Chociaż wśród psychologów społecznych nie ma zupełnej zgody co

POSTAWY ( na podstawie Aronsona)
Chociaż wśród psychologów społecznych nie ma zupełnej zgody co do precyzyjnej definicji postawy, większość
zgadza się, że jest to trwała ocena - pozytywna lub negatywna - ludzi, obiektów . Postawy są trwałe w tym
sensie, że często utrzymują się przez dłuższy czas. Chwilowa irytacja z powodu czegoś, co ktoś powiedział, nie
jest postawą, ale trwały, negatywny obraz tej osoby jest postawą.
Postawy są oceną, to znaczy, że są one pozytywną lub negatywną reakcją na coś. Ludzie nie są neutralnymi
obserwatorami świata, ale stale oceniają to, co widzą.
Na postawę składają się różne komponenty:
 komponent poznawczy, czyli twoje myśli i przekonania o przedmiocie postawy, i
 komponent behawioralny — twoje działania, czyli dające się zaobserwować
zachowanie wobec
przedmiotu postawy.
 Komponent emocjonalny, gdzie zawierają się względnie trwałe uczucia, upodobania, uprzedzenia
negatywne lub pozytywne.
Na przykład, rozważmy twoją postawę wobec konkretnego modelu samochodu.
Po pierwsze, występują u ciebie reakcje afektywne, czyli emocje i uczucia, które wzbudza ten samochód.
Uczuciami tymi mogą być: poczucie podniecenia i przyjemności estetycznej, gdy patrzysz na ten model, lub
uczucie gniewu i złości (np. jeśli jesteś pracownikiem amerykańskiej fabryki samochodów badającym nowe
zagraniczne auto).
Po drugie, występują u ciebie reakcje poznawcze, czyli przekonania na temat atrybutów
tego samochodu. Są to przemyślenia dotyczące zużycia paliwa na sto kilometrów, komfortu jazdy i obsługi,
wyglądu i tak dalej.
Po trzecie, występują u ciebie reakcje behawioralne, czyli działania wobec tego typu samochodu. Na przykład to,
czy udajesz się do sprzedawcy, by odbyć jazdę próbną, jak i to, czy rzeczywiście kupisz ten samochód, są
zachowaniami związanymi z twoją postawą. Podczas gdy postawy są ocenami zawierającymi komponent
emocjonalny, poznawczy i behawioralny, to określona postawa może być związaną bardziej z jednym
komponentem niż z innym — jak później zobaczymy.
Centralna strategia perswazji: przypadek, w którym ludzie analizują komunikat perswazyjny, uważnie
słuchając i rozważając argumenty; strategia ta pojawia się, gdy ludzie posiadają zarówno zdolności, jak i
motywację do uważnego słuchania komunikatu
Peryferyczna strategia perswazji: przypadek, w którym ludzie nie analizują argumentów zawartych w
komunikacie perswazyjnym, są natomiast pod wpływem charakterystyk powierzchownych (np. kto jest
nadawcą)
Sposoby zmiany postaw
1. Jak pokazano w badaniach teorii dysonansu poznawczego, postawy ulegają zmianie gdy, ludzie angażują się
w obronę stanowiska sprzecznego z własną postawą przy niskim uzasadnieniu zewnętrznym. Jeśli to się zdarzy,
to poszukują wewnętrznego uzasadnienia swojego zachowania, dostosowując do niego własną postawę.
2. W inny sposób postawy zmieniają się, gdy ludzie otrzymują komunikaty perswazyjne. Zgodnie z Programem
Uniwersytetu Yale poświęconym badaniu zmian postaw perswazyjność komunikatu zależy od różnych aspektów
nadawcy lub źródła komunikatu; różnych aspektów samego komunikatu (np. jego treści); i różnych aspektów
odbiorcy. Model wypracowania prawdopodobieństw wyszczególnia, kiedy będziemy pod wpływem siły
argumentów zawartych w komunikacie, a kiedy znajdziemy się pod wpływem bardziej powierzchownych
charakterystyk, takich jak atrakcyjność nadawcy.
Ludzie będą aktywizować centralną strategię perswazji, jeśli mają motywację i zdolności do skupienia uwagi na
argumentach. Taka sytuacja zaistnieje prawdopodobnie, gdy treść komunikatu ma duże znaczenie osobiste.
Ludzie będą aktywizować peryferyczną strategię perswazji, jeśli albo nie chcą, albo nie mogą skupić swojej
uwagi na argumentach. Wówczas będą oni pod wpływem takich peryferycznych wskazówek, jak atrakcyjność
nadawcy lub długość komunikatu. Zmiana postawy jest bardziej długotrwała i bardziej odporna na atak, jeśli
zachodzi przez zaktywizowanie strategii centralnej.
