Szata roślinna Świętokrzyskiego Parku Narodowego – Alojzy

SZATA ROŚLINNA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO
PARKU NARODOWEGO
Warsztaty I ws. Planu
Ochrony ŚPN 2013-2033,
8.11.2012r.
Fot. B. Piwowarski
Hierarchizacja celów ochrony ŚPN
•
•
•
•
•
Cele zasadnicze
Ochrona szaty roślinnej. Chronimy stany, czy procesy?
• Kierunek ochrony – zachowanie naturalności
ekosystemów, czy zachowanie różnorodności
biologicznej?
• Zbiorowiska, czy flora?
Ochrona fauny.
Ochrona wartości historyczno-kulturowych
Ochrona wartości abiotycznych: geomorfologicznych,
geologicznych, hydrologicznych
Inne
Operaty obejmujące florę i zbiorowiska roślinne:
•
•
•
•
•
Operat ochrony ekosystemów leśnych;
Operat ochrony nieleśnych ekosystemów lądowych;
Operat ochrony ekosystemów torfowiskowych i bagiennych;
Operat ochrony ekosystemów wodnych;
Operat ochrony gatunków roślin i grzybów oraz ich siedlisk i
stanowisk.
Braki w wiedzy i problemy z zakresu botaniki
• Brak aktualnych danych na temat rozmieszczenia zbiorowisk
(gatunków), ich areału, stanu wykształcenia (populacji)
• Analiza danych literaturowych, baz danych oraz wykonanie aktualne
prace terenowe (zdjęcia fitosocjologiczne, kartowanie roślinności)
• Zestawienie powierzchni leśnych zespołów roślinnych. Problemy z
delimitacją zbiorowisk
• Analiza aktualnych ortofotomap, danych taksacyjnych i prace
terenowe
• Wypracowanie wskaźników i kryteriów ocena aktualnego stanu
ekosystemów i gatunków
• Analiza opracowań metodycznych, własne autorskie rozwiązania
Publikowane opracowania dotyczące zbiorowisk roślinnych ŚPN:
1. Dziubałtowski S. 1928. Étude phytosociologique du Massif de S-te Croix. I. Les forets
de la partie centrale de la chaine principale et des montagnes "Stawiana" et "Miejska".
Acta Soc. Bot. Pol. 5 (5): 1-42.
2. Dziubałtowski S. 1935. Dynamika zespołów leśnych w regionie łysogórskim. Prace
Polskiego Naukowego Zjazdu Leśniczego. Poznań, s. 79-91.
3. Dziubałtowski S., Kobendza R. 1933. Badania fitosocjologiczne w Górach
Świętokrzyskich. II. Zespoły roślinne w Paśmie Klonowskim i Dolinie Wilkowskiej.
Acta Soc. Bot. 10 (2): 129-177.
4. Dziubałtowski S., Kobendza R. 1934. Badania fitosocjologiczne w Górach
Świętokrzyskich. III Zespoły Roślin w Pasmach Bielińskiem i Jeleniowskiem. Acta
Soc. Bot. Pol. 11. (Suppl.): 217-246.
5. Bróż E. 1985. Szata roślinna rezerwatu "Czarny Las" w Świętokrzyskim Parku
Narodowym. Roczn. Świętokrz. 12: 99-123.
6. Głazek T. 1984 (1985). Potencjalna roślinność naturalna Świętokrzyskiego Parku
Narodowego i jego otuliny. Rocz. Święt. 12: 143-149.
7. Głazek T. 1985. Szata roślinna wybranych powierzchni obszaru Gór Świętokrzyskich i
terenów przyległych na tle warunków siedliskowych. Fragm. Faun. 29 (11): 153-234.
8. Głazek T., Wolak J. 1991. Zbiorowiska roślinne Świętokrzyskiego Parku
Narodowego i jego strefy ochronnej. Monographiae Botanicae. 72: 3-108.
Publikowane opracowania dotyczące flory roślin naczyniowych ŚPN
Poza opracowaniami fitosocjologicznymi istnieje bardzo dużo publikacji
dotyczących elementów florystycznych terenu ŚPN. Najstarsze pochodzą
z XIX w. (Jastrzębowski 1829, Waga 1848-1849, Rostafiński 1872,1886,
Błoński 1892, Puring 1899).
W pierwszej połowie XX w. pojawiły się prace: Ganieszyn (1909),
Malinowski, Dziubałtowski (1914), Wóycicki (1912-1919), Żmuda
(1917), Kaznowski (1922, 1927, 1928), Kobendza (1947), Massalski
(1962).
Po II wojnie światowej pojawiło się bardzo dużo notatek florystycznych,
głównie dr E. Bróża i dr R. Kapuścińskiego.
Dotychczas nie pojawiło się żadne syntetyczne opracowanie flory
roślin naczyniowych ŚPN!!!
Dotychczas stwierdzono 29 zbiorowisk roślinnych w ŚPN, w tym 23 w randze
zespołu;
W zależności od ujęcia w obrębie większości zespołów wyróżniane były
podzespoły oraz warianty.
Fot. 1,2,3,4. B. Piwowarski
Metodyka prowadzenia badań fitosocjologicznych
• W zbiorowiskach leśnych – 1 zdjęcie fitosocjologiczne na
25 ha, co daje ok. 310 zdjęć z terenu całego Parku;
• W zbiorowiskach nieleśnych – ok. 70 zdjęć
fitosocjologicznych;
• Zdjęcia fitosocjologiczne wykonywane będą metodą
Braun-Blanqueta;
• Kartowanie zbiorowisk pozostałych obszarów metodą
marszrutową z wykorzystaniem technik GIS.
Wg opracowania Bróż, Kapuściński (2000) na terenie ŚPN i otuliny
znajduje się 1015 gatunków roślin naczyniowych.
Wg niepublikowanej bazy florystycznej Pracowni Naukowo-Badawczej
ŚPN, wykonanej na podstawie wspólnych badań dr E. Bróża i R.
Kapuścińskiego na terenie ŚPN znajduje się 926 gatunków roślin
naczyniowych.
Wszystkich gatunków chronionych i zagrożonych stwierdzono 189.
Wśród nich jest wiele danych niepewnych (nieopublikowanych i nie
mających potwierdzenia w postaci alegatu zielnikowego).
Fot. 1,2,3.
B. Piwowarski
Metodyka prowadzenia badań florystycznych
• Inwentaryzacja 23 gatunków roślin naczyniowych
chronionych i zagrożonych wymarciem;
• Określenie liczebności populacji poszczególnych
gatunków z rozróżnieniem na osobniki płonne i kwitnące;
• Określenie stanu zachowania populacji i perspektyw jej
ochrony na stanowisku;
• Wykonanie na stanowisku 1 zdjęcia fitosocjologicznego
metodą Braun-Blanqueta.
CHARAKTERYSTYKA SIEDLISK
NATUROWYCH
ŚWIĘTOKRZYSKIEGO PARKU
NARODOWEGO
Fot. A. Przemyski
4030 suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, PohlioCallunion, Calluno-Arctostaphylion)
6210 murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i
ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis-Festucion
pallentis)* - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi
stanowiskami storczyków
6230 górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty
bogate florystycznie)*
6410 zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion)
6430 ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla
nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane
ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
7110 torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)*
7120 torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do
naturalnej
i stymulowanej regeneracji
8110 piargi i gołoborza krzemianowe
9110 kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion)
9130 żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio
odorati-Fagenion)
9140 górskie jaworzyny ziołoroślowe (Aceri-Fagetum)
9170 grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (GalioCarpinetum, Tilio-Carpinetum)
91D0 bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum
pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugoSphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowososnowe bagienne lasy borealne)*
91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe
(Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinosoincanae, olsy źródliskowe)*
91P0 wyżynny jodłowy bór mieszany (Abietetum polonicum)
9410 górskie bory świerkowe (Piceion abietis część zbiorowiska górskie)