Kompetencje kluczowe III i IV etapu eduk
advertisement
Kompetencje kluczowe?! Czym jest kompetencja i dlaczego kluczowa? Po co w szkole kompetencje kluczowe? Ile jest kompetencji? 8? Jak i kiedy kształtować kompetencje kluczowe? Czy jest to jednorazowa akcja? Czynniki wpływające na osiągnięcia uczniów Kompetencje przyszłości Czym są kompetencje i jak się je kształtuje? Kompetencja to wiedza, umiejętności i postawy. Jak kształtujemy kompetencje?: 1. Od nieświadomej niekompetencji do nieświadomej kompetencji – poprzez świadome uczenie się. 2. Poprzez obserwację i naśladowanie – modelowanie. Nieświadomie nabywamy jakieś kompetencje. Kompetencje w szkole kształtujemy nie poprzez to czego uczymy, ale JAK uczymy. Model ten obrazował etapowy proces nauczania i przyswajania wiedzy oraz umiejętności. Sugerował, że jednostki są początkowo nieświadome jak mało wiedzą i potrafią, czyli są nieświadomie niekompetentne. Jak tylko rozpoznają swoją niekompetencję, zaczynają świadomie nabywać pewne umiejętności, a następnie je świadomie wykorzystywać. Bywa jednakże, że z czasem pewne umiejętności jednostka posiada i wykorzystuje bez procesu koncentracji (automatycznie) - mówi się wtedy o kompetencji nieświadomej. Na szczeblu UE określono osiem kompetencji kluczowych, które stanowią połączenie wiedzy, umiejętności i postaw uważanych za niezbędne dla potrzeb samorealizacji i rozwoju osobistego, aktywnego obywatelstwa, integracji społecznej oraz zatrudnienia: • porozumiewanie się w języku ojczystym; • porozumiewanie się w językach obcych; • kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne; • kompetencje informatyczne; • umiejętność uczenia się; • kompetencje społeczne i obywatelskie; • inicjatywność i przedsiębiorczość; • świadomość i ekspresja kulturalna. porozumiewanie się w języku ojczystym Definicja: porozumiewanie się w języku ojczystym to zdolność wyrażania i interpretowania pojęć, myśli, faktów i opinii w mowie i piśmie oraz językowej interakcji w odpowiedniej i kreatywnej formie w zakresie kontekstów społecznych i kulturowych. Wiedza, umiejętności, postawy: umiejętność porozumiewania się w różnych sytuacjach komunikacyjnych, rozróżnianie i wykorzystanie różnego typu tekstów, poszukiwanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji, formułowanie i wyrażanie własnych argumentów w przekonywujący sposób, odpowiednio do kontekstu. Zdolność do krytycznego i konstruktywnego dialogu. Świadomość oddziaływania języka na innych ludzi oraz potrzebę rozumienia i używania języka w sposób pozytywny. porozumiewanie się w językach obcych Definicja: zdolność do rozumienia, wyrażania i interpretowania pojęć, myśli, uczuć, faktów i opinii w mowie i piśmie. Mediacja i rozumienie różnych kultur. Wiedza, umiejętności, postawy: znajomość słownictwa i gramatyki funkcjonalnej. Zdolność rozumienia komunikatów słownych, inicjowania, podtrzymywania i kończenia rozmowy oraz czytania, rozumienia i pisania tekstów. Świadomość różnorodności kulturowej, zainteresowanie i ciekawość języków i komunikacji międzykulturowej. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne Definicja: a. matematyczne - umiejętność rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji. b. naukowo-techniczne – wykorzystywanie istniejącego zasobu wiedzy i metodologii do wyjaśniania świata przyrody, w celu formułowania pytań i wyciągania wniosków opartych na dowodach. Rozumienie zmian powodowanych przez działalność ludzką oraz odpowiedzialność poszczególnych obywateli. Wiedza, umiejętności, postawy: umiejętność liczenia, znajomość miar i struktur, głównych operacji i sposobów prezentacji matematycznej. Umiejętność stosowania głównych zasad i procesów matematycznych