6 RZYMSKIE SYSTEMATYZACJE PRAWA PRYWATNEGO Systematyka ustawy XII tablic Po długich walkach plebejuszy z patrycjuszami o spisanie prawa w 451 r. p.n.e. wybrano 10-cio osobowy zespół - decemwirów. W pierwszym roku urzędowania zespołu spisano 10 tablic, a w następnym 2. Ustawa ta zajmowała się przede wszystkim prawem publicznym. Proces wtedy odbywał się w ciągu 1 dnia. Sędzia pisał wyrok ostateczny bez uzasadnienia (proces rzymski toczył się w dwu fazach: in iure i apud iudicem) I-III - prawo procesowe; IV i częściowo V - wewnętrzna organizacja rodziny rzymskiej, np. zakaz trzykrotnej sprzedaży syna przez ojca; V - spadkobranie, dziedziczenie ustawowe, testamentowe, wg pokrewieństwa agnacyjnego; VI - stosunki gospodarcze między rodzinami rzymskimi; VII - prawa sąsiedzkie, np. zakaz zmiany naturalnego spływu wody deszczowej, który mógłby szkodzić sąsiadowi; VIII - przestępstwa naruszające interes obywatela; IX-X - niektóre normy prawa sakralnego i publicznego; XI-XII - normy uzupełniające. Systematyka edyktowa Edykty pretorskie - akty te wywodziły się z bieżącej działalności pretora, jako urzędnika przygotowującego post. sądowe. Choć mało przejrzysta systematyka, miała dużą popularność (np. Codex Theodosianus, Digesta i Codex Justyniana). Edykt składał się z części: 1 - zasady dotyczące zakresu działania pretora i postępowania przed jego urzędem 2 i 3 - przedstawiały przypadki udzielenia przez pretora ochrony prawnej 4 - sposoby egzekwowania orzeczeń sądowych 5 - przypadki udzielenia ochrony w trybie pozaprocesowym. Systematyka naukowa → Systematyka Cycerona był zwolennikiem systematyki poprzez podziały prawa na niewielkie kawałki, które ulegałyby kolejnym podziałom aż do elementów łatwych do opisania i zdefiniowania. W swych rozważaniach nawiązywał do filozofii Arystotelesa oraz do zasad retoryki. → Systematyka Instytucji Gaiusa podstawowy podział na persones, res, actiones i kolejne podziały. Systematyka pandektowa wykształcona w XVIII i XIX w oparta na wyodrębnieniu części ogólnej i części szczególnej prawa cywilnego. ŹRÓDŁA PRAWA Periodyzacja prawa rzymskiego Rozwój prawa nie pokrywa się z rozwojem państwa. Od 753 r p.n.e. (tradycyjnie przyjęta data założenia Rzymu) do śmierci Justyniana I (565 r n.e.) państwo rzymskie przybierało różne formy ustrojowe. Ustrój polityczny królestwo - od 753 r. p.n.e. do 509 r. p.n.e. republika - od 509 r. p.n.e. do 27 r. p.n.e. (…) … w p.n.e. późna - od IV w p.n.e. pryncypat - od 27 r. p.n.e. do 283/3 r. n.e. (reformy Dioklecjana) dominat - od 283/4 r n.e. do 476 r n.e. Rozwój prawa prawo archaiczne - od 753 r p.n.e. do połowy III w p.n.e. (do pierwszej wojny punickiej w 264 r. p.n.e.) prawo przedklasyczne - od 2-giej połowy III w. p.n.e. do końca republiki prawo klasyczne - od początków pryncypatu do objęcia władzy przez cesarza… …. reskrypty (rescripta) - pisemna odpowiedź na pytanie prawne urzędnika lub strony procesu. Od III w n.e. zaczęły nabierać ogólnego znaczenia, wypierając opinie jurystów Prawotwórcza działalność prawników Ius respondendi źródłem prawa od czasu Augusta, który niektórym prawnikom udzielił ius respondendi ex auctoritate principis tylko prawnicy osiedli w Rzymie opinia takiego prawnika wiązała sędziego… … udzielali porad prawnych urzędnikom, pomagając w pisaniu ich edyktów, a także wchodzili w skład consilium principis (rady cesarskiej), pisząc projekty dekretów i reskryptów. Szkoły prawa i najwybitniejsi juryści na początku pryncypatu powstały dwie szkoły. Szkoła prokuliańska - założona przez Marcusa Antistiusa Labeo (propagator nowości w prawie, zwolennik republiki), nazwę wzięła od jegtępcy… Prawo rzymskie okresu klasycznego - wykład rzym systematyka - Prawo Rzymska systematyka prawa prywatnego Tabela dziejów rzymskich - wykład Konstytucje cesarskie, prawo zwyczajowe, Ustawa XII tablic Konstytucje cesarskie, prawo zwyczajowe - omówienie Reklama Prawa autorskie Reklama Kontakt