3. Komunikaty wzbudzające strach mogą spowodować zmianę postawy, aktywizując albo strategię centralną,
albo peryferyczną. Powodują one zmianę dzięki strategii centralnej, gdy komunikat wzbudza strach i ludzie
wierzą, że treść komunikatu przyniesie uspokojenie.
Skuteczność komunikatów
Skuteczność komunikatów perswazyjnych zależy także od źródeł i siły postaw. Postawy oparte na poznaniu
wynikają przede wszystkim z przekonań na temat właściwości obiektu postawy.
Postawy oparte na emocjach powstają raczej na bazie emocji i wartości; można je też tworzyć przez klasyczne i
instrumentalne warunkowanie.
Postawy oparte na zachowaniu są skutkiem działań wobec obiektu postawy. Badania teorii spostrzegania siebie
pokazały, że jeżeli nasze postawy są słabe lub wieloznaczne, to wnioskujemy o nich na podstawie obserwacji
swojego zachowania.
Postawy oparte na zachowaniu prawdopodobnie będą charakteryzować się wysoką dostępnością, która wyraża
się siłą związku zachodzącego między obiektem i postawą osoby wobec tego obiektu.
Dwa sposoby uodpornienia ludzi na ataki wymierzone w ich postawy.
1. Po pierwsze, możesz dążyć, aby postawa oparta była na emocjach, poprzez wzmacnianie
wyznawanych przez daną osobę wartości, co powinno uczynić ją względnie odporną na komunikaty
perswazyjne, w których wykorzystuje się argumenty logiczne.
2. Drugie podejście stosuje uodpornienie postawy, w którym aplikujesz małą dawkę argumentów sprzecznych z
danym stanowiskiem, ułatwiając w ten sposób odrzucenie tych argumentów, gdy zostaną użyte. To podejście
może także uodpornić na ataki, które odwołują się do emocji i wartości, jeśli ludzie spotkają się wcześniej z
małą dawką tego rodzaju oddziaływań.
Jednakże próby wywierania wpływu na nasze postawy nie powinny być dokonywane zbyt natarczywie. Surowe
zakazy angażowania się w pewne zachowania mogą w konsekwencji spowodować wzrost zainteresowania tym
działaniem.
1.Po pierwsze, może zostać wzbudzona reaktancja, która jest nieprzyjemnym stanem doświadczanym przez
ludzi, gdy zostaje zagrożona ich wolność wyboru. Jednym ze sposobów redukcji reaktancji jest podjęcie
zachowania, które zostało zagrożone.
2. Po drugie, gdy istnieje zewnętrzny i wewnętrzny powód unikania jakiegoś działania, to może pojawić się
efekt naduzasadnienia. Jest to proces, w którym ludzie koncentrują się na zewnętrznych powodach swojego
zachowania i pomijają motywy wewnętrzne.
ZWIĄZEK POSTAWY Z ZACHOWANIEM
Ważnym elementem, o którym należy pamiętać, kiedy następuję zmiana postawy, jest jej związek z
zachowaniem. Jednakże związek między postawami i zachowaniem nie jest tak prosty, jak kiedyś sądzono.
Musimy odróżnić zachowania, które są spontaniczne, od zachowań, które będą raczej planowane i przemyślane.
Przez odwołanie się do postaw można przewidywać zachowania spontaniczne tylko wtedy, kiedy postawy są
stosunkowo łatwo dostępne. Jeśli postawy nie są dostępne, to jest bardziej prawdopodobne, że będą one pod
wpływem czynników sytuacyjnych i społecznych. Teoria wyrozumowanego działania wyszczególnia, jak
możemy przewidywać planowane i przemyślane zachowania ludzi.
Konieczna jest jednak zarówno znajomość postaw ludzi wobec konkretnego działania, jak i znajomość ich norm
subiektywnych — przekonań na temat tego, jak inni oceniają zachowanie, o które chodzi. Poznanie tych dwóch
elementów pozwala nam dobrze przewidywać behawioralne intencje innych, które są wysoko skorelowane z ich
planowanymi zachowaniami.
POSTAWY (coś z wykładów)
Posiadanie podobnych postaw w grupie ma następujące konsekwencje:
 Społeczna aprobata dla podzielanej postawy wyrażająca się tym, iż inni uczestnicy grupy maja
podobną do naszej postawę, ma znaczenia nagrody i utwierdza naszą postawę czyniąc ją odporną na
zmianę.




Posiadanie podobnych postaw owocuje rozszerzeniem siły poznawczej zasięgu naszej postawy tzn.
że dzięki wspólnie podzielonym postawom wzbogacamy naszą wiedzę o tym, do czego owa postawa
się odnosi.
Ludzie podzielający podobne postawy stają się dla siebie bardziej atrakcyjni, bowiem rozumowanie
przebiega w taki sposób: „jeśli ktoś się ze mną zgadza w odniesieniu do takiej ważnej sprawy to
prawdopodobnie posiada i inne dobre cechy”
Podzielanie podobnych postaw prowadzi do powstania solidarności grupowej, a to jest gotowość do
szybkiej mobilizacji wobec podejmowanych działań
Konsolidacja grupy jest związana z normami panującymi w grupie. Istnieje ona jeśli członkowie
grupy podzielają pozytywne postawy wobec poszczególnych norm.
HEURYSTYKI WYDAWANIA SĄDÓW
Wyraz „heurystyka” pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „odkrywać".
W dziedzinie poznania społecznego heurystyki to reguły, którymi kierują się ludzie, by formować sądy w
sposób szybki i efektywny. Posługujemy się nimi gdy posiadamy zbyt wielką ilość informacji i zbyt mało czasu
by wszystkie te informacje przeanalizować.
Nie ma gwarancji, iż wnioski dotyczące rzeczywistości, które ludzie wyciągają za ich pomocą, będą poprawne.
Niekiedy heurystyki są nieodpowiednie do wykonywanego zadania albo są niewłaściwie zastosowane i wtedy
prowadzą do błędnych ocen. Jednak, chociaż mówimy tu o strategiach umysłowych, które czasem prowadzą do
błędów, należy pamiętać, że posługiwanie się przez ludzi heurystykami ma sens: w większości wypadków są one
wysoce funkcjonalne i dobrze nam służą.
heurystyki wydawania sądów: uproszczone reguły wnioskowania, którymi posługują się ludzie, by
wydawać sądy w sposób szybki i efektywny.
Ludzie posługują się strategiami czy też dobrze wypróbowanymi regułami o charakterze nieformalnym tak, aby
zredukować ilość informacji, z którą mają do czynienia, do takiego rozmiaru, nad jakim mogą zapanować. .
Przykład:
Pomyśl, jak podejmowałeś decyzję o wyborze uczelni. Mogłeś gruntownie przestudiować wszystko, co wiadomo
uniwersytetach i szkołach prywatnych, czytając od deski do deski ich informatory, odwiedzając każdą z tych
szkół, rozmawiając ze studentami itd. Byłoby to jednak kosztowne i zabrałoby ci wiele czasu. Zamiast tego
prawdopodobnie ograniczyłeś swój wybór do małej liczby szkół kierując się określonym przez siebie zbiorem
reguł, i dowiedziałeś się o nich tego, co było możliwe.
Inaczej mówiąc, oparłeś się na uproszczonych regułach myślowych. Te reguły nie zawsze prowadzą do decyzji
tak dobrej, jaką podjąłbyś, gdybyś przeanalizował wszystkie dane.
Na przykład gdybyś wyczerpująco przebadał wszystkie
uczelnie, być może odkryłbyś taką, która
odpowiadałaby ci bardziej niż szkoła, w której jesteś.
Uproszczone reguły myślowe są jednak efektywne i zwykle prowadzą do dobrych decyzji, podejmowanych w
rozsądnym czasie.
TEORIA WYMIANY NATURALNEJ WG HOMANSA(na podstawie wykładów)
Koncepcja wartości
Homans przyjął dwa założenia wartości:
1. wartość to czynnik, cecha, która może wystąpić jako wzmocnienie naszej reakcji.
2. wartość wiąże się z preferowaniem przez organizm danego bodźca, występuje więc w kontekście
indywidualnego systemu wartości – jest wytworem procesów wzmacniania jakim podlega dany
osobnik. Siła wzmocnienia zależy od ich częstotliwości.
Komponenty wartości:
1. Stały. Wartość dla danego organizmu ma to, co ma znaczenie pozytywne w stosunku do wzmocnienia,
to co organizm spontanicznie wybiera.
2. Zmienny. Coś jest dla nas bardziej wartościowe, im dłużej byliśmy tego pozbawieni.
Pomiaru wartości dokonujemy przez częstość zachowań, jakie dany organizm wybiera. Ten pomiar jest zawodny
jeśli wziąć pod uwagę te dwa komponenty, dotyczy to zwłaszcza ludzi. Aby móc ocenić zachowanie człowieka
trzeba mieć wiedzę o jego przeszłości. Bo tylko wtedy możemy powiedzieć w oparciu o jakie elementy
kształtuje się jego indywidualny system wartości.
Hierarchia wartości tworzy się pod wpływem ludzi z najbliższego otoczenia - mechanizm naśladowania.
Mechanizm jest ważny w odniesieniu do społeczeństw. Zachowujemy się tak, za co bylibyśmy nagradzani.
SYSTEM WARTOŚCI JEDNOSTKI
Badanie systemu wartości jednostki wymaga indywidualnych testów. Używa się kwestionariusza wyboru
wartości – za pomocą twierdzeń ocenianych na skali można przedstawić poziom dojrzałości jednostki.
Wartość przysługuje tym wszystkim zachowaniom człowieka , które mają swoją alternatywę. Kosztem mojego
zachowania jest wielkość nagrody jaką mógłbym uzyskać, gdybym podjął zachowanie alternatywne. Zatem
koszt jest określany negatywnie jak wartość utracona. W odniesieniu do interakcji społecznych, aby była
kontynuowana, konieczny jest zysk psychiczny u obu partnerów transakc
ZASADY LUDZKIEJ WYMIANY ji.
Dać drugiemu zachowanie bardziej wartościowe dla niego niż kosztowne dla ciebie i uzyskać w zamian
zachowanie bardziej wartościowe niż kosztowne dla niego.
Im większa przykrość tym większa chęć odwetu. Im większa otrzymamy nagrodę tym więcej chcemy dać.
Wymiana nagród dąży do stabilizacji i kontynuacji interakcji. Z karą jest odwrotnie, dąży do niestabilności i
zakończenia interakcji.
Działania, które członkowie danej wspólnoty, uznają za oznaki postaw lub uczuć, jakie człowiek przejawia w
stosunku do drugiego to sentymenty.
PIĘĆ OGÓLNYCH TWIERDZEŃ HOMANSA, KTÓRE WYWIÓDŁ Z TEORII ZACHOWANIA I
EKONOMII
1.
2.
3.
4.
5.
Jeżeli w przeszłości pojawienie specjalnej sytuacji bodźcowej stało się okazją do nagrodzenia czyjejś
aktywności, to im bardziej obecna sytuacja przypomina dawną tym większe prawdopodobieństwo, że
ktoś zachowa się tak samo lub podobnie.
Im częściej w danym okresie ktoś swoim działaniem nagradza aktywność drugiego tym częściej będzie
nagradzany przez aktywność tej drugiej osoby.
Im większą wartość ma dla kogoś wartość jaką daje mu drugi tym częściej będzie się zachowywał w
sposób nagradzany prze aktywność drugiego.
Im częściej ktoś w niedawnej przeszłości otrzymał nagrodę w postaci aktywności drugiego tym
mniejszą wartość ma dla niego każda następna jednostka tej aktywności.
Im większą szkodę przynosi komuś niezrealizowanie zasady sprawiedliwego podziału tym bardziej
prawdopodobne jest, że pojawi się zachowanie emocjonalne, które nazywamy złością.
DWA ROZUMIENIA RACJONALNOŚCI
1.
2.
Człowiek jest nieracjonalny, gdy lubi to czego nie powinien lubić, czyli to, co nie przybliża nas do
zaspokojenia potrzeb.
człowiek jest nieracjonalny, wówczas gdy przyjęta przez niego hierarchia wartości nie przynosi
zysków. Oznacza to, że człowiek źle kalkuluje. Powinno go to skłonić do zmiany systemu wartości.
Tendencje jakie objawiają się w kontaktach z innymi:
1.
dążenie do podejmowania wymiany i tworzenia więzów społecznych z osobami, które są do nas
podobne, czyli znajdują się na tym samym „poziomie”. Zapewnia równoważność wymiany.
Otrzymujemy dobra niezbyt cenne, ale za to nasze koszty własne są niewielkie.
2.
Skłonni jesteśmy do podejmowania wymiany z tymi, którzy są od nas lepsi, mają „wyższy poziom”.
Prowadzi do możności uzyskania szczególnie cennych nagród i podnosi nasze nakłady.
Zwykle obie tendencje się uzupełniają. ”Wyżsi” są bardziej cenieni i zajmują wyższe pozycje na drabinie
prestiżu i poważania społecznego.
STATUS SPOŁECZNY WEDŁUG HOMANSA
Status społeczny tożsamy jest z poważaniem czy uznaniem. Taki status osiąga się, dzięki możliwości i
umiejętności świadczenia szczególnie cennych usług. Tacy ludzie cieszą się szacunkiem, aprobatą
społeczeństwa, co lokuje ich na wyższym stopniu struktury społecznej.
