PROPOZYCJA PLANU WYNIKOWEGO OPARTEGO NA PODRĘCZNIKU Lecha M. Nijakowskiego, Podstawy socjologii i psychologii społecznej, Difin, Warszawa 2009. Uwaga: Plan wynikowy został przygotowany do działów programowych. Porządek działów podano zgodnie z programem nauczania przedmiotu. Plan uzupełniono takŜe o dodatkowe zagadnienia wprowadzone przez podręcznik. Autor zachęca jednak nauczycieli i wykładowców do zastosowania porządku zajęć edukacyjnych zgodnego z podręcznikiem. Na przykład dział II „Komunikacja społeczna”, na który przewidziano aŜ 30 godzin dydaktycznych, ukazać trzeba w perspektywie interakcji symbolicznej i kształtowania porządku społecznego (rozdział 2), przemocy symbolicznej i legitymizowania nierówności społecznych (rozdział 5) oraz kultury popularnej i komunikacji masowej (rozdział 5). Komunikacja społeczna jako zjawisko totalne wymaga naświetlenia z róŜnych punktów widzenia, w miarę wprowadzania podstawowych pojęć i teorii. Z drugiej strony treści, które powinny być wykładane razem są w programie nauczania sztucznie rozbijane na osobne działy (zagadnienie interakcji, relacji jednostka-zbiorowość, więzi i grupy). W podręczniku kaŜdy rozdział zawiera podstawowe terminy i pojęcia, które powinien opanować uczeń. Dodatkowe materiały do pobrania ze strony www.lechnijakowski.com. Materiał nauczania Podstawowe pojęcia Wymagania programowe – uczeń potrafi: • • • Zadania socjologii i psychologii społecznej Przedmiot i metody badań stosowane w socjologii i psychologii Modele i rodzaje komunikacji • • • • • uzasadnić znaczenie przedmiotu w kształceniu technika administracji posłuŜyć się terminologią z zakresu socjologii i psychologii określić specyfikę języka nauk społecznych Poziom Wykorzystanie wymagań Podręcznika podsta ponad (rozdział i wowe podpodrozdział) stawo we + Wprowadzenie, 1.1. odróŜnić teorię naukową od ideologii i wypowiedzi publicystycznej określić przedmiot i zadania socjologii i psychologii społecznej + 1.1., 1.3 rozróŜnić i scharakteryzować metody badawcze stosowane w socjologii i psychologii podać typy teorii naukowych + 1.2., 1.4 scharakteryzować składniki procesu komunikacji + 2.1., 2.3., 2.4., 8.1., 8.2. -1- interpersonalnej; Komunikacja niewerbalna; Rodzaje komunikatów • Warunki skutecznego porozumiewania się; Zasady aktywnego słuchania; Bariery w skutecznym porozumiewaniu się • • • • • • • WyraŜanie i odbieranie krytyki; Dyskusja jako dialog wielostronny • • • • • Rodzaje i dobór argumentów w dyskusji; Komunikowanie się pisemne i publiczne • • • Zmienność i stałość kluczowe elementy osobowości człowieka; Czynniki • • • • scharakteryzować język jako typ działania społecznego, sformułować róŜne typy komunikatów odczytać komunikaty niewerbalne określić wpływ komunikowania się na jakość relacji międzyludzkich rozpoznać bariery w porozumiewaniu się zastosować zasady dobrego słuchania wskazać przykłady, gdy język prowadzi do dyskryminacji innych określić wpływ zróŜnicowań kulturowych na skuteczność porozumiewania się + 2.1., 2.4, 5.3., 8.2., 8.3., 8.4 wyrazić i odebrać krytykę sformułować argumenty w dyskusji podać przykłady mowy nienawiści podać przykłady nieuprawnionej krytyki zdefiniować medialną „politykę skandalu” + 8.2., 8.3, 8.4 zinterpretować komunikaty oficjalne dobrać techniki postępowania w czasie dyskusji stosownie do okoliczności i tematu ukazać znaczenie kontekstu na odczytania znaczenia komunikatu + 2.4., 8.2, 8.3, 8.4 scharakteryzować osobowość i jej strukturę określić czynniki rozwoju osobowości wskazać czynniki sytuacyjne i dyspozycyjne scharakteryzować + 2.3, 3.1, 3.4, 3.5, 4.1 -2- + + rozwoju osobowości Typologie osobowości Potrzeby psychiczne człowieka i sposoby ich zaspokajania; Motywacja i jej wpływ na zachowanie społeczne • przedstawić róŜne typologie osobowości + 3.4 • przewidzieć zachowania jednostki na podstawie cech jej osobowości określić potrzeby psychiczne człowieka i wyznaczać ich hierarchię udowodnić wpływ motywacji na ludzkie działanie omówić znaczenie emocji dla działania człowieka + 2.4, 3.2, 3.3 określić czynniki wpływające na kształtowanie postaw rozpoznać czynniki społeczne wpływające na zmianę postaw podać aspekty postawy + 3.1, 4.1, 4.2, 4.3, 7.2, 8.3, 8.4 rozróŜniać typy sytuacji społecznych wpływających na procesy psychiczne objaśnić normatywny i informacyjny wpływ społeczny + 2.1, 2.3, 2.4, 4.1, 4.3 • • • Kształtowanie i zmiana postaw + zaburzenia osobowości • • • Rodzaje sytuacji społecznych; Procesy psychiczne człowieka; Normatywny i informacyjny wpływ społeczny Teoria i reguły wywierania wpływu na ludzi • • przedstawić teorie i reguły wywierania wpływu na ludzi + 4.1, 4.2, 4.3, 5.3 Interakcje międzyludzkie • zdefiniować interakcje symboliczne i niesymboliczne określić rodzaje interakcji międzyludzkich + 2.1 scharakteryzować zachowania uległe, agresywne i asertywne określić swoje asertywne prawa zastosować w kontaktach + 2.4, 4.1, 5.3, 5.4, 8.2, 8.3 • • Nagradzanie i karanie w interakcjach; Obrona przed manipulacją; Zachowania asertywne • • • -3- • Jednostka a społeczeństwo; Więź społeczna Grupy społeczne i ich klasyfikacja; Struktury grupowe; Pozycja i status jednostki w grupie; Kierownictwo w grupie • zdefiniować społeczeństwo i więź społeczną + 1.1, 2.1 • rozróŜnić rodzaje grup społecznych i wyjaśnić mechanizmy ich powstawania określić czynniki wpływające na pozycję i status jednostki w grupie scharakteryzować struktury istniejące w grupach przedstawić style kierowania grupami + 2.2 wyjaśnić mechanizmy powstawania i przyswajania norm grupowych uzasadnić wpływ rodziny na prawidłowy rozwój jednostki podjąć współpracę w grupie + 2.2, rozdział 3, 4.3 zdefiniować dewiację społeczną, scharakteryzować formalną i nieformalną kontrolę społeczną podać przykłady współczesnych subkultur + Rozdział 4 zdefiniować pojęcia: naród, nacjonalizm, grupa etniczna, grupa etnograficzna określić róŜne typy nacjonalizmów przedstawić róŜne paradygmaty ujmowania narodu w naukach społecznych + 7.1 • • • Normy grupowe i mechanizmy ich przyswajania; Zasady współpracy w grupach społecznych • Kontrola społeczna, dewiacja społeczna i subkultury • • • • • Naród jako zjawisko kulturowe • • • Mniejszości narodowe i etniczne w międzyludzkich techniki asertywne ukazać wpływ nagród i kar na działania jednostki • zdefiniować pojęcia „mniejszość narodowa” i „mniejszość etniczna”, -4- + + + 7.2 Polsce • wymienić i scharakteryzować mniejszości narodowe i etniczne w Polsce oraz określić ich liczebność Konflikty etniczne i separatyzmy Ludobójstwa • zdefiniować konflikt etniczny określić główne konflikty etniczne na świecie zdefiniować ludobójstwo i ukazać konfliktowy charakter tej definicji; wymienić i omówić przypadki ludobójstw • • • Państwo i jego funkcje • • Podstawy władzy • • Socjologia prawa • • • Partie polityczne • • + 7.4 zdefiniować pojęcie „państwo” określić funkcje państwa + 6.3 zdefiniować władzę i podać jej typy określić sposoby legitymizacji nierówności społecznych + 5.2, 5.3 + zdefiniować świadomość prawną, scharakteryzować postawy wobec prawa wyjaśnić, kiedy prawo jest skuteczne 6.2 zdefiniować i scharakteryzować partie polityczne wymienić i scharakteryzować główne polskie partie polityczne + 6.3 Uprzedzenia i dyskryminacja • określić przyczyny powstawania stereotypów, uprzedzeń i dyskryminacji + 7.2 Samorząd terytorialny - rola i funkcje; Społeczność lokalna • wyjaśnić czym jest wspólnota, a czym stowarzyszenie określić rolę i znaczenie społeczności lokalnych dla + 6.4 • -5- • Instytucje rządowe i pozarządowe i ich rola społeczna • Konflikty społeczne – definicja, klasyfikacja, przyczyny • • • Kierowanie konfliktem; Pokojowe metody rozwiązywania konfliktów; Skutecznie negocjowanie. Zasady i strategie • Wywiad prasowy, telewizyjny zasady jego udzielania i przygotowywani a. Konferencja prasowa • • • • • • SłuŜebna rola urzędnika • • kształtowania toŜsamości jednostki zdefiniować zasadę pomocniczości zdefiniować społeczeństwo obywatelskie i omówić jego kondycję w Polsce wytłumaczyć znaczenie zaufania dla Ŝycia społecznego + 6.1, 6.3, 6.4 zdefiniować konflikt społeczny i dynamikę jego rozwoju scharakteryzować podstawowe konflikty współczesności i określić ich przyczyny + Rozdział 5 skonstruować na przykładach plany kierowania typowymi konfliktami zidentyfikować pokojowe metody rozwiązywania konfliktów zdefiniować pojęcie interwencji humanitarnej + 5.4, 7.5 udzielić wywiadu i zaprezentować się w wystąpieniach publicznych i w mediach wykorzystać w działaniu funkcje prasy i telewizji zorganizować konferencję prasową omówić ograniczenia i dysfunkcje mediów masowych + Rozdział 8 zanalizować zachowania urzędnika wobec interesantów i zaproponować optymalne rozwiązania dla obu stron wykazać słuŜebną rolę urzędnika + 6.1 -6- • scharakteryzować typ idalny biurokracji w ujęciu Maxa Webera Opracował: dr Lech M. Nijakowski (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego) ([email protected]) -7-