urs dla diagnostow-autoimmunizacja

DIAGNOSTYKA CHORÓB
AUTOIMMUNOLOGICZNYCH
Lek. med. Husam Samara
Katedra i Zakład Immunologii Klinicznej
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Metody stosowane w diagnostyce
chorób autoimmunizacyjnych
Wykrywanie autoprzeciwciał w surowicy:
 Immunofluorescencja pośrednia
 Metoda immunoenzymatyczna (ELISA)
 Western blot / immunoblot
 Metody radioizotopowe
 Techniki żelowe
Wykrywanie kompleksów immunologicznych w tkankach:
 Immunofluorescencja bezpośrednia
 Immunohistochemia
Immunofluorescencja pośrednia

Wykrywanie autoprzeciwciał w surowicy lub innych
płynach ustrojowych (pł. m-r, pł. stawowy…)

Metoda jakościowa

Stosowane są skrawki pochodzące z różnych tkanek lub
osady komórkowe jako substrat

W zależności od stosowanego panelu może służyć jako
badanie skryningowe w poszukiwaniu autoprzeciwciał w
chorobach narządowo nieswoistych lub jako
potwierdzenie obecności p-ciał narządowo swoistych.
Immunofluorescencja pośrednia
Metodyka:
 Przyrządzanie skrawków
mrożeniowych z pożądanych
tkanek lub osadów
komórkowych
 Utrwalanie
 Inkubacja z odpowiednio
rozcieńczoną surowicą
badaną
 Inkubacja ze znakowanym
przeciwciałem skierowanym
przeciwko ludzkim
immunoglobulinom
 Ocena w mikroskopie
fluorescencyjnym
Metody swoiste
Western blot / imunoblot:
 Metoda stosowana do
jednoczesnego oznaczania
jakościowego kilku autoprzeciwciał
jako rozszerzenie testu
skryningowego
Metody swoiste
Metoda immunoenzymatyczna
(Enzyme linked immunosorbent
assay- ELISA)
Zastosowania:
 Potwierdzenie swoistości
autoprzeciwciał po badaniu
skryningowym
 Do oznaczenia ilościowego danego
autoprzeciwciała.
 Wykrywanie autoprzeciwciał w
chorobach narządowo swoistych.
 Inne.
Wykrywanie antygenów w tkankach
biopsyjnych
Metoda: immunofluorescencja bezpośrednia

Polega na bezpośrednim znakowaniu antygenu przy
pomocy swoistego przeciwciała znakowanego FITC

Stosowana w celu stwierdzenia obecności kompleksów
immunologicznych, które się odkładają w różnych
tkankach w przebiegu chorób autoimmunologicznych i
zakaźnych i ustalania ich składu (Ig’s, dopełniacz,
antygeny patogenów)

Najczęściej jest stosowana na materiale biopsyjnym z
nerki, skóry lub mięśni szkieletowych
Immunofluorescencja bezpośrednia
Choroby narządowo-nieswoiste
Przeciwciała przeciwjądrowe



Najczęściej występują w chorobach tkanki łącznej (ch. układowych,
narządowo-nieswoistych)
Oznaczane na komórkach HEP-2 (linia raka płaskonabłonkowego)
oraz skrawkach wątroby metodą IMF-pośredniej jako test
skryningowy.
Typy świecenia:

Homogeny:


Plamkowy:


dsDNA, histony, ssDNA, nukleosomy
SS-A, SS-B, Sm, nRNP, Ku, PCNA, inne  tzw. ENA
Jąderkowy:
PM-Scl, Scl-70, fibrylaryna, polimeraza-I RNA, NOR
 Obwodowy / Błona jądrowa: laminina.


Dzielące się komórki:

Włókna wrzeciona mitotycznego, midbody, centriole, inne.
Inne autoprzeciwciała występujące w chorobach tkanki łącznej:


czynnik reumatoidalny (IgG przeciwko własnym IgM)
p. przeciwcytrulinowe (w RZS- wczesny marker wyprzedzający objawy
kliniczne)
Przeciwciała przeciwjądrowe w chorobach narządowo
nieswoistych
HEP-2
wątroba
dsDNA
HEP-2
wątroba
PM-Scl
HEP-2
HEP-2
Sm/RNP
HEP-2
Scl-70
HEP-2
wątroba
SS-A/SS-B
HEP-2
fibrylaryna
HEP-2
Wrzeciono
mitotyczne
Choroby narządowo-swoiste
Choroby nerek
1.
Wywołane pierwotną reakcją autoimmunologiczną:

2.
Zespół Goodpasture’a
przeciwciała anty-GBM (Glomerular Basement Membrane)
Wtórne wywołane odkładaniem się kompleksów
immunologicznych w naczyniach kłębuszków


Zapalenia naczyń
Inne choroby autoimmunizacyjne:




Toczeń rumieniowaty układowy: złogi w mezangium i w
naczyniach z IgG i C3.
Plamica Schonleina-Henocha :zlogi IgA, C3, F. płóksięzyce
Nefropatia IgA.
Choroby zakaźne
1. Choroby wątroby
Autoimmunologiczne zapalenie wątroby:
1.
Przewlekłe zapalenie wątroby (CAH)

Typ I


Typ II


LKM-1 – (Liver-Kidney microsomal ab.) = cytochrome p450
Inne autoprzeciwciała w zapaleniu wątroby:




2.
p-ciała p-ko F-aktynie / mięśniom gładkim (ASMA)
LKM-2
LKM-3
SLA (soluble liver antigen)
ANA, ENA
Pierwotna marskość żółciowa


AMA- (Anti mitochondrial ab.)
ASMA (niektóre przypadki)
2. Choroby żolądkowo-jeltowe
1.
Celiakia (Choroba trzewna)


P-ciała p-ko gliadynie (Anti –Gliadin Antibodies AGA)
P-ciała p-ko endomysjum (Anti-Endomysial
Antibodies -EMA)

= transglutaminazie tkankowej (tissue TransGlutaminase tTG)
IgA oraz IgG

Wyższa swoistość i czułość w przypadku obecności
autoprzeciwciał w klasie IgA
2.
Nieswoiste zapalenia jelit (IBD)
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego




Choroba Crohna



P-ciała p-ko drożdżom piekarskim (Anti-Saccharomyces
cerevisiae ab. - ASCA)
P-ciała p-ko komórkom zewnątrzwydzielniczym trzustki.
Inne enteropatie autoimmunologiczne:

3.
pANCA
Intestinal goblet cells
P-ciała p-ko enterocytom
Przewlekłe zapalenie żołądka oraz
niedokrwistość złośliwa:
•
P-ciała p-ko komórkom okładzinowym żołądka –
czynnikowi wewnętrznemu Castle’a.
Trzustka małpy
S. cerevisiae
Jelito małpy
Komórki zewnątrzwydzielnicze
trzustki
EUROIMMUN
Komórki kubkowe
ASCA
Żołądek szczura
Komórki okładzinowe
żołądka
5. Endokrynopatie autoimmunologiczne
Choroby trzustki:
1.
Przeciwciała przeciwko komórkom wysp beta:
cukrzyca typu I
•
•
•
2.
3.
4.
5.
glutamic acid decarboxylase (GAD)
protein tyrosine phosphatase PTP)
insulinoma-associated-2 ab. (IA-2A)
Przeciwciała przeciwko insulinie (spontaneous insulin
-lAAs),
Przeciwciała przeciwko receptorom dla insuliny,
Przeciwciała przeciwko receptorom dla insuliny –
aktywujące,
Inne nie związane z procesem chorobowym: przy
stosowaniu leków np. tolbutamid or metimazol
Choroby tarczycy:
1. Przewlekłe limfatyczne zapalenie tarczycy typu
Hashimoto:


2.
P.p. Tyreoglobulinie (TGA),
P.p. Tyroperoksydazie ab.(TPO) (lub mikrosomom
tarczycy -TMA)
Ch. Graves-Basedowa
p.p. receptorowi dla TSH
3.
inne- p.p. hormonom tarczycy:

Anty T3 lub T4.

Ch. narnerczy:
 ch. Addisona


Przeciwko komórkom kory nadnercza
P. p-ko enzymom steroidowym,
6. Gonady:
Przedwczesna niewydolność jajników.
 Bezpłodność z przyczyn
autoimmunologicznych u obu płci
 P. p-ko plemnikom, kom, jajowym, kom.
płaszcza, antygenom nasienia…

Autoimmune Polyglandular Syndromes

APS-1
 Addison’s
dis. + hypoparathyroidism +
mucocutameous candidiasis
 2 of 3 for diagnosis.

APS-2
 Addison’s

dis. + Hashimoto’s dis. + DM-type I
Other associations:
 Thyroid
and Gastric Autoimmunity
Zapalenia naczyń

Guzkowe zapalenie tętnic, mikroskopijne
zapalenie naczyń:
 pANCA (MPO,
elastaza, lozsomoy)
 ANA

Ziarniniak Wegenera
 cANCA (proteinaza-3)
 pANCA rzadziej
IMF bezpośrednia:
wtórne złogi IgG na granicy skóry właściwej i naskórka