w codziennych sytuacjach prywatnych i zawodowych, a także śledzenia i oceniania ciągu argumentów. Zdolność do wykorzystania i posługiwania się urządzeniami technicznymi do osiągnięcia celu bądź podjęcia decyzji. kompetencje informatyczne Definicja: umiejętne i krytyczne wykorzystanie technologii społeczeństwa informacyjnego (TSI) w pracy, rozrywce i porozumiewaniu się. Opierają się na podstawowych umiejętnościach z zakresu TIK: wykorzystania komputerów do uzyskiwania, oceny, przechowywania, tworzenia, prezentowania i wymiany informacji oraz do porozumiewania się i uczestnictwa w sieciach współpracy za pośrednictwem Internetu. Wiedza, umiejętności, postawy: znajomość i posługiwanie się głównymi aplikacjami komputerowymi (edytor tekstu, arkusze kalkulacyjne itd.). Komunikowanie się za pośrednictwem Internetu. Zdolność do przeszukiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji oraz ich wykorzystywania w krytyczny i systematyczny sposób. Krytyczna i refleksyjna postawa w stosunku do dostępnych informacji oraz odpowiedzialne wykorzystywanie mediów interaktywnych. umiejętność uczenia się Definicja: zdolność konsekwentnego i wytrwałego uczenia się, organizowania własnego procesu uczenia się, w tym poprzez efektywne zarządzanie czasem i informacjami, zarówno indywidualnie, jak w grupach. Stosowanie wiedzy i umiejętności w różnych kontekstach. Wiedza, umiejętności, postawy: znajomość preferowanych strategii uczenia się, silnych i słabych stron własnych umiejętności. Umiejętność: czytania, pisania, liczenia i TIK. Na podstawie tych umiejętności docieranie do nowej wiedzy i umiejętności. Motywacja i wiara we własne możliwości w uczeniu się i osiąganiu sukcesów w uczeniu się przez całe życie. kompetencje społeczne i obywatelskie Definicja: kompetencje osobowe, interpersonalne i międzykulturowe obejmujące pełny zakres zachowań przygotowujący osoby do skutecznego i konstruktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym, (…) a także rozwiązywania konfliktów w razie potrzeby. Kompetencje obywatelskie przygotowują do pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim w oparciu o znajomość pojęć i struktur społecznych i politycznych oraz poczuwanie się do aktywnego i demokratycznego uczestnictwa. Wiedza, umiejętności, postawy: porozumiewanie się w różnych środowiskach; wykazywanie się tolerancją, wyrażanie i rozumienie różnych punktów widzenia, negocjowanie połączone ze zdolnością tworzenia klimatu zaufania, a także zdolność do empatii; radzenie sobie ze stresem i frustracją oraz wyrażanie ich w sposób konstruktywny; postawa współpracy, asertywności i prawości. inicjatywność i przedsiębiorczość Definicja: zdolność osoby do wcielanie pomysłów w czyn. Obejmują one kreatywność, innowacyjność i podejmowanie ryzyka, a także zdolność do planowania przedsięwzięć i prowadzenia ich do osiągnięcia zamierzonych celów. Powinny one obejmować świadomość wartości etycznych i promować dobre zarządzanie. Wiedza, umiejętności, postawy: zdolność identyfikowania dostępnych możliwości działalności osobistej, zawodowej lub gospodarczej, umiejętność proaktywnego zarządzania projektami (co obejmuje np. planowanie, organizowanie, zarządzanie, kierowanie i zlecanie zadań, analizowanie, komunikowanie, sporządzanie raportów, ocenę i sprawozdawczość), skutecznej reprezentacji i negocjacji oraz zdolność zarówno pracy indywidualnej, jak i współpracy w zespołach. Inicjatywność, aktywność, niezależność i innowacyjność. świadomość i ekspresja kulturalna Definicja: docenianie znaczenia twórczego wyrażania idei, doświadczeń i uczuć za pośrednictwem szeregu środków wyrazu, w tym muzyki, sztuk teatralnych, literatury i sztuk