1 PROGRAM WYCHOWAWCZY GIMNAZJUM NR 17 W KRAKOWIE mgr Elwira Frosik mgr Marta Kańka mgr Joanna Szlachetka mgr Anna Twardy 2 FILOZOFIA SZKOŁY Nasze gimnazjum jest szkołą przyjazną, panuje w niej klimat bezpieczeństwa i życzliwości. Nauczyciele i uczniowie wzajemnie się szanują i akceptują. Staramy się stworzyć środowisko wszechstronnego rozwoju osobowego ucznia, dbamy o jego dobro, szanujemy jego godność osobistą. W naszej pracy kierujemy się systemem wartości humanistycznych i ogólnoludzkich. Chcemy wychowywać uczniów w duchu prawdy, dobra i piękna, poznawania praw człowieka i tolerancji dla odmienności światopoglądowej. Wychowujemy uczniów w szacunku dla symboli narodowych i religijnych, kształtujemy postawy patriotyczne. Chcemy pomóc naszym wychowankom w uzyskaniu orientacji etycznej i hierarchizacji wartości oraz w ukształtowaniu etyki pracy, przygotować ich do życia w rodzinie, grupie koleżeńskiej, społeczeństwie i we współczesnym świecie. Rodzice są naszymi sojusznikami, wspieramy się w działaniach wychowawczych. Szkoła uwzględnia sugestie, oczekiwania i potrzeby społeczności lokalnej. Kultywujemy tradycje narodowe, regionalne, religijne, zwyczaje ludowe, ale równocześnie otwieramy się na kulturę Europy i świata. Uczeń i jego rozwój znajdują się w centrum naszych działań edukacyjnych. Chcemy, aby był człowiekiem samodzielnym, twórczym, otwartym, aby rozwijał w sobie dociekliwość poznawczą. 3 Pragniemy, aby nasz uczeń miał pozytywny obraz siebie, był odporny psychicznie i przygotowany do zmieniającej się rzeczywistości, miał świadomość życiowej użyteczności własnej edukacji. Poprzez różnorodne formy kształcenia (lekcje, projekty edukacyjne, koła zainteresowań, konkursy przedmiotowe, pracę zespołową i indywidualną, wycieczki, korzystanie z różnorodnych tekstów kultury) chcemy kształcić umiejętność logicznego myślenia, samodzielnej pracy, odpowiedzialnego działania i rozwiązywania problemów w twórczy sposób. Zmierzamy do tego, aby uczniowie skutecznie porozumiewali się w różnych sytuacjach, umieli prezentować własny punkt widzenia i brali pod uwagę poglądy innych ludzi, poprawnie posługiwali się językiem ojczystym. Stwarzamy warunki efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie, budowania więzi międzyludzkich, podejmowania decyzji oraz skutecznego działania zgodnie z obowiązującymi normami. Dbamy o rozwój sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań naszych wychowanków, staramy się kształcić w nich umiejętność poszukiwania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, odnoszenia do praktyki zdobytej wiedzy oraz tworzenia potrzebnych doświadczeń i nawyków. Nasz system oceniania jest spójny wewnętrznie i użyteczny, wskazuje co jest najważniejsze dla uczniów w uczeniu się. Dążymy do tego, aby ocenianie wspierało i umacniało proces nauczania, stwarzało możliwości zademonstrowania wiedzy i umiejętności każdego ucznia. Staramy się, aby kryteria oceny były zawsze jasne, stałe, obiektywne i motywujące. W toku kształcenia i wychowywania pragniemy stwarzać takie sytuacje, w których uczniowie, zdobywając wiedzę i umiejętności posługiwania się nią, jednocześnie będą kształtować własne postawy moralne oraz wzbogacać świat wartości i ideałów. 