ekspertyzy przyrodnicze OPISY PRZEDMIOTÓW

Przedmioty fakultatywne
Kierunek BIOLOGIA, specjalność: ekspertyzy przyrodnicze
studia drugiego stopnia
rok akademicki 2015/2016
OPISY PRZEDMIOTÓW
BIOEKOLOGIA GRZYBIC
Cel i treści kształcenia: Poznanie cech grzybów warunkujących ich patogeniczność.
Cechy grzybów determinujące ich patogeniczność. Naturalne rezerwuary grzybów
potencjalnie chorobotwórczych i ich wymagania środowiskowe. Wpływ środowiska na
morfologię i metabolizm grzybów. Ekofizjologiczne podstawy funkcjonowania układu
„makroorganizm – grzyb”. Zaburzenia na poziomie ontocenozy – odpowiedź na poziomie
ontosfery. Patomechanizm zakażeń grzybiczych. Czynniki fizjologiczne, patologiczne,
jatrogenne i środowiskowe predysponujące do zakażeń grzybami.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Student omawia budowę i
fizjologię grzybów z różnych grup systematycznych i ekologicznych w kontekście potencjalnej
chorobotwórczości; Wyjaśnia uwarunkowania środowiskowe w patomechanizmie zakażeń
grzybami; Student interpretuje różne reakcje mikrogrzybów zależnie od niszy ekologicznej;
Świadomość wpływu grzybów i ich matabolitów na zachowanie homeostazy
makroorganizmów.
BIOINDYKACJA WÓD - ICHTIOFAUNA
CEL KSZTAŁCENIA: Omówienie metod monitoringu środowiska w oparciu o biologiczne
metody oceny jakości środowiska, poznanie możliwości wykorzystania zespołów ichtiofauny
do oceny stanu środowiska w warunkach oddziaływań antropogenicznych, umiejętność
zastosowania współczesnych metod oceny wód płynących, proponowanych dla potrzeb
monitoringu stanu ekologicznego rzek w Polsce.
Wykłady: Pojęcie bioindykacji i biomonitoringu. Cechy bioindykatorów. Klasyfikacja metod
bioindykacji. Ocena jakości wód w świetle wymagań unijnych (Ramowa Dyrektywa Wodna).
Kryteria oceny wód powierzchniowych. Metody indeksów biotycznych. Wskaźnik
Integralności Biotycznej (Index of Biotic Integrity, IBI). Rozwój ogólnoeuropejskiej metody
oceny stanu ekologicznego rzek na podstawie zespołów ichtiofauny – Europejski Wskaźnik
Ichtiologiczny (European Fish Index EFI, EFI+).
Ćwiczenia: Rozpoznawanie podstawowych gatunków ryb lub taksonów wyższej rangi
będących bioindykatorami. Przygotowanie i opracowanie protokołów wykorzystywanych w
monitoringu wód. Ocena stanu ekologicznego rzek i jezior oparta na przykładowych próbach
ichtiofauny. Analiza i opracowanie otrzymanych wyników. Wykorzystanie monitoringu w
badaniach ichtiofaunistycznych.
BIOINDYKACJA WÓD - MAKROZOOBENTOS
Cel i treści kształcenia: Zapoznanie studentów z organizmami wskaźnikowymi należącymi do
fauny bezkręgowców wodnych. Poznanie różnych indeksów biotycznymi służących do oceny
jakości wód, opartych o makrobentos, stosowanych w różnych krajach Europy i w Polsce.
Przeprowadzenie badań w wybranych zbiornikach wodnych i przygotowanie pracy
oceniającej ich stan ekologiczny
Rola bentosu w ocenie stanu ekologicznego zbiorników wodnych. Metody oceny stanu
ekologicznego rzek i jezior w Europie i w Polsce. Indeksy biotyczne stosowane w ocenie
jakości wód. Metodyka poboru zespołów fauny dennej w różnych rzekach do celu
monitoringu ekologicznego zgodnego z założeniami Ramowej Dyrektywy Wodnej.
Właściwości bioindykacyjne makrozoobentosu: Triclada, Hirudinea, Oligochaeta, Crustacea,
Plecoptera, Odonata, Heteroptera, Coleoptera, Megaloptera, Trichoptera, Diptera,
Gastoppoda, Bivalvia, Hydrachnidia.
Oznaczanie gatunków wskaźnikowych spośród bezkręgowców wodnych należących do
makrozoobentosu. Pobieranie prób w rzece zgodnie z założeniami Ramowej Dyrektywy
Wodnej MHS (Multi-Habitat-Sampling. Oznaczanie zebranego makrozoobentosu do
taksonów wymaganych przez różne indeksy biotyczne. Ocena stanu ekologicznego rzeki za
pomocą indeksów biotycznych stosowanych w Polsce i w Europie: Duński Indeks Biotyczny,
Belgijski Indeks Biotyczny (BBI), Trent Biotic Indeks (TBI), Angielski Indeks Biotyczny
(BMWP/ASPT), Poslki Indeks Biotyczny (BMWPPL). Pobranie prób półilościowych i
ilościowych zgodnie z wytycznymi do pobierania prób makrozoobezkregowców w litoralu,
sublitoralu jezior. Oznaczanie zebranych prób i prezentacja materiału w tabelach. Ocena
ekologiczna jezior na podstawie analizy faunistycznej zebranych bezkręgowców. Liczba
taksonów i liczba osobników w próbie, wskaźnik różnorodności, wskaźniki synekologiczne.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Zna ekologiczne podstawy
bioindykacji; Zna organizmy wskaźnikowe zaliczane do makrozoobentosu; Zna indeksy
biotyczne stosowane w Europie i w Polsce; Zna przyczyny eutofizacji i degradacji zbiorników
wodnych; Potrafi pobrać próby faunistyczne z rzeki i jeziora; Potrafi rozpoznać organizmy
wskaźnikowe należące do makrobentosu; Potrafi zastosować indeksy biotyczne do oceny
stanu ekologicznego wód; Potrafi napisać pracę na podstawie przeprowadzonych badań;
Wykazuje gotowość do działania w zespole podczas przeprowadzanych badan terenowych;
Ma świadomość odpowiedzialności człowieka za stan ekologiczny zbiorników wodnych; Ma
świadomość podnoszenia swojej wiedzy w zakresie ochrony zbiorników wodnych
BIOLOGIA NASION
Cel i treści kształcenia: 1. Poznanie metod oceny wigoru nasion 2. Poznanie molekularnych
podstaw spoczynku nasion
Fizjologiczne, fizyczne i biochemiczne metody oceny nasion. Wiedza na temat molekularnych
podstaw spoczynku nasion.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Zna pojęcie wigoru nasion
i metody jego oceny, wie,jakie znaczenie ma wigor nasion dla nauk biologicznych i rolniczych,
zna molekularne podstawy spoczynku nasion, wie, jakie znaczenie ma spoczynek nasion dla
nauk biologicznych i rolniczych; Zna metodologię pracy badawczej; Zna zasady bezpiecznej
pracy z materiałem biologicznym; Umie zaplanować i przeprowadzić eksperyment
fizjologiczny, analizować wyniki i przeprowadzić wnioskowanie; Potrafi zbadać wigor nasion
wieloma metodami i ocenić jakość otrzymanych wyników, umie ocenić poziom i rodzaj
spoczynku nasion i znaleźć metodę jego przerwania; Rozwija świadomie własne kompetencje
zawodowe; Współpracuje w grupie przyjmując różne role, poszerza swoją wiedzę i wykazuje
gotowość do jej praktycznego zastosowania; Wykazuje odpowiedzialność w pracy badawczej
wynikającą z zagrożeń związanych z narzędziami badawczymi i bezpieczeństwem w miejscu
pracy; Interpretuje zjawiska przyrodnicze w oparciu o dane empiryczne
BIOLOGIA RYB
CEL KSZTAŁCENIA: Poznanie zagadnień związanych z życiem ryb. Charakterystyka środowiska
życia ryb i ich biologii, ze szczególnym zwróceniem uwagi na różnice związane z
przystosowaniami ryb do zajmowania różnych siedlisk. Poznanie zagadnień związanych z
rozrodem ryb, odżywianiem, wzrostem i migracjami. Umiejętność zastosowania
podstawowych metod ichtiologicznych badań laboratoryjnych i interpretacji otrzymanych
wyników.
Wykłady: Cechy diagnostyczne gromad ryb chrzęstnoszkieletowych Chondrichthyes,
mięśniopłetwych Sarcopterygii i promieniopłetwych Actinopterygii. Powstanie i ewolucja
ryb; budowa funkcjonalna ryb wymarłych i współczesnych jako efekt przystosowań do
środowiska. Charakterystyka wód morskich i śródlądowych. Przystosowania ryb do
poruszania się w wodzie. Odżywianie się ryb; przystosowania do pobierania różnego
pokarmu; podział ryb ze względu na rodzaj zjadanego pokarmu. Wiek i wzrost ryb. Wędrówki
ryb (tarłowe, pokarmowe, na zimowiska); przyczyny, rodzaje i przykłady. Rozród i rozwój ryb.
Ekologiczne grupy rozrodcze wśród ryb. Zdolność porozumiewania się ryb, substancje
alarmowe, ryby żyjące w ławicach, związki ryb z innymi organizmami. Znaczenie gospodarcze
ryb.
ĆWICZENIA: Pomiary morfometryczne ryb. Odżywianie się ryb; metody badania udziału
liczbowego i wagowego komponentów pokarmowych w oparciu o analizę zawartości
żołądka/przewodów pokarmowych. Metody określania wieku na podstawie kości, otolitów i
łusek. Metody badania tempa wzrostu. Budowa układu rozrodczego; przebieg oogenezy obserwacja kolejnych etapów na preparatach histologicznych. Metody wagowe i liczbowe
obliczania płodności samic; płodność osobnicza i względna na wybranym przykładzie.
EKOFIZJOLOGIA ROŚLIN
Cel i treści kształcenia: 1. Rozumienie podstawowych procesów ekofizjologicznych z udziałem
roślinności 2. Rozumienie posługiwania się matematycznymi modelami do symulacji i
przewidywania procesów ekofizjologicznych 3. Rozumienie znaczenia ekologicznego i
gospodarczego odporności roślin na stresy
Glebowe banki nasion i ich rodzaje. Liczebność i dynamika banków nasion w glebie,
zależność od warunków środowiska. Ekofizjologia przerywania spoczynku i kiełkowania
nasion. Znaczenie allelopatii dla ekofizjologii nasion. Wpływ działalności gospodarczej
człowieka na na kształtowanie glebowych banków nasion. Glebowe banki nasion jako banki
genów. Wpływ glebowych banków na procesy ewolucyjne. Rola glebowych banków nasion w
dynamice zbiorowisk. Pogłębiona wiedza na temat mechanizmów odporności roślin na stresy
środowiskowe.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Ma pogłębioną wiedzę w
zakresie posługiwania się matematycznymi modelami do symulacji i przewidywania
określonych procesów życiowych; Ma wiedzę pozwalającą wyjaśniać zjawiska zachodzące w
glebowym banku nasion; Zna mechanizmy i konsekwencje odporności roślin na stresy;
Wykorzystuje posiadaną wiedzę w analizie zjawisk zachodzących w zbiorowisku roślinnym;
Analizuje problemy z pogranicza ekologii i ewolucji; Posługuje się modelami
matematycznymi w symulacji i przewidywaniu procesów fizjologicznych w nasionach i
zbiorowisku roślinnym; Wykorzystuje literaturę naukową polską i anglojęzyczną; Rozumie
potrzebę i świadomie podnosi swoje kwalifikacje zawodowe; Ma potrzebę poszerzania
swojej wiedzy i jest odpowiedzialny za swój rozwój; Ma świadomość konieczności ochrony
środowiska i zarządzania zasobami przyrody
EKOLOGIA BIOCHEMICZNA
Cel i treści kształcenia: Przyswojenie mechanizmów metabolicznej adaptacji organizmów do
warunków środowiskowych, rozumienie następstw pojawienia się tlenu w atmosferze dla
przebiegu procesów życiowych na Ziemi. Rozumienie molekularnych podstaw oddziaływań i
przystosowań koewolucyjnych występujących pomiędzy organizmami.
Przedmiot i zakres biochemii środowiskowej. Adaptacje biochemiczne roślin, zwierząt i
człowieka do warunków środowiskowych: aerobowych i anaerobowych. Metabolizm wtórny
i jego rola w interakcjach biochemicznych zachodzących pomiędzy organizmami w
ekosystemie. Substancje sygnałowe i obronne. Synteza, magazynowanie i biodegradacja
metabolitów wtórnych. Mechanizmy adaptacji organizmów do naturalnych i syntetycznych
związków chemicznych, które zagrażają ich przetrwaniu.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Ma pogłębioną wiedzę z
zakresu biochemii. Definiuje podstawowe mechanizmy adaptacji biochemicznych
organizmów do warunków środowiska; Potrafi definiować i charakteryzować procesy
biochemiczne na poziomie molekularnym i komórkowym w odniesieniu do grup organizmów
żywych; Rozumie powiązania metaboliczne między organizmami w ekosystemie oraz
dostrzega związki przyczynowe występujące w wyniku z zaburzeń tych relacji; Wykazuje
umiejętność krytycznej analizy i interpretacji poznanych informacji; Wykazuje gotowość
wykorzystania obiektywnych źródeł informacji naukowej. Jest świadomy niezbędności
stałego aktualizowania wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych; Ma świadomość ochrony
środowiska przyrodniczego.
EKOLOGIA JEZIOR
Cel i treści kształcenia: Celem zajęć jest zapoznanie ze strukturą i funkcjonowaniem
ekosystemów jeziornych w kontekście antropogenicznych przekształceń krajobrazu, systeme
oceny jakosci jezior, metodami rekultywacji jezior oraz zapoznanie z metodami
biomonitoringu jezior w oparciu o makrobentos.
Typy jezior, geneza jezior polodowcowych, pochodzenie fauny i flory jezior Polski. Zmiany i
zmienność jezior, sukcesja i filocenogeneza, procesy eutrofizacji i dystrofizacji,
synantropizacja fauny. Siedliskowe zróżnicowanie litoralu, sublitoralu, profundalu, pelagialu,
przystosowania roślin i zwierząt do życia w jeziorach śródlądowych. Wpływ otoczenia (zlewni) na strukturę i funkcjonowanie ekosystemów jeziornych oraz zmiany sukcesyjne w szeregu
harmonicznym i dysharmonicznym. Problematyka ochrony jezior, rekultywacja oraz czynna
ochrona hydrobiontów.
Charakterystyka morfologiczna i siedliskowa jeziora zdegradowanego. Charakterystyka
morfologiczna i siedliskowa jeziora o niskiej trofi. Skład gatunkowy makrofauny jeziornej,
oznaczenie zebranych hydrobiontów, funkcjonalne grupy troficzne, przystosowania do życia
w jeziorze i środowisku wodnym. Struktura dominacyjna oraz troficzna biocenozy jeziornej.
Metody biomanipulacji i rekultywacji jezior, stanem troficzny i ekologicznym jeziora a
gospodarka w zlewni i użytkowanie jeziora. Regulacyjna rola drapieżnictwa i pasożytnictwa.
System oceny jakości jezior.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Student definiuje pojęcie
jeziora, charakteryzuje typy jezior oraz opisuje sukcesyjne przekształcenia jezior. Identyfikuje
czynniki wpływające na eutrofizację jezior. Wymienia podstawowe metody rekultywacji
jezior oraz eksperymenty biomanipulacyjne; Rozpoznaje główne typy ekologiczne
organizmów jeziornych; Korzysta z literatury fachowej i wyciąga poprawne wnioski w oparciu
o własne dane oraz literaturowe. Kostruuje schematy powiazań troficznych w jeziorze;
Wykonuje dokumentację terenową oraz zbiera materiał hydrobiologiczny w celu
monitoringu jezior z wykorzystaniem makrobentosu. Obsługuje podstawowe przyrządy do
badań hydrobiologicznych; Ma świadomość potrzeby ciągłego aktualizowania wiedzy
specjalistycznej z zakresu ekologii wód, korzystania z piśmiennictwa specjalistycznego i
konieczności kształcenia ustawicznego. Wykazuje postawę zgodną z ideą ekorozwoju i ma
świadomość wzajemnego uwarunkowania czynników przyrodniczych, społecznych i
ekonomicznych
EKOLOGIA RZEK I ŹRÓDEŁ
Cel i treści kształcenia: Celem przedmiotu jest zapoznanie ze stukturą i funkcjonowaniem
ekosystemów źródeł oraz naturalnych i sztucznych cieków wodnych oraz wskazanie
rozmiarów i skutków antropogenicznych przekształceń dolin rzecznych.
Typologie źródlisk. Charakterystyka źródeł. Typowe biocenozy źródeł. Przystosowanie
organizmów do życia w źródłach. Ekologiczne skutki antropogenicznych przekształceń
źródlisk.Typologia cieków wodnych. Biocenozy strumieni,potoków, rzek i rowów. Koncepcja
ciągłości rzeki (river-continuum). Funkcjonalne grupy troficzne. Dryf rzeczny-przyczyny i
znaczenie. Funkcjonowanie dolin rzecznych. Niżówki i powodzie. Antropogeniczne
przekształcenia dolin rzecznych. Budowy hydrotechniczne. Renaturalizacja cieków wodnych.
Metody badań hydrobiologicznych w ciekach wodnych.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Definiuje poznane pojęcia.
Zna typologie źródeł i cieków wodnych Potrafi wymienić charakterystyczne zespoły
biocenotyczne oraz wskazać przystosowania do życia w środowiskach wodnych; Rozumie
funkcjonowanie i znaczenie dolin rzecznych w krajobrazie ekologicznym. Dostrzega związek
między przekształceniami antropogenicznymi środowisk wodnych i ich skutkami
ekonomicznymi i etycznymi; Określa typologię rzek i źródeł; U02-Wymienia gatunki żyjące w
określonych typach srodowisk wodnych i ich przystosowania; Klasyfikuje organizmy w grupy
funkcjonalne; Konstruuje schematy powiązań troficznych w poznanych ekosystemach;
Dobiera metody do przeprowadzenia badań terenowych; Potrafi analizować wyniki
obserwacji i formułować poprawnie wnioski; Rozumie potrzebę ochrony siedlisk i
zasiedlających je biocenoz; Postepuje zgodnie z zadadami bioetyki i etyki zawodowej;
Upowszechnia zasadę ścisłego, opartego na danych empirycznych, interpretowania zjawisk i
procesów biologicznych.
ENTOMOLOGIA
Cel i treści kształcenia: Znajomość teoretyczna i praktyczna problematyki entomologii
stosowanej. Wykorzystanie owadów jako bioindykatorów w ocenie jakości środowiska.
Nauczenie rozpoznawania pospolitych gatunków owadów żyjących w różnych siedliskach.
Zarys historyczny entomologii stosowanej. Systematyka, biologia i ekologia najważniejszych
jednostek taksonomicznych owadów. Owady w kontekście wpływu na działalność ludzką:
rolnictwo, leśnictwo, przechowalnictwo, medycyna, kryminalistyka. Oddziaływanie
czynników abiotycznych (temperatura, wilgotność, światło)i biotycznych (specjalizacja
pokarmowa, zapylanie roślin). Wrogowie naturalni owadów i metody biologicznego ich
zwalczania. Wpływ czynników antropogenicznych na owady.
Rozpoznawanie, przegląd systematyczny, biologia i ekologia owadów będących indykatorami
środowisk wodnych i lądowych. Owady jako wskaźniki gleb leśnych i łąkowych. Ocena
bioróżnorodności i liczebności taksonów. Statystyczne opracowanie materiału
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Wiąże zagadnienia
entomologii stosowanej z ekologią; Zna i rozumie metody bioindykacji. Rozpoznaje owady
bioindykatory środowisk wodnych i lądowych; Ma wiedzę teoretyczną opisującą procesy i
zjawiska przyrodnicze i wiedzę z zakresu metodologii pracy badawczej; Umie pobrać próby w
różnych siedliskach i oznaczyć zebrany materiał; Potrafi opisać zebrany materiał i opracować
go statystycznie; Umie rozpoznać pospolite gatunki owadów typowe dla poszczególnych
siedlisk; Potrafi pracować w grupie; Dąży do stałego poszerzania wiedzy.
FAUNA ŚRODOWISK MIEJSKICH
Cel i treści kształcenia: Zapoznanie studenta z gatunkami zwierząt zasiedlających środowiska
miejskie. Przedstawienie charakterystycznych cech populacji zwierząt synurbijnych
Charakterystyka ekosystemu miasta – czynniki abiotyczne i biotyczne. Ogólna
charakterystyka fauny miasta. Właściwości populacji synurbijnych. Gatunki zasiedlające
wnętrza budynków. Przegląd i charakterystyka gatunków synantropijnych: stawonogi,
mięczaki, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.
Przegląd synantropijnych gatunków zwierząt - stawonogi, mięczaki, ryby, płazy, gady, ptaki i
ssaki. Połów i oznaczanie synurbijnych stawonogów i mięczaków. Obserwacja
synantropijnych ptaków i ssaków.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Zna biologię pospolitych
gatunków synurbijnych; Charakteryzuje właściwości populacji zwierząt synurbijnych; Opisuje
procesy i zjawiska zachodzące w ekosystemach miejskich; Porównuje właściwości populacji
zwierząt z terenów zurbanizowanych i niezurbanizowanych; Ocenia wpływ właściwości
środowiska miejskiego na występowanie gatunków zwierzat w miastach; Analizuje cechy
adaptacyjne zwierząt sunurbijnych; Jest zorientowany na podnoszenie kwalifikacji i
poszerzanie wiedzy; Postępuje zgodnie z zasadami etyki; Docenia zasadę ścisłego , opartego
na danych empirycznych, interpretowania procesów biologicznych.
FITOINDYKACJA WÓD
Cel i treści kształcenia: Celem jest poznanie roli organizmów roślinnych na różnych
poziomach organizacji do rejestrowania zmian środowiska wodnego jako bioindykatory.
Poznanie organizmów i metod ich stosowania zgodnie z wytycznymi Dyrektyw: Siedliskowej i
Wodnej Unii Europejskiej.
Podstawy ekologiczne fitindykacji środowisk wodnych. Roślinne metody oceny stanu
ekologicznego różnego typu wód. Zastosowanie metod opartych na: fitoplanktonie,
fitobentosie oraz makrofitach. Rozpoznawanie podstawowych gatunków lub taksonów
wyższej rangi będących fitoindykatorami.Ocena siedlisk lądowych metodą ekologicznych
liczb wskaźnikowych.
Fitoindykacyjna rola różnych jednostek systematycznych lub grup ekologicznych roślin w
ocenie stanu środowiska głównie wodnego, typologia środowisk wodnych, wpływ czynników
fizycznych,chemicznych i antropogenicznych na strukturę fitocenoz, przegląd podstawowych
grup organizmów i ich funkcji w ekosystemach wodnych. Polskie i europejskie roślinne
metody oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Rozumienie zjawisk i
procesów w biocenozach i ekosystemach; Zna metody i procedury badawcze pozwalające na
poznanie złożonych procesów biologicznych na różnych poziomach ich organizacji i ich
zasady zarządzania; Zna narzędzia informatyczne, bazy danych oraz programy
bioinformatyczne do poszukiwania danych, przygotowywania publikacji ze zrozumieniem
praw autorskich; Umie na podstawie analiz ekologicznych z zastosowaniem modeli
matematycznych zaplanować i prowadzić prace badawcze w terenie i wykonywać proste
ekspertyzy przyrodnicze; Umie napisać pracę w j. polskim na podstawie badań własnych; Ma
potrzebę i świadomie podnosi swoje kwalifikacje inspirując inne osoby do nauki poprzez
współpracę w grupie; Ma świadomość konieczności ochrony środowiska przyrodniczego i
zarządzania zasobami przyrody
FITOSOCJOLOGIA
Cel i treści kształcenia: Zapoznanie się z ponad-organizmalnymi jednostkami bytu jakimi są
zbiorowiska roślinne, w tym : poznanie metod ich badania i identyfikacji
Historia powstania, przedmiot i zadania fitosocjologii. Wprowadzenie do metod
fitosocjologii. Cechy analityczne i syntetyczne zbiorowisk roślinnych. Szkoły fitosocjologiczne.
Klasyfikacja roślinności i nomenklatura fitosocjologiczna. Przykłady problemów
syntaksonomicznych : relacja między klasyfikacją fitosocjologiczną a typologią leśną. Przegląd
zbiorowisk roślinnych Polski. Kompleksy zbiorowisk roślinnych i jednostki krajobrazowe.
Dynamika zbiorowisk roślinnych. Synantropizacja szaty roślinnej. Syntaksonomia
numeryczna.
Wprowadzenie do metod fitosocjologii – technika wykonywania zdjęć fitosocjologicznych.
Ćwiczenia terenowe -zdjęcia fitosocjologiczne w wybranych zbiorowiskach roślinnych.
Opracowanie tabelaryczne zdjęć fitosocjologicznych. Identyfikacja jednostek roślinności.
Metody numeryczne opracowania danych fitosocjologicznych. Komputerowa baza danych :
TURBOWIN. Metody klasyfikacji i ordynacji zdjęć fitosocjologicznych z użyciem programów
SYNTAX, STATISTICA, SPSS
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Definiuje procesy
synantropizacji i degeneracji zbiorowisk roślinnych; Zna różnorodność zbiorowisk roślinnych i
zasady syntaksonomii wg szkoły fitosocjologicznej Braun-Blanqueta; Zna specjalistyczne
narzędzia informatyczne i programy obliczeniowe stosowane w fitosocjologii; Ma wiedzę o
etapach i technice wykonywania zdjęć fitosocjologicznych i ich opracowaniu tabelarycznym;
Wykonuje zdjęcia fitosocjologiczne metodą szkoły fitosocjologicznej Braun-Blanqueta; Używa
specjalistycznych baz danych i właściwych metod analizy numerycznej; Identyfikuje
zbiorowiska roślinne i potrafi określić stan ich zachowania; Rozumie potrzebę stałego
pogłębiania wiedzy fitosocjologicznej; Ma świadomość zagrożeń i potrzeby ochrony
zbiorowisk roślinnych
GENETYKA CECH ILOŚCIOWYCH
Cel i treści kształcenia: Uzyskanie wiedzy obejmującej zagadnienia związane z genetyką cech
ilościowych.
Metody analizy cech ilościowych. Wykorzystanie programów statystycznych do analizy cech
ilościowych. Parametry genetyczne i czynniki efektywne. Odziedziczalność: definicja,
znacznie praktyczne oraz proste metody szacowania. Heterozja. Wykorzystanie markerów
molekularnych do lokalizacji cech ilościowych (QTL - Quantitative Trait Loci) na mapie
genetycznej. Możliwość izolowania genów warunkujących cechy ilościowe. Ewolucja QTL u
Gramineae. Selekcja wspomagana markerami.
Określenie podstawowych parametrów zmienności cech ilościowych w populacji. Ocena
parametrów genetycznych warunkujących dziedziczenie cech ilościowych u wybranych
gatunków Germineae. Poszukiwanie markerów DNA skorelowanych z wybranymi cechami
ilościowymi na przykładzie wybranych gatunków. Mapowanie cech ilościowych.
Wykorzystanie cech ilościowych w badaniach filogenetycznych na przykładzie Lolium i Pinus
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Wyjaśnia genetyczne
uwarunkowanie cech ilościowych; Wyjaśnia wpływ genów warunkujących cechy ilościowe na
fenotyp i jego przystosowanie się do środowiska; Definiuje odziedziczalność; Wyjaśnia
zjawisko heterozji; Charakteryzuje metody mapowania cech ilościowych; Planuje i
przeprowadza doświadczenia mające na celu analizę cech ilościowych; Interpretuje
parametry genetyczne opisujące dziedziczenie cech ilościowych; Wykonuje analizy
statystyczne oraz interpretuje wyniki; Wykorzystuje markery molekularne do lokalizacji cech
ilościowych na mapach genetycznych; Jest świadomy potencjalnych zagrożeń związanych z
wykorzystaniem osiągnięć genetyki; Jest wrażliwy na przyrodę jej bogactwo i unikalność;
Wykazuje kreatywność w poszukiwaniu wiedzy; Wykazuje gotowość do prac w zespole.
GENETYKA KONSERWATORSKA ROŚLIN I ZWIERZĄT
Cel i zakres przedmiotu. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN;
International Union for Conservation of Nature) – cele i zadania. Genetyka konserwatorska
(Conservation genetics) – zastosowanie wiedzy i metod genetyki do ochrony i zmniejszenia
ryzyka wyginięcia gatunków. Wykorzystanie nowoczesnych technik biologii molekularnej i
genetyki, m.in. markerów molekularnych, w celu ochrony ginących gatunków. Skutki wpływu
fragmentacji i zanikania siedlisk na zmienność genetyczną zagrożonych wyginięciem
gatunków roślin i zwierząt. Kształtowanie się i miary zmienności genetycznej populacji,
znaczenie zmienności genetycznej i jej utrzymywanie, potencjał ewolucyjny. Genetyczne
podstawy zanikania i inwazji gatunków. Programy genetycznej odnowy gatunków przykłady. Ochrona zasobów genetycznych, m.in. zwierząt gospodarskich.
GENETYKA ZACHOWANIA
Cel i treści kształcenia: Przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na temat genetycznych
uwarunkowań rozwoju osobowości i zachowania zilustrowane przykładami badań z
pogranicza genetyki i psychologii.
Teoretyczne podstawy genetyki zachowania i badań z zakresu rozwoju osobowości, genetyka
zachowania w perspektywie historycznej i filozoficznej, metody badawcze genetyki
zachowania, wkład czynników genetycznych i środowiskowych w ogólną zmienność
fenotypową cech lub zachowań, interakcja i korelacja genotypu i środowiska, rola
doświadczenia i nauki w kształtowaniu zachowania, odziedziczalność cech osobowości,
epigenetyka w genetyce zachowania, badania eksperymentalne w poznaniu mechanizmów
rozwoju cech osobowości i genetyce zachowania, badania genetyczne w psychiatrii i
psychologii, genetyczne uwarunkowania zaburzeń osobowości, zaburzeń lękowych i stresu,
uzależnień, schizofrenii.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Opisuje teoretyczne
podłoże badań z zakresu genetyki zachowania; Zna genetyczne i środowiskowe
uwarunkowania ludzkich zachowań; Opisuje procesy genetyczne związane z genetycznym
uwarunkowaniem kształtowania się osobowości i zachowania; Charakteryzuje metody
badawcze stosowane w badaniach z zakresu genetyki zachowania; Wymienia, opisuje
przykładowe wyniki badań z zakresu genetyki zachowania; Wykorzystuje wiedzę genetyczną
do oceny odkryć z zakresu genetyki zachowania; Wykazuje umiejętność samodzielnego
poszerzania wiedzy; Samodzielnie interpretuje oraz w jasny sposób przedstawia dane
pochodzące z literatury fachowej; Uznaje konieczność uwzględnienia uwarunkowań
środowiskowych i genetycznych dla wyjaśnienia wielu aspektów ludzkiego zachowania;
Zorientowany na poszerzanie wiedzy; Postępuje zgodnie z zasadami etyki
GMO - KORZYŚCI I ZAGROŻENIA
Cel i treści kształcenia: Poszerzenie wiedzy studentów dotyczącej korzyści i zagrożeń
związanych z GMO. Zaznajomienie z regulacjami prawnymi dotyczącymi prowadzenia badań
nad GMO oraz rejestracji i dopuszczenia do produkcji nowych odmian roślin uprawnych
genetycznie zmodyfikowanych oraz ocena zagrożeń wynikających z ich uprawy dla
środowiska, rolników i konsumentów.
