strategia rozwoju gminy wiskitki - BIP
advertisement
STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI WISKITKI, lipiec 2006 r. PRACOWNIA URBANISTYCZNO - PROJEKTOWA 96-315 WISKITKI UL. PLAC WOLNOŚCI 35 tel. (0-46) 856 – 93 -94 ZESPÓŁ AUTORSKI : Kierownik Pracowni mgr inż. Jadwiga Jeznach Asystent mgr inż. Katarzyna Dąbrowska STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI SPIS TREŚCI WSTĘP .............................................................................................................. 4 I. CHARAKTERYSTYKA GMINY............................................................................... 5 II. DIAGNOZA STANU ISTNIĘJĄCEGO .................................................................... 9 1. Uwarunkowania demograficzne ....................................................................... 9 2. Uwarunkowania ekonomiczne ........................................................................11 Bezrobocie .........................................................................................................11 Obsługa rolnictwa ...............................................................................................13 Gospodarka .......................................................................................................16 Instytucje otoczenia rynkowego ...........................................................................18 Budżet ..............................................................................................................18 Gospodarka mieszkaniowa ...................................................................................21 Gospodarka komunalna .......................................................................................25 3. Infrastruktura techniczna ..............................................................................25 Transport i systemy komunikacji ..........................................................................25 Zaopatrzenie w energię elektryczną ......................................................................26 Zaopatrzenie w gaz .............................................................................................26 Zaopatrzenie w ciepło .........................................................................................27 Zaopatrzenie w wodę ..........................................................................................27 Gospodarka ściekowa ..........................................................................................28 Gospodarka odpadami .........................................................................................28 Telefonizacja ......................................................................................................28 4. Infrastruktura społeczna ...............................................................................29 Oświata .............................................................................................................29 Opieka społeczna ................................................................................................29 Służba zdrowia ...................................................................................................31 Kultura ..............................................................................................................31 Sport, rekreacja i turystyka .................................................................................31 5. Uwarunkowania przyrodnicze ........................................................................32 Charakterystyka walorów środowiska przyrodniczego ..............................................32 Obszary i obiekty objęte formami ochrony przyrody ................................................34 Zanieczyszczenia i zagrożenia środowiskowe ..........................................................35 6. Uwarunkowania kulturowe ............................................................................39 Ogólna charakterystyka środowiska kulturowego ....................................................39 Obiekty objęte ochroną konserwatorską ................................................................41 7. Struktura przestrzenna .................................................................................42 III. ANALIZA SWOT ............................................................................................44 1. Analizy sektorowe ........................................................................................45 2. Analiza zbiorcza ...........................................................................................50 IV. CEL NADRZĘDNY I CELE STRATEGICZNE .........................................................52 1. Cel nadrzędny .............................................................................................52 2. Cele strategiczne .........................................................................................52 V. FINANSOWANIE ZADAŃ PRZYJĘTYCH W STRATEGII ...........................................61 VI. MONITORING I WDRAŻANIE STRATEGII ......................................................61 VII. ZGODNOŚĆ STRATEGII GMINY WISKITKI ZE ..................................................62 STRATEGIAMI, PROGRAMAMI I PLANAMI WYŻSZEGO .............................................62 RZĘDU .............................................................................................................62 SPIS TABEL, RYSUNKÓW I WYKRESÓW ................................................................63 1. Spis tabel ...................................................................................................63 2. Spis rysunków .............................................................................................63 3. Spis wykresów .............................................................................................63 MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE ......................................................................................64 PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 3 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI WSTĘP Planowanie rozwoju jest jednym z podstawowych zadań władzy każdego szczebla, w tym także władzy lokalnej. Należy podkreślić, iż trudno sobie wyobrazić, by można było podejmować działania na rzecz rozwoju gminy bez opracowania obliczonej na kilka czy kilkanaście lat strategii rozwoju. Uzasadnione to jest stopniowym wyczerpywaniem się czynników sprzyjających rozwojowi gminy, a także pozytywną postawą władzy lokalnej nakierowaną na aktywne pokonywanie momentów przełomowych i ograniczeń rozwoju jakim jest niedoinwestowanie szeregu gałęzi produkcji rolniczej oraz dziedzin okołorolniczych i infrastruktury komunalnej. Strategie rozwoju są powszechnie stosowanym instrumentem sterowania rozwojem w podmiotach gospodarczych i jednostkach samorządu terytorialnego. Wymogi stawiane przed władzami samorządowymi przez mechanizmy rynkowe i zasady współczesnego zarządzania powodują, iż posiadanie długofalowej strategii rozwoju jest niezbędne dla prowadzenia sprawnej i kompleksowej polityki społeczno – gospodarczej. Opracowanie strategii pozytywnie wpływa na pogodzenie bieżącej działalności z wieloletnimi programami inwestycyjnymi samorządów oraz podmiotów gospodarczych na terenie gminy, ponieważ określenie kierunków rozwoju oraz dróg i środków ich realizacji wymaga ich skoordynowania i kojarzenia. Strategia rozwoju stanowi również bardzo ważne ogniwo prowadzące do ożywienia działalności gospodarczej. Strategiczny program rozwoju gminy stwarza podstawy do wielokierunkowego i zrównoważonego rozwoju, opartego na wykorzystaniu własnych zasobów i mocnych stron. Dzięki niemu lepsze jest wykorzystania środków z budżetu gminy i kojarzenie ich ze środkami z innych źródeł oraz daje większe szanse na ich pozyskanie. Prezentowana strategia jest zapisem długofalowych działań /cele strategiczne/, jak i dezagregacji na okresy średnie /cele operacyjne/ oraz działania bieżące /zadania i projekty realizacyjne/. Strategia rozwoju gminy jest wynikiem analizy lokalnych warunków działania związanych ze stopniowym rozwojem społeczno – gospodarczym gminy. Przy jej opracowaniu uwzględniono zarówno elementy gospodarcze, społeczne, jak i środowiskowe. Prezentowany dokument powstał poprzez połączenie lokalnych uwarunkowań z procesami oraz powszechnie uznanymi nośnikami rozwoju jednostek terytorialnych. Strategia zawiera więc komplikację zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych uwarunkowań rozwoju oraz uniwersalnych praw związanych z funkcjonowaniem i rozwojem jednostek terytorialnych w warunkach gospodarki rynkowej. Strategia jest ofertą władz lokalnych skierowaną do szeroko rozumianego środowiska lokalnego dla podjęcia wspólnych działań prorozwojowych. Strategia zawiera elastyczne mechanizmy pozwalające na dostosowanie zapisów w niej zawartych do zmieniających się wewnętrznych i zewnętrznych warunków działania. Wybór celów i zadań do realizacji oraz czas ich podjęcia jest przedmiotem decyzji Wójta oraz Rady Gminy. Nie wszystkie bowiem cele zapisane w strategii muszą być zrealizowane. Niemniej jednak wszystkie zawierają kierunki i sposoby działania korzystne dla rozwoju gminy. Ostateczna decyzja o przyjęciu ich do realizacji musi nastąpić w oparciu o lokalne możliwości działania (prawne i finansowe) oraz preferencje środowiska lokalnego. Podkreślić należy, iż prezentowane w strategii zapisy są odzwierciedleniem realnych możliwości finansowych wynikających ze struktury przychodów i wydatków budżetowych oraz lokalnego potencjału gospodarczego, a także sprawnego działania władz samorządowych oraz kompetencji, które wynikają z ustawy o samorządzie terytorialnym. Osiąganie celów poprzez realizację zadań powinno następować we współpracy ze zidentyfikowanymi w zapisach strategii partnerami. Współpraca ta dotyczyć będzie głównie tych obszarów działalności, których zakres wykracza poza prawne i finansowe możliwości działania władz lokalnych. Dlatego też bardzo istotne dla wdrożenia procesu strategii będzie jej uspołecznienie, rozumiane jako pozyskanie jak największej liczby partnerów lokalnych i ponadlokalnych. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 4 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Niniejsza strategia rozwoju Gminy Wiskitki jest planem wieloletniego rozwoju nakreślonym w perspektywie 10 lat tzn. czas jej realizacji obejmuje od 2006 do 2016 roku. Jest dokumentem elastycznym co oznacza, iż zapisy w niej zawarte będą weryfikowane i aktualizowane w zależności od kierunków i trendu przebiegu procesów społeczno – gospodarczych tak w gminie jak i w otoczeniu. Służyć temu będzie zawarty w strategii system monitoringu. Jest ona kontynuacją strategii rozwoju, która została opracowana przez zespół pracowników Urzędu Gminy Wiskitki pod kierunkiem Wójta Gminy Wiskitki Franciszka Grzegorza Miastowskiego oraz konsultacją merytoryczną prof. dr Janusza Kota. Ponadto, nie zawiera zapisów sprzecznych z zapisami zawartymi w strategii wyższego rzędu. Prezentowany dokument spełnia wszelkie wymogi metodologiczne i proceduralne stawiane tego rodzaju opracowaniom przez organizacje krajowe i zagraniczne. Oznacza to, że może on być wykorzystywany do ubiegania się o zewnętrzne (krajowe i międzynarodowe) środki przeznaczone na realizację zapisanych zadań, a tym samym osiągnięcie przyjętych celów. I. CHARAKTERYSTYKA GMINY Gmina Wiskitki położona jest w zachodniej części województwa mazowieckiego w powiecie żyrardowskim. Zajmuje powierzchnie 15094 ha. W 40 wsiach, które tworzą 38 sołectw, mieszka 9343 osoby. Gęstość zaludnienia wynosi 61,94 osoby/km2. Graniczy z miastem Żyrardów oraz następującymi gminami: Puszcza Mariańska, Bolimów, Nowa Sucha, Teresin, Baranów, Jaktorów i Radziejowice. Przez teren Gminy przepływają następujące rzeki: Pisia Gągolina, Sucha, Sucha Nida i Wierzbianka należące do prawego dorzecza rzeki Bzury. Dzięki bliskości największych aglomeracji w Polsce – warszawskiej i łódzkiej oraz położeniu przy drodze krajowej nr 50 stanowiącej część „Dużej obwodnicy” Warszawy i jednocześnie fragment trasy Terespol – Poznań – Słubice oraz drodze wojewódzkiej nr 719 cechuje się dobrą dostępnością komunikacyjną. Ponadto, w południowej jej części przebiega magistralna linia kolejowa nr1 relacji Warszawa – Katowice. Duże nadzieje i szanse rozwoju Gminy związane są z realizacją projektowanej autostrady A2, która przebiegać będzie przez teren Gminy, a we wsi Wiskitki znajdzie się bezkolizyjny węzeł autostrady. Również przez teren Gminy przebiegać będzie obwodnica miasta Żyrardów. Obie drogi będą ze sobą połączone bezkolizyjnym węzłem we wsi Wiskitki. Dzięki w/w inwestycjom zwiększy się dostępność komunikacyjna Gminy, a tym samym chęć do inwestowania na jej terenie, co wpłynie na rozwój gospodarczy i poprawę warunków życia mieszkańców. Do atutów należą także ciekawe przyrodniczo tereny położone w Bolimowskim Parku Krajobrazowym oraz dobre gleby znajdujące się w północnej części Gminy. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 5 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Rys.1 Położenie pow. żyrardowskiego w woj. mazowieckim Źródło: „Katalog województwa mazowieckiego - miasta, powiaty , gminy”. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 6 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Rys.2 Położenie Gminy Wiskitki w pow. żyrardowskim. Źródło: „Katalog województwa mazowieckiego - miasta, powiaty , gminy”. Wykres 1. Powierzchnia Gminy Wiskitki na tle gmin z powiatu żyrardowskiego w 2005r. [km2]. 14,33 151,9 150,94 m i gm. Mszczonów gm. Puszcza Mar. gm. Radziejow ice gm. Wiskitki m. Żyrardw ów 73,01 142,44 Źródło: Dane uzyskane z jednostek samorządu terytorialnego. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 7 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Wykres 2. Gęstość zaludnienia Gminy Wiskitki na tle gmin z pow. żyrardowskiego (stan na 31.12.2005r.). 2846,05 3000 2500 2000 1500 1000 736,16 500 56,17 34,56 60,73 61,94 yr ar dw ów .Ż m gm .W is ki tk i e ad zi .R gm gm .P us zc za M ej ow ic ar . sz cz on ów .M gm m .M sz cz on ów 0 Źródło: Dane uzyskane z jednostek samorządu terytorialnego. Gmina Wiskitki jest jedną z gmin, które przystąpiły do Związku Międzygminnego „Mazowsze Zachodnie”, który powstał w 2002 r. W skład związku wchodzi osiem sąsiadujących ze sobą gmin, znajdujących się na terenie trzech powiatów: żyrardowskiego, grodziskiego i sochaczewskiego. Członkami Związku są następujące gminy: Mszczonów, Wiskitki, Puszcza Mariańska, Jaktorów, Baranów, Żabia Wola, Teresin i Radziejowice. Związek ma na celu prowadzenie: pracowni urbanistyczno – projektowej, punktu zbiorczego padliny i odpadów poubojowych, działalności związanej z ochroną środowiska, działalności związanej realizacją urządzeń infrastruktury technicznej, działalności w zakresie przeciwdziałania bezrobociu. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1221 r. i zalicza się ją do najstarszych w tej części powiatu. Nazwa „miasto” została użyta po raz pierwszy w 1349r. W drewnianym dworze myśliwskim w czasie polowań w pobliskich puszczach często gościli władcy i dostojnicy państwowi (Władysław Jagiełło, Jan Olbracht, Zygmunt August). Wistkitki prawa miejskie zyskały w XIV w., a utraciły w XVI. Odzyskanie statusu miejskiego nastąpiło po ożywieniu gospodarczym w 1595 r. Rozkwit trwał do wojny ze Szwecją. Podczas „potopu szwedzkiego” i wojny północnej w latach 1700 – 1721 miasto zostało zniszczone. Mimo odbudowy w XVII i XVIII w. Wiskitki nie odzyskały dawnego znaczenia. W 1869 r. władze carskie na mocy ukazu pozbawiły Wiskitki praw miejskich. Z początkiem II wojny światowej miejscowość utraciła swoją samodzielność administracyjną poprzez utworzenie Gminy Żyrardów – Wiskitki. Dopiero w 1975 r. miejscowość ponownie uzyskała samodzielność, stając się gminą. Rok później, podczas poświęcenia kaplicy Łubińskich i Sobańskich gościł tu kardynał Stefan Wyszyński. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 8 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI II. DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 1. Uwarunkowania demograficzne Gmina Wiskitki liczyła w 2005r. 9350 mieszkańców (stan na 31.12.05), z czego kobiety stanowią 49,98% tj. 4674. Liczba ludność wg grup wieku: ▪ wiek przedprodukcyjny - 2262 osób (24,19%), ▪ wiek produkcyjny – 5626 osób (60,17%), ▪ wiek poprodukcyjny – 1462 osób (15,64%). Biorąc pod uwagę proporcje pomiędzy poszczególnymi grupami wiekowymi, strukturę wiekową ludności należy uznać za korzystną z punktu widzenia dalszego rozwoju Gminy. Przewaga liczby kobiet ujawnia się tylko w grupie ludności w wieku poprodukcyjnym, gdzie kobiety stanowią 51,7% tej populacji. Sytuacja ta stwarza określone zadania dla władz gminnych, szczególnie w zakresie rozpoznania powodów tak znacznej umieralności mężczyzn i jej przeciwdziałaniu, a także właściwej organizacji pomocy społecznej dla starszych wiekiem i samotnych kobiet. Wykres 3. Liczba ludności w Gminie Wiskitki w latach 1996 – 2005. 9400 9308 9304 9311 9339 9343 9350 2002 2003 2004 2005 Liczba ludności 9300 9200 9262 9212 9100 9067 9000 8900 8912 8800 8700 8600 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Rok Liczba ludności Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy Wiskitki. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 9 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Wykres 4. Liczba ludności w Gminie Wiskitki na tle gmin z pow. żyrardowskiego (stan na 31.12.2005r.). 45000 40784 40000 35000 30000 25000 20000 15000 11284 8001 9350 10000 4434 5000 0 m. Żyrardów m. i gm. Mszczonów gm. Wiskitki gm. Puszcza Mariańska gm. Radziejowica Źródło: Dane uzyskane z jednostek samorządu terytorialnego. Ludność Gminy od wielu lat cechuje ujemny poziom przyrostu naturalnego. Wyjątek stanowił 2003 i 2005 rok, gdzie wystąpił dodatni wynik (0,96/100 mieszkańców – 2003r; 0,01/100 – 2005r.). Ujemny przyrost naturalny jest efektem wysokiego poziomu zgonów oraz niskiego poziomu urodzeń, które w Gminie utrzymują się od wielu lat. Wykres 5. Przyrost naturalny na 100 mieszkańców w Gminie Wiskitki w latach 1996 – 2005. 1,4 1,3 1,2 1 0,96 0,92 0,8 0,6 0,4 0,4 0,2 -0,2 -0,4 -0,6 0,01 -0,14 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 -0,4 -0,36 2002 2003 2004 2005 -0,3 -0,44 Przyrost naturalny Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 10 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Korzystnym procesem demograficznym jest dodatnie saldo migracji utrzymujące się od 1996r. Jest ono wyrazem poprawiającej się atrakcyjności Gminy. Rozmieszczenie przestrzenne migracji jest nierównomierne. Na przestrzeni ostatnich lat, dodatnie migracje występowały jedynie w centrum Gminy tj. w miejscowości Wiskitki. Rozwój Gminy i nowe inwestycje zewnętrzne, które z upływem czasu winny zaowocować wzrostem miejsc pracy przyczynią się do napływu ludności i dodatniego salda migracji. Wykres 6. Ruch migracyjny w Gminie Wiskitki w latach 1996 – 2005. 250 Liczba osób 163 166 163 135 150 141 107 77 48 46 1996 1997 144 112 108 59 74 153 127 124 86 100 50 198 187 200 103 27 115 104 62 19 2002 2003 38 12 2004 2005 -9 0 1998 1999 2000 2001 115 -50 Rok Napływ (imigracja) Odpływ (emigracja) saldo migracji Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. 2. Uwarunkowania ekonomiczne Bezrobocie Ogółem w Gminie Wiskitki na koniec 2005 r. zarejestrowanych było 560 bezrobotnych, z czego 250 osób to kobiety, a 310 – mężczyźni. Wykres 7. Bezrobotni wg wieku w 2005r. 152 160 131 135 140 120 105 100 80 60 29 40 8 20 0 18 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 - 59 60 - 64 lata Źródło: Dane uzyskane z PUP w Żyrardowie. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 11 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Wykres 8. Bezrobotni wg wykształcenia w 2005r. gimnazjum i poniżej 206 zasadnicze zaw odow e 218 średnie ogólnokształcące 35 policealne i średnie zaw odow e 92 w yższe 13 0 50 100 150 200 250 Źródło: Dane uzyskane z PUP w Żyrardowie. Niepokojącym trendem jest bardzo duży odsetek bezrobotnych nie pobierających zasiłku i pozostających bez pracy powyżej roku (na dzień 31.12.2005 r. – 212 osób czyli około 37,86%, w tym 211 to osoby długotrwale bezrobotne ). W 2002 r. w Gminie Wiskitki stopa bezrobocia wynosiła 17,4%, natomiast w kraju - 19,9%, a w pow. żyrardowskim – 17,1%. Wykres 9. Liczba bezrobotnych w Gminie Wiskitki w latach 1994 – 2005. 800 668 700 623 593 604 560 2004 2005 600 467 500 400 389 389 405 376 257 300 200 100 brak danych 0 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Źródło: „Strategia rozwoju Gminy Wiskitki”, czerwiec 1997r. oraz dane uzyskane z PUP w Żyrardowie. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 12 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Wykres 10. Bezrobocie w Gminie Wiskitki na tle gmin z pow. żyrardowskiego w 2005 r. 2374 2500 2000 1500 516 510 m. i gm. Mszczonów gm. Puszcza Mariańska 500 560 gm. Wiskitki 1000 287 gm. Radziejowice m. Żyrardów 0 Źródło: Dane uzyskane z PUP w Żyrardowie. Obsługa rolnictwa Powierzchnia Gminy wynosi 15 094 ha, w tym użytki rolne wynoszą 10 887 ha czyli 72,13%. Gmina Wiskitki położona jest na Równinie Mazowieckiej. Obszar Gminy charakteryzuje się przewagą gleb o dobrej i średniej przydatności rolniczej. Gleby zostały wykształcone bezpośrednio na podłożu osadów czwartorzędowych. Największy obszar terenu Gminy, pomiędzy rzeką Suchą Nidą a Pisią Gągoliną, zajmują gleby czarne i szare ziemie. Są to gleby o III klasie bonitacji reprezentowane przez kilkuhektarowe kompleksy położone w rejonie Guzowa. Należą do najlepszych w całym powiecie żyrardowskim rolniczych kompleksów przydatności gleb: pszennego dobrego i żyznego bardzo dobrego. Natomiast niewielki obszar terenu gminy, na zachód od rzeki Suchej Nidy, zajmują gleby brunatne wyługowane i gleby płowe (pseudobielicowe). Należą one również do najlepszego w całym powiecie rolniczego kompleksu pszennego dobrego przydatności gleb. Bezpośrednio w dolinach rzek: Pisi Gągoliny i Suchej Nidy oraz ich dopływów wykształciły się gleby hydromorficzne i gleby madowe (wytworzone z piasków, glin i pyłów). Z uwagi na jakość gleb, teren Gminy można podzielić na dwa obszary produkcyjne. Część południową i południowo – zachodnią zajmują uprawy żyta, owsa i ziemniaków. Pozostała część Gminy ma gleby lepsze, żyźniejsze, o kompleksie żytnim bardzo dobrym i dobrym, pszennym dobrym i bardzo dobrym o uregulowanych stosunkach wodnych. Rolnicy uprawiają pszenicę, jęczmień, burak cukrowy, ziemniaki, kukurydzę na ziarno i różne warzywa. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 13 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Tabela 1. Struktura gleb w stosunku do użytków rolnych w gospodarstwach rolnych w 2004r. Wyszczególnienie Gmina ha % Grunty orne R II 88 0,90 R III a 860 8,79 R III b 1842 18,83 R IV a R IV b RV R VI R VI z użytki zielone kl III kl IV kl V kl VI kl VI z Ls – 3061 ha 1125 1039 2343 604 9 11,50 10,62 23,95 6,18 0,09 1 183 759 841 88 0,01 1,87 7,76 8,60 0,90 Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach Na terenie Gminy Wistkitki funkcjonuje 2623 gospodarstw rolnych, z czego większość to gospodarstwa od 1 do 5 ha i stanowią 75,6%. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 3,91ha (w kraju 9,6 ha, w UE – 18,7 ha). Tabela 2. Liczba gospodarstw rolnych w 2004 r. Powierzchnia liczba [%] 0 - 2 ha 1015 38,70 2,1 - 5,0 ha 968 36,90 5,1 – 7,1 ha 262 9,99 7,1 – 10 ha 212 8,08 10,1 – 15,1 ha 109 4,15 pow. 15 ha 57 2,17 Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. Liczba gospodarstw rolnych wg prowadzenia działalności gospodarczej w 2002 r. ogółem – 2065 w tym: prowadzące wyłącznie działalność rolniczą – 1083 prowadzące wyłącznie działalność pozarolniczą – 103 prowadzące działalność rolniczą i pozarolniczą – 151 nie prowadzące działalność rolniczą – 728 Produkcja towarowa zdeterminowana zarówno jakością gleb jak i strukturą obszarową jest niska. W związku z tym, mieszkańcy obszarów wiejskich często poszukują alternatywnych źródeł dochodów. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 14 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Tabela 3. Powierzchnia zasiewów oraz plon z 1 ha w 2004 r. Nazwa rośliny Powierzchnia [ha] Plon [q/ha] pszenica 1555 jęczmień 310 żyto 578 pszenżyto 365 owies 150 mieszanki zbożowe 776 razem zboża podstawowe 3734 38 35 23 32 33 32 32,2 kukurydza na ziarno ogółem zboża ziemniaki burak cukrowy burak pastewny razem okopowe strączkowe jadalne warzywa trawy i uprawy polowe motylkowe trawy + motylkowe kukurydza razem pastewne pozostałe 55 35,4 34 35 32 23 400 430 350 560 - 1050 4784 730 290 25 1045 14 323 70 145 75 1050 1340 67 Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. W strukturze zasiewów Gminy przeważają zboża: żyto, pszenica i kukurydza. Z upraw roślin okopowych dominują ziemniaki, buraki cukrowe i warzywa pod osłonami. Produkcja zwierzęca w Gminie Wiskitki nie jest wysoka. Zauważyć można spadek bydła mlecznego oraz wzrost trzody chlewnej. Na terenie Gminy jest kilkadziesiąt gospodarstw utrzymujących duże stany pogłowia. Stan pogłowia zwierząt w 2004r: ▪ bydło ogółem – 2441 szt. w tym krowy mleczne – 1312 szt. ▪ trzoda chlewna ogółem – 4887 szt. w tym lochy – 432 szt. Na terenie Gminy przetwórstwem rolnym zajmują się następujące firmy: 1. masarnia G. Strzelczyka w Miedniewicach – mięso wołowe i wieprzowe 2. Elter - Elagro w Guzowie – owoce i warzywa 3. skup żywca w punktach zorganizowanych przez zakłady mięsne Rawa Maz. 4. zlewnie mleka 5. targowisko w Wiskitkach 6. piekarnie w Popielarni i Sokulu Oprócz wyżej wymienionych nie istnieją inne zorganizowane formy obrotu produktami rolniczymi na terenie Gminy. Produkty rolnicze nie zagospodarowane na rynku lokalnym są sprzedawane przez rolników indywidualnych na innych rynkach na terenie kraju m.in. w miejscowości Bronisze. Na terenie Gminy istnieje możliwość obsługi rolników przez pracownika Ośrodka Doradztwa Rolniczego w siedzibie Urzędu Gminy. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 15 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Tabela 4. Ciągniki, samochody ciężarowe i wybrane maszyny w gospodarstwach rolnych w 2002 r. Wyszczególnienie Gospodarstwa Maszyny Ciągniki 640 794 Samochody ciężarowe 165 186 Kombajny - zbożowe 68 74 - ziemniaczane 108 110 - buraczane 11 11 Silosokombajny samobieżne 0 0 Silosokombajny pozostałe 4 4 Dojarki bańkowe 180 181 Dojarki rurociągowe 0 0 Konwiowe schładzarki do mleka 156 164 Zbiornikowe schładzarki do mleka 42 42 Źródło: „Podstawowe informacje ze spisów powszechnych – Gmina Wiskitki’ 2002” Urząd Statystyczny w Warszawie. W „Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich” część Gminy została zakwalifikowana do obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). W ramach obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania wyróżniono m.in. obszary nizinne (strefę I i II), na terenie których występują ograniczenia produktywności rolnictwa związane z niską jakością gleb, niekorzystnymi warunkami klimatycznymi, niekorzystnymi warunkami wodnymi, niesprzyjającą rzeźbą terenu oraz gdzie występuje znaczny udział ludności związanej z rolnictwem. W I strefie nizinnej ONW znalazły się następują miejscowości: Feliksów, Hipolitów, Nowa Wieś, Wiskitki, natomiast w II strefie ONW: Antoniew, Działki, Franciszków, Jesionka, Józefów, Łubno, Nowe Kozłowice, Popielarnia, Prościeniec, Smolarnia, Sokule i Tomaszew. Gospodarka Na terenie Gminy, ze względu na jej rolniczy charakter, brak jest dużych zakładów przemysłowych. Natomiast dość dobrze rozwinął się sektor usługowy związany z budownictwem, transportem, handlem i naprawami. Większość mieszkańców wsi utrzymuje się jednak z dochodów uzyskiwanych w rolnictwie. Zauważalny w ostatnich latach proces marginalizacji rolnictwa jako źródła dochodu rodzin wiejskich, w tym przede wszystkim rodzin rolniczych, wymusił poszukiwania alternatywnych źródeł dochodu, jak również zatrudnienia. Samozatrudnienie czyli prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej na bazie istniejących potencjałów turystycznych i krajobrazowych może przyczynić się do dynamicznego rozwoju istniejących potencjałów usług i handlu obsługujących ruch turystyczny, agroturystyczny i weekendowy ruch rekreacyjno – sportowy, głównie mieszkańców Warszawy. W 2005r. działało na terenie Gminy 569 podmiotów gospodarczych czyli o 13% mniej niż w 2004r. (stan na 31.12.2004r. – 654 podmioty gospodarcze). Struktura podmiotów gospodarczych wg sekcji PKD w 2005 r. przedstawia się następująco: administracja publiczna – 15 apteki – 3 bary i restauracje – 5 budownictwo – 135 ochrona zdrowia i pomoc społeczne – 29 usługi fryzjerskie – 4 handle hurtowy i detaliczny – 250 produkcja – 35 usługi transportowe – 40 PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 16 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI edukacja – 10 pośrednictwo i doradztwo – 16 działalność usługowa pozostała – 8 działalność jednoosobowa podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na rzecz jednego podmiotu – 12 uprawa specjalistyczne roślin - 7 Obecnie na terenie Gminy działają następujące większe przedsiębiorstwa, które zatrudniają powyżej 5 osób: Produkcja suszarń, Stary Drzewicz, Firma remontowo – produkcyjno – budowlana „KONTUR”, Starowiskitki Parcel, „EKOBUD” - firma handlowo – budowlana, „Anser” – zakłady chemiczne, Wiskitki Zagródź, „Cibest” – firma handlowa, Wiskitki Zagródź, „Danpol” – produkcja i sprzedaż artykułów chemicznych, Franciszków, „Elter – Elagro” – gospodarstwo rolno – przetwórcze, Guzów, Masarnia, Miedniewice, Cukiernia, Miedniewice, „PPHU Drewdar – Bis” – tartak, Tartak, Wiskitki, Sieć sklepów spożywczo – przemysłowych funkcjonujących w: Wiskitkach, Jesionce, Guzowie, Miedniewicach i Oryszewie. Stacja paliw, Guzów, „Tomax” – bar i gastronomia, Piekarnia, Popielarnia, Gospodarstwo agroturystyczne, Smolarnia, „Binpol” – skup metali kolorowych i produkcja rajstop, Wiskitki, Krawiectwo, Nowe Kozłowie, „Box” – ciastkarnia, Nowe Kozłowice, Drukarnia, Wiskitki, Hurtownia spożywcza, Nowe Kozłowice, Ferma kur, Stare Kozłowice, Tuczarnia, Sokule, Tuczarnia, Starowiskitki, Mechanika pojazdowa, Oryszew Osada, Apteka, Guzów, Apteka, Jesionka, Apteka, Wiskitki, „Zambers” – wykonawstwo wodno – kanalizacyjne, Nowe Kozłowice, Bank Spółdzielczy, Wiskitki, Sugor Tor S.A, GS, Wiskitki, Agroma, Guzów, Ubojnia, Starowiskitki, BESTCHEM – zakład chemiczny, Wiskitki, MARKOPOL – produkcja denaturatu, Sprzedaż części do pojazdów mechanicznych, Wiskitki. Zamierzenia rozwojowe Gminy związane są przede wszystkim z realizacją projektowanej autostrady A2 i jednym z planowanych węzłów komunikacyjnych, który znajdzie się w Wiskitkach. Również przez teren Gminy przebiegać będzie obwodnica miasta Żyrardów. Obie drogi będą ze sobą połączone bezkolizyjnym węzłem we wsi Wiskitki. Fakt ten powinien zachęcić do inwestowania głównie w rozwój bazy hotelowej, gastronomię, stację obsługi pojazdów, stację paliw oraz inne usługi związane z planowanym przedsięwzięciem. Inwestycja ta pobudzi wzrost zatrudnienia, a więc wywrze wpływ na poprawę stopy życiowej mieszkańców. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 17 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI W 2002 r. współczynnik aktywności zawodowej wynosił 55,1%, wskaźnik zatrudnienia – 45,5%. Tabela 5. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w 2002 r. Wyszczególnienie aktywni zawodowo: 4039 pracujący 3371 bezrobotni 668 bierni zawodowo 3294 nieustalony status na rynku 112 pracy Źródło: „Podstawowe informacje ze spisów powszechnych – Gmina Wiskitki’ 2002” Urząd Statystyczny w Warszawie. Instytucje otoczenia rynkowego W Wiskitkach dla obsługi przedsiębiorstw i mieszkańców w zakresie finansowym funkcjonują dwa banki: Bank Spółdzielczy oraz Filia Banku Pekao S.A. Żyrardów. Na terenie Gminy funkcjonują dwie placówki pocztowe: w Wiskitkach i w Guzowie. Budżet Dochody Gminy po 2000 r. wrastają na poziomie inflacji. Do podstawowych źródeł dochodów własnych należą: udziały w podatku od osób fizycznych, podatek rolny, podatek od środków transportowych, podatek od nieruchomości, udziały w podatku od osób prawnych, opłata skarbowa, podatek od czynności cywilno – prawnych, opłata z czynszu za wynajem lokali. Budżet Gminy pozwala na realizację podstawowych zadań z zakresu bieżącego funkcjonowania Gminy, a także realizację zadań inwestycyjnych przy dużym udziale środków pozyskiwanych do budżetu z różnych programów finansujących inwestycje. W ramach zadań z zakresu bieżącego funkcjonowania przeznacza się duże nakłady finansowe z wydatków bieżących na realizację zadań poprzez modernizację, remonty i konserwację. Notuje się ciągły wzrost dochodów własnych Gminy. Zmiana w proporcjach między dochodem własnym, a subwencjami wskazująca na zwiększenie udziału dochodów własnych, wynika ze zmniejszonej subwencji będącej skutkiem wprowadzenia nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Po 1996r. prowadzenie szkół podstawowych należy do zadań własnych Gminy. Przekazana subwencja oświatowa nie w pełni pokrywa wydatki związane z utrzymaniem szkół. W związku z tym, znaczna część środków z budżetu jest wydatkowana na cele oświatowe tj. bieżące utrzymanie oraz realizację inwestycji oświatowych. Środki na zadania zlecone w większości dotyczą opieki społecznej i administracji państwowej i stanowią ponad 13% ogólnych dochodów Gminy. Dochód na 1 mieszkańca w 2005r. wynosił 1488,15 zł., natomiast wydatki – 1374,75zł. Tabela 6. Struktura dochodów w latach 2003 – 2005. Dochody 2003 2004 PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 2005 18 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Dotacja na zadania zlecone Subwencja Dotacja na zadania powierzone Dochody własne w tym: podatki i opłaty lokalne, udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych, opłata skarbowa, podatek od czynności cywilno – prawnych, czynsze i sprzedaż mienia komunalnego, udziały w podatku dochodowym od osób prawnych, opłata za zużycie wody. środki z programu „SAPARD” 10,2% 10,7% 13,7% 51,4% 1,0% 47,4% 0,2% 41,5% 4,9% 37,4% 41,6% 39,9% 19,8% 19,1% 17,1% 10,3% 12,2% 12,2% 0,2% 1,7% 0,1% 0,9% 0,1% 0,8% 1,5% 1,9% 1,5% 0,2% 0,1% 0,1% 2,2% 2,0% 2,5% 3,9% Źródło: Sprawozdanie z wykonania Budżetu Gminy za 2003, 2004, 2005 r. Tabela 7. Struktura wydatków w latach 2003 – 2005. Wydatki 2003 2004 PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 2005 19 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Oświata i wychowanie Administracja publiczna Zadania zlecone Transport i łączność Opieka społeczna Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa Obsługa długu publicznego Wytwarzanie i zaopatrzenie w wodę Gospodarka mieszkaniowa Rolnictwo i łowiectwo 55,0% 13,9% 10,5% 6,0% 2,6% 2,2% 44,3% 13,7% 11,2% 16,9% 3,1% 2,0% 40,3% 14,3% 14,8% 9,9% 3,5% 5,1% 1,9% 1,3% 4,0% 1,6% 1,0% 0,6% 1,4% 1,3% 1,3% 1,3% 1,2% 1,8% 1,1% 0,1% 0,1% Kultura i ochrona dziedzictwa Edukacyjna opieka wychowawcza Ochrona zdrowia 0,9% 1,0% 1,0% 0,6% 0,7% 1,1% 0,4% 0,6% 0,7% Działalność usługowa 0,3% 0,5% 0,5% Kultura fizyczna i sport 0,3% 0,3% 0,2% 0 0,8% 0,8% Pobór podatków Źródło: Sprawozdanie z wykonania Budżetu Gminy za 2003, 2004, 2005 r. Wykres 11. Dochody i wydatki w Gminie Wiskitki w latach 1997 – 2005 16000000 14000000 12000000 10000000 dochody 8000000 wydatki 6000000 4000000 2000000 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. Wykres 12. Podatki i opłaty lokalne w Gminie Wiskitki w latach 1997 – 2005 PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 20 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI 16000000 14000000 12000000 10000000 8000000 6000000 4000000 2000000 0 1997 1998 1999 dochody ogółem 2000 2001 2002 2003 2004 2005 w tym podatki i opłaty Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. Gospodarka mieszkaniowa Wg Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 r. na terenie Gminy Wiskitki zamieszkanych jest 2582 mieszkań, z czego: ▪ 84,58% podłączonych jest do wodociągu, ▪ 65,49% posiada spłukiwany ustęp, ▪ 65,29% - łazienkę, ▪ 53,79% - bieżącą ciepłą wodę, ▪ 62,32% - centralne ogrzewanie, ▪ 56,51% - indywidualne, ▪ 5,81% - zbiorowe, ▪ 86,13% korzysta z gazu z butli. W 2002 r. przeciętna liczba izb w mieszkaniu wynosiła 3,57, natomiast przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania - 72,8 m2. Wykres 13. Mieszkania zamieszkane w budynkach wybudowanych w latach 1918 – 2002 PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 21 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI 908 1000 900 800 700 600 455 500 439 341 400 300 166 174 200 27 100 0 przed 1918 1918 - 1945 - 1971 - 1979 - 1989 - 2001 1944 1970 1978 1988 2000 2002 Źródło: „Podstawowe informacje ze spisów powszechnych – Gmina Wiskitki’ 2002” Urząd Statystyczny w Warszawie. Wykres 14. Mieszkania zamieszkane wg powierzchni użytkowej w 2002 r. 600 534 500 386 400 337 300 282 315 230 191 216 200 53 100 0 poniżej 30 - 39 40 - 49 50 - 60 - 79 80 - 99 100 30 m2 m2 m2 59m2 m2 m2 119 m2 120 - 200 i 199 więcej m2 Źródło: „Podstawowe informacje ze spisów powszechnych – Gmina Wiskitki’ 2002” Urząd Statystyczny w Warszawie. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 22 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Podstawową bazą mieszkaniową Gminy jest budownictwo zagrodowe i jednorodzinne w 40 miejscowościach, należące do osób prywatnych. Poza tym, część ludności mieszka w budynkach komunalnych. W skład mieszkaniowego zasobu Gminy Wiskitki wchodzą lokale położone w 25 budynkach (w tym 3 budynki ośrodków zdrowia) - będących w całości własnością Gminy oraz pozostające w jej posiadaniu samoistnym, a także lokale w budynkach, w których występują wspólnoty mieszkaniowe. Budynkami i lokalami wchodzącymi w skład mieszkaniowego zasobu gminy zarządza Gmina Wiskitki. Wykres 15. Ilość wydanych pozwoleń na budowę w Gminie Wiskitki w latach 2000-2005 90 81 75 80 70 73 62 58 57 Ilość 60 50 40 30 20 10 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Rok pozwolenia na budowę Źródło: Dane uzyskane w Starostwie powiatowym w Żyrardowie. Wykres 16. Ilość wydanych pozwoleń na budowę w Gminie Wiskitki w latach 2000 – 2005. 80 73 70 62 60 50 Budynki mieszkalne jednorodzinne 48 51 47 47 Budynki przemysłowe i magazynowe 40 30 9 4 1 2000 8 7 10 0 15 13 20 020 2001 0 4 2002 4 8 1 2003 11 2004 Obiekty użyteczności publicznej 0 2005 Budynki gospodarczoinwestawskie oddanych do użytkowania m.in. garaże Źródło: Dane uzyskane w Starostwie powiatowym w Żyrardowie. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 23 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Wykres 17. Ilość obiektów budowlanych przekazanych do użytkowania w Gminie Wiskitki w latach 2000 – 2005. 60 50 50 Ilość 40 31 32 30 17 20 22 10 10 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Rok obiekty przekazane do użytkowania Źródło: Dane uzyskane w Starostwie Powiatowym w Żyrardowie oraz Powiatowym Inspektoracie Budowlanym. Wykres 18. Ilość obiektów budowlanych oddanych do użytkowania w Gminie Wiskitki w latach 2000 – 2005. 50 45 45 40 35 Budynki mieszkalne jednorodzinne 27 30 22 25 16 Budynki przemysłowe i magazynowe 17 Obiekty użyteczności publicznej 20 15 8 10 5 7 1 1 0 0 1 0 3 2 0 5 0 0 0 1 2003 2004 3 Budynki gospodarczoinwestawskie oddanych do użytkowania m.in.. garaże 3 0 0 2000 2001 2002 2005 Źródło: Dane uzyskane z Powiatowego Inspektoratu Budowlanego. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 24 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Gospodarka komunalna W skład mienia komunalnego wchodzą grunty, budynki i lokale. W 2005 r. powierzchnia gruntów stanowiących mienie komunalne wynosiła 119,20ha, w tym 23,33 ha znajduje się w użytkowaniu wieczystym. Ofertę dla inwestorów stanowią grunty komunalne położone w miejscowości Wiskitki o pow. 5ha i Guzowie 4ha. Ponadto ciekawym terenem inwestycyjnym są grunty stanowiące własność Wspólnoty wsi o pow. 70ha z możliwością powiększenia terenu do 90ha od osób fizycznych. Omawiany teren znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie drogi powiatowej o szerokości 15 m. W odległości 0,5 km znajdować się będzie węzeł komunikacyjny i zjazd z projektowanej autostrady A2. W/w teren posiada przeznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod przemysł, składy i magazyny oraz tereny rolne. W projektowanym planie omawiany teren przeznaczony jest pod obiekty usługowo – produkcyjne. 3. Infrastruktura techniczna Transport i systemy komunikacji Układ komunikacyjny Gminy składa się z dróg kołowych oraz magistralnej linii kolejowej nr1 relacji Warszawa – Katowice. Gmina Wiskitki posiada na swoim terenie 148,7 km dróg. Przez teren Gminy przebiega droga krajowa nr 50 (Sochaczew - Grójec), wojewódzka (nr 719 Warszawa - Skierniewice) oraz drogi powiatowe i gminne. Droga krajowa nr 50 jest w bardzo dobrym stanie technicznym. Stanowi część „Dużej obwodnicy” Warszawy, jednocześnie również fragment trasy Terespol – Poznań - Słubice. W przyszłości planowana jest budowa autostrady A2, która przebiegać będzie również przez teren Gminy z bezkolizyjnym węzłem we wsi Wiskitki. Droga wojewódzka nr 719 przebiegająca przez wieś Józefów jest w średnim stanie technicznym. Łączna długość dróg powiatowych na terenie Gminy wynosi 67,971km. Charakteryzują się przeciętnym, a nawet złym stanem technicznym. Pomimo prowadzonych remontów cząstkowych nawierzchni tych jezdni, nie udaje się osiągnąć dobrego stanu technicznego. Stan dróg gminnych należy określić jako niezadowalający, pomimo, iż 55,86% to drogi o nawierzchni bitumicznej. W najbliższych latach będą powstawały nowe ulice dojazdowe w miejscowościach, w których przybywa terenów przeznaczonych pod budownictwo jednorodzinne. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 25 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Tabela 8. Drogi powiatowe w Gminie Wiskitki. Lp. Miejscowość i nazwa drogi Numer drogi 1. Szymanów – Strugi - Marianów 38123 2. Stacja kolejowa Szymanów - 38126 Aleksandrów 3. Bronisławów – Wiskitki 38130 4. Baranów – Stare Kozłowice 38135 5. Oryszew – Henryszew – Międzyborzów 38136 6. Szymanów – Miedniewice 38137 7. Wiskitki – Łubno – Franciszków 38138 8. Miedniewice – Franciszków 38139 9. Miedniewice – Bolimów 38140 10. Różąnów – Miedniewice 38141 11. Kozłów Szlachecki – Guzów 38142 12. Aleksandrów – Bolimów 38144 13. Skierniewice - Miedniewice 38354 Łączna długość dróg powiatowych na terenie Gminy długość [km] 0,525 2,137 4,519 3,422 5,566 9,094 10,496 8,800 2,329 6,682 4,935 5,420 4,046 67,971 Źródło: „Plan rozwoju lokalnego – Gmina Wiskitki”, EPRD Biuro Polityki Gospodarczej i Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o., Kielce. W Gminie zlokalizowane są trzy mosty na drogach gminnych. Ich lokalizacje przedstawia poniższa tabela. Tabela 9. Mosty w Gminie Wiskitki. Nr drogi Lokalizacja mostu 384004 Babskie Budy 384013 384015 Prościeniec Łubno Nazwa drogi Długość [m] Konstrukcja Wola Miedniewska Smolarnia Starowiskitki Łubno 3,00 betonowa 6,00 - 4,00 betonowa betonowa Źródło: „Plan rozwoju lokalnego – Gmina Wiskitki”, EPRD Biuro Polityki Gospodarczej i Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o., Kielce. Komunikację publiczną na terenie Gminy obsługują autobusy PKS oraz prywatni przewoźnicy. Z przystanków obsługiwanych przez pojazdy PKS można dojechać m. in. do Żyrardowa, Mszczonowa, Sochaczewa i Teresina. Ponadto, na terenie Gminy znajdują się przystanki kolejowe w miejscowości Jesionka i Franciszków. Zaopatrzenie w energię elektryczną Teren Gminy Wiskitki zasilany jest w energię elektryczną z Głównego Punktu Zasilania (GPZ) zlokalizowanego w północnej części miasta Żyrardowa. Na terenie Gminy dominują linie napowietrzne SN i NN. Przebiegają również linie wysokiego napięcia 110 i 220 kV. W niewielkiej ilości występują również linie niskiego napięcia kablowe w nowych osiedlach mieszkaniowych. Ze względu na małe możliwości sieci przesyłowych w niektórych miejscowościach występuje niedobór mocy. Taki stan wymaga systematycznej modernizacji i przebudowy linii głównie w miejscowościach, w których wyznaczono nowe osiedla mieszkaniowe. Występuje także brak rezerwy mocy energetycznej dla potrzeb rozwoju Gminy. Zaopatrzenie w gaz Na terenie Gminy nie ma jeszcze sieci gazowej na potrzeby mieszkańców. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 26 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Zaopatrzenie w ciepło Zaopatrzenie w ciepło oparte jest o indywidualne źródła ciepła oraz kotłownie opalane węglem lub koksem ogrzewające zakłady produkcyjne, urzędy i dwa budynki szkolne. Pozostałe budynki szkolne (tj. trzy) ogrzewane są olejem opałowym. Istnieje konieczność modernizacji urządzeń grzewczych poprzez zastosowanie wysokowydajnych paliw i o niskim stopniu emisji zanieczyszczeń (ogrzewanie elektryczne, olejowe). Zaopatrzenie w wodę Na terenie Gminy znajduje się 26 zaewidencjonowanych odwiertów. Główne ujęcia wód podziemnych (o uregulowanym stanie wodnoprawnym) zlokalizowane są w południowej części Gminy w następujących miejscowościach: w Feliksowie (4 studnie na działce o nr ew. 77/4 i 77/5), Nowych Kozłowicach (2 studnie na działce o nr ew. 249) i we wsi Działki – na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictwa Radziwiłłów, w obrębie tzw. „kopalnej doliny Kozłowickiej”. Woda z w/w ujęć pobierana jest z czwartorzędowego poziomu wodonośnego. Z ujęcia zlokalizowanego na terenie wsi Działki woda pobierana jest na potrzeby miasta Żyrardowa. Natomiast z dwie studnie w Feliksowie (dz. nr ew. 77/5) stanowią rezerwę dla przyszłych potrzeb w zakresie zaopatrzenia w wodę w/w miejscowości. Na potrzeby Gminy Wiskitki funkcjonuje system zaopatrzenia w wodę oparty na ujęciu wody w Feliksowie (2 studnie) i w Nowych Kozłowicach (2 studnie). Z ujęć tych woda odprowadzana jest do stacji uzdatniania wody w Feliksowie zlokalizowanej na działce o nr ew. 77/4, a następnie do odbiorców indywidualnych siecią rozdzielczą o łącznej długości 210,1km oraz ok. 101,2 km przyłączy indywidualnych (2.481 odbiorców). Sieć wodociągowa została wybudowana w latach 1974 – 2003 głównie z rur PCV (lub PE w przypadku przyłączy). W Gminie zwodociągowanych jest 100% miejscowości. W 2005 r. (stan na 31.12.) z wodociągu zaopatrywało się 89,2% mieszkańców. Liczba odbiorców wody wynosiła 2445. Ujęcie w Feliksowie funkcjonujące na potrzeby Gminy składa się z dwóch studni głębinowych czerpiących wodę z otworów czwartorzędowych: studni OR-I o wydajności eksploatacyjnej Qe=75,0m3/h i głębokości 84m oraz studni OR-III o wydajności Qe=75,0m3/h i głębokości 85,5m. Na ujęciu w Nowych Kozłowicach pracują również dwie studnie czwartorzędowe: nr 1 o głębokości 70,0m i Q e=61,35m3/h oraz nr 2 o głębokości 73,0m i Qe=82,0m3/h. Oba ujęcia posiadają uregulowany stan wodnoprawny w postaci pozwolenia na pobór wody w łącznej ilości Qhmax=180m3/h wydanego przez Starostę Powiatu Żyrardowskiego w dniu 09.04.2002, znak OS.VIII.6223/1/2002. Termin obowiązywania decyzji: do dnia 09.04.2012 r. Strefa ochrony bezpośredniej od w/w ujęć wynosi 8 m licząc od zarysu istniejących studni. Ze względu na sprzyjające warunki hydrogeologiczne tego regionu nie zachodziła potrzeba wydzielenia stref ochrony pośredniej. Natomiast dla ujęcia wód podziemnych znajdującego się w miejscowości Działki zachodziła konieczność wprowadzenia rozległej strefy ochrony pośredniej o izolinii czasu migracji możliwych zanieczyszczeń równej 25 lat. Schemat technologiczny SUW Feliksów opiera się na jednostopniowym pompowaniu i uzdatnianiu polegającym na napowietrzaniu wody surowej. Główne urządzenia wchodzące w skład SUW to filtry odżelaziajace pionowe, filtry odmanganiające poziome i zestaw hydroforowy z 5 pompami. Ponadto, przy stacji zlokalizowany jest zbiornik retencyjny o pojemności 500m3. Wody popłuczne odprowadzane są na podstawie niżej wspomnianego pozwolenia wodnoprawnego do rowu melioracyjnego będące dopływem rzeki Wierzbianki. Na sieci rozdzielczej na terenie Gminy eksploatowane są ponadto 2 pompownie sieciowe – w miejscowości Łubno i Cyganka. Pompownia strefowa „Łubno”, zlokalizowana w miejscowości o tej samej nazwie, posiada wydajność 87.8m 3/h. Pracuje tu zestaw hydroforowy INSTALCompact z 4 pompami oraz żelbetowym wolnostojącym zbiornikiem wyrównawczym o pojemności 200m3. Drugi z obiektów sieciowych, w miejscowości Cyganka, posiada podobną charakterystykę – pracuje tutaj zestaw hydroforowy ze zbiornikiem wyrównawczym 200m3. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 27 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Na terenie Gminy występuje również zakładowe ujęcie wód podziemnych zlokalizowane w Guzowie. Woda pobierana jest z trzeciorzędowego poziomu wodonośnego na cele przemysłowe i do nawodnień rolniczych. Gospodarka ściekowa Gmina Wiskitki nie posiada na swoim terenie komulanej oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnej. Nie pracują również dwie zakładowe oczyszczalnie zlokalizowane w Guzowie: jedna w cukrowni ze względu na likwidację zakładu i druga w przedsiębiorstwie ELTER – ELAGRO ze względu na małą sprawność. Ścieki z drugiego zakładu wywożone są na pola na co zakład posiada odpowiednie pozwolenie wodnoprawne. Ścieki z gospodarstw domowych są odprowadzane do bezodpływowych zbiorników – szamb, a następnie wywozone wozami asenicznymi do oczyszczalni ścieków na terenie miasta Żyrardowa. Obecnie Gmina Wiskitki posiada koncepcję realizacji kanalizacji sanitarnej z podłączeniem do projektowanej oczyszczalni w Guzowie zlokalizowanej na terenie nieczynnnej oczyszczalni obsługującej cukrownię. Realizację omawianej koncepcji podzielono na 3 etapy: - Etap I obejmuje następujące miejscowości: Guzów Osada, Wiskitki i Morgi w granicach administracyjnych oraz tereny zlokalizowane przy drodze krajowej nr 50 we wsi Guzów, Cyganka i Starowiskitki Parcel; - Etap II – Działki, Tomaszew (przy drogach gminnych), Sokule (przy drodze powiatowej i drogach gminnych) oraz miejscowość Łubno (przy drodze powiatowej i gminnej), - Etap III – Jesionka (przy drodze powiatowej, drogach gminnych oraz wewnętrznych), Stare Kozłowice (przy drodze krajowej nr 50) oraz Franciszków (przy drodze powiatowej – ul. Lipowa). Gospodarka odpadami Na terenie Gminy wytwarzane odpady komunalne pochodzą z gospodarstw domowych oraz drobnej wytwórczości, handlu i instytucji publicznych. Odpady komunalne deponowane są na składowisku Słabomierz – Krzyżówka (Gmina Radziejowice), gdzie nie jest prowadzona segregacja odpadów. Zbieraniem i transportem odpadów komunalnych i innych niż komunalne zajmuje się Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Żyrardów” Sp. z o.o. w Żyrardowie. Problem odpadów w postaci padłych zwierząt rozwiązuje Związek Międzygminny „Mazowsze Zachodnie” w Mszczonowie – Zbiornica Sanitarna Zwierząt Padłych. Placówka ta zajmuje się bezpiecznym zbieraniem tego typu odpadów. Zebrane odpady są przekazywane do Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Handlowego „Hetman” Sp. z o.o. w Florianowie (woj. łódzkie). Inne odpady weterynaryjne są unieszkodliwiane przez Polską Grupę Gospodarki Odpadami S.A. „EKOGAL – EKOPUR” w Kutnie. Na podstawie danych WIOŚ Warszawa Delegatura w Płocku na terenie Gminy Wiskitki w 2003 r. wytworzono ogółem 188 Mg odpadów przemysłowych, w których nie było odpadów niebezpiecznych. Telefonizacja Na terenie Gminy zlokalizowane są cztery automatyczne centrale telefoniczne zlokalizowane w Jesionce (dz. nr ew. 310), Miedniewicach (dz. nr ew. 515/7), Wiskitkach (dz. nr ew. 375) i Guzowie (dz. nr ew. 34/2). Na dzień dzisiejszy cała Gmina jest stelefonizowana. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 28 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI 4. Infrastruktura społeczna Oświata Na terenie Gminy Wiskitki znajdują się cztery szkoły podstawowe: w Franciszkowie, w Wiskitkach, Guzowie i Miedniewicach, gimnazjum w Wiskitkach oraz Zespół Szkół im. Marii Skłodowskiej – Curie w Wikitkach (gimnazjum i liceum ogólnokształcące). Łącznie na terenie całej Gminy w roku szkolnym 2005/06 uczyło się 1298 dzieci i młodzieży, w tym: ▪ w szkołach podstawowych – 689 (szkoła podstawowa we Franciszkowie – 169, Guzowie – 146, Miedniewicach – 82, Wiskitkach - 292) ▪ w gimnazjum – 367 ▪ w zespole szkół – 242 W oświacie naszej Gminy pracuje 120 nauczycieli i wychowawców (101 nauczycieli posiada wyższe wykształcenie). Tabela 10. Wykształcenie nauczycieli Lp. Rodzaj wykształcenia 1. Szkoła podstawowa w Franciszkowie 12 Szkoła podstawowa w Guzowie wyższe z 9 przygotowaniem pedagogicznym 2. licencjat 3 4 3. studium 0 2 nauczycielskie 4. średnie 0 0 5. ogółem 15 15 Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. Szkoła podstawowa w Miedniewicach 12 Szkoła podstawowa w Wiskitkach Gimnazjum Liceum 18 26 24 0 0 0 4 3 0 2 0 0 12 1 23 0 29 0 26 Tabela 11. Liczba sal lekcyjnych oraz średnia liczba uczniów przypadająca na jedną salę lekcyjną. Lp. Rodzaj wykształcenia 1. 2. Szkoła podstawowa w Franciszkowie 10 16,9 Szkoła podstawowa w Guzowie Sale lekcyjne 8 Liczba uczniów 18,25 na 1 salę lekcyjną Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. Szkoła podstawowa w Miedniewicach 9 9,1 Szkoła podstawowa w Wiskitkach 14 20,85 Gimnazjum 10 36,7 W 2003 r. został oddany do użytku nowy budynek gimnazjum i liceum w Wiskitkach o całkowitej powierzchni 3 500,58m2 oraz w czerwcu 2006 r. jego część socjalno – kulturalną. Również w 2006 r. rozpoczęto budowę pełno wymiarowej sali sportowej przy w/w obiekcie. Aktualnie zajęcia w szkołach prowadzone są na podstawie ramowego planu nauczania. Dzieci i młodzież mają do wyboru naukę trzech języków obcych: rosyjskiego, niemieckiego i angielskiego. W rozszerzonym zakresie prowadzone są pozalekcyjne zajęcia – koła zainteresowań, np. teatralne, plastyczne, matematyczno – informatyczne i zajęcia chóralne. Opieka społeczna Na terenie Gminy Wiskitki działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, który prowadzi działalności poprzez realizację dwóch ustaw: „o pomocy społecznej” i „świadczeniach rodzinnych”. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 29 Liceum 9 26,9 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI W ramach pierwszej ustawy realizowane są następujące świadczenia: ▪ zasiłki stałe, ▪ zasiłki celowe, ▪ zasiłki okresowe, ▪ dożywianie dzieci, ▪ usługi opiekuńcze, ▪ specjalne usługi opiekuńcze. Natomiast w ramach drugiej ustawy przyznaje następujące świadczenia: ▪ zasiłki rodzinne, ▪ dodatki do zasiłków rodzinnych z tytułu: urodzenia dziecka, kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, rozpoczęcia roku szkolnego tj. na dojazdy do miejscowości, w której znajduje się szkoła oraz na pokrycie wydatków związanych z zamieszkaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ▪ zasiłki pielęgnacyjne, ▪ świadczenia pielęgnacyjne Ogółem w 2005 r. przyznano pomoc 352 rodzinom. Urząd Gminy zatrudnia 4 opiekunki środowiskowe oraz jedną pielęgniarkę, która wykonuje specjalne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Na terenie Gminy w miejscowości Oryszew Osada znajduje się Dom Spokojnej Starości „Markot Dar Serca”, w którym przebywa obecnie 126 podopiecznych. Wykres 19. Liczba osób korzystających z opieki społecznej w Gminie Wiskitki w latach 1997 – 2005. 700 624 579 600 501 500 400 391 372 473 499 485 349 300 200 486 549 313 294 1998 1999 265 378 381 2000 2001 347 352 2004 2005 100 0 1997 2002 2003 Liczba osób, którym przyznano świadczenia Liczba rodzin Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 30 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Służba zdrowia Na terenie Gminy zlokalizowane są trzy ośrodki zdrowia: w Wiskitkach, Jesionce i Guzowie, w których usługi medyczne świadczą Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej. W ośrodku zdrowia w Wiskitkach zatrudnionych jest dwóch lekarzy i trzy pielęgniarki, w Guzowie – dwóch lekarzy i trzy pielęgniarki, natomiast w Jesionce – czterech lekarzy, dwie pielęgniarki i jeden stomatolog. W/w ośrodkach występują pewne braki w zakresie różnorodności usług i usprzętowienia. Kultura ▪ Na terenie Gminy działają następujące placówki kulturalne: Ośrodek Rekolekcyjno – Formacyjny przy parafii w Wiskitkach. Zarządzającym Ośrodkiem jest Biskup Łowicki. W chwili obecnej może udostępnić pomieszczenia dla 55 osób. Młodzież z Wiskitek uczestniczy w spotkaniach, podczas których uczy się aktywnego spędzania czasu. Ośrodek prowadzi zajęcia również w okresach przerw wakacyjnych, podczas których przyjmowana jest młodzież także z innych miejscowości. Władze samorządowe utrzymują stałą współpracę z w/w ośrodkiem. ▪ Gminna Biblioteka Publiczna w Wiskitkach, która posiada swoje filie biblioteczne w Guzowie, Jesionce i Starych Kozłowicach. Ogólny księgozbiór biblioteki wynosi 32030 pozycji. Czytelnicy uczestniczą w spotkaniach, prelekcjach organizowanych przez Gminną Bibliotekę oraz mogą uczestniczyć w imprezach przygotowywanych przez Bibliotekę Publiczną m. st. Warszawy, która pełni rolę Głównej Biblioteki dla Województwa Mazowieckiego. ▪ Kozłowickie Towarzystwo Kulturalne w Nowych Kozłowicach, przy którym działa Koło Gospodyń Wiejskich. ▪ koła gospodyń wiejskich we wsi Wiskitki, Jesionka, Czerwona Niwa, Stare Kozłowice i Nowe Kozłowice. Na terenie Gminy działają Ochotnicze Straże Pożarne. Ich siedziby znajdują się w Wiskitkach, Guzowie, Nowych Kozłowicach, Miedniewicach, Jesionce, Nowym Oryszewie, Nowym Drzewiczu i Działkach. Sport, rekreacja i turystyka Gmina Wiskitki z uwagi na brak większych zakładów przemysłowych i wysoką lesistość terenu ok. 19,9% stanowi duży potencjał dla rekreacji i wypoczynku. Rozwojowi turystyki sprzyja łatwy dojazd drogami: krajową nr 50 relacji Sochaczew – Grójec i wojewódzką nr 719 relacji Warszawa – Skierniewice. Obiektami zasługującymi na szczególną uwagę na terenie Gminy są: ▪ Pałac w Guzowie, który został wzniesiony w 1789r. przez Jędrzeja Ogińskiego, ▪ Kościół w Wiskitkach wybudowany w XVI w, kilkakrotnie przebudowywany, ▪ Zespół Kościelno – Klasztorny w Miedniewicach z XVI w jako jeden z najcenniejszych zabytków barokowych Mazowsza, w którym znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Miedniewickiej. W 1986 r. utworzono Bolimowski Park Krajobrazowy, który w części położony jest w granicach administracyjnych Gminy Wiskitki i stanowi fragment Puszczy Bolimowskiej. Dzięki licznym walorom przyrodniczym, krajobrazowym, historycznym i kulturowym Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, teren Gminy może być wykorzystywany do rozwoju turystyki pieszej i rowerowej. Jego atutem jest łatwa dostępność komunikacyjna oraz doskonałe położenie między największymi aglomeracjami kraju: warszawską i łódzką. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 31 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI W miejscowości Józefów i Sokule znajdują się ośrodki jeździeckie, w których prowadzi się naukę jazdy konnej, wycieczki konne wierzchem, bryczką lub wozem traperskim, a w okresie zimowym – kuligi. Przy ośrodku jeździeckim w Józefowie powstaje baza hotelowa. Inne formy turystyki są utrudnione, ze względu na nieurządzone zbiorniki wodne oraz niewystarczającą bazę hotelową. W przyszłości w miejscowości Łubno planowana jest budowa zbiornika retencyjnego na rzece Sucha Nida wraz z niezbędnym zapleczem sportowym i usługowym. Również we wsi Guzów oraz na terenie byłej cegielni we wsi Wiskitki Gmina planuje rekultywację terenów poprzemysłowych tj. zagospodarowanie zbiorników wodnych na cele turystyczne. Jako alternatywną formę wypoczynku oprócz turystyki kwalifikowanej, przyjęto w Gminie agroturystykę. Ta forma wypoczynku skierowana jest do średniozamożnej części społeczeństwa, a w szczególności do rodzin z dziećmi i osób starszych z dużych aglomeracji miejskich Warszawy i Łodzi, gdzie cisza i obcowanie z przyrodą nie jest codziennością. Agroturystyka jako alternatywne źródło dochodu ma szanse w pewnym stopniu poprawić kondycję finansową gospodarstw prywatnych oraz zmobilizować ich właścicieli do przetwarzania własnych produktów żywnościowych, jak również do podnoszenia standardów sanitarno – użytkowych gospodarstw oraz wzbogacania oferty agroturystycznej dodatkowymi atrakcjami (jazda konna, przejazdy bryczką, ogniska, bezpieczne place zabaw dla dzieci, zbieranie grzybów i jagód, itp.). Agroturystyka może przyczynić się także do poprawy czystości i estetyki gospodarstw rolnych, które w konkurowaniu o potencjalnych klientów poza zapewnieniem bogatej oferty usług najwyższej jakości, będą dbały również o tzw. otoczenie i wizerunek „domu i zagrody”. Na terenie Gminy znajdują się również następujące obiekty sportowe: - boisko do piłki nożnej w Wiskitkach, Guzowie i Jesionce, - hala sportowa mieszcząca się przy szkole podstawowej w Guzowie. 5. Uwarunkowania przyrodnicze Charakterystyka walorów środowiska przyrodniczego Gmina Wiskitki położona jest w obrębie Równiny Łowicko – Błońskiej. Rzeźba powierzchni terenu jest stosunkowo mało urozmaicona. Północna część Gminy położona jest w obrębie płaskiej wysoczyzny morenowej i charakteryzuje się monotonnym krajobrazem, w południowej części urozmaicenie terenu stanowią wydmy i towarzyszące im zagłębienia. (rejon Smolarni i Popielarni). Spadki powierzchni terenu na obszarze całej gminy są nieznaczne i nie przekraczają 2%. terenem najwyżej położonym jest rejon Franciszkowa (122,4 m n.p.m.), zaś najniżej – rejony Aleksandrowa (93,6 m n.p.m.) oraz Drzewicza Nowego (94,3 m n.p.m.). Powszechnie w obrębie Gminy występują gliny zwałowe oraz iły i mułki zastoiskowe. Gliny zwałowe wykształcone z reguły jako gliny piaszczyste w przewadze nieskonsolidowane. Iły i mułki zastoiskowe tworzą warstwę bardzo niejednorodną. Duża rozpiętość parametrów geotechnicznych wśród gruntów zastoiskowych sprawia, że posadowienie obiektów budowlanych na obszarach ich występowania powinno być poprzedzone badaniami polowymi. Generalnie na obszarze gminy dominują grunty nośne. Grunty nie nadające się do bezpośredniego posadowienia występują głównie w dnach dolin rzecznych i obniżeń bezodpływowych. Nieznaczny obszar zajmują niejednorodne grunty zastoiskowe, na których posadowienie obiektów budowlanych wymaga szczególnych badań. Grunty te występują jedynie w rejonie Wiskitki – Nowy Drzewicz – Sokule na głębokości zwykle większej niż 2,0m p.p.t. Na terenie Gminy nie zarejestrowano zbilansowych złóż surowców mineralnych. W wielu miejscach - w południowej i środkowej części gminy prowadzona była „dzika” PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 32 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI eksploatacja piasków, o czym świadczą liczne rozproszone, niewielkie wyrobiska, obecnie w większości zamienione w stawy wodne (np. w okolicach Wiskitek). Przez teren Gminy płyną następujące rzeki: Pisia Gągolina, Sucha Nida i Wierzbianka należące do prawego dorzecza rzeki Bzury. Należy wspomnieć o gęstej sieci rowów melioracyjnych (dotyczy to zwłaszcza południowej części Gminy) odprowadzających nadmiar wód gruntowych z terenów wysoczyzny polodowcowej do cieków. Na terenie Gminy nie występują większe zbiorniki wód stojących. Na obszarze wysoczyzny istnieją liczne, drobne oczka wodne oraz niewielkie, lokalne zabagnienia o charakterze efemerycznym i obszary źródliskowe tzw. młaki i wysięki. W 1986 r. utworzono Bolimowski Park Krajobrazowy, który w części położony jest w granicach administracyjnych Gminy Wiskitki i stanowi fragment Puszczy Bolimowskiej. W obrębie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny ważną rolę odgrywają drobne oczka wodne oraz niewielkie lokalne zabagnienia, które zwiększają różnorodność ekologiczną, jak i waloryzację ogólnych zasobów wodnych tego rejonu. Na terenie Gminy zaznacza się znaczny deficyt wody, dotyczy to przede wszystkim obszarów leśnych znajdujących się w granicach BPK. Zjawisko to spotęgowane jest przez gęstą sieć rowów melioracyjnych na terenach leśnych, powodującą szybkie zczerpywanie wód powierzchniowych, co prowadzi również do stopniowego zaniku lokalnych zabagnień i oczek wodnych oraz przesuszania śródleśnych polan, zwłaszcza w rejonie Nowej Wsi, Popielarni i Prościeńca. Na obszarze Gminy Wiskitki można wyróżnić trzy typy odmiennego sposobu występowania wody gruntowej: strefa stożków napływowych i dolin cieków, gdzie wody gruntowe występują w postaci ciągłej warstwy wodonośnej wśród przepuszczalnych utworów piaszczystych. Wody gruntowe występują tu płytko i bardzo płytko, w obrębie dolin rzecznych i obniżeń bezodpływowych płycej niż 1,0 m p.p.t.. Dominują głębokości występowania wód na poziomie 1,0 – 2,0 m p.p.t. w rejonie miejscowości: Franciszków, Prościeniec Łubno, Smolarnia, Antoniew, Tomaszew, Miedniewice, Hipolitów i Wiskitki. Na terenie strefy płaskiej wysoczyzny morenowej w sąsiedztwie strefy stożków napływowych woda gruntowa występuje okresowo bardzo płytko (płycej niż 1,0 m p.p.t.). Północna część wysoczyzny morenowej leżąca w oddaleniu od stożków napływowych charakteryzuje się ukształtowaniem powierzchni i budową geologiczną uniemożliwiającą gromadzenie się płytkich wód gruntowych – pierwszy poziom wód gruntowych znajduje się zwykle głębiej niż 4,0 m p.p.t.. Reasumując należy stwierdzić, że w przeważającej części terenów Gminy występują płytkie wody gruntowe, stałe lub okresowe, stanowiące poważne ograniczenie przy lokalizacji zabudowy z podpiwniczeniem. Budowa geologiczna obszaru Gminy Wiskitki znajduje bezpośrednie odzwierciedlenie w wartości użytkowej poszczególnych rejonów Gminy pod względem ich rolniczej przydatności użytkowej. Południowa część Gminy charakteryzuje się powszechnym występowaniem gleb klasy V i VI, lokalnie IV b . Obszar ten w przeważającej części porastają lasy. Północna część Gminy charakteryzuje się występowaniem gleb klasy III i lokalnie II, grunty te podlegają ochronie przed zmianą rolniczego użytkowania na inne cele. Kompleksy leśne (w większości lasy państwowe) pokrywają znaczne obszary południowej części Gminy. Aktualnie większość lasów państwowych zaliczana jest do kategorii lasów wodochronnych. Do kategorii lasów ochronnych stanowiących cenne fragmenty przyrody rodzimej zaliczono fragment lasu sokulskiego, położony w centrum kompleksu i przylegający do torów kolejowych od północy. Gmina Wiskitki leży w strefie klimatycznej przejściowej pomiędzy klimatem morskim i kontynentalnym. Pod względem regionalizacji klimatycznej (wg A. Wosia, Atlas RP, 1993) sytuuje się w północno – wschodniej części regionu klimatycznego zwanego Regionem Środkowopolskim. Warunki naturalne terenu – ukształtowanie powierzchni terenu, ekspozycja, rodzaj powierzchni i jej właściwości fizyczne, szata roślinna powodują wzrost przestrzennego zróżnicowania elementów klimatu. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 33 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Obszary i obiekty objęte formami ochrony przyrody Parki krajobrazowe Na terenie Gminy znajduje się Bolimowski Park Krajobrazowy, który został utworzony w 1986 r. W granicach woj. mazowieckiego pozostaje jego mniejsza część o powierzchni 9 877 ha (38,73%) wraz z otuliną, położona w Gminie Puszcza Mariańska i Wiskitki. Na Gminę Wiskitki przypada 4 333,30 ha, co stanowi ok. 17% jego obszaru. Na całkowitej powierzchni parku, która wynosi 17,5 tys. ha i 8 tys. jego otuliny szczególnej ochronie podlegają pozostałości Puszczy Bolimowskiej, Wiskickiej i Jaktorowskiej. Podstawowym gatunkiem lasotwórczym w Puszczy Bolimowskiej jest sosna, często przetkana brzozą, młodym modrzewiem lub olszą. Duża różnorodność siedliskowa Puszczy cechuje się bogactwem gatunkowym flory i fauny. Spośród chronionych gatunków roślin na terenie parku występuje: widłak wroniec, storczyk plamisty, orlik pospolity, gożdzik piaskowy, lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko. Osobliwością parkowej fauny jest daniel pochodzący z nieborowskiej hodowli Michała Hieronima Radziwiłła, który znalazł tu doskonałe warunki do życia na wolności. Wśród łownych gatunków króluje łoś i sarna. Spotkać tu można również: lisa, zająca, borsuka, wydrę. Ciekawostką przyrodniczą jest jedyny jadowity polski ssak – rzęsorek rzeczek. Na terenie parku występuje bogata awifauna, a wśród niej: żurawie, bociany czarne, sowy, puszczyki, łabędzie, baki, perkozy, kruki, kwiczoły oraz zimorodki – klejnoty rzek. Na terenie parku utworzono 5 rezerwatów przyrody, które znajdują się poza granicą administracyjną Gminy Wiskitki. Obszary chronionego krajobrazu W 1997 r. utworzono dla ochrony cennych krajobrazowo dolin Pisi Gągoliny, Pisi Tucznej i Okrzeszy oraz cennych powierzchni leśnych Bolimowsko – Radziejowicki z doliną środkowej Rawki Obszar Chronionego Krajobrazu o łącznej powierzchni 25 753ha. Niemal cała południowa część Gminy Wiskitki została włączona w/w obszaru chronionego krajobrazu (71,17 km2, co stanowi 47,15% powierzchni Gminy). Rola, jaką odgrywa ten system w całym regionie, sprowadza się zasadniczo do ochrony unikalnych części zlewni: Rawki, Korabiewki, Pisi Gągoliny i Suchej Nidy, terenów dolinnych, kompleksów leśnych, licznych jazów młyńskich oraz rozlewisk, zapewniając utrzymanie wysokich walorów przyrodniczych i krajobrazowych. W strukturze użytkowania gruntów Bolimowsko – Radziejowickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, na terenie Gminy Wiskitki dominują głównie lasy (2750 ha) i użytki rolne (2620 ha). Znikomą powierzchnię zajmują wody powierzchniowe – jedynie 4,7 ha. Pomniki przyrody - Dąb