzrost kompetencji pracowników w zakresie innowacji i zwiększenie ich
umiejętności szacowania ekonomicznej żywotności projektów
0,6
prestiż płynący z faktu wyboru projektu naszego Banku w ramach konkursu i
konkurencji takich instytucji z całej UE
0,3
Bariery rozwoju instrument inżynierii
finansowej
Bariery
Banki
Ogółem
pośrednicy
brak zainteresowania (popytu) instytucji finansowych na tego typu instrumenty
wysoki stopień skomplikowania procedur aplikacyjnych
2,9
2,4
konieczność prowadzenia rozbudowanej sprawozdawczości
2,4
2,0
ryzyko niewykorzystania pozyskanych środków (brak
zainteresowania ze strony przedsiębiorstw)
2,0
1,5
brak rzetelnego źródła informacji (brak aktualnych i
szczegółowych informacji)
1,8
1,8
trudności w spełnieniu kryteriów związanych z sytuacją
finansową
1,8
1,7
konieczność posiadania i rozwijania wiedzy i doświadczenia nt.
inżynierii finansowej
1,6
0,7
dość długi okres uruchamiania instrumentów inżynierii finansowej
1,0
1,9
wysokie ryzyko prawne obsługi projektu związanego z
pozyskaniem instrumentów inżynierii finansowej
0,9
1,4
różne metryki produktów w poszczególnych regionach
0,4
0,4
niski poziom środków finansowych możliwych do pozyskania
0,3
0,6
inne
0,0
0,5
15 pkt.
15 pkt.
SUMA
Wnioski – Konkluzje – Rekomendacje (1)
1.
Wykorzystanie mechanizmu pozadotacyjnego może przyczynić się do
podniesienia efektywności absorpcji środków UE (z uwagi na efekt
mnożnikowy) - środki UE mogłyby w większym stopniu niż do tej pory
sprzyjać rozwojowi cywilizacyjnemu Polski.
2.
Wykorzystanie mechanizmu pozadotacyjnego na szerszą skalę
powinno być jednym z priorytetów polityki gospodarczej Polski w
najbliższych latach, zwłaszcza że należy się liczyć z ograniczeniem
wielkości środków przyznanych Polsce z budżetu UE.
3.
Badania IBnGR wskazują, iż środki finansowe pozyskane w postaci
dotacji stanowią obecnie istotną barierę ograniczającą zainteresowanie
funduszy pożyczkowych i poręczeniowych zwrotnymi instrumentami
finansowymi.
4.
W opinii IBnGR, znaczną rolę w dystrybuowaniu instrumentów
inżynierii finansowej mogą odegrać banki spółdzielcze, ze względu na
rozbudowaną sieć placówek (4413 na koniec czerwca 2010 roku) oraz
dobrą znajomość rynków lokalnych. Ponadto, aż ¾ ankietowanych
banków spółdzielczych zadeklarowało chęć skorzystania ze zwrotnych
instrumentów finansowych UE.
Wnioski – Konkluzje – Rekomendacje (2)
4.
Na dzień dzisiejszy nie ma wypracowanej metodologii oceny
efektywności absorpcji środków UE w oparciu o instrumenty zwrotne.
Zdaniem IBnGR, odpowiednim wskaźnikiem, który pozwoli ocenić
efektywność absorpcji środków unijnych w oparciu o instrumenty
pozadotacyjne jest mnożnik kapitałowy.
5.
Efektywność absorpcji środków UE powinna być także badana pod
kątem możliwości ich wykorzystania przez pośredników finansowych wsparcie powinno być przede wszystkim ukierunkowane do podmiotów
gwarantujących osiągniecie wysokiego mnożnika kapitałowego.
Wyznacznikiem efektywności pozyskanego wsparcia z UE powinna
być jakość wydanych środków a nie tylko ich ilość.
Dziękuję za uwagę
Kontakt:
Marta Penczar
tel. +48 58 524 49 58
[email protected]
Zespół: Bankowość i Rynki Finansowe
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową