Przedmiotowy system oceniania klasa I Dział I. Biologia – nauka o życiu Uczeń, który otrzymuje ocenę dopuszczającą: wyróżnia elementy przyrody ożywionej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można użyć do danej obserwacji przedstawia etapy obserwacji i doświadczenia dokumentuje wyniki doświadczenia i obserwacji przedstawia budowę mikroskopu poprawnie posługuje się mikroskopem Uczeń, który otrzymuje ocenę dostateczną: określa cechy żywych organizmów poprawnie używa nazw podstawowych działów biologii planuje prostą obserwację i doświadczenie formułuje problem badawczy i hipotezę przeprowadza samodzielnie zaplanowane doświadczenie i obserwację wnioskuje na podstawie doświadczenia i obserwacji wyjaśnia, jak się oblicza powiększenie mikroskopu wykonuje preparat mikroskopowy graficznie dokumentuje obserwacje Uczeń, który otrzymuje ocenę dobrą: poprawnie używa nazw podstawowych działów biologii porównuje różnorodne organizmy podaje przykłady zastosowania w życiu wiedzy biologicznej tłumaczy wartość doświadczeń i obserwacji jako bezpośredniego sposobu zdobywania wiedzy określa funkcje części mikroskopu optycznego samodzielnie przeprowadza obserwacje mikroskopowe 1 Uczeń, który otrzymuje ocenę bardzo dobrą: przejawia gotowość poszerzania wiedzy biologicznej wykazuje konieczność przeprowadzania próby kontrolnej porównuje mikroskop świetlny ze skaningowym mikroskopem elektronowym oblicza rzeczywistą wielkość obiektu w jednostkach miary Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW Uczeń, który otrzymuje ocenę dopuszczającą: wyjaśnia znaczenie komórek dla organizmów sprawnie posługuje się mikroskopem wyróżnia elementy budowy komórki zwierzęcej, roślinnej i bakteryjnej rozpoznaje elementy budowy komórek na rysunkach i schematach podaje przykłady tkanek zwierzęcych określa lokalizację tkanek zwierzęcych w organizmach wyjaśnia zależność między komórką, tkanką, narządem i układem przedstawia różnorodność odżywiania się organizmów podaje przykłady organizmów odżywiających się różnymi sposobami określa substraty i produkty fotosyntezy dokumentuje wyniki doświadczenia dostrzega różnicę między oddychaniem a wymianą gazową podaje przykłady wykorzystania energii przez organizm wyróżnia oddychanie tlenowe i beztlenowe przedstawia narządy wymiany gazowej różnych organizmów wymienia sposoby rozmnażania się organizmów przedstawia różnice między rozmnażaniem płciowym i bezpłciowym wymienia przykłady organizmów o rozwoju prostym i złożonym definiuje pojęcia zapłodnienie i zygota 2 Uczeń, który otrzymuje ocenę dostateczną: podaje przykłady różnych komórek zwierzęcych i ludzkich porównuje budowę komórek roślinnych, zwierzęcych i bakteryjnych wykonuje preparat ze świeżego materiału roślinnego wykazuje złożoność budowy organizmów określa funkcje tkanek zwierzęcych wyjaśnia sposoby trawienia pokarmu przez organizmy cudzożywne planuje doświadczenia wykazujące wpływ warunków zewnętrznych na przebieg fotosyntezy przeprowadza samodzielnie zaplanowane doświadczenie wyjaśnia proces oddychania planuje doświadczenia wykrywające produkty oddychania roślin przeprowadza samodzielnie zaplanowane doświadczenia wymienia różnice między rozwojem prostym a złożonym Uczeń, który otrzymuje ocenę dobrą: przedstawia funkcje poszczególnych składników komórki zwierzęcej wskazuje cechy pozwalające na rozróżnienie komórek: zwierzęcej, roślinnej, bakteryjnej przedstawia funkcje poszczególnych składników komórek roślinnych i bakteryjnych wykazuje różnorodność tkanek budujących dany narząd podaje znaczenie próby kontrolnej w doświadczeniach wyciąga wnioski z wyników doświadczeń dostrzega rolę chlorofilu określa warunki przebiegu fotosyntezy określa warunki oddychania tlenowego, jego substraty i produkty 3 określa warunki przebiegu procesu fermentacji oraz jego substraty i produkty wymienia przykłady wykorzystania fermentacji przez człowieka wyróżnia typy rozmnażania bezpłciowego wymienia korzyści z rozmnażania płciowego wymienia przykłady organizmów obupłciowych i rozdzielnopłciowych wykazuje związek między środowiskiem życia a rodzajem zapłodnienia Uczeń, który otrzymuje ocenę bardzo dobrą: wykazuje zależność między budową komórki zwierzęcej a jej funkcją dostrzega zależność między budową komórek roślinnych i bakteryjnych a ich funkcjami