Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne

Zawartość składników pokarmowych w roślinach
Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno
w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji,
jakie pełnią te pierwiastki w organizmie roślinnym i cech gatunkowych roślin.
W trakcie rozwoju roślin ich skład chemiczny ulega zmianie. W początkowych
fazach rozwojowych stwierdza się większe stężenie składników pokarmowych
w organach wegetatywnych roślin niż w fazach późniejszych. Stopniowe
zmniejszanie się stężenia składników mineralnych w organach wegetatywnych
roślin jest spowodowane nagromadzaniem masy związków organicznych oraz
częściowym przemieszczeniem składników do organów generatywnych.
Istotny wpływ na zawartość składników pokarmowych w roślinach mają rodzaj i
dawki nawozów, poziom agrotechniki, warunki glebowe oraz przebieg pogody
w okresie wegetacji.
Przeciętna zawartość składników pokarmowych w roślinach uprawnych
Makroelementy (g • kg-1 s.m. )
Gatunek Część
roślin
roślin
N
P
K
Ca
Mg
ziarno
15,6
3,9
5,9
0,7
1,1
słoma
5,3
0,8
10,3
2,0
0,7
ziarno
20,3
3,8
4,4
0,4
1,2
słoma
6,0
1,1
11,7
2,7
0,9
ziarno
18,1
4,0
5,4
0,6
1,3
słoma
6,5
1,2
17,0
5,1
1,2
ziarno
17,4
3,7
4,9
1,0
1,5
słoma
7,8
1,5
22,8
4,8
1,2
Ziemniaki bulwy
13,7
2,4
25,9
0,7
1,3
korzeń
19,0
2,7
7,8
3,9
2,4
Żyto
Pszenica
Jęczmień
Owies
Burak
liście
33,0
3,1
49,6
15,7
6,5
nasiona
33,0
7,3
8,4
3,9
2,6
słoma
6,8
1,0
13,9
16,6
1,14
Koniczyna siano
24,5
2,5
20,9
14,0
2,4
27,6
2,8
24,8
13,6
2,1
18,9
2,6
19,0
7,2
2,0
cukrowy
Rzepak
Lucerna
siano
Siano
łąkowe
Współczynniki przeliczeniowe:
K na K20 = 1,21;
K20 na K = 0,83;
P na P205 = 2,29;
P205 na P = 0,44;
Ca na CaO = 1,40;
CaO na Ca = 0,72;
Mg na MgO =1,66;
MgO na Mg = 0,60
Potrzeby pokarmowe i nawozowe roślin
Potrzeby pokarmowe roślin to ilość składnika wynoszona z pola
wraz z plonem roślin.
Poszczególne gatunki roślin uprawnych różnią się wielkością potrzeb
pokarmowych. Wynika to z ich specyficznego składu chemicznego (tab.
powyżej) i wielkości plonu tych roślin. Wielkość potrzeb pokarmowych roślin
wyrażana jest w kg składnika • ha-1 pola i jest funkcją plonu i zawartości
składnika pokarmowego w roślinach
Pp= Ppg + Ppu
gdzie:
Pp - potrzeby pokarmowe roślin;
Ppg - pobranie składnika z plonem głównym;
Ppu - pobranie składnika z plonem ubocznym.
Przykład
Obliczmy zapotrzebowanie pszenicy na azot. Załóżmy, że plon ziarna pszenicy
uprawianej na glebie kompleksu żytniego bardzo dobrego wynosi 4,2 t • ha-1, a
słomy 4,6 t • ha-1. Z tabeli wiadomo jest, że ziarno pszenicy zawiera przeciętnie
20,3 g N • kg-1, a słoma 6,4 g N • kg-1.
Ppg = 20,3 g N • kg-1 • 4200 kg • ha-1 = 85,3 kg N • ha-1
Ppu = 6,4 g N • kg-1 • 4600 kg • ha-1 = 29,4 kg N • ha-1
Pp = 85,3 kg N • ha-1 + 29,4 kg N • ha-1 = 114,7 kg N • ha-1 Należy zauważyć, że
potrzeby pokarmowe roślin zależą w dużej mierze od wielkości plonów roślin
uzyskiwanych w określonych warunkach glebowych. Ta sama odmiana
pszenicy będzie charakteryzowała się innymi potrzebami pokarmowymi przy
innym poziomie plonów. Przeciętny plon ziarna pszenicy uzyskiwany na glebie
kompleksu żytniego dobrego wynosi 3,2 t • ha-1, a słomy 3,6 t • ha-1.
Przyjmując, że charakteryzuje się ona taką samą zawartością azotu w ziarnie i
słomie, potrzeby pokarmowe pszenicy wyniosą 88 kg N • ha-1.
W praktyce rolniczej należy odróżniać potrzeby pokarmowe od potrzeb
nawozowych roślin.
Potrzeby nawozowe roślin to ilość kilogramów składnika,
jaką należy zastosować na polu w postaci nawozów
w celu uzyskania zakładanego plonu roślin.
