Monopson

Rynek pracy
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
1
Rynek pracy
• Wolnokonkurencyjny
• Monopson
• Kartel pracodawców
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
2
Wolnokonkurencyjny rynek
pracy
• Wielość podmiotów po stronie podaży
pracy i popytu na pracę
• Siły popytu i podaży określają poziom
płac pracowników
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
3
Popyt przedsiębiorstwa na pracę
• Zakładamy, że praca jest jedynym czynnikiem
zmiennym
• Określamy produkt krańcowy pracy, tj. ilość
produktów wytworzonych przez dodatkowo
zatrudnionego pracownika/MPL/
• Znając cenę produktu – ustalamy wartość
produktu krańcowego/VMP/ - jest to wartość,
jaką daje firmie dodatkowo zatrudniony
pracownik
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
4
Popyt przedsiębiorstwa na pracę
liczba
produkcja
pracown. /Pc/
0
0
1
7
2
13
3
18
4
22
5
25
Pk
/MP/
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
wartośćPk
/VMP/
5
Popyt przedsiębiorstwa na pracę
liczba
produkcja
pracown. /Pc/
0
0
1
7
2
13
3
18
4
22
5
25
wartośćPk
/VMP/
Pk
/MP/
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
7
6
5
4
3
6
Popyt przedsiębiorstwa na pracę
Cena = 10 j.p.
liczba
produkcja
pracown. /Pc/
0
0
1
7
2
13
3
18
4
22
5
25
Pk
/MP/
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
wartośćPk
/VMP/
7
6
5
4
3
70
60
50
40
30
7
Popyt przedsiębiorstwa na pracę
wartość Pk /VMP/
80
60
wartośćPk
/VMP/
40
20
0
0
2
4
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
6
8
Popyt przedsiębiorstwa na pracę
Przedsiębiorstwo powinno zatrudniać
dodatkowych pracowników dopóki
rezultatem jest zwiększenie przychodów
przynajmniej o taką kwotę, o jaką rosną
koszty /tzn. dopóki wartość produktu
krańcowego nie zrówna się z ceną pracy,
czyli płacą/
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
9
Płaca realna
• Jest relacją płacy nominalnej /wyrażonej w
pieniądzu/ i poziomu cen
• Obrazuje ilość dóbr, które można kupić za
daną płacę nominalną /reprezentuje sobą siłę
nabywczą płacy nominalnej/
pieniężna stawka płac
• Realna stawka płac =
indeks cen
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
10
Rynkowy popyt na pracę
Płaca realna
• Odwrotna zależność
między płacą realną
a wielkością
zatrudnienia /przy
założeniu „ceteris
paribus”/
• Wynika z:
- popytu na produkty
- wydajności pracy
DL
0
Ilość pracy
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
11
Płaca realna
Rynkowa podaż pracy
SL
0
Ilość pracy
• Dodatnia zależność
między poziomem płacy
realnej a liczbą
pracowników skłonnych
podjąć pracę /założenie
„ceteris paribus”/
• Zależy od:
- wielkości populacji
- kosztów
alternatywnych pracy
pracownika
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
12
płaca
Wolnokonkurencyjny rynek pracy równowaga
EWK
SL
WWK
DL
Z
WK
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
13
zatrudnienie
płaca
Wolnokonkurencyjny rynek pracy –
nierównowaga
A
W1
B
S1 > D1
SL
EWK
WWK
W2
C
D
S2 < D2
DL
S2 D1
Z
WK
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
D2
14
S1 zatrudnienie
płaca
Wolnokonkurencyjny rynek pracy –
zmiany popytu na pracę
SL
W2
W0
W1
E2
E0
E1
DL2
DL0
DL1
Z
Z
Z
2
1 Skrzypczak
0
dr Zofia
Wydział Zarządzania UW
15
zatrudnienie
płaca
Wolnokonkurencyjny rynek pracy –
zmiany podaży pracy
W2
W0
W1
SL2
SL0
E2
SL1
E0
E1
DL
Z
Z
Z
dr Zofia
2 Skrzypczak
0
1
Wydział Zarządzania UW
16
zatrudnienie
płaca
Wolnokonkurencyjny rynek pracy –
ingerencja rządu
A – B : bezrobocie
A
WMIN
SL > DL
EWK
B
SL
WWK
DL
D1
Z
WK
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
17
S1 zatrudnienie
Monopson
• Wyłączność lub dominacja pracodawcy
na rynku pracy
• Firma, która nie działa jako
zatrudniający na warunkach
wyłączności, lecz która zdominowała
rynek – określana jest jako posiadająca
siłę monopsonu
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
18
Monopson - zadanie
płaca -w podaż -S
20
1
22
2
24
3
26
4
28
5
30
6
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
19
Monopson - zadanie
płaca -w
40
30
płaca -w
20
10
0
0
2
4
6
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
8
20
Monopson
płaca -w podaż -S koszt prac
20
1
20
22
2
44
24
3
72
26
4
104
28
5
140
30
6
180
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
21
Monopson
płaca -w podaż -S koszt prac MCL
20
1
20
22
2
44
24
3
72
26
4
104
28
5
140
30
6
180
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
20
24
28
32
36
40
22
Monopson - zadanie
MCL
50
40
30
MCL
20
10
0
0
2
4
6
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
8
23
Monopson
płaca\MCL
50
40
30
płaca -w
20
MCL
10
0
1
2
3
4
5
6
zatrudnienie
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
24
płaca/MCL
Monopson
MCL
EM
WM
SL
A
DL
Z
dr ZofiaM
Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
25
zatrudnienie
Monopson
• Monopson będzie zwiększał zatrudnienie
do momentu, w którym krańcowy koszt
pracy ostatniego zatrudnionego
pracownika /MCL/ zrówna się z
wartością produktu krańcowego – a tę
wskazuje krzywa popytu na pracę
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
26
Kartel pracodawców
• Organizacja zrzeszająca pracodawców,
poszukująca możliwości ograniczenia liczby
przyjmowanych pracowników w celu obniżenia
poziomu płac i wzrostu zysków
• W celu osiągnięcia takiego efektu, jak
monopson, kartel pracodawców opracowuje
restrykcyjne zasady zatrudnienia, które
sztucznie redukują popyt na pracę
dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
27
płaca/MCL
Kartel pracodawców
MCL
EM
W1
W2
WM
SL
E1
A E2
DL1
DL2
DL3
Z
Z Z
dr ZofiaM
Skrzypczak
2
1
Wydział Zarządzania UW
28
zatrudnienie