uzasadnia konieczność współdziałania narządów i układów narządów wyjaśnia trawienie pozakomórkowe wykazuje znaczenie fotosyntezy dla istnienia życia na Ziemi interpretuje wyniki doświadczeń porównuje substraty i produkty oddychania tlenowego i beztlenowego dowodzi znaczenia rozmnażania dla gatunku a nie dla pojedynczego osobnika Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW III.1 Klasyfikacja organizmów Uczeń, który otrzymuje ocenę dopuszczającą: przedstawia kryteria klasyfikacji organizmów posługuje się słownikiem i encyklopedią wykazuje, że podstawową jednostką klasyfikacji jest gatunek posługuje się prostym, dwudzielnym kluczem do oznaczania gatunku 4 Uczeń, który otrzymuje ocenę dostateczną: definiuje pojęcie klasyfikacja konstruuje dwudzielny klucz do oznaczania kilku organizmów wyjaśnia dwuczłonowe nazewnictwo gatunków wymienia w kolejności jednostki systematyczne przedstawia pięć królestw organizmów Uczeń, który otrzymuje ocenę dobrą: uzasadnia potrzebę klasyfikacji posługuje się kluczami do oznaczania różnych grup organizmów wyjaśnia zależność między pozycją systematyczną a stopniem pokrewieństwa między organizmami określa, co to jest gatunek wyjaśnia pojęcie układ hierarchiczny Uczeń, który otrzymuje ocenę bardzo dobrą: podaje różnorodność sposobów klasyfikacji uzasadnia stosowanie języka łacińskiego w systematyce organizmów III.2. Królestwa: bakterii, protestów, grzybów Uczeń, który otrzymuje ocenę dopuszczającą: przedstawia budowę komórki bakteryjnej wymienia czynności życiowe bakterii podaje przykłady chorób wirusowych i bakteryjnych uzasadnia potrzebę przestrzegania higieny określa środowisko życia protistów podaje przykłady jednokomórkowych protistów samożywnych i cudzożywnych opisuje budowę wybranych jednokomórkowych protistów przedstawia różnorodność protistów wymienia cechy wspólne dla wszystkich grzybów 5 wymienia przedstawicieli grzybów świadczące o różnorodności królestwa grzybów rozpoznaje podstawowe gatunki grzybów jadalnych i trujących wymienia zasady postępowania w razie zatrucia grzybami wyjaśnia, dlaczego porosty są organizmami pionierskimi Uczeń, który otrzymuje ocenę dostateczną: wymienia przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia bakterii uzasadnia, że wirusy nie są organizmami przedstawia podstawowe czynności życiowe protistów określa pozytywne i negatywne znaczenie protistów w przyrodzie i życiu człowieka przeprowadza obserwacje mikroskopowe i makroskopowe protistów graficznie przedstawia wyniki obserwacji określa sposoby odżywiania się grzybów wyjaśnia budowę porostu jako organizmu symbiotycznego przedstawia znaczenie grzybów Uczeń, który otrzymuje ocenę dobrą: określa czynności życiowe bakterii dowodzi wszechobecność bakterii w przyrodzie porównuje wirusy z komórkami organizmów podaje znaczenie czynności życiowych protistów dla funkcjonowania organizmów uzasadnia przynależność różnorodnych organizmów do królestwa protistów określa rolę porostów w przyrodzie Uczeń, który otrzymuje ocenę bardzo dobrą: rozpoznaje wirusy zwierzęce, roślinne i bakteryjne wykazuje związek budowy protistów ze środowiskiem życia 6 wykazuje podobieństwa i różnice między organizmami zaliczanymi do królestwa protestów określa rolę porostów jako bioindykatorów czystości powietrza III.3. Królestwo zwierząt Uczeń, który otrzymuje ocenę dopuszczającą: wymienia wspólne cechy zwierząt określa środowisko życia parzydełkowców wykazuje na przykładach różnorodność środowisk i trybu życia płazińców i nicieni wymienia sposoby zapobiegania zakażeniom pasożytami wymienia przedstawicieli pierścienic określa środowiska życia pierścienic wymienia przedstawicieli mięczaków określa środowiska i tryb życia mięczaków wymienia charakterystyczne cechy wszystkich stawonogów wykazuje różnorodność stawonogów wymienia środowiska życia skorupiaków i pajęczaków wykazuje różnorodność owadów w przyrodzie określa wspólne cechy zwierząt należących do owadów wyróżnia cechy owadów będące przystosowaniem do życia na lądzie wymienia charakterystyczne cechy kręgowców przedstawia przystosowania ryb do życia w wodzie wyjaśnia pojęcia związane z rozmnażaniem ryb porównuje warunki życia w środowisku wodnym i lądowym identyfikuje przedstawiciela płazów na podstawie charakterystycznych cech tej grupy zwierząt wymienia przystosowania żaby do życia w środowisku wodnym i lądowym 7 określa środowisko występowania gadów identyfikuje przedstawiciela gadów na podstawie charakterystycznych cech tej grupy zwierząt wykazuje przystosowania ptaka do lotu opisuje budowę jaja ptaka charakteryzuje przystosowania wybranych ptaków do życia w różnych środowiskach wyjaśnia pojęcie stałocieplność prezentuje różnorodność ssaków wyróżnia charakterystyczne cechy ssaków Uczeń, który otrzymuje ocenę dostateczną: charakteryzuje budowę i czynności życiowe parzydełkowców korzysta z różnych źródeł wiedzy określa sposoby zakażenia się pasożytami wymienia cechy przystosowujące tasiemca do pasożytnictwa wyjaśnia pojęcia: żywiciel pośredni, żywiciel ostateczny opisuje budowę zewnętrzną dżdżownicy uzasadnia pozytywną rolę dżdżownic w przyrodzie, w gospodarstwie człowieka wskazuje cechy odróżniające przedstawicieli mięczaków rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi wymienia główne różnice między gromadami stawonogów wyjaśnia rolę stawonogów w przyrodzie i życiu człowieka przedstawia różnorodność cech owadów i ich znaczenie w przystosowaniu się do środowiska życia opisuje rodzaje rozwoju złożonego owadów przedstawia znaczenie owadów w przyrodzie i życiu człowieka dostrzega przyczyny zagrożenia różnorodności gatunkowej ryb wymienia formy ochrony ryb 8 wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do płazów przedstawia różnorodność płazów i ich znaczenie przedstawia różnorodność gadów uzasadnia, że gady są zwierzętami typowo lądowymi wymienia przykłady gatunków gadów chronionych w Polsce ich znaczenie oraz przyczyny zagrożenia wyginięciem wymienia przykłady gniazdowników i zagniazdowników podaje przykłady gatunków ptaków chronionych w Polsce, ich znaczenie oraz przyczyny zagrożenia wyginięciem wyjaśnia znaczenie stałocieplności w zasiedlaniu różnorodnych środowisk przez ssaki podaje przykłady gatunków ssaków chronionych w Polsce i przyczyny zagrożenia ich życia przedstawia znaczenie ssaków Uczeń, który otrzymuje ocenę dobrą: uzasadnia przynależność różnorodnych zwierząt do typu parzydełkowców porównuje polipa i meduzę uzasadnia rolę przystosowania się pasożytów do środowiska pod względem wybranych cech przedstawia cykl rozwojowy tasiemca porównuje budowę wewnętrzną płazińców i nicieni opisuje budowę wewnętrzną pierścienic wykazuje różnorodność pierścienic ze względu na środowisko i tryb życia wskazuje związek między budową a trybem życia mięczaków porównuje budowę ślimaka, małża i głowonoga uzasadnia przynależność różnorodnych zwierząt do typu stawonogi 9 wskazuje zależność między budową owadów a możliwością zasiedlania różnych środowisk i przystosowania się do życia w tych środowiskach dowodzi, że zróżnicowanie kształtów ryb jest przystosowaniem do trybu życia uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej ryb uzasadnia konieczność ochrony płazów uzasadnia znaczenie charakterystycznych cech płazów w przystosowaniu się do środowiska życia uzasadnia znaczenie charakterystycznych cech gadów w przystosowaniu się do środowiska życia wyjaśnia pojęcie owodniowce wyjaśnia znaczenie stałocieplności w zasiedlaniu różnorodnych środowisk przez ptaki charakteryzuje budowę wewnętrzną ptaka określa rolę różnych rodzajów piór wykazuje zależność między budową dzioba a rodzajem pokarmu ptaka uzasadnia potrzebę ochrony ptaków podaje przykłady różnego rodzaju uzębienia ssaków analizuje związek budowy kończyn wybranych ssaków z ich trybem życia określa znaczenie różnych rodzajów gruczołów skórnych Uczeń, który otrzymuje ocenę bardzo dobrą: omawia powstawanie rafy koralowej dowodzi większego zagrożenia żywiciela pośredniego na przykładzie włośnia spiralnego porównuje cykl rozwojowy pasożytniczego płazińca i nicienia charakteryzuje osiągnięcia ewolucyjne pierścienic konstruuje dwudzielny klucz do oznaczania gatunków ocenia wpływ stawonogów na życie na Ziemi 10 wymienia przykłady modyfikacji odnóży i aparatów gębowych u różnych owadów porównuje budowę bezkręgowców i kręgowców porównuje ryby kostne i chrzęstne wykazuje osiągnięcia ewolucyjne gadów w porównaniu z płazami wyjaśnia na czym polega podwójna wymiana gazowa u ptaków wykazuje rolę łożyska w rozwoju ssaków wymienia przykłady modyfikacji kończyn ssaków wynikających ze sposobu poruszania się 11