Akcje

Pojęcie weksla i jego rodzaje
Weksel jest papierem wartościowym, gdyż posiadanie jego jest warunkiem
wykonywania wszelkich praw wekslowych. Zapłata zaś weksla następuje za jego
wręczeniem płacącemu (za zwrotem weksla). Tak jak niektóre inne papiery wartościowe
weksel podlega w razie zaginięcia umorzeniu (amortyzacji). Weksel jako papier
wartościowy może być przedmiotem , obrotu na giełdzie, podobnie bowiem jak inne
towary i papiery wartościowe (akcje, obligacje) i sprzedawany tam przenosi własność na
inne osoby.
Cechy składowe weksla są ściśle przez prawo wekslowe przepisane i muszą być
zachowane pod rygorem nieważności. Z tych cech najbardziej charakterystyczną dla
weksla jest jego bezwarunkowość oraz ściśle pieniężny charakter zobowiązania.
Jakiekolwiek warunki w treści weksla powodują jego nieważność.
Weksel może przybrać jedną z dwóch postaci, a mianowicie:
1. Weksla własnego, w którym wystawca zobowiązuje się do zapłacenia w
oznaczonym terminie określonej sumy pieniężnej na rzecz lub na zlecenie
wymienionej w wekslu osoby. Ta sama osoba wystawia i płaci za ten weksel.
Weksel własny nazywany jest także wekslem (po łacinie solus - jedyny) bo
wystawia się go w jednym tylko egzemplarzu, jest także wekslem prostym.
2. Weksla trasowanego, czyi przekazowego (tzw. trassy lub traty) jest to
dokument, w którym wystawca (trasant ang.-drawer) poleca innej osobie zwanej
trasatem (ang.drawce) zapłacić w oznaczonym terminie określoną sumę pieniężną
na rzecz lub na zlecenie wymienionej w wekslu osoby zwanej remitentem (ang.
payee).
Każdy weksel może stać się rymesą, gdy osoba, na której zlecenie weksel
wystawiono (remitent - wekslobiorca) przeniesie go na inną osobę przez indos, tj.
odpowiednie oświadczenie na grzbiecie weksla. Rymesami we właściwym tego słowa
znaczeniu nazywa się jednak tylko weksle które pochodzą z obrotów towarowych i są
zaopatrzone choćby jednym indosem tzw. wekslem, które osoba wręczająca je sama za
towar otrzymała i przenosząc je na inną osobę zaopatrzyła w swój podpis (indos czyli
żyro) przyjmując wekslową odpowiedzialność za zapłatę sumy wekslowej.
Wystawiając weksel, wystawca przyjmuje odpowiedzialność za zapłatę sumy
wekslowej tj. za to że sam ją zapłaci (przy wekslu własnym) lub że zapłaci ją trasat (przy
wekslu trasowanym). Odpowiedzialność wekslowa ma charakter bezwarunkowy, a
posiadaczowi weksla przysługuje w zasadzie prawo żądania zapłaty sumy wekslowej
nawet w wypadkach, gdy wręczenie weksla było pozbawione dostatecznej podstawy (np.
weksel wręczono tytułem zapłaty za towar który okazał się wadliwy, tak że go zwrócono,
weksle wręczono w celu zabezpieczenia pożyczki, którą miano udzielić wystawcy weksla,
lecz jej nie udzielono itp.). Jak widzimy z powyższych przykładów, zobowiązanie
wekslowe odrywa się od sytuacji faktycznej, która była postawą wystawienia i wręczenia
weksla, nabierając charakteru samodzielnego i abstrakcyjnego, tj. oderwanego od
podstawy która spowodowała jego wystawienie. Toteż każdy kto weksel podpisuje, musi
się liczyć z tym że wobec dalszych posiadaczy weksla będzie zmuszony do zapłaty weksla
bez względu na wszelkie zarzuty jakie słusznie mógłby podnieść przeciwko osobie, której
wręczy weksel z uwagi na tę czynność prawną, która była postawą wręczenia weksla.
Konwencja genewska, a w ślad za nią i nasze prawo wekslowe przewiduje, że
aby dokument mógł być uznany za weksel, musi zawierać następujące elementy
składowe:
1. nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku w jakim go wystawiono,
2. bezwarunkowe polecenie (w wekslu trasowanym) lub bezwarunkowe
przyrzeczenie (w wekslu własnym) zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,
3. oznaczenie terminu płatności weksla tylko jeden termin, niemożliwe jest bowiem
ustalenie ratalnej zapłaty sumy wekslowej w kilku terminach,
4. oznaczenie miejsca płatności,
1
5. nazwisko osoby (nazwa przedsiębiorstwa), na której rzecz lub na której zlecenie
zapłata ma być dokonana (remitent), remitentem może być sam wystawca,
6. oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla
7. własnoręczny podpis wystawcy weksla, jak również każdy znak, który według
prawa i zwyczajów w miejscu wystawienia weksla wskazuje jego wystawcę
8. w wekslu trasowanym ponadto nazwisko osoby (nazwa firmy) która ma zapłacić
(trasata). Pewne odchylenie jest dopuszczalne, jeśli chodzi o punkty 3, 4, 6. W
braku bowiem oznaczenia terminu płatności weksel uważa się za płatny za
okazaniem. Jeśli nie oznaczono miejsca płatności, uważa się za nie miejsce
wymienione obok nazwiska trasata.
Weksel, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony
w miejscu podanym obok nazwiska wydawcy.
W odniesieniu do terminu płatności weksla możemy stosować
następujące określenia:




płatny za okazaniem, tzw. płatny na żądanie,
w pewien czas po okazaniu,
w pewien czas po dacie, np. 10 dni po dacie wystawienia,
w oznaczonym dniu.
Inne określenie terminu płatności, lub kilku terminów powoduje nieważność
weksla. Jeśli oznaczony dzień płatności weksla przypada w niedzielę lub dzień wolny od
pracy, to wierzyciel może domagać się jego zapłaty w następnym dniu roboczym. Weksel
płatny za okazaniem jest płatny przy przedstawieniu. Weksel winien być przedstawiony
do zapłaty w ciągu roku od dnia wystawienia. Wystawca może jednak oznaczyć krótszy
lub dłuższy termin, natomiast indosanci mogą terminy te jedynie skrócić (przez
umieszczenie odpowiedniej klauzuli na wekslu). W przypadku nieprzedstawienia weksla
do zapłaty w terminie ustawowym (ewentualnie skróconym lub wydłużonym) wygasa
odpowiedzialność wystawcy weksla trasowanego i indosantów.
Skutki takie nie powstają w stosunku do akceptowania weksla trasowanego oraz
wystawcy weksla własnego.
Jeśli data płatności nie została w wekslu ściśle ustalona, tj. w przypadku weksli
płatnych za okazaniem i w pewien czas po okazaniu, wystawca ma prawo umieszczenia w
wekslu klauzuli oprocentowania. Remitent otrzymuje wówczas sumę wekslową i odsetki,
liczone od daty wystawienia weksla do daty płatności. W przypadku weksli płatnych w
innych terminach klauzuli oprocentowania się nie umieszcza, gdyż istnieje możliwość
obliczenia odsetek od sumy wekslowej już w momencie wystawienia weksli.
Dywidenda i polityka dywidendowa
Dywidenda - część zysku wypłacana akcjonariuszom. Polityka dywidend
decyduje m. in. o wysokości i systematyczności wypłaty dywidend.
Polityka dywidend odzwierciedla decyzję właścicieli dotyczącą podziału zysku
netto przedsiębiorstwa na dwie części o różnym przeznaczeniu:
1. wypłata dywidend - wiąże się z przekazaniem wypracowanego zysku właścicielom,
2. wzrost bieżącej wartości (ceny) akcji może, choć nie musi być związana z
zatrzymaniem zysku w firmie i przeznaczeniem go na inne cele rozwojowe.
Optymalna polityka dywidend winna pozwalać na zachowanie równowagi między
bieżącymi wypłatami dywidend a wzrostem akcji spowodowanym przez zatrzymanie
zysku w firmie. Optymalna polityka dywidend winna pomóc w ustaleniu takiego sposobu
podziału zysku firmy, który zaspokoi potrzeby bieżące konsumpcji akcjonariuszy w
postaci dywidendy, ale również pozwoli zaspokoić popyt przedsiębiorstwa na kapitał
2
niezbędny do jego rozwoju i zwiększenia dochodów w przyszłości. Skutkiem określenia
optymalnej polityki dywidend jest maksymalizacja ceny akcji firmy.
Teorie polityki dywidend (dotyczą wpływu polityki dywidend na kształtowanie
się ceny akcji).
1. Teoria nieistotności dywidend.
2. Teoria "wróbla w garści".
3. Teoria preferencji podatkowych.
Dla optymalizacji polityki dywidend z punktu widzenia wartości akcji istotne są
dwa problemy teoretyczne:
1. hipoteza sygnalizacji,
2. efekt klienteli › przyciąganie danych akcjonariuszy stylem polityki dywidendy.
Polityka dywidend powinna być ustalana na dłuższy czas gdyż tylko wtedy
akcjonariusze mają szansę zareagować zgodnie z własnymi preferencjami. Wybór
optymalnej polityki dywidend musi uwzględniać wszystkie ograniczenia, ale także
możliwości przedsiębiorstwa.
Czynniki wpływające na wybór optymalnej polityki dywidend:
1. Ograniczenia wypłaty dywidend.
o prawne obwarowania mające na celu zabezpieczenie praw wierzycieli,
o w tzw. zasadzie "nienaruszalności kapitału".
2. Możliwości inwestycyjne.
3. Koszt alternatywnych źródeł kapitału.
4. Wpływ polityki dywidend na wymaganą stopę zwrotu kapitału.
Na wymagana stopę zwrotu wpływają czynniki przytoczone w teoriach
sygnalizacji i efektu klienteli, takie jak:




oczekiwania akcjonariuszy odnośnie wypłaty i wysokości dywidend,
ocena poziomu ryzyka związanego z wypłatą lub brakiem dywidend,
ocena przez akcjonariuszy korzyści płynących z dywidendy gotówkowej lub
zysków kapitałowych,
ocena zawartości informacyjnej decyzji zarządu o wysokości wypłaconej
dywidendy (hipoteza sygnalizacji)
Rodzaje polityki dywidend stosowanych w praktyce gospodarczej:
1. Ze względu na okres i kwotę wypłaty wyróżnia się:
o regularne › płacone w regularnych odstępach czasu i mające stałe
wartości,
o nieregularne › płacone nieregularnie lub w zmiennej wysokości.
2. Ze względu na okres, co jaki wypłaca się dywidendy wyróżnia się:
o dywidendy kwartalne,
o dywidendy półroczne,
o dywidendy roczne.
3. Ze względu na formę wyróżniamy:
o dywidendy pieniężne,
o dywidendy w akcjach.
3
Dywidenda pieniężna (gotówkowa) może być wypłacana jako:
1.
2.
3.
4.
stałe lub rosnące dywidendy,
dywidendy o stałej stopie wypłat,
mała dywidenda z dodatkową premią,
dywidenda rezydualna (resztowa).
Z wypłatą dywidendy w akcjach wiążą się zagadnienia:
1.
2.
3.
4.
nowa emisja i podział akcji,
plan reinwestycji dywidend,
odkupywanie akcji,
dywidenda likwidacyjna.
Skutki odkupienia akcji w celu umorzenia:
1. zmniejszenie liczby akcji w obrocie,
2. zwiększenie zysku przypadającego na jedną akcję,
3. z reguły zwiększenie ceny akcji.
Optymalna polityka dywidend powinna uwzględniać fakt uzyskania najwyższej
rentowności kapitału powierzonego firmie przez inwestorów. Jeśli zatrzymanie tej części
zysku, która mogłaby być przeznaczona na dywidendy nie spowoduje lepszych wyników
gospodarczych, a w konsekwencji wzrostu wartości i cen akcji firmy to optymalna
polityka dywidend winna zakładać wypłatę dywidendy akcjonariuszom.
Akcje
Akcja
Akcja - jest papierem wartościowym stwierdzającym bezwarunkowe uczestnictwo jej
właściciela w kapitale spółki akcyjnej, uprawniającym do partycypacji w jej zyskach w
formie tzw. dywidendy oraz do majątku spółki w razie jej likwidacji. Akcja stanowi
odpowiednik części kapitału spółki, który jest finansową podstawą jej działalności i
materialnej odpowiedzialności za podejmowane zobowiązania. Wartość akcji nie może
być zwrócona akcjonariuszowi w czasie trwania spółki, a po jej likwidacji upoważnia do
udziału w majątku spółki ale dopiero po uprzednim zaspokojeniu wszelkich innych
zobowiązań. Od wartości akcji nie może być wypłacone oprocentowanie, gdyż stanowi
ona element kapitału ulokowanego w przedsięwzięciu. Niezależnie od dywidendy akcje
dobrze prosperujących przedsiębiorstw mogą zapewnić posiadaczom korzyści ze względu
na wzrost wartości rynkowej walorów. Na wartość realną akcji nie ma wpływu inflacja.
W Polsce kompleksowa regulacja zasad funkcjonowania spółek akcyjnych
nastąpiła w kodeksie handlowym. Przy pomocy akcji, które są zbywane między
posiadaczami wg wolnych cen (rynkowych) ułatwione są przepływy kapitałów w
gospodarce.
Klasyfikacja akcji wg rodzajów.
W zależności od przepisów prawa, jak również podaniem statutu spółki akcje
mogą być emitowane w formie dokumentów:


