Mam - MRU rezerwat Meteoryt Morasko

MPU-ORZ2/7322-669/Mam/10
4284/12
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
DOTYCZĄCA PROJEKTU
MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”
- REZERWAT METEORYT MORASKO
W POZNANIU
OPRACOWANIE:
ZESPÓŁ OPRACOWAŃ ŚRODOWISKOWYCH
MGR INŻ. ANNA MOCZKO
POZNAŃ, LISTOPAD 2012 R.
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
SPIS TREŚCI
1.
WPROWADZENIE ............................................................................................................................... 3
1.1
Informacje wstępne ..................................................................................................................... 3
1.2
Podstawy formalno-prawne opracowania ....................................................................................... 3
1.3
Cel i zakres merytoryczny opracowania .......................................................................................... 3
1.4
Wykorzystane materiały i metody pracy ......................................................................................... 4
2. CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO .............................................. 6
2.1.
Położenie, użytkowanie i zagospodarowanie terenu ........................................................................ 6
2.2.
Rzeźba terenu ............................................................................................................................. 7
2.3.
Budowa geologiczna i warunki gruntowe ....................................................................................... 8
2.4.
Warunki wodne ........................................................................................................................... 9
2.5.
Szata roślinna ........................................................................................................................... 10
2.6.
Zwierzęta .................................................................................................................................. 12
2.7.
Gleby ....................................................................................................................................... 13
2.8.
Klimat lokalny............................................................................................................................ 13
2.9.
Obszary cenne kulturowo ........................................................................................................... 15
2.10. Jakość powietrza atmosferycznego .............................................................................................. 15
2.11. Klimat akustyczny ...................................................................................................................... 16
2.12. Jakość wód ............................................................................................................................... 16
3. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI
PROJEKTU PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE
USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY .................................................................................................. 17
4. INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU ..................................... 20
4.1.
Cel opracowania projektu planu .................................................................................................. 20
4.2.
Ustalenia projektu planu............................................................................................................. 21
4.3.
Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami ............................................................. 23
4.4.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu ............... 25
5. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, KRAJOWYM
I LOKALNYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ......................... 26
6. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO .................. 29
6.1.
Oddziaływanie na powierzchnię ziemi .......................................................................................... 29
6.2.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne ................................................................... 30
6.3.
Oddziaływanie na różnorodność biologiczną ................................................................................. 31
6.4
Oddziaływanie na szatę roślinną.................................................................................................. 32
6.5.
Oddziaływanie na zwierzęta ........................................................................................................ 34
6.6.
Oddziaływanie na ludzi ............................................................................................................... 34
6.7.
Oddziaływanie na krajobraz ........................................................................................................ 35
6.8.
Oddziaływanie na klimat akustyczny ............................................................................................ 36
6.9.
Oddziaływanie na powietrze ....................................................................................................... 36
6.10. Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe...................................................................................... 37
6.11. Oddziaływanie na dobra materialne ............................................................................................. 37
6.12. Oddziaływanie na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000 ................................................. 37
6.13. Oddziaływanie transgraniczne ..................................................................................................... 38
7. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI
POSTANOWIEŃ MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ORAZ
CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA .................................................................................. 38
8. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE MPZP ................. 38
9. WNIOSKI .......................................................................................................................................... 39
10. STRESZCZENIE ................................................................................................................................. 40
ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE
1. Granica obszaru objętego opracowaniem mpzp na tle ortofotomapy miasta Poznania
2. Mapa topograficzna
3. Hipsometria
4. Mapa glebowa
5. Geologia
6. Dokumentacja fotograficzna terenu opracowania
7. Projekt mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu, MPU 2012r.
2
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
1.
WPROWADZENIE
1.1
Informacje wstępne
Przedmiotem opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektu
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat
Meteoryt Morasko w Poznaniu.
Projekt planu miejscowego opracowywany jest na podstawie uchwały Nr XXVII/203/IV/2003
Rady Miasta Poznania z dnia 9 września 2003 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Morasko - Radojewo - Umultowo” w Poznaniu.
Uchwała ta dopuszcza odrębne opracowywanie i uchwalanie częściowych miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych fragmentów wspomnianego wcześniej obszaru.
Teren objęty granicami mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko
w Poznaniu położony jest w północnej części miasta Poznania, na granicy z gminą Suchy Las. Obszar
planu obejmuje w całości rezerwat przyrody „Meteoryt Morasko”, jego otulinę oraz otaczające ją
tereny zieleni i tereny rolne. Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem planu miejscowego wynosi
157,53 ha.
1.2
Podstawy formalno-prawne opracowania
Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko wynika z ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko1. W myśl
powyższej ustawy, prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy dokument niezbędny
do przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Zgodnie z art. 51 ust. 1, organ opracowujący
m.in. projekt planu zagospodarowania przestrzennego sporządza prognozę oddziaływania
na środowisko.
Na obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej projektu planu
miejscowego wskazuje również art. 17, pkt. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym2, zgodnie z którym wójt, burmistrz albo prezydent miasta
„sporządza projekt planu miejscowego (...), wraz z prognozą oddziaływania na środowisko”.
Stosownie do tej ustawy projekt planu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko przedkładane
są instytucjom i organom właściwym do zaopiniowania i uzgodnienia projektu planu, a także
są przedmiotem społecznej oceny – podlegają wyłożeniu do publicznego wglądu.
1.3
Cel i zakres merytoryczny opracowania
Prognoza oddziaływania na środowisko stanowi element procesu sporządzania miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego. Jej głównym celem jest wskazanie przewidywanego wpływu
na środowisko przyrodnicze, jaki może mieć miejsce na skutek realizacji dopuszczonych w projekcie
planu różnych form zagospodarowania przestrzennego. W tym celu w prognozie ocenia się relacje
pomiędzy przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami planistycznymi, a uwarunkowaniami środowiska
przyrodniczego.
W prognozie oddziaływania na środowisko analizie i ocenie podlega projekt uchwały
w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (tekst) wraz z rysunkiem,
stanowiącym załącznik graficzny uchwały. Szczegółowy zakres informacji wymaganych w prognozie
określa w art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko. Zgodnie z art. 52 ust. 1 ww. ustawy informacje zawarte w prognozie oddziaływania
na środowisko muszą być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny,
a także dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości informacji zawartych w projekcie planu
miejscowego.
1
2
Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z dnia 7 listopada 2008 r. ze zmianami
Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zmianami
3
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
Stosownie do wymogu art. 53 ww. ustawy zakres i stopień szczegółowości informacji
zawartych w niniejszej prognozie został uzgodniony z właściwymi organami, wskazanymi w art. 57
i 58 ustawy:
•
Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Poznaniu pismem WOO-III.411.29.2011.AK
z dnia 13.01.2011 r.,
•
Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Poznaniu pismem NS-72/1-19(1)/11
z dnia 27.01.2011 r.
1.4
Wykorzystane materiały i metody pracy
Przy opracowaniu niniejszej prognozy wykorzystano następujące materiały źródłowe:
Literatura:
•
Kondracki J., Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 1994,
•
Krygowski B., Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, Cz. I Geomorfologia, PTPN, Wydz. Mat.Przyr., Komitet Fizjograficzny, Poznań 1961,
•
Jeż J., Przyrodnicze aspekty bezpiecznego budownictwa, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej,
Poznań 2001,
•
Szponar A., Fizjografia urbanistyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003,
•
Seneta W. Dolatowski J., Dendrologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997,
•
Wśród zwierząt i roślin, Kronika Miasta Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2002.
Materiały kartograficzne
•
mapa cyfrowa miasta Poznania w skali 1: 1000,
•
mapa zasadnicza z nakładką U (uzbrojenie terenu w infrastrukturę techniczną) w skali 1: 500,
•
mapa ewidencyjna w skali 1: 1000,
•
mapa glebowo-rolnicza,
•
mapa hydrograficzna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, OPGK Poznań 1988/9,
•
mapa sozologiczna w skali 1:50 000, ark. . N-33-130-D Poznań, OPGK Poznań 1992,
•
mapa topograficzna w skali 1:10 000, ark. N-33-130-D-b-1 Poznań - Os. Jana III Sobieskiego,
Geokart - International Sp. z o.o., Rzeszów, OPGK - Rzeszów S. A. 1998r.,
•
szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. 471 - Poznań N-33-130-D,
Państwowy Instytut Geologiczny, 1990,
•
map ewidencyjnych urządzeń wodno-melioracyjnych Spółki Wodnej POZNAŃ – MORASKO, ark.
N2W1-B, skala 1:5000.
•
mapa gospodarcza drzewostanów Lasów Komunalnych Miasta Poznania, Zarząd Zieleni
Miejskiej, Leśnictwo Naramowice, Województwo Wielkopolskie, stan na 01.01.2003 r.
Akty prawne
•
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz.
150 ze zmianami),
•
Ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
•
•
•
•
•
•
•
•
(Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zmianami),
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U.
z 2012 r., poz. 647),
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220
ze zmianami),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz.1243 ze zmianami),
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz.145),
Ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59),
Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu
ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858),
Ustawa z dnia 7 maja 2010r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U.
Nr 106, poz. 675),
Rozporządzenie Nr 39/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie
określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań (Dz. Urz. Woj. Wlkp.
Nr 4, poz. 61 z dnia 31 stycznia 2008 r.),
4
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012r., poz. 1109),
Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania
tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883),
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690,
ze zmianami),
Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U.
z 1999 r., Nr 43, poz. 430),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodzajów
siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie. (Dz. U. z 2001 r. Nr 92, poz. 1029) – akt
archiwalny,
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej
roślin (Dz. U. z 2012 r. poz. 81),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony
gatunkowej zwierząt (Dz. U. Nr 237, poz. 81),
Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 24 maja 1976 r. w sprawie
uznania za rezerwaty przyrody (M.P. z 1976 r., Nr 24, poz. 108) – akt archiwalny,
Obwieszczenie Wojewody Wielkopolskiego z dnia 4 października 2001r. w sprawie ogłoszenia
wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Wlkp.
z 2001 r., Nr 123, poz. 2401),
Rozporządzenie Nr 3/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 10 stycznia 2007 r. w sprawie
ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” (Dz. Urz. Woj. Wlkp.
z 2007 r., Nr 4, poz. 61),
Zarządzenie Nr 5/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 17 lipca
2009r. w sprawie rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2009 r.,
Nr 150, poz. 2514),
Uchwała Nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja 1994r. w sprawie utworzenia
użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (Dz. Urz. Woj. Pozn. Nr 12 poz.
126) - uchwała archiwalna,
Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych
(91/271/EWG),
Dyrektywa Rady z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego
powietrza (96/62/WE),
Wpis do Wojewódzkiego Rejestru Pomników Przyrody pomnika przyrody – głazu narzutowego
pod nr 924/94 (Dz. Urz. Nr 1 z 1995r.),
Wpis do Wojewódzkiego Rejestru Pomników Przyrody pomnika przyrody – alei lipowej pod
nr 324/6 (RLSLŚ 7141-21/77).
Dokumenty, inne dostępne opracowania:
•
projekt uchwały Rady Miasta Poznania w sprawie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu,
MPU 2012,
•
Uchwała Nr XXVII/203/IV/2003 Rady Miasta Poznania z dnia 9 września 2003 r. w sprawie
przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru
„Morasko - Radojewo - Umultowo” w Poznaniu,
•
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania,
Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 18 stycznia 2008 r.,
•
Program ochrony środowiska dla miasta Poznania na lata 2009-2012, Uchwała
Nr LIV/729/V/2009 Rady Miasta Poznania z dnia 12 maja 2009r.,
•
Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem,
Etap I: Mapa akustyczna m. Poznania (2007), Etap II: Program ochrony przed hałasem (POH)
(2008), Centrum Badań Akustycznych, Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań,
5
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
•
•
•
•
•
czerwiec 2008, Uchwała Nr XLIII/521/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 14 października
2008 r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281),
Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Biblioteka Monitoringu Środowiska,
WIOŚ, Poznań 2011,
Roczna ocena jakości powietrza w Wielkopolsce za rok 2011, WIOŚ, Poznań 2012,
Ł. Poczekaj, Z. Cykowiak, Z. Bernat, Plan ochrony rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”, Biuro
Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej w Warszawie Oddział Poznań, Poznań 2005,
Borysiak J., Stachnowicz W, Czępiński K., Poznań Obszar Morasko-Radojewo-Umultowo
Opracowanie ekofizjograficzne do projektu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego Etap 1, część I, Obszary środowiskotwórcze i przyrodniczo cenne wymagające
szczególnej ochrony, Poznań 2002 r.,
Czaban A., Mielcarek M. z zespołem, Opracowanie ekofizjograficzne do projektu miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO. Cz. I.
Delimitacja obszarów o wiodącej funkcji ekologicznej, Poznań, 2003.
Inne źródła:
•
wizja terenowa (sierpień 2012 r.),
•
dokumentacja fotograficzna (MPU, sierpień 2012 r.),
•
http://www.poznan.pios.gov.pl
•
mapa SIP ZGiKM GEOPOZ.
Informacje uzyskane z powyższych materiałów oraz podczas wizji terenowej pozwoliły
na opracowanie ogólnej charakterystyki środowiska przyrodniczego omawianego obszaru w podziale
na jego poszczególne komponenty, w tym: rzeźbę terenu, budowę geologiczną i warunki podłoża,
warunki wodne, szatę roślinną, świat zwierzęcy, gleby, klimat lokalny. Na ich podstawie określono
również stan środowiska przyrodniczego w zakresie jakości powietrza, wód i klimatu akustycznego
oraz wskazano obecny sposób i stan zagospodarowania obszaru objętego projektem planu oraz jego
najbliższego otoczenia.
Ponadto, w prognozie dokonano analizy i oceny ustaleń projektu planu oraz skutków ich
realizacji dla środowiska przyrodniczego, z uwzględnieniem wpływu na jego podstawowe elementy
składowe, podatności na degradację oraz konieczności zachowania obecnego użytkowania i walorów
funkcjonalno-przestrzennych omawianego obszaru.
Prognozę oddziaływania na środowisko sporządzono przy zastosowaniu metody indukcyjnoopisowej, polegającej na charakterystyce istniejących zasobów środowiska oraz łączeniu w całość
posiadanych informacji o dotychczasowych mechanizmach funkcjonowania środowiska i wskazaniu,
jakie potencjalne skutki mogą wystąpić w środowisku w wyniku realizacji ustaleń planu. Posłużono się
również metodą porównawczą, wykorzystując wiedzę o funkcjonowaniu środowiska jako całości.
Skonfrontowano zaproponowane rozwiązania planistyczne z istniejącymi uwarunkowaniami
środowiskowymi. Prognozę oddziaływania na środowisko przedstawiono w zakresie, jaki umożliwia
obecny stan dostępnej informacji o środowisku oraz w tym kontekście – stopień ogólności ustaleń
planu miejscowego.
2.
CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
2.1.
Położenie, użytkowanie i zagospodarowanie terenu
Teren objęty granicami mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko
w Poznaniu znajduje się w północnej części miasta Poznania.
Granicę omawianego projektu planu stanowią:
• od północy - (w znacznej części) granica rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”,
• od zachodu - granica administracyjna miasta Poznania i gminy Suchy Las, sięgająca
skrzyżowania ul. Meteorytowej z ul. Morasko,
• od wschodu - granica przebiega od rejonu skrzyżowania ul. Meteorytowej z ul. Poligonową,
poprzez nieużytki rolne położone po wschodniej stronie otuliny rezerwatu przyrody, do rejonu
ww. skrzyżowania ul. Meteorytowej z ul. Morasko.
Granicę opracowania omawianego projektu planu miejscowego wskazano na załączniku nr 1
prognozy, na tle ortofotomapy miasta Poznania.
6
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
W centralnej i północnej części obszaru planu znajdują się lasy objęte ochroną w formie
rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”. Obszar rezerwatu przecięty jest ul. Meteorytową, która
jednak nie należy do terenów rezerwatu. Po północnej stronie tej ulicy, wewnątrz lasu, zlokalizowany
jest teren z zabudowaniami leśniczówki Morasko, należącej do Nadleśnictwa Łopuchówko.
W północno-zachodnim fragmencie obszaru planu oraz na południe od rezerwatu występują lasy.
Znaczna ich część stanowi otulinę rezerwatu. Z kolei wschodnią część projektu planu stanowią łąki
z zadrzewieniami śródpolnymi, ugory i nieużytki rolne, ulegające powolnemu naturalnemu zalesieniu,
a także pola użytkowane rolniczo (z uprawami zbóż).
Przeważającą część powierzchni obszaru objętego projektem planu zajmują tereny: lasów
(47,55% pow. projektu planu), rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” (34,40% pow. projektu planu)
i zieleni nieurządzonej, pól, łąk i zadrzewień (15,93% pow. projektu planu). Tereny zieleni łącznie
zajmują 97,88% powierzchni projektu mpzp, w tym około 82% powierzchni obszaru opracowania
stanowią lasy i tereny zadrzewione. Wszystkie te tereny współtworzą północny klin zieleni, wchodzący
w skład klinowo-pierścieniowego systemu zieleni miasta Poznania. Pozostałe 2,12% całkowitej
powierzchni projektu planu zajmują drogi publiczne.
Północna część obszaru opracowania obejmuje fragment drogi prowadzącej do składowiska
odpadów komunalnych w Suchym Lesie. Przez obszar opracowania, na terenie rezerwatu, z północy
na południe, przebiega również szeroki dukt leśny - nazywany Drogą Poznańską - służący głównie
rowerzystom i pieszym.
Przez północno-zachodni fragment lasu (również na małym odcinku lasu należącego do
rezerwatu), przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110kV.
W południowo-wschodnim fragmencie obszaru opracowania, poza granicami rezerwatu, przebiega
magistrala wodociągowa, a także kanalizacja deszczowa. W obszarze projektu planu poprowadzone
zostały sieci: wodociągowa, elektroenergetyczna i telekomunikacyjna. Sieci te doprowadzone są do
zabudowań nadleśnictwa. Poza wyżej opisanymi sieciami infrastruktury technicznej, w obszarze planu
nie zostały zlokalizowane inne sieci.
Przed utworzeniem rezerwatu przyrody na większości terenów prowadzono gospodarkę leśną.
Efektem tych działań są równowiekowe drzewostany, głównie sosnowe i dębowo-sosnowe, założone
na terenach porolnych oraz częściowo na terenach, które były miejscem pozyskiwania żwiru na cele
budowlane. Na zalesianych obszarach zachował się również fragment różnowiekowego drzewostanu,
głównie dębowego, o złożonej budowie piętrowej, świadczący o bardzo ograniczonej ingerencji
człowieka, który to drzewostan w granicach obecnego rezerwatu stał się jednym z celów ochrony.
Obszar opracowania od zachodu sąsiaduje z terenami zabudowy mieszkaniowej,
jednorodzinnej, terenami lasów, łąk i nieużytków, położonymi w gminie Suchy Las. Od strony
północnej obszar opracowania otaczają lasy, pola uprawne i nieużytki porolne. Od strony wschodniej
do granic obszaru opracowania przylegają tereny upraw rolnych, nieużytków oraz teren zbiorników
wody pitnej firmy Aquanet.
W niedalekiej odległości od omawianego terenu, na północ od granicy miasta Poznania,
na terenie gminy Suchy Las, znajduje się składowisko odpadów komunalnych miasta Poznania. Nieco
bardziej na północ tereny poligonu wojskowego Biedrusko.
2.2.
Rzeźba terenu
Obszar opracowania, wg podziału Polski na jednostki fizycznogeograficzne, położony jest
w mezoregionie Pojezierze Poznańskie (315.51), w obrębie makroregionu Pojezierze Wielkopolskie
(315.5)3. Natomiast zgodnie z podziałem geomorfologicznym Niziny Wielkopolskiej B. Krygowskiego,
analizowany obszar należy do subregionu Równina Poznańska (VIII6), będącej częścią Wysoczyzny
Poznańskiej (VIII)4.
Tereny Moraska charakteryzują się urozmaiconą rzeźbą terenu, będącą efektem działalności
lądolodu plejstoceńskiego, przede wszystkim zlodowacenia bałtyckiego – stadiału poznańskiego.
Pod względem geomorfologicznym analizowany obszar obejmuje formy pochodzenia
lodowcowego. W centralnej części projektu planu występują pagórki morenowe akumulacyjne
i spiętrzone wzgórza morenowe, w tym Góra Moraska. Obszar rezerwatu obejmuje tę część moreny
moraskiej, w której rozwijały się najintensywniejsze procesy glacjalne, stąd widoczne przy najbardziej
3
4
Kondracki J., Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994
Krygowski B., Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, Cz. I Geomorfologia, PTPN, Wydz. Mat.-Przyr., Komitet Fizjograficzny,
Poznań 1961
7
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
wysuniętej na zachód granicy obszaru opracowania oraz przy granicy wschodniej w pobliżu ul. Morenowej
zaburzenia glacitektoniczne tych warstw osadów. Obraz hipsometryczny (zał. 3.) wskazuje na odrębność
morfologiczną tej części rezerwatu, w której znajdują się zagłębienia bezodpływowe charakteryzujące się
większym zróżnicowaniem wklęsłych i wypukłych form terenowych oraz większymi kątami nachylenia
stoków. W części południowej projektu planu przeważają tereny wysoczyzny morenowej falistej,
w obrębie której wysokości wahają się w granicach 110-102 m n.p.m. 5.
W rzeźbie terenu obszaru mpzp wyróżniają się pagórki strefy czołowomorenowej, skupione po
południowej stronie ul. Meteorytowej. Tworzą one kompleks czterech wzniesień. Najwyższe
wzniesienie czołowomorenowe, którego wierzchołek osiąga wysokość 153,75 m n.p.m. i góruje około
90 m nad położoną po wschodniej stronie doliną Warty, stanowi Góra Moraska. Góra ta jest
najwyższym punktem wału moreny moraskiej i najwyższym wyniesieniem terenu w Poznaniu.
Pozostałe trzy wzniesienia opadają w kierunku południowo-wschodnim i przedzielone są dystalnymi
rozcięciami stoku, tworzącymi formy dolinek. Na północ od ul. Meteorytowej również uformowały się
pagórki, rozcięcia i zagłębienia dolinne. Pagórki nie przekraczają 7-10 m, rozcięcia są płytkie, nieduże
i mniej wyraźne niż na stokach południowych.
Najcenniejszym zjawiskiem przyrodniczym na terenie rezerwatu, unikatowym na skalę
europejską, jest zespół siedmiu kraterów pometeorytowych zlokalizowanych na północ od
ul. Meteorytowej. Powstały one w wyniku upadku odłamków dużego, żelazoniklowego meteorytu, tzw.
syderytu. Pięć spośród siedmiu zachowanych kraterów wypełnionych jest wodą, która tworzy
niewielkie, malownicze bezodpływowe jeziorka. Te bezodpływowe zagłębienia są reliktem zaniku
martwego lodu lodowcowego. Przy południowej granicy rezerwatu, w zagłębieniu terenu na
południowy-wschód od Góry Moraskiej, znajduje się zbiornik wodny - Zimna Woda, dający początek
Strumieniowi Różanemu, biegnącemu obniżeniem terenu do zbiegu ul. Meteorytowej z ul. Morasko,
a dalej (już poza granicami opracowania) w kierunku rzeki Warty.
Formy antropogeniczne w obszarze opracowania stanowią rozległe i głębokie wyrobiska żwiru,
rozcięcia i nasypy towarzyszące ul. Meteorytowej i wytyczonym większym duktom leśnym, głęboki
przekop w północnej części rezerwatu oraz system rowów i skarp na wzgórzu w północnej części
rezerwatu oraz w pobliżu pól na pozostałych obszarach opracowania.
2.3.
Budowa geologiczna i warunki gruntowe
Omawiany obszar pokrywają czwartorzędowe plejstoceńskie osady fazy poznańskiej zlodowacenia
bałtyckiego. Faza poznańska osiąga tutaj swoją południową granicę. Na obszarze opracowania występują
piaski i żwiry oraz gliny zwałowe moren czołowych. Obszar rezerwatu „Meteoryt Morasko” położony jest
wyłącznie na tych osadach. Zagłębienia bezodpływowe znajdujące się w obrębie wydzielenia piasków
i żwirów moreny czołowej, czyli w obrębie rezerwatu, powstały w wyniku zaburzeń glacitektonicznych.
Na obszarze rezerwatu istnieją zagłębienia bezodpływowe, charakteryzujące się przynależnością do
jednego wydzielenia litologiczno-morfologicznego. Zagłębienia są wynikiem erozji bocznej wirujących wód
z topniejących mas lodu. Piaski i żwiry moreny czołowej zalegają warstwą około 20 m, pokrywając głębiej
położone, trzeciorzędowe plioceńskie iły oraz mułki, miejscami piaski, zalegające na warstwie
mioceńskich piasków, mułków i iłów (z przewarstwieniami węgla brunatnego).
Wzdłuż wschodniej granicy obszaru opracowania, w pobliżu zbiornika Zimna Woda, występują
czwartorzędowe osady holoceńskie, składające się z namułów piaszczystych zagłębień bezodpływowych,
pod którymi zalegają piaski deluwialne. Nieco w kierunku południowym, w obniżeniu terenu otaczającym
Strumień Różany, w budowie geologicznej wierzchnich warstw występują piaski i żwiry wodnolodowcowe
pierwszego poziomu sandrowego. Dalej w kierunku wschodnim w utworach geologicznych, złożonych
z pisków i żwirów, mogą miejscami występować głazy lodowcowe.
Na terenie przy ul. Meteorytowej, w pobliżu wsi Morasko, na powierzchni ziemi występują lokalnie
starsze osady trzeciorzędowe. Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez plioceńskie iły oraz
mułki, miejscami piaski. Pliocen dolny reprezentowany jest przez serię szaroniebieskich lub
szarozielonych iłów i iłów mułkowatych, natomiast pliocen górny tworzą iły poznańskie o barwie
szaroniebieskiej, szarozielonej lub pstrej. Miąższość tych utworów waha się od 30 do 110 m. Utwory
plioceńskie zalegają na warstwie mioceńskich piasków, mułków i iłów (z przewarstwieniami węgla
brunatnego).
5
Chmal R., Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50000. Arkusz Poznań (471), Warszawa 1997,
Tablica I Szkic Geomorfologiczny.
8
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
Zalegającą od powierzchni warstwę holoceńskich utworów kulturowych stanowią niekontrolowane
nasypy. Występują one w obrębie istniejących terenów komunikacyjnych oraz lokalnie wzdłuż
przebiegających w terenie podziemnych sieci infrastruktury technicznej. Posiadają zróżnicowaną
miąższość, wynoszącą od 0,3 m do nawet 1,5 m. Są to utwory o znacznie zróżnicowanym stanie
i zagęszczeniu, które zostały wytworzone na plejstoceńskich piaskach lodowcowych. Na ogół zbudowane
są z piasków z domieszkami gliny, żużlu, kamieni, gruzu ceglanego itp. materiałów.
Warunki geologiczno-gruntowe na większości terenu można ocenić jako zróżnicowane.
Dodatkowo, bardzo zróżnicowana i skomplikowana rzeźba terenu nie sprzyja prowadzeniu
jakichkolwiek prac inwestycyjnych, w szczególności w granicach rezerwatu. Różnorodność
geologiczna, modelowana wpływem lodowca i upadku meteorytu, przy jednocześnie ograniczonej
działalności człowieka, wpływa na ogromną wartość terenu z punktu widzenia naukowego
i badawczego.
Budowę geologiczną obszaru opracowania przedstawiono na załączniku nr 5 prognozy,
stanowiącym fragment szczegółowej mapy geologicznej Polski6.
2.4.
Warunki wodne
Rozpatrywany teren należy do lewostronnego dorzecza rzeki Warty. Równoleżnikowo przez
obszar planu przebiega dział wodny III rzędu. W części terenu po północnej stronie działu wodnego
istnieje okresowy strumień biegnący w kierunku ul. Krakowiaków i Górali. Południową część terenu
odwadniana zlewnia II rzędu Strumienia Różanego (zwanego też Różanym Potokiem, Wa-77),
stanowiący lewy dopływ Warty. Wymienione cieki wodne należą do bezpośredniej zlewni II rzędu
Warty, wspomagane przez sieć drobnych cieków wodnych i rowów melioracyjnych, odprowadzają
wody roztopowe i opadowe w kierunku południowo-wschodnim do Warty8.
Wody powierzchniowe w obrębie omawianego terenu reprezentowane są przez kilka
bezodpływowych oczek wodnych, okresowe cieki wodne, Strumień Różany i zbiornik wodny Zimna
Woda.
Występujące w granicach opracowania cieki cechuje wyraźna zmienność przepływu w ciągu
roku. Wiosną są one znaczne, a pod koniec lata ulegają znacznemu obniżeniu (ciek płynący z rejonu
rezerwatu jest ciekiem okresowo suchym).
W północnej części rezerwatu położonych jest pięć oczek wodnych. Te bezodpływowe
zagłębienia są reliktem zaniku martwego lodu lodowcowego w kraterach, będących śladem po upadku
fragmentów meteorytu.
Kolejny bezodpływowy, okresowy zbiornik wodny tworzy małe oczko wodne, położone w lesie,
w zagłębieniu terenu, znajdującym się na południowy wschód od Góry Moraskiej. Również w tym
podmokłym zagłębieniu terenu, nieco bardziej na południe, powstały dwa połączone ze sobą zbiorniki
wodne nazywane Zimną Wodą. Dają one początek Strumieniowi Różanemu. Strumień płynie
w kierunku południowo-wschodnim po wschodniej stronie duktu leśnego zwanego Drogą Poznańską.
Fragment cieku Strumień Różany przed ul. Morasko jest skanalizowany. Na południe od ul. Morasko
strumień ponownie płynie otwartym korytem w kierunku rzeki Warty.
Zgodnie z Mapą Hydrograficzną w skali 1:50 000, obszar opracowania budują grunty o:
•
łatwej przepuszczalności, na rumoszu i żwirach, zlokalizowane po północnej stronie
ul. Meteorytowej w otoczeniu otwartego cieku wodnego (dawnego rowu melioracyjnego),
•
słabej przepuszczalności, na glinach i pyłach, zlokalizowane na terenie pól przylegających do
wschodnich granic rezerwatu,
•
średniej przepuszczalności, na piaskach i skałach litych silnie uszczelnionych, obejmujące
pozostały obszar opracowania.
Grunty antropogeniczne (nasypowe), ze względu na zróżnicowany skład mechaniczny oraz niski
stopień zagęszczenia, charakteryzują się zmienną przepuszczalnością.
Głębokość występowania pierwszego zwierciadła wód podziemnych, w granicach opracowania,
jest bardzo zmienna i niepewna, co wynika z dużego zróżnicowania litologicznego i rzeźby terenu.
Na Górze Moraskiej i w jej najwyższych partiach lustro wód podziemnych może znajdować się na
6
7
8
szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. 471 - Poznań N-33-130-D, Państwowy Instytut Geologiczny, 1990
wg map ewidencyjnych urządzeń wodno-melioracyjnych Spółki Wodnej POZNAŃ – MORASKO, ark. N2W1-B, skala 1:5000
Czaban A., Mielcarek M., OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE do projektu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego MORASKO–RADOJEWO–UMULTOWO Cz. I Delimitacja obszarów o wiodącej funkcji ekologicznej, Poznań
2003 r., s. 13,14
9
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
głębokościach poniżej 10 m p.p.t. W pobliżu ul. Meteorytowej wody podziemne mogą znajdować się
na głębokości między od 5 do 10 m p.p.t. W pobliżu granic obszaru opracowania wody podziemne
będą zalegały na głębokościach od 2 do 5 m p.p.t.
Omawiany obszar znajduje się poza zasięgiem Głównych Zbiorników Wód Podziemnych
(GZWP) oraz poza zasięgiem stref ochronnych ujęć wód. W obszarze opracowania nie ma też żadnej
studni głębinowej.
2.5.
Szata roślinna
Obszar objęty projektem planu wchodzi w skład północnego klina zieleni, współtworzącego
klinowo-pierścieniowy system zieleni miasta Poznania. Dominującą część analizowanego obszaru
zajmują lasy, stanowiące własność Skarbu Państwa, należące do Nadleśnictwa Łopuchówko. Jedynie
stosunkowo niewielkie lasy, położone we wschodniej części planu (położone mniej więcej na
wysokości zbiorników wodnych, znajdujących się poza wschodnią granicą mpzp) stanowią własność
prywatną. Mniejsze tereny położone wzdłuż wschodniej granicy obszaru opracowania planu zajmują
nieużytki porolne ulegające zalesieniu, częściowo jeszcze porośnięte roślinnością synantropijną
segetalną oraz pola uprawne przylegające od południa do alei lipowej rosnącej przy ul. Meteorytowej.
Lasy położone w środkowej i północnej części planu objęte są ochroną w formie rezerwatu
przyrody „Meteoryt Morasko”. Znaczna część pozostałych lasów stanowi otulinę rezerwatu.
Na terenie otuliny rezerwatu, wzdłuż ul. Meteorytowej – na odcinku od wsi Morasko do
wschodniej granicy rezerwatu – rośnie aleja lipowa, składająca się z 78 szt. lip drobnolistnych (Tilia
cordata) i jednego modrzewia europejskiego (Larix decidua). Aleja drzew założona po obu stronach tej
ulicy stanowi pomnik przyrody, wpisany do Wojewódzkiego Rejestru Pomników Przyrody pod
nr 324/69. Niektóre z lip osiągają obwody pierśnicy 361cm i 395cm oraz wysokość około 22 m.
Na zalesionym obszarze opracowania, w pobliżu kraterów, zachował się jeden
z najpiękniejszych w okolicach Poznania fragmentów pierwotnego lasu dębowo-grabowego (tzw. grąd
środkowoeuropejski – Galio-sylvatici-Carpinetum) wraz z typowymi dla niego roślinami.
W najwilgotniejszych miejscach grąd przechodzi w niewielkie płaty łęgu wiązowo-jesionowego
(Ficario- ulmetum campestris). Występują tutaj liczne, rzadkie na terenie Wielkopolski, gatunki, także
te prawnie chronione. Wiele z nich ma tu swoje jedyne stanowiska na obszarze Poznania.
W drzewostanach tej części rezerwatu spotykamy bardzo liczne stare (około 120 letnie) dęby
szypułkowe (Quercus robur), graby (Carpinus betulus) i wiązy polne (Ulmus minor), w runie zaś wiele
stosunkowo rzadkich gatunków roślin zielnych. Na wiosnę w lesie można napotkać: zawilce białe
(Anemone nemorosa), zawilce żółte (Anemone ranunculoides), fiołki leśne (Viola reichenbachiana),
zerwy kłosowe (Phyteuma spicatum), łuskiewnika różowego (Lathraea squamaria) oraz objęte ścisłą
ochroną lilie złotogłów (Lilium martagon) i przylaszczki (Hepatica nobilis).
Innym bardzo cennym fragmentem lasu jest acydofilna dąbrowa (Calamagrostio
arundinaceae - Quercetum petraeae), porastająca zakwaszone, piaszczysto-gliniaste gleby przy
południowej części rezerwatu. Dąbrowa ta jest częścią tzw. Lasu Sucholeskiego. Drzewostan składa
się głównie z dębów bezszypułkowych (Quercus petraea). Warstwy krzewów niemal zupełnie brak,
natomiast warstwa zielna składa się przede wszystkim z traw, pomiędzy którymi rośnie kilka gatunków
jastrzębców (Hieracium sp. div.). W miejscach bardziej suchych spotkać można pajęcznicę gałęzistą
(Anthericum ramosum) i przytulię północną (Galium boreale).
Środkowa część rezerwatu, w rejonie Góry Moraskiej, porośnięta jest przez drzewostany
sosnowe – sosny pospolitej (Pinus sylvestris) w wieku ok. 130 lat. Pod piętrem starych sosen
utworzyła się niższa warstwa drzew, składająca się z samorzutnie obsiewających się dębów (Quercus
sp.). Wschodnią część rezerwatu porastają trzydziestoletnie lasy sosnowe.
Interesującym elementem różnicującym roślinność rezerwatu są zbiorniki wodne. Nad ich
brzegami na niewielkich powierzchniach rozwijają się bagienne lasy olszowe (Ribo nigri-Alnetum)
i łozowiska (Salicetum pentandro-cinereae), z licznymi gatunkami roślin wodnych i bagiennych.
Wartościowe zbiorowiska roślinności bagiennej rozwinęły się nad brzegami niewielkich zbiorników
wodnych. Napotkać tu można również małe płaty szuwarów. Począwszy od południowego krańca
rezerwatu w strefie źródliskowej i nad północnymi brzegami Różanego Strumienia wykształciły się
niewielkie płaty olsów, a na lustro wody nasuwają się płaty mszystych szuwarów trzcinowych
(Thelypteridi – Phragmitetum). W oparciu o (już nieobowiązujące) Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych
9
RLSLŚ 7141-21/77
10
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
podlegających ochronie10 wyróżniono łącznie 6 siedlisk przyrodniczych ekosystemów leśnych
podlegających ochronie prawnej (w tym wymienionych już wyżej): grąd środkowoeuropejski – Galiosylvatici-Carpinetum (siedlisko również zagrożone wymarciem, równocześnie rzadkie w Wielkopolsce),
acidofilne dąbrowy i acidofilny las brzozowo-dębowy - Betulo-Quercetum, dąbrowę acydofilną –
Calamagrostio arundinaceae - Quercetum petraeae, łęg wiązowo-jesionowy – Ficario-Ulmetum
campestris, olsy i łozowiska – Alnete aglutinosae, świetlistą dąbrowę – Potentillo albae-Quercetum
i łęg jesionowo-olszowy – Circaeo-Alnetum syn. Fraxino-Alnetum. Większość wymienionych siedlisk
nadal istnieje. W obszarze opracowania występują również siedliska zagrożone wymarciem,
równocześnie rzadkie w Wielkopolsce takie jak: łęg dębowo-wiązowy Querco – Ulmetum minoris
i łąka ragrasowa Arrhenatheretum elatioris.
W rezerwacie odnotowano występowanie ponad 200 gatunków grzybów rosnących w różnych
warunkach (nie tylko na ściółce), wśród nich m.in.: sromotnika bezwstydnego (Phallus impudicus),
pieniążka pozrastanego (Collybia confluens), twardnicę bulwiastą (Sclerotinia tuberosa), płachetkę
kołpakowatą (Rozites caperata), lejkowca dętego (Craterellus cornucopiodes), maślaka ziarnistego
(Suillus granulatus), lisówkę pomarańczową (Hygrophorpsis aurantiaca), szyszkówkę tępozwierkową
(Strobilurus stephanocystis), szmaciaka gałęzistego (Sparassis crispa) i ucho bzowe (Auricularia
auricula-judae).
Na terenie rezerwatu w połowie lat 90 odnaleziono około 82 gatunki mchów. Wśród nich 60%
stanowią mchy rzadkie lub bardzo rzadkie w Wielkopolsce, w tym takie, których centrum
występowania w Polsce przypada na obszary górskie np.: dwa gatunki krótkoszyja (Brachythecium
populeum i B. reflexum), zawiesiniec (Dicranodontium denudatum) oraz dwa gatunki objęte ochroną
ścisłą: rokiet (Hypnum pallescens) oraz sierpowiec haczykowaty (Sanionia uncinata). Inne rzadkie lub
rozproszone na terenie Wielkopolski gatunki mchów znalezione w rezerwacie to: bezlist zwyczajny
(Buxbaumia aphylla), zwojek (Didymodon rigidulus), płaszczynka niedostępna (Plagiothecium
latebricola) i różnolist (Callicladium haldanianum). W rezerwacie rośnie też zawleczony z Wielkiej
Brytanii, a pochodzący z południowej półkuli, mech Ortodontium lineare (nie ma polskiej nazwy).
Wśród mchów stwierdzono obecność 11 gatunków objętych ochroną częściową, takich jak:
nibybrodawkowiec czysty (Pseudoscleropodium purum), bielistka siwa (Leucobryum glaucum),
fałdownik nastroszony (Rhytidiadelphus squarrosus), rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi),
płonnik cienki (Polytrichum strictum), płonnik pospolity (Polytrichum commune), piórosz pierzasty
(Ptilium crista-castrensis), torfowiec kończysty (Sphagnum fallax) torfowiec nastroszony (Sphagnum
squarrosum), torfowiec błotny(Sphagnum palustre) i torfowiec frędzlowaty(Sphagnum fimbriatum).
Wśród zidentyfikowanych gatunków roślin, występujących na terenie rezerwatu, potwierdzono
obecność 4 gatunków roślin naczyniowych podlegających ochronie gatunkowej ścisłej11: kruszczyk
szerokolistny(Epipactis helleborine), wężymord stepowy (Scorzonera purpurea), lilia złotogłów (Lilium
martagon) i przylaszczka pospolita (przelaszczka trojanek, Hepatica nobilis). Wśród roślin,
występujących na terenie rezerwatu i otuliny objętych ochroną częściową zidentyfikowano
9 gatunków: bluszcz pospolity (Hedera helix), kopytnik pospolity (Asarum europaeum), konwalia
majowa (Convallaria majalis), przytulia (marzanka) wonna (Galium odoratum), kocanki piaskowe
(Helichrysum arenarium), wilżyna (Ononis spp.), pierwiosnek (pierwiosnka) lekarski (Primula veris),
porzeczka czarna (Ribes nigrum) oraz kalina koralowa (Viburnum opulus). Z gatunków roślin dziko
występujących objętych częściową ochroną, które mogą być pozyskiwane, napotkać można kruszynę
pospolitą (Frangula alnus). Na obszarze opracowania można również napotkać 5 gatunków roślin
naczyniowych zagrożonych wymarciem w Wielkopolsce oraz 21 gatunków roślin naczyniowych
niezagrożonych w Wielkopolsce, lecz uznanych za wymarłe, bądź bezpośrednio zagrożone wymarciem
na terenie miasta Poznania.
Obszar rezerwatu i jego otuliny stanowią istotny element strukturalny środowiska, tworzący
bazę dla podtrzymania i uzupełnienia środowiska, związanego z ponadregionalnym korytarzem
ekologicznym, jakim jest dolina Warty. Obszar doliny Warty, tworzony przez roślinność naturalną
i półnaturalną, w sieci ECONET – Polska został zaznaczony jako krajowy ponadregionalny korytarz
ekologiczny „Poznański Warty” 25k12. Obszar opracowania, charakteryzujący się szczególną
aktywnością biologiczną i bogactwem naturalnych siedlisk, łączy się wyraźnym korytarzem
ekologicznym Strumienia Różanego z doliną Warty oraz nieco zawężonym korytarzem ekologicznym
10
11
12
Dz. U. 2001r. Nr 92, poz.1029
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2012r. poz. 81)
Borysiak J., Stachnowicz W, Czępiński K., Poznań Obszar Morasko-Radojewo-Umultowo Opracowanie ekofizjograficzne do
projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Etap 1, część I, Obszary środowiskotwórcze i przyrodniczo
cenne wymagające szczególnej ochrony, Poznań 2002 r., s. 38
11
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
zadrzewień śródpolnych z terenami Lasu Moraskiego (należącymi do obszaru mającego znaczenie dla
Wspólnoty „Biedrusko” PLH300001). Ten istniejący po północnej stronie ul. Meteorytowej korytarz
ekologiczny, złożony z zadrzewień, ulega poszerzeniu na skutek powolnego zanikania fragmentów łąk.
Na tym dawniej rolniczym terenie, na skutek zaniechania regularnego koszenia i użytkowania
pastwiskowego, szata roślinna zmieniła swój skład gatunkowy. Zjawisko to sprzyja jednocześnie
13
podtrzymaniu dotychczasowej ekologicznej funkcji terenu jako korytarza ekologicznego .
Teren użytkowany rolniczo, zlokalizowany na południe od ul. Meteorytowej, jak każdy teren
poddany antropopresji, przez prowadzenie monokultur agrarnych z zastosowaniem wielu zabiegów
agrotechnicznych, wpływa na ograniczenie składu gatunkowego szaty roślinnej do roślin uprawnych:
żyta, owsa, ziemniaków, seradeli i łubinów. Na ograniczony zakres uprawianych gatunków mają duży
wpływ występujące na tym terenie gleby o klasie bonitacyjnej V i VI.
2.6.
Zwierzęta
Bardzo zróżnicowane pod względem warunków florystycznych środowisko, jakie wykształciło
się w rezerwacie i jego okolicy, sprzyja występowaniu bardzo urozmaiconego świata zwierzęcego.
Oczka wodne w kraterach pometeorytowych były obiektem wielu badań. Stwierdzono w nich
obecność 56 gatunków bezkręgowców. Z owadów w rezerwacie zaobserwowano obecność 3
gatunków podlegających ścisłej ochronie chrząszczy biegaczowatych (Carabidae), 19 gatunków
chrząszczy sprężykowatych (Coleoptera: Elateridae), 188 gatunków owadów z rodziny sówkowatych
(Noctuidae). Z gromady owadów w rezerwacie odnotowano 44 gatunków motyli dziennych i około 188
gatunków motyli nocnych. W lesie można napotkać prawnie chronionego pazia królowej (Papilio
machaon) i mieniaka strużnika (Apatura ilia). Spośród owadów mrówkowatych na obszarze
opracowania występują mrówki należące do grupy Formica rufa, tworzące kopce.
Wilgotne okolice zbiornika Zimna Woda stwarzają dogodne warunki do rozwoju ważek. W tych
wilgotnych okolicach zaobserwowano około 32 gatunków ważek. Ponad wodą można zobaczyć okazy
zalotki większej (Leucorrhinia pectoralis), pałątki zielonej (Lestes viridis), na drogach i przecinkach
leśnych można spotkać okazy żagnicy modrej (Aeshna cyanea).
Na terenie rezerwatu żyją liczne pająki. W trakcie badań w latach 60-tych złowiono około
75 gatunków pająków, przy czym najliczniejszymi reprezentantami tej gromady były gatunki takie jak:
krzyżak zielony (Araniella cucurbitina), krzyżak (Atea sturmi) i omatnik kulisty (Theridion impressum).
W otulinie rezerwatu znaleziono prawnie chronionego tygrzyka paskowanego (Agriope bruennichi).
Zaobserwowano również 3 gatunki korsarzy (Opilionida) i 5 gatunków roztoczy (Acarina).
Na terenie rezerwatu napotkać można 23 gatunki ślimaków, w tym dwa gatunki wodne.
Przedstawicielami gatunków wodnych są zatoczek skręcony (Anisus contortus), błotniarka moczarowa
(Galba truncatula). W zbiornikach wodnych napotkano również drobnego małża - groszkówkę
pospolitą (Pisidium casertanum). W ściółce leśnej można napotkać szklarkę żeberkowaną (Nessovitrea
hammonis), białka wysmukłego (Carychium tridentatum), ślimaka czerwonawego (Monachoides
incarnata) i ślimaka winniczka (Helix pomeratia, objęty częściową ochroną gatunkową) oraz uważany
za gatunek rzadki igliczek lśniący (Acicula polita).
Na obszarze opracowania w zbiorniku Zimna Woda zanotowano występowanie dwóch
gatunków ryb: karasia (Carassius carassius) oraz lina (Tinca tinca).
We wszystkich zbiornikach wodnych na obszarze opracowania występują płazy. W zbiornikach
wodnych powstałych w kraterach pometeorytowych żyje 9 gatunków płazów - wszystkie gatunki
objęte są ochroną ścisłą i wymagają ochrony czynnej. Wśród nich napotkać można: traszki zwyczajne
(Triturus vulgaris) i grzebieniaste (T. cristatus), grzebiuszki ziemne (Pelobates fusus), kumaka
nizinnego (Bombina bombina) oraz żabę wodną (Rana esculenta). W zbiorniku Zimna Woda
występują: żaba trawna (Rana temporaria), moczarowa (R. arvalis) i jeziorkowa (R. lessonae) oraz
ropuchy szare (Bufo bufo). Na terenie rezerwatu występuje także ropucha paskówka (Bufo calamita) –
jest to jedyne znane w naszym mieście i okolicy jej miejsce bytowania.
Z gromady gadów (wszystkie gatunki objęte są ochroną ścisłą) na terenie opracowania można
napotkać jaszczurki zwinki (Lacerta agilis), padalce (Anguis fragilis) i zaskrońce (Natrix natrix).
W obszarze opracowania można zaobserwować około 50 gatunków ptaków, w tym
46 gatunków objętych ścisłą ochroną. Oprócz gatunków leśnych, takich jak: dzięcioł czarny
13
Czaban A., Mielcarek M. z zespołem, Opracowanie ekofizjograficzne do projektu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego MORASKO – RADOJEWO – UMULTOWO. Cz. I. Delimitacja obszarów o wiodącej funkcji ekologicznej, Poznań,
2003. str.47
12
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
(Dryocopus martius) i duży (Dendrocopos major) ściśle chronionych i wymagających ochrony czynnej,
można napotkać także gatunki typowe dla otwartych przestrzeni nieużytków i pół uprawnych,
takie jak: kruk (Corvus corax), myszołów (Buteo buteo) i jastrząb (Accipiter gentilis).
Ssaki reprezentowane są przez około 32 gatunki. Spośród obserwowanych ssaków ścisłej
ochronie podlegają: ryjówka aksamitna (Sorex araneus), ryjówka malutka (Sorex minutus), rzęsorek
rzeczek (Neomys fodiens), wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), mysz zaroślowa (Apodemus
sylvaticus), badylarka (Micromys minutu) i łasica łaska (Mustela nivalis). Spośród drobnych ssaków
często można napotkać: mysz leśną (Apodemus flavicollis), mysz polną (Apodemus agrarius), nornika
zwyczajnego (Microtus arvalis), nornika północnego (Microtus oeconomus) i nornicę rudą
(Clethrionomys glareolus). Na całym terenie obszaru opracowania dość często można zaobserwować
krety (Talpa europea), gatunek objęty częściową ochroną gatunkową. Można napotkać również
zwierzynę łowną: borsuki (Meles meles), kuny (Martes sp.), sarny (Capreolus capreolus), lisy (Vulpes
vulpes) czy też dziki (Sus scrofa). W obszarze opracowania obserwowano około 6 gatunków
nietoperzy, takich jak: borowiec wielki (Nyctalus noctula), mroczek późny (Eptesicus serotinus), nocek
rudy (Myotis daubentoni), nocek duży (M. myotis), mopek (Barbastella barbastellus) i gacek brunatny
(Plecotus auritus). Wszystkie gatunki nietoperzy objęte są ścisłą, czynną ochroną.
2.7.
Gleby
Na większości terenów obszaru opracowania porośniętych lasami przeważają gleby brunatne
wyługowane. W środkowej części obszarów leśnych, obejmującej Górę Moraską i jej otoczenie,
występują gleby rdzawe bielicowe i rdzawe brunatne. Tylko lokalnie wokół bezodpływowych oczek
wodnych oraz w obniżeniu terenowym otaczającym zbiorniki Zimna Woda powstały utwory bagienne –
torfy i mursze.
Tereny położone we wschodniej części opracowania stanowią: łąki, grunty rolne i ugory. Na
terenach objętych uprawami rolnymi gleby uległy dużym przekształceniom na skutek działalności
rolniczej i utraciły swoje naturalne właściwości fizyczne i chemiczne. W obrębie terenów użytkowanych
rolniczo gleby charakteryzują się przemieszaniem wierzchnich warstw profilu glebowego,
następującym w wyniku przeprowadzania szeregu zabiegów agrotechnicznych (np. głębokiej orki) oraz
zmianami w składzie chemicznym (na skutek stosowania nawozów azotowych, fosforowych). Jak
wynika z mapy glebowo–rolniczej, na wschód od terenów rezerwatu, po południowej stronie
ul. Meteorytowej, występują gleby bielicowe właściwe i pseudobielicowe, należące do kompleksu
żytniego słabego (żytnio-ziemniaczanego), wykształcone na piaskach słabo gliniastych. Pod względem
bonitacyjnym są to grunty orne klasy V i VI okresowo lub trwale suche, których plony w bardzo dużym
stopniu zależą od ilości i rozkładu opadów. Opisane gleby występują również po północnej stronie
ul. Meteorytowej, w pobliżu północnej i wschodniej granicy opracowania.
Przy granicy z terenami leśnymi, po obu stronach ul. Meteorytowej, na piaskach gliniastych
lekkich, zalegających na glinach lekkich, wykształciły się gleby kompleksu żytniego dobrego klasy IVb
i V. Na tych wyługowanych, zakwaszonych i okresowo suchych glebach wysokość plonów zależy
głównie od wysokiego stopnia kultury upraw.
Po północnej stronie ul. Meteorytowej, w wilgotnym obniżeniu terenu otaczającym śródpolny
rów okresowo wypełniony wodą, wytworzyły się gleby pochodzenia organicznego – torfy niskie. Gleby
te wykształciły się w zasięgu terenów porośniętych roślinnością trawiastą, na których okresowo
gromadzą się wody opadowe i w otoczeniu ww. rowu porośniętego zadrzewieniami i zakrzewieniami
śródpolnymi. Zasięg tych gleb odpowiada terenom zajmowanym przez użytki zielone słabe i bardzo
słabe, zaliczane do kompleksu trwałych użytków zielonych. Zasięg poszczególnych typów i rodzajów
gleb przedstawiono na załączniku nr 4 prognozy.
2.8.
Klimat lokalny
Według regionalizacji klimatycznej (Woś 1994) obszar objęty granicami planu, podobnie jak
obszar całego Poznania, należy do Regionu Środkowowielkopolskiego.
Warunki klimatyczne w Poznaniu odzwierciedlają wartości elementów klimatu uzyskane
z pomiarów prowadzonych na stacji IMGW Poznań-Ławica. Elementy klimatu na wyżej wspomnianej
stacji, przedstawia poniższa tabela:
13
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
Tabela 1. Elementy klimatu w rejonie Poznań - Ławica (wg IMGW w Poznaniu)
OKRES
ROK 2010
WIELOLECIE
1971-2000
ROK 2010
WIELOLECIE
1971-2000
ROK 2010
WIELOLECIE
1971-2000
I
II
-6,5
-1,0
-1,2
-0,5
MIESIĄC
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
ŚREDNIA MIESIĘCZNA TEMPERATURA POWIETRZA (°°C)
3,6
8,8
11,5
17,4
22,1
18,7
12,5
3,2
7,7
13,5
16,4
18,3
17,7
13,0
ROK
X
XI
XII
6,5
4,7
-5,6
7,7
8,2
3,2
0,3
8,3
79
92
93
80
85
85
ŚREDNIA MIESIĘCZNA WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA (%)
80
69
83
67
61
78
83
86
85
78
80
84
87
88
79
4,0
3,4
ŚREDNIA MIESIĘCZNA PRĘDKOŚĆ WIATRU (M/S)
4,0
3,7
3,4
3,0
3,1
3,1
3,3
3,8
3,8
4,1
3,6
3,9
3,8
4,0
3,3
3,8
3,9
3,5
72
3,7
69
3,3
72
3,3
72
3,2
74
2,8
3,0
ŚREDNIA MIESIĘCZNA WYSOKOŚĆ OPADU ATMOSFERYCZNEGO (MM)
18
42
27
111
17
81
153
74
8
ROK 2010
28
100
58
692
WIELOLECIE
29
23
33
31
47
62
76
56
44
35
33
39
508
1971-2000
Źródło: Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska; Poznań 2011;
http://www.poznan.pios.gov.pl/glowna/index.php
Średnia roczna suma opadów dla terenu Poznania należy do najniższych w kraju. Pomiary
wielkości opadów atmosferycznych dla posterunku Poznań-Ławica wykazały, że średnia wartość opadu
atmosferycznego z wielolecia (w okresie 1971-2000) wynosiła 508,0mm. Natomiast roczna suma
opadów atmosferycznych, stanowiąca 136% normy, wynosiła w roku 2010 692 mm.
Rozkład temperatur, podobnie jak ilości opadów, ma charakter roczny. Najcieplejszym
miesiącem roku 2010 był lipiec – średnia miesięczna temperatura w Poznaniu wyniosła 22,1°C, z kolei
najniższe temperatury odnotowano w styczniu, kiedy średnia miesięczna temperatura wyniosła
w Poznaniu -6,5°C. W skali roku średnia temperatura wynosi dla miasta Poznania 7,7°C.
Równie istotnymi czynnikami meteorologicznymi, wpływającymi na klimat miasta,
a w szczególności na stężenia i rozkład przestrzenny zanieczyszczeń powietrza, jest kierunek oraz siła
wiatru.
Dla obszaru Poznania stwierdzono największą częstotliwość występowania wiatrów
z sektora zachodniego, o dość niewielkiej sile - średnia roczna wartość wynosiła 3,6 m/s. Najwyższą
średnią miesięczną prędkość wiatru zanotowano w Poznaniu w 2010 r. w grudniu – 4,1 m/s. Z kolei
najniższa średnia miesięczna prędkość wiatru wystąpiła, podobnie jak w wieloleciu, w lecie, jednak
w czerwcu (3,0 m/s), a nie w sierpniu.
Rozkład kierunków wiatru w Poznaniu w 2010 r. charakteryzuje, podobnie jak w wieloleciu
1971-2000, zdecydowana przewaga wiatrów z sektora zachodniego oraz mały udział wiatrów
z kierunków N i NE (15%). Co istotne, w sierpniu i wrześniu zwiększyła się liczba cisz, co może
przyczynić się do pogorszenia sytuacji aerosanitarnej w regionie. Tego typu sytuacje, charakteryzujące
się między innymi bardzo małymi prędkościami wiatru utrzymującymi się przez dłużej niż 48 godzin,
wystąpiły w Poznaniu, poza styczniem, również pod koniec września i października.
Wilgotność względna powietrza na terenie Poznania zależna jest od pory roku. W 2010 r.
na terenie Poznania nie wystąpiła susza hydrograficzna. Najwyższą wartość wilgotność osiąga
w okresie zimowym, w tym najwyższą w 2010 r. zanotowano w grudniu (93%). Natomiast najniższe
wartości występują w miesiącach letnich, takich jak czerwiec i lipiec, kiedy osiągnęła wartości 67%
i 61%.
Okres wegetacyjny w rejonie miasta Poznania należy do najdłuższych w kraju i wynosi
220 dni.
Cytowane w tabeli 1 wskaźniki, charakteryzujące klimat dla całego miasta, mogą znacząco się
różnić w granicach opracowania mpzp. Ze względu na ukształtowanie terenu, wyniesienie ponad
tereny sąsiednie, obecność terenów leśnych i rolnych, obecność zbiorników wodnych oraz brak
terenów zabudowanych, amplitudy odczytywanych wartości, charakteryzujących klimat w obszarze
opracowania, mogą być bardziej ekstremalne.
14
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
2.9.
Obszary cenne kulturowo
Na terenie objętym projektem mpzp nie występują obiekty wpisane do rejestru zabytków,
rozpoznane stanowiska archeologiczne i warstwy kulturowe. Na obszarze opracowania jedynymi
elementami zagospodarowania charakteryzującymi się wartością kulturową mogą być bardzo
zdewastowane ruiny stanowiska strzelniczego i pozostałości okopów, pochodzące prawdopodobnie
z okresu I Wojny Światowej (zlokalizowane niedaleko wschodniej strony ul. Meteorytowej, na
wysokości ul. Dębowej). Ruiny te nie zostały jednak objęte jakąkolwiek formą ochrony
konserwatorskiej.
2.10.
Jakość powietrza atmosferycznego
Na kształtowanie jakości powietrza atmosferycznego największy wpływ ma lokalizacja
i charakter źródeł emisji oraz sposób zagospodarowania przestrzennego danego obszaru. Opisywany
teren jest obszarem, na którym nie występują punktowe ani powierzchniowe emitory zanieczyszczeń,
które powodowałoby pogorszenie jakości powietrza. Tereny leśne porastające obszar opracowania
wpływają na obniżenie zawartości zanieczyszczeń w powietrzu nawiewanym z pobliskich terenów
zabudowanych miasta Poznania i gminy Suchy Las.
W pewnym stopniu na zanieczyszczenie powietrza na tym terenie może wpływać emisja
ze źródeł mobilnych, będąca skutkiem ruchu samochodowego na ul. Meteorytowej. Ruch
samochodowy powoduje emisję do atmosfery szeregu zanieczyszczeń gazowych, powstających
podczas spalania paliw płynnych w silnikach pojazdów, w tym m.in. węglowodorów aromatycznych,
dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla oraz substancji pyłowych, powstających w wyniku
ścierania nawierzchni jezdni i opon pojazdów. Należy jednak zaznaczyć, że wyniki wielu analiz stężeń
zanieczyszczeń powietrza w rejonie tras komunikacyjnych, prowadzonych w ramach ocen
oddziaływania na środowisko realizacji inwestycji drogowych, wykazują brak przekroczeń
dopuszczalnych poziomów stężeń substancji poza pasami drogowymi.
Ze względu na brak punktów pomiarowych, zlokalizowanych w granicy opracowania oraz
w niewielkiej odległości od omawianego obszaru, analizę jakości powietrza atmosferycznego
przeprowadzono na podstawie wykonywanej przez WIOŚ rocznej oceny jakości powietrza dla
poszczególnych stref14, wyznaczonych w oparciu o ustawę Prawo ochrony środowiska15. Teren będący
przedmiotem opracowania znajduje się w granicach strefy aglomeracja poznańska.
Wykonana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu roczna ocena
jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2011 pod kątem ochrony zdrowia ludzi
dotyczyła następujących zanieczyszczeń: dwutlenku azotu (NO2), dwutlenku siarki (SO2), benzenu
(C6H6), pyłu PM2,5, pyłu PM10, ozonu (O3), ołowiu (Pb), arsenu (As), niklu (Ni) i kadmu (Cd).
Klasyfikację strefy aglomeracja poznańska z uwzględnieniem kryterium ochrony zdrowia ludzi
za rok 2011 przedstawia poniższa tabela 2.
Tabela 2. Klasyfikacja strefy aglomeracja poznańska w roku 2011 r. z uwzględnieniem kryteriów
określonych w celu ochrony zdrowia ludzi
NAZWA
STREFY
aglomeracja
poznańska
NO2
SO2
A
A
Źródło: Roczna ocena jakości
http://www.poznan.pios.gov.pl
SYMBOL KLASY STRFEY DLA POSZCZEGÓLNYCH SUBSTANCJI
C6H6
PM2,5
PM10
BAP AS
CD
NI
CO
A
powietrza
A
B
w
województwie
C
C
wielkopolskim
A
za
A
rok
A
2011,
PB
A
WIOŚ,
O3
A
Poznań
2012r.,
Stężenia NO2, SO2, CO, C6H6, As, Cd, Ni, Pb, O3, ocenianych pod kątem ochrony zdrowia ludzi
za 2011 r., nie przekraczały poziomów dopuszczalnych, dlatego aglomeracja poznańska zaliczona
została do klasy A.
W przypadku pyłu PM2,5, w 2011 r. jego stężenie (średnie dla roku – 27,5 µg/m3)
przekroczyło poziom dopuszczalny (25 µg/m3), lecz nie przekroczyło poziomu dopuszczalnego
powiększonego o margines tolerancji (dla roku 2011 28 µg/m3). W związku z powyższym, strefę
aglomeracja poznańska zaliczono do klasy B.
14
15
Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2011, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Poznaniu, Poznań 2012
art. 87 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska
15
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
W przypadku pyłu PM10 w 2011 r. zanotowano przekroczenia dopuszczalnego poziomu dla
24-godzinnych stężeń, w tym m.in. na stacjach w Poznaniu przy ul. Polanka i ul. J.H. Dąbrowskiego.
Nie zanotowano natomiast na żadnym ze stanowisk pomiarowych przekroczeń stężeń średnich
rocznych. Ze względu na stwierdzone przekroczenia dopuszczalnego stężenia 24-godzinnego pyłu
PM10, aglomeracja poznańska zakwalifikowana została do klasy C. Należy jednak podkreślić, że roczna
seria pomiarów wykazuje wyraźną zmienność sezonową, w okresie zimowym odnotowywane są
stężenia pyłu PM10 wyższe, w sezonie letnim niższe. Na stacji pomiarowej zlokalizowanej przy
ul. Polanka w roku 2011 zanotowano 89 przekroczeń poziomu dopuszczalnego dla pyłu PM10,
natomiast przy ul. Dąbrowskiego 92.
W przypadku stężeń benzo(a)pirenu, strefę aglomeracja poznańska, zaliczono do klasy C.
We wszystkich strefach, zakwalifikowanych do klasy C, należy wskazać obszary, w których
stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych stężeń danej substancji, a także opracować program
naprawczy.
Dla pyłu PM10 program naprawczy dla Poznania został już wcześniej opracowany. W roku
2005 na trzech stacjach pomiarowych zlokalizowanych na terenie miasta Poznania (przy ul. Polanka,
ul. Dąbrowskiego i ul. Szymanowskiego) przekroczenia dopuszczalnych poziomów dla pyłu
zawieszonego. Z tego względu Wojewoda Wielkopolski wydał na mocy Rozporządzenia Nr 39/07
z dnia 31 grudnia 2007 r. program ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań. Program
określa m.in. podstawowe kierunki działań, których podjęcie jest niezbędne do przywrócenia
standardów jakości powietrza w strefie. Do zadań podstawowych należy między innymi zastąpienie
starych kotłów węglowych nowszymi, wykorzystującymi „czystsze” paliwa oraz zastąpienie
indywidualnych systemów grzewczych systemami zbiorowego zaopatrzenia w ciepło. Działania
te umożliwiają ograniczenie nadmiernej emisji powodującej przekroczenia dopuszczalnych poziomów
substancji w powietrzu, występującej głównie w okresie grzewczym. W 2012 r. Urząd Marszałkowski
Województwa Wielkopolskiego przystąpił do aktualizacji programu ochrony powietrza dla strefy –
aglomeracja poznańska w zakresie pyłu PM10.
Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego przystąpił też do opracowania programu
ochrony powietrza dla strefy aglomeracja poznańska w zakresie benzo(a)pirenu.
Podsumowując, głównie ze względu na tereny leśne, porastające niemal całkowicie obszar
objęty analizą (zajmujący znaczną powierzchnię współtworzącą północny klin zieleni miasta Poznania),
lokalizację punktów pomiarowych w obszarze zurbanizowanym (poza obszarem opracowania) oraz
stopień ogólności przedstawionych wyników, poziomy stężeń zanieczyszczeń w analizowanym rejonie
mogą być niższe od poziomów przedstawionych powyżej.
2.11.
Klimat akustyczny
Obszar projektu planu, z uwagi na znaczne oddalenie tras komunikacyjnych o znacznym
natężeniu ruchu, znajduje się poza zasięgiem ponadnormatywnego oddziaływania hałasu
samochodowego, tramwajowego, kolejowego oraz lotniczego, co wynika z Mapy akustycznej miasta
Poznania ...16.
Należy stwierdzić, że w stanie istniejącym warunki akustyczne w obszarze projektu planu
są korzystne dla zachowania obecnych funkcji terenu.
2.12.
Jakość wód
Na analizowanym terenie wody powierzchniowe ze względu na położenie w obszarze leśnym
zanieczyszczone są materiałami pochodzenia organicznego i mineralnego. Biorąc pod uwagę
zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego, wody te można zaliczyć do czystych. Ustanowienie
rezerwatu i otuliny wpływa na ochronę zbiorników i cieków wodnych, co zachowuje ich naturalny stan
czystości.
Ocena jakości wód podziemnych prowadzona jest dla jednolitych części wód podziemnych
JCWPd. Miasto Poznań położone jest w obrębie jednolitej części wód podziemnych nr 62, a badaniem
ich jakości zajmuje się Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie.
16
Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem, Etap I: Mapa akustyczna
m. Poznania (2007), Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, czerwiec 2008, Uchwała Nr XLIII/521/V/2008
Rady Miasta Poznania z dnia 14 października 2008 r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281)
16
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
W roku 2010 badania jakości wód podziemnych przeprowadzono w ramach monitoringu
diagnostycznego i objęto nimi 49 punktów pomiarowych. Żaden z punktów pomiarowych nie był
położony w granicy miasta Poznania. Zakres badań obejmował wskaźniki ogólne takie jak: odczyn,
temperatura, przewodność elektrolityczna, tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny oraz wskaźniki
nieorganiczne: amoniak, antymon, arsen, azotany, azotyny, bor, bar, beryl, chlorki, chrom, cyjanki,
cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, kobalt, magnez, molibden, mangan, miedź, nikiel, ołów, potas,
rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, tytan, wapń, wodorowęglany, fenole, żelazo. Ocena jakości wód
przeprowadzona została w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r.
w sprawie kryteriów i sposobów oceny stanu wód podziemnych.
W punktach pomiarowych zlokalizowanych w granicach JCWPd nr 62 w 2010 r.
nie stwierdzono występowania wód bardzo dobrej jakości, wody dobrej jakości oznaczono
na 1 stanowisku (wody gruntowe), wody zadowalającej jakości na 4 stanowiskach (wody wgłębne),
na 1 stanowisku stwierdzono niezadowalającą jakość wód (wody wgłębne), a w 1 otworze badania
wykazały złą jakość wód (wody wgłębne)17.
3.
ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
REALIZACJI PROJEKTU PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW
CHRONIONYCH NA PODSTAWIE USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY
W granicach opracowania mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt
Morasko w Poznaniu znajduje się rezerwat przyrody „Meteoryt Morasko”, będący węzłowym obszarem
systemu (biocentrum) ekologicznych obszarów chronionych, z przewagą roślinności naturalnej leśnej,
szuwarowo-jeziornej i bagienno-murawowo-leśnej.
Na terenie rezerwatu, przy wschodniej granicy lasu, niedaleko północnego pobocza
ul. Meteorytowej, zlokalizowany jest głaz narzutowy, uznany za pomnik przyrody i wpisany do
Wojewódzkiego Rejestru Pomników Przyrody pod nr 924/9418.
Opracowaniem objęto również aleję lipową, prowadzącą do rezerwatu, rosnącą po obu
stronach wschodniego odcinka ul. Meteorytowej, uznaną za pomnik przyrody i wpisaną do
Wojewódzkiego Rejestru Pomników Przyrody pod nr 324/619.
Rezerwat powołany został na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu
Drzewnego z dnia 24 maja 1976 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody20. Od momentu jego
powołania, ochroną objęto obszar o powierzchni 53,79 ha. Celem ochrony było zachowanie obszaru
upadku meteorytu żelaznego oraz fragmentu lasu grądowego z rzadkimi gatunkami roślin runa.
Zgodnie z ww. Zarządzeniem, na terenie rezerwatu przyrody zabroniono:
•
wycinania drzew i pobierania użytków drzewnych, z wyjątkiem wypadków uzasadnionych
potrzebami gospodarstwa rezerwatowego,
•
zmiany stosunków wodnych naruszających w sposób istotny warunki ekologiczne rezerwatu,
•
zbioru ziół leczniczych i innych roślin oraz zbioru owoców i nasion drzew i krzewów,
z wyjątkiem nasion na potrzeby odnowienia lasu w rezerwacie,
•
pozyskiwania ściółki leśnej i pasania zwierząt gospodarskich,
•
niszczenia gleby i pozyskiwania kopalin,
•
zanieczyszczania wody i terenu, wzniecania ognia oraz zakłócania ciszy,
•
niszczenia drzew i innych roślin,
•
polowania, chwytania, płoszenia i zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia gniazd,
wybierania jaj i piskląt wszystkich gatunków ptaków,
•
umieszczania tablic, napisów i innych znaków, z wyjątkiem tablic i znaków związanych
z ochroną rezerwatu,
•
wznoszenia budowli oraz zakładania i budowy urządzeń komunikacyjnych i innych urządzeń
technicznych,
•
przebywania poza miejscami ściśle wyznaczonymi,
•
dokonywania wszelkich zmian brzegów jezior, pozyskiwania kamieni z brzegów i dna.
17
18
19
20
Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Biblioteka Monitoringu Środowiska, WIOŚ, Poznań 2011, s.50
Dz. Urz. Nr 1 z 1995r.
RLSLŚ 7141-21/7)
M.P. Nr 24, poz. 108
17
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
Niewątpliwie wprowadzone zakazy przyczyniły się do zachowania wielu gatunków roślin
i zwierząt, w szczególności podlegających ochronie gatunkowej, wymienionych we wcześniejszych
rozdziałach niniejszej prognozy (2.5. i 2.6.).
W 2007 r. na mocy Rozporządzenia Nr 3/07 z dnia 10 stycznia 2007 r. Wojewody
Wielkopolskiego ustanowiony został plan ochrony dla rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”21.
W Rozporządzeniu wskazano przyrodnicze i społeczne uwarunkowania realizacji celów ochronnych
w rezerwacie, do których zaliczono:
1) przywrócenie zdegenerowanym postaciom acydofilnej dąbrowy Calamagrostio arundinaceae Quercetum petraeae ich naturalnego składu gatunkowego drzewostanu,
2) zapewnienie drzewostanom ciągłości istnienia w rezerwacie,
3) zabezpieczenie stoków Góry Moraskiej przed erozją wodną,
4) zaangażowanie instytucji i stowarzyszeń naukowych do prac związanych z monitorowaniem
i ewentualnymi zabiegami ochronnymi,
5) promowanie wiedzy o wartościach przyrodniczych rezerwatu i kształtowanie akceptacji dla
stosowanych metod ochrony czynnej wśród członków społeczności lokalnej i lokalnych władz
samorządowych.
Rozporządzenie to wprowadziło również ustalenia m.in. do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego, dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych:
„W pasie 200 m od rezerwatu:
- nie zmieniać kategorii użytkowania gruntu z wyjątkiem zmiany na las,
- nie wprowadzać zabudowy oraz obiektów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej,
- gospodarkę rolną i leśną prowadzić w sposób nie zagrażający istnieniu rezerwatu.”
Cytowane wyżej Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 24 maja
1976 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody22 straciło moc z dniem wejścia w życie Zarządzenia
Nr 5/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 17 lipca 2009 r. w sprawie
rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”23.
W nowym Zarządzeniu czytamy między innymi, że dla zabezpieczenia walorów przyrodniczych
rezerwatu wyznacza się otulinę o powierzchni 101,66 ha. Z Zarządzenia wynika też, że nieznacznemu
zwiększeniu do 54,28 ha ulega również powierzchnia rezerwatu. Nowe Zarządzenie jest związane
z obserwowanymi rosnącymi zagrożeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi dla obszaru chronionego.
Poszerzenie jego zasięgu, w stosunku do dawnych granic rezerwatu, o teren otuliny (częściowo
pokrywający się i częściowo wykraczający poza zasięg strefy 200m od granicy rezerwatu) wpływa
również na rozszerzenie zasięgu działań ochronnych. Zgodnie z ww. Zarządzeniem, celem ochrony
przyrody w rezerwacie są: zachowanie obszaru upadku meteorytu żelaznego i fragmentu lasu
grądowego z rzadkimi gatunkami roślin oraz ochrona szaty roślinnej i walorów geologicznych
szczytowej partii Góry Moraskiej.
Zatem ustalenia projektu mpzp powinny uwzględnić potrzebę kontynuowania już podjętych
działań ochronnych oraz potrzebę ograniczania zagrożeń, wpływających na utrudnienie realizacji celów
ochronnych rezerwatu. Zagrożenia zewnętrzne i wewnętrzne dla obszaru rezerwatu, a także sposoby
ich eliminacji, zostały określone w ww. Rozporządzeniu Wojewody Wielkopolskiego z 2007 r.
w sprawie ustanowienia planu ochrony rezerwatu.
Do zagrożeń wewnętrznych dla rezerwatu zaliczono degenerację płatów najcenniejszego
zbiorowiska Calamagrostio arundinaceae-Quercetum petraeae, nie odnawianie się w nim dębu, a także
zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu komunikacyjnego, powodowane przez drzewa suche,
zamierające i złamane grożące powaleniem. Jako zagrożenia zewnętrzne wskazano: wydeptywanie
terenu poza wytyczonymi szlakami, lokalizację w sąsiedztwie rezerwatu składowiska odpadów
komunalnych miasta Poznania, erozję wodną na stokach Góry Moraskiej oraz pożary. Plany miejscowe
nie odnoszą się w sposób bezpośredni do tego typu zagadnień, niemniej powinny zawierać ustalenia,
których realizacja pozwoli w pośredni sposób na przeciwdziałanie zarówno zagrożeniem wewnętrznym,
jak i zewnętrznym.
Należy również zaznaczyć, że duże zagrożenia zewnętrzne dla rezerwatu wynikają
z funkcjonowania ul. Meteorytowej. Negatywny wpływ tej drogi polega na: zabijaniu przez samochody
21
22
23
Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2007r., Nr 4, poz. 61
M.P. Nr 24, poz. 108
Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2009r., Nr 150, poz. 2514
18
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
migrujących zwierząt, emisji hałasu, zanieczyszczaniu powietrza spalinami oraz zaśmiecaniu
środowiska głównie przez spadające śmieci z przeładowanych śmieciarek, zmierzających
do pobliskiego składowiska w Suchym Lesie. Również brak uregulowanych poboczy ul. Meteorytowej
i brak wyraźnych granic legalnego parkingu skutkuje powiększaniem się powierzchni terenu,
wyjeżdżonych przez samochody przy zjazdach do lasu oraz zaśmiecaniem dalszych połaci lasu.
Od czasu powołania rezerwatu, niezależnie od działań związanych z użytkowaniem lasu,
prowadzone są działania ochronne, wynikające z ww. Rozporządzenia Nr 3/07 z 2007 r. w sprawie
ustanowienia planu ochrony, skupiające się na zagrożeniach zewnętrznych dla rezerwatu. Do takich
działań należą akcje sprzątania rezerwatu oraz otwarcie i odnowienie szlaku turystycznego i ścieżki
dydaktycznej. Działania te przyczyniły się do ukierunkowania ruchu turystycznego tylko w określonych
miejscach i w dużym stopniu zapobiegły dalszej dewastacji na skutek wydeptywaniu dzikich ścieżek.
W ramach działań ochronnych wykonano również progi przeciwerozyjne na stokach Góry Moraskiej.
Należy zaznaczyć, że dotychczasowa ochrona rezerwatu przyczyniła się do utrzymania jego
wartości przyrodniczych. Teren wciąż charakteryzuje się wybitnymi walorami przyrodniczymi,
występowaniem znacznej różnorodności i licznymi populacjami gatunków wymagających ochrony.
Na terenie tym występują gatunki grzybów, roślin i zwierząt oraz siedlisk roślinnych podlegających
ochronie prawnej (wymienione we wcześniejszych rozdziałach niniejszej prognozy).
Analizując otoczenie obszaru mpzp należy zauważyć ich powiązanie przestrzenne z odległymi
o około 520 m terenami leśnymi poligonu Biedrusko - stanowiącymi obszar mający znaczenie dla
Wspólnoty „Biedrusko” PLH300001. Również istotne jest powiązanie terenu rezerwatu i otuliny z doliną
Różanego Strumienia i lasami w dolinie Warty. Utrzymanie tych przyrodniczych powiązań
przestrzennych, poprzez odpowiednie zapisy projektu planu, powinno pozytywnie przyczynić się do
odnawiania i zróżnicowania puli genowej, zwłaszcza fauny. Ustalenia projektu planu mogą przyczynić
się do umożliwienia przemieszczania się zwierząt w terenie poprzez korytarze ekologiczne, jakimi są
między innymi naturalne cieki wodne wraz z otaczającymi je zadrzewieniami i zakrzewieniami. Z uwagi
na powyższe, za niezbędne uznaje się podjęcie kroków mających na celu zapobieganie niekorzystnym
przemianom w obrębie terenów leśnych, nieużytków i pół uprawnych, otaczających obszar rezerwatu.
Istotnym aspektem ochrony środowiska i przyrody w granicach planu jest ochrona terenów
leśnych rezerwatu, otuliny i wszystkich pozostałych terenów w zasięgu 200m od granic rezerwatu
(zgodnie z planem ochrony dla rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”24) przed skutkami silnej presji
turystycznej, będącej skutkiem rozwoju zabudowy mieszkaniowej na terenach sąsiednich.
Lasy, ze względu na położenie w granicy administracyjnej miasta, uznawane są za lasy
ochronne. Stosownie do ustawy z dnia z dnia 28 września 1991 o lasach25 ochrona gruntów leśnych
polega na:
1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne lub nierolnicze;
2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w drzewostanach
i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej i ruchów masowych ziemi;
3) przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek
działalności nieleśnej;
4) poprawianiu ich wartości użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich produkcyjności;
5) ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi.
Należy również wspomnieć, że omawiany obszar w przeszłości położony był w granicach
dawnego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Morasko” w Poznaniu, który posiadał status ochronny
do roku 200026.
Ze względu na wartość przyrodniczą terenów znajdujących się w granicach analizowanego
projektu mpzp (terenów rezerwatu, lasów oraz zieleni nieurządzonej, łąk i zadrzewień,
współtworzących północny klin zieleni miasta Poznania), istotnym zagadnieniem jest zapewnienie im
ochrony przed nowym zainwestowaniem, zwłaszcza rozwojem nowej zabudowy. Zagrożenie takie
dotyczy obszarów położonych poza terenami rezerwatu, na których ochronę przed zainwestowaniem
gwarantują przepisy odrębne – ustawa o ochronie przyrody, Rozporządzenie Nr 3/07 z dnia 10
stycznia 2007 r. Wojewody Wielkopolskiego w sprawie ustanowienia planu ochrony rezerwatu
24
25
26
Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2007r., Nr 4, poz. 61
Dz. U. 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zmianami
zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Morasko” został powołany Uchwałą nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja
1994r. w sprawie utworzenia użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (Dz. Urz. Woj. Pozn. Nr 12 poz.
126). Ze względu na wejście w życie ustawy z dnia 7 grudnia 2000r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody
(Dz. U. z 2001 Nr 3, poz. 21) tereny te straciły status ochronny.
19
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
przyrody „Meteoryt Morasko” oraz Zarządzenie Nr 5/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska
w Poznaniu z dnia 17 lipca 2009 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”. Ochronie przed
nowym zainwestowaniem na podstawie przepisów odrębnych polegają również lasy.
Pojawienie się nowych obiektów budowlanych w otoczeniu rezerwatu w sposób znaczący
mogłoby wpłynąć na zmianę warunków siedliskowych (dalsze obniżanie zwierciadła wód podziemnych
w wyniku zwiększenia udziału powierzchni trwale uszczelnionych), doprowadzając tym samym
do przyspieszenia tempa procesu ustępowania gatunków roślin i zwierząt wrażliwych na zmiany
w środowisku, w tym gatunków chronionych. Efekty oddziaływania tych zjawisk może spotęgować
dodatkowo pogorszenie jakości zasobów wodnych na skutek źle prowadzonej gospodarki wodnościekowej (brak kanalizacji sanitarnej, brak retencji wód opadowych i roztopowych na terenie ich
opadów) oraz gospodarki odpadami (nielegalne wyrzucanie odpadów na terenach leśnych
i nieużytkach).
Niepożądane zagrożenia, jakie mogą sporadycznie i lokalnie pojawić się w obszarze
opracowania mpzp, mogą wywołać inwestycje związane z istniejącymi magistralnymi sieciami
infrastruktury technicznej, zarówno podziemnymi jak i napowietrznymi. Napowietrzne sieci, poza
oczywistym negatywnym oddziaływaniem ich fundamentów na ziemię, dodatkowo wpływają na
degradację walorów krajobrazowych terenów, przez które przebiegają. W przypadku magistrali
wodociągowej, kolektora sanitarnego i kolektora deszczowego, projekt planu powinien uwzględniać
zakaz lub ograniczenie nasadzeń drzew i krzewów nad sieciami oraz w tzw. strefach ochronnych
(pasach roboczych), pasach terenów niezbędnych do prawidłowego prowadzenia prac
eksploatacyjnych. Szerokości te ustalane są przez gestorów sieci i uzależnione są głównie od średnicy
uzbrojenia.
Reasumując, z uwagi na występowanie obszarów oraz obiektów cennych przyrodniczo,
podlegających ochronie na podstawie przepisów prawa, a także ze względu na znaczenie tego obszaru
w strukturze przyrodniczej miasta Poznania, dla omawianego obszaru szczególnie istotna jest
realizacja celów ochrony przyrody, zdefiniowanych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie
przyrody27. Stosownie do tej ustawy, w planie miejscowym należy uwzględnić cele ochrony przyrody,
których realizacja zapewni utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, zachowanie
różnorodności biologicznej, zachowanie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz
z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony, ochronę
walorów krajobrazowych, wód powierzchniowych, zieleni oraz zadrzewień. W projekcie planu należy
w szczególności uwzględnić ustalenia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”
i konieczność ochrony pomników przyrody: głazu narzutowego i alei lipowej oraz plan urządzenia
lasów (dotyczące granic i powierzchni lasów).
4.
INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU
4.1.
Cel opracowania projektu planu
Obecnie na analizowanym obszarze nie obowiązuje żaden miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego.
Potrzeba sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Morasko Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu wynika z polityki przestrzennej
miasta, uwzgledniającej konieczność objęcia planami miejscowymi obszary cenne przyrodniczo,
współtworzące klinowo-pierścieniowy system zieleni miasta Poznania.
Plan miejscowy, niezależnie od ochrony rezerwatu i pomników przyrody, a także lasów na
podstawie przepisów odrębnych, pozwoli na konsekwentną ochronę przed zainwestowaniem również
terenów położonych w strefie 200 m od granicy rezerwatu, zgodnie z ustaleniami planu ochrony dla
rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”28, a także na zachowanie obecnego użytkowania na
pozostałych terenach położonych w granicy mpzp, współtworzących klin zieleni, a nie objętych
ochroną na podstawie przepisów odrębnych,.
Plan umożliwi ochronę wszystkich wyżej wymienionych terenów współtworzących północny
klin zieleni miasta Poznania i przyczyni się do zachowania unikalnych walorów przyrodniczych,
geologicznych i krajobrazowych obszaru. Opracowanie planu pozwoli na racjonalną i spójną
27
28
Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zmianami
Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2007r., Nr 4, poz. 61
20
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
gospodarkę przestrzenną z uwzględnieniem uwarunkowań istniejących na tym terenie oraz
zminimalizuje obecne lub wyeliminuje potencjalne zagrożenia dla ww. walorów terenu.
4.2.
Ustalenia projektu planu
Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Morasko - Radojewo Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu składa się z części tekstowej, sporządzonej
w formie projektu uchwały Rady Miasta Poznania oraz z części graficznej – rysunku projektu planu,
sporządzonego w skali 1:2 000.
W zakresie przeznaczenia terenów w projekcie planu ustalono:
•
tereny zieleni - rezerwatu przyrody w klinie zieleni, oznaczone symbolami 1-2ZN;
•
tereny lasów w klinie zieleni, oznaczone symbolami: 1-5ZL;
•
tereny zieleni nieurządzonej, pól, łąk, zadrzewień w klinie zieleni, oznaczone symbolami
1-4ZO;
•
tereny komunikacji dróg publicznych, oznaczone symbolami 1-4KD-Z, KD-L, KD-D.
Projekt planu ma charakter ochronny dla zachowania walorów przyrodniczych, geologicznych
i krajobrazowych obszaru. W większości przypadków tereny objęte projektem planu pełnią funkcje
przyrodniczą. Zmiana sposobu użytkowania terenu dotyczyć będzie tylko wąskiego pasa gruntu
leśnego na cele komunikacyjne. Zmiana ta wynika z konieczności poszerzenia ul. Meteorytowej,
na terenie oznaczonym symbolem 4KD-Z. Na pozostałych terenach projekt planu nie wprowadza
zmian w dotychczasowym sposobie użytkowania terenów.
Przeważającą część powierzchni obszaru objętego projektem planu zajmują tereny zieleni
(należące do północnego klina zieleni miasta Poznania) - łącznie zajmujące 97,88% powierzchni
projektu mpzp. Pozostałe 2,12% całkowitej powierzchni projektu planu zajmują drogi publiczne.
Istotnym zapisem projektu planu, zawartym w § 9, w zakresie granic i sposobów
zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie na podstawie przepisów odrębnych,
jest ustalenie zachowania granic i uwzględnienie ograniczeń dla rezerwatu przyrody wraz z otuliną
oraz działań wynikających z planu ochrony dla rezerwatu „Meteoryt Morasko”.
Zważywszy na łączną powierzchnię terenów zieleni, szczególnie istotne są ustalenia projektu
mpzp, w zakresie szczegółowych parametrów i wskaźników zagospodarowania, szczególnych
warunków zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu oraz zasad ochrony
środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego. W tym zakresie, dla terenów ZN, ZL i ZO, w projekcie
planu dla poszczególnych komponentów środowiska ustalono:
•
w zakresie kształtowania zieleni:
- na terenach ZN ochronę rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” i zagospodarowanie
zgodne z uwzględnieniem zapisu dotyczącego terenów lub obiektów podlegających ochronie
(§ 9),
- zachowanie pomników przyrody – alei lipowej i głazu narzutowego przy ul. Meteorytowej,
- na terenach ZL zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania terenów (za wyjątkiem
odlesienia pasa gruntu leśnego, niezbędnego dla poszerzenia ul. Meteorytowej na terenie
4KD-Z),
- na terenach ZL i ZO (z zastrzeżeniem § 9) dopuszczenie lokalizacji: dróg wewnętrznych,
ścieżek pieszych i rowerowych (na terenie 4ZL lokalizację ścieżki pieszo-rowerowej zgodnie
z rysunkiem planu), duktów leśnych, w tym przeznaczonych dla rekreacyjnej jazdy konnej
oraz drogowych obiektów inżynierskich związanych z ww. elementami zagospodarowania,
- na terenie 2ZL dopuszczenie zachowania zabudowy, a na pozostałych terenach zakaz
lokalizacji budynków;
•
w zakresie ochrony wód:
- na terenach ZL ochronę wód powierzchniowych,
- na terenie 2ZL odprowadzenie ścieków bytowych do szczelnych zbiorników
bezodpływowych i zakaz lokalizacji oczyszczalni ścieków,
- na terenach ZN, ZL i ZO zagospodarowanie wód opadowych lub roztopowych w granicach
terenów,
- odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych z terenów komunikacji do kanalizacji
deszczowej lub rowów przydrożnych, z zastrzeżeniem stosowania nawierzchni
przepuszczalnych na terenach dróg wewnętrznych,
- na terenach 2-4ZO zachowanie ciągłości systemu drenarskiego;
21
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
•
w zakresie ochrony powietrza:
- na terenie 2ZL dopuszczenie stosowania indywidualnych systemów grzewczych oraz zakaz
stosowania w budynkach pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe, z wyjątkiem paliw
odnawialnych z biomasy.
Na prawie całym obszarze projekt planu zakazuje lokalizacji budynków. Jedynym terenem,
na którym projekt planu dopuszcza zachowanie istniejącej zabudowy, jest teren lasu oznaczony
symbolem 2ZL. Projekt mpzp dopuszcza tu zachowanie zabudowy zgodnie z liniami zabudowy,
określonymi na rysunku planu, wyłącznie związanej z prowadzeniem gospodarki leśnej, w tym
leśniczówki. W przypadku lokalizacji tejże zabudowy, projekt ustala:
•
powierzchnię zabudowy nie większą niż 500 m2,
•
udział powierzchni biologicznie czynnej nie mniejszy niż 60% terenu,
•
wysokość budynku nie więcej niż 9 m,
•
dachy strome o kącie pochylenia połaci dachowych od 25º do 45º.
Projekt mpzp dla wszystkich terenów w zakresie zasad ochrony i kształtowania ładu
przestrzennego (z zastrzeżeniem § 9), ustala:
•
zakaz lokalizacji:
− tymczasowych obiektów budowlanych,
− reklam,
− nowych napowietrznych sieci infrastruktury technicznej,
− ogrodzeń, za wyjątkiem służących zapewnieniu bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz
potrzebom gospodarki leśnej, w tym leśniczówki;
•
dopuszczenie lokalizacji:
− tablic informacyjnych,
− na terenie 2ZL szyldów o powierzchni nie większej niż 1 m2,
− obiektów małej architektury,
− sieci infrastruktury technicznej, z zastrzeżeniem ww. zakazu dotyczącego nowych
napowietrznych sieci infrastruktury technicznej,
− budowli i urządzeń hydrotechnicznych.
Projekt planu dla zapewnienia właściwej obsługi komunikacyjnej terenów zieleni
(z zastrzeżeniem § 9) ustala:
•
na terenach ZL i ZO dostęp do przyległych dróg publicznych bezpośrednio lub poprzez drogi
wewnętrzne,
•
na terenach ZL i ZO dopuszczenie lokalizacji: dróg wewnętrznych, ścieżek pieszych
i rowerowych (na terenie 4ZL lokalizację ścieżki pieszo-rowerowej zgodnie z rysunkiem
planu), duktów leśnych, w tym przeznaczonych dla rekreacyjnej jazdy konnej oraz drogowych
obiektów inżynierskich związanych z ww. elementami zagospodarowania,
•
na terenie 2ZL zapewnienie 3 stanowisk postojowych dla samochodów,
•
na terenie 2ZO zachowanie istniejącego parkingu o nawierzchni przepuszczalnej, wskazanego
na rysunku planu.
Stosunkowo małą powierzchnię obszaru opracowania, w porównaniu do terenów zieleni,
zajmują wskazane na rysunku planu tereny komunikacyjne. W zakresie szczegółowych parametrów
i wskaźników zagospodarowania tych terenów, projekt planu ustala lokalizację dróg publicznych:
•
zbiorczych 1-3KD-Z - fragment ul. Meteorytowej od wsi Morasko do ul. Alejowej w gm. Suchy
Las oraz zbiorczej 4KD-Z - fragment ul. Meteorytowej od ul. Leśnej w gm. Suchy Las do
ul. Morasko,
•
dojazdowej KD-D - fragment ul. Meteorytowej między ww. ulicami: Alejową i Leśną,
•
lokalnej KD-L - prowadzącej bezpośrednio do składowiska odpadów komunalnych w Suchym
Lesie.
Projekt planu przewiduje poszerzenie drogi 4KD-Z i wyznacza nową linię rozgraniczającą tej
drogi, co skutkuje koniecznością zmiany przeznaczenia pasa gruntu leśnego, położonego po
wschodniej stronie ul. Meteorytowej, na cele nieleśne.
Na drogach publicznych ustalono:
•
lokalizację jezdni o dwóch pasach ruchu na terenach 1i 2KD-Z, KD-L,
•
lokalizację fragmentów jezdni o dwóch pasach ruchu na terenach 3 i 4KD-Z, KD-D,
•
zakaz lokalizacji miejsc postojowych,
22
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
•
•
na terenie 4KD-Z dopuszczenie lokalizacji chodnika,
na terenie KD-D dopuszczenie stosowania technicznych elementów uspokojenia ruchu.
W zakresie zasad modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji dla ww. terenów
komunikacji ustalono:
•
szerokość w liniach rozgraniczających, zgodnie z rysunkiem planu,
•
zachowanie ciągłości powiązań elementów pasa drogowego, w szczególności jezdni i ścieżki
pieszo-rowerowej, w granicach obszaru planu (ze ścieżką pieszo-rowerową na terenie
4ZL oraz dopuszczonymi na terenach ZL i ZO (z zastrzeżeniem § 9) lokalizacjami: dróg
wewnętrznych, ścieżek pieszych i rowerowych) oraz z zewnętrznym układem komunikacyjnym
(z uwzględnieniem ustaleń planu),
•
parametry układu drogowego zgodnie z klasyfikacją w zakresie niedefiniowanym ustaleniami
planu,
•
dopuszczenie lokalizacji, z uwzględnieniem zapisu dotyczącego terenów lub obiektów
podlegających ochronie, dodatkowych, innych niż ustalone planem, elementów układu
drogowego oraz drogowych obiektów inżynierskich.
Na terenach dróg publicznych projekt planu, w zakresie zasad kształtowania przestrzeni
publicznych, ustala spójne zagospodarowanie poszczególnych elementów pasów drogowych
w zakresie oświetlenia oraz nawierzchni: jezdni, chodników i ścieżek rowerowych.
W obszarze opracowania zlokalizowane są sieci infrastruktury technicznej. Zgodnie
ze szczególnymi warunkami zagospodarowania terenów oraz ograniczeń w ich użytkowaniu
(z zastrzeżeniem § 9), przy nasadzeniach drzew i krzewów ustalono konieczność uwzględnienia
przebiegu sieci infrastruktury technicznej, w tym magistrali wodociągowej wskazanej na rysunku planu
oraz urządzeń melioracji wodnych. W zakresie zasad modernizacji, rozbudowy i budowy systemów
infrastruktury technicznej ustalono (z zastrzeżeniem § 9): powiązanie sieci infrastruktury technicznej
z układem zewnętrznym, zapewnienie dostępu do sieci oraz dopuszczenie robót budowlanych
w zakresie sieci infrastruktury technicznej, w tym w szczególności: sieci wodociągowej, kanalizacyjnej,
gazowej, elektroenergetycznej, telekomunikacyjnej, systemu monitoringu wizyjnego, służb
ratowniczych i bezpieczeństwa publicznego. W zakresie zasad ochrony i kształtowania ładu
przestrzennego, (z uwzględnieniem zapisu dotyczącego terenów lub obiektów podlegających
ochronie), ustalono zakaz lokalizacji: nowych napowietrznych sieci infrastruktury technicznej
i dopuszczono lokalizację pozostałych sieci infrastruktury technicznej oraz budowli i urządzeń
hydrotechnicznych.
4.3.
POWIĄZANIE USTALEŃ PROJEKTU PLANU Z INNYMI DOKUMENTAMI
Stosownie do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, zapisy projektu planu miejscowego muszą być zgodne z zapisami studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a rada gminy uchwala plan
miejscowy dopiero po stwierdzeniu, że nie narusza on ustaleń studium. Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy sporządza się w celu określenia polityki
przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego.
W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania29
(dalej określanym jako Studium), obszar projektu planu „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat
Meteoryt Morasko w Poznaniu położony jest w podstrefie B5 -Morasko, na terenach wyłączonych
z zabudowy, w granicach klina zieleni.
W Studium na obszarze objętym projektem mpzp znajdują się:
•
tereny rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”, oznaczone symbolem ZN,
•
tereny zieleni otwartej: lasy, doliny rzek i strumieni, jeziora, tereny rolnicze – współtworzące
klinowo – pierścieniowy system zieleni, oznaczone symbolem ZKO,
•
teren komunikacyjny, ulica zbiorcza – ul. Meteorytowa, oznaczona symbolami kZ.041.2.
i kZ.041.1.
Studium w granicach projektu planu wskazuje elementy struktury przestrzennej, jakimi są dwa
punkty widokowe: oznaczony cyfrą 8 - zlokalizowany na południowy-wschód od Góry Moraskiej
29
Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 18 stycznia 2008 r
23
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
(w kierunku południowym) i oznaczony cyfrą 5 - zlokalizowany przy południowym końcu
ul. Morenowej (w kierunku południowym).
Obszar projektu planu stanowi część wyznaczonego w Studium obszaru zamierzeń
planistycznych, dla którego istnieje zasadność sporządzenia mpzp.
Ponieważ podstrefa B5 -Morasko charakteryzuje się dużym udziałem terenów otwartych
o cennych walorach przyrodniczych, ważne było dostosowanie projektu mpzp do poniższych ustaleń
Studium:
•
zakazu lokalizowania na terenach ZKO i ZN urządzeń reklamowych,
•
dopuszczenia lokalizowania urządzeń informacyjnych,
•
nie przysłaniania panoram widocznych z punktów widokowych 5 i 8 zabudową i innymi
obiektami budowlanymi w podstrefie,
•
dążenie do wykształcenia nowych punktów lub ciągów widokowych, w celu wyeksponowania
panoram na otwarte tereny zieleni,
•
kształtowanie nowych układów przestrzennych zapewniających powiązania z chronionymi
terenami otwartymi podstrefy, poprzez stworzenie ciągów rekreacyjnych,
•
dążenie do poprawy jakości wód podziemnych i powierzchniowych, w tym Różanego Potoku
(w niniejszym opracowaniu użyto nazwy Strumień Różany), poprzez zmniejszenie obciążeń,
wyeliminowanie zrzutów ścieków bytowych oraz przemysłowych do wód powierzchniowych
i gruntowych,
Projekt planu „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu
jest zgodny ze wszystkimi powyższymi zapisami Studium.
•
•
W Studium w zakresie kierunków i zasady ochrony terenów otwartych ustalono:
zasady ochrony dla obszarów i obiektów cennych przyrodniczo objętych formami ochrony
przyrody dotyczące:
- rezerwatu „Meteoryt Morasko” - ZN,
- obiektów przyrodniczych wpisanych do wojewódzkiego rejestru pomników przyrody: alei
lipowej (wpisanej do Wojewódzkiego Rejestru Pomników Przyrody pod nr 324/6) oraz
głazu narzutowego (wpisanego do Wojewódzkiego Rejestru Pomników Przyrody pod
nr 924/94),
kierunki i zasady ochrony terenów otwartych współtworzących klinowo–pierścieniowy system
zieleni – ZKO, w ramach których:
- wymaga się zachowania terenów otwartych z jednoczesnym podnoszeniem ich walorów
przyrodniczych i estetycznych,
- wymaga się ochrony istniejących i realizacji nowych powiązań terenów otwartych,
zapewniających ciągłość korytarzy ekologicznych,
- dopuszcza się: wprowadzenie dolesień i zadrzewień; wprowadza się zakaz lokalizowania
nowych oraz rozbudowy istniejących obiektów budowlanych, z wyjątkiem:
→ utrzymania istniejącego zainwestowania;
→ ścieżek rekreacyjnych, a także obiektów małej architektury;
→ obiektów służących ochronie przyrody, obiektów niezbędnych dla właściwego
gospodarowania zasobami wodnymi, infrastruktury technicznej oraz infrastruktury
transportowej, których przebieg i zasady realizacji zostaną wyznaczone w oparciu
o szczegółową waloryzację przyrodniczą;
→ tablic informacyjnych dotyczących przyrody.
Wszystkie zawarte w projekcie planu ustalenia są zgodne z wyżej przytoczonymi zapisami
Studium, dotyczącymi zasad ochrony dla obszarów i obiektów cennych przyrodniczo objętych formami
ochrony przyrody oraz kierunków i zasad ochrony terenów otwartych współtworzących klinowo–
pierścieniowy system zieleni.
Z uwagi na położenie w granicach projektu mpzp rezerwatu przyrody, analizowany projekt
planu powiązany jest również z przepisami odrębnymi, odnoszącymi się w sposób bezpośredni do
tegoż rezerwatu:
•
Obwieszczenia Wojewody Wielkopolskiego z dnia 4 października 2001 r. w sprawie ogłoszenia
wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Wlkp.
z 2001r., Nr 123, poz. 2401),
24
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
•
Rozporządzenia Nr 3/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 10 stycznia 2007 r. w sprawie
ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” (Dz. Urz. Woj. Wlkp.
z 2007r., Nr 4, poz. 61), w którego treści czytamy między innymi, że:
„§ 2.1.Celem ochrony przyrody w rezerwacie są: zachowanie obszaru upadku meteorytu
żelaznego i fragmentu lasu gradowego z rzadkimi gatunkami roślin oraz ochrona szaty
roślinnej i walorów geologicznych szczytowej partii Góry Moraskiej”.
„§ 7. Wprowadza się następujące ustalenia do studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego, planu zagospodarowania przestrzennego Województwa Wielkopolskiego
dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych: W pasie 200 m od
rezerwatu:
nie zmieniać kategorii użytkowania gruntu z wyjątkiem zmiany na las,
nie wprowadzać zabudowy oraz obiektów infrastruktury technicznej
i komunikacyjnej,
gospodarkę rolną i leśną prowadzić w sposób nie zagrażający istnieniu
rezerwatu.”
•
Zarządzenia Nr 5/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 17 lipca
2009 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2009 r.,
Nr 150, poz. 2514).
W § 9 tekstu uchwały projektu mpzp powołując się na przepisy odrębne, ustala się
zachowanie granic i uwzględnienie ograniczeń dla rezerwatu przyrody wraz z otuliną oraz wynikających
z planu ochrony dla rezerwatu „Meteoryt Morasko”. Do tego ustalenia odnosi się większość pozostałych
zapisów projektu planu. Dopuszczenie na terenie 2ZL zachowania zabudowy, a na pozostałych
terenach zakaz lokalizacji budynków, są zgodne z zapisami ww.: Rozporządzenia Nr 3/07, Zarządzenia
Nr 5/09 i Studium.
Również prawidłowe i zgodne z ww. dokumentami są zapisy dla obszarów położonych poza
rezerwatem, jego otuliną i strefą 200 m, wskazywaną w planie ochrony dla rezerwatu, ustalające na
terenach ZL zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania terenów, oraz dopuszczenie
na terenach ZL i ZO (z zastrzeżeniem § 9) lokalizacji: dróg wewnętrznych, ścieżek pieszych
i rowerowych (na terenie 4ZL lokalizację ścieżki pieszo-rowerowej zgodnie z rysunkiem planu),
duktów leśnych, w tym przeznaczonych dla rekreacyjnej jazdy konnej oraz drogowych obiektów
inżynierskich związanych z ww. elementami zagospodarowania.
4.4.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń
projektu planu
W przypadku terenów rezerwatu przyrody oraz lasów nie przewiduje się zmian ich
przeznaczenia oraz znaczących zmian w ich zagospodarowaniu w przypadku odstąpienia od realizacji
ustaleń mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko. Ich podstawowe
funkcje podlegają ochronie na podstawie przepisów odrębnych – lasy na podstawie ustawy z dnia
z dnia 28 września 1991 r. o lasach, rezerwat na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody, a także na postawie Rozporządzenia Nr 3/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia
10 stycznia 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”
i Zarządzenia Nr 5/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 17 lipca 2009 r.
w sprawie rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”. Wszelkie działania inwestycyjne prowadzone na
terenach rezerwatu oraz w lasach będą musiały być zgodne z ww. przepisami odrębnymi.
Odstąpienie od realizacji ustaleń planu umożliwi natomiast zmianę przeznaczenia oraz sposobu
zagospodarowania terenów położonych we wschodniej części obszaru planu – obecnych gruntów
ornych i nieużytków – które obecnie nie podlegają ochronie na podstawie przepisów odrębnych.
Grunty te, ze względu na bliskość terenów o wysokich walorach przyrodniczych, krajobrazowych
i rekreacyjnych, a jednocześnie bliskie sąsiedztwo terenów zabudowy mieszkaniowej oraz dróg
publicznych, są terenami atrakcyjnymi dla potencjalnych inwestorów. Ze względu na niewielką
odległość terenów zabudowy mieszkaniowej może okazać się, że zaistnieje możliwość podjęcia działań
inwestycyjnych, realizowanych na podstawie decyzji o warunkach zabudowy.
Działania te będą powodować przekształcenia środowiska przyrodniczego w granicach
przedmiotowych działek. To, jaki będzie ich rodzaj oraz wielkość będzie uzależnione od zasięgu oraz
intensywności planowanych inwestycji budowlanych. Niezależnie od rodzaju inwestycji budowlanych,
25
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
działania te będą jednak niezgodne z polityką przestrzenną, określoną dla przedmiotowego obszaru
w Studium, zakładającą pozostawienie tych terenów jako wyłączonych z zabudowy, współtworzących
klinowo-pierścieniowy system zieleni (tereny oznaczone w Studium symbolem ZKO – tereny otwarte:
lasy, doliny rzek i strumieni, jeziora, tereny rolnicze – współtworzące klinowo-pierścieniowy system
zieleni).
W przypadku podjęcia działań inwestycyjnych na terenach położonych we wschodniej części
planu (na terenach oznaczonych w planie 1-4ZO) przekształcenia zachodzące w środowisku będą
zarówno długoterminowe, jak i krótkoterminowe. Do zmian długofalowych można zaliczyć
przekształcenia powierzchni ziemi, wynikające z uszczelnienia jej fragmentów i wprowadzenia
zabudowy, rozbudowy infrastruktury oraz komunikacyjnej, ograniczenie powierzchni infiltracyjnych i
zmniejszenie zasilania wód podziemnych, zmiana składu gatunkowego szaty roślinnej, występującej na
terenie inwestycji, zmiany uwarunkowań krajobrazowych w obrębie inwestycji. Zmiany
krótkoterminowe związane będą z emisjami zanieczyszczeń środowiska, generowanymi podczas
prowadzenia prac budowlanych. Będzie to głównie zwiększenie natężenia hałasu, wzrost
zanieczyszczenia atmosfery, wzrost zapylenia.
Reasumując, do najistotniejszych procesów, mających wpływ na kierunki i intensywność
przekształceń środowiska omawianego obszaru, jakie mogłyby wystąpić w przypadku braku realizacji
ustaleń planu miejscowego, należą:
•
presja inwestycyjna, polegająca na rozwoju zabudowy wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą
techniczną i komunikacyjną na działkach położonych we wschodniej części obszaru planu, na
obecnych terenach rolnych i nieużytkach,
•
w przypadku rozwoju zabudowy mieszkaniowej zwiększenie ruchu turystycznego
na teren rezerwatu oraz lasów.
W związku z powyższym, do najważniejszych, potencjalnych zmian w środowisku, jakie
mogłyby wystąpić w przypadku braku realizacji ustaleń planu miejscowego, zaliczyć można m.in.:
•
zmniejszenie zasobów biologicznych w granicach potencjalnych inwestycji budowlanych –
ograniczenie zasięgu powierzchni biologicznie czynnej, a tym samym i zmniejszenie
powierzchni zapewniającej infiltrację wód opadowych oraz obniżanie poziomu wód
podziemnych, usunięcie części zieleni, ograniczenie przestrzeni życiowej dla zwierząt oraz
w efekcie zmniejszenie różnorodności biologicznej,
•
zwiększenie emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz hałasu na skutek zwiększenia ruchu
samochodowego, zwłaszcza na ul. Meteorytowej,
•
zwiększenie fragmentaryzacji terenu współtworzącego klinowo-pierścieniowy system zieleni
miasta Poznania,
•
zmiana uwarunkowań krajobrazowych na skutek pojawienia się nowych terenów
budowlanych.
5.
CELE
OCHRONY
ŚRODOWISKA
USTANOWIONE
NA
SZCZEBLU
MIĘDZYNARODOWYM, KRAJOWYM I LOKALNYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
Akcesja Polski do Unii Europejskiej nałożyła na Polskę nowe obowiązki, wynikające
z konieczności dostosowania prawa polskiego do regulacji unijnych. Ochrona środowiska wraz
z Traktatem z Maastricht (1991) włączona została przez Wspólnoty Europejskie do spisu ich stałych
zadań, dla których określono cele działań zapobiegawczych i regulujących. Obecnie prawo Unii
Europejskiej regulujące ochronę środowiska liczy sobie kilkaset aktów prawnych, obejmujących
dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i zalecenia.
Do priorytetów Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska zaliczyć należy m.in.
przeciwdziałanie zmianom klimatu, ochronę różnorodności biologicznej, ograniczenie wpływu
zanieczyszczenia na zdrowie, a także lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych.
Do dokumentów rangi międzynarodowej – wspólnotowej – formułujących cele ochrony
środowiska, istotne z punktu widzenia projektu mpzp dla „Morasko - Radojewo - Umultowo” Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu, zaliczyć można:
•
Dyrektywę Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych
(91/271/EWG), nakładającą na Państwa Członkowskie wymóg wyposażenia aglomeracji
w systemy zbierania ścieków komunalnych – realizowany w projekcie mpzp poprzez ustalenie
odprowadzania na terenie 2ZL ścieków bytowych do szczelnych zbiorników bezodpływowych
i zakaz lokalizacji oczyszczalni ścieków.
26
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
•
Dyrektywę Rady z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością
otaczającego powietrza (96/62/WE), nakładającą na Państwa Członkowskie obowiązek
utrzymania jakości powietrza tam, gdzie jest ona dobra, oraz jej poprawie w pozostałych
przypadkach - cel szczególnie istotny w kontekście obowiązywania dla Poznania Programu
ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań, realizowany w projekcie mpzp poprzez
zakaz stosowania w budynkach na terenie 2ZL pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe,
z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy.
Na szczeblu krajowym cele ochrony środowiska ustanawiają strategiczne dokumenty rządowe:
II Polityka Ekologiczna Państwa oraz Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą
do roku 2016. Oba te dokumenty respektują zapisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r.,
mówiące o konieczności zapewnienia przez Rzeczypospolitą Polską ochrony środowiska kierując się
zasadą zrównoważonego rozwoju oraz konieczności zapewnienia przez władze publiczne
bezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
II Polityka Ekologiczna Państwa
Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest zasada zrównoważonego rozwoju,
ustanowiona w ramach Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992 r. Podstawowym
założeniem zrównoważonego rozwoju jest takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych
sektorach gospodarki i życia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie
zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku, możliwości korzystania z nich zarówno przez obecne
jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów
przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym,
ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne
traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania
zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki.
Podstawowym celem polityki jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju, czyli
mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodniczych. Wśród metod realizacji polityki
ekologicznej państwa priorytet ma stosowanie tzw. dobrych praktyk gospodarowania i systemów
zarządzania środowiskowego, które pozwalają powiązać efekty gospodarcze z efektami ekologicznymi,
zwłaszcza w przemyśle i energetyce, transporcie, rolnictwie, leśnictwie, budownictwie i gospodarce
komunalnej, zagospodarowaniu przestrzennym, turystyce, ochronie zdrowia, handlu i działalności
obronnej.
Cele szczegółowe polityki ekologicznej państwa ujęto w dwóch grupach: w sferze racjonalnego
użytkowania zasobów naturalnych i w zakresie jakości środowiska. Wśród nich, w kontekście zakresu
ustaleń projektu mpzp „Morasko – Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu,
wymienić należy m.in.:
•
racjonalizację użytkowania wody, jakość wód, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy
ustalające zasady prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej: na terenie 2ZL odprowadzenie
ścieków bytowych do szczelnych zbiorników bezodpływowych i zakaz lokalizacji oczyszczalni
ścieków, w zakresie wód powierzchniowych: ochronę wód powierzchniowych na terenach ZL,
w zakresie wód opadowych i roztopowych: na terenach ZN, ZL i ZO zagospodarowanie wód
opadowych lub roztopowych w granicach terenów, odprowadzanie wód opadowych lub
roztopowych z terenów komunikacji do kanalizacji deszczowej lub rowów przydrożnych,
z zastrzeżeniem stosowania nawierzchni przepuszczalnych na terenach dróg wewnętrznych,
na terenach 2-4ZO zachowanie ciągłości systemu drenarskiego;
•
jakość powietrza, zmiany klimatu, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające,
na terenie 2ZL dopuszczenie stosowania indywidualnych systemów grzewczych
z zastrzeżeniem zakazu stosowania w budynkach pieców i trzonów kuchennych na paliwo
stałe, z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy;
•
różnorodność biologiczną i krajobrazową, realizowany w projekcie planu poprzez ochronę
rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” oraz pomników przyrody: alei lipowej i głazu
narzutowego, ustalenie na całym obszarze projektu planu zakazu lokalizacji budynków,
z wyjątkiem terenu 2ZL, zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania terenów: na
terenach 1-5ZL - lasów, 1-4ZO - zieleni nieurządzonej, pól, łąk i zadrzewień, ochronę wód
powierzchniowych na terenach ZL.
27
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
Ponadto, dokument wskazuje na konieczność stworzenia spójnego wewnętrznie systemu
prawa ochrony środowiska, dostosowanego do wymagań unijnych. Wymaga poddania dokumentów
programowych z dziedziny ochrony środowiska (planów, strategii, polityk, itp.) ocenie ekologicznej
skuteczności lub ocenie oddziaływania na środowisko (w formie strategicznych ocen oddziaływania
na środowisko), ocenie efektywności kosztowej, konsultacjom społecznym, ocenie zgodności
z wymogami Unii Europejskiej.
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 stanowi
załącznik do uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyjęcia
Polityki. Sporządzona została przez Ministerstwo Środowiska, zgodnie z wymogiem ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Omawiany dokument określa cele
średniookresowe do 2016 r. oraz wskazuje kierunki działań do wykonania w latach 2009-2012
w odniesieniu do zagadnień związanych z:
•
kierunkami działań systemowych,
•
ochroną zasobów naturalnych,
•
poprawą jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
Wśród działań systemowych dokument wymienia aspekt ekologiczny w planowaniu
przestrzennym i w jego ramach cel dotyczący podnoszenia roli planowania przestrzennego, które
powinno być podstawą lokalizacji nowych inwestycji. Wskazuje się na konieczność wdrażania
wytycznych, dotyczących uwzględnienia w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań
ochrony środowiska i gospodarki wodnej, wdrożenie przepisów, umożliwiających przeprowadzenie
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko już na etapie studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy, zatwierdzenie wszystkich obszarów europejskiej sieci
Natura 2000, uwzględnianie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, określenie zasad
ustalania progów tzw. chłonności środowiskowej oraz pojemności przestrzennej zależnie od typu
środowiska, uwzględniania w planach wyników monitoringu środowiska.
Na szczeblu gminnym wyraz realizacji Polityki stanowi Program Ochrony Środowiska dla Miasta
Poznania na lata 2009-2012. Program określił zadania w zakresie ochrony środowiska dla Poznania dla
okresu czteroletniego (lata 2009-2012) oraz zdefiniował cele średniookresowe dla miasta do roku
2015. Wskazuje działania strategiczne, obejmujące cele i kierunki działań realizowanych
w Poznaniu w zakresie ochrony środowiska, podzielone na trzy bloki tematyczne, w tym:
•
cele i priorytety o charakterze systemowym obejmującym rozwój społeczno-gospodarczy
gminy w powiązaniu z ochroną środowiska,
•
cele i priorytety w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania
zasobów przyrody,
•
cele i priorytety w zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
Część z celów znajduje swoje odzwierciedlenie w zapisach omawianego projektu mpzp. Są to
cele dotyczące:
•
ochrony powierzchni ziemi i gleb, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające na
terenie 2ZL zachowanie zabudowy zgodnie z liniami zabudowy, określonymi na rysunku
planu, wyłącznie związanej z prowadzeniem gospodarki leśnej, w tym leśniczówki,
powierzchnię zabudowy nie większą niż 500 m2 i udział powierzchni biologicznie czynnej nie
mniejszy niż 60% oraz zakaz lokalizacji budynków na pozostałych terenach;
•
poprawy jakości wód powierzchniowych i zapewnienia odtwarzalności zasobów wód
podziemnych, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające zasady prowadzenia
gospodarki wodno-ściekowej: na terenie 2ZL odprowadzenie ścieków bytowych do szczelnych
zbiorników bezodpływowych i zakaz lokalizacji oczyszczalni ścieków, w zakresie wód
powierzchniowych, ochronę wód powierzchniowych na terenach ZL, w zakresie wód
opadowych i roztopowych, na terenach ZN, ZL i ZO zagospodarowanie wód opadowych lub
roztopowych w granicach terenów, odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych
z terenów komunikacji do kanalizacji deszczowej lub rowów przydrożnych, z zastrzeżeniem
stosowania nawierzchni przepuszczalnych na terenach dróg wewnętrznych, na terenach
2-4ZO zachowanie ciągłości systemu drenarskiego;
•
osiągnięcia najwyższej jakości powietrza oraz lokalnego wyeliminowania negatywnego
oddziaływania na środowisko, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające, na
terenie 2ZL dopuszczenie stosowania indywidualnych systemów grzewczych z zastrzeżeniem
28
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
zakazu stosowania w budynkach pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe, z wyjątkiem
paliw odnawialnych z biomasy.
Ponadto, projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Morasko - Radojewo
- Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu realizuje cele ochrony przyrody wynikające z:
•
Rozporządzenia Nr 3/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 10 stycznia 2007 r. w sprawie
ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”,
•
Zarządzenie Nr 5/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 17 lipca
2009 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”,
•
wpisu do Wojewódzkiego Rejestru Pomników Przyrody pod nr 324/6 alei lipowej przy
ul. Meteorytowej,
•
wpisu do Wojewódzkiego Rejestru Pomników Przyrody pod nr 924/94 głazu narzutowego.
Analizę ww. aktów prawa zawiera rozdział 4.3. Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi
dokumentami.
6.
PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO
6.1.
Oddziaływanie na powierzchnię ziemi
W kontekście oceny oddziaływań na środowisko przyrodnicze, przekształcenia powierzchni
ziemi są szczególnie istotne, powodują bowiem zmiany wśród pozostałych komponentów środowiska
przyrodniczego i należą do zmian trwałych. Antropogeniczne przeobrażenia powierzchni ziemi
związane są z działaniami techniczno-inżynieryjnymi. Zasięg zmian warunkowany jest skalą
projektowanych w planach inwestycji oraz głębokością prowadzonych prac ziemnych.
Projekt planu przewiduje naruszenie powierzchni ziemi tylko w zasięgu wąskiego pasa gruntu
leśnego, położonego po wschodniej stronie ul. Meteorytowej (na odcinku oznaczonym symbolem
4KD-Z), w związku z koniecznością poszerzenia drogi. Na pozostałych terenach projekt planu nie
wprowadza zmian w dotychczasowym sposobie użytkowania terenów, zatem nie przewiduje również
zmian powierzchni ziemi.
Projekt mpzp „Morasko – Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu na
prawie wszystkich terenach zakazuje lokalizacji budynków. Jedynym terenem, na którym projekt planu
dopuszcza zachowanie istniejącej zabudowy jest teren lasu, oznaczony symbolem 2ZL, na którym
obecnie znajdują się zabudowania leśniczówki Morasko. Projekt mpzp dopuszcza na terenie 2ZL
zachowanie zabudowy zgodnie z liniami zabudowy, określonymi na rysunku planu, wyłącznie
związanej z prowadzeniem gospodarki leśnej, w tym leśniczówki. Jest to teren już wyposażony
w infrastrukturę techniczną, a zatem o trwale przekształconej powierzchni ziemi. Biorąc pod uwagę
potrzebę ograniczania skali oraz zasięgu trwałych zmian w środowisku przyrodniczym, projekt planu
dla terenu 2ZL ustala maksymalną powierzchnię zabudowy nie większą niż 500m2 oraz udział
powierzchni biologicznie czynnej nie mniejszy niż 60% terenu i dopuszcza lokalizację 3 stanowisk
postojowych dla samochodów. Pozwoli to na ograniczenie przestrzeni, na której może dojść do
nieodwracalnych zmian powierzchni ziemi.
Na pozostałych terenach projekt planu zachowuje dotychczasowe sposoby użytkowania
terenów zieleni i zakazuje lokalizacji budynków, zatem pozostawia niezmienione wszystkie
dotychczasowe powierzchnie biologicznie czynne.
Projekt planu zachowuje funkcjonujący obecnie układ komunikacyjny, bez propozycji jego
rozbudowy o nowe ulice. Przewiduje jedynie poszerzenie drogi 4KD-Z, kosztem wąskiego pasa terenu
leśnego (obecnie bardzo zdewastowanego i miejscami pozbawionego okrywy roślinnej). Projekt planu
na terenie 2ZO zachowuje istniejący parking o nawierzchni przepuszczalnej. Ustalenie na rysunku
planu granic terenów komunikacyjnych i ww. parkingu, zmniejszają prawdopodobieństwo
przeznaczenia nowych powierzchni ziemi pod funkcje komunikacyjne lub dla celu parkowania.
Jednocześnie na terenach komunikacyjnych, oprócz jezdni o dwóch pasach ruchu, projekt dopuszcza
realizację: chodnika na terenie 4KD-Z i technicznych elementów uspokojenia ruchu na terenach
KD-D, co może wpłynąć na wyeliminowanie z tych terenów pozostałości fragmentów terenów
biologicznie czynnych oraz trwałe zmiany właściwości gruntu, spowodowane pracami ziemnymi
w obrębie poszerzenia terenu 4KD-Z i modernizacją ww. terenów komunikacyjnych.
Poszerzenie drogi 4KD-Z spowoduje trwałe negatywne oddziaływanie na powierzchnię ziemi.
Jednak docelowa modernizacja terenów komunikacyjnych 4KD-Z i KD-D powinna przynieść
29
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
pozytywne rezultaty w zakresie oddziaływania na powierzchnię ziemi i ochrony wartościowszych
biologicznie, a obecnie zadeptywanych, terenów przylegających do ww. dróg publicznych.
Poza terenami komunikacyjnymi, z zastrzeżeniem ustaleń § 9, na terenach ZL i ZO projekt
planu dopuszcza lokalizację: dróg wewnętrznych, ścieżek pieszych i rowerowych (na terenie 4ZL
lokalizację ścieżki pieszo-rowerowej zgodnie z rysunkiem planu), duktów leśnych, w tym
przeznaczonych dla rekreacyjnej jazdy konnej oraz drogowych obiektów inżynierskich związanych
z ww. elementami zagospodarowania. Realizacja ww. elementów zagospodarowania terenów wiązać
się będzie z minimalną utratą powierzchni biologicznie czynnych w stosunku do strat powodowanych
przez szkody wywołane niekontrolowanym wydeptywaniem terenów.
Na skutek dopuszczonych w planie robót w zakresie modernizacji, rozbudowy i budowy
systemów infrastruktury technicznej mogą również nastąpić trwałe negatywne zmiany
w ukształtowaniu terenu oraz właściwościach fizycznych i chemicznych podłoża. W związku
z prowadzeniem prac może dojść do przekształcenia powierzchni ziemi o charakterze lokalnym
i czasowym, wynikającym z konieczności wykonania wykopów, a także przemieszczenia lub
wprowadzania nowych elementów infrastruktury technicznej. Umieszczenie pod powierzchnią terenu
elementów wchodzących w skład sieci infrastruktury może za sobą nieść trwałe negatywne
oddziaływanie na warunki gruntowe. Odpowiednie zabezpieczenie tego typu instalacji będzie
najprawdopodobniej wymagało umieszczenia w glebie materiałów wpływających na zmianę
właściwości gruntu. Należy jednak zaznaczyć, że powyższe inwestycje, ze względu na swoją skalę oraz
zasięg przestrzenny, nie będą powodować znaczących oddziaływać na powierzchnie ziemi.
W kontekście konieczności eliminacji ze środowiska czynników powodujących pogorszenie jego
stanu, w tym również pogorszenie jakości środowiska gruntowo-wodnego, istotny będzie sposób
prowadzenia na poszczególnych terenach gospodarki odpadami. Zasady gospodarowania odpadami
określają przepisy odrębne, w tym ustawa o odpadach, ustawa o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach oraz akty wykonawcze do tych ustaw, w tym. m.in. Regulamin utrzymania czystości
i porządku na terenie Miasta Poznania, stąd w projekcie planu nie ma ustaleń odnoszących się
w sposób bezpośredni do tych zagadnień. Prowadzenie gospodarki odpadowej we właściwy sposób
pozwoli na ograniczenie możliwości zanieczyszczenia podłoża gruntowego, w tym również zasobów
wód podziemnych, substancjami niebezpiecznymi, przedostającymi się do gruntu na skutek
niewłaściwego składowania odpadów.
6.2.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne
Przewiduje się, że realizacja ustaleń projektu mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu będzie miała korzystny wpływ na zachowanie lokalnych
zasobów wód powierzchniowych i podziemnych i nie przyczyni się w jakikolwiek sposób
do pogorszenia ich stanu jakościowego.
Zachowanie, zgodnie z założeniami projektu planu, dotychczasowego sposobu użytkowania:
na terenie ZN - rezerwatu przyrody w klinie zieleni, ZL - terenów lasów w klinie zieleni i ZO – terenów
zieleni nieurządzonej, pól, łąk, zadrzewień w klinie zieleni, przy równoczesnym wprowadzeniu zakazu
lokalizacji budynków na prawie całym analizowanym obszarze (z wyjątkiem terenu 2ZL, na którym
dopuszcza się zachowanie istniejącej zabudowy leśniczówki), wpłynie korzystnie na wody
powierzchniowe i podziemne terenu opracowania. Pokrycie około 82% powierzchni obszaru
opracowania lasami i terenami zadrzewionymi oraz znaczne powierzchnie porośnięte roślinnością
szuwarowo-jeziorną, bagienno-murawowo-leśną oraz małymi terenami objętymi uprawami rolnymi,
wpływa korzystnie na retencję wody.
Projekt planu nakazuje na terenach ZN, ZL i ZO zagospodarowanie wód opadowych lub
roztopowych w granicach terenów, pozytywnie wpływając tym samym na stałe zasilanie wód
powierzchniowych w bezodpływowych oczkach, zbiornikach i ciekach wodnych, występujących
na terenie mpzp. Jedynie z terenów komunikacji ustala odprowadzanie wód opadowych lub
roztopowych do kanalizacji deszczowej lub rowów przydrożnych, z zastrzeżeniem stosowania
nawierzchni przepuszczalnych na terenach dróg wewnętrznych.
Projekt planu zakłada ochronę wód powierzchniowych na terenach ZL, użycie podobnych
zapisów na terenie ZN nie jest konieczne, ponieważ na terenie rezerwatu wody powierzchniowe
podlegają ochronione na podstawie przepisów odrębnych.
Nie przewiduje się również znaczącego oddziaływania realizacji ustaleń planu na jakość
zasobów wód podziemnych. Ustalenia omawianego projektu regulują docelowe zasady prowadzenia
gospodarki wodno-ściekowej na przedmiotowym obszarze. Teren 2ZL (teren leśniczówki) jest
30
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
włączony do systemu wodociągowego miasta i jest jedynym terenem zabudowanym w obszarze
opracowania mogącym generować ścieki bytowe. Odnośnie tego terenu ustalono odprowadzanie
ścieków bytowych do szczelnych zbiorników bezodpływowych oraz zakaz lokalizacji oczyszczalni
ścieków. Ustalenia te wpływają na zachowanie czystości wód podziemnych. Rozwiązanie takie pozwala
uniknąć zanieczyszczenia ziemi i zasobów wodnych. Powstające na tym terenie ścieki mogą stanowić
zagrożenie skażenia wód podziemnych wyłącznie w sytuacjach awaryjnych.
Negatywne oddziaływania o charakterze lokalnym i czasowym mogą wystąpić na etapie
prowadzenia robót budowlanych, związanych z ewentualną rozbudową lub modernizacją infrastruktury
technicznej oraz modernizacją i rozbudową infrastruktury drogowej. Projekt planu dopuszcza bowiem:
na terenie 2ZL zachowanie istniejącej zabudowy, a dla całego obszaru opracowania ustalono:
powiązanie sieci infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym, zapewnienie dostępu do sieci oraz
dopuszczenie robót budowlanych w zakresie sieci infrastruktury technicznej, w tym w szczególności:
sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej, elektroenergetycznej, telekomunikacyjnej, systemu
monitoringu wizyjnego, służb ratowniczych i bezpieczeństwa publicznego. W kontekście konieczności
utrzymania jak największych powierzchni umożliwiających infiltrację wód do gruntu, projektu planu,
ogranicza powierzchnię zabudowy terenu 2ZL do 500 m2 i jednocześnie utrzymuje dotychczasowy
sposób użytkowania terenów w większości pełniących funkcje przyrodniczą.
Na etapie realizacyjnym istnieje potencjalne zagrożenie dla jakości wód podziemnych,
wynikające z wytwarzania na terenie inwestycji (np.: modernizacji terenów komunikacyjnych) różnego
rodzaju odpadów i ścieków. W celu ograniczenia możliwości zanieczyszczenia środowiska gruntowowodnego ściekami i odpadami powstającymi na etapie realizacji inwestycji, należy zorganizować
zaplecze budowy w sposób zabezpieczający grunt i wodę przed zanieczyszczeniami substancjami
ropopochodnymi (na terenie placów postojowych dla maszyn i środków transportu), wyposażyć je
w pomieszczenia socjalno-bytowe dla pracowników, przenośne toalety dla pracowników oraz skład
materiałów budowlanych. Powstałe w czasie realizacji inwestycji ścieki i odpady powinny być usuwane
z terenu budowy zgodnie z obowiązującymi przepisami odrębnymi i normami. Powyższe zagadnienia
regulowane są przez przepisy odrębne i nie stanowią zakresu ustaleń mpzp, nie mniej jednak będą
miały istotne znaczenie dla jakości środowiska gruntowo-wodnego na terenach ewentualnie objętych
inwestycjami. Ponadto, zgodnie z art. 100 ustawy Prawo ochrony środowiska, przy planowaniu
i realizacji przedsięwzięcia powinny być stosowane rozwiązania, które ograniczą zmianę stosunków
wodnych do rozmiarów niezbędnych ze względu na specyfikę przedsięwzięcia.
Pozytywny wpływ na wody powierzchniowe będzie miała realizacja zapisów dopuszczających
lokalizacje pozostałych sieci infrastruktury technicznej, budowli i urządzeń hydrotechnicznych oraz
zachowanie na terenach 2-4ZO ciągłości systemu drenarskiego. Dopuszczenie to ma ścisły związek
z celem planu ochrony rezerwatu – zabezpieczeniem stoków Góry Moraskiej przed erozją wodną.
Ukierunkowanie spływów wód opadowych i roztopowych nie wpłynie jednak na pogorszenia stanu
czystości wód, ponieważ zbierane one będą z obszaru czystego ekologicznie i wpływając do niżej
położonych zbiorników wodnych nie powinny wnosić jakichkolwiek szkodliwych zanieczyszczeń. Zatem
zapisy te zabezpieczają wody powierzchniowe nie tylko w zasięgu opracowania, ale wpływają
pozytywnie również na docelowe zasilanie wód rzeki Warty.
6.3.
Oddziaływanie na różnorodność biologiczną
Realizacja ustaleń analizowanego projektu mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu niewątpliwie przyczyni się do zachowania lokalnej
różnorodności biologicznej oraz walorów geologicznych i krajobrazowych terenów, stanowiących
element klinowo-pierścieniowego systemu zieleni miasta.
Jak wspomniano we wcześniejszych rozdziałach, projekt planu miejscowego jest planem,
mającym na celu zachowanie wartościowych elementów środowiska przyrodniczego i krajobrazu
omawianego obszaru. Zachowuje on dotychczasowy sposób zagospodarowania i użytkowania
terenów, zakazując na prawie całym obszarze opracowania lokalizacji budynków (z wyjątkiem
dopuszczenia zachowania istniejącej zabudowy leśniczówki na terenie 2ZL) i dopuszcza jedynie
modernizację i niewielką rozbudowę układu komunikacyjnego (z zastrzeżeniem § 9) oraz rozbudowę
lub budowę sieci infrastruktury technicznej, co w znacznym stopniu ogranicza możliwość
niekorzystnego oddziaływania na środowisko naturalne.
Z punktu widzenia ochrony lokalnej bioróżnorodności, najbardziej istotne jest wprowadzenie
zapisów ustalających zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania na terenie ZN - rezerwatu
przyrody w klinie zieleni, ZL - terenów lasów w klinie zieleni i ZO – terenów zieleni nieurządzonej, pól,
31
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
łąk, zadrzewień w klinie zieleni oraz zachowanie granic i uwzględnienie ograniczeń wynikających
z przepisów odrębnych dla rezerwatu przyrody, jego otuliny i pozostałych terenów w zasięgu 200 m
od granic rezerwatu (zgodnie z planem ochrony dla rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”30).
Wobec skumulowania obiektów objętych ochroną (rezerwatu, alei drzew i głazu narzutowego)
oraz znaczącej liczby gatunków flory i fauny objętych ochroną ścisłą lub częściową, projekt planu,
poprzez zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania terenów, gwarantuje również
funkcjonowanie korytarzy ekologicznych. Zachowanie korytarzy ekologicznych wpłynie na wymianę
puli genowej poprzez przemieszczanie się gatunków flory i fauny i tym samym będzie pozytywnie
kształtować lokalną bioróżnorodność obszaru.
Realizacja powyższych zapisów, w powiązaniu z ustaleniami dotyczącymi zagospodarowania
lasów, wynikającymi z przepisów odrębnych, pozwoli ograniczyć do minimum ryzyko zaniku
dotychczasowych siedlisk roślin i zwierząt oraz zmiany warunków siedliskowych na omawianych
terenach, minimalizując jednocześnie tempo, niekorzystnego z przyrodniczego punktu widzenia,
procesu wycofywania się z tych terenów gatunków roślin i zwierząt zagrożonych wymarciem
w Wielkopolsce lub niezagrożonych w Wielkopolsce, lecz uznanych za wymarłe bądź bezpośrednio
zagrożonych wymarciem na terenie miasta Poznania.
Istniejące w granicach projektu mpzp tereny leśne (1-5ZL), których obecność w sposób
dominujący wpływa na kształtowanie lokalnej różnorodności biologicznej, zostaną zgodnie z zapisami
planu zachowane. Projekt planu ustala zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania terenów
ZL, z zastrzeżeniem § 9. Ponadto, na terenie 4ZL ustala, z uwzględnieniem ww. zapisu § 9,
lokalizację ścieżki pieszo-rowerowej (zgodnie z rysunkiem planu) oraz dopuszcza lokalizację innych
dróg wewnętrznych, ścieżek pieszych i rowerowych, duktów leśnych oraz drogowych obiektów
inżynierskich z nimi związanych, przez co gwarantuje zachowanie najdogodniejszych warunków
w środowisku dla funkcjonowania rezerwatu, jego otuliny i strefy 200m od granicy rezerwatu.
Dopuszczenie lokalizacji tego rodzaju inwestycji nie będzie stwarzało zagrożenia dla zachowania
różnorodności biologicznej, a jednocześnie stworzy dobre warunki do rekreacji i wypoczynku
użytkowników terenu.
Dla terenu lasów ZL projekt ustala również ochronę wód powierzchniowych, na terenach ZN,
ZL i ZO zagospodarowanie wód opadowych lub roztopowych w granicach terenów, na wszystkich
terenach, z zastrzeżeniem § 9, lokalizacje sieci infrastruktury technicznej oraz budowli i urządzeń
hydrotechnicznych oraz na terenach 2-4ZO zachowanie ciągłości systemu drenarskiego. Powyższe
zapisy pozwalają uchronić siedliska gatunków roślin i zwierząt związanych z siedliskami wodnymi
i nadwodnymi przed dewastacją na skutek ewentualnej zmiany stosunków wodnych, likwidacji siedlisk
czy bezpośredniego pozbawienia naturalnej szaty roślinnej.
Czasowe negatywne oddziaływania o lokalnym zasięgu mogą wystąpić jedynie na etapie
realizacji inwestycji dopuszczonych ustaleniami projektu mpzp. Prowadzenie prac realizacyjnych wiąże
się najczęściej z koniecznością użycia specjalistycznego sprzętu, częściowym utwardzeniem
powierzchni oraz zniszczeniem szaty roślinnej i wierzchniej warstwy gleby, zagrożeniem wytwarzania
na terenie inwestycji różnego rodzaju odpadów i ścieków. Prowadzenie prac modernizacyjnych
wpływa również na czasowe ograniczenie liczby występujących gatunków zwierząt, które na skutek
nasilenia się niekorzystnych czynników najprawdopodobniej będą przenosić się na tereny, w obrębie
których panować będą korzystniejsze warunki środowiskowe. Należy jednak zaznaczyć, że zjawisko to
nie będzie w sposób długofalowy wpływać na kształtowanie lokalnej bioróżnorodności, przede
wszystkim ze względu na przewidywany znikomy zasięg prowadzonych prac.
Reasumując, ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego umożliwiają
zachowanie różnorodności biologicznej, jaką cechuje się analizowany obszar. Zachowanie istniejących
siedlisk roślin i zwierząt wpłynie korzystnie również na tereny sąsiednie (w szczególności na tereny
zieleni zlokalizowane w dolinie Strumienia Różanego poza granicami mpzp), które wraz z omawianym
obszarem współtworzą północny klin zieleni.
6.4
Oddziaływanie na szatę roślinną
Zapisy na terenach 1 i 2ZN, nakazujące ochronę rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”
i zagospodarowanie terenów z uwzględnieniem § 9, dotyczącego terenów lub obiektów podlegających
ochronie, w szczególności dotyczą ochrony szaty roślinnej. Najcenniejszym siedliskiem przyrodniczym
30
Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2007r., Nr 4, poz. 61
32
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
w rezerwacie objętym ochroną jest zbiorowisko acidofilnej dąbrowy Calamagrostio arundinaceae –
Quercetum petraeae, którego szata roślinna zachowała się w swoim naturalnym, lub bliskim
naturalnemu, stanie. Projekt planu uwzględnia również ochronę alei lipowej, rosnącej przy
ul. Meteorytowej, uznanej za pomnik przyrody.
Trwała zmiana sposobu użytkowania terenu położonego w granicach mpzp dotyczyć będzie
jedynie wąskiego pasa gruntu leśnego (obecnie bardzo zdewastowanego i miejscami pozbawionego
okrywy roślinnej), położonego poza ww. terenami objętymi ochroną w oparciu o przepisy odrębne,
przeznaczonego w projekcie planu na cele komunikacyjne. Zmiana ta wynika z konieczności
poszerzenia ul. Meteorytowej, na odcinku oznaczonym symbolem 4KD-Z. Należy również zaznaczyć,
że drzewa rosnące w granicach terenów przeznaczonych pod poszerzenie nie są gatunkami prawnie
chronionymi i nie prezentują walorów predysponujących je do rangi drzew pomnikowych.
Na pozostałych terenach projekt planu nie wprowadza zmian w dotychczasowym sposobie
użytkowania terenów. Za wyjątkiem ww. terenu komunikacyjnego objętego poszerzeniem kosztem
lasu, wprowadzenie zapisów ustalających zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania na
terenach ZL i ZO gwarantuje zachowanie ich szaty roślinnej w nienaruszonym stanie wraz
z występującymi na terenie opracowania gatunkami flory objętymi ochroną prawną.
Zapisy dotyczące jedynego terenu zabudowanego w obszarze projektu planu, jakim jest teren
leśniczówki 2ZL, dopuszczają zachowanie zabudowy, a na pozostałych terenach (zgodnie z planem
ochrony dla rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”31) obowiązuje zakaz lokalizacji budynków,
co gwarantuje zachowanie obecnej szaty roślinnej. Dodatkowo, ustalenie dla terenu 2ZL: powierzchni
zabudowy nie większej niż 500 m2 (w granicach maksymalnych nieprzekraczalnych linii zabudowy)
i udziału powierzchni biologicznie czynnej nie mniejszego niż 60% terenu, dopełnia zapisy chroniące
szatę roślinną w bezpośrednim otoczeniu leśniczówki.
Ewentualne straty w szacie roślinnej mogą nastąpić również w wyniku wytyczenia,
dopuszczonych w projekcie planu na terenach ZL i ZO (z zastrzeżeniem § 9), nowych lokalizacji: dróg
wewnętrznych, ścieżek pieszych i rowerowych, duktów leśnych, w tym przeznaczonych dla
rekreacyjnej jazdy konnej oraz drogowych obiektów inżynierskich związanych z ww. elementami
zagospodarowania. Straty te jednak mogą docelowo zrekompensować skutki obecnej dewastacji
terenu, wynikające z wydeptywania dzikich ścieżek leśnych, a także ograniczyć dalszą ekspansję
w głąb cennych zbiorowisk roślinnych.
Należy jednak podkreślić, iż wyznaczone w projekcie tereny dróg stanowią w rzeczywistości
drogi już istniejące, dlatego wskazanie ich w projekcie planu miejscowego (z uwzględnieniem
poszerzenia terenu 4KD-Z), będzie jedynie ich usankcjonowaniem. Realizacja miejscowych poszerzeń
poboczy o tereny niezbędne do bezpiecznego poruszania się wszystkich użytkowników
ul. Meteorytową, chroni pobocza tej ulicy przed obecnym, bezprawnym parkowaniem
i wydeptywaniem terenów, które jeszcze niedawno były pokryte szatą roślinną. Ponadto, poszerzenie
na terenie 4KD-Z (drogi publicznej klasy zbiorczej – ul. Meteorytowa) jest niezbędne m.in. ze
względu na uzyskanie wymaganych rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia
2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich
usytuowanie32 parametrów jak dla drogi zbiorczej.
Ustalenie linii rozgraniczających terenów komunikacyjnych, granic lokalizacji parkingu na
terenie 2ZO, w połączeniu z ustaleniem na wszystkich terenach komunikacyjnych zakazu lokalizacji
miejsc postojowych (z zastrzeżeniem § 9), powinno docelowo przyczynić się do przywrócenia dość
dużych powierzchni obecnie zdewastowanych w wyniku rozjeżdżania przez samochody, do
pierwotnego stanu zalesienia. Obecnie wjazdy do lasu funkcjonują jako „dzikie” parkingi, mogące
pomieścić kilkanaście samochodów.
Również pewne zagrożenie dla szaty roślinnej może wyniknąć z realizacji podziemnej
infrastruktury technicznej. Z myślą o tego typu zagrożeniu, projekt planu (z zastrzeżeniem § 9) ustala
konieczność uwzględnienia przy nasadzeniach drzew i krzewów przebiegu sieci infrastruktury
technicznej, w tym magistrali wodociągowej wskazanej na rysunku planu oraz urządzeń melioracji
wodnych. Zapisy odnoszące się do możliwości realizacji urządzeń melioracji wodnych wpływają na
zagwarantowanie utrzymania istniejącej szaty roślinnej, odpowiednio przystosowanej do panujących
warunków gruntowo-wodnych. Zapisy te przyczynią się na obszarze opracowania, jak i w korytarzach
ekologicznych (opisanych we wcześniejszych rozdziałach niniejszej prognozy), do zachowania między
innymi szaty roślinnej cennych przyrodniczo, wilgotnych terenów łęgów.
31
32
Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2007r., Nr 4, poz. 61
Dz. U. Nr 43, poz. 430 z dnia 14 maja 1999 r.
33
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
Podsumowując, realizacja ustaleń projektu planu zapewni ochronę szaty roślinnej
występującej na obszarze planu. Co szczególnie istotne, ochrona zapewniona będzie na terenach,
które obecnie nie są objęte przepisami odrębnymi, takich jak: nieużytki, tereny zadrzewione, tereny
rolne. Regulacja kwestii komunikacyjnych, parkowania i kwestii turystyki w zapisach i rysunku
projektu planu (z zastrzeżeniem § 9), sprzyja realizacji przyjętych w planie ochrony rezerwatu
przyrody „Meteoryt Morasko” działań chroniących szatę roślinną całego obszaru opracowania.
6.5.
Oddziaływanie na zwierzęta
Realizacja ustaleń planu przyczyni się do zabezpieczenia przed dewastacją i degradacją
wszystkich terenów, które obecnie stanowią miejsca bytowania i żerowania zwierząt. Ustalenia
projektu planu zapewniające zachowanie obecnego użytkowania terenów zieleni ZN, ZL i ZO
przyczynią się do zachowania warunków środowiska, sprzyjających podtrzymaniu obecnej liczebności
i różnorodności gatunkowej lokalnych populacji zwierząt. Ponadto, ochrona obszaru objętego
opracowaniem zapewni miejsce bytowania dla fauny wypieranej z okolicznych terenów, podlegających
procesowi urbanizacji.
Pozostawienie w planie obecnie funkcjonujących terenów komunikacyjnych, z możliwością ich
modernizacji, bez propozycji ich rozbudowy (za wyjątkiem terenu 4KD-Z, przewidzianego do
poszerzenia), wpłynie na polepszenie warunków bezpieczeństwa w odniesieniu do użytkowników dróg
oraz na nie zwiększenie zagrożeń dla zwierząt. W odniesieniu do fauny obszaru opracowania, zapewne
oswojonej z istniejącą od dawna ulicą Meteorytową i utrudnieniami wynikającymi z jej
funkcjonowania, nie należy spodziewać się pogorszenia dotychczasowego stanu liczebnego
i różnorodność gatunkowej.
Projekt planu obejmuje ochroną fragment korytarza ekologicznego, uformowanego w kierunku
obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty „Biedrusko”, co wpływa pozytywnie na zachowanie
środowiska w możliwie niezmienionym stanie poza terenami chronionymi w oparciu o przepisy
odrębne. Na obszarze opracowania zlokalizowany jest również początek korytarza ekologicznego
obejmującego dolinę Strumienia Różanego.
Ochrona wszystkich terenów ZN, ZL i ZO, a wraz z nimi i korytarzy ekologicznych, umożliwi
swobodne przemieszczanie się zwierząt po terenie Moraska oraz wymianę puli genowej między
populacjami: rezerwatu „Meteoryt Morasko”, doliny rzeki Warty i leśnych obszarów Biedruska.
W efekcie działań ochronnych, wynikających z realizacji planu, możliwe stanie się zapewnienie
wymiany puli genowej na większą skalę w ponadregionalnym korytarzu ekologicznym w sieci EKONETPl krajowy 25k”Poznański Warty”.
Różnorodność siedlisk, zachowana dzięki realizacji ustaleń planu, wpłynie pozytywnie na
zabezpieczenie ewentualnych terenów, obecnie użytkowanych rolniczo, przed procesami
inwestycyjnymi. Bliskość terenów rolnych, które potencjalnie mogłyby ulec przekształceniu np.:
w tereny zabudowy mieszkaniowej, eliminuje zagrożenie dla już funkcjonującej tam fauny.
6.6.
Oddziaływanie na ludzi
Oddziaływania na ludzi, wynikające z realizacji ustaleń mpzp „Morasko - Radojewo Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu, zaliczyć można do pozytywnych.
Analizowany projekt mpzp, w ramach możliwego, ustawowego zakresu, zawiera ustalenia,
które poprzez ochronę terenów cennych przyrodniczo, pozwalają na zapewnienie dogodniejszych
warunków do wypoczynku, rekreacji, edukacji i badań naukowych obecnych i przyszłych
użytkowników analizowanego obszaru.
Bezpośrednio na funkcjonowanie ludzi w obszarze opracowania wpływają ustalenia, dotyczące
terenu leśniczówki 2ZL – jedynego terenu zabudowanego w granicach mpzp. Możliwość poprawy
warunków funkcjonowania ludzi zapewniają ustalenia w zakresie:
•
ochrony i kształtowania jakości powietrza atmosferycznego (zakaz stosowania pieców
i trzonów kuchennych na paliwo stałe, z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy,
w indywidualnych systemach grzewczych),
•
regulacji gospodarki wodno-ściekowej (obowiązek powiązania sieci infrastruktury technicznej
z układem zewnętrznym, zapewnienie dostępu do sieci - w tym sieci wodociągowej,
obowiązek odprowadzania ścieków bytowych do szczelnych zbiorników bezodpływowych
i zakaz lokalizacji oczyszczalni ścieków).
34
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
Niewątpliwie na poprawę funkcjonowania i bezpieczeństwa terenów, a także atrakcyjność pod
względem rekreacyjnym, wpłyną proponowane w projekcie planu ustalenia dotyczące:
•
zakazu lokalizacji budynków na terenach ZN, ZL i ZO (z wyjątkiem terenu 2ZL),
•
możliwości modernizacji terenów komunikacyjnych oraz poszerzenia terenu 4KD-Z,
•
zapewnienia dostępu do przyległych dróg publicznych lub poprzez drogi wewnętrzne
(z zastrzeżeniem § 9),
•
ustalenia w zakresie wskazania lokalizacji parkingu i zakazu lokalizacji miejsc postojowych na
terenach komunikacyjnych,
•
dopuszczenia lokalizacji na terenach ZL i ZO (z zastrzeżeniem § 9): dróg wewnętrznych,
ścieżek pieszych i rowerowych (na terenie 4ZL lokalizację ścieżki pieszo-rowerowej zgodnie
z rysunkiem planu), duktów leśnych, w tym przeznaczonych dla rekreacyjnej jazdy konnej
oraz drogowych obiektów inżynierskich związanych z ww. elementami zagospodarowania,
•
dopuszczenia lokalizacji tablic informacyjnych i obiektów małej architektury,
•
dopuszczenia robót budowlanych w zakresie systemu monitoringu wizyjnego, służb
ratowniczych i bezpieczeństwa publicznego.
Należy również przypuszczać, że na poprawę ww. walorów rekreacyjnych terenu wpłynie
uwzględnienie zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, sformułowanych w ustaleniach
planu. Wszystkie te zapisy z pewnością przyczynią się do utrzymania lub poprawy czystości wszystkich
komponentów środowiska i uporządkowania krajobrazu, co dodatkowo poprawi komfort
funkcjonowania ludzi na obszarze opracowania i w jego otoczeniu.
6.7.
Oddziaływanie na krajobraz
Realizacja projektu planu będzie się wiązać z maksymalną ochroną krajobrazu
przedmiotowego obszaru, opartą o ustalenia przepisów odrębnych i Studium, umocnioną ustaleniami
projektu planu w zakresie zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego.
Zachowanie dotychczasowego sposobu zagospodarowania i użytkowania terenów
znajdujących się w granicach obszaru opracowania, sprzyja również zachowaniu walorów
krajobrazowych omawianego obszaru. Zapisy projektu planu w sposób istotny ograniczają możliwość
wprowadzenia na te tereny elementów zakłócających naturalne elementy krajobrazu.
Wprowadzono zakaz lokalizacji tymczasowych obiektów budowlanych, reklam, nowych
napowietrznych sieci infrastruktury technicznej oraz ogrodzeń (za wyjątkiem służących zapewnieniu
bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz potrzebom gospodarki leśnej, w tym leśniczówki).
Dopuszczono natomiast możliwość lokalizacji (z zastrzeżeniem § 9): tablic informacyjnych, szyldów na
terenie 2ZL (o powierzchni nie większej niż 1 m2), obiektów małej architektury, sieci infrastruktury
technicznej (z wyjątkiem wspomnianych wcześniej nowych napowietrznych sieci) oraz budowli
i urządzeń hydrotechnicznych, których realizacja przypuszczalnie może przyczynić się do zwiększenia
walorów krajobrazowych wspomnianego terenu. W przypadku terenu ZN, realizując ustalenia
dotyczące ładu przestrzennego, należy uwzględnić ograniczenia dla rezerwatu przyrody, wynikające
z przepisów odrębnych.
Ponadto, na pozytywny odbiór przestrzeni wpłyną również ustalenia dotyczące terenów
komunikacyjnych, na których można się spodziewać zmian modernizacyjnych, najbardziej widocznych
w skali przygotowywanego opracowania. W zakresie zasad kształtowania przestrzeni publicznych, na
terenach dróg publicznych ustalenie spójnego zagospodarowanie poszczególnych elementów pasów
drogowych w zakresie: oświetlenia, nawierzchni: jezdni, chodników, ścieżek rowerowych, wpłynie
pozytywnie na odbiór krajobrazów terenu.
Odbiór krajobrazów polepszą również zapisy ograniczające nielegalne parkowanie – zapis
zakazujący lokalizacji miejsc postojowych w liniach rozgraniczających ul. Meteorytowej oraz zapis dla
terenu 2ZO, ustalający zachowanie istniejącego parkingu (wskazanego na rysunku planu).
Ustalenia projektu planu, dopuszczające lokalizację dodatkowych, innych niż ustalone planem,
elementów układu drogowego i drogowych obiektów inżynierskich, z zastrzeżeniem § 9, pozwolą na
przeciwdziałanie kolejnym zagrożeniom zewnętrznym, powodującym dewastację środowiska.
Oddziaływań negatywnych na walory krajobrazowe omawianego w prognozie obszaru można
się spodziewać jedynie na etapie prowadzenia prac ziemnych, związanych z modernizacją i rozbudową
dróg oraz lokalizacją dopuszczonych planem systemów infrastruktury technicznej, w tym
w
szczególności
sieci
wodociągowej,
kanalizacyjnej,
gazowej,
elektroenergetycznej
i telekomunikacyjnej. Oddziaływania te będą jednak miały charakter lokalny i krótkoterminowy.
35
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
6.8.
Oddziaływanie na klimat akustyczny
Realizacja ustaleń projektu planu nie wpłynie na pogorszenie obecnego komfortu
akustycznego na terenie objętym projektem planu. Ustalenia zawarte w projekcie planu mają
charakter ochronny i nie wprowadzają jakichkolwiek nowych elementów zagospodarowania, które
mogłyby stanowić potencjalne źródło hałasu. Proponując, z wyjątkiem poszerzenia terenu 4KD-Z,
tylko i wyłącznie modernizację układu komunikacyjnego, bez jego rozbudowy oraz adaptując istniejący
parking na terenie 2ZO (w granicach obecnie zajmowanej powierzchni, bez jej powiększania), projekt
planu gwarantuje na swoim terenie zachowanie najdogodniejszych warunków środowiskowych do
funkcjonowania rezerwatu i jego otuliny, zwierząt bytujących na obszarze opracowania oraz do
rekreacji i wypoczynku użytkowników terenu.
6.9.
Oddziaływanie na powietrze
Ze względu na ochronny charakter projektu planu, a także brak znaczących zmian
w dotychczasowym sposobie zagospodarowania i użytkowania terenów objętych ustaleniami planu,
nie przewiduje się wzrostu poziomu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na tym obszarze
na skutek realizacji mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko
w Poznaniu.
Pozytywny wpływ na kształtowanie jakości powietrza atmosferycznego analizowanego obszaru
będzie miało zachowanie wszystkich terenów zieleni (ZO, ZL i ZN). Obecność różnorodnej zieleni,
a w szczególności dużych powierzchni lasów, wpłynie korzystnie na zmniejszenie udziału dwutlenku
węgla w powietrzu atmosferycznym oraz ograniczenie przenoszenia zanieczyszczeń pyłowych.
Analizowany projekt mpzp nie umożliwia wprowadzenia nowych źródeł emitujących znaczne
ilości zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, a tym samym wpływających w sposób istotny na
kształtowanie lokalnej jakości powietrza atmosferycznego. Projekt planu nie ustala nowych terenów
przeznaczonych pod zabudowę oraz nie wyznacza przebiegu nowych, istotnych z punktu widzenia
emisji zanieczyszczeń powietrza, terenów komunikacyjnych. Ustalenie na terenie leśnym 2ZL (terenie
leśniczówki) dopuszczenia stosowania indywidualnych systemów grzewczych, przy jednoczesnym
zakazie stosowania w budynkach pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe, z wyjątkiem paliw
odnawialnych z biomasy, powinno zapewnić odpowiedni stan czystości powietrza. Zapis ten wpisuje
się w zalecenia, wynikające z rozporządzenia Nr 39/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia
2007 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań33.
Podobnie jak w stanie istniejącym, główne źródła emisji zanieczyszczeń powietrza na
omawianym obszarze, stanowić będą: ul. Meteorytowa (1-4KD-Z, KD-D) i droga lokalna
KD-L, prowadząca bezpośrednio do składowiska odpadów komunalnych w Suchym Lesie. Ponadto,
w projekcie planu ustalono lokalizację parkingu na terenie 2ZO. Największy wpływ na jakość
powietrza w otoczeniu dróg oraz parkingu będzie miała wielkość emisji tlenków azotu (głównie tlenku
NO i dwutlenku NO2). Wielkość ich emisji decyduje o rozpiętości obszaru ponadnormatywnego
oddziaływania w pobliżu dróg, a stężenie dwutlenku azotu odgrywa zasadniczą rolę w tworzeniu
zjawiska smogu fotochemicznego. Ponadto, samochody mogą emitować do powietrza
atmosferycznego metale ciężkie (przede wszystkim ołów, kadm), a także zanieczyszczenia pyłowe drobinki pyłu ze ścierania materiałów hamulcowych i opon.
Biorąc jednak pod uwagę położenie terenów komunikacyjnych i parkingu w otoczeniu lasów,
ewentualna emisja związków szkodliwych zostanie zniwelowana przez oczyszczające działanie zieleni
wysokiej.
Niewielki wzrost emisji o charakterze lokalnym i czasowym może nastąpić na etapie
prowadzenia prac budowlanych, związanych z realizacją nielicznych inwestycji, dopuszczonych
ustaleniami projektu planu (np. roboty budowlane w zakresie modernizacji dróg, budowy lub
modernizacji sieci infrastruktury technicznej). Emisje zanieczyszczeń gazowych, związanych z pracą
silników maszyn budowlanych oraz zanieczyszczeń pyłowych, powstających w wyniku przemieszczania
mas ziemnych i stosowania różnego rodzaju materiałów budowlanych, będą miały charakter punktowy
i ograniczony czasowo. Ilość zanieczyszczeń wytwarzanych przez maszyny budowlane będzie
stosunkowo niewielka ze względu na ograniczoną powierzchnię, na jakiej będą odbywały się roboty
oraz ograniczony czas ich przeprowadzania. Pyły powstające podczas prowadzenia prac budowlanych
nie będą miały większego znaczenia w kształtowaniu poziomów emisji dla tych terenów (niewielkie
33
Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 4, poz. 61 z dnia 31 stycznia 2008 r.
36
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
odległości unoszenia powodować będzie czasowy wzrost zapylenia o charakterze lokalnym). Emisja ta
będzie zjawiskiem czasowym i nie będzie miała większego znaczenia w długofalowym kształtowaniu
jakości powietrza na tym terenie.
6.10.
Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe
Na terenie objętym projektem mpzp nie występują obiekty wpisane do rejestru zabytków,
rozpoznane stanowiska archeologiczne i warstwy kulturowe. W związku z powyższym, nie przewiduje
się wystąpienia jakiegokolwiek oddziaływania realizacji ustaleń omawianego mpzp na elementy
dziedzictwa kulturowego.
6.11.
Oddziaływanie na dobra materialne
Na obszarze omawianego mpzp obiektami, które w ujęciu ekonomicznym stanowią dobra
materialne, jest materiał drzewny i inne dobra naturalne, pozyskiwane z terenów leśnych oraz
dopuszczone do zachowania zabudowania leśniczówki na terenie 2ZL, jak również inne obiekty i sieci
dopuszczone do lokalizacji, między innymi wymienione w zakresie zasad ochrony i kształtowania ładu
przestrzennego.
Realizacja ustaleń projektu planu, dopuszczająca roboty budowlane w zakresie systemu
monitoringu wizyjnego, służb ratowniczych i bezpieczeństwa publicznego, może w sposób pośredni
przyczynić się do poprawy stanu zabezpieczenia dóbr materialnych w obszarze opracowania.
Realizacja projektu planu nie spowoduje jednak zdecydowanego przyrostu dóbr materialnych w jego
obszarze.
6.12.
Oddziaływanie na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000
Jak wskazano w poprzednich rozdziałach niniejszego opracowania, w obrębie analizowanego
obszaru są zlokalizowane obiekty i obszary prawnie chronione w trybie ustawy z dnia 16 kwietnia
2004r. o ochronie przyrody34: rezerwat przyrody „Meteoryt Morasko” oraz pomniki przyrody – aleja
lipowa i głaz narzutowy przy ul. Meteorytowej. W niedalekim sąsiedztwie obszaru projektu mpzp
(odległości około 520 m) zlokalizowany jest obszar mający znaczenie dla Wspólnoty „Biedrusko”
(PLH300001).
Ustalenia projektu mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko
w Poznaniu w sposób korzystny będą oddziaływać na ww. obszary i obiekty chronione, m.in. poprzez
ustalenie zachowania dotychczasowego sposobu użytkowania terenów ZN, ZL i ZO, z jednoczesnym
zakazem lokalizacji nowej zabudowy.
Analizowany projekt mpzp uwzględnia granicę i ograniczenia dla rezerwatu przyrody (ZN),
podlegającego ochronie na podstawie przepisów odrębnych (§ 9), uwzględnia lokalizację pomników
przyrody na terenach 1KD-Z, 1ZN i 1ZO, zachowuje dotychczasowe użytkowanie lasów (ZL,
za wyjątkiem odlesienia wąskiego pasa terenu przeznaczonego pod poszerzenie drogi 4KD-Z),
wyznacza tereny zieleni nieurządzonej, łąk i zadrzewień w klinie zieleni (ZO). Zakaz lokalizacji nowej
zabudowy w granicach mpzp jest istotny zwłaszcza dla terenów zieleni nieurządzonej, pól, łąk,
zadrzewień w klinie zieleni ZO (z zastrzeżeniem § 9) przy wschodniej granicy opracowania,
a szczególnie na ulegającym powolnemu zadrzewieniu korytarzu ekologicznym kształtującym się na
terenie 1ZO - łączącym rezerwat z obszarem mającym znaczenie dla Wspólnoty „Biedrusko”. Projekt
planu nie zakłada również (z wyjątkiem poszerzenia terenu 4KD-Z) rozbudowy układu
komunikacyjnego, zatem nie wprowadza kolejnego zagrożenia zewnętrznego.
Brak istotnych zmian w dotychczasowym sposobie zagospodarowania i użytkowania obszaru
projektu planu pozwoli jednocześnie na zachowanie i ograniczenie ryzyka dewastacji terenów leśnych
i terenów zieleni, stanowiących potencjalne miejsce żerowania zwierząt zasiedlających tereny cenne
przyrodniczo, zlokalizowane poza granicami obszaru opracowania.
Należy się spodziewać, że realizacja ustaleń projektu planu wpłynie pozytywnie
na rozwój przestrzeni życiowej i dostępności do bazy pokarmowej dla przedstawicieli fauny
występujących na obszarze mającym znaczenie dla Wspólnoty „Biedrusko” (PLH300001) oraz
stabilność stosunków gruntowo-wodnych i utrzymanie cennych typów siedlisk roślinnych. Projekt
planu nie wprowadza zabudowy na tereny opracowania, co jest zgodne z celami ochronnymi projektu
34
Dz. U. z 2009 r., Nr 151 poz. 1220, ze zmianami
37
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
planu i z zapisami „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Poznania”. Na wyżej wymienionym terenie dopuszcza się generalnie zagospodarowanie sprzyjające
zachowaniu siedlisk przyrodniczych.
Zgodnie z formularzem35, potencjalnymi głównymi zagrożeniami dla przyrody w rejonie
Biedruska są ewentualny rozwój aglomeracji miejskiej Poznania w kierunku północnym, planowana
rozbudowa sieci drogowej w okolicach Poznania, niekontrolowane zalesianie łąk i muraw stanowiących
tzw. nieużytki z punktu widzenia upraw leśnych oraz składowisko odpadów w Morasku.
Reasumując, ze względu na ochronny charakter analizowanego projektu mpzp „Morasko Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu, przewiduje się, że realizacja jego
ustaleń wpłynie niezwykle korzystnie na ochronę i zachowanie walorów przyrodniczych obszaru
opracowania, a także na zachowanie łączności tego terenu z pozostałymi terenami, stanowiącymi
elementy północnego klina zieleni oraz z obszarem mającym znaczenie dla Wspólnoty „Biedrusko”
(PLH300001).
6.13.
Oddziaływanie transgraniczne
Ze względu na położenie geograficzne Poznania (znaczne oddalenie od terenów
przygranicznych państwa) stwierdzić należy, że realizacja ustaleń omawianego planu miejscowego nie
spowoduje oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, w rozumieniu Konwencji
z Espoo z 25 lutego 1991 r.
7.
PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW
REALIZACJI POSTANOWIEŃ MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA
Analiza skutków realizacji postanowień mpzp prowadzona będzie w oparciu o wyniki
pomiarów, ocen i analiz, wykonywanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska36 przez
zobligowane do tego instytucje. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Państwowy
Instytut Geologiczny, Prezydent miasta Poznania (będący jednocześnie starostą powiatu grodzkiego)
prowadzą monitoring poszczególnych komponentów środowiska, w zakresie oraz z częstotliwością
określoną w przepisach odrębnych, w tym w ustawie z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r Prawo ochrony
środowiska37 oraz ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne38.
Działania ww. instytucji w zakresie monitoringu poszczególnych komponentów środowiska
pozwolą na ocenę skutków realizacji ustaleń mpzp i umożliwią reakcję na ewentualne negatywne
zjawiska zachodzące w środowisku przyrodniczym.
8.
ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE
MPZP
Możliwość rozważania różnego rodzaju sposobu zagospodarowania terenów znajdujących się
w granicach projektu mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko
w Poznaniu, została ograniczona w Studium, które określa przeznaczenie terenów znajdujących się
w granicach analizowanego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W związku
z powyższym, ilość możliwych do wprowadzenia alternatywnych sposobów zagospodarowania tego
obszaru była znacznie ograniczona.
Projekt mpzp „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu ma
charakter ochronny. Realizacja jego ustaleń pozwoli na zachowanie walorów przyrodniczych,
geologicznych i krajobrazowych obszaru. W związku z powyższym utrzymuje dotychczasowy sposób
użytkowania terenów pełniących funkcje przyrodniczą, współtworzących północny klin zieleni miasta
Poznania. Ustala przeznaczenie większości obszaru pod funkcje zieleni i wprowadza prawie całkowity
zakaz lokalizacji zabudowy, z wyjątkiem terenu 2ZL, na którym dopuszczono zachowanie istniejącej
zabudowy. Z punktu widzenia konieczności ochrony istniejących ekosystemów przed dalszą
antropopresją, są to rozwiązania korzystne. W związku z tym, nie przedstawia się rozwiązań
35
Natura 2000 Standardowy formularz danych dla obszarów specjalnej ochrony (OSO), dla obszarów spełniających kryteria
obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) i dla specjalnych obszarów ochrony (SOO) – obszar PLH300001 Biedrusko
36
utworzonemu ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska
37
zgodnie z art. 88, art. 109 ust.1, art. 117 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska
38
zgodnie z art. 155a ustawy Prawo wodne
38
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
alternatywnych w stosunku do projektowanego w mpzp sposobu zagospodarowania omawianego
obszaru.
9.
WNIOSKI
• Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Morasko - Radojewo Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko w Poznaniu jest planem ochronnym dla terenów, które
zgodnie z polityką przestrzenną miasta określoną w Studium39, mają pozostać jako wyłączone
z zabudowy. Zapisy projektu planu nie są sprzeczne, w swoim zakresie ustawowym, z przepisami
odrębnymi, dotyczącymi ochrony rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” (Rozporządzeniem Nr 3/07
Wojewody Wielkopolskiego z dnia 10 stycznia 2007r. w sprawie ustanowienia planu ochrony rezerwatu
przyrody „Meteoryt Morasko” oraz Zarządzeniem Nr 5/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska
w Poznaniu z dnia 17 lipca 2009r. w sprawie ochrony rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”), jak
również ochroną pomników przyrody: głazu narzutowego i alei lipowej.
• Projekt planu, poza wąskim pasem gruntu leśnego, który przeznaczacz na cele
komunikacyjne, utrzymuje dotychczasowe przeznaczenie i sposób zagospodarowania przestrzennego
wszystkich terenów znajdujących się w jego granicach. Rozmieszczenie przestrzenne ustalonych w
projekcie funkcji jest zgodne z aktualnym stanem użytkowania, uwarunkowaniami fizjograficznymi
oraz ustaleniami Studium, dotyczącymi terenów otwartych o cennych walorach przyrodniczych,
wskazanymi jako fragment klinowo-pierścieniowego systemu zieleni miasta Poznania.
• Projekt mpzp zawiera ustalenia, które poprzez ochronę rezerwatu, pomników przyrody
wraz z obszarami lasów, łąk i pól, pozwalają również na zapewnienie dogodniejszych warunków
do wypoczynku, rekreacji, edukacji i badań naukowych obecnych i przyszłych użytkowników
analizowanego obszaru. Przyczynią się do utrzymania lub poprawy czystości wszystkich komponentów
środowiska i uporządkowania krajobrazu, co dodatkowo poprawi komfort funkcjonowania ludzi
w obszarze opracowania i w jego otoczeniu.
• Projekt mpzp, dopuszcza tylko i wyłącznie modernizację układu komunikacyjnego oraz
poszerzenie terenu drogi 4KD-Z. Zakazując lokalizacji miejsc postojowych na terenach
komunikacyjnych, ustalając lokalizację parkingu na terenie 2ZO, dopuszczając, z zastrzeżeniem § 9,
modernizację, rozbudowę i budowę systemów infrastruktury technicznej, regulując kwestie dróg
wewnętrznych, ścieżek pieszych i rowerowych, duktów leśnych oraz drogowych obiektów
inżynierskich, gwarantuje zachowanie najdogodniejszych warunków w środowisku dla funkcjonowania
rezerwatu, jego otuliny i strefy 200m od granicy rezerwatu wynikającej z planu jego ochrony oraz
odpowiednich warunków do rekreacji i wypoczynku użytkowników terenu.
• Powyższa prognoza oddziaływania na środowisko nie wykazała prawdopodobieństwa
powstania znaczących negatywnych oddziaływań na środowisko przyrodnicze w związku z realizacją
ustaleń projektu planu. Potencjalne oddziaływania wystąpią na etapie modernizacji układu
komunikacyjnego, poszerzenia terenu 4KD-Z oraz modernizacji, rozbudowy i budowy systemów
infrastruktury technicznej (z zastrzeżeniem § 9). Realizacja tych inwestycji spowoduje skutki zarówno
krótkoterminowe, jak i długoterminowe.
• Krótkoterminowe negatywne oddziaływania związane będą z etapem prowadzenia prac
modernizacyjnych lub inwestycyjnych, które generować będą emisje zanieczyszczeń pyłowych
i gazowych do powietrza, emisje hałasu oraz spowodują utrudnienia w ruchu komunikacyjnym.
Na etapie realizacyjnym istnieje również potencjalne zagrożenie dla jakości wód podziemnych,
wynikające z wytwarzania na terenie inwestycji różnego rodzaju odpadów i ścieków.
• Długoterminowe i trwałe negatywne oddziaływania projektu planu wynikną na skutek:
odlesienia wąskiego pasa terenu włączonego do drogi 4KD-Z, umieszczenia pod powierzchnią terenu
elementów wchodzących w skład sieci infrastruktury, niewielkich zmian w ukształtowaniu terenu oraz
zmian we właściwościach fizycznych i chemicznych gruntu.
• Utrzymanie dotychczasowego sposobu użytkowania prawie wszystkich terenów
(z wyjątkiem odlesienia pod poszerzenie terenu 4KD-Z) oraz realizacja, z zastrzeżeniem § 9, zapisów
dopuszczających lokalizacje sieci infrastruktury technicznej, budowli i urządzeń hydrotechnicznych oraz
zachowanie ciągłości systemu drenarskiego, będzie miało pozytywny wpływ na wody powierzchniowe.
Ukierunkowanie spływów wód opadowych i roztopowych wpłynie pozytywnie na zabezpieczenie wód
powierzchniowych nie tylko w zasięgu projektu planu, ale również na docelowe zasilanie wód rzeki
Warty.
39
Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 18 stycznia 2008 r
39
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
• Realizacja ustaleń projektu planu przyczyni się zapewne do poprawy obecnego stanu
środowiska, zwłaszcza terenów położonych poza: rezerwatem, jego otuliną i strefą 200m od jego
granicy – terenów nie objętych ochroną na podstawie przepisów odrębnych, a znajdujących się
w granicach opracowania.
• Zachowanie, dzięki realizacji ustaleń projektu planu, różnorodności siedlisk przyrodniczych
wpłynie pozytywnie również na zabezpieczenie terenów obecnie użytkowanych rolniczo przed
ewentualnymi procesami inwestycyjnymi i dodatkowo stworzy warunki sprzyjające funkcjonowaniu
fauny.
• Projekt planu, poprzez zapis ustalający zachowanie dotychczasowego sposobu użytkowania
terenów, gwarantuje funkcjonowanie korytarzy ekologicznych (w tym korytarza łączącego się
z obszarem mającym znaczenie dla Wspólnoty „Biedrusko”). Związany z zachowaniem korytarzy
ekologicznych przepływ gatunków flory i fauny pozytywnie wpłynie na kształtowanie bioróżnorodność
obszaru.
• Realizacja projektu planu będzie się wiązać z maksymalną ochroną krajobrazu
przedmiotowego obszaru, opartą o ustalenia przepisów odrębnych i Studium, umocnioną ustaleniami
projektu planu w zakresie zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego.
10.
STRESZCZENIE
Prognoza
oddziaływania
na
środowisko dotyczy projektu
miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego „Morasko - Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko
w Poznaniu. Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwały Nr XXVII/203/IV/2003 Rady
Miasta Poznania z dnia 9 września 2003r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego obszaru „Morasko - Radojewo - Umultowo” w Poznaniu. Uchwała
ta dopuszcza odrębne opracowywanie i uchwalanie częściowych miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych fragmentów wspomnianego wcześniej obszaru.
Prognoza składa się z ośmiu części.
W pierwszej omówiono podstawy formalno-prawne, metodologię i zasadność jej sporządzania.
Prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy dokument, niezbędny do
przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków
realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Obowiązek jej opracowania wynika bezpośrednio
z zapisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
oraz z ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zasadniczym
celem prognozy oddziaływania na środowisko jest wskazanie potencjalnego oddziaływania realizacji
ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko przyrodnicze, kulturowe
i krajobraz.
W drugiej części omówiono położenie przedmiotowego obszaru w przestrzeni miasta i jego
obecne zagospodarowanie. Scharakteryzowano poszczególne elementy środowiska przyrodniczego
oraz ich wzajemne powiązania.
Obszar objęty granicami projektu planu położony jest w północnej części Poznania,
przy granicy z gminą Suchy Las i w całości obejmuje teren rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”
wraz z jego otuliną. Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem planu miejscowego wynosi niecałe
157,53ha. Całą środkową i zachodnią część analizowanego obszaru zajmują lasy. W północnej
i centralnej części obszaru planu (porośniętej lasami) zlokalizowany jest rezerwat przyrody „Meteoryt
Morasko”. Przez teren planu przebiega ul. Meteorytowa. Na północ od tej ulicy znajdują się
zabudowania Nadleśnictwa Łopuchówko. Lasy otuliny, lasy rezerwatu przyrody oraz zieleń pól, łąk
i zadrzewień składają się na tereny zieleni, łącznie zajmujące 97,88% powierzchni projektu mpzp. Przy
wschodniej granicy obszaru opracowania teren zajmują mniejsze nieużytki porolne, ulegające
zalesieniu oraz pola uprawne. Pozostałe 2,12% całkowitej powierzchni projektu planu zajmują drogi
publiczne. Skład gatunkowy szaty roślinnej i świata zwierzęcego terenów opracowania należy uznać za
bardzo cenny (z racji występowania wielu gatunków podlegających ochronie prawnej) oraz mocno
zróżnicowany (z racji istnienia biocenoz wodnych i lądowych oraz powiązania korytarzami
ekologicznymi z innymi terenami). Występujące na obszarze opracowania rośliny wytworzyły wiele
różnorodnych siedlisk - również takich, które podlegają ochronie prawnej. Na terenie otuliny
i rezerwatu zlokalizowane są dwa pomniki przyrody wpisane do Wojewódzkiego Rejestru Pomników
Przyrody: aleja lipowa i głaz narzutowy (oba zlokalizowane są przy ul. Meteorytowej).
40
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
Pod względem geomorfologicznym analizowany obszar obejmuje formy pochodzenia
lodowcowego. W centralnej części projektu planu występują pagórki morenowe akumulacyjne
i spiętrzone wzgórza morenowe. W części południowej projektu planu przeważają tereny wysoczyzny
morenowej falistej, w obrębie której wysokości wahają się w granicach 110-102 m n.p.m. 40. Rzeźba
terenu w granicach opracowania, a w szczególności na terenie rezerwatu, charakteryzuje się dużym
zróżnicowaniem. Najwyższe wzniesienie czołowomorenowe (153,75m n.p.m.) stanowi Góra Moraska.
W zagłębieniu terenu na południowy-wschód od Góry Moraskiej, znajduje się zbiornik wodny - Zimna
Woda, dający początek Strumieniowi Różanemu. Najcenniejszym elementem przyrodniczym na terenie
rezerwatu jest zespół siedmiu kraterów pometeorytowych.
Generalnie, na obszarze opracowania, występują piaski i żwiry oraz gliny zwałowe moren
czołowych. Obszar rezerwatu „Meteoryt Morasko” położony jest wyłącznie na tych osadach. Zalegają one
warstwą około 20 m, pokrywając głębiej położone, trzeciorzędowe plioceńskie iły oraz mułki, miejscami
piaski, zalegające na warstwie mioceńskich piasków, mułków i iłów. Warunki geologiczno-gruntowe
jak i rzeźba terenu na większości terenu są bardzo zróżnicowane i skomplikowane. Różnorodność
geologiczna modelowana wpływem lodowca i upadku meteorytu, przy jednocześnie ograniczonej
działalności człowieka, wpływa na ogromną wartość terenu z punktu widzenia naukowego
i badawczego. Wody powierzchniowe w obrębie omawianego terenu reprezentowane są przez kilka
bezodpływowych oczek wodnych (w tym pięć powstałych w kraterach pometeorytowych), okresowe
cieki wodne, Strumień Różany i zbiornik wodny Zimna Woda. Obszar objęty ustaleniami planu należy
do zlewni II rzędu Warty. Głębokość występowania pierwszego zwierciadła wód podziemnych jest
bardzo zmienna i niepewna. Na Górze Moraskiej i w jej najwyższych partiach lustro wód podziemnych
może znajdować się na głębokościach poniżej 10m p.p.t., w pobliżu ulicy Meteorytowej na głębokości
między od 5 do 10m p.p.t., a w pobliżu granic opracowania na głębokościach od 2 do 5m p.p.t.
Na większości terenów obszaru opracowania, porośniętych lasami, przeważają gleby brunatne
wyługowane. W środkowej części obszarów leśnych, obejmującej Górę Moraską i jej otoczenie,
występują gleby rdzawe bielicowe i rdzawe brunatne. Tylko lokalnie wokół bezodpływowych oczek
wodnych oraz w obniżeniu terenowym otaczającym zbiorniki Zimna Woda powstały utwory bagienne –
torfy i mursze. Tereny, nie porośnięte lasami, położone we wschodniej części opracowania stanowią
łąki, grunty rolne i ugory. Na terenach objętych uprawami rolnymi występują gleby bielicowe właściwe
i pseudobielicowe, należące do kompleksu żytniego słabego (żytnio-ziemniaczanego), wykształcone
na piaskach słabo gliniastych. Po północnej stronie ul. Meteorytowej, w wilgotnym obniżeniu terenu,
wytworzyły się gleby pochodzenia organicznego – torfy niskie.
Na analizowanym terenie wody powierzchniowe zanieczyszczone są materiałami pochodzenia
organicznego i mineralnego. Z punktu widzenia zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego, wody
te można zaliczyć do czystych. Ustanowienie rezerwatu i otuliny wpływa na ochronę zbiorników
wodnych, co zachowuje ich naturalny stan czystości i wpływa na zachowanie odpowiedniego stanu
czystości wód podziemnych.
Według regionalizacji klimatycznej (Woś 1994) obszar objęty granicami planu, podobnie jak
obszar całego Poznania, należy do Regionu Środkowowielkopolskiego. W obszarze opracowania nie
występują punktowe ani powierzchniowe emitory zanieczyszczeń, które powodowałoby pogorszenie
jakości powietrza. Ewentualne zanieczyszczenie powietrza może powodować emisja spalin
samochodowych, będąca skutkiem natężenia ruchu na ul. Meteorytowej. Obszar projektu planu,
z uwagi na znaczne oddalenie swoich granic od tras komunikacyjnych o znacznym natężeniu ruchu,
znajduje się poza zasięgiem ponadnormatywnego oddziaływania hałasu samochodowego,
tramwajowego, kolejowego oraz lotniczego.
Na terenie objętym projektem mpzp nie występują obiekty wpisane do rejestru zabytków,
rozpoznane stanowiska archeologiczne i warstwy kulturowe. Do pewnych wartości kulturowych można
jedynie zaliczyć, bardzo zdewastowane pozostałości okopów i stanowiska strzelniczego, pochodzące
prawdopodobnie z okresu I Wojny Światowej.
W trzeciej części prognozy zwrócono uwagę na zgodność zapisów projektu planu z ustaleniami
zawartymi w przepisach odrębnych, dotyczącymi obszarów chronionych na podstawie ustawy
o ochronie przyrody: Rozporządzeniu Nr 3/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 10 stycznia 2007r.
w sprawie ustanowienia planu ochrony rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”41 oraz Zarządzeniu Nr
40
41
Chmal R., Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50000. Arkusz Poznań (471), Warszawa 1997,
Tablica I Szkic Geomorfologiczny.
Dz.Urz.Woj.Wielk. z 2007r., Nr 4, poz. 61
41
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
5/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 17 lipca 2009r. w sprawie
rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”42.
W czwartej części prognozy omówiono cel i zapisy projektu planu. Wskazano również
ich powiązania z zapisami Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
miasta Poznania43 i przepisami odrębnymi. Wykazano także potencjalne skutki dla środowiska
i przestrzeni, jakie mogą wystąpić w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu.
Plan, niezależnie od ochrony rezerwatu, jego otuliny, pomników przyrody - alei lipowej i głazu
narzutowego przy ul. Meteorytowej, pozwoli na konsekwentną ochronę terenów w strefie 200m od
granicy rezerwatu (wynikającą z planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko”44) oraz
ochronę terenów nie objętych ochroną na podstawie przepisów odrębnych. Plan umożliwi ochronę
wszystkich wyżej wymienionych terenów współtworzących północny klin zieleni miasta Poznania
i przyczyni się do zachowania unikalnych walorów przyrodniczych, geologicznych i krajobrazowych
obszaru.
Realizacja ustaleń mpzp przyczyni się do zachowania i ochrony walorów przyrodniczych,
geologicznych i krajobrazowych obszaru, dzięki zapisom utrzymującym dotychczasowy sposób
użytkowania prawie wszystkich terenów (z wyjątkiem odlesienia pod poszerzenie terenu 4KD-Z),
w większości pełniących funkcje przyrodniczą i zakazowi lokalizacji budynków (z wyjątkiem terenu
leśniczówki 2ZL). Realizacja planu przyczyni się do uporządkowania terenów dzięki dopuszczeniu na
terenach ZL i ZO lokalizacji: dróg wewnętrznych, ścieżek pieszych i rowerowych, duktów leśnych,
drogowych obiektów inżynierskich związanych z ww. elementami zagospodarowania, modernizacji
istniejącego układu komunikacyjnego, wyznaczenia docelowych granic lokalizacji parkingu oraz
dopuszczeniu robót budowlanych w zakresie sieci infrastruktury technicznej, oczywiście
z uwzględnieniem zapisu dotyczącego terenów lub obiektów podlegających ochronie (§ 9).
Zapisy projektu planu nie są sprzeczne, w swoim zakresem ustawowym, z przepisami
odrębnymi obowiązującymi na terenie objętym opracowaniem45 oraz uwzględniają zapisy
obowiązującego Studium.
W przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu będzie utrudniona docelowa realizacja
ochrony rezerwatu „Meteoryt Morasko”, jego otuliny i strefy w zasięgu 200m od granic rezerwatu
przed zagrożeniami zewnętrznymi. Projekt planu ułatwi docelową realizację ochrony wyżej
wymienionych pod kątem zagrożeń zewnętrznych, wynikających z nasilonego procesu urbanizacji
terenów położonych w sąsiedztwie. Realizacja ustaleń projektu planu poza ww. terenami może
przyczynić się do zrekompensowania skutków obecnej dewastacji, związanych z wydeptywaniem
dzikich ścieżek leśnych w obszarze całego planu, a także może ograniczyć dalszą ekspansję w głąb
cennych zbiorowisk roślinnych.
W piątej części prognozy omówiono podstawowe cele ochrony środowiska, formułowane na
szczeblu międzynarodowym, krajowym i lokalnym, istotne z punktu widzenia projektu planu. W tym
zakresie przeanalizowano następujące dokumenty: Dyrektywę Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca
oczyszczania ścieków komunalnych, Dyrektywę Rady z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny
i zarządzania jakością otaczającego powietrza, II Politykę Ekologiczną Państwa, Politykę ekologiczną
państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Program Ochrony Środowiska dla Miasta
Poznania na lata 2009-2012, Program ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań,
Rozporządzenie Nr 3/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 10 stycznia 2007r. w sprawie ustanowienia
planu ochrony rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” , Zarządzenie Nr 5/09 Regionalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 17 lipca 2009r. w sprawie rezerwatu przyrody „Meteoryt
Morasko”
W szóstej części prognozy omówiono potencjalne oddziaływanie realizacji ustaleń projektu
planu na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, w tym na: powierzchnię ziemi,
warunki wodne, bioróżnorodność, szatę roślinną, zwierzęta, ludzi, krajobraz, powietrze, klimat
akustyczny, obszary Natura 2000 i inne obszary chronione, a także na dziedzictwo kulturowe i dobra
materialne. Realizacja ustaleń mpzp „Morasko – Radojewo - Umultowo” - Rezerwat Meteoryt Morasko
42
Dz.Urz.Woj.Wielk. z 2009r., Nr 150, poz. 2514
Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 18 stycznia 2008 r
44
Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2007r., Nr 4, poz. 61
45
Rozporządzenie Nr 3/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 10 stycznia 2007r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
rezerwatu przyrody „Meteoryt Morasko” (Dz.Urz.Woj.Wielk. z 2007r., Nr 4, poz. 61)
Zarządzenie Nr 5/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 17 lipca 2009r. w sprawie rezerwatu
przyrody „Meteoryt Morasko” (Dz.Urz.Woj.Wielk. z 2009r., Nr 150, poz. 2514)
43
42
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP
„MORASKO - RADOJEWO - UMULTOWO”- REZERWAT METEORYT MORASKO W POZNANIU
powodować będzie krótkoterminowe, negatywne oddziaływania, wynikające z prowadzenia prac
modernizacyjnych lub inwestycyjnych w zakresie układu komunikacyjnego i infrastruktury technicznej,
które generować będą emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza, emisje hałasu oraz
spowodują utrudnienia w ruchu komunikacyjnym. Na etapie realizacyjnym istnieje również potencjalne
zagrożenie dla jakości wód podziemnych, wynikające z wytwarzania na terenie inwestycji różnego
rodzaju odpadów i ścieków. Długoterminowe i trwałe negatywne oddziaływania projektu planu
wynikną na skutek: odlesienia wąskiego pasa terenu włączonego do drogi 4KD-Z, umieszczenia pod
powierzchnią terenu elementów wchodzących w skład sieci infrastruktury, niewielkich zmian
w ukształtowaniu terenu oraz zmian we właściwościach fizycznych i chemicznych gruntu. Docelowo,
realizacja ustaleń projektu planu przyczyni się zapewne do poprawy obecnego stanu środowiska,
zwłaszcza terenów nie objętych przepisami odrębnymi a znajdujących się w granicach opracowania,
uporządkuje krajobraz, zwiększy komfort funkcjonowania ludzi w obszarze opracowania i w jego
otoczeniu, poprawi atrakcyjność i bezpieczeństwo terenów pod względem rekreacyjnym. Zachowanie,
dzięki realizacji ustaleń projektu planu, różnorodności siedlisk przyrodniczych wpłynie pozytywnie
również na zabezpieczenie terenów obecnie użytkowanych rolniczo przed ewentualnymi procesami
inwestycyjnymi. Poprzez zachowanie istniejących korytarzy ekologicznych i dodatkowo stworzy
warunki sprzyjające funkcjonowaniu fauny i flory oraz zachowaniu bioróżnorodności.
W siódmej części prognozy odniesiono się do zagadnień związanych z analizą skutków
realizacji postanowień planu miejscowego.
W części ósmej uzasadniono brak konieczności proponowania rozwiązań alternatywnych
wynikający z celowości utrzymania dotychczasowego sposobu użytkowania większości terenów
pełniących funkcje przyrodniczą, współtworzących północny klin zieleni miasta Poznania.
43