1. Czy zaliczyć wpłatę na należność główną i

Łódź, dnia 13 maja 2013 r.
Dr Joanna Wyporska-Frankiewicz
Zakład Sądownictwa Administracyjnego,
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki,
OPINIA PRAWNA
I. Treść zadanego pytania:
„1. Czy zaliczyć wpłatę na należność główną i policzyć odsetki - uznając, że nie zostały
one zapłacone, czy też rozksięgować wpłatę od najstarszej należności głównej, zaliczyć ją na
należność główną i odsetki - uznać że nie została wpłacona cała należność główna? Jeśli tak
to na jakiej podstawie?
2. Czy należy wystawić jeszcze raz upomnienie czy tytuł wykonawczy?”
II. Sentencja odpowiedzi:
1. W świetle obowiązujących przepisów prawa dokonaną wpłatę należy rozksięgować
i zaliczyć na należność główną i odsetki zgodnie z treścią art. 55 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. Ordynacja podatkowa.
2. Z uwagi na to, że obowiązek o charakterze publicznoprawnym nie został wykonany
w całości, mimo doręczenia zobowiązanemu upomnienia, wierzyciel powinien wystawić tytuł
wykonawczy i wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji skierować go do właściwego organu
egzekucyjnego.
1
III. Stan faktyczny:
Jak wynika z załączonego do pytania opisu stanu faktycznego problematyka sprawy
dotyczy dochodzenia i prowadzenia egzekucji dodatkowych kosztów udostępnienia
informacji publicznej.
1. W wyniku udostępnienia informacji publicznej w trybie wnioskowym, podmiot
zobowiązany do jej udostępnienia udostępniał ją w 2012 r. Niemniej jednak poniósł przy tym
dodatkowe koszty, związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub
koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku (wykonanie
kserokopii, anonimizacji, skanów). Równocześnie podmiot zobowiązany do udostępnienia
informacji każdorazowo - w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku - powiadamiał
wnioskodawcę o wysokości opłaty (która odpowiadała wysokości poniesionych kosztów) zgodnie z art. 15 ust.1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
Następnie podmiot zobowiązany udostępniał informacje po upływie 14 dni od dnia
powiadomienia, ponieważ wnioskodawca nie dokonał w tym terminie zmiany wniosku
w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji ani go nie wycofał (zgodnie z art. 15
ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej).
Wnioskodawca nie uiścił opłaty z tytułu kosztów dodatkowych związanych ze
wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia w formę
wskazaną we wniosku informacji publicznej pomimo tego, że został o tym powiadomiony
(informacja ta została mu doręczona). Równocześnie zaznaczono, że ten sam wnioskodawca
występował w 2012 r. o udostępnienie informacji publicznej kilkakrotnie tj. - w dniu 17
października 2012 r.; - w dniu 19 października 2012 r. złożył 2 wnioski; - w dniu 22
października 2012 r. złożył 2 wnioski; oraz - w dniu 5 listopada 2012 r. (zatem łącznie do
organu wpłynęło 6 wniosków).
2. Wobec braku wpłat kosztów dodatkowych za udostępnienie informacji publicznej
w dniu 10 kwietnia 2013 r. wystawiono upomnienie - dokonując w jego treści wyliczenia
należnych kosztów dodatkowych, a po zsumowaniu doliczono również koszty upomnienia.
Co więcej w upomnieniu pouczono, że należy dokonać wpłaty kwoty kosztów dodatkowych
wraz z kwotą naliczonych kosztów upomnienia oraz odsetkami za zwłokę w wysokości
odsetek ustawowych. W dniu 22 kwietnia 2013 r. wnioskodawca dokonał wpłaty tylko
należności
głównej
podanych
w
upomnieniu
2
kosztów
dodatkowych
związanych
z udzieleniem informacji publicznej wraz z kosztami upomnienia. Nie uiścił natomiast
odsetek.
IV. Podstawa prawna udzielanej odpowiedzi:
- art. 55 ustawy ordynacja podatkowa;
- art. 15 ustawy o dostępie do informacji publicznej;
- art. 6 i art. 15 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
V. Uzasadnienie:
1. Nie budzi żadnych wątpliwości fakt, że zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 6
września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) –
powoływanej dalej jako uip „Jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek,
o którym mowa w art. 10 ust. 1, podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe
koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością
przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od
wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom”. Przy czym ustawodawca
nałożył na podmiot obowiązany do udostępnienia informacji obowiązek powiadomienia
wnioskodawcy – w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku – o wysokości opłaty. A nadto
w treści art. 15 ust. 2 uip zaznaczono, iż „Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem
następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba że wnioskodawca
dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia
informacji albo wycofa wniosek” (vide np. S. Czarnow, Prawo do informacji publicznej
w Polsce a wymogi prawa europejskiego, Samorząd Terytorialny z 2007 r., nr 4, s. 23 – 36; ).
W doktrynie pewne wątpliwości budzi forma i tryb w jakim następuje ustalenie opłaty,
o której mowa w art. 15 ust. 1 uip (vide M. Jaśkowska, Dostęp do informacji publicznych
w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Toruń 2002 r., s. 64 – 65;
3
a także S. Szuster, Komentarz do art. 15 ustawy o dostępie do informacji publicznej, Lex el;)
niemniej jednak wątpliwości nie budzi fakt, iż przymusowe ściągnięcie opłat wskazanych
w art. 15 uip będzie następowało w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 17
czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r.,
poz. 1015 ze zm.) – powoływana dalej jako upea (vide S. Szuster, Komentarz do art. 15
ustawy o dostępie do informacji publicznej, Lex el). Ustawa ta określa bowiem między
innymi sposób postępowania wierzycieli w przypadkach uchylania się zobowiązanych od
wykonania ciążących na nich obowiązków (o których mowa w art. 2 upea), a także
prowadzone przez organy egzekucyjne postępowanie i stosowane przez nie środki przymusu
służące doprowadzeniu do wykonania lub zabezpieczenia wykonania obowiązków, o których
mowa w art. 2 upea (vide
art. 1pkt 1 i 2 upea), a więc obowiązków o charakterze
publicznoprawnym (vide R. Hauser, Z. Leoński, A. Skoczylas, Postępowanie egzekucyjne
w administracji. Komentarz, Warszawa 2005 r., passim).
1.1. Należy zaznaczyć, że brak wykonania obowiązku o charakterze publicznoprawny
powoduje konieczność zastosowania art. 6 upea, który statuuje zasadę ogólną prawnego
obowiązku prowadzenia egzekucji. Przepis ten w § 1 stanowi, iż „W przypadku uchylania się
zobowiązanego od wykonania obowiązku wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające
do zastosowania
środków
egzekucyjnych”
(vide np. A. Skoczylas
[w:] B. Adamiak,
J. Borkowski, A. Skoczylas, Procesowe prawo administracyjne, [w:] System prawa
administracyjnego, pod red. nauk. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, A. Wróbla, Warszawa
2010 r., s. 401 – 403; a także J. Wyporska-Frankiewicz [w:] E. Cisowska-Sakrajda,
K. Defecińska-Tomczak, M. Sieniuć, A. Suławko-Karetko, J. P. Tarno, Doradca podatkowy
w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, pod red. nauk. J. P. Tarno, Warszawa
2012 r., s. 66 - 67). Tak więc wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do
zastosowania środków egzekucyjnych - tj. wystosować do zobowiązanego upomnienie.
Zgodnie bowiem z wynikającą z art. 15 upea zasadą zagrożenia pierwszą czynnością
wierzyciela zmierzającą do zastosowania środków egzekucyjnych będzie doręczenie
zobowiązanemu upomnienia. W myśl art. 15 § 1 upea „Egzekucja administracyjna może być
wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego
obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku
z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, chyba że przepisy
szczególne inaczej stanowią. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po
4
upływie 7 dni od dnia doręczenie tego upomnienia”. Równocześnie z treści art. 15 § 2 upea
wprost wynika, iż „Koszty upomnienia obciążają zobowiązanego i, z zastrzeżeniem § 3, są
pobierane na rzecz wierzyciela. Obowiązek uiszczenia kosztów upomnienia przez
zobowiązanego powstaje z chwilą doręczenia upomnienia. Koszty te podlegają ściągnięciu
w trybie określonym dla kosztów egzekucyjnych” (vide np. A. Skoczylas [w:] B. Adamiak,
J. Borkowski, A. Skoczylas, Procesowe prawo administracyjne, [w:] System prawa
administracyjnego, pod red. nauk. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, A. Wróbla, Warszawa
2010 r., s. 404 – 406; a także J. Wyporska-Frankiewicz [w:] E. Cisowska-Sakrajda,
K. Defecińska-Tomczak, M. Sieniuć, A. Suławko-Karetko, J. P. Tarno, Doradca podatkowy
w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, pod red. nauk. J. P. Tarno, Warszawa
2012 r., s. 72 – 74; D. R. Kijowski, Komentarz do art. 15 ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji, Lex el; M. Ofiarska, Zasada prawnego obowiązku
prowadzenia egzekucji administracyjnej, Lex el; P. Ostojski, Instytucja upomnienia w ustawie
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, Samorząd Terytorialny z 2011 r., nr 10, s. 59
– 76.). Przy czym szczegółowe kwestie związane z upomnieniem normują przepisy
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania
niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 137,
poz. 1541 ze zm.). Równocześnie należy zaznaczyć, że obecnie koszty upomnienia wynoszą
czterokrotną wartość opłaty dodatkowej pobieranej przez państwowe przedsiębiorstwo
użyteczności publicznej „Poczta Polska” za polecenie przesyłki listowej (vide § 1
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie wysokości kosztów
upomnienia skierowanego przez wierzyciela do zobowiązanego przed wszczęciem egzekucji
administracyjnej, Dz. U. Nr 137, poz. 1543).
W przypadku gdy zobowiązany nie wykona ciążącego na nim obowiązku
o charakterze publicznoprawnym w terminie 7 dni od dnia doręczenia upomnienia –
wierzyciel powinien wystawić tytuł wykonawczy i przesłać do organu egzekucyjnego, a ten
z kolei powinien podjąć kroki zmierzające do zastosowania konkretnych środków
egzekucyjnych.
1.2. Należy zaznaczyć, że w myśl art. 2 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
Ordynacja podatkowa – powoływana dalej jako op, przepisy wskazanej ustawy stosuje się do:
„podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek
samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy
5
podatkowe”. W doktrynie podnosi się, iż przepis ten ustala bardzo szeroki zakres stosowania
ordynacji podatkowej, przy czym przepisy op mogą być stosowane jedynie do
publicznoprawnych stosunków zobowiązaniowych, a więc takich stosunków, w których
władza publiczna występuje jako ich podmiot - z reguły wierzyciel. Równocześnie należy
zaznaczyć, iż należnościami budżetowymi, do których stosuje się przepisy op są – obok
podatków i opłat – także niepodatkowe należności budżetu państwa oraz budżetu jednostek
samorządu terytorialnego (vide R. Mastalski [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, R. Mastalski,
J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wrocław 2011 r., s. 19 - 26). Tym samym
więc wskazane przepisy znajdą zastosowanie również do opłaty o której mowa w art. 15 ust. 1
uip.
1.3. Przepisy op normują również problematykę odsetek za zwłokę, zgodnie bowiem
z art. 53 § 1 op od zaległości podatkowych co do zasady – z zastrzeżeniem art. 54 op - nalicza
się odsetki. Przy czym w myśl art. 54 § 4 op „Odsetki za zwłokę naliczane są od dnia
następującego po dniu upływu terminu płatności podatku lub terminu, w którym płatnik lub
inkasent obowiązany był dokonać wpłaty podatku na rachunek organu podatkowego”.
Równocześnie z art. 55 § 1 op wprost wynika, iż „Odsetki za zwłokę wpłacane są bez
wezwania organu podatkowego”, a zgodnie z § 2 tego przepisu „Jeżeli dokonana wpłata nie
pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się
proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę
w stosunku, w jakim, w dniu wpłaty, pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek
za zwłokę”. Wysokość odsetek określona została w treści art. 56 op, przy czym ustawodawca
zaznaczył iż minister właściwy do spraw finansów publicznych ogłasza w drodze
obwieszczenia - w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” stawkę odsetek za zwłokę (vide Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 12 marca 2013 r.
w sprawie stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz obniżonej stawki
odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, M. P. z 2013 r., po. 163; a także
rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za
zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte
w rachunkach, Dz. U. z 2005 r., Nr 165, poz. 1373 ze zm.).
6
2. Zatem w niniejszej sprawie prawidłowo wierzyciel wystosował do zobowiązanego
upomnienie, grożąc mu egzekucją administracyjną. Prawidłowo też wskazano w upomnieniu
kwoty opłaty oraz doliczono do nich koszty upomnienia, a co więcej poprawnie organ
pouczył również o obowiązku uiszczenia odsetek. Wobec tego więc, że w sprawie powinien
znaleźć zastosowanie przepis art. 55 op, a co za tym idzie fakt uiszczenia jedynie należności
głównej wraz z kosztami upomnienia spowodował, że obowiązek nie został wykonany
w całości. Wobec powyższego zachodzą podstawy do podjęcia przez wierzyciela dalszych
kroków zmierzających do przymusowego wykonania obowiązku tj. powinien on wystawić
tytuł wykonawczy i przesłać go właściwemu organowi egzekucyjnemu.
dr Joanna Wyporska-Frankiewicz
VI. Wykaz wykorzystanej literatury przedmiotu:
- B. Adamiak, J. Borkowski, A. Skoczylas, Prawo procesowe administracyjne, [w:] System
prawa administracyjnego, pod red. nauk. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, A. Wróbla,
Warszawa 2010 r.;
- B. Adamiak, J. Borkowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz,
Wrocław 2011 r.,
- E. Cisowska-Sakrajda, K. Defecińska-Tomczak, M. Sieniuć, A. Suławko-Karetko,
J. P. Tarno, J. Wyporska-Frankiewicz, Doradca podatkowy w egzekucji administracyjnej
należności pieniężnych, pod red. nauk. J. P. Tarno, Warszawa 2012 r.;
- S. Czarnow, Prawo do informacji publicznej w Polsce a wymogi prawa europejskiego,
Samorząd Terytorialny z 2007 r., nr 4;
- R. Hauser, Z. Leoński, A. Skoczylas, Postępowanie egzekucyjne w administracji.
Komentarz, Warszawa 2005 r.;
- M. Jaśkowska, Dostęp do informacji publicznych w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu
Administracyjnego, Toruń 2002 r.;
7
- D. R. Kijowski, Komentarz do art. 15 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji, Lex el;
- M. Ofiarska, Zasada prawnego obowiązku prowadzenia egzekucji administracyjnej, Lex el;
- P. Ostojski, Instytucja upomnienia w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
Samorząd Terytorialny z 2011 r., nr 10,
- System egzekucji
administracyjnej, pod red. J. Niczyporuka, S. Fundowicza,
J. Radwanowicz, Warszawa 2004 r.;
- S. Szuster, Komentarz do art. 15 ustawy o dostępie do informacji publicznej, Lex el;
Niniejsza porada prawna nie jest oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Administracji i
Cyfryzacji.
Udzielane porady prawne nie mogą być wykorzystywane w jakichkolwiek postępowaniach
sądowych, administracyjnych i innych, jako dowód na poparcie stanowiska stron, posiadają
bowiem walor doradczo-informacyjny.
8