4 TREŚĆ PROGRAMU 1. Podstawowe umiejętności interpersonalne 2. Człowiek i jego emocje 3. Bezpieczeństwo 4. Zdrowy styl życia 5. Organizacja czasu wolnego 6. Integracja europejska 7. Człowiek we współczesnym świecie 5 Obszar I Podstawowe umiejętności interpersonalne I Zadanie ogólne: prawidłowe komunikowanie się. Zadania szczegółowe Oczekiwane efekty 1. Kształtowanie procesu komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Uczeń: - potrafi prawidłowo odczytać intencje nadawcy i adekwatnie na nie odpowiedzieć, - dostrzega i rozumie różnicę między komunikacją werbalną i niewerbalną, - ma świadomość dwukierunkowości komunikacji międzyludzkiej. 2. Nabywanie przez uczniów umiejętności biernego i aktywnego słuchania. Uczeń: - wie, jakie warunki powinny być spełnione, aby komunikacja okazała się efektywna i przyniosła pożądane rezultaty, - zna zasady dobrego – aktywnego słuchania, - jest dobrym, kulturalnym słuchaczem, rozmówcą. 3. Wskazywanie konieczności Uczeń: tworzenia komunikatów - potrafi wyrazić własne zdanie używając typu „ja”. komunikatu typu „ja”, - zna negatywne skutki używania komunikatów typu „ty”. 4. Uświadamianie istnienia Uczeń: blokad komunikacyjnych. - zna rodzaje blokad komunikacyjnych, - umie je świadomie eliminować ze swojego życia. 6 II Zadanie ogólne: kształtowanie postawy asertywnej. Zadania szczegółowe Oczekiwane efekty 1. Kształtowanie umiejętności Uczeń: mówienia „nie”. - zna motywy tworzenia komunikatów typu „nie”, - wie, w jaki sposób wpływają one na ukształtowanie poczucia własnej wartości i godności. 2. Doskonalenie umiejętności Uczeń: wyrażania uczuć. - potrafi odróżnić uczucia pozytywne od negatywnych, - wie, czemu służy wyrażanie uczuć pozytywnych i negatywnych, - potrafi nazwać stany emocjonalne. 3. Kształtowanie umiejętności Uczeń: przyjmowania informacji - zna 5 praw dotyczących kontaktów od innych oraz międzyludzkich wg Fensterheima i eliminowania ocen umie je stosować w życiu. i zamiany ich w opinie. Prawa /wg Fensterheima/ opisujące nasze uprawnienia w zakresie stosunków międzyludzkich: 1. Masz prawo do robienia tego, co chcesz – dopóty, dopóki nie rani to kogoś innego. 2. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie – nawet jeśli rani to kogoś innego – dopóty, dopóki Twoje intencje nie są agresywne, lecz asertywne. 3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb – dopóty, dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić. 4. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sprawy z drugą osobą i wyjaśnienia jej. 5. Masz prawo do korzystania z praw. 7 III Zadanie ogólne: konstruktywne rozwiązywanie konfliktów. Zadania szczegółowe 1. 2. Oczekiwane cele Wyposażenie uczniów Uczeń: w wiedzę na temat różnych - dostrzega pozytywny płaszczyzn konfliktów. aspekt konfliktu, Zapoznanie uczniów z zasadami radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych. i negatywny Uczeń: - rozumie potrzebę tworzenia warunków otwartego komunikowania się, - umie nazwać przedmiot sporu i określić przyczynę konfliktu, - potrafi znaleźć drogę do rozwiązywania konfliktu, - wie, na czym polega proces negocjacji oraz mediacji. Obszar II Człowiek i jego emocje I Zadanie ogólne: kształtowanie poczucia własnej wartości Zadania szczegółowe 1. Oczekiwane efekty Zapewnienie uczniowi Uczeń: możliwości prawidłowego - potrafi nazwać motywacje własnych rozumienia własnego „ja”. reakcji i zachowań, - potrafi przeanalizować motywy swojego postępowania i wyciągnąć 8 konstruktywne wnioski na przyszłość. 