Uprawy GMP na świecie: kraje, gatunki, tendencje i kontrowersje. Potencjalne zagrożenia
związane z GMP dla środowiska i konsumentów. Rola roślin transgenicznych w walce z
głodem na świecie i zmniejszeniem chemizacji upraw. Żywność z GMO. GMO w medycynie.
Biopaliwa. Pionowy i horyzontalny transfer genów. Regulacje prawne dotyczące GMO w
Polsce, Unii Europejskiej i USA. Zasady bezpiecznej pracy z GMO. Stan wiedzy oraz obawy
społeczeństwa na temat zagrożeń ze strony biotechnologii. Mutageneza indukowana,
inżynieria genetyczna a klonowanie organizmów - aspekty etyczne, społeczne i prawne.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Opisuje potencjalne
korzyści i zagrożenia związane z GMO; Charakteryzuje problematykę bioetyczną w obszarze
biologii, medycyny i biotechnologii; Identyfikuje potrzeby uregulowań prawnych w zakresie
tych dyscyplin; Wykorzystuje wiedzę genetyczną do oceny skutków modyfikacji
genetycznych; Wykazuje umiejętność samodzielnego poszerzania wiedzy; Samodzielnie
interpretuje oraz w jasny sposób przedstawia dane pochodzące z literatury fachowej;
Zorientowany na poszerzanie wiedzy; Postępuje zgodnie z zasadami etyki; Jest tolerancyjny
wobec innych i świadomy ich prawa do indywidualnych wyborów w kwestiach bioetycznych
GRZYBY I POROSTY JAKO BIOINDYKATORY ZMIAN ŚRODOWISKOWYCH
Cel i treści kształcenia: Znajomość gatunków grzybów oraz ich zbiorowisk mających znaczenie
w ocenie antropogenicznych przemian środowiska
Grupy ekologiczne grzybów; morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne przystosowanie
wybranych grup grzybów do określonych warunków środowiska; wpływ czynników
środowiskowych (naturalnych i antropogenicznych) na różne poziomy organizacji budowy
ciała grzybów; charakterystyka fizjologiczna i ekologiczna grzybów właściwych i grzybów
zlichenizowanych o potencjalnych właściwościach bioindykacyjnych; wykorzystanie
zróżnicowanych reakcji makro- i mikrogrzybów w ocenie stany i funkcjonowania wybranych
ekosystemów lądowych (biocenozy leśne, łąkowe, urbicenozy); wskaźniki mykologiczne
wykorzystywane w ocenie środowiska
Charakterystyka grup grzybów, gatunków oraz ich zbiorowisk mających znaczenie w ocenie
stanu środowiska przyrodniczego; przegląd oraz praktyczne zastosowanie wybranych metod
myko- i lichenoidykacji
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Student wymienia i
charakteryzuje czynniki środowiskowe wpływające na występowanie grzybów; Rozpoznaje i
opisuje cechy diagnostyczne gatunków grzybów mających praktyczne zastosowanie w
bioindykacji i monitoringu środowiska; Dobiera sytuacyjnie wskaźniki i metody
mykoindykacyjne; Student wykorzystuje wybrane gatunki grzybów do oceny zmian
środowiskowych wywołanych działalnością człowieka; Wykonuje proste oceny
środowiskowe za pomocą różnych wskaźników mykologicznych; Student współpracuje w
zespole; Ma świadomość ścisłych powiazań morfologiczno-anatomicznych oraz
fizjologicznych grzybów z ich środowiskiem oraz potencjalnych właściwości bioindykacyjnych
grzybów; Ma świadomość konieczności ochrony środowiska przyrodniczego.
GRZYBY JADALNE I TRUJĄCE
Cel i treści kształcenia: Znajomość problematyki amatorskiego zbioru i uprawy przemysłowej
grzybów, ochrony i zagrożenia grzybów wielkoowocnikowych, zatruć grzybami w Polsce
Zasoby gatunkowe i zróżnicowanie grzybów wielkoowocnikowych w Polsce, wykorzystanie
grzybów w gospodarce i życiu człowieka, obrót, przetwórstwo i handel grzybami - przepisy
prawa, amatorska i przemysłowa uprawa grzybów, ochrona i zagrożenie grzybów.
Organizacja ciała grzybów wielkoowocnikowych: strzępki, grzybnia, septy, sprzążki,
pseudotkanka grzybowa i jej rodzaje; cechy makroskopowe owocników grzybów mające
znaczenie diagnostyczne; typy morfologiczne (pokrój) owocników; typy rozwojowe
owocników; typy hymenoforów; otrzymywanie zarodników wzorcowych (wysyp zarodników)
– technika wykonywania i barwa wysypu; cechy mikroskopowe: budowa hymenium
(warstwy rodzajnej) grzybów workowych i podstawkowych: worki, podstawki, zarodniki
workowe (askospory), zarodniki podstawkowe (bazydiospory), parafizy, sterigmy, cystydy
(rozwiertki); cechy diagnostyczne, morfologiczne i anatomiczne, grzybów będących
najczęstszą przyczyną zatruć w Polsce oraz ich jadalnych sobowtórów
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: P2A_W01 rozumie
złożone zjawiska i procesy przyrodnicze; P2A_W04 ma pogłębioną wiedzę z zakresu dziedzin
nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów umożliwiającą
dostrzeganie związków i zależności w przyrodzie; P2A_U06 zbiera i interpretuje dane
empiryczne oraz na tej podstawie formułuje odpowiednie wnioski; P2A_K01 rozumie
potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się
innych osób
HERPETOLOGIA
Cel i treści kształcenia: Poznanie różnorodności gatunkowej krajowej herpetofauny.
Systematyka płazów i gadów. Gatunki płazów i gadów występujące w Polsce. Metody oceny
liczebności płazów i gadów. Wybiórczość siedliskowa herpetofauny. Cykl roczny. Ekologia
rozrodu płazów i gadów. Współczesne zagrożenia populacji płazów i gadów. Ochrona płazów
i gadów.
Określanie przynależności gatunkowej płazów i gadów na podstawie cech morfologicznych.
Określanie przynależności gatunkowej płazów na podstawie głosów godowych samców.
Złoża skrzeku i kijanki - identyfikacja gatunkowa. Terenowe metody szacowania liczebności
płazów. Aktywne metody ochrony płazów i gadów.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Zna systematykę płazów i
gadów; Zna kryteria identyfikacji krajowych gatunków płazów i gadów; Zna metody oceny
liczebności płazów i gadów; Zna ekologię rozrodu krajowych gatunków płazów i gadów; Zna
współczesne zagrożenia herpetofauny; Prawidłowo identyfikuje gatunki na podstawie
różnych kryteriów; Potrafi w warunkach terenowych, w oparciu o odpowiednie metody,
oszacować liczebność płazów i gadów; Potrafi stosować proste metody aktywnej ochrony
płazów; Umie pracować w zespole, przyjmując w zależności od potrzeb różne role; Ma
świadomość odpowiedzialności za ochronę biocenozy
HIRUDINOLOGIA
Cel i treści kształcenia: Poznanie morfologii funkcjonalnej pijawek w zależności od
zasiedlanych środowisk i strategii życiowych.
Poglądy, teorie, koncepcje pochodzenia pijawek (Hirudinea). Budowa morfologiczna i
anatomiczna – morfologia funkcjonalna pijawek, opis infinitezymalny Hirudinea. Klasyfikacja,
systematyka, rozmieszczenie, biologia – drapieżnictwo, padlinożerność. Pasożyty czy
hemofagi (mechanizmy odszukiwania żywiciela)? W poszukiwaniu krwiodawcy!
Kształtowanie się układu pasożyt (pijawka) – żywiciel (bezkręgowiec, kręgowiec). Cykle
życiowe. Modelowanie formy ciała i odniesienie jej do warunków bytowania pijawek.
Budowa morfologiczna i anatomiczna pijawek: obserwacja i opis porównawczy morfologii
zewnętrznej wybranych gatunków; Sekcja i opis morfologii wewnętrznej wybranych
gatunków pijawek. Przystosowania pijawek do krwiopijności i drapieżnictwa, sekcja i analiza
porównawcza budowy przewodu pokarmowego pijawek z rodzajów Hirudo, Haemopis i
Placobdella. Przegląd systematyczny pijawek.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Zna budowę
morfologiczną i anatomiczną pijawek; Zna klasyfikację i filogenezę pijawek; Rozumie główne
mechanizmy i tendencje w ewolucji pijawek; Zna różnorodność i rozprzestrzenienie pijawek
w Polsce i na świecie; Charakteryzuje pijawki korzystając ze źródeł monograficznych;
Rozpoznaje ważniejsze typy organizacji pijawek; Wykonuje sekcje i utrwala materiał do
różnych badań; Interpretuje cechy pijawek pod kątem przystosowań ewolucyjnych; Ma
świadomość różnorodności biologicznej, konieczności ochrony przyrody i zarządzania
zasobami przyrody; Wyznaje zasadę rzetelnego interpretowania zjawisk biologicznych
HYDROMYKOLOGIA
Cel i treści kształcenia: Znajomość morfologii i biologii grzybów wodnych. Świadomość roli
grzybów w środowisku naturalnym.
Morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne przystosowanie grzybów wodnych do określonych
warunków środowiska – budowa komórki, typy plech. Rozmnażanie bezpłciowe i płciowe u
grzybów wodnych. Fizyczne i chemiczne właściwości środowiska wodnego wpływające na
występowanie i rozwój różnych grup grzybów. Typologia środowisk wodnych – środowiska
lotyczne i lenityczne. Struktura i funkcja ekosystemów wodnych poprzez układy ekologiczne
drapieżnictwa, pasożytnictwa i komensalizmu między grzybami i innymi organizmami.