Opłaca się dbać, o zadowolenie partnerów interakcji ze stosunków z nami, bo zapewni nam to potrzebne
dobra i zwiększa prawdopodobieństwo uzyskania pomocy w niespodziewanych okolicznościach.
Teoria interakcji Homansa jest przykładem interakcji określanej jako naturalistyczna. Dla Homansa
fundamentem są prawa naturalne. Są prawami rządzącymi indywidualnymi reakcjami organizmu i w
oparciu o nie można wyjaśnić wszystkie zjawiska humanistyczne. Prawa indywidualnego zachowania są
tożsame z prawami psychologicznymi.
Homans wymaga aby uznać, że poziomy inne są wtórne wobec mechanizmów indywidualnych.
Psychologia ma badać nie tylko osobiste motywacje ludzi, ale ustalać mechanizmy, które te motywacje
kształtują.
ERIC BERNE – ANALIZA TRANSAKCYJNA (na podstawie wykładów i ćwiczeń)
Teoria Berne’a mówi, że między ludżmi dochodzi do swoistej transakcji a najważniejszą jej forma są gry.
Szczególny rodzaj wymiany stanowią głaski – bodźce jakich ludzie są zmuszeni sobie udzielać. Człowiek
„niegłaskany” psychologicznie i fizycznie usycha.
Transakcja to akt wymiany zachodzący co najmniej miedzy 2 osobami. Wymieniane są bodźce i reakcje.
Matematyczna teoria gier zakłada, że ludzie działają w sposób racjonalny, natomiast transakcyjna teoria gier
dotyczy gier irracjonalnych.
Berne wyróżnia 3 stany ego:
1.
RODZIC – próba naśladowania wzorów rodzicielskich. „Każdy nosi w sobie rodzica”
Rodzic ujawnia się na 2 sposoby :


Bezpośredni – człowiek reaguje jak któryś z jego rodziców: „Rób tak jak ja”
Pośredni – człowiek reaguje tak, jakby sobie tego życzyli rodzice: „Nie rób jak robię, ale jak mówię”
2.
3.


DOROSŁY – wyraz samodzielnie wypracowanych wzorów opartych na obiektywnej ocenie
rzeczywistości. Dorosły jest nam potrzebny do radzenia sobie ze światem zewnętrznym, pośredniczy
pomiędzy rodzicem a dzieckiem. „każdy ma w sobie dorosłego”
DZIECKO – archaiczne instynktowne oraz utrwalone w dzieciństwie wspomnienia. „Każdy nosi w
sobie dziecko”. Dziecko ujawnia się w 2 formach:
Dziecko przystosowane – modyfikuje swe zachowanie pod wpływem rodzica. Zachowuje się tak jakby
chciał tego rodzic
Dziecko naturalne – spontaniczne, pełne ekspresji
W dowolnym momencie każda osoba może okazywać stan ego : Dorosły, Rodzic lub Dziecko, potrafiąc zmienić
go na inny.
Transakcje mają dwa poziomy tzn. angażują więcej niż jeden stan ego partnerów interakcji. Występują
transakcje komplementarne – reakcja jest właściwa i oczekiwana, zgodna z porządkiem zdrowych stosunków
międzyludzkich; transakcja skrzyżowana - reakcja niewłaściwa, nieoczekiwana.
Zysk to realizacja naszej potrzeby kontaktu z innymi. Jego istotną treścią jest zaspokojenie potrzeby bodźców
emocjonalnych. Może być ona w pełni zaspokojona wyłącznie przez bezpośredni, fizyczny kontakt z drugim
człowiekiem.
Berne nawiązuje do poglądów psychoanalitycznych, wzbogaconych o współczesne opracowania Melanie Klein,
która uważała, że pierwsze doświadczenia chromatyczne człowieka należy wiązać z chwilą narodzin –
cokolwiek to miałoby znaczyć.
Człowiek rozwija się poprzez zespolenie z tzw. obiektem katektycznym, który zaspokaja nasze potrzeby np.
matka.
GRY – seria transakcji komplementarnych prowadzących do określonego, dającego się przewidzieć celu.
Klasyfikacja gier
1.
2.
3.
ze względu na liczbę graczy: dwu -, trzy- , wielostronne
ze względu na użytą walutę: słowa, pieniądze, część ciała
typy kliniczne – histeryczne, paranoidalne
Stopnie gry
1.
2.
3.
społecznie akceptowana w środowisku
nie powoduje trwałych nie dających się naprawić szkód ale jej uczestnicy wolą ją ukrywać przed
innymi.
taka, która kończy się na sali operacyjne, sądzie itp.