2. Zapewnienie uczniowi Uczeń: sytuacji, w których nastąpi - ma poczucie własnej wartości, kształtowanie się - kształci umiejętność pozytywnego właściwego obrazu samego myślenia, siebie. - odrzuca negatywne wzorce zachowań, - rozumie, jaki wpływ może mieć otoczenie na jego rozwój wewnętrzny. 3. Kształtowanie umiejętności Uczeń: adekwatnej oceny samego - potrafi realnie ocenić samego siebie, siebie. - umie pozytywnie mówić o sobie, ale ZADANIA RODZICÓW wie, że nieadekwatna (zawyżona lub I WYCHOWAWCÓW zaniżona) ocena prowadzi do - relacje zmniejszenia odporności na sytuacje - schematy zachowań trudne, powoduje blokowanie - przekonania aktywności, - postawy społeczne - akceptuje pozytywne wzorce - sposób realizowania zachowań. celów. II Zadanie ogólne: kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Wyposażenie uczniów w podstawowe informacje o zjawisku stresu. Uczeń: - wie, że stres to wewnętrzna reakcja na sytuację trudną, - posiada wiedzę o najczęstszych przyczynach stresu (stresorach), - zna i potrafi rozpoznać objawy stresu, - ma świadomość, że stres początkowy lub krótkotrwały może działać mobilizująco w przeciwieństwie do stresu silnego lub przedłużającego się. 9 2. Zapoznanie uczniów z przykładowymi czynnikami sprzyjającymi pojawieniu się stresu u młodzieży: - obawą przed niepowodzeniem szkolnym, - strachem przed brakiem popularności, - lękiem przed nieznanymi zjawiskami wynikającymi z dojrzewania seksualnego. Uczeń: - ma wiedzę medyczną i socjologiczną dotyczącą problemu stresu, - zna mechanizm powstawania stresu w warunkach szkolnych, - potrafi zastosować poznana wiedzę na co dzień, - umie się przeciwstawić presji otoczenia. 3. Zapoznanie się ze sposobami uwalniania się od stresów. Uczeń: - potrafi rozpoznać rodzaj stresu, - umie nazwać towarzyszące mu odczucia i umiejętnie wyrazić swój stan, - zna techniki relaksacyjne (np. joga, wizualizacja), - docenia wartość aktywności fizycznej, - umie budować pozytywny obraz własnej osoby, - docenia wsparcie środowiska rodzinnego i rówieśniczego. III Zadanie ogólne: kształtowanie dojrzałego i odpowiedzialnego postępowania. Zadania szczegółowe 1. Oczekiwane efekty Uświadomienie uczniom Uczeń: istnienia odpowiedzialności - potrafi zbudować swój prawidłowy za własne działania. system wartości, - umie zachować się w sytuacjach kolidujących z tym systemem. 2. Rozwijanie i kształtowanie Uczeń: 10 umiejętności rozróżniania i pielęgnowania uczuć koleżeństwa, przyjaźni, miłości. - rozumie innych i znane mu jest pojęcie empatii, - dostrzega problemy i potrzeby innych, - umie właściwie zareagować i zaproponować pomoc. IV Zadanie ogólne: rozbudzanie postawy tolerancji dla ludzkiej odmienności. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Kształtowanie właściwej Uczeń: postawy wobec - rozumie pojęcie niepełnosprawność, niepełnosprawnych. - akceptuje odmienność Formy działania: niepełnosprawnych, - tematyka godzin do - rozumie znaczenie bezinteresownej dyspozycji wychowawcy, postawy oraz poczucia - pomoc koleżeńska, odpowiedzialności za siebie i - wyjazdy integracyjne, innych – stara się być altruistą. - akcje charytatywne na rzecz potrzebujących, - nawiązanie współpracy z placówkami dla dzieci niepełnosprawnych. 2. Kształtowanie postawy Uczeń: szacunku dla odmienności - rozumie pojęcia: integracja, tolerancja, rasowej, religijnej, jedność, różnorodność, tożsamość światopoglądowej. kulturowa, stereotyp, nacjonalizm, ksenofobia, - potrafi nawiązać prawidłowe kontakty z cudzoziemcami. 11 Obszar III Bezpieczeństwo I Zadanie ogólne: zapobieganie przemocy. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Uświadomienie zjawiska Uczeń: przemocy – zaprezentowanie - rozumie pojęcia agresji, przemocy, portretów psychologicznych - wie, gdzie leży źródło tych zjawisk, ofiary i sprawcy. - potrafi wskazać najważniejsze cechy ofiary i sprawcy, - stara się unikać zagrożeń. 2. Kształtowanie właściwego sposobu reagowania na przemoc. Proponowane tematy zajęć: - „Ty też możesz być ofiarą”, - „Świadek dużo może”. Uczeń: - umie rozwiązać konflikty, stara się być mediatorem, - umie spokojnie wyrażać uczucia i emocje, - zna podstawowe zasady psychologii pozwalające rozładować trudną sytuację. II Zadanie ogólne: zapobieganie wpływom sekt. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Uświadomienie uczniom Uczeń: 12 i rodzicom zagrożenie ze strony sekt, sposobu ich działania, metod pozyskiwania nowych członków (prelekcje, filmy, dyskusja). - zna podstawowe wiadomości na temat sekt działających w Polsce, - zna mechanizm działania sekty i metody pozyskiwania nowych członków, - posiada wiedzę na temat mechanizmu uzależnienia psychologicznego, - jest świadomy zagrożeń wynikających z działalności sekt, - potrafi przyjąć postawę asertywną wobec ludzi namawiających go do zostania członkiem takiej grupy. Obszar IV Zdrowy styl życia I Zadanie ogólne: rola aktywności ruchowej, pracy i wypoczynku. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Zwrócenie uwagi na higienę pracy umysłowej. Uczeń: - umie odpowiednio wykorzystać wiedzę o umyśle i sposobach uczenia się, - wie, jak osiągnąć lepsze rezultaty w nauce w krótszym czasie, - zna zasady higieny pracy umysłowej. 2. Uświadomienie znaczenia wypoczynku oraz kształtowanie nawyku planowania pracy. Uczeń: - umie racjonalnie zorganizować czas przeznaczony na pracę i wypoczynek, - potrafi sporządzić plan zajęć i stosować go w życiu codziennym. 13 II Zadanie ogólne: promocja zdrowego stylu życia. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Przedstawienie uczniom zasad Uczeń: zdrowego stylu odżywiania. - zna zasady prawidłowego żywienia, - docenia wartości odżywcze owoców i warzyw, - wie, jak przechować żywność, - rozumie pojęcie metabolizmu, - zna dzienne zapotrzebowanie organizmu na kalorie, - zna terminy bulimia, anoreksja oraz mechanizmy powstawania tych chorób, - umie przeciwstawić się presji osiągnięcia idealnego wyglądu za wszelką cenę, - zna zagrożenia wypływające ze stosowania nadmiernej ilości diet odchudzających. 2. Uświadomienie istnienia Uczeń: czynników środowiskowych - zna negatywny wpływ hałasu na zagrażających zdrowiu. organizm nastolatka, - dostrzega istnienie chorób cywilizacyjnych wynikających z zanieczyszczenia środowiska i promieniowania UVA/UVB. III Zadanie ogólne: promocja zdrowia. Zadania szczegółowe 1. Oczekiwane cele Zwrócenie uwagi na Uczeń: znaczenie higieny osobistej - posiada wiadomości dotyczące higieny człowieka oraz rolę środków osobistej i zdrowia, kosmetycznych. - przestrzega czystości ciała, - rozumie znaczenie snu, zabawy, 14 odpoczynku i ruchu, - dostrzega związek higieny z atrakcyjnością nastolatka, - dostrzega potrzebę profilaktyki stomatologicznej. IV Zadanie ogólne: Uświadomienie zagrożenia i skutków uzależnień. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Uświadomienie uczniom zagrożenia substancjami psychoaktywnymi, narkotykami. Uczeń: - zna przyczyny zagrożeń, - zna mechanizmy biologiczne i psychologiczne powodujące uzależnienia, - posiada wiedzę na temat objawów i rozwoju uzależnień, - zna rodzaje substancji psychoaktywnych, - wie, gdzie szukać pomocy w sytuacjach kryzysowych, - umie powiedzieć „nie”, - ma świadomość zagrożenia, potrafi go unikać. 15 V Zadanie ogólne: uświadomienie zagrożenia i profilaktyka HIV – AIDS. Zadania szczegółowe Oczekiwane efekty 1. Wskazanie uczniom nowych obszarów zakażenia HIVAIDS w świetle najnowszych badań. Uczeń: - ma świadomość, że choroba nie dotyczy tylko tzw. Grup podwyższonego ryzyka (prostytutki, narkomani, homoseksualiści). 2. Profilaktyka HIV-AIDS. Uczeń: - zna możliwe drogi zakażeń, - zna prognozy naukowo-medyczne dotyczące sposobów leczenia, - wie, jak wykorzystać te informacje w życiu. 3. Zwrócenie uwagi na problemy Uczeń: osób zarażonych i chorych na - przyjmuje właściwą postawę wobec AIDS. osób zarażonych i chorych, - ma świadomość konieczności zachowania odpowiedzialności i środków bezpieczeństwa w kontaktach z osobami chorymi, - rozumie rolę profilaktyki i edukacji zdrowotnej. Obszar V Człowiek we współczesnym świecie 16 I Zadanie ogólne: budowanie więzi międzyludzkich. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Uświadomienie potrzeby działalności charytatywnej i stwarzania sytuacji umożliwiających dostrzegania potrzeb i problemów innych ludzi. Uczeń: - rozumie pojęcie pomocy charytatywnej, - świadomie podejmuje działania na rzecz innych ludzi. 2. Zwrócenie uwagi uczniów na Uczeń: ich przynależność do - zna strukturę samorządu lokalnego, środowiska lokalnego. - docenia wagę wyborów samorządowych, - interesuje się problemami społeczności lokalnej, - przygotowuje się do piastowania funkcji społecznych i czynnego uczestnictwa w życiu publicznym. 3. Wskazanie zagrożeń współczesnego świata. Uczeń: - umie nazwać zagrożenia współczesnego świata, - rozumie, że świat to również jego najbliższe otoczenie, - dostrzega niebezpieczeństwo związane z istnieniem takich grup nieformalnych, jak blokersi, pseudokibice, bandy osiedlowe. 17 II Zadanie ogólne: przestrzeganie praw człowieka. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Zapoznanie uczniów z Konwencją Praw Dziecka. Uczeń: - zna swoje prawa i obowiązki, - zna zakres obowiązków Rzecznika Praw Dziecka i Rzecznika Praw Ucznia, - posiada wiedzę na temat działalności innych instytucji stojących na straży przestrzegania praw dziecka w Polsce. 2. Rozwijanie umiejętności Uczeń: społecznych i obywatelskich. - zna pojęcia obywatel, obywatelstwo, - wie, jakie prawa i obowiązki wynikają z bycia obywatelem danego państwa, - bierze czynny udział w życiu społeczności szkolnej, przygotowując się do pełnienia w przyszłości różnych ról społecznych. Obszar VI Organizacja czasu wolnego 18 I Zadanie ogólne: kształtowanie nawyku korzystania z dóbr kultury. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Przygotowanie do świadomego odbioru sztuki poprzez uwrażliwienie na piękno. Uczeń: - umie dostrzegać piękno, - dba o estetykę w życiu codziennym, - zna podstawy teorii i historii sztuki, - umie świadomie korzystać z różnych tekstów kultury, - umie dostosować kontakty ze sztuką (muzea, galerie, wystawy, teatr) do swoich potrzeb i możliwości. II Zadanie ogólne: wykorzystanie mediów do poszerzania wiadomości o otaczającym świecie. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Uświadomienie korzyści i zagrożeń płynących z użytkowania Internetu. Uczeń: - potrafi wyszukać w Internecie materiały edukacyjne, - zna adresy stron www stanowiące bazę danych z poszczególnych przedmiotów, - wie, jak uniknąć zagrożeń płynących z korzystania z Internetu (kontroluje czas, zachowuje ostrożność w nawiązywaniu internetowych znajomości. 