Teatr starożytnej Grecji

Teatr starożytnej Grecji
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
pochodzenie teatru
cechy teatru starożytnego
słownictwo związane z teatrem starożytnym
słynni tragicy greccy
b. Umiejętności
wskazanie poszczególnych elementów budowy teatru greckiego na zdjęciu
sporządzenie notatki z lekcji
włączenie się i zabranie głosu w dyskusji
2. Metoda i forma pracy
metody praktyczne: dyskusja, drama
metody podające: wykład
Formy pracy:
- zbiorowa
- grupowa
- indywidualna
3. Środki dydaktyczne
Zdjęcie teatru starożytnego, wybrane fragmenty dramatów starożytnych
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
Przywitanie uczniów.
Sprawdzenie obecności.
Przedstawienie uczniom celów lekcji.
Zapisanie na tablicy tematu lekcji.
b. Faza realizacyjna
1. Wykład nauczyciela: Historia teatru zaczęła się w starożytnej Grecji. Przedstawienia
wiązały się z corocznymi świętami na cześć boga Dionizosa. Były one częścią tych
uroczystości, wiec Grecy traktowali uczestnictwo w nich jako obowiązek wobec bogów.
Wielkie Dionizje odbywały się na przełomie marca i kwietnia. Trwały sześć dni. Procesja z
posągiem Dionizosa podążała trasą z Akropolu do Gaju Akademosa. Częścią tych
uroczystości był agon. Rozpoczynał się czwartego dnia pochodu o świcie. Był to konkurs
trzech dramaturgów, trwał trzy dni. W zawodach tych brali udział najsłynniejsi starożytni
dramaturdzy.
2. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat dyskusji. Jej tematem ma być ocena dramaturgów
starożytnych i ich dzieł: Sofoklesa, Ajschylosa, Eurypidesa, Arystofanesa. Nauczyciel
odwołuje się do wiedzy uczniów z j. polskiego o dramacie antycznym. Moderuje dyskusję
tak, aby padały argumenty dotyczące cech dramatu antycznego i jego funkcji: mimesis,
katharsis, zasady decorum, zasady trzech jedności, braku scen zbiorowych i krwawych,
zasady jedności estetyk, istnienia chóru. Uczniowie mają za zadanie wymienić tytuły
dramatów oraz ich twórców, ocenić twórczość poszczególnych autorów pod kątem
wspomnianych cech i funkcji dramatu. Mają także zwrócić uwagę na funkcjonowanie
dramatów antycznych na scenach współczesnych teatrów.
3. Inscenizacja agonu. Nauczyciel rozdaje trzem ochotnikom wybrane fragmenty dramatów
starożytnych. Mają je odczytać na forum klasy. Pozostali uczniowie zostają podzieleni przez
nauczyciela na wzór publiczności agonu. W pierwszym rzędzie siedzą kapłani, w drugim –
dziesięciu sędziów.
4. Następnie nauczyciel kontynuuje wykład. Lenaje to Małe Dionizje. Trwały przez czterypięć dni na przełomie stycznia i lutego. Grano wtedy komedie. Podczas obu świąt za
obejrzenie przedstawienia nic się nie płaciło.
5. Nauczyciel wyświetla na rzutniku zdjęcie teatru starożytnego i opisuje poszczególne jego
elementy: orchestrę (centralna część teatru, plac między sceną a widownią, na niej odbywały
się występy, początkowo pełniła rolę proskenionu), skene (garderoba, tło do akcji dramatu),
theatron (widownia), proskenion (odpowiednik dzisiejszej sceny). Nauczyciel wskazuje te
elementy na zdjęciu.
O technice teatralnej można było przeczytać w „Onomastikonie” Polluksa. Opisuje on m.in.
machinę, na której pokazywali się bogowie, kiedy zamierzali z zaskoczenia zmienić bieg
wydarzeń. Stąd wywodzi się znaczenie współczesnego powiedzenia „deus ex machina”, które
określa niespodziewane rozwiązanie sytuacji.
6. Technika teatralna. Były różne sposoby prezentowania roli: deklamacje, melodeklamacje
(partie solowe) i śpiew właściwy (partie chóru). Pierwszego aktora wprowadził na scenę
Tespis, drugiego – Ajschylos, trzeciego – Sofokles. Aktorami byli wyłącznie mężczyźni, grali
oni również role kobiece. Przewodnikiem chóru był koryfeusz. Elementy charakterystyczne
dla kostiumu aktora starożytnego to: maska, chiton (peruka), koturny.
c. Faza podsumowująca
Podsumowanie i ocena działań uczniów.
Sporządzenie notatki z lekcji.
Podziękowanie uczniom za udział w lekcji.
5. Bibliografia
Berthold M., Historia teatru, przeł. Żmij-Zielińska D., Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe,
Warszawa 1980.
Kocur M., Teatr antycznej Grecji, Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
2001.
Janusz–Sitarz A., Lekcje teatru, Znak, Kraków 1999.
Nicoll A., Teatr Grecki, [w:] tegoż, Dzieje teatru, przeł. Dębnicki A., PIW, Warszawa 1977.
Załączniki
a. Zadanie domowe
Napisz na następną lekcję wypracowanie na wybrany temat. Zwróć uwagę na formę pracy.
Pamiętaj, aby zajęła ona ok. jednej strony A4.
1. W jakim stopniu starożytne katharsis jest aktualne we współczesnym teatrze?
Rozprawka.
2. Czy współczesny teatr posługuje się zasadą mimesis? Rozprawka.
3. Jakie znasz najważniejsze inscenizacje dramatu antycznego lub przedstawienia
nawiązujące do antyku w teatrze współczesnym? Oceń je.
4. Jakie elementy antycznego teatru (np. budowa, technika dialogowa itp.) funkcjonują
do dziś?