Sposoby rozprzestrzeniania się grzybów za pośrednictwem nosicieli. Wpływ czynników
środowiskowych na rozmieszczenie grzybów. Zasięgi geograficzne występowania grzybów w
środowiskach wodnych. Przegląd systematyczny grzybów – grzyby pospolite i bardzo rzadkie
oraz ich znaczenie w ekosystemie wodnym. Metody badania i hodowli.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Wymienia przystosowania
morfologiczne grzybów do środowiska wodnego; Rozumie rozmnażanie płciowe i bezpłciowe
u grzybów wodnych; Wymienia grzyby istotne w funkcjonowaniu ekosystemów wodnych;
Wymienia fizyczne i chemiczne właściwości środowiska wodnego wpływające na różne grupy
grzybów; Wymienia i tłumaczy funkcjonowanie układów ekologicznych panujących między
grzybami i innymi organizmami w środowisku wodnym; Student analizuje i porównuje
procesy płciowe u wybranych gatunków grzybów; Prawidłowo posługuje się terminologią
związaną z budową i funkcjonowaniem grzybów wodnych; Student ma świadomość roli
grzybów w środowisku naturalnym.
ICHTIOLOGIA
Cel i zakres przedmiotu. Historia ichtiologii – nauki o rybach. Wybrane aspekty systematyki
(cechy taksonomiczne, filogeneza i klasyfikacja ryb), morfologii funkcjonalnej (m.in.
przykłady niezwykłych, swoistych adaptacji do określonych warunków środowiska),
embriologii i biologii rozrodu (m.in. żyworodność, opieka nad potomstwem) oraz ekologii ryb
doskonałokostnych Teleostei występujących w wodach śródlądowych (m.in. wybrane
gatunki ryb karpiokształtnych) i morskich (m.in. wybrane gatunki ryb okoniokształtnych)
Polski. Wymagania środowiskowe i zmiany klimatu, a rozsiedlenie geograficzne ryb. Rozwój
nowoczesnej ichtiologii w Polsce i na świecie. Eksploatacja zasobów ryb w Polsce i na świecie
w kontekście zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
KRAJOBRAZY PRZYRODNICZE POLSKI
Cel i treści kształcenia: Poznanie różnorodności krajobrazów przyrodniczych Polski i ich
genezy. Umiejętność wyróżnienia elementów krajobrazu i jego opisu na podstawie
obserwacji terenowych. Umiejętność rozpoznania zmian zachodzących w krajobrazach i
określania ich genezy.Umiejętność wykonania opracowania fizjograficznego z
wykorzystaniem wyników własnych badań i piśmiennictwa przedmiotowego, referowania i
dyskutowania wyników badań.
Pojęcie krajobrazu przyrodniczego. Czynniki kształtujące zróżnicowanie krajobrazowe Polski.
Elementy struktury krajobrazy przyrodniczego: podłoże geologiczne, rzeźba terenu, struktura
ekosystemowa, szata roślinna i świat zwierzęcy. Czynniki różnicujące warunki życia.
Antropogeniczne
przekształcenia
krajobrazów
przyrodniczych.
Strefowość
i
międzystrefowość rozmieszczenia krajobrazów przyrodniczych Polski. Zróżnicowanie
krajobrazowe Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego: Wybrzeże Bałtyku i pobrzeże Bałtyku,
niziny na utworach aluwialnych akumulacji rzecznej, wysoczyzny pojezierne, osobliwości
Wysoczyzny Elbląskiej. Pas Nizin Środkowo–Polskich: krajobrazy pierwotne i ich
przekształcenia w wieku IXX i XX. Krajobrazy stepowe Lubelszczyzny. Krajobrazy górskie:
Tatry, Beskidy i Sudety, regionalne zróżnicowanie piętrowości w górach. Osobliwości
przyrodnicze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Zmiany w krajobrazach podgórskich i
wyżynnych na skutek działalności człowieka.
Interpretacja przyrodnicza wybranego terenu: elementy rzeźby terenu i ich geneza, podłoże
geologiczne i glebowe, struktura ekosystemowa, fauna i flora. Opis krajobrazu terenu
opracowywanego w zespołach: rzeźba terenu i jej pochodzenie, elementy naturalne i
antropogeniczne, ekosystemy i ich wzajemne oddziaływania, elementy integrujące i
różnicujące krajobraz, dokumentacja terenu. Zebranie piśmiennictwa przedmiotowego.
Wykonanie zespołowych opracowań zgodnie ze standardami pracy naukowej, prezentacja
wyników badań i udział w dyskusji.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Student zna elementy
struktury krajobrazów przyrodniczych, ich zróżnicowanie na terenie Polski, uwarunkowania
historyczne oraz mechanizmy integracji; Rozumie rolę ekosystemów i struktur
biocenotycznych w integracji krajobrazu; Zna metody opisu struktury krajobrazu i analizy
powiązań funkcjonalnych pomiędzy jego elementami; Student potrafi typologizować
krajobrazy przyrodnicze, wyróżniać elementy jego struktury i określać zależności pomiędzy
nimi; Potrafi przeprowadzić proste badania na temat określonego krajobrazu i korzystając
także z piśmiennictwa zreferować je w formie pracy naukowej; Potrafi przygotować
wystąpienie ustne i prezentację oraz w dyskusji bronić swoich racji; Student potrafi
współdziałać w grupie, motywować do pracy innych, wykazując współodpowiedzialność za
jak najlepsze wykonanie zadania.
MALAKOLOGIA
Cel i treści kształcenia: Celem jest zapoznanie z cechami diagnostycznymi przydatnymi przy
oznaczaniu ślimaków i małży występujących w Polsce; poznanie biologii i gospodarczego
znaczenia mięczaków.
Charakterystyka mięczaków (systematyka, rozmieszczenie, morfologia funkcjonalna i
anatomia porównawcza, ekologia, filogeneza). Porównanie budowy i funkcji życiowych
ślimaków przodoskrzelnych i tyłoskrzelnych. Przystosowanie do lądowego trybu życia,
aktywność dobowa i sezonowa, fizjologia i zachowanie się ślimaków płucodysznych.
Przystosowania małży do różnego trybu życia (żyjące w osadach dennych, przytwierdzające
się do podłoża, wwiercające się w podłoże, żyjące na dnie). Charakterystyka głowonogów.
Porównanie Monoplacophora i Polyplacophora oraz Caudofoveata i Aplacophora. Biologia
rozrodu ślimaków obojnaczych (kopulacja, składanie jaj, cykl życiowy). Mięczaki jadalne, ich
biologia i chów. Gospodarcze znaczenie mięczaków.
Oznaczanie wybranych gatunków ślimaków i małży występujących w Polsce na podstawie
cech muszli. Cechy budowy anatomicznej ślimaków nagich przydatne w diagnozowaniu
gatunku. Określenie siedlisk występowania najczęściej spotykanych gatunków ślimaków i
małży. Przegląd wybranych mięczaków świata. Gatunki obce w Polsce. Małże perłorodne.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Wymienia i charakteryzuje
podstawowe gatunki ślimaków i małży żyjących w Polsce; Opisuje biologię gatunków
jadalnych i użytecznych dla człowieka; Charakteryzuje podstawowe taksony mięczaków;
Rozpoznaje podstawowe gatunki ślimaków i małży żyjących w Polsce; Dokonuje analizy
biologicznej dotyczącej siedliska występowania na podstawie obserwacji określonych
gatunków mięczaków; Używa prawidłowo specjalistycznych kluczy do oznaczania
mięczaków; Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie; Potrafi owocnie pracować w
zespole.
METODY BADAŃ ORNITOLOGICZNYCH
CEL KSZTAŁCENIA: Zapoznanie na przykładach zaczerpniętych z ornitologii z zasadami
prawidłowego zaplanowania i przeprowadzenia obserwacji terenowych i eksperymentów.
Nauka reguł doboru metod analizy danych oraz utrwalenie umiejętności posługiwania się
nimi oraz właściwej interpretacji i prezentacji uzyskanych wyników. Nabyta wiedza i
umiejętności przygotowują do pracy w: placówkach naukowych, urzędach lub firmach
zajmujących się: inwentaryzacją przyrodniczą, monitoringiem stanu środowiska oraz ochroną
przyrody.
Wykłady: Metodologia prowadzenia obserwacji terenowych ptaków. Metody chwytania,
znakowania i śledzenia telemetrycznego ptaków. Oznaczanie wieku i płci ptaków. Schematy
pierzenia, metodologia badań procesu pierzenia. Metodologia badań bioenergetycznych i
składu pokarmu. Metodologia badań bioakustycznych, głosy ptaków, sposoby ich rejestracji,
metody analizy struktury oraz badania wzorców intensywności śpiewu. Metody oceny
liczebności oraz zasady prowadzenia badań monitoringowych ugrupowań ptaków: lęgowych,
migrujących i zimujących (wiedza szczegółowa). Zasady: planowania, prowadzenia
i opracowania danych w badaniach wielkopowierzchniowych. Metodologia badań
behawioralnych ptaków.
Ćwiczenia: Praca punktu obrączkarskiego. Metody obrączkowania i chwytania ptaków.
Narzędzia stosowane do odłowu ptaków, zasady rozmieszczania sieci ornitologicznych i
pułapek tunelowych. Oznaczanie cech jakościowych oraz techniki pomiarów cech
ilościowych ptaków. Rozpoznawanie ptaków po głosach na poziomie zawansowanym.
Badanie wzorców intensywności śpiewu. Prowadzenie liczeń ptaków z zastosowaniem
różnych technik w wybranych biotopach. Opracowanie zebranych danych - ocena liczebności
i składu ugrupowań ptaków, zastosowanie metod statystycznych w analizach
porównawczych. Prowadzenie obserwacji zachowań ptaków (podczas opieki nad
potomstwem przy gnieździe lub w czasie żerowania) i analiza wyników.
MIKROBIOLOGIA WÓD
Cel i treści kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi wiadomościami dotyczącymi
występowania drobnoustrojów w wodach i ich roli w kształtowaniu biosfery
Mikroorganizmy, ich bioróżnorodność oraz rozmieszczenie w biosferze, wpływ czynników
abiotycznych na mikroorganizmy; strategie rozwoju mikroorganizmów, występowanie
drobnoustrojów w zespołach ekologicznych; mikroorganizmy glebowe i ich rola w krążeniu
pierwiastków i przepływie energii, obieg glebowej substancji organicznej, grupy fizjologiczne
bakterii; zespoły mikroorganizmów w ekosystemach wodnych; przyczyny bioróżnorodności i
mechanizmy jej podtrzymywania; rola detrytusowego łańcucha pokarmowego i „pętli
mikrobiologicznej” w obiegu materii; antropogeniczne zaburzenia funkcjonowania
mikrobiocenoz, eutrofizacja–przyczyny, konsekwencje; wpływ biomanipulacji na strukturę
mikrobiocenoz wodnych; mikrobiologia atmosfery jako łącznik między środowiskami.
Interakcje między mikroorganizmami, roślinami i zwierzętami. Zjawisko syntrofii, ryzosfera i
mykoryza; „quorum
sensing”;biofilmy
powszechność,mechanizmy
powstawania;
mikroorganizmy w środowiskach skrajnych.
Metody badań mikroorganizmów glebowych, pobieranie próbek, ilościowe badania grup
fizjologicznych bakterii: amonifikacyjnych, nitryfikacyjnych wiążących azot atmosferyczny,
proteolitycznych, amylolitycznych i lipolitycznych; liczenie bakterii metodą mikroskopii
fluorescencyjnej, obliczanie objętości i biomasy bakteryjnej; oznaczanie tempa respiracji
bakterii; oznaczanie różnorodności mikrobiologicznej strefy ryzosferalnej; oznaczanie
struktury ilościowej i jakościowej bakteriocenoz wodnych przy wykorzystaniu markerów
fluorescencyjnych; analiza aktywności metabolicznej bakterii: aktywność enzymatyczna,
produkcja wtórna; badanie wpływu bakteriożernych (pierwotniaki) i bakteriolitycznych
(wirusy) organizmów na dynamikę ilościową konsorcjów bakteryjnych.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Zna podstawowe techniki
badawcze i możliwości ich stosowania w naukach mikrobiologicznych; Wymienia przyczyny i
skutki degradacji środowiska. Definiuje monitoring środowiska.Rozumie pojęcie rozwoju
zrównoważonego. Zna etyczne podstawy ochrony środowiska przyrodniczego; Stosuje
podstawowe metody statystyczne do analizy danych; Potrafi wykonywać analizy jakościowe i
ilościowe w zakresie niezbędnym do wyjaśnienia zjawisk i procesów biologicznych; Ma
umiejętność obsługiwania prostej aparatury badawczej; Wykonuje zlecone proste zadania
badawcze lub ekspertyzy pod kierunkiem opiekuna naukowego; Wykorzystuje dostępne
źródła informacji naukowej, uczy się samodzielnie w sposób kierunkowy; Planuje własna
karierę zawodowa lub naukową i rozumie potrzebę kształcenia ustawicznego i podnoszenia
swoich kwalifikacji; Potrafi pracować w zespole, przyjmując różnorodne role i określać
priorytety; Rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych i rozwoju osobistego
MONITORING PARAZYTOLOGICZNY ŚRODOWISKA
CEL KSZTAŁCENIA: Zapoznanie studentów z najważniejszymi metodami bezpośrednimi i
pośrednimi parazytologicznego monitoringu środowiska.
WYKŁAD: Wpływ czynników biotycznych i abiotycznych środowiska na rozprzestrzenianie
pasożytów; rola gleby, wody, zwierząt bezkręgowych i kręgowych. Rola stawonogów w
szerzeniu chorób transmisyjnych. Wpływ zachowań człowieka na rozprzestrzenianie
pasożytów; migracje, introdukcje nowych gatunków zwierząt, wzrost populacji niektórych
zwierząt. Metody oceny stanu środowiska pod względem parazytologicznym. Zasady
pobierania materiału do badań parazytologicznych.
ĆWICZENIA: Parazytologiczna ocena pastwisk, stawów, piaskownic oraz terenów
rekreacyjnych. Metody flotacyjne, dekantacyjne, metoda lejków Baermana. Badania
parazytologiczne bezpośrednie (preparaty mikroskopowe) i pośrednie (metody molekularne)
żywicieli pośrednich i paratenicznych.
Wiedza: Wymienia i opisuje wpływ czynników biotycznych i abiotycznych środowiska na
rozprzestrzenianie pasożytów, cykle rozwojowe pasożytów, zna podstawowe zasady
bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium
Umiejętności: analizuje rolę rożnych zwierząt w przebiegu cykli rozwojowych i
rozprzestrzenianiu pasożytów
Kompetencje społeczne: rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych
związanych ze stosowanie nowoczesnych metod badawczych w diagnostyce
parazytologicznej, wykazuje gotowość współdziałania i pracy w grupie
MUTAGENEZA
Cel i treści kształcenia: Opanowanie wiedzy z zakresu działania mutagenów chemicznych;
mechanizmów powstawania uszkodzeń DNA i ich naprawy; efektów działania mutagenów w
kolejnych pokoleniach traktowanych roślin i metod ich oceny.
Mutacje spontaniczne i indukowane. Mechanizmy naprawy uszkodzonego DNA. Ocena
częstości mutacji spontanicznych u różnych gatunków. Mutageny fizyczne i chemiczne.
Efekty działania mutagenów oraz optymalizacja dawki. Metody indukowania mutacji i
selekcji mutantów. Charakterystyka molekularna mutantów. Wpływ mutagenezy
indukowanej na genom. Zmienność somaklonalna i gametoklonalna w kulturach in vitro.
Mutageneza insercyjna. Wykorzystanie mutagenezy indukowanej w badaniach genetycznych
i hodowli roślin.
Metody indukowania mutacji u roślin. Traktowanie wybranych gatunków mutagenem
chemicznym. Ocena somatycznych i genetycznych efektów działania mutagenu. Określenie
optymalnej dawki mutagenu. Selekcja mutantów morfologicznych i molekularnych. Analiza
genetyczna mutantów na przykładzie jęczmienia, grochu i owsa. Zapoznanie się z bazą
danych odmian mutacyjnych (MVD) oraz bazami mutantów u wybranych gatunków.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Wyjaśnia zagadnienie
mutagenezy spontanicznej, indukowanej, potrzebę poszerzania zmienności genetycznej
występującej w zasobach naturalnych; Opisuje wpływ na genom mutagenów fizycznych i
chemicznych; Zna procedurę doświadczenia z zakresu mutagenezy w celu pozyskania
mutantów; Opisuje indukowanie mutacji w kulturach in vitro; Wyjaśnia znaczenie
mutagenezy indukowanej w badaniach genetycznych, hodowli mutacyjnej; Wykorzystuje
zdobytą wiedzę do zaprojektowania doświadczenia z zakresu mutagenezy indukowanej;
Przeprowadza doświadczenie zoptymalizowania dawki mutagenu, oceny efektów
somatycznych i genetycznych działania mutagenu, wyprowadzenia linii mutantów i ich
selekcji; Przeprowadza analizę genetyczną mutantów; Wykazuje gotowość do pracy w
zespole. wykazuje odpowiedzialność za siebie i osoby z którymi współpracuje; Jest świadomy
mutagennego wpływu czynników środowiskowych; Docenia wykorzystanie mutagenezy
indukowanej dla poprawy standardu życia społeczeństw.
PALEOBIOLOGIA
Cel i treści kształcenia: Poznanie głównych typów skał na tle cyklu skałotwórczego.
Zapoznanie studentów z różnymi rodzajami skamieniałości, ich pochodzeniem i
rozmieszczeniem (złoże pierwotne i wtórne). Praktyczne rozpoznawanie pospolitszych
skamieniałości.
Podstawy metodologiczne paleobiologii. Powstawanie skamieniałości. Rekonstrukcje
paleobiocenoz i organizmów kopalnych. Główne etapy rozwoju życia na Ziemi.
Geneza i zróżnicowanie skał.Główne rodzaje skamieniałości. Przegląd skamieniałości w
układzie systematycznym, oznaczanie skamieniałości.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Zna pochodzenie,
strukturę i rodzaje skał; Zna rodzaje skamieniałości i ich pochodzenie; Zna główne etapy
rozwoju życia na Ziemi; Zna podstawy systematyki organizmów kopalnych; Potrafi
rozpoznawać różne rodzaje skał i na podstawie struktury i tekstury określać ich genezę;
Potrafi rozpoznawać przynależność systematyczną skamieniałości; Analizując budowę
skamieniałości wyprowadza wnioski o środowisku życia; Rozwija i aktualizuje swoją wiedzę w
zakresie paleobiologii; Ma świadomość interpretowania faktów z zakresu paleobiologii w
oparciu o ścisłe metody nauk empirycznych
PASOŻYTY CZŁOWIEKA I CHOROBY ODZWIERZĘCE
Cel i treści kształcenia: Zapoznanie studentów z najważniejszymi pasożytami wewnętrznymi i
zewnętrznymi człowieka, sposobami ich rozprzestrzeniania i wnikania do organizmu
żywiciela, chorobotwórczością oraz głównymi metodami bezpośrednimi i pośrednimi
stosowanymi w diagnostyce parazytologicznej.
Epizoocjologia i epidemiologia chorób pasożytniczych, podstawy rozpoznania i zasady
profilaktyki Pasożyty jako wektory chorób bakteryjnych i wirusowych. Sposoby szerzenia się
chorób inwazyjnych; rola gleby i wody; wpływ zachowań człowieka na szerzenie się chorób
odzwierzęcych; migracje, introdukcje nowych gatunków zwierząt, wzrost populacji
niektórych zwierząt. Związki między pasożytami, a pozostałymi składnikami ontocenozy w
żywicielu (bakterie, grzyby). Pasożytnicze choroby transmisyjne. Parazytozy nowe "emerging
zoonoses" i wygasające.
Przegląd systematyczny pasożytów wewnętrznych i zewnętrznych człowieka, patogeneza i
profilaktyka. Podstawowe metody bezpośrednie i pośrednie diagnozowania chorób
pasożytniczych.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Identyfikuje ważniejsze
pasożyty wewnętrzne i zewnętrzne człowieka, opisuje przebieg cyklu rozwojowego, oraz
sposoby rozprzestrzeniania, wskazuje żywicieli pośrednich i paratenicznych; Wskazuje
metody diagnostyczne chorób pasożytniczych oraz sposoby pobierania, higieny i
bezpieczeństwa pracy z materiałem biologicznym; Definiuje pasożytnictwo i inne związki
międzygatunkowe, ilustruje przystosowania morfologiczne, fizjologiczne i etologiczne do
pasożytniczego trybu życia, ocenia rolę rożnych zwierząt w przebiegu cykli rozwojowych i
rozprzestrzenianiu pasożytów; Klasyfikuje i ocenia podstawowe metody diagnostyczne
stosowane w laboratoriach parazytologicznych; Rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji
zawodowych związanych ze stosowanie nowoczesnych metod badawczych w diagnostyce
parazytologicznej
PODSTAWY GOSPODARKI RYBACKIEJ
CEL KSZTAŁCENIA: Nauka podstaw ichtiologii. Uzyskanie umiejętności identyfikacji gatunków
ryb Polski oraz wybranych innych gatunków, charakterystycznych dla różnych regionów
biogeograficznych Europy. Nabycie wiedzy, umiejętności i kompetencji niezbędnych do
zarządzania ochroną ryb i podejmowania decyzji administracyjnych w zakresie regulacji
rybackiego użytkowania wód.
Wykłady: Wybrane zagadnienia z ekologii ryb słodkowodnych. Biologiczne i metodologiczne
podstawy badań ichtiologicznych (ocena struktury ugrupowań, liczebności, produkcji
ekologicznej oraz bioenergetyki). Gatunki dominujące i charakterystyczne dla różnych typów
ekosystemów wodnych Europy, z uwzględnieniem następujących aspektów: morfologii,
rozmieszczenia i charakterystyki stanu populacji, wybiórczości siedliskowej, charakterystyki
rozrodu, sposobów odżywiania się oraz wędrówek ryb. Uwarunkowania prawne rybackiego
użytkowania wód. Podstawy wiedzy o gospodarce rybackiej w: rzekach, jeziorach i stawach
rybnych oraz wędkarstwie, a także o hodowli ryb. Metody i narzędzia stosowane w hodowli i
odłowach ryb. Ochrona ryb.
ĆWICZENIA: Nauka identyfikacji gatunków ryb Polski oraz wybranych innych gatunków,
charakterystycznych dla różnych regionów biogeograficznych Europy. Udział w odłowach
kontrolnych ryb. Poznanie funkcjonowania ośrodka hodowli ryb.\
PTAKI EUROPY
CEL KSZTAŁCENIA: Poznanie szczegółów taksonomii i faunistyki ptaków. Zapoznanie się z
systematyką i charakterystyką wybranych grup taksonomicznych ptaków
Europy. Poznanie biologii gatunków: charakterystycznych dla liczniej reprezentowanych w
faunie Europejskiej taksonów, ważnych w
funkcjonowaniu ekosystemów różnych regionów biogeograficznych Europy oraz
podlegających szczególnej ochronie na terenie Unii Europejskiej.
Wykłady: Taksonomia ptaków (wiedza szczegółowa), zasady identyfikcji gatunków. Przegląd
systematyczny wybranych grup taksonomicznych ptaków Europy. Omówienie wybranych
aspektów biologii (tj. morfologia oraz rozpoznawanie, identyfikacja głosów, rozmieszczenie i
liczebność w Europie, stan populacji krajowej, wybiórczość siedliskowa, fenologia i biologia
okresów: rozrodu, zimowania, ewentualnych migracji) gatunków: charakterystycznych dla
liczniej reprezentowanych w faunie Europejskiej taksonów, ważnych w funkcjonowaniu
ekosystemów różnych regionów biogeograficznych Europy oraz podlegających szczególnej
ochronie na terenie Unii Europejskiej. Zagrożenia dla ptaków na terenie Europy i
sposoby ich ochrony.
Ćwiczenia: Nauka opisywania i identyfikacji ptaków w muzeum. Nauka wykrywania i
identyfikacji ptaków w terenie w różnych typach siedlisk. Nauka głosów ptaków.
ROZRÓD KRĘGOWCÓW
Cel i treści kształcenia: Poznanie budowy układu rozrodczego samców i samic, procesów
rozrodczych oraz charakterystycznego behawioru związanego z reprodukcją u ryb, płazów,
gadów, ptaków i ssaków. Zaprezentowanie praktycznych możliwości sterowania rozrodem u
tych zwierząt, szczególnie u ryb i ssaków. Poznanie biotechnik stosowanych w rozrodzie
zwierząt udomowionych.
Ryby: budowa układu rozrodczego samców, ocena jakości plemników, metody sterowania
rozrodem samców. Budowa układu rozrodczego samic, stadia rozwoju jajnika, hormonalna
regulacja witelogenezy, końcowe dojrzewanie oocytu i owulacja, metody sterowania
rozrodem samicy. Grupy rozrodcze ryb i strategie rozrodu, sztuczny rozród ryb,
biotechnologia w rozrodzie ryb. Regulacja procesów rozrodu u płazów i gadów: cykle roczne,
spermatogeneza i oogeneza, systemy i strategie rozrodcze płazów i gadów - cykle roczne,
spermatogeneza i oogeneza, systemy i strategie rozrodcze. Cechy charakterystyczne rozrodu
ptaków, hormonalna i środowiskowa regulacja procesów rozrodu, fotoperiodyzm,
partenogeneza. Ogólna charakterystyka rozrodu u ssaków z poszczególnych podgromad.
Wybrane przykłady dla każdego z rzędów. Sezonowość w rozrodzie ssaków.
Ryby: kriokonserwacja nasienia, ocena ruchu i analiza uszkodzeń plemników ryb. Praktyczny
rozród wybranego gatunku karpiowatych w warunkach kontrolowanych, określenie stanu
dojrzałości gamet u samic, przygotowanie i podanie środków hormonalnych,
przeprowadzenie sztucznego zapłodnienia, obserwacja inkubowanej ikry. Seminarium:
zastosowanie biotechnologii w sztucznym rozrodzie ryb. Budowa układu rozrodczego
płazów, partenogeneza u płazów i gadów, biotechniki wykorzystywane w ochronie płazów i
gadów. Budowa układu rozrodczego ptaków, strategie rozrodcze, owulacja i znoszenie jaja,
oogeneza, regulacja płci i jej odwrócenie u drobiu, otrzymywanie transgenicznych ptaków
perspektywy i problemy. Seminarium: zapłodnienie u ssaków. Seminarium: Biotechniki
stosowane w rozrodzie zwierząt domowych.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Ma pogłębioną wiedzę
teoretyczną z zakresu rozrodu kręgowców; Potrafi opisywać funkcjonowanie ich układu
rozrodczego; Rozumie mechanizmy regulacji rozrodu; Zna metody biotechnologiczne
sterowania rozrodem; Zna zasady tworzenia organizmów transgenicznych; Rozumie
złożoność problemów związanych z hodowlą zwierząt transgenicznych; Zna podstawowe
zasady pracy w laboratorium biologicznym; Potrafi stosować zaawansowane techniki i
narzędzia badawcze w regulacji rozrodu; Dostrzega korzyści i problemy związane z
biotechnologicznymi metodami regulacji rozrodu kręgowców; Ocenia możliwości, zalety i
wady tworzenia kręgowców transgenicznych; Potrafi przygotować wystąpienie z
zastosowaniem środków multimedialnych; Wykazuje umiejętność selekcji i krytycznej analizy
źródeł informacji; Student rozumie potrzebę dokształcania się przez całe życie; Ma
świadomość potrzeby systematycznego śledzenia w czasopismach naukowych i innych
zasobach informacji postępów w dziedzinach, związanych z biotechnologią i biologią
ŚRODOWISKO A ORGANIZM
Cel i treści kształcenia: Poznanie wpływu wybranych czynników środowiskowych (żywienia,
stresu, warunków termicznych, ksenobiotyków) na funkcjonowanie organizmu człowieka i
zwierząt oraz nowoczesnych sposobów zapobiegania różnym patologiom, związanym z
negatywnym oddziaływaniem czynników środowiskowych.
Wpływ żywienia na procesy fizjologiczne w organizmie człowieka i zwierząt. Zaburzenia w
funkcjonowaniu organizmu wywołane nieprawidłową dietą – choroby cywilizacyjne.
Żywienie XXI wieku – nutrigenomika. Źródła fitoestrogenów. Wpływ fitoestrogenów na
organizm ludzi i zwierząt. Źródła, cechy chemiczne i mechanizm działania ksenoestrogenów
(dioksyn, polichlorowanych bifenyli, furanów) w organizmie ludzi i zwierząt. Wpływ stresu
krótko- i długotrwałego na funkcjonowanie organizmu człowieka i zwierząt. Fizjologiczne i
biochemiczne przystosowania zwierząt zmienno- i stałocieplnych do warunków środowiska.
Modulacja funkcjonowania układu immunologicznego przez czynniki środowiskowe.
Konsekwencje nadmiernego pobudzania układu immunologicznego oraz niedoborów
immunologicznych.
Seminaryjne: seminaria dotyczące: diet - Śródziemnomorskiej, proteinowej (Dukana),
tłuszczowej (Atkinsa) i Bliskiego Wschodu na organizm człowieka oraz wpływu stresu na
organizm człowieka i zwierząt. Współczesna termofizjologia. Laboratoryjne: główne źródła
zanieczyszczeń i ich poziom w odniesieniu do unormowań prawnych. Wyznaczanie
wskaźników jakości powietrza. Funkcjonowanie stacji i sieci monitoringu zanieczyszczeń
powietrza. Oznaczanie ksenobiotyków w środowisku i organizmach żywych. Metody
stosowane w badaniach oddziaływania tych związków na organizmy zwierzęce
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Student umie objaśniać
wpływ środowiska na funkcjonowanie organizmu człowieka i zwierząt; Zna i definiuje
nowoczesne sposoby zapobiegania różnym patologiom związanym z negatywnym
oddziaływaniem czynników środowiskowym; Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa pracy
w laboratoriach biologicznych; Student umie wyjaśnić oddziaływania różnych czynników
środowiskowych na organizm człowieka i zwierząt; Prawidłowo interpretuje dane
empiryczne, wykazuje umiejętność krytycznej analizy informacji; Przygotowuje samodzielnie
wystąpienia ustne; Umie zastosować zaawansowane techniki badawcze stosowane w
monitorowaniu i określaniu stopnia zanieczyszczeń środowiska; Student ma świadomość
potrzeby podnoszenia swoich kwalifikacji; Konieczności systematycznego zapoznawania się z
publikacjami w czasopismach naukowych i popularnonaukowych, związanych tematycznie z
biologią i biotechnologią; Wykazuje gotowość do pracy w grupie; Wykazuje
odpowiedzialność za ocenę zagrożeń w czasie pracy w laboratoriach biologicznych
TECHNIKI PREPARACYJNE W IDENTYFIKACJI ZWIERZĄT
CEL KSZTAŁCENIA: Zapoznanie z podstawowymi technikami preparacyjnymi, które służą
identyfikacji różnych taksonów zwierząt. Nauka preparowania wybranych narządów różnych
gatunków zwierząt i ocena ich użyteczności w klasyfikacji zwierząt.
TREŚCI MERYTORYCZNE: ĆWICZENIA Podstawowe metody i techniki preparacji
makroskopowej i mikroskopowej różnych gatunków zwierząt. Obserwacja cech
diagnostycznych i identyfikacja wybranych gatunków wrotków Rotifera,
wioślarek
Cladocera, widłonogów Copepoda. Techniki przygotowywania preparatów biologicznych:
obserwacja pierwotniaków, identyfikacja do gatunku i metody barwienia przyżyciowego.
Nauka preparacji narządów kopulacyjnych chrząszczy Coleoptera – edeagusów u samców i
spermatek u samic. Identyfikacja chrząszczy do gatunku na podstawie aparatów
kopulacyjnych za pomocą kluczy i tablic. Oznaczanie przynależności gatunkowej ryb na
podstawie łusek i wypreparowanych zębów gardłowych. Oznaczanie przynależności
gatunkowej płazów na podstawie kijanek. Oznaczanie przynależności gatunkowej ssaków na
podstawie preparatów z włosów, czaszek i zębów.
TOKSYKOLOGIA ŚRODOWISKA
Cel i treści kształcenia: Zapoznanie studenta z pojęciami i definicjami stosowanymi w
toksykologii. Pogłębienie wiedzy zdobytej na wcześniej realizowanych przedmiotach.
Nabycie przez studenta umiejętności stosowania tej wiedzy w praktycznych i teoretycznych
działaniach. Uświadomienie konieczności postępowania odpowiedzialnego i zgodnego z
zasadami bezpieczeństwa. Umiejętność zastosowania różnych metod analitycznych w
badaniach toksykologicznych, interpretacji wyników oraz korzystania z fachowego
piśmiennictwa.
Środowiskowe procesy biologiczne i ekotoksykologia - substancje toksyczne, biostężenie,
biodegradacja. Wchłanianie, dystrybucja, biotransformacja, wydalanie ksenobiotyków.
Toksyczne metale, związki nieorganiczne i organiczne. Toksyczne substancje pochodzenia
naturalnego.
Ćwiczenia mają charakter laboratoryjny. Student wykonuje doświadczenia i opracowuje
uzyskane wyniki. Identyfikacja kofeiny. Wykrywanie środków konserwujących żywność.
Ekstrakcja aflatoksyn z żywności (orzechy ziemne, kawa). Wykrywanie siarki stosowanej do
zabezpieczania suszonych owoców. Analiza wybranych trucizn metalicznych. Identyfikacja
wybranych grup pestycydów.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Definiuje źródła skażenia
przyrody i rozumie potrzebę ochrony przyrody; Ma wiedzę w zakresie chemii i biochemii,
dostrzega wpływ działalności człowieka na zmiany w przyrodzie; Wykorzystuje posiadaną
wiedzę do wykonania prostych analiz toksyn i oceny ich wpływu na organizm; Prawidłowo
interpretuje wyniki doświadczeń, identyfikuje i ocenia ryzyko zagrożenia wynikającego z
obecności związków toksycznych w środowisku i podejmuje decyzje adekwatne do
zagrożenia; Rozumie mechanizmy toksycznego działania ksenobiotyków; Wykazuje
odpowiedzialną postawę w odniesieniu do świata ożywionego i rozumie potrzebę ochrony
środowiska naturalnego.
WALORYZACJA ENTOMOLOGICZNA EKOSYSTEMÓW LEŚNYCH
Cel i treści kształcenia: Zapoznanie z metodami i rodzajami waloryzacji entomologicznych
ekosystemów leśnych.
Charakterystyka i rodzaje waloryzacji entomologicznych ekosystemów leśnych. Metody
połowu owadów w lasach. Ocena wartości przyrodniczej siedlisk leśnych. Przegląd
wskaźników zooindykacyjnych wykorzystywanych w waloryzacji siedlisk leśnych.
Charakterystyka owadów występujących w lasach – grupy troficzne i ekologiczne. Przegląd
cennych gatunków owadów leśnych – relikty lasów pierwotnych, rzadkości faunistyczne.
Efekty kształcenia – wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Zna metody stosowane w
waloryzacji ekosystemów leśnych. Wymienia i charakteryzuje grupy troficzne i ekologiczne
owadów leśnych. Zna podstawowe wskaźniki zooindykacyjne stosowane w waloryzacji
ekosystemów leśnych. Rozpoznaje gatunki owadów, będące zooindykatorami cennych
siedlisk leśnych. Postępuje zgodnie z zasadami etyki podczas prowadzenia badań. Potrafi
pracować w grupie. Dąży do stałego poszerzania wiedzy.
WPŁYW ŚRODOWISKA NA NARZĄDY I FUNKCJONOWANIE CZŁOWIEKA
Cel i treści kształcenia: Analiza i ocena czynników środowiskowych negatywnie wpływających
na narządy oraz funkcjonowanie człowieka. Rozpoznawanie obrazów mikroskopowych
narządów człowieka zmienionych chorobowo. Rozumienie znaczenia prawidłowej budowy
narządów dla prawidłowego przebiegu procesów życiowych w organizmie człowieka.
Nabycie umiejętności korzystania z fachowego piśmiennictwa w celu przygotowania
prezentacji z zakresu przedmiotu.
Wpływ czynników fizycznych środowiska (temperatury, wilgotności, ruchu powietrza,
ciśnienia atmosferycznego, promieniowania nadfioletowego i jonizującego) na narządy
człowieka. Pojęcie meteoropatologii. Uwarunkowania klimatyczne a zdrowie człowieka.
Schorzenia wywoływane przez biologiczne czynniki chorobotwórcze (bakterie, wirusy,
pasożyty i grzyby). Zakażenia zawodowe. Choroby niedoborowe – znaczenie witamin i
pierwiastków. Oddziaływanie toksycznych związków chemicznych na narządy człowieka.
Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego a schorzenia układu oddechowego. Wpływ
hałasu na organizm człowieka. Stres i jego znaczenie w uszkadzaniu tkanek. Wpływ
czynników środowiskowych na rozwój płodu.
Wpływ biologicznych czynników chorobotwórczych oraz fizycznych i chemicznych czynników
środowiska na narządy człowieka. Analiza mikroskopowa preparatów przedstawiających
wybrane narządy człowieka zmienione chorobowo. Dokumentacja obrazu mikroskopowego
w postaci rysunku. Prezentacja multimedialna wybranego zagadnienia z zakresu przedmiotu.
Efekty kształcenia - wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: Wymienia i opisuje
biologiczne, chemiczne i fizyczne czynniki środowiskowe wpływające negatywnie na
funkcjonowanie narządów; Wyjaśnia szkodliwy wpływ czynników środowiskowych na
narządy człowieka oraz rozpoznaje narządy człowieka zmienione chorobowo; Wyjaśnia
znaczenie prawidłowej budowy tkanek i narządów dla prawidłowego przebiegu procesów
życiowych w organizmie; Umiejętność analizy i oceny czynników środowiskowych
negatywnie wpływających na narządy i funkcjonowanie człowieka; Wykonuje samodzielną
obserwację mikroskopową, prawidłowo analizuje obrazy mikroskopowe, rozpoznaje
określone szczegóły w obrazie mikroskopowym oraz wykonuje poprawną dokumentację z
obserwacji; Potrafi korzystać z fachowej literatury oraz przygotowuje prezentacje z zakresu
przedmiotu; Interesuje się czynnikami środowiskowymi negatywnie wpływającymi na
narządy i funkcjonowanie człowieka; Pracuje samodzielnie i w zespole; Jest zorientowany na
poszerzanie wiedzy; Postępuje zgodnie z zasadami etyki.
ZWIERZĘTA CHRONIONE I ZAGROŻONE
CEL KSZTAŁCENIA: Zapoznanie z głównymi problemami ochrony przyrody w Polsce i na
świecie, przedstawienie metod, sposobów i form ochrony żywych zasobów przyrody.
Zapoznanie z rangą ochrony różnorodności biologicznej oraz z podstawowymi aktami
prawnymi dotyczącymi ochrony przyrody w Polsce i na świecie. Znajomość gatunków
bezkręgowców i kręgowców objętych ochroną. Poznanie przyczyn zanikania gatunków i roli
człowieka w tym procesie.
Wykłady: Historia ochrony zwierząt w Polsce i na świecie. Naukowe podstawy prawnej
ochrony przyrody. Światowe organizacje ochrony przyrody. Międzynarodowe konwencje o
ochronie przyrody i dyrektywy Unii Europejskiej. Akty prawne regulujące ochronę przyrody w
Polsce. Międzynarodowe kategorie obszarów chronionych wg IUCN. Formy ochrony
przyrody: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego
krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, użytki ekologiczne, zespoły
przyrodniczo-krajobrazowe. Ochrona gatunków w warunkach ex situ. Klasyfikacja źródeł
zagrożeń fauny. Ocena zagrożenia: czerwone księgi i czerwone listy gatunków ginących i
zagrożonych wyginięciem. Gatunki specjalnej troski. Przyczyny wymierania gatunków.
Ćwiczenia: Kryteria i statusy ochrony gatunkowej oraz kategorie zagrożeń dla gatunku wg
klasyfikacji IUCN. Ochrona gatunkowa ryb, normy prawne i metody ich egzekwowania.
Rezultaty programów restytucyjnych. Ochrona rzadkich i zagrożonych gatunków
bezkręgowców. Ochrona rzadkich i zagrożonych gatunków płazów i gadów. Ochrona rzadkich
i zagrożonych gatunków ptaków – cele i metody, obszary ochrony. Ochrona rzadkich i
zagrożonych gatunków ssaków.
ZWIERZĘTA INWAZYJNE
Cel kształcenia: Przekazanie studentom informacji na temat zmian w ekosystemach
spowodowanych obecnością obcych i inwazyjnych gatunków wprowadzonych na skutek
celowych lub mimowolnych działań człowieka. Zapoznanie z problematyką inwazji
biologicznych w ekosystemach wodnych i lądowych z udziałem bezkręgowców i kręgowców.
Omówienie podstawowych terminów związanych z inwazjami biologicznymi, sposobów
rozprzestrzeniania się organizmów obcych, czynników sprzyjających temu procesowi
i utrudniających go.
Bioróżnorodność: znaczenie, zagrożenia. Istota inwazji i jej przyczyny. Mechanizmy inwazji,
ich zagrożenia. Historia inwazji wybranych gatunków i jej uwarunkowania. Cechy
ekspansywnych organizmów predysponujące je do zasiedlania nowych terenów. Korzyści i
problemy wynikające z życia poza rodzimym zasięgiem występowania. Najważniejsze gatunki
inwazyjne i obce wsród bezkręgowców i kręgowców wodnych zagrażających rodzimej faunie.
"Czarne listy" i "białe listy" gatunków. Ocena wpływu inwazji biologicznych na
przekształcanie się naturalnych ekosystemów wodnych. Ekologiczne i ekonomiczne skutki
inwazji, wpływ na populacje gatunków rodzimych. Czy gatunki inwazyjne mogą być
pożyteczne? Metody zwalczania gatunków inwazyjnych i ich efektywność.
Wydruk 15.10.2015