2. Wypracowanie nawyku rozsądnego korzystania z oferty telewizyjnej. Uczeń: - umie dokonać selekcji programów telewizyjnych, - ma korzystny stosunek do prezentowanych treści, - potrafi odróżnić opinie od faktów. 19 III Zadanie ogólne: działalność artystyczna a emocje. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Poznanie sposobów wyrażania emocji poprzez działalność artystyczną. Uczeń: - wykorzystuje swoje zdolności, aby wzbogacić i rozwinąć swoją osobowość, - ma świadomość swoich możliwości, - ma możliwość własnej, swobodnej ekspresji artystycznej, - ma możliwość zaprezentowania i rozwoju swoich zdolności, - znajduje opiekę i fachową pomoc. Obszar VII Integracja europejska I Zadanie ogólne: przygotowanie ucznia do aktywnego życia w Unii Europejskiej. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Dostarczanie i pogłębianie wiedzy o Europie i Unii Europejskiej. Uczeń: - zna najważniejsze fakty z historii Europy, jej drogę do demokracji i dobrobytu, - jest wyposażony w wiadomości o przebiegu procesu integracji europejskiej, - zna geografię, słynne zabytki, atrakcje 20 turystyczne, - posiada ogólną orientację odnośnie problemów politycznych i ekonomicznych różnych części kontynentu, - dąży do poznania kultury i tradycji wybranych krajów europejskich. 2. Zaznajomienie uczniów z podstawowymi zadaniami najważniejszych instytucji Wspólnoty. Uczeń: - potrafi wymienić najważniejsze instytucje Unii Europejskiej, - zna podstawowe zadania Komisji Europejskiej, Rady Ministrów, Parlamentu Europejskiego, Trybunału Sprawiedliwości, Rady Europejskiej, - wie, że wszystkie państwa członkowskie Wspólnoty mają równe prawa i obowiązki, - stara się rozwijać u siebie pozytywne nastawienie do dalszego, ściślejszego jednoczenia Europy. II Zadanie ogólne: prezentacja programów unijnych o charakterze edukacyjnym i stypendialnym. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Przedstawienie i wdrożenie programu edukacyjnego Socrates-Comenius. Uczeń: - ma świadomość, że dzięki współpracy edukacyjnej dzisiejsza Europa staje się otwarta dla niego, - wie, jak funkcjonują międzynarodowe programy edukacyjne. 2. Prezentacja funduszy strukturalnych – ZPORR, PHARE, Europejskiego Uczeń: - ma świadomość, na co są przeznaczone i w jaki sposób wykorzystywane 21 Funduszu Społecznego. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, - docenia wagę różnorodnych form pomocy udzielanej państwom nowoprzyjętym. 3. Dostarczanie wiedzy o funkcjonowaniu systemu stypendiów. Uczeń: - wie, że ma w przyszłości możliwość studiowania na zagranicznych uczelniach, - może odpowiednio zaplanować swoją przyszłość, - będzie w stanie dokonać wyboru zawodu uwzględniając europejski rynek pracy. III Zadanie ogólne: nauka języków obcych, turystyka. Zadania szczegółowe Oczekiwane cele 1. Podkreślenie roli nauki języków obcych w życiu współczesnego młodego Polaka – obywatela zjednoczonej Europy. Uczeń: - dostrzega konieczność przyswajania języków obcych, - świadomie eliminuje bariery językowe. 2. Wskazanie na rolę turystyki Uczeń: w eliminowaniu wzajemnych - umie obiektywnie ocenić inne narody, uprzedzeń. potrafi odrzucić uprzedzenia i stereotypy, - wie, jakie czynniki mają wpływ na obraz Polski i Polaków w oczach świata.