Komórka najmniejsza

Konspekt z przedmiotu biologia realizowany w klasie II gimnazjum przez
nauczyciela Sabinę Gądek
TEMAT : Komórka najmniejsza funkcjonalna część organizmu.
Cele:
 zdobycie wiadomości na temat najmniejszej funkcjonalnej części organizmu –
komórki;
 wyrabianie umiejętności korzystania z informacji słownej i graficznej ;
 kształtowanie twórczego myślenia;
 wdrażanie aktywnego słuchania;
 wyciąganie wniosków;
Wiadomości:
 znajomość pojęć : komórka , metabolizm , katabolizm , anabolizm;
 zrozumienie funkcji pełnionych przez komórkę;
 wyjaśnienie procesów biologicznych zachodzących poza komórką ;
 wyjaśnienie procesów biologicznych zachodzących wewnątrz komórki;
 wyjaśnienie funkcji pełnionych przez poszczególne organelle komórki zwierzęcej
i roślinnej;
Umiejętności:
 umiejętność aktywnego słuchania i prawidłowe odbieranie informacji słownej;
 umiejętne kojarzenie i wiązanie słuchanych wiadomości na temat :
najmniejszej funkcjonalnej części organizmu – komórki;
 umiejętność wykonywania zadanych ćwiczeń;
 umiejętność prawidłowego dopasowania odpowiedniej organelli do komórki
zwierzęcej , roślinnej;
 umiejętność określenia miejsca zachodzenia procesu metabolizmu w komórce;
 umiejętność prawidłowego dopasowania odpowiedniego procesu , okresu życia
do anabolizmu i katabolizmu;
 umiejętność pracy z podręcznikiem;
 umiejętność podziału procesów na zachodzące poza komórką i we wnętrzu
komórki;
 umiejętność dostrzegania różnic w budowie komórki zwierzęcej i roślinnej.
 umiejętność zinterpretowania wykresów przedstawiających katabolizm
i anabolizm;
Postawy:
 wdrażanie postaw związanych z odpowiednim żywieniem w celu prawidłowego
zachodzenia procesów biologicznych w organizmie;
Metody:
 słowna :pogadanka , opis;
 czynna: układanie puzzli, rozwiązywanie ćwiczeń;
 oglądowa : obserwacja plansz;
-1-
Środki dydaktyczne:
 puzzle: organelle komórki roślinnej i zwierzęcej;
 podręcznik;
 ksera z ćwiczeniami do lekcji ;
Tok lekcji:
1. Podanie tematu lekcji : Komórka – najmniejsza funkcjonalna część organizmu.
2. Komórka.
3. Komórka zwierzęca.
4. Komórka zwierzęca a, komórka roślinna.
5. Notatka (patrz notatka do lekcji nr.1).
6. Metabolizm.
7. Katabolizm.
8. Anabolizm.
9. Notatka (patrz notatka do lekcji nr.2).
10. Procesy zachodzące wewnątrz komórki.
11. Procesy zachodzące poza komórka.
12. Notatka (patrz notatka do lekcji nr.3).
13. Utrwalenie wiadomość na poznany temat poprzez wykonanie ćwiczeń
sprawdzających.
14. Podanie pracy domowej.
-2-
NOTATKA DO LEKCJI:
1. Komórka: to podstawowy element strukturalny i czynnościowy każdego żywego
organizmu , zdolny do spełniania różnych funkcji życiowych tj. oddychania ,
odżywiania, rozmnażania , wzrostu.
ROZSYPANKA:
KOMÓRKA ZWIERZĘCA :
 błona komórkowa( zbudowana z podwójnej warstwy lipidów - fosfolipidów
oraz białek, oddziela komórkę od środowiska zewnętrznego bierze udział
w rozpoznawaniu komórek- reszty cukrowe, reguluje procesy transportu
substancji);
 mitochodria( zbudowane z błony zewnętrznej i błony wewnętrznej w postaci
grzebieni oraz matriks mitochondrialnego, posiada własne DNA oraz
rybosomy
–
organelle
samoreplikujące
się,
przeprowadzają
proces
oddychania wewnątrzkomórkowego , dostarczają do miejsc zapotrzebowania
energii użytecznej biologicznie jej źródłem jest ATP;
 lizosomy (wakuole trawienne , umożliwiają wewnątrzkomórkowe trawienia
substancji z poza komórek , zawierają enzymy niezbędne im do tego);
 SER ( retikulum endoplazmatyczne gładkie nie posiada rybosomów na swej
powierzchni , prowadzi syntezę lipidów);
 RER ( retikulum endoplazmatyczne szorstkie posiada na powierzchni
rybosomy , prowadzi syntezę białka);
 AG ( zbudowany ze stosów płaskich pęcherzyków, funkcja wydzielnicza);
 jądro komórkowe(zawiera DNA komórki , położone centralnie);
 cytoplazma ( środowisko komórki);
 rybosomy ( zbudowane dwóch podjednostek małej i dużej , „minifabryka”
produkująca białka);
 peroksysomy ( pojedyncze pęcherzyki , zawierają enzym katalazarozkładający szkodliwy dla organizmu nadtlenek wodoru);
-3-
KOMÓRKA ROŚLINNA:
 ściana komórkowa ( tworzą ją ściana pierwotna , wtórna i blaszka środkowa,
nadaje kształt komórce , zabezpiecza przed nadmierna utrata wody, tworzy
rusztowanie dla rośliny);
 cytoplazma ( środowisko komórki);
 wakuola ( otoczona tonoplastem , wypełniona sokiem wakuolarnym,
magazynowanie zbędnych produktów przemiany materii);
 jądro komórkowe ( położone peryferycznie , zawiera DNA komórki);
 glikosysomy ( pojedyncze pęcherzyki , zawierają enzymy rozkładające kwasy
tłuszczowe przekształcające produkty ich rozkładu w węglowodany);
 chloroplasty ( zbudowane z trzech błon :zew., wew, i tylakoidów, zawierają
barwnik chlorofil , biorą udział w fotosyntezie);
 mitochondria (zbudowana z błony zewnętrznej i błony wewnętrznej w postaci
grzebieni oraz matriks mitochondrialnego, posiada własne DNA oraz
rybosomy
–
organelle
samoreplikujące
się,
przeprowadzają
proces
oddychania wewnątrzkomórkowego , dostarczają do miejsc zapotrzebowania
energii użytecznej biologicznie jej źródłem jest ATP);
 rybosomy( zbudowane dwóch podjednostek małej i dużej , „minifabryka”
produkująca białka);
2.
METABOLIZM: przemiana materii i energii.
KATABOLIZM (ROZKŁAD)
 procesy biochemiczne
odpowiedzialne za rozkład
złożonych cząsteczek na związki
prostsze
 w czasie procesu wyzwala się
energia
 przewaga nad anabolizmem w
okresie starości



-4-
ANABOLIZM (SYNTEZA)
obejmuje procesy budowania
nowych związków w organizmie
przeprowadzenie procesu
wymaga dostarczenia energii
przewaga nad katabolizmem w
okresie wzrastania
równowaga w okresie względnej stabilizacji życiowej;
3.
PROCESY ZACHODZĄCE POZA
KOMÓRKĄ
 pobieranie pokarmu
 trawienie pokarmu
 wymiana gazowa
 transport
 wydalanie
PROCESY ZACHODZĄCE WEWNĄTRZ
KOMÓRKI
 metabolizm
 oddychanie wenątrzkomórkowe
-5-
Moment lekcji
Czynność nauczyciela Środki dydaktyczne
1. Faza
przygotowawcza
a) Sprawy organizacyjno Sprawdzanie obecności
– porządkowe.
przez nauczyciela .
b)Nawiązanie do tematu
lekcji.
Czynność ucznia
d) Temat lekcji.
Zapisanie na tablicy
właściwego tematu lekcji
: „Komórka –
najmniejsza
funkcjonalna część
organizmu.”.
2. Faza realizacyjna.
a) Komórka.
Wprowadzenie do
tematu.
b) Komórka zwierzęca.
Wprowadzenie do
tematu.
c) Komórka zwierzęca ,
a komórka roślinna.
Wprowadzenie do
tematu.
Notatka.
c)Metabolizm.
Wprowadzenie do
tematu.
d) Katabolizm.
Wprowadzenie do
tematu.
e)Anabolizm.
Przepisywanie tematu
lekcji.
Przypomnienie terminu
komórka.
Przypomnienie budowy
komórki zwierzęcej.
Zawieszenie na tablicy
puzzli: organelle
komórki zwierzęcej i
komórki roślinnej.
Zlecenie
Puzzle
przyporządkowania
odpowiednich organelli
do komórki zwierzęcej i
roślinnej.
Zlecenie przepisania
ułożonych puzzli z
tablicy (patrz tok lek. not
1).
Omówienie procesu
metabolizmu.
Zlecenie otworzenia
podręcznika na str 99 ,
101.
Omówienie procesu
katabolizmu.
Podręcznik
Podręcznik.
-6-
Układanie puzzli.
Zapisywanie notatki.
Otwieranie podręcznika.
Wprowadzenie do
tematu.
Notatka.
Omówienie procesu
anabolizmu.
Dyktowanie notatki
(patrz tok lek not 2).
Podręcznik.
Zapisywanie
dyktowanej notatki.
e) Procesy zachodzące
wewnątrz komórki.
Wprowadzenie do
tematu.
f)Procesy zachodzące
poza komórką.
Wprowadzenie do
tematu.
Notatka.
3.Faza podsumowująca.
a) Ćwiczenia
podsumowujące i
utrwalające poznane
wiadomości na temat
komórki – najmniejszej
funkcjonalnej części
organizmu.
b) Ocena
c) Praca domowa.
Scharakteryzowanie
procesów zachodzących
wewnątrz komórki.
Zlecenie otworzenia
Podręcznik.
podręcznika str.100.
Otwieranie
podręczników.
Scharakteryzowanie
Podręcznik.
procesów zachodzących
poza komórką.
Dyktowanie notatki
(patrz tok lek not 3).
Zapisywanie
dyktowanej notatki.
Rozdanie uczniom kser,
które zawierają
ćwiczenia na dany
temat.
Zlecenie rozwiązywania
ćwiczeń.
Rozwiązywanie
ćwiczeń.
Wpisywanie ocen za
aktywność.
Rozdanie kser
zawierających pracę
domową.
-7-
ĆWICZENIA DO LEKCJI:
Uzupełnij zdania:
1. W okresie wzrastania przeważają w komórce ……………………………………….
2. Natomiast w okresie starości przeważają w komórce ……………………………….
, ponieważ …………………………………………………………………………..
3. ………………………i……………………. są w stanie równowagi
w okresie…………………
4. Organizm przez całe życie tworzy ………………………., rozkładając………………
………………………….
5. ……………………jest procesem , w czasie którego dochodzi do ……………..
……energii.
6. ……………………jest procesem , który wymaga……………………...
energii.
Uzupełnij zdania:
1. W okresie wzrastania przeważają w komórce …procesy anaboliczne.
2. Natomiast w okresie starości przeważają w komórce procesy kataboliczne,
ponieważ komórki nie nadążają z reperacją swych struktur.
3. Anabolizm i katabolizm są w stanie równowagi w okresie względnej stabilizacji
życiowej.
4. Organizm przez całe życie tworzy jedne związki , rozkładając jednocześnie inne.
5. Katabolizm jest procesem , w czasie którego dochodzi do uwolnienia
energii.
6. Anabolizm jest procesem , który wymaga dostarczenia
-8-
energii.