Teoria proporcji czynników produkcji

advertisement
• Słabość teorii klasycznej:
– nie tłumaczy, dlaczego w jednych krajach
wydajności pracy są wyższe, a w innych
niższe;
– nie tłumaczy, dlaczego kraje produkujące
drożej nie zastosują bardziej wydajnych
metod (technologii) znanych za granicą;
Teoria obfitości zasobów
Teoria Heckschera - Ohlina
Teoria obfitości zasobów (teoria H-O)
• teoria wyjaśnia czy kraje dysponujące tymi
samymi technologiami mają podstawy do
handlu i specjalizacji;
• stworzona przez: Eli Hechschera i Bertila
Ohlina
• W ich ujęciu różnice w cenach rynkowych
w kraju i za granicą biorą się z różnic w
realnych kosztach produkcji
• czynniki wytwórcze: praca i kapitał
Teoria H-O
• różnice w realnych kosztach produkcji
wynikają z różnic w krańcowych
produktywnościach obu czynników;
• różnice
w
produktywnościach
są
spowodowane
względną
obfitością
czynników w poszczególnych krajach;
Teoria H-O
• zgodnie z teorią H-O, kraje stosujące
jednakowe technologie (tzn. zużywające
kapitał i pracę w identycznych proporcach
w produkcji danego towaru) mają
możliwość handlu i specjalizacji pod
warunkiem, że nie dysponują jednakowymi
zasobami czynników produkcji;
Teorematy teorii H-O:
• baza handlu międzynarodowego  relacja
wyposażenia krajów w czynniki produkcji
oraz
relacja cen czynników produkcji
między krajami
• wyrównywanie
się
cen
czynników
produkcji
Założenia:
•
•
•
•
•
2 kraje
2 produkty
2 czynniki produkcji (kapitał K i praca P)
Konkurencja doskonała
brak barier i ograniczeń w wymianie
międzynarodowej (warunki wolnego handlu)
• brak kosztów transportu
• wymiana międzynarodowa ogranicza się tylko
do dóbr
Założenia c.d.:
• poszczególne kraje różnią się stopniem
wyposażenia w czynniki produkcji, a
więc ich relatywną obfitością i rzadkością
(czynnik produkcji relatywnie obfity w kraju
1 jest jednocześnie relatywnie rzadki w
kraju 2 i na odwrót)
• oba wytwarzane dobra wymagają różnych
proporcji nakładów czynników produkcji
• Zakładamy:
– kraj1 - jest relatywnie lepiej wyposażony w
kapitał niż w pracę,
– kraj2 – odwrotnie
(K/L)I > (K/L)II
• czynnik obfity jest relatywnie tańszy niż
rzadki
(PK/PL)I < (PK/PL)II
PK(I,II) –cena kapitału
PL(II) – cena pracy
• Kraje produkują 2 dobra (A,B), które
różnią się stopniem kapitałochłonności
(k/l) lub stopniem pracochłonności (l/k)
• Zakładamy:
– dobro A jest bardziej kapitałochłonne niż B
(k/l)A > (k/l)B lub (l/k)A < (l/k)B
k – nakład kapitału potrzebny do wytworzenia jednostki
dobra A lub B
l- nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki dobra A
lub B
• Zgodnie z zał. H-O kraje różnią się
relacjami cen czynników produkcji
• Relacje cen czynników produkcji decydują
o relatywnych kosztach wytwarzania
różnych dóbr, a więc i o relacjach
cenowych dóbr A i B
• Przyjmując wcześniejsze zał. (patrz slajd 5
i 6) :
kraj 1 może wytworzyć dobro A relatywnie
taniej niż kraj 2
(PA/PB)I < (PA/PB)II
Twierdzenie H-O:
• Kraj będzie eksportował dobra których
wytworzenie wymaga intensywniejszego
wykorzystania czynnika produkcji relatywnie
obfitego, a więc tańszego
• Importował dobra, których produkcja krajowa
