uodpornienie czynno-bierne - Uniwersytet Medyczny w Łodzi

I.
Unieczynnienie źródła zakażenia
I.
Przecięcie dróg szerzenia się infekcji
I.
Uodpornienie osób wrażliwych na
zakażenie
Naturalne
 Naturalne zakażenie
patogennym
drobnoustrojem
 Wariolizacja
Sztuczne
 Czynne
 Bierne
 Czynno - bierne
Powstaje odporność
przeciw drobnoustrojowi, którego antygeny
zostały podane jako szczepionka
 po kilku tygodniach lub kilkakrotnym
szczepieniu podstawowym
 utrzymuje się kilka, a nawet kilkanaście lat

Szczepienia obowiązkowe
Kalendarzyk szczepień dzieci i młodzieży
według wieku
Szczepienia osób narażonych w sposób
szczególny na zakażenie
II. Szczepienia zalecane
III. Informacje uzupełniające
I.
p/gruźlicy w I dobie życia
nie szczepi się dzieci matek zakażonych HIV
do czasu wykluczenia zakażenia (ok. 4
miesiąca po ujemnej próbie tuberkulinowej)
i z wagą < 2000 g
 p/Hib obowiązkowo od 2 m.ż. 3 dawki
co 6-8 tyg. i dawkę przypominającą
w 16-18 m.ż.


Szczepienia przeciwko pneumokokom

Szczepienia przeciwko ospie wietrznej
a) dzieci od 2 m. ż. do ukończenia 5 r. ż
 po urazach i z wadami oun
 p. ch. serca z niewydolnością układu krążenia
 sch. immunologiczno-hematologiczne
 małopłytkowość idiopatyczna
 ostra białaczka, chłoniaki, sferocytoza
 asplenia wr. lub po splenectomii
 zakażone HIV
 przed planowanym przeszczepieniem
narządów
a) wcześniaki z dysplazją oskrzelowo-płucną
a) dzieci do ukończenia 12 r. ż.
 z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie
remisji
 zakażone HIV
 przed leczeniem immunosupresyjnym lub
chemioterapią
 z upośledzeniem odporności
b) dzieci zdrowe do ukończenia 12 r. ż.
z otoczenia osób określonych powyżej,
które nie chorowały na ospę wietrzną
2012r.
c) dzieci do ukończenia 12 r.ż. narażone na
zakażenie ze względów środowiskowych,
w szczególności przebywające czasowo
lub stale w domach dziecka, domach opieki
długoterminowej, żłobkach i innych
instytucjach opiekuńczych





Immunoglobuliny ludzkie lub
immunoglobuliny zwierzęce
Szybki wzrost odporności po podaniu
preparatu
Utrzymywanie się odporności tylko kilka
tygodni
Odczyny alergiczne
Odporność noworodka
Jednoczesne podanie szczepionki w celu
uodpornienia na dłuższy czas
i immunoglobiny w celu szybkiego
uodpornienia
 Podanie w odległe od siebie części ciała
 Uodpornienie ponarażeniowe,
po ekspozycji na zakażenie, po kontakcie

Ludzkie normalne immunoglobuliny LNI –
Gamma-globulina ludzka (Biomed)
 Dożylne immunoglobuliny IVIG –
profilaktyka i wspomaganie leczenia
zakażeń bakteryjnych i wirusowych
Bioglobulina (Biomed),
Pentaglobin IgM (Biotest) - leczenie
wspomagające ciężkich zakażeń
bakteryjnych
 Swoiste immunoglobuliny –
Gamma anty HBs (Biomed)

Wyprodukowane z surowicy koni, bydła,
baranów uodpornionych w długim cyklu
szczepień
 Oczyszczone frakcje swoistej
immunoglobuliny G
 Reakcja anafilaktyczna, choroba
posurowicza
 Próba uczuleniowa

Końska antytoksyna:
błonicza,
tężcowa,
botulinowa,
przeciwko jadowi żmij,
wściekliźnie
 Bydlęca antytoksyna tężcowa

Wstrząs anafilaktyczny –
odczyn wczesny, I typ reakcji,
w czasie lub bezpośrednio po
 Choroba posurowicza –
odczyn późny, III typ reakcji,
po 7-10 dniach
 Reakcja gorączkowa,
zaczerwienienie i obrzęk







Bóle głowy, pleców,
wzrost temp. ciała, dreszcze, świąd, obrzęk
naczynioruchowy, pokrzywka
Kaszel, chrypka, narasta duszność
Wahania ciśnienia, tachycardia, sinica
Niepokój pacjenta
Utrata przytomności
Zgon








Wzrost temp. ciała, dreszcze, bóle głowy
Nudności, wymioty
Obrzęk węzłów chłonnych
Wysypka o charakterze pokrzywki
Obrzęk stawów - poliarthritis
Wahania RR, tachycardia
Glomerulonephritis
Granulocytoza, eozynofilia, proteinuria
Wywiad odnośnie chorób alergicznych
 Uprzednio otrzymane preparaty
 Zestaw przeciwwstrząsowy
 Próba uczuleniowa !

0,1 ml surowicy rozcieńczonej 1:10
fizjologicznym roztworem soli
Obserwacja 20 min.
brak objawów
{----}
próba ujemna
Podajemy antytoksynę jednorazowo
Zaczerwienienie, obrzęk, bąbel
{+++}
Uczulenie na surowicę
Wstrzykuje się sposobem odczulającym
rozcieńczona 1:20 - 1:10 w dawce
0,1 - 0,5 ml podskórnie,
co pół godziny
nierozcieńczona po 0,2 - 0,5 ml p.s.

Antybiotyk

Szczepionka - dawka przypominająca

Antytoksyna błonicza [końska]
wyjątkowo u osób nieuodpornionych
z bliskiego kontaktu
100 j. m./kg m.c. domięśniowo
Dotarcie do wszystkich osób, które nie
wykazują objawów choroby, lecz spożyły
pokarm, będący przyczyną zatrucia
 Poliwalentna antytoksyna 10 - 20 ml dom.
[1 fiolka 10 ml = 5000 j.a. antytoksyny A i B,
1000 j.a. antytoksyny E]
 Monowalentna, odpowiedniego typu
10000 j.a. dom. [końska]

Szczepienie dzieci według kalendarzyka
 Dorośli - dawki przypominające co 10 lat
szczególnie dla osób z grup ryzyka: wojsko,
policja, rolnicy, pracownicy leśni,
transportu, budownictwa, zakażeni HIV,
strażacy, wyjeżdżający w długą podróż
 Dorośli nieszczepieni - Td
0, 1, 6-12 miesięcy

Niezwłoczne, dokładne oczyszczenie rany,
chirurgiczne opracowanie, opatrzenie
[eradykacja przetrwalników i
uniemożliwienie namnażania bakterii,
zahamowanie produkcji tetanospazminy]
 Antybiotyki –
penicyliny, tetracykliny, makrolidy
r. kąsane, miażdżone, kłute, postrzałowe
[eradykacja p.wegetatywnych]
 Uodpornienie w zależności od charakteru
i okoliczności zranienia, uprzednich
szczepień oraz stanu pacjenta








Masywne zakażenie bakteryjne – [gleba]
Gdy upłynęło > 24 h
Nie można prawidłowo opatrzeć rany
Wstrząs pourazowy, duża utrata krwi
Silne wyniszczenie, osłabienie
Obniżona odporność, leczeni
cytostatykami, hormonami kory nadnerczy
Napromieniowanie radioaktywne

ostatnia dawka szczepienia
podstawowego lub przypominającego
więcej niż 10 lat temu –
uodpornienie czynno-bierne

Nie szczepieni, niekompletnie szczepieni,
historia szczepień niepewna –
uodpornienie czynno-bierne,
następnie kontynuować szczepienie
podstawowe 0,1,6 m
Szczepienie podstawowe lub przypominające
 ostatnia dawka mniej niż 5 lat temu –
nie wymaga,
 ew. gdy szczególnie wysokie ryzyko
rozważyć podanie jednej przypominającej
dawki T lub Td

ostatnia dawka 5 - 10 lat temu –
T lub Td, jedna przypominająca dawka
Szczepionka T lub Td podskórnie
w jedno ramię
+
 Ludzka immunoglobulina p/tężcowa
250 – 500 j.m. dom w drugie ramię

Ostatnia dawka szczepienia
podstawowego lub przypominającego
mniej niż 5 lat temu - nie wymaga
 Ostatnia dawka więcej niż 5 lat temu T lub Td, jedna przypominająca dawka
 Nie szczepieni, niekompletnie szczepieni,
historia szczepień niepewna T lub Td, następnie kontynuować kolejne
dawki szczepienia podstawowego: 0,1,6 m

Szczepienie anatoksyna tężcowa T lub Td
podskórnie
Chorzy leczeni immunoglobuliną powinni
równolegle rozpocząć uodpornienie
czynne szczepionką [anatoksyną],
1 ml podskórnie 3 x co 3 dni,
po 6 tygodniach i po 6-12 miesiącach.
Choroba nie powoduje powstania
odporności !

Kwalifikacja w specjalistycznych
Poradniach Chorób Zakaźnych
w Łodzi ul. Kniaziewicza 1/5
Szczepienie profilaktyczne przednarażeniowe
 Lekarze i studenci weterynarii, technicy
 Personel laboratoriów
 Pracownicy rzeźni, targowisk, leśnicy,
myśliwi, strażnicy leśni, wypychacze
zwierząt, hodowcy
 Speleolodzy
 Podróżujący na tereny z enzoocjami
Szczepienie podstawowe
w dniach 0, 7, 28
 Szczepienie uzupełniające po roku
 Szczepienia przypominające co 3 - 5 lat

pokąsane przez zwierzę z rozpoznaną
wścieklizną
 pokąsane przez zwierzę dzikie, nieznane,
zbiegłe, [padłe lub zabite], u których nie
wykluczono wścieklizny
 kontakt ze śliną lub tkanką mózgową
zwierzęcia podejrzanego lub wściekłego
 personel medyczny

lisy – 65%
 borsuki, jenoty, wilki, kuny, łasice, tchórze,
sarny, daniele, łosie, dziki, szczury,
nietoperze, myszy, piżmaki, wiewiórki, jeże,
zające
domowe
 nieszczepione psy, koty,
konie, krowy zaatakowane na pastwiskach

Czas, w którym wirus ukazuje się w ślinie
przed wystąpieniem pierwszych objawów
klinicznych choroby, jest stały i mieści się w
granicach 0 - 10 dni, najczęściej 1 - 3 dni
 Zasada przyżyciowej obserwacji
weterynaryjnej zwierząt przez 15 dni –
psy i koty

Pierwsza pomoc:
 obficie przemyć ranę bieżącą wodą
i mydłem, dokładnie spłukać
 zdezynfekować 40-70% alkoholem, jodyną,
0,1% sterinolem
 opracowanie rany – nie zaszywać
natychmiast
 rozważyć wskazania do antybiotykoterapii
 profilaktyka przeciwtężcowa !
Dotknięcie,
karmienie,
oślinienie zdrowej
skóry, brak ran,
kontakt pośredni
Nie wymaga
zapobiegania
zwierzę zdrowe
→ objawy
wścieklizny
Oślinienie
uszkodzonej
skóry, lekkie
pogryzienia,
zadrapania
zwierzę
podejrzane o
wściekliznę
→ zdrowe
zwierzę
wściekłe, dzikie,
nieznane,
niebadane
szczepionka
gdy objawy
wścieklizny
natychmiast
szczepionka –
przerwać gdy
zwierzę
zdrowe
natychmiast
podanie
szczepionki
Można się wstrzymać z rozpoczęciem szczepień
do chwili potwierdzenia wścieklizny u zwierzęcia,
o ile jest możliwe:

przeprowadzenie badania zwierzęcia
wykazującego objawy wścieklizny lub poddanie
badaniu pośmiertnemu zwierzęcia podejrzanego
o wściekliznę,

poddanie obserwacji weterynaryjnej trwającej
15 dni zwierzęcia podejrzanego o zakażenie, z
którym osoba narażona miała styczność (psa,
kota, lisa, jenota, innego drobnego ssaka)
zwierzę zdrowe
→ objawy
wścieklizny
Głębokie
pogryzienia,
zadrapania,
oślinienie
błon
śluzowych
zwierzę
podejrzane o
wściekliznę
→ zdrowe
zwierzę
wściekłe, dzikie,
nieznane,
niebadane
natychmiast
szczepionka +
swoista
immunoglobulina
przerwać gdy
zwierzę zdrowe





•
•
Szczepionka w dniach 0, 3, 7, 14, 30
Dorosłym w m. trójgłowy ramienia,
dzieciom w przednio-boczną okolicę uda
Szczepieni uprzednio – w dniach 0 i 3
Szybka immunizacja – skrócony cykl
w dniach 0, 7, 21 w schemacie 2+1+1 dawki
Działania niepożądane:
Miejscowe - obrzęk, zaczerwienienie
Ogólne - gorączka, bóle głowy, stawów,
nudności

Równocześnie z cyklem szczepień lub
do 7 dnia od czasu podania szczepionki
Swoista immunoglobulina ludzka
20 j.m./kg masy ciała dom.
i ew. połowa wyliczonej dawki wkroplenie do rany, nastrzyknięcie okolicy
rany
 Immunoglobuliny nie podaje się
szczepionym uprzednio

Jeżeli została narażona osoba uprzednio
szczepiona przeciw wściekliźnie,
podaje się tylko dwie dawki przypominające
szczepionki według schematu w 0 i 3 dobie.
Nie należy podawać swoistej
immunoglobuliny.
Żmija zygzakowata Vipera berus
 Antytoksyna monowalentna, końska
500 j.a. dom.
 Pokąsanie przez kilka żmij 10-20 ml dom.
 Dożylnie w stanach zagrożenia życia


Poliwalentne surowice
Szczepienie obowiązkowe MMR
 Żywe, atenuowane wirusy odry,
różyczki i świnki
 I szczepienie w 13 – 14 m.ż.
II w 10 roku życia

Uodpornienie bierne
Gamma-Globulina ludzka 15%
0,25 ml/kg m.c. do 5 dni od kontaktu,
głęboko domięśniowo,
 Uodpornienie czynno-bierne
+ szczepionka


Uodpornienie czynne
szczepienie obowiązkowe MMR

Uodpornienie bierne
Gamma-Globulina ludzka 15%
20 – 30 ml dom. kobietom w ciąży
Szczepienie zalecane
 Żywe, atenuowane wirusy
 Powyżej 9 m.ż. dwie dawki w odstępie
6 tygodni


Bezpłatne szczepienia od 2008 r. dla dzieci
z obniżoną odpornością (slajd 9)
Swoista immunoglobulina ludzka - Varitect
 Zapobiegawczo 1 ml/kg m.c. dożylnie
do 96 godzin po ekspozycji

Leczniczo 2 ml/kg m.c. dożylnie
Varitect
 Wrodzony niedobór odporności
 Leczeni cytostatykami, immunosupresyjnie,
radioterapią – choroby nowotworowe,
białaczki
 Noworodki matek, które zachorowały
5 dni przed i 2 dni po porodzie
 Kobiety w ciąży
Szczepienie obowiązkowe
w I dobie ż., w 2 i 7 m.ż.
 Szczepienie obowiązkowe osób
narażonych na zakażenie
 Szczepienie zalecane 0-1-6 m
 Szybkie uodpornienie 0-7-12 dni +12 m

Gamma anty HBs 200, 1000
 Noworodki matek HBs+
200 j. dom. nie później niż 12 godz. po
urodzeniu + szczepionka
 Po ekspozycji 1000 j. dom. do 48 godz.
 Długotrwale hospitalizowani co 3 - 4 tyg.
Hepatect amp. 2 i 10 ml
 Noworodki 0,4 ml/kg w powolnym wlewie
dożylnym
 Po ekspozycji 0,12 - 0,2 mg/kg m.c. doż.
Cytotect
 Profilaktyka przed przeszczepami
50 - 150 j/kg m.c we wlewie dożylnym
6 dawek co 2 tyg.
 Leczenie – cytomegalia wrodzona