Czynnikami kształtującymi wielkość potrzeb nawozowych są:
1)
wielkość potrzeb pokarmowych roślin,
2)
właściwości i zdolność systemu korzeniowego roślin do pobierania
składników z gleby,
3)
zasobność gleby w składniki pokarmowe, odczyn, wilgotność i zawartość
substancji organicznej w glebie.
Zasobność gleby w składniki pokarmowe roślin
Ogólne zasoby składników pokarmowych w glebie są znacznie większe od
potrzeb pokarmowych roślin. Jednak tylko niewielka część ogólnej ilości
składnika pokarmowego w glebie jest bezpośrednio dostępna dla roślin. Dlatego
w okresie wegetacji jego zawartość w roztworze glebowym musi być stale
uzupełniana z fazy stałej gleby. W ten sposób ilość składnika pokarmowego,
jaką mogą pobrać rośliny z gleby, jest większa od ilości aktualnie znajdującej
się w roztworze glebowym.
Przyswajalna dla roślin forma składnika pokarmowego jest to postać
składnika, jaką rośliny mogą pobrać z gleby.
O przyswajalności składników decydują właściwości chemiczne i fizyczne
gleby, kształtujące szybkość uruchamiania składników pokarmowych z fazy
stałej do roztworu glebowego. Zasobność gleby w składniki pokarmowe w
formie przyswajalnej dla roślin jest więc stanem gleby określającym jej
zdolność do zaopatrywania roślin w substancje odżywcze. Rolnik może
zwiększać zawartość przyswajalnych dla roślin form składników pokarmowych
w glebie poprzez nawożenie mineralne i organiczne.
Zasobność gleby w przyswajalne dla roślin składniki pokarmowe oraz jej
odczyn powinny być badane przez rolnika regularnie co 4-6 lat na wszystkich
polach gospodarstwa. Jednym z podmiotów prowadzących analizę chemiczną
gleb jest Stacja Chemiczno-Rolnicza. Zawartość przyswajalnych form
składników pokarmowych w glebie jest oceniana za pomocą chemicznych
metod analitycznych, tzw. testów glebowych. Aby dokonać oceny zasobności
gleby, należy porównać wynik analizy ze skalą wartości liczb granicznych
opracowanych dla określonego testu glebowego. Wartościom liczb granicznych
przyporządkowana jest określona klasa zasobności gleby w składniki
pokarmowe w formie przyswajalnej dla roślin.
Ocena odczynu i zasobności gleby w składniki pokarmowe umożliwia
określenie potrzeb wapnowania i nawożenia.
Na podstawie analizy chemicznej gleb Stacja Chemiczno-Rolnicza wykonuje
mapę zasobności gleb. Informacja o zasobności gleby przedstawiona jest na
mapie w postaci systemu barwnych znaków. Koło oznacza zasobność gleb w
fosfor, trójkąt - w potas, gwiazda - w magnez, prostokąt wskazuje na potrzeby
wapnowania. Kolor znaku odpowiada określonej zasobności gleby lub
potrzebom wapnowania (tab.). W przypadku potrzeb wapnowania użytków
zielonych barwa czerwona oznacza potrzeby konieczne, żółta - potrzebne,
niebieska - wskazane.
Liczby graniczne dla fosforu i potasu
oznaczonych metodą Egnera-Riehma w glebach mineralnych Polski
Optymalnym terminem pobrania prób glebowych do analizy zasobności gleby w
fosfor, potas, magnez oraz jej odczynu jest jesień lub termin po sprzęcie roślin.
Próby takie należy pobierać do 20-25 cm głębokości (warstwa orna) z pola lub
określonych jego części, na których gleba charakteryzuje się podobnymi
właściwościami. Bardzo ważne jest, aby w przeszłości pole było tak samo
użytkowane i nawożone. Należy pominąć obszary, na których stosowano
nawozy, składowano słomę, przechowywano płody rolne w kopcach. Do
pobierania prób glebowych wykorzystuje się laskę Egnera.
Pobierając próby glebowe, należy przemieszczać się po przekątnej pola lub
zakosami. Z pola o powierzchni 0,5-3 ha pobiera się 15-30 prób
indywidualnych.
Następnie
miesza
się
je
w
celu
uzyskania
próby
reprezentatywnej o masie 0,5-1 kg. Próbę taką należy przenieść do torby
papierowej lub pudełka, wykonać opis zawierający datę, numer pola i rodzaj
uprawy. Do analizy zasobności gleby w fosfor, potas i magnez oraz odczynu
gleby próbę z opisem należy dostarczyć do laboratorium w stanie suchym.
W celu diagnostyki nawozowej w glebach oznacza się również zawartość azotu
mineralnego. Do oznaczenia w glebie zawartości sumy NH4+ i N03wykorzystuje się tzw. test N min., wykonywany na krótko przed wysiewem
nawozów azotowych. Próby glebowe należy pobrać do 60 lub 90 cm głębokości
(oddzielnie z poszczególnych poziomów genetycznych gleby) i dostarczyć w
stanie świeżym do analizy.
Precyzyjne rolnictwo:
https://www.youtube.com/watch?v=yREdDahJZ_4