wymaga intensywniejszego wykorzystania
czynnika produkcji rzadszego (droższego)
Wpływ handlu na podział
dochodów:
wyszczególnienie
Kraj1 (obfity w pracę)
Kraj2 (obfity w kapitał)
Przed rozpoczęciem wymiany handlowej
Ceny towarów
1)
2)
Zegarki drogie
Garnitury tanie
Po rozpoczęciu wymiany handlowej
Zmiany cen towarów
Zmiany produkcji
Kierunek handlu
Zmiany popytu na czynniki produkcji
Zmiany cen czynników
Źródło: Zarys międzynarodowych stosunków gospodarczych, J. Świerkocki, Warszawa 2004
1)
2)
Zegarki tanie
Garnitury drogie
Wpływ handlu na podział
dochodów:
Wyszczególnienie
Kraj1 (obfity w pracę)
Kraj2 (obfity w kapitał)
Przed rozpoczęciem wymiany handlowej
Ceny towarów
1)
2)
Zegarki drogie
Garnitury tanie
1)
2)
Zegarki tanie
Garnitury drogie
Po rozpoczęciu wymiany handlowej
Zmiany cen towarów
1)
2)
Zegarki tanieją
Garnitury drożeją
1)
2)
Zegarki drożeją
Garnitury tanieją
Zmiany produkcji
1)
2)
wzrost produkcji garniturów
Spadek produkcji zegarków
1)
2)
Wzrost produkcji zegarków
Spadek produkcji garniturów
Kierunek handlu
1)
2)
Eksport garniturów
Import zegarków
1)
2)
Eksport zegarków
Import garniturów
Zmiany popytu na czynniki produkcji
1)
2)
Popyt na pracę rośnie
Popyt na kapitał maleje
1)
2)
Popyt na pracę maleje
Popyt na kapitał rośnie
Zmiany cen czynników
1)
2)
Praca drożeje
Kapitał tanieje
1)
2)
Praca tanieje
Kapitał drożeje
Źródło: Zarys międzynarodowych stosunków gospodarczych, J. Świerkocki, Warszawa 2004
Twierdzenie Stolpera-Samuelsona:
W następstwie handlu wynagrodzenie
czynnika produkcji obfitego w danym
kraju rośnie, natomiast wynagrodzenie
czynnika rzadkiego maleje.
Interpretacja geometryczna
możliwości produkcyjne kraju
kraj obfity w kapitał
kraj obfity w pracę
H1
krzywa
transformacji
Z
Korzyści z handlu w modelu H-O
GZ – krzywa transformacji
I,I1-mapa krzywych obojętności
POLSKA
Garnitury
W
G
P1
I
G2
I1
eksport
C1
A
P
konsumpcja
produkcja
G1
W’
import
Z1
Z Z2
Zegarki
• Produkcja i konsumpcja obu dóbr osiągają identyczne
rozmiary, określone w punkcie P przez relację wymienną
garniturów na zegarki;
• po zniesieniu ograniczeń w handlu, producenci i konsumenci
będą mieli do czynienia z nową relacją WW’ z rynku światowego;
Garnitury są na nim droższe w stosunku do zegarków;
• Przedsiębiorstwa zachęcone korzystniejszą relacja wymienną
wyprodukują więcej garniturów i mniej zegarków (punkt P1);
• Wzrost produkcji dobra pracochłonnego kosztem
kapitałochłonnego
doprowadzi do zmiany relacji cen czynników wytwórczych
(wzrośnie cena pracy w stosunku do ceny kapitału) oraz
spowoduje,
że technologie staną się bardziej kapitałochłonne;
• W odpowiedzi na relację WW’ konsumenci zaczną kupować
więcej
obu dóbr (dobrobyt w Polsce wzrośnie), a społeczeństwo
przejdzie
na nową krzywą obojętności I1;
• Pod wpływem nowej ceny relatywnej zmieni się struktura
konsumpcji (C1);
• Dobrobyt zwiększy się dzięki hz; Produkcja zegarków (OZ1) <
od konsumpcji (OZ2) uzupełniana jest przez import (AC1)
produkcja konsumpcja
Źródło: Świerkocki J., „Zarys ekonomi międzynarodowej”, PWE, Warszawa 2011
Paradoks Leontiefa
• Przedmiot badań: gospodarka USA podzielona na 142
sektory
• 1947 r.
• Cel badania: czy prawdą jest, że USA eksportują towary,
których krajowa produkcja absorbuje relatywnie duże
ilości kapitału i małe ilości pracy, oraz importuje
zagraniczne dobra i usługi, których wytwarzanie w kraju
wymagałoby zaangażowania dużej ilości pracy i małej
ilości krajowego kapitału
Paradoks Leontiefa
• Opinia ekonomistów: USA są relatywnie
lepiej wyposażone w kapitał niż kraje
partnerskie, natomiast praca jest tam
relatywnie rzadsza
• Jeśli teoremat H-O jest słuszny to w
amerykańskim
eksporcie
powinny
znajdować się dobra relatywnie wysokiej
relacji kapitału do pracy
Paradoks Leontiefa
• Leontief obliczył ile w USA zużywa się
kapitału (K) i pracy (L), aby wyprodukować
towary eksportowe o wartości 1 mln USD
oraz towary zastępujące import o tej
samej wartości;
• zgodnie z teorią H-O należało oczekiwać,
że:
(K/L) towary eksportowe > (K/L) towary importowe
Paradoks Leontiefa
• Nie potwierdziła założeń – stąd „paradoks”
• USA eksportowały głównie produkty
pracochłonne w zamian za import dóbr
kapitałochłonnych;
• dalsze badania na danych z lat 1951, 1962
potwierdziły wnioski Leontiefa;
• badania na danych z 1972 potwierdzały
zgodność teorii H-O;
• stąd badania empiryczne nadal są prowadzone;
Teoria luki technologicznej
Posnera
Teoria luki technologicznej
Posnera
Teoria luki technologicznej
Posnera
• 1961 r.
• Zwraca uwagę na różnice w potencjale
technologicznym krajów, wpływające na warunki
ich handlu międzynarodowego
• Technologia nie jest czynnikiem powszechnie
dostępnym w gospodarce światowej – niektóre
kraje charakteryzują się większym dynamizmem
technologicznym niż pozostałe, co daje im
przewagę w produkcji i eksporcie dóbr
wymagających dużego nasycenia wiedzą
Dynamizm technologiczny
• Zdolność kraju do tworzenia własnych
innowacji oraz szybkości naśladowania
innowacji powstałych w innych krajach
• Różnice w dynamizmie wynikają zależą
od:
– Wyjściowego potencjału innowacyjnego każdego
kraju, czyli od początkowej przewagi lub luki
technologicznej
– Zdolności krajów opóźnionych do naśladowania
innowacji kraju przodującego, czyli od warunków i
czasu zamykania luki technologicznej
Luka technologiczna
• Na wyjściowy potencjał innowacyjny ma
wpływ:
–
–
–
–
Baza naukowo-badawcza kraju
Wielkość nakładów na badania i technologie
Efektywność procesów badawczych
Szybkość wdrażania nowych rozwiązań do
działalności gospodarczej
– Liczebność i kwalifikacje kadry naukowej
– Zaangażowanie sektora prywatnego w prace
badawcze i wdrożeniowe
– Liczebność i dynamizm liderów technologicznych
wśród ogółu przedsiębiorstw
Luka technologiczna
• Do opisani sytuacji luki technologicznej można
wykorzystać pojęcia:
– Opóźnienie reakcji w kraju przodującym, czyli
niedostateczna szybkość z jaką krajowi importerzy
naśladują rozwiązania firm wiodących,
– Zagraniczne opóźnienie imitacyjne, czyli okres w
jakim wiodący producenci w kraju opóźnionym
podejmują się zadania naśladowania wzorów
tworzonych przez dostawców z kraju wiodącego
technologicznie
– Opóźnienie popytu w kraju importera, czyli okres
niezbędny dla pojawienia się krajowego popytu
wystarczająco dużego by zapewnić opłacalną
produkcję i zbyt nowych produktów
Luka technologiczna
• Okres pierwszy
– przed rozpoczęciem procesu naśladowczego w kraju
importera
– Wyłącznym producentem i eksporterem jest nowych dóbr
jest kraj przodujący technologicznie
– Kraj opóźniony jest importerem nowych dóbr
• Okres drugi
– Kraj imitator podejmuje próbę uruchomienia własnej
produkcji nowego dobra
– Ograniczenie importu
– Kraj przodujący musi ograniczyć eksport nowego dobra do
kraju imitatora
• Okres trzeci
– Znika eksport nowych dóbr z kraju przodującego i ich
import przez kraj imitatora
– Koniec handlu wywołanego luką technologiczną
Luka technologiczna
• Wyjaśnia istnienie wymiany między
krajami różniącymi się potencjałem
naukowo-badawczym i technologicznym,
czyli między krajami lepiej i słabiej
rozwiniętymi
Download