wizualnych. Wiedza, umiejętności, postawy: obejmują zarówno wrażliwość, jak i ekspresję: wrażliwość i przyjemność z odbioru dzieł sztuki i widowisk, jak i wyrażanie siebie poprzez różnorodne środki z wykorzystaniem wrodzonych zdolności. Zdolność do odniesienia własnych punktów widzenia w zakresie twórczości i ekspresji do opinii innych oraz rozpoznawanie i wykorzystywanie społecznych i ekonomicznych szans w działalności kulturalnej. Ekspresja kulturalna jest niezbędna do rozwijania twórczych umiejętności, które mogą być wykorzystywane w wielu sytuacjach zawodowych. Szacunek i otwarta postawa wobec różnorodności ekspresji kulturalnej. Kompetencje kluczowe kształtujemy przez całe życie. W szkole ważne jest, aby sposób ich kształtowania odpowiadał potrzebom rozwojowym danego etapu. Umiejętności Podstawa programowa kształcenia ogólnego wyróżnia UMIEJĘTNOŚCI uznane za konieczne do uzyskania kompetencji kluczowych. Umiejętności należy rozumieć jako zadania szkoły. Co to są kompetencje kluczowe? Kompetencje kluczowe są te, których wszyscy potrzebujemy do osobistego rozwoju i zatrudnienia, a także aktywnego udziału w życiu społecznym Kompetencje kluczowe top połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą: 1) czytanie – umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) myślenie matematyczne – umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. Treści przedmiotowe i umiejętności kluczowe W programach nauczania treści przedmiotowe powinny być nierozerwalnie splecione z umiejętnościami kluczowymi i nauczane jednocześnie. Tak, aby uczniowie koncentrowali się zarówno na treści, jak i na procesie pracy. Celem procesu dydaktycznego nie jest jedynie przekazywanie wiedzy czerpanej z określonych dyscyplin naukowych, lecz również rozwijanie umiejętności, które ułatwią absolwentowi uczestniczenie w życiu społecznym i zawodowym Rozmiar efektu Rozmiar efektu (wpływu) = średnia efektów w grupie badanej - średnia efektów w grupie kontrolnej -----------------------------------------------------------------------------------------odchylenie standardowe efektów W edukacji rozmiar wpływu jest już bardzo duży jeżeli wynosi 1,0 Średni rozmiar wpływu wszystkich badanych interwencji wynosi 0,4 Barometr wpływu Przykładowe czynniki wpływające na wyniki w nauce Motywacja uczniów Powtarzanie klasy Ocenianie kształtujące nauczania Informacja zwrotna Pozytywne relacje nauczyciel – uczeń Zajęcia pozalekcyjne Uczenie się w małych grupach Praca domowa Cele będące wyzwaniem Liczebność klasy Indywidualizacja nauczania Zaangażowanie rodziców Doskonalenie nauczycieli Wpływ rówieśników Wiedza przedmiotowa nauczycieli Samoocena Podział grup według zdolności Zadawanie pytań przez uczniów Co działa? Strefa pożądanych wpływów Interwencja Rozmiar efektu Samoocena Ocenianie kształtujące nauczania Informacja zwrotna Pozytywne relacje nauczyciel-uczeń 0,72 Doskonalenie nauczycieli 0,62 Cele będące wyzwaniem 0,56 Wpływ rówieśników 0,53 Zaangażowanie rodziców 0,51 Uczenie się w małych grupach 0,49 Motywacja ucznia 0,48 Zadawanie pytań 0,46 1,44 0,90 0,73 Co nie ma wpływu? Powtarzanie klasy Zajęcia pozalekcyjne Praca domowa Liczebność klasy Indywidualizacja nauczania Wiedza przedmiotowa nauczycieli 0.09 Podział na grupy wg zdolności Umiejętności przyszłości Pojawia się naturalne pytanie jakich umiejętności będzie potrzebował pracownik przyszłości? Jakich umiejętności będzie potrzebował pracownik przyszłości? Oczywiście wykorzystujących kompetencje kluczowe: wnioskowanie inteligencja emocjonalna sprawność adaptacyjna kompetencje międzykulturowe przetwarzanie danych kompetencje cyfrowe międzydyscyplinorność myślenie projektowe praca w szumie praca w wirtualu