szypułkowy – obwód 540 cm, leśnictwo Sokule Dąb szypułkowy – obwód 345 cm, leśnictwo Sokule, Dąb szypułkowy – obwód 345 cm, leśnictwo Sokule, Dąb szypułkowy – obwód 255 cm, leśnictwo Sokule, Dąb szypułkowy – obwód 330 cm, leśnictwo Sokule, Dąb szypułkowy – obwód 335 cm, leśnictwo Sokule, Dąb szypułkowy – obwód 305 cm, leśnictwo Sokule, Jesion wyniosły – obwód 370 cm, Sokule – park, Jesion wyniosły – obwód 250 cm, Sokule – park, Lipa drobnolistna – obwód 380 cm, Sokule – park, Lipa drobnolistna – obwód 380, Sokule – park, Grab pospolity – obwód 225 cm, Sokule – park, Wiąz szypułkowy – obwód 335 cm, Sokule – park, Kasztanowiec biały – obwód 225 cm, Guzów – park, PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 34 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI - Wiąz szypułkowy – obwód 340 cm, Guzów – park, Wiąz szypułkowy – obwód 310 cm, Guzów – park, Jesion wyniosły – obwód 310 cm, Guzów – park, Wiąz szypułkowy – obwód 290 cm, Guzów – park, Wiąz szypułkowy – obwód 305 cm, Guzów – park, Lipa drobnolistna – obwód 410 cm, Jesionka - PKP, Dąb szypułkowy – obwód 450 cm, leśnictwo Guzów, Lipa, obwód 440 cm, Wiskitki, Topola, obwód 575 cm, Wiskitki, Topola, obwód 665 cm, Wiskitki, Dąb, obwód 320 cm, Wiskitki, Dąb, obwód 260 cm, Wiskitki. Użytki ekologiczne Zajmują łącznie 47,8 ha powierzchni Gminy i są zgrupowane w obrębie Bolimowskiego Parku Krajobrazowe i Bolimowsko – Radziejowickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu z Doliną Środkowej Rawki. Parki wiejskie W miejscowości Stary Drzewicz na działce o nr ew. 51 Uchwałą Nr VI/40/89 z dnia 24 maja 1989r. Wojewódzkiej Rady Narodowej w Skierniewicach ustanowiono park wiejski o powierzchni 1,61ha. Na terenie parku ochroną objęto układ przestrzenny oraz roślinność. Zanieczyszczenia i zagrożenia środowiskowe Zanieczyszczenie powietrza Zmiany antropogeniczne składu atmosfery można zaklasyfikować do 3 grup: zmiany składu chemicznego, tzn. wprowadzanie do powietrza nowych składników gazowych, zanieczyszczenia mechaniczne (zapylenie), zanieczyszczenia energetyczne (głównie termiczne). Na terenie Gminy zanieczyszczenia do powietrza wprowadzane głównie przez kotłownie indywidualne budynków mieszkalnych oraz kotłownie lokalne osiedli mieszkaniowych i obiektów użyteczności publicznej. W znacznej części są to źródła opalane węglem. Na terenie Gminy brak jest sieci gazowej. Źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest również transport. Stan czystości powietrza na większości terenu Gminy kształtowany jest przez lokalne kotłownie gospodarstw domowych, a więc w większości eksploatowane wyłącznie w okresie zimowym dla celów grzewczych. Zanieczyszczeniami powstającymi w tych źródłach są zanieczyszczenia energetyczne. Na terenie Gminy brak jest znaczących przemysłowych źródeł zanieczyszczenia powietrza. Podstawowe zanieczyszczenia to SO 2, NO2, pył. Źródłem emisji do powietrza jest także transport kołowy. Stan zanieczyszczenia powietrza na terenie Gminy Wiskitki można uznać za średnio zanieczyszczony pod względem zanieczyszczeń energetycznych. Ocenę stanu czystości powietrza można dokonać jedynie na podstawie danych szacunkowych, gdyż na terenie Gminy nie są prowadzone pomiary stężeń zanieczyszczeń w powietrzu. Najbliższe punkty monitoringowe powietrza znajdują się w Żyrardowie. W celu zmniejszenia występujących zanieczyszczeń powietrza w Gminie konieczne jest stosowanie w większym zakresie paliw proekologicznych tj. oleju opałowego i gazu ziemnego. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 35 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Zanieczyszczenia wód podziemnych Główne przyczyny zanieczyszczenia wód podziemnych są pochodzenia antropogenicznego i są różne w zależności od przeznaczenia terenu w obrębie danego ujęcia. Stopień zanieczyszczenia wód podziemnych w największym stopniu zależy od: głębokości zalegania oraz izolacji poziomu wodonośnego, powierzchni terenu, lokalizacji potencjalnego źródła zagrożeń. Najbardziej zanieczyszczone są wody gruntowe w obrębie czwartorzędowego poziomu wodonośnego, ze względu na dobre właściwości filtracyjne skał słabo izolujących poziom wodonośny stwarzający warunki do migracji zanieczyszczeń. Główne przyczyny zanieczyszczenia wód podziemnych to: zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego, w tym niewłaściwe stosowanie nawozów sztucznych, organicznych i środków ochrony roślin (niedostosowane terminy i dawki nawożenia), brak płyt gnojowych itp., brak właściwego systemu ujmowania i odprowadzania ścieków (nieszczelne zbiorniki bezodpływowe, wylewanie nieoczyszczonych ścieków do wód lub do ziemi), deponowanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych (bezpośrednio na ziemi, w ciekach wodnych itp.). Zanieczyszczenie wód powierzchniowych Na jakość wód powierzchniowych wpływają uwarunkowania naturalne: warunki klimatyczne, jakość gleb, podłoże geologiczne oraz presje antropogeniczne. Do najpoważniejszych czynników obniżających jakość wód w gminie Wiskitki należy: emisja nieoczyszczonych ścieków bytowych do wód powierzchniowych lub do ziemi, zanieczyszczenia obszarowe, deponowanie odpadów (tzw. dzikie wysypiska), błędy w stosowaniu zabiegów agrotechnicznych. Emisja nieoczyszczonych ścieków bytowych do wód powierzchniowych lub do ziemi wynika głównie braku sieci kanalizacyjnej oraz komunalnej oczyszczalni ścieków. Zanieczyszczenia obszarowe są odprowadzane do wód w sposób niezorganizowany, trudny do określenia pomiarowego. Głównym źródłem tych zanieczyszczeń są mineralne i organiczne nawozy stosowane pod uprawy oraz chemiczna ochrona roślin. Transport tych substancji z terenu zlewni odbywa się przez wody roztopowe, opadowe i infiltracyjne na całej długości rzeki. Powyższy zespół zagrożeń doprowadza do nadmiernego wzbogacenia wód w substancje biogenne. Przeżyźnienie wód powoduje nadmierny rozwój organizmów, a ich masowy rozkład obniża parametry biochemiczne wód. Stały dopływ ścieków powoduje degradację wód powierzchniowych, już w odcinkach źródłowych. Do błędów w stosowaniu zabiegów agrotechnicznych należy niewłaściwy sposób meliorowania gruntów, co powoduje obniżenie poziomu wód gruntowych, a w następstwie zmianę składu botanicznego roślinności, co w efekcie prowadzi do stepowienia terenu. Ważna jest również systematyczna konserwacja urządzeń wodnych, co wpłynie na poprawę przepływu wody w rowach melioracyjnych oraz zapobiegnie zagniwaniu odprowadzanych często do urządzeń wodnych ścieków z oczyszczalni. Monitoring rzek w Gminie realizuje Mazowiecki Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Delegatura w Płocku. Do 2004 r. na tym terenie badano rzeki: Pisie Gągoliny (ppk Wiskitki) i Suchą Nidę (powyżej Guzowa). Badania na Pisi Gągolinie przeprowadzono w 2003 r. (punkt ten odzwierciedla wpływ ścieków z Żyrardowa do rzeki), natomiast Suchą Nidę kontrolowano w 2000 r., w okresie, kiedy do rzeki (poprzez rów) odprowadzane były ścieki z Cukrowni ELTER ELAGRO z Guzowa. Po likwidacji cukrowni i skierowaniu ścieków z drugiego zakładu do rolniczego wykorzystania, rzeka była badana w 2004 r. ponownie. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 36 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Uzyskane wtedy wyniki badań porównano z wartościami granicznymi przyporządkowanymi pięciu klasom jakości wód powierzchniowych określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284). Rzeka Pisia Gągolina do Żyrardowa prowadzi wody odpowiadające III klasie czystości. Po przyjęciu ścieków z Żyrardowa zdecydowanie uległa pogorszeniu w stosunku do wody powyżej miasta. Owo pogorszenie stwierdza się we wszystkich badanych parametrach, a związki biogenne (azotyny, fosforany i fosfor ogólny) przyjmują wartości należące do V klasy czystości. Zdecydowanemu pogorszeniu uległ również stan sanitarny wody. Liczba bakterii grupy coli typu kałowego przyjmuje wartości należące do V klasy czystości w ponad 70% badanych prób. W miarę oddalania się od głównego ujścia rzeki od głównego źródła zanieczyszczeń jakie stanowi miasto Żyrardów jakość wody poprawia się w niemniej wysokie stężenie związków biogennych i zły stan sanitarny utrzymują się w wodzie aż do ujścia rzeki do powiatu sochaczewskiego. Rzeka Sucha Nida w obu badanych punktach odpowiada V klasie czystości, ale w poszczególne stężenia poniżej Guzowa są wyższe w wodzie badanej powyżej. Tabela 12. Zmienność stężeń wybranych zanieczyszczeń w rzekach na terenie Gminy Wiskitki w 2000 r. Rzeka Stanowisko pomiarowo kontrolne Nazwa cechy [jednostka] / stężenie Tlen rozpuszczony [mg O2/l] BZT5 [mg O2/l] ChZT – Mn [mg O2/l] ChZT – Cr [mg O2/l] Zawiesina ogólna [mg/l] Amoniak [mg NH4/l] Azot Kjeldahla [mg N/l] Azotany [mg NO3/l] Azotyny [mg NO2/l] Azot ogólny [mg N/l] Fosforany [mg PO4/l] Fosfor ogólny [mg P/dm3] Liczba bakterii grupy coli typu kałowego w 100 ml Źródło: Program ochrony Pisia Gągolina Wiskitki poniżej Żyrardowa min max percentyl Sucha Nida Powyżej Guzowa Poniżej Guzowa min min 4,20 12,90 5,50 7,50 3,70 9,10 5,50 3,80 7,40 12,20 11,00 6,60 15,30 24,80 24,80 16,80 8,00 22,00 17,40 10,00 0,40 1,05 0,90 1,13 2,40 3,10 max percentyl 12,3 0 5,10 7,50 5,40 5,10 3,80 12,90 5,90 46,40 16,10 15,00 13,00 0,20 12,9 0 46,4 0 15,0 0 0,80 0,80 2,10 0,64 2,40 39,20 24,20 3,10 0,09 0,46 0,45 0,02 2,80 10,50 7,10 1,70 0,20 5,30 4,40 0,10 1,20 620 6200 max percentyl 13,4 0 5,60 7,50 17,60 0,16 17,6 0 37,3 0 26,0 0 0,95 2,40 0,70 4,10 4,10 46,00 1,20 47,00 0,105 0,04 47,0 0 0,29 11,60 1,90 0,24 0,17 11,8 0 0,87 11,80 0,08 46,0 0 0,10 5 11,6 0 0,24 0,80 0,08 0,67 0,67 0,18 0,60 0,60 2400 620 2400 620 620 6200 6200 5,00 37,30 26,00 0,95 0,29 0,87 środowiska w Gminie Wiskitki na lata 2004 – 2012, czerwiec 2004 PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 37 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Zagrożenia związane z transportem i poważne awarie Zagrożenia powodowane przez wszelkiego typu awarie infrastruktury technicznej stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi oraz katastrofy wywołane przez siły natury powodują konieczność prewencji i przeciwdziałania w celu zapewnienia bezpieczeństwa Gminy. Zgodnie z definicją „poważna awaria" - to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja powstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Na terenie Gminy Wiskitki mogą wystąpić zagrożenia: naturalne (powodzie, pożary, wichry, susze, gradobicia), zagrożenia cywilizacyjne (transport materiałów niebezpiecznych oraz awarie infrastruktury technicznej). Transport jest poważnym źródłem zanieczyszczenia środowiska zarówno w skali lokalnej jak i globalnej. Jest on związany z emisją zanieczyszczeń do powietrza jak i zwiększeniem natężenia hałasu. W ostatnich lalach w Polsce nastąpił gwałtowny rozwój transportu drogowego, prawie dwukrotnie wzrosła liczba prywatnych samochodów. Przez teren Gminy przebiega droga nr 50 (Sochaczew - Grójec). Drogi biegną głównie przez tereny mieszkaniowe o stosunkowo wysokim stopniu zaludnienia co zwiększa zagrożenie dla mieszkańców (dotyczy to w szczególności miejscowości gminnej). Szlaki drogowe obciążone są również transportem substancji niebezpiecznych, co może być źródłem poważnych awarii. Wzrost ilości samochodów wiąże się również z powstawaniem ilości odpadów w skutek wycofywania z ruchu pojazdów już wyeksploatowanych. Znaczącym zagrożeniem dla środowiska mogą być również zbiorniki magazynowe substancji znajdujące się na stacjach paliw. Wymienione zagrożenia mogą w niesprzyjających warunkach przyjąć znamiona poważnych awarii o znacznym zasięgu. Promieniowanie elektromagnetyczne Promieniowanie elektromagnetyczne jest stosunkowo nowym zanieczyszczeniem środowiska. Jego powstawanie wiąże się przede wszystkim z postępem technicznym. W celu uzyskiwania coraz sprawniejszych połączeń sieciowych w ostatnich latach budowane są często stacje bazowe telefonii komórkowej oraz przekaźniki radiowe. Instalacje te są źródłem emisji promieniowania elektromagnetycznego do środowiska. Częstotliwość emitowania pól elektromagnetycznych waha się w granicach od 30 kHz do 300 GHz. W Gminie Wiskitki występują stacje telefonii komórkowej: Polkomtel GSM „Plus”, Polskiej Telefonii Cyfrowej „Era” oraz Centertel „Idea” zlokalizowane na terenie byłej cukrowni w miejscowości Guzów. W przypadku stacji bazowych telefonii komórkowej pola elektromagnetyczne są wypromieniowywane na bardzo dużych wysokościach, w miejscach niedostępnych dla ludzi. Źródłem pól elektromagnetycznych są również linie energetyczne, urządzenia elektroenergetyczne. Przez teren Gminy przebiegają linie elektroenergetyczne – NN, SN i WN (110 kV i 220 kV). Wokół linii wysokiego napięcia tworzy się (w razie potrzeby) obszary ograniczonego użytkowania. Jednak nie mamy z nimi do czynienia w Gminie. W związku z tym, należy podjąć działania zmierzające do objęcia obszarem ograniczonego użytkowania w obrębie istniejącej zabudowy. Należy mieć na uwadze, że oddziaływanie niejonizujące na środowisko będzie stale wzrastać, co związane jest z postępem cywilizacyjnym. W celu ograniczenia uciążliwości powodowanej promieniowaniem, należy podjąć niezbędne działania, w tym: analizować wpływ na środowisko nowych obiektów emitujących promieniowanie elektromagnetyczne, zobowiązać zarządzających instalacjami do pomiaru emitowanego promieniowania i ewentualnie ograniczenia uciążliwości. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 38 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Zagrożenie hałasem Ogólnie, ze względu na środowisko występowania możemy dokonać podziału hałasu na trzy podstawowe grupy: - hałas w przemyśle, - hałas w pomieszczeniach mieszkalnych, użyteczności publicznej i terenach wypoczynkowych (komunalnych), - hałas od środków transportu (komunikacyjny). Wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska prowadzą badania hałasu przemysłowego i komunikacyjnego, natomiast badaniami hałasu komunalnego zajmują się wojewódzkie stacje sanitarno – epidemiologiczne. Ponadto zarządcy dróg winni prowadzić badania uciążliwości powodowane hałasem pochodzącym z dróg. Hałas przemysłowy Poziomy hałasu przemysłowego kształtuje w sposób indywidualny dla każdego obiektu i zależy od zbioru maszyn i urządzeń hałasotwórczych, izolacyjności obudowy hal przemysłowych oraz prowadzonego procesu technologicznego. Na terenie Gminy Wiskitki z uwagi na brak obiektów przemysłowych, nie występują źródła hałasu przemysłowego. W związku z tym WI0S nie prowadził pomiarów kontrolnych w tym zakresie. Na terenie Gminy mogą jedynie występować obiekty usługowe (warsztaty mechaniki pojazdowej, blacharskie, ślusarskie, stolarskie itp.), które również są istotnym źródłem hałasu. Warsztaty usługowe są źródłami hałasu o ograniczonym zasięgu oddziaływania, wpływają na warunki klimatu akustycznego, jednakże wpływ ten ma charakter lokalny. Takie stacjonarne źródła hałasu mogą jednak powodować uciążliwość dla osób zamieszkujących w najbliższym sąsiedztwie i podlegają ciągłej presji tego zjawiska. Główną przyczyną związaną z występowaniem niekorzystnych warunków akustycznych powodowaną działalnością zakładów usługowych są często błędne decyzje lokalizacyjne. Hałas komunikacyjny Dokuczliwym źródłem hałasu jest komunikacja drogowa. Z uciążliwością akustyczną powodowaną przez komunikację spotykamy się również na terenie Gminy Wiskitki. Problem ten dotyczy przede wszystkim terenów zlokalizowanych przy głównych drogach, w szczególności drogi nr 50 (Sochaczew - Grójec). Niewątpliwie dodatkową uciążliwością spowodowaną hałasem drogowym jest ciągłość jego występowania, zwłaszcza w ciągu dnia. Z uwagi na wzrastającą liczbę pojazdów, a tym samym zwiększające się natężenie ruchu można przypuszczać, że na omawianym terenie będzie się utrzymywać tendencja wzrostowa uciążliwości akustycznej powodowana ruchem samochodowym. Z dyskomfortem akustycznym powodowanym przez komunikację drogową wiąże się również zła jakość nawierzchni dróg. 6. Uwarunkowania kulturowe Ogólna charakterystyka środowiska kulturowego Zabudowa wsi Wiskitki skupia się w centrum i ma charakter małomiasteczkowy. Poza tym, wolnostojące domy w większości w typie rolniczym zgrupowane są przy ulicach wyznaczonych w związku z historycznym szlakiem. Poza zabudowanym obszarem wsi zlokalizowany jest przy drodze do Guzowa ok. 800 m na zachód od rynku Cmentarz Katolicki z kaplicą grobową Łubieńskich oraz nieco na południe Cmentarz Żydowski. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 39 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Na rozplanowanie miasteczka składa się kilka elementów, a są to przede wszystkim: wydłużony z północy ku południowi Pl. Wolności (rynek) z zespołem kościelnym, przebiegająca przed jego północną pierzeją droga krajowa nr 50 (ul. Żyrardowska przedłużona o ul. Guzowską), biegnąca na południe mniej więcej na przedłużeniu zachodniej pierzei Pl. Wolności ul. Kościuszki, otaczająca od południa i zachodu, zachodni blok przyrynkowy - ul. Ogrodowa, ul. Strażacka od ul. Żyrardowskiej na północny – wschód od skrzyżowania z ul. Topiel, podobnie od ul. Żyrardowskiej na południowy – wschód - ul. Pańska, a ponadto ul. Armii Krajowej, która łagodnym łukiem łączy ul. Guzowską i z ul. Cegielni (przedłużenie na zachód ul. Kościuszki). Powiązanie wydłużonego rynku z linią przebiegu drogi krajowej nr 50 w jego części południowej jest typowe. Pierzeja zachodnia rynku w południowej części „cofa się” tak, że narożnik zachodniego bloku przyrynkowego jest niejako ścięty, zaś oś ul. Kościuszki biegnąca prosto od południa do rynku, w stosunku do pierzei przesunięta jest na zachód, chociaż równoległa. Z kolei ul. Ogrodowa krzyżująca się przy południowo – zachodnim narożniku rynku z ul. Kościuszki, biegnie na zachód i następnie skręca pod kątem prostym na północ. Rynek rozmieszczono od stałego elementu zabudowy jakim jest ściana murowanego kościoła. Wartości urbanistyczne ma jedynie Pl. Wolności z najbliższym otoczeniem. Jego pierzeje są obudowane zabudową ciągłą, piętrową lub parterową, ustawioną kalenicowo. Dachy dwuspadowe, kryte papą, na budynkach parterowych o kącie nachylenia połaci 45 o, zaś na piętrowych niższe z wysuniętymi okapami. W pierzei wschodniej, zachodniej i północnej większość parterów w domach wykorzystywane są na pomieszczenia usługowe. W południowej części placu, mniej więcej na przedłużeniu pierzei wschodniej usytuowany jest zespół kościelny. Kościół pochodzący z XVI w tworzy dominantę. W pierzei południowej znajduje tzw. biały domek i szkoła. Pierzeja zachodnia w połowie jest przerwana a na powstałym w jej luce placu wzniesiono dysharmonizujący budynek ośrodka zdrowia. Pierzeja północna zachowana jest w części zachodniej. Powierzchnia placu nieznacznie opada w kierunku południowym. Jej centralną część zajmuje prostokątny skwer z wysokim drzewostanem, który przysłania usytuowany w południowo – wschodniej części placu kościół. Poza zabytkowym zespołem kościelnym wartości zabytkowe, a właściwie kulturowe posiada zaledwie kilka domów z początku XX w architektonicznie nie przedstawiających wysokich walorów, ale charakterystycznych dla małomiasteczkowej zabudowy tego regionu. Ulice – Ogrodowa, Kościuszki, Strażacka, Topiel i Pańska posiadają co prawda walor jako elementy historycznego rozplanowania, ale ich przerzedzona, na ogół zdewastowana zabudowa, o nikłych wartościach zabytkowych, z dysharmonizującymi, wznoszonymi bez respektowania linii zabudowy budynkami (tzw. „wille” z płaskimi dachami) powoduje, że nie można uznać ich ukształtowania przestrzennego za wartości urbanistyczne. W Wiskitkach utworzono strefy ochrony konserwatorskiej: B – strefa ochrony zachowania elementów zabytkowych, E – strefa ekspozycji zabytkowego zespołu, OW – strefa obserwacji archeologicznej. Strefa B obejmuje zespół rynku i zespół kościoła z najbliższym otoczeniem, gdzie należy utrzymać zabytkowe budynki, historyczne rozplanowanie, linie zabudowy, skalę brył, budynków, charakter i sposób ich ustawienia z możliwością uzupełnienia, a także wymiary zabudowy, modernizacji i dostosowania funkcji. Wskazane jest podkreślenie dominanty jaką w zabudowie rynku i wsi jest kościół. W skład strefy E wchodzi otoczenie zespołu rynku i kościoła. Od zachodu granica przebiega ul. Ogrodową, natomiast od wschodu obejmuje grunty parafialne. Natomiast strefa OW obejmuje teren strefy B i częściowo E. Określa teren o domniemanej zawartości ważnych reliktów archeologicznych osadnictwa wczesnośredniowiecznego na podstawie przeprowadzonych sondaży archeologicznych i historycznych przekazów. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 40 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Ciekawym zabytkiem na terenie Gminy jest zespół klasztorny poreformacki w Miedniewicach. Dzięki staraniom Mikołaja Wiktoryna Grudzińskiego, właściciela Miedniewic, a także późniejszego starosty guzowskiego, golubskiego i grzybkowskiego, w 1681 r. zostali sprowadzeni do Miedniewic reformaci celem pełnienia stałego dozoru nad cudownym obrazem. W 1662 r. z fundacji starosty rozpoczęto budowę klasztoru, który ukończono pod opieką wdowy po fundatorze – Lukrecji Katarzyny z książąt Radziwiłłów w 1705 r. Budowa kościoła w Miedniewicach trwała od 1737 r. do 1748 r.. Środki finansowe pochodziły z licznych darów przedstawicieli ówczesnej magnaterii świeckiej i duchowej, szlachty, mieszczaństwa oraz bogatych chłopów. Kościół został wybudowany wg projektu Józefa II Fontany, z którym współpracował Tomasz Bellotti. Kościół jest orientowany na planie wydłużonego prostokąta z węższym prezbiterium, zbliżonym do kwadratu. Do prezbiterium przylega dwukondygnacyjna absyda. Wyposażenie kościoła jest barokowe. Przed kościołem znajduje się czworoboczny dziedziniec otoczony od południa i północy krużgankami, od zachodu murem ceglanym z bramą pośrodku. Zewnętrzne ściany krużganków rozczłonkowano lizenami, wewnętrzne wnękami zamkniętymi łukiem odcinkowym. Brama ujęta po obu stronach pilastrami toskańskimi, zwieńczona jest półkolistym profilowanym szczytem, po którego bokach nad głowicami pilastrów umieszczono kamienne wazony. Na dziedzińcu znajduje się kolumna jońska z 1796 r. z umieszczoną na jej szczycie figurą N.P.M. Niepokalanego Poczęcia z XVIII w. Klasztor zamknięty jest czterema skrzydłami na planie zbliżonym do kwadratu z wirydażem w środku. Elewacje zdobi jedynie gzyms podokapowy. Naroża północno - wschodnie i południowo – zachodnie są oskarpowane. Na uwagę zasługuje również dwór w Sokulu, który jest w dobrym stanie, pozostający w rękach prywatnych. W Guzowie, wsi położonej na północ od Wiskitek , możemy zobaczyć pałac Sobańskich z 2 połowy XIX w z kordegardą i bramą pałacową, park krajobrazowy z końca XIX w, kościół parafialny św. Feliksa – dawna kaplica pałacowa z 2 połowy XIX w oraz założona w 1829 r. cukrownia i osada fabryczna; zespół czworaków z połowy XIX w i wille przyfabryczne z 1920r. Obiekty objęte ochroną konserwatorską Na terenie Gminy Wiskitki występują obiekty wpisane do rejestru zabytków i wojewódzkiej ewidencji konserwatorskiej. Również na terenie wsi Wiskitki znajduje się strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej (nr dec. 778). PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 41 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Tabela 13. Obiekty wpisane do rejestru zabytków. Miejscowość Obiekt Nr rejestru Sokule Dwór, drew., XVIII w. 1163 Sokule Park dworski 560 Stary Drzewicz Park dworski, lata 30 – te XX 724 w. Miedniwice Cmentarz przykościelny (w 983 zespole klasztor), XVII w. Miedniewice Zespół klasztorny 348/62 poreformacki, XVIII w. Guzów Cmentarz z I wojny 947 światowej Guzów Cmentarz z I wojny 946 światowej (kopiec) Guzów Zespół pałacowo – parkowy 455/62 1831 – 1889, proj. Wł. Hirschel Wiskitki Cmentarz rzymsko – 860 katolicki, I poł. XIX w. Wiskitki Zespół kościelny p.w. 998 Wszystkich Świętych, XVI – XIX w. Wiskitki Strefa ścisłej ochrony 778 konserwatorskiej Wiskitki Cmentarz żydowski, XIX w. 878 Wiskitki Cmentarz z I wojny 922 światowej (żołnierzy rosyjskich) Data wpisu 25.05.75 01.06.81 01.06.84 17.11.94 02.02.62 22.11.93 23.11.93 23.03.62 18.02.92 25.11.96 23.11.96 07.04.92 12.12.92 Źródło: Dane uzyskane od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 7. Struktura przestrzenna Powierzchnia Gminy wynosi w tym: ▪ użytki rolne ▪ grunty pod lasami ▪ grunty pod wodami ▪ tereny komunikacji ▪ tereny osiedlowe ▪ tereny różne – - 15 094 ha (powierzchnia geodezyjna) 10 832 ha, 3 002 ha, 179 ha, 463 ha, 420 ha, 198 ha. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 42 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Wykres 20. Struktura powierzchni gruntów na terenie Gminy Wiskitki w 2005r. 3,07% 19,89% 2,78% 1,31% 1,19% 71,76% użytki rolne grunty pod lasami grunty pod wodami tereny komunikacji tereny osiedlowe tereny różne Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. Tabela 14. Struktura powierzchni Gminy Wiskitki wg stanu własności w 2005 r. Lp. Własność gruntów Powierzchnia [ha] Powierzchni [%] 1. Skarbu Państwa z wyłączeniem 3 701 24,52 gruntów przekazanych użytkowanie wieczyste 2. Skarbu Państwa przekazane 262 1,74 użytkowanie wieczyste 3. Gmin i związków międzygminnych 90 0,6 4. Osób fizycznych 10 799 71,53 5. Spółdzielni 4 0,03 6. Kościołów i związków wyznaniowych 54 0,36 7. Wspólnoty gruntowe 81 0,54 8. Powiatów 76 0,50 9. Województw 6 0,04 10. Spółek prawa handlowego 23 0,15 Źródło: Dane uzyskane z Urzędu Gminy w Wiskitkach. Obszar Gminy wykazuje cechy obszaru rolniczego o charakterze podmiejskim, ogólnorolniczym. Ponadto funkcją inicjującą rozwój Gminy jest przemysł rolno - spożywczy. Jednostkami osadniczymi o rozwiniętej funkcji przemysłowej są Guzów i Wiskitki. W południowej części Gminy skoncentrowane są obszary leśne, które wchodzą w skład Bolimowskiego Parku Krajobrazowego oraz jego otuliny. Część południowo – wschodnia kompleksów leśnych stanowi otulinę dla m. Żyrardowa i pełni rolę zieleni wysokiej. Sieć osadnicza ma charakter skoncentrowany w obszarach położonych przy głównych trasach komunikacyjnych. W pozostałych jest rozluźniona. Obszarem centralnym Gminy jest jej siedziba - w miejscowości Wiskitki. Wiskitki są również miejscem kondensacji infrastruktury i zabudowy. Można stwierdzić, iż w policentrycznym charakterze sieci osadniczej występuje dominacja ośrodka centralnego w Gminie. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 43 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Przez teren Gminy przebiega droga krajowa nr 50 (Grójec - Sochaczew) i wojewódzka nr 719 relacji Warszawa – Skierniewice. Poza nimi przebiegają również drogi powiatowe i gminne. W południowej części Gminy przebiega magistralna linia kolejowa nr 1 relacji Warszawa – Katowice. Przez środkową część Gminy – ze wschodu na zachód – projektowana jest autostrada A-2 oraz obwodnica miasta Żyrardowa. Obie drogi będą się ze sobą połączone bezkolizyjnym węzłem we wsi Wiskitki. Gminę Wiskitki można podzielić na trzy strefy: - I strefa obejmuje część północną, gdzie występują dobre gleby dla rozwoju rolnictwa, - II strefa - część środkowa, wzdłuż projektowanej autostrady A2 – gdzie rozwój Gminy powinien pójść w kierunku rozwoju aktywności gospodarczej. - III strefa - część południowa znajdująca się w granicach Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, charakteryzująca się dużymi kompleksami leśnymi – na tym terenie następuje rozwój zabudowy mieszkaniowej i rekreacyjnej. Rozwój Gminy ograniczony jest przez szereg barier, do których należą: bariery przestrzenne: przebieg magistralnej linii kolejowej nr 1 relacji Warszawa – Katowice, drogi krajowej nr 50 tzw. trasy TIR – owskiej; ▪ bariery strukturalne: duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych na glebach niezbyt wysokiej klasy, niewielka ilość dużych zakładów przemysłowych mogących zapewnić zatrudnienie większej ilości ludzi, brak możliwości zwiększenia intensywności zabudowy na terenach atrakcyjnych (w Bolimowskim Parku Krajobrazowym), stanowiska archeologiczne objęte ochroną konserwatorską; ▪ bariery funkcjonalne: brak obsługi turystycznej w rejonie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, ▪ bariery technologiczne: brak rozwiniętej infrastruktury technicznej. ▪ Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego Gminy Wiskitki 31 grudnia 2003 r. utracił moc prawną. Powierzchnia Gminy objęta planami uchwalonymi od 1.01.1995 r. wynosi 1089,13ha, co stanowi 7,21% powierzchni Gminy. III. ANALIZA SWOT W analizie SWOT określamy mocne i słabe strony gminy oraz jej szanse i zagrożenia. Mocne i słabe strony zależą od działalności i aktywności władzy lokalnej oraz społeczności mieszkającej i pracującej na terenie gminy oraz środków finansowych gminy. Natomiast szanse i zagrożenia tkwią w jej otoczeniu czyli w regionie, kraju i zagranicą. Analiza SWOT identyfikuje możliwy ich wpływ na otoczenie gminy. Dzięki analizie SWOT możemy zobaczyć obecną sytuację gminy oraz określić przyszłe cele strategiczne, a w ramach nich – cele operacyjne i zadania. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 44 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI 1. Analizy sektorowe Położenie, struktura i sieć osadnicza Siły Słabości bezpośrednia dostępnością do krajowych i wojewódzkich szlaków komunikacyjnych – drogowych i kolejowych. korzystne położenie w stosunku do Warszawy. Szanse podział przestrzenny projektowana Gminy drogą krajową na autostrada A2 część zachodnią i przebiegająca przez wschodnią teren Gminy wraz z bezkolizyjnym węzłem komunikacyjnym we wsi Wiskitki brak obowiązujących m.p.z.p., a tym samym brak terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe, przemysł usługi, itd. Zagrożenia zagrożenia ekologiczne i przestrzenne z tytułu tranzytu komunikacyjnego Demografia i wykształcenie Siły Słabości duży potencjał ludności w wieku produkcyjnym Szanse niski wskaźnik przyrostu zainteresowanie naturalnego ludności miejskiej terenami rekreacyjnymi przeważający napływ ludności do Gminy w stosunku do odpływu (dodatnie saldo migracji) Zagrożenia brak poczucia perspektyw wśród młodych ludzi w kontekście nauki i pracy oraz kariery zawodowej, czego wyrazem są dążenia emigracyjne młodzieży bliskość atrakcyjnych krajobrazowo i czystych ekologicznie terenów i obiektów dziedzictwa kulturowego Gospodarka i zatrudnienie Siły Słabości Szanse Zagrożenia tradycje związane z targami o charakterze ponadlokalnym wysoki udział w grupie bezrobotnych ludności do 35 roku życia możliwość podnoszenia i odpływ siły roboczej do zmiany kwalifikacji miast o bardziej oferowana przez PUP i korzystnych warunkach inne agencje pracy położenie w pobliżu dużych aglomeracji miejskich i dogodne połączenie komunikacyjne z tymi aglomeracjami duża grupa ludności trwale pozostającej bez pracy bliskość Warszawy i Łodzi szansą lokalizacji nowych podmiotów gospodarczych, wahania koniunktury na rynku krajowym i zagranicznym w zakresie przetwórstwa płodów rolnych niska konkurencyjność Gminy w zakresie ofert pracy dla wysoko kwalifikowanej kadry projektowany przebieg autostrady A2 z węzłem we wsi Wiskitki niestabilna polityka podatkowa PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 45 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI brak przyrostu nowych miejsc pracy dostępność do instytucji otoczenia rynkowego zlokalizowanych w pobliskich ośrodkach wielkomiejskich brak rezerw uzbrojonych terenów pod nowe rodzaje działalności brak lokalnych i zagranicznych inwestorów strategicznych niedorozwój bazy hotelowej i gastronomicznej wysoki udział ludności utrzymującej się z pracy w rolnictwie niska siła nabywcza ludności i związana z tym ograniczona chłonność rynku lokalnego niski poziom rozwoju przedsiębiorczości, w tym mała liczba podmiotów gospodarczych i niskie tempo ich wzrostu brak miejscowych instytucji i organizacji infrastruktury ekonomicznej, systemu kapitałowego zabezpieczającego przedsiębiorczość przed ryzykiem, systemu informacji działalności rynkowej i organizacji rolników indywidualnych oraz rolniczych grup producenckich i marketingowych Rolnictwo Siły Słabości tradycje w zakresie rolnictwa położenie w pobliżu dużych aglomeracji stanowiących rynki zbytu pozytywna postawa rolników w zakresie powiększania gospodarstw niewystarczająco rozwinięta baza skupowo – przetwórcza Szanse bliskość Warszawy i Łodzi szansą dla lokalizacji producentów żywności, niekorzystna struktura możliwość utworzenia obszarowa gospodarstw specjalistycznych gospodarstw rolnych, w których produkowana będzie zdrowa żywność brak form organizacji możliwość utworzenia rolników indywidualnych alternatywnych miejsc w grupy producenckie i pracy dla rolników w marketingowe. obszarze Bolimowskiego Parku Krajobrazowego Zagrożenia odpływ siły roboczej do miast o bardziej korzystnych warunkach pracy wahania koniunktury na rynku krajowym i zagranicznym w zakresie przetwórstwa płodów rolnych brak racjonalnej gospodarki gruntami w zakresie scalania i wymiany gruntów PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 46 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI występowanie dobrych gleb na terenie Gminy wysoki udział ludności program zalesiania utrzymującej się z pracy terenów o niskich w rolnictwie klasach gleb brak racjonalnej polityki gospodarczej w zakresie rozwoju rolnictwa brak alternatywnych miejsc pracy wysoka konkurencyjność produktów rolnych możliwość uzyskania dotacji i funduszy z UE przez rolników niska dochodowość w pracy w rolnictwie Infrastruktura techniczna Siły Słabości stelefonizowanie terenu Gminy w 100% duża awaryjność sieci energetycznej, zmieniające się napięcie i częste wyłączenia prądu, szczególnie podczas złych warunków atmosferycznych brak rozdzielczego systemu kanalizacji i oczyszczalni ścieków rezerwy wodne (ujęć powierzchniowych i głębinowych) całkowite brak wysypiska śmieci zwodociągowanie Gminy Szanse planowany przebieg autostrady A2 przez teren Gminy wraz z węzłem komunikacyjnycm we wsi Wiskitki Zagrożenia nasilenie transportu – przebieg przez teren Gminy trasy TIR sprzyjająca polityka państwa umożliwiająca pozyskiwanie preferencyjnych środków na infrastrukturę techniczną dającą efekt ekologiczny możliwość rozwiązania problemów komunalnych wspólnie z okolicznymi gminami niedobór mocy energetycznej zły stan techniczny urządzeń energetycznych brak zgazyfikowania Gminy oraz mała ilość kotłowni opalana ekologicznie zły stan techniczny dróg powiatowych i gminnych brak ścieżek rowerowych Infrastruktura społeczna, gospodarka komunalna i mieszkaniowa Siły Słabości zabezpieczenie potrzeb w zakresie lecznictwa wysoki odsetek osób wymagających opieki społecznej Szanse bliskość Warszawy i Łodzi z ośrodkami wiodącymi rozwój kultury i oświaty Zagrożenia zwiększenie odpowiedzialności władz lokalnych bez zapewnienia przez budżet centralny dostatecznych środków na finansowanie oświaty PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 47 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI dobrze rozwinięta baza szkolnictwa na poziomie podstawowym występowanie gruntów komunalnych pod działalność gospodarczą indywidualne budownictwo mieszkaniowe słabe wyposażenie w infrastrukturę techniczną na istniejących obszarach budownictwa jednorodzinnego niezadowalający stan techniczny komunalnych zasobów mieszkaniowych i niski poziom wyposażenia ograniczenia możliwości finansowania remontów i budownictwa mieszkaniowego postępująca dekapitalizacja zasobów Gminy niesprzyjający system kredytowania budownictwa mieszkaniowego wzrost cen materiałów budowlanych niestabilność przepisów wykonawczych w zakresie gospodarki gruntami ograniczenia ustawowe w wykonaniu prawa mienia komunalnego niedofinansowanie służby zdrowia brak komunalnych rezerw mieszkaniowych brak stabilnego zabezpieczenia finansowego na oświatę niekorzystna struktura mieszkań w zasobach komunalnych, zbyt wolne tempo prywatyzacji zasobów mieszkaniowych słabo rozwinięta sieć uzbrojenia gruntów brak placówek kulturalnych brak przedszkola i żłobka na terenie Gminy mała ilość urządzeń diagnostycznych w stosunku do potrzeb brak lekarzy specjalistów niezaspokojone potrzeby w zakresie pomocy społecznej Środowisko przyrodnicze i turystyka Słabości Szanse Zagrożenia dobry stan środowiska naturalnego Siły istniejący uciążliwy ruch tranzytowy zmiany dot. ochrony środowiska służące jego ochronie występowanie ciekawych obiektów zabytkowych brak oczyszczalni ścieków i utylizacji odpadów stałych korzystne otoczenie Gminy obszarami o wysokiej jakości środowiska dalsze nasilenie ruchu tranzytowego przebiegającego przez teren Gminy brak stymulacji polityki państwa w zakresie cen proekologicznych nośników energii PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 48 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI położenie w BPK i Bolimowsko – Radziejowickim z doliną środkowej Rawki Obszarze Chronionego Krajobrazu brak zgazyfikowania Gminy oraz mała ilość kotłowni opalana ekologicznie rosnące zainteresowanie ludności miejskiej terenami rekreacyjno – turystycznymi brak bazy hotelowej i gastronomicznej zainteresowanie mieszkańców rozwojem agroturystyki budowa zbiornika retencyjnego w Łubnie oraz rekultywacja terenów poprzemysłowych na cele rekreacyjne w miejscowości Guzów i Wiskitki brak zintegrowanego systemu informacji turystycznej Finanse i funkcjonowanie Gminy Siły Słabości aktywna polityka administracji samorządowej mająca na celu łączenie środków z budżetu państwa i osób prywatnych niski poziom dochodów z tzw. podatku dochodowego od osób prawnych wiarygodność finansowa Gminy prowadzenie polityki tzw. twardego pieniądza niski poziom dochodów własnych lokujących Gminę w gronie gmin korzystających z subwencji wyrównawczej dekapitalizacja majątku Gminy aktywna polityka władz Gminy w pozyskiwanie kapitału zagranicznego brak lokalnych inwestorów strategicznych sprawny proces obsługi mieszkańców i osób podejmujących działalność brak możliwości egzekucji zaległości podatkowych od osób fizycznych Szanse możliwość korzystania z kredytów preferencyjnych, dotacji celowych i środków z funduszy celowych dla stymulowania rozwoju Gminy Zagrożenia brak stabilnych zasad naliczania dochodów własnych (udział w podatku od osób fizycznych i środków transportu) relatywne obniżanie się poziomu subwencji i dotacji na zadania zlecone zwiększenie zadań Gminy bez zapewnienia źródeł dodatkowych dochodów na ich realizację PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 49 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI 2. Analiza zbiorcza Siły Słabości położenie w pobliżu dużych aglomeracji i dogodne połączenie komunikacyjne duży potencjał ludzi w wieku produkcyjnym dodatnie saldo migracji brak obowiązujących m.p.z.p., a tym samym brak terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe, przemysł usługi, itd. niski wskaźnik przyrostu naturalnego wysoki udział w grupie bezrobotnych ludności do 35 roku życia rezerwa dużych terenów o dobrej bonitacji gleb stelefonizowanie terenu Gminy w 100% rezerwy ujęć wodnych dla dalszych potrzeb przyszłego rozwoju całkowite zwodociągowanie Gminy zabezpieczenie potrzeb w zakresie lecznictwa Szanse zagrożenia ekologiczne i przestrzenne z tytułu nasilającego się tranzytu komunikacyjnego zainteresowanie ludności miejskiej terenami rekreacyjnymi odpływ siły roboczej do miast możliwość utworzenia specjalistycznych gospodarstw rolnych, w których prowadzona będzie produkcja zdrowej żywności duża grupa ludności sprzyjająca polityka trwale pozostającej państwa umożliwiająca bez pracy uzyskanie preferencyjnych środków finansowych na infrastrukturę ekologiczną niska konkurencyjność możliwość rozwiązania Gminy w zakresie ofert problemów pracy dla wysoko komunalnych z kwalifikowanej kadry okolicznymi gminami brak przyrostu nowych budowa zbiornika miejsc pracy retencyjnego w Łubnie oraz rekultywacja terenów poprzemysłowych na cele rekreacyjne w miejscowości Guzów i Wiskitki brak rezerw uzbrojonych terenów pod nowe rodzaje działalności niedorozwój bazy hotelowej i gastronomicznej rozwinięta baza szkolnictwa podstawowego brak alternatywnych miejsc pracy na wsi dobry stan środowiska przyrodniczego niekorzystna struktura obszarowa gospodarstw Zagrożenia planowany przebieg autostrady A2 przez teren Gminy wraz z bezkolizyjnym węzłem komunikacyjnym w miejscowości Wiskitki wahania koniunktury na rynku krajowym i zagranicznym w zakresie przetwórstwa płodów rolnych brak stabilnej polityki podatkowej państwa brak racjonalnej polityki gospodarczej w zakresie rozwoju nowoczesnego rolnictwa niesprzyjający system kredytowania budownictwa mieszkaniowego wzrost cen materiałów budowlanych niestabilność przepisów wykonawczych w zakresie gospodarki nieruchomościami niedofinansowanie służby zdrowia ograniczenia ustawowe w wykonywaniu prawa własności mienia komunalnego PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 50 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI położenie w BPK i Bolimowsko – Radziejowickim z doliną środkowej Rawki Obszarze Chronionego Krajobrazu aktywna polityka samorządu mająca na celu łączenie środków budżetu państwa i osób prywatnych wiarygodność finansowa Gminy brak rozdzielczego systemu kanalizacji, oczyszczalni ścieków oraz utylizacji odpadów stałych prowadzenie polityki tzw. twardego pieniądza zgodnie z wymogami współczesnego zarządzania Gminy niedobór mocy energetycznej zwiększenie zadań gminy bez zapewnienia dodatkowych źródeł ich finansowania brak wysypiska śmieci zły stan techniczny dróg powiatowych i gminnych brak zgazyfikowania Gminy i mała ilość kotłowni na paliwa ekologiczne wysoki odsetek osób wymagających opieki społecznej, słabe wyposażenie w infrastrukturę techniczną na istniejących obszarach budownictwa jednorodzinnego niezadowalający stan techniczny komunalnych zasobów mieszkaniowych i niski poziom wyposażenia ograniczenia możliwości finansowania remontów i budownictwa mieszkaniowego słabo rozwinięta sieć uzbrojenia gruntów brak bazy hotelowej i gastronomicznej brak rozdzielczego systemu kanalizacji, oczyszczalni ścieków oraz utylizacji odpadów stałych PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 51 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI IV. CEL NADRZĘDNY I CELE STRATEGICZNE 1. Cel nadrzędny „STWARZANIE WARUNKÓW DO HARMONIJNEGO ROZWOJU GOSPODARCZEGO GMINY POPRZEZ AKTYWIZACJĘ FUNKCJI GOSPODARCZYCH, UWZGLĘDNIENIE ATUTU POŁOŻENIA ORAZ POTRZEBĘ OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO” Wybór powyższego celu nadrzędnego związany jest z lokalnym poziomem rozwoju gospodarczego oraz wizją rozwoju, którą jest uczynienie Gminy Wiskitki atrakcyjnym miejscem zamieszkania i lokalizacji kapitału. Wzbudzenie pozytywnych trendów rozwoju gospodarczego w Gminie przyczyni się w sposób bezpośredni do poprawy warunków życia mieszkańców. 2. Cele strategiczne Cele strategiczne wyznaczające zasadniczy kierunek rozwoju są konkretyzacją celu nadrzędnego. Identyfikacja celów strategicznych nastąpiła w wyniku analiz lokalnych warunków działania (diagnozy i analizy SWOT) oraz współczesnych trendów gospodarczych i nośników rozwoju oraz dążeniem do wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, a także uwarunkowań funkcjonowania jednostek terytorialnych w gospodarce narodowej. Numeracja celów strategicznych została dokonana ze względów redakcyjnych i nie jest odzwierciedleniem hierarchii ważności, ani kolejności ich osiągnięcia. Natomiast cele operacyjne są konkretyzacją celów strategicznych. Oznacza to, że każdemu celowi strategicznemu przypisano cele szczegółowe czyli operacyjne, a w ramach nich – zadania. I. II. III. IV. V. VI. VII. I. Wspieranie procesów restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa. Rozwój infrastruktury technicznej na terenie Gminy. Rozwój agroturystyki i turystyki weekendowej na terenach ciekawych przyrodniczo. Wykorzystanie atutu położenia na rzecz pozyskania inwestorów zewnętrznych oraz rozwoju przedsiębiorczości wśród lokalnej społeczności. Poprawa jakości kapitału ludzkiego. Poprawa warunków życia ludności. Poprawa jakości środowiska naturalnego. Wspieranie procesów restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa. 1. Cel operacyjny: Działania na rzecz poprawy struktury obszarowej gospodarstw. Zadania: rozpoznanie potrzeb w zakresie scalania i wymiany gruntów, nawiązanie współpracy z odpowiednimi służbami oraz przyjęcie na siebie roli koordynatora działań, podjęcie we współpracy z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego (ODR) działań propagujących scalanie i powiększanie gospodarstw, PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 52 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI 2. Cel operacyjny: Sprzyjanie rozwojowi przetwórstwa. Zadania: sporządzanie bilansu produktów rolnych, które mogłyby stanowić bazę towarową dla różnego rodzaju przetwórstwa, opracowanie oferty i nawiązywanie współpracy z firmami z zakresu przetwórstwa, rozważanie możliwości stworzenia zachęt dla jednostek gospodarczych pracujących na rzecz przetwórstwa. 3. Cel operacyjny: Działania na rzecz poprawy organizacji rynku obrotu produktami rolniczymi. Zadania: opracowanie koncepcji organizacji niezbędnych punktów skupu w Gminie działających na rzecz rynku lokalnego i ponadlokalnego, nawiązanie kontaktów z firmami zajmującymi się obrotem artykułami rolniczymi, zainicjowanie i wspomaganie zrzeszenia się rolników indywidualnych w grupy producenckie i marketingowe, rozważanie możliwości we współpracy z WODR utworzenia banku danych aktualnych cen na giełdach towarowych i ich udostępnianie rolnikom, informowanie o możliwościach zakupu produktów i płodów rolnych. 4. Cel operacyjny: Wspieranie działań mających na celu podnoszenie propagowanie proekologicznych postaw wśród rolników. kwalifikacji rolników i Zadania: Propagowanie rozwoju rolnictwa ekologicznego na terenach o słabych klasach gleb, koordynacja działań mających na celu podnoszenie kwalifikacji rolników i propagowanie proekologicznych postaw wśród rolników, współpraca z WODR w organizacji szkoleń ukazujących korzyści z proekologicznych postaw w produkcji i konsumpcji. 5. Cel operacyjny: Działania na rzecz tworzenia alternatywnych miejsc pracy na obszarach wiejskich. Zadania: opracowanie bilansu potrzeb i możliwości tworzenia alternatywnych miejsc pracy głównie w sferze usług w zakresie obsługi ludności i działalności rolniczej, propagowanie rozwoju agroturystyki na terenie Gminy, pomoc w promocji gospodarstw prowadzących działalność agroturystyczną, opracowanie systemu zachęt dla tworzących alternatywne miejsca pracy na obszarach wiejskich. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 53 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI 6. Cel operacyjny: Rozwój infrastruktury na obszarach wiejskich. Zadania: wdrażanie koncepcji rozwoju infrastruktury /patrz cel strategiczny II – cel operacyjny 1 i 2/, zintensyfikowanie działań w zakresie zachęcenia ludności w partycypacji w kosztach rozwoju infrastruktury. 7. Cel operacyjny: Wspieranie działań podnoszących dochodowość w rolnictwie. Zadania: propagowanie wiedzy o najbardziej dochodowych uprawach i hodowlach, wspieranie działań we współpracy z odpowiednimi służbami ukierunkowanymi na podnoszeniu poziomu agrokultury w rolnictwie i tym samym jakości produktu, promowanie rozwoju gospodarstw specjalistycznych i wiedzy o możliwościach, warunkach ich tworzenia i zasadach funkcjonowania, upowszechnianie nowoczesnych form produkcji, agrobiznesu i marketingu produktów rolniczych, informowanie o możliwościach uzyskania dotacji z funduszy pomocowych, wspieranie działań z zakresu dolesiania terenów o słabych klasach gleb zgodnie z „Programem zwiększania lesistości”, rozpoznanie potrzeb w zakresie scalania i wymiany gruntów, nawiązanie współpracy z odpowiednimi służbami oraz przyjęcie na siebie roli koordynatora działań, podjęcie we współpracy z ODR działań propagujących scalanie i powiększanie gospodarstw, kontynuacja działań polegających na sprzedaży gruntów. II. Rozwój infrastruktury na obszarze Gminy. 1. Cel operacyjny: Poprawa wyposażenia Gminy w sieć wodociągową. Zadania: przebudowa sieci wodociągowej z azbestu na PCV w miejscowości Wiskitki, Zagródź i Stare Kozłowice, budowa sieci wodociągowej w miejscowości Działki, modernizacja istniejącej stacji uzdatniania wody w Feliksowie, rozpoznanie wszystkich możliwych źródeł finansowania przyjętych założeń. 2. Cel operacyjny: Poprawa gospodarki w zakresie w kanalizacji i oczyszczalni ścieków. Zadania: budowa sieci kanalizacyjnej z przyłączami na terenie Gminy wg założonych etapów, rozpoznanie potrzeb z zakresu budowy sieci kanalizacyjnej na pozostałym obszarze Gminy i opracowanie niezbędnych projektów, PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 54 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI budowa oczyszczalni ścieków w Guzowie, kontynuacja działań na rzecz pozyskiwania poza samorządowych środków finansowych na wdrażanie opracowanej koncepcji skanalizowania Gminy i budowy oczyszczalni ścieków, udostępnienie informacji i promowanie rozwiązań technicznych i technologicznych utylizacji ścieków w systemach przyzagrodowych. 3. Cel operacyjny: Poprawa warunków komunikacyjnych. Zadania: Przebudowa i modernizacja istniejących dróg gminnych i powiatowych bieżące remonty i utrzymanie dróg gminnych rozpoznanie potrzeb w zakresie budowy nowych dróg, budowa oświetlenia ulicznego oraz modernizacja istniejącego, poprawa bezpieczeństwa poprzez opracowanie programu budowy chodników, bezpiecznych przejść, ścieżek rowerowych, opracowanie bilansu potrzeb w zakresie skomunikowania poszczególnych obszarów Gminy z krajowymi i wojewódzkimi szlakami komunikacyjnymi – drogowymi i kolejowymi, rozpoznanie wszystkich źródeł finansowania ww. przedsięwzięć. 4. Cel operacyjny: Poprawa zagospodarowania Gminy w zakresie elektryfikacji. Zadania: podjęcie działań wspólnie z Zakładem Energetycznym dotyczących opracowania koncepcji rozwoju sieci energetycznej dla potrzeb przyszłego rozwoju oraz modernizacji istniejących linii przesyłowych. III. Rozwój agroturystyki i turystyki weekendowej na terenach ciekawych przyrodniczo. 1. Cel operacyjny: Poprawa warunków komunikacyjnych. Zadania: Wdrażanie koncepcji rozwoju komunikacji /patrz cel strategiczny II – cel operacyjny 3/, 2. Cel operacyjny: Rozwój bazy turystyczno – rekreacyjnej na obszarach o wysokiej jakości i atrakcyjności środowiska. Zadania: opracowanie bilansu potrzeb w zakresie rozwoju bazy rekreacyjno – turystycznej w nawiązaniu do analiz ruchu turystycznego, rekreacji i wypoczynku, opracowanie programu pozyskania inwestorów i wspierania osób podejmujących działalność obsługi ruchu turystyczno – rekreacyjnego, PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 55 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI rekultywacja terenów zdegradowanych przez przemysł na cele rekreacyjne m.in. w miejscowości Wiskitki (tereny po byłej Cegielni), budowa obiektów rekreacyjnych na terenie Gminy m. in. zbiornika retencyjnego w miejscowości Łubno. 3. Cel operacyjny: Usprawnienie procesu prowadzenia polityki gruntowej i zagospodarowania obszarów o walorach rekreacyjno – turystycznych. Zadania: podjęcie działań zmierzających do sporządzenia i uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, rozpoznanie możliwości i wprowadzenie ułatwień dla osób zainteresowanych budownictwem indywidualnym (stałym i rekreacyjnym) w obszarach o dużej atrakcyjności środowiska – w nawiązaniu do m.p.z.p. i przepisów z zakresu ochrony środowiska naturalnego. 4. Cel operacyjny: Promocja obszarów o wysokich walorach ekologicznych. Zadania: opracowanie informatora, folderu reklamującego obszary o wysokiej jakości środowiska i dużej atrakcyjności turystyczno – rekreacyjnej, wyznaczenie szlaków turystycznych reklamujących obszary i obiekty o dużej atrakcyjności turystyczno – rekreacyjnej, wykorzystanie mediów (krajowych, wojewódzkich) dla promocji tychże obszarów. 5. Cel operacyjny: Kształtowanie miejsc przestrzeni publicznych. Zadania: rozpoznanie miejsc mogących stanowić centra wsi oraz opracowanie projektów ich zagospodarowania, identyfikacja źródeł finansowania przyjętych projektów. IV. Wykorzystanie atutu położenia na rzecz pozyskania inwestorów zewnętrznych oraz rozwoju przedsiębiorczości wśród lokalnej społeczności. 1. Cel operacyjny: Prowadzenie działalności z zakresu marketingu terytorialnego. Zadania: podjęcie działań zmierzających do sporządzenia i uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, identyfikacja rodzajów działalności gospodarczych najbardziej pożądanych z punktu widzenia rozwoju Gminy, inwentaryzacja zasobów terenów i nieruchomości (komunalnych i prywatnych) mogących stanowić ofertę dla potencjalnych inwestorów, opracowanie oferty adresowej i bezadresowej, PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 56 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI nawiązanie współpracy z jednostkami zajmującymi się profesjonalnie marketingiem w celu promocji Gminy, 2. Cel operacyjny: Poprawa warunków komunikacyjnych. Zadania: Wdrażanie koncepcji rozwoju komunikacji /patrz cel strategiczny II – cel operacyjny 3/, 3. Cel operacyjny: Rozwój infrastruktury na obszarze Gminy. Zadania: Wdrażanie koncepcji rozwoju infrastruktury technicznej /patrz cel strategiczny II – cel operacyjny 1 i 2/, 4. Cel operacyjny: Promocja Gminy. Zadania: wykorzystanie lokalnych, wojewódzkich krajowych mediów dla celów promocji Gminy, nawiązanie kontaktów z osobami znaczącymi w celu promocji Gminy w kraju i zagranicą, współpraca z izbami przemysłowo – handlowymi, Agencjami Rozwoju Regionalnego w zakresie promocji Gminy. 5. Cel operacyjny: Wspieranie lokalnych przedsiębiorstw i stymulowanie tworzenia nowych jednostek gospodarczych (m. in. przez samozatrudnienie). Zadania: opracowanie programu wspierania lokalnej przedsiębiorczości, opracowanie wspólnie z PUP programu działań promujących i wspierających samozatrudnienie, wspieranie powstania i rozwoju lokalnych instytucji około biznesowych, wzmacnianie istniejących. 6. Cel operacyjny: Pomoc w promocji lokalnych produktów. Zadania: udostępnienie miejsc reklamy dla lokalnych produktów, rozważanie możliwości wsparcia udziału lokalnych krajowych i międzynarodowych, producentów PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 w targach 57 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI V. Poprawa jakości kapitału ludzkiego. 1. Cel operacyjny: Działania na rzecz podnoszenia kwalifikacji ludności. Zadania: analiza lokalnego i ponadlokalnego rynku pracy w zakresie zapotrzebowania na różnego rodzaju kwalifikacje, nawiązanie i prowadzenie ciągłej współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy przepływu informacji o pożądanych kwalifikacjach pracowników, opracowanie wspólnie z PUP długofalowego programu szkoleń podnoszących i dopasowujących kwalifikacje do potrzeb rynku pracy. 2. Cel operacyjny: Przełamywanie barier związanych ze zmianą kwalifikacji. Zadania: opracowanie wspólnie z PUP programu zmiany kwalifikacji pod kątem potrzeb rynku pracy, propagowanie wspólnie z PUP szans życiowych i korzyści wynikających ze zmiany kwalifikacji. 3. Cel operacyjny: Działania na rzecz wprowadzania różnorodnych form kształcenia w jednostkach oświatowych działających na terenie Gminy. Zadania: nawiązanie współpracy z jednostkami oświatowymi i Kuratorium w celu rozpoznania możliwości wprowadzenia różnych profili kształcenia. opracowanie oferty kształcenia pozaszkolnego skierowanej do różnych grup ludności ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży. VI. Poprawa warunków życia mieszkańców. 1. Cel operacyjny: Wspieranie rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Zadania: podjęcie działań zmierzających do sporządzenia i uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, stworzenie banku informacji o warunkach zabudowy, dostępnych kredytach mieszkaniowych, tanich technologiach budowlanych i firmach budowlanych, budowa komunalnych budynków mieszkaniowych m.in. budynku wielorodzinnego w Wiskitkach. 2. Cel operacyjny: Poprawa stanu technicznego i wyposażenia w infrastrukturę komunalnych zasobów mieszkaniowych. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 58 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI Zadania: opracowanie programu i harmonogramu remontów i doposażenia w infrastrukturę budynków komunalnych w nawiązaniu do możliwości finansowych Gminy, rozpoznanie możliwości przyspieszenia prywatyzacji zasobów mieszkaniowych. 3. Cel operacyjny: Poprawa funkcjonowania układu komunikacyjnego. Zadania: Wdrażanie koncepcji rozwoju komunikacji /patrz cel strategiczny II – cel operacyjny 3/, 4. Cel operacyjny: Rozwój infrastruktury na obszarze Gminy. Zadania: Wdrażanie koncepcji rozwoju infrastruktury technicznej /patrz cel strategiczny II – cel operacyjny 1 i 2/. 5. Cel operacyjny: Przeciwdziałanie bezrobociu. Zadania: identyfikacja i charakterystyka grup ludności trwale pozostającej bez pracy, opracowanie wspólnie z PUP programu ukierunkowanego na aktywizację ww. grup ludności, identyfikacja miejsc pracy o wysokiej koncentracji bezrobocia, opracowanie wspólnie z PUP programu działania na ww. obszarach, analiza lokalnego i ponadlokalnego rynku pracy w zakresie zapotrzebowania na różnego rodzaju kwalifikacje, nawiązanie i prowadzenie ciągłej współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy przepływu informacji o pożądanych kwalifikacjach pracowników, opracowanie wspólnie z PUP długofalowego programu szkoleń podnoszących i dopasowujących kwalifikacje do potrzeb rynku pracy. opracowanie wspólnie z PUP programu zmiany kwalifikacji pod kątem potrzeb rynku pracy, propagowanie wspólnie z PUP szans życiowych i korzyści wynikających ze zmiany kwalifikacji. 6. Cel operacyjny: Pomoc osobom najbardziej potrzebującym. Zadania: zidentyfikowanie działań z zakresu opieki społecznej, identyfikacja grup ludności o najgorszych warunkach bytowych wymagających wsparcia ze strony władz lokalnych, opracowanie programu we współpracy z instytucjami działającymi w zakresie opieki społecznej pomocy osobom najbardziej potrzebującym, PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 59 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI rozpoznanie możliwości pozyskania pozabudżetowych środków finansowych i rzeczowych (sponsorzy tj. jednostki gospodarcze, fundacje, instytucje) dla potrzeb realizacji zadań w zakresie opieki społecznej. 7. Cel operacyjny: Przeciwdziałanie patologii i wykluczeniu społecznemu. Zadania: propaganda przeciw uzależnieniu (uświadamianie młodzieży), promowanie zdrowego trybu życia i aktywnego wypoczynku, ułatwienie dostępności do obiektów i miejsc użyteczności publicznej osobom niepełnosprawnym, opracowanie programu we współpracy z instytucjami działającymi w zakresie pomocy osobom uzależnionym. 8. Cel operacyjny: Poprawa infrastruktury społecznej. Zadania: podjęcie działań zmierzających do zapewnienia opieki dzieciom w wieku przedszkolnym, wspieranie działań polegających na budowie ośrodków opieki nad osobami starszymi oraz niepełnosprawnymi. VII. Poprawa jakości środowiska przyrodniczego. 1. Cel operacyjny: Rozwój infrastruktury na obszarze Gminy. Zadania: Wdrażanie koncepcji rozwoju infrastruktury technicznej /patrz cel strategiczny II – cel operacyjny 1 i 2/. 2. Cel operacyjny: Wspieranie działań w zakresie proekologicznych systemów grzewczych. Zadania: modernizacja systemów grzewczych w obiektach użyteczności publicznej – m. in. przebudowa kotłowni węglowej na olejową w pozostałych budynkach szkół oraz w budynku administracyjnym Urzędu Gminy w Wiskitkach, promocja proekologicznych systemów grzewczych wśród społeczności lokalnej. 3. Cel operacyjny: Poprawa lesistości i systemu zieleni urządzonej. Zadania: podjęcie działań zmierzających do opracowania koncepcji urządzania zieleni parkowej oraz zidentyfikowanie źródeł finansowania inwestycji, wspieranie działań z zakresu dolesiania terenów o słabych klasach gleb zgodnie z „Programem zwiększania lesistości”, PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 60 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI V. FINANSOWANIE ZADAŃ PRZYJĘTYCH W STRATEGII Strategia rozwoju jest podstawą do sporządzenia bardziej szczegółowych projektów, planów i programów rozwoju, ale ich opracowanie wymaga oszacowania kosztów realizacji strategii oraz możliwości ich finansowania. Niestety trudno jest oszacować koszty realizacji strategii, ponieważ czas jej realizacji obejmuje 10 lat tj. od 2005 do 2015 roku. Można jedynie wskazać potencjalne źródła finansowania przyjętych zadań. Do omawianych źródeł finansowania należą: środki własne – budżetowe, zaciągane przez gminę kredyty bankowe, subwencje i dotacje z budżetu państwa, dotacje i fundusze celowe rządowych i pozarządowych programów pomocowych, instytucji wspomagających rozwój przedsiębiorczości i infrastruktury technicznej oraz ochrony środowiska, składki własne ludności, inne środki przewidziane prawem. VI. MONITORING I WDRAŻANIE STRATEGII Strategia rozwoju nie jest wartością samą w sobie, lecz narzędziem i pomocą, która ma sprzyjać osiągnięciu dobrobytu lokalnego w każdej z dziedzin życia. Należy zapobiegać sytuacji, w której strategia jest tylko dokumentem spoczywającym w szufladzie biurka. W związku z tym, należy dążyć do jej wdrożenia w życie i monitorowania realizacji przyjętych zadań. Proces wdrażania strategii wymagać będzie stworzenia zespołu lokalnego składającego z przedstawicieli władzy lokalnej oraz partnerów, którzy współdziałać będą w realizacji przyjętej strategii. Partnerami w realizacji strategii mogą być różnego rodzaju instytucje na poziomie lokalnym, powiatowym i wojewódzkim. Należałoby również nawiązać współpracę z instytucjami otoczenia rynkowego, lokalnymi i wojewódzkimi mediami oraz lokalnymi grupami interesów. Najważniejszą rolę w procesie realizacji i wdrażaniu strategii odgrywa Wójt Gminy. Kierując bieżącą działalnością ma bowiem największy wpływ na proces opracowania, wdrożenia oraz oceny stopnia realizacji strategii. W ocenie realizacji strategii pomocne będą następujące wskaźniki ilościowe: struktura obszarowa gospodarstw, ilość nowopowstałych jednostek przetwórstwa rolniczego, ilość nowopowstałych zrzeszeń rolników indywidualnych w grupy producenckie i marketingowe, ilość kursów podnoszących kwalifikację rolników, ilość nowopowstałych miejsc pracy nie związanych z rolnictwem, ilość nowopowstałych gospodarstw specjalistycznych, zespół wskaźników charakteryzujących rozwój infrastruktury technicznej i komunikacji, ilość osób korzystających z gospodarstw agroturystycznych, ilość obiektów w zakresie bazy turystyczno – rekreacyjnej, wolumen kapitału zewnętrznego (w tym zagranicznego) działającego w Gminie, ilość nowoutworzonych jednostek gospodarczych w Gminie w oparciu o kapitał lokalny i zewnętrzny, przyrost miejsc pracy, stopa i dynamika bezrobocia z uwzględnieniem grup wiekowych, przyrost wyposażenia w infrastrukturę terenów gotowych do zainwestowania, ilość wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych, ilość terenów zainwestowanych pod budownictwo i pozarolniczą działalność gospodarczą, PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 61 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI ilość szkoleń i osób w nich biorących z zakresu zmiany i podnoszenia kwalifikacji zorganizowanych wspólnie z Powiatowym Urzędem Pracy oraz ilość osób w nich uczestniczących, ilość różnorodnych form kształcenia w jednostkach oświatowych działających na terenie Gminy, wskaźniki dotyczące stanu technicznego i wyposażenia w infrastrukturę komunalnych zasobów mieszkaniowych w Gminie, ilość osób korzystających z opieki społecznej, ilość środków pozabudżetowych pozyskiwanych na działanie z zakresu opieki społecznej, poziom wykształcenia społeczności lokalnej. Oprócz ww. wskaźników ilościowych wykorzystane będą również wskaźniki jakościowe dotyczące głównie oceny, stopnia opracowania i wdrożenia programów zapisanych w strategii. Proponowany system monitoringu uzupełniany będzie w miarę potrzeb o dalsze wskaźniki. Należy podkreślić, iż nie wszystkie cele i zadania muszą zostać zrealizowane. Nie został również określony czas realizacji przyjętych założeń. VII. ZGODNOŚĆ STRATEGII GMINY WISKITKI ZE STRATEGIAMI, PROGRAMAMI I PLANAMI WYŻSZEGO RZĘDU Prezentowany dokument spełnia wymóg integralności z dokumentami programowymi jednostek organizacyjnych wyższego szczebla. Oznacza to, iż z jednej strony działania podejmowane przez władze szczebla ponadlokalnego nie powodują negatywnych implikacji bądź ograniczeń dla osiągnięcia celów i realizacji zadań zapisanych w strategii rozwoju Gminy Wiskitki. Z drugiej strony, działania władz lokalnych nie są sprzeczne z koncepcją rozwoju województwa i kraju. Taki sposób zapisu strategii pozwala na wykorzystanie środków ponadlokalnych dla wspomagania działań sprzyjających rozwojowi lokalnemu. Poprzez taki zapis w strategii spełniono także wymóg integralności polityki lokalnej z polityką szczebla wojewódzkiego. Wymóg ten stawiany jest przed kompleksowo rozumianą polityką rozwoju społeczno – gospodarczego w Polsce oraz w krajach Unii Europejskiej. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 62 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI SPIS TABEL, RYSUNKÓW I WYKRESÓW 1. Spis tabel Tabela 2. Liczba gospodarstw rolnych w 2004 r. Tabela 3. Powierzchnia zasiewów oraz plon z 1 ha w 2004 r. Tabela 4. Ciągniki, samochody ciężarowe i wybrane maszyny w gospodarstwach rolnych w 2002 r. Tabela 5. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w 2002 r. Tabela 6. Struktura dochodów w latach 2003 – 2005. Tabela 7. Struktura wydatków w latach 2003 – 2005. Tabela 8. Drogi powiatowe w Gminie Wiskitki. Tabela 9. Mosty w Gminie Wiskitki. Tabela 10. Wykształcenie nauczycieli Tabela 11. Liczba sal lekcyjnych oraz średnia liczba uczniów przypadająca na jedną salę lekcyjną. Tabela 12. Zmienność stężeń wybranych zanieczyszczeń w rzekach na terenie Gminy Wiskitki w 2000 r. Tabela 13. Obiekty wpisane do rejestru zabytków. Tabela 14. Struktura powierzchni Gminy Wiskitki wg stanu własności w 2005 r. 2. Spis rysunków Rys.1 Położenie pow. żyrardowskiego w woj. mazowieckim Rys.2 Położenie Gminy Wiskitki w pow. żyrardowskim. 3. Spis wykresów Wykres 1. Powierzchnia Gminy Wiskitki na tle gmin z powiatu żyrardowskiego w 2005r. [km2]. Wykres 2. Gęstość zaludnienia Gminy Wiskitki na tle gmin z pow. żyrardowskiego (stan na 31.12.2005r.). Wykres 3. Liczba ludności w Gminie Wiskitki w latach 1996 – 2005. Wykres 4. Liczba ludności w Gminie Wiskitki na tle gmin z pow. żyrardowskiego (stan na 31.12.2005r.). Wykres 5. Przyrost naturalny na 100 mieszkańców w Gminie Wiskitki w latach 1996 – 2005. Wykres 6. Ruch migracyjny w Gminie Wiskitki w latach 1996 – 2005. Wykres 7. Bezrobotni wg wieku w 2005r. Wykres 8. Bezrobotni wg wykształcenia w 2005r. Wykres 9. Liczba bezrobotnych w Gminie Wiskitki w latach 1994 – 2005. Wykres 10. Bezrobocie w Gminie Wiskitki na tle gmin z pow. żyrardowskiego w 2005 r. Wykres 11. Dochody i wydatki w Gminie Wiskitki w latach 1997 – 2005 Wykres 12. Podatki i opłaty lokalne w Gminie Wiskitki w latach 1997 – 2005 Wykres 13. Mieszkania zamieszkane w budynkach wybudowanych w latach 1918 – 2002 Wykres 14. Mieszkania zamieszkane wg powierzchni użytkowej w 2002 r. Wykres 15. Ilość wydanych pozwoleń na budowę w Gminie Wiskitki w latach 2000-2005 Wykres 16. Ilość wydanych pozwoleń na budowę w Gminie Wiskitki w latach 2000 – 2005. Wykres 17. Ilość obiektów budowlanych przekazanych do użytkowania w Gminie Wiskitki w latach 2000 – 2005. Wykres 18. Ilość obiektów budowlanych oddanych do użytkowania w Gminie Wiskitki w latach 2000 – 2005. Wykres 19. Liczba osób korzystających z opieki społecznej w Gminie Wiskitki w latach 1997 – 2005. Wykres 20. Struktura powierzchni gruntów na terenie Gminy Wiskitki w 2005r. PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 63 STRATEGIA ROZWOJU GMINY WISKITKI MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE 1. Dane uzyskane z Powiatowego Inspektoratu Budowlanego, 2. Dane uzyskane ze Starostwa Powiatowego w Żyrardowie, 3. Dane uzyskane z Urzędu Gminy Wiskitki, 4. Dane uzyskane od Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody, 5. Folder Związku Międzygminnego „Mazowsze Zachodnie”, 6. „Katalog województwa mazowieckiego - miasta, powiaty, gminy” 7. „Plan ochrony Bolimowskiego Parku Krajobrazowego” – faza 2 i 4, Urząd Wojewódzki w Skierniewicach, Warszawa, październik 1996r., 8. „Plan rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007 – 2013 (z elementami prognozy do roku 2020)”, Ministerstwo Rozwoju Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa, marzec 2005 r., 9. „Plan rozwoju lokalnego – Gmina Wiskitki”, EPRD Biuro Polityki Gospodarczej i Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o., Kielce, 10. „Podstawowe informacje ze spisu powszechnego – Gmina Wiskitki’ 2002” Urząd Statystyczny w Warszawie, 11. „Program ochrony środowiska w Gminie Wiskitki na lata 2004 – 2012”, czerwiec 2004, 12. „Sprawozdanie z wykonania Budżetu Gminy za 2003 i 2004 r.”, 13. „Strategia rozwoju Gminy Wiskitki”, czerwiec 1997r., 14. „Strategia rozwoju powiatu żyrardowskiego”, Żyrardów 2005, 15. „Studium urbanistyczno – historyczne”, Warszawa, 1987 r. 16. „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Wiskitki”, PRACOWNIA URBANISTYCZNO-PROJEKTOWA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO „Mazowsze Zachodnie” W Mszczonowie z siedzibą w Wiskitkach Plac Wolności 35 96-315 Wiskitki tel./fax. (0-46)856-93-94 64