imiennych lub
na okaziciela
4
Akcja imienna powinna zawierać nazwisko i imię właściciela, jest ona
ewidencjonowana w księdze akcji imiennych. W księdze odnotowuje się także wszelkie
zmiany własności akcji. Mogą obowiązywać pewne ograniczenia przy przenoszeniu prawa
ich własności.
Akcja na okaziciela ułatwia bardzo procedurę jej przenoszenia na innego
nabywcę. Akcje bezimienne nie są rejestrowane. W Polsce akcje dopuszczane do
publicznego obrotu są wyłącznie akcjami na okaziciela. Spółka będąca emitentem składa
je do depozytu bankowego, natomiast akcjonariusz otrzymuje tylko świadectwo
depozytowe.
Ze względu na pokrycia równowartości akcji można wyodrębnić akcje:


opłacone gotówką,
wydawane za wkłady rzeczowe tj. aporty czyli akcje aportowe
Akcje opłacone gotówką mogą być wydawane nawet już po ich częściowej
zapłacie (nie mniej niż 25% wartości nominalnej). Jedynie do czasu pełnego opłacenia
akcje muszą być imienne. Natomiast akcje bezimienne mogą być wydawane dopiero po
pełnym opłaceniu. Wśród akcji gotówkowych można zatem wyróżnić dokumenty opłacone
całkowicie i częściowo.
Podział ten ma istotne znaczenie przede wszystkim przy ustalaniu wysokości
dywidendy. Akcje aportowe powinny być w pełni okryte jeszcze przed
zarejestrowaniem spółki. Ze względu na konieczność szczególnie wnikliwej kontroli
oszacowania wkładów rzeczowych akcje aportowe powinny być imienne do momentu
zatwierdzenia przez walne zgromadzenie sprawozdania oraz bilansu, a także rachunku
zysków i strat po drugim roku działalności spółki. Ponadto w tym okresie akcje aportowe
nie mogą być zbywalne.
Akcje dzielimy również na :


pojedyncze - jeżeli dokument opiewa na wartość nominalną jednej akcji,
zbiorcze - jeżeli w jednym dokumencie ujmuje się więcej niż jedną akcję podając
ich ilość, wartość nominalną pojedynczą akcji oraz ich łączną wartość.
Ze względu na uprawnienia jakie przysługują akcjonariuszom akcje dzieli się
na:


zwykłe
uprzywilejowane tj. Korzystające ze specjalnych dodatkowych uprawnień w
stosunku do akcji zwykłej.
Akcje uprzywilejowane oznaczają zatem dopuszczoną prawem nierówność
uprawnień akcjonariuszy. Umacniają one pozycję konkretnych osób. Dlatego powinny być
imienne, a w razie zamiany ich na dokumenty na okaziciela przywileje zazwyczaj
wygasają.
Przy akcjach wyróżniamy następujące przywileje:
Przywilej prawa głosu - może przewidywać, że na jedną akcję przypada więcej niż
jeden głos (nie więcej niż 5 głosów). Akcje te powinny być imienne.
Przywilej dywidendy - może oznaczać prawo do wyższej dywidendy w stosunku do
przysługującej akcjom zwykłym (nie więcej niż poziom przeciętnej stopy dyskontowej
NBP podwyższony o 2 jednostki). Może on również przewidywać otrzymanie dywidendy
przed innymi akcjonariuszami, oraz uprawniać do niej za listą, w których spółka jej nie
wypłacała (nie więcej niż 5 lat wstecz).
Przywilej przy podziale majątku - zapewnia pierwszeństwo do uzyskania zwrotu
nominalnej wartości akcji przed innymi akcjonariuszami w razie likwidacji spółki.
5
Przywilej pierwszeństwa podjęcia akcji z nowych emisji - nabywając dodatkową
emisję uzyskuje od razu premię, niekiedy znacznie wyższą od pozostałych.
W jednej akcji może następować bądź zbieg więcej niż jednego przywileju - jeśli statut
spółki takie rozwiązanie przyjmuje,
Umorzenie akcji - może następować bądź w ciężar kapitału bądź w ciężar czystego
zysku - bez zmiany kapitału.
W przypadku wcześniejszego umorzenia akcji w ciężar zysku akcjonariusze, których akcje
wylosowano do umorzenia przed zakończeniem działalności spółki otrzymują tzw. akcje
użytkowe - nie posiadające wartości nominalnej, ponieważ kapitał w nich zawarty
spłacono. Specyficzna odmianą są akcje pracownicze, których emisja lub sprzedaż
ograniczona jest do kręgu osób zatrudnionych w spółce. Są one z reguły imienne.
W Polsce akcje pracownicze stanowią jeden z elementów prywatyzacji
przedsiębiorstw państwowych. Podlegające temu procesowi firmy państwowe
przekształcane są w pierwszym etapie na jednoosobowe spółki Skarbu Państwa. W
następnym etapie akcje podlegają sprzedaży osobom fizycznym, prawnym. Jednak część
akcji udostępniona jest pracownikom darmo lub według cen obniżonych w stosunku do
cen sprzedaży akcji innym osobom fizycznym.
Uprawnienia akcjonariusza.




uczestnictwo w spółce
uczestniczenie w walnym zgromadzeniu z prawem do głosowania
dywidendy
żądania uwzględnienia stanowiska mniejszości w niektórych przypadkach.
Przy akcjach wyróżniamy prawo:






prawo uczestnictwa w spółce oznacza, że akcjonariusz nie może go być
pozbawiony, jeżeli legitymuje się właściwie opłaconą akcją. Prawo to ma również
obligatoryjny charakter.
prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu i prawo głosu zapewnia
akcjonariuszom możliwość wpływania na losy spółki. Skorzystanie z prawa
uczestnictwa w walnym zgromadzeniu przysługuje właścicielowi akcji imiennych,
którzy co najmniej na tydzień przed posiedzeniem uwidocznieni zostali w księdze
akcji. Prawo, takie zyskają także posiadacze akcji na okaziciela, którzy co
najmniej na tydzień przed zgromadzeniem złożyli swoje akcje w spółce.
prawo do dywidendy może być realizowane tylko wówczas, gdy spółka
osiągnęła zysk.. Wypłata dywidendy w Polsce następuje w gotówce.
Prawo poboru nowej emisji - oznacza, że jeżeli statut nie przewiduje inaczej to
wszyscy dotychczasowi akcjonariusz mają prawo pierwszeństwa do objęcia
nowych akcji proporcjonalnie do posiadanych dotychczas ich ilości.
Prawo do udziału w majątku spółki - przysługuje akcjonariuszowi dopiero w
razie likwidacji spółki. Jeżeli następuje upadłość spółki, a więc jej majątek nie
wystarczą na pokrycie zobowiązań, akcjonariusze nie otrzymują nawet
częściowego zwrotu kapitału akcyjnego, ale nie ponoszą osobistej
odpowiedzialności materialnej za kwoty, które nie zostaną wierzycielom
uregulowane.
Prawo mniejszości - oznacza, że w niektórych przypadkach mniejszość ma
prawo podejmowania decyzji mających wiążący charakter (co najmniej 20%
głosów). W celu ochrony interesów akcjonariuszy przepisy prawne przewidują
odpowiedzialność cywilną i karną.
Kontrolny pakiet akcji.
Decyzje w sprawie działalności spółki podejmowane są przez akcjonariuszy na
walnym zgromadzeniu zwykłą większością głosów. Ilość akcji pozwalających na przewagę
6
w głosowaniu nosi nazwę kontrolnego pakietu akcji - liczący 50% ogólnej liczby akcji plus
jedna, zapewnia posiadaczowi decydowania w sprawach nie wymagających
kwalifikowanej większości głosów.
Jeżeli z kolei uwzględnić, że część akcji może być uprzywilejowana pod
względem głosów to posiadanie tylko 17 % takich walorów przez jedną osobę stanowi
wystarczający pakiet kontrolny, gdyż oznacza siłę głosów stanowiącą 50,6% ich ogólnej
liczby .Spółka akcyjna jest nie tylko emitentem własnych akcji, ale może być także
nabywcą akcji innych emitentów w ten sposób spółka może stać się udziałowcem innej
korporacji. W Polsce wprowadzono przepisy poddające procesowi określonej kontroli
koncentrowania przez jednego akcjonariusza znaczniejszych pakietów akcji jednej spółki
. W szczególności osoby fizyczne lub prawne, które osiągnęły lub przekroczyły 5 lub 10 %
ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu przed zbyciem akcji obowiązane są
powiadomić o tym Komisję Papierów Wartościowych, Urząd Antymonopolowy oraz Spółkę
w ciągu 7 dni od zawarcia transakcji. Jeżeli dana osoba dysponuje udziałem
zapewniającym ponad 10 % głosów to powinna przedkładać informacje o każdym
nabyciu lub zbyciu akcji, zmieniającym udział głosów o 2%. Natomiast w przypadku, gdy
dana osoba zamierza kupić akcję, pozwalające na uzyskanie w rezultacie 25, 33 lub 50%
ogólnej liczby głosów, to niezbędne jest powiadomienie Komisji przed dokonaniem takiej
operacji.
Zasady emisji i zbywania akcji.
Emisja akcji może nastąpić w formie:


objęcia przez samych założycieli oraz ewentualnie przez inne zaproszone osoby
(emisja zamknięta),
ogłoszenia publicznej subskrypcji (otwartej lub ograniczonej).
W pierwszym przypadku procedura emisji akcji jest stosunkowo prosta.
Założyciele oraz inne osoby, które do nich się dołączyły wyrażają zgodę na objęcie akcji
w formie notarialnego aktu, a następnie po ich właściwym opłaceniu następują dalsze
działania związane ze zwołaniem walnego zgromadzenia, wyborem władz, rejestracją
spółki. Przy zamkniętej subskrypcji nominały akcji są przeważnie dość wysokie, a
nierzadko ograniczona jest swoboda odsprzedaży walorów innym osobom. Znacznie
bardziej złożona jest procedura publicznej subskrypcji akcji, która jest adresowana do
ludzi nie mających możliwości pełniejszego zapoznania się z projektowanym
przedsięwzięciem. Wówczas konieczne jest publiczne przedstawienie zasad
funkcjonowania zamierzonego przedsięwzięcia. Założenia te podlegają wstępnej
weryfikacji przez Komisję Papierów Wartościowych, bez uzyskania zgody, które nie
można ogłosić subskrypcji.
Jeżeli Komisja wyrazi zgodę emitent powinien deponować pełną jej wielkość w
wybranym do tego banku. Następnie emitent ma obowiązek opublikowania w dwóch
dziennikach o zasięgu ogólnokrajowym danych umożliwiających potencjalnym nabywcom
akcji ocenę kondycji finansowej emitenta Konieczne jest także złożenie przez założycieli
spółki kaucji gwarancyjnej stanowiącej 9/20 części kwoty kapitału na zabezpieczenie
ewentualnych roszczeń. Zapisy na akcje i wpłaty mogą być przyjmowane jedynie przez
banki państwowe. Rejestracją spółki może nastąpić po subskrypcji wszystkich akcji i po
należytym ich opłaceniu. Dopiero po zarejestrowaniu spółki akcje względnie świadectwa
depozytowe wydawane są subskrybentom.
Jeżeli subskrybenci otrzymują akcje w formie fizycznej to treść wystawianych
walorów powinna zawierać:




formę i siedzibę spółki - sąd, w którym jest zarejestrowana i numer rejestru,
datę zarejestrowania spółki i emisji akcji - wartość nominalną, liczbę, serię
nadanych akcji - wysokość dokonywanych wpłat przy akcjach imiennych,
przepisy statutu związanych z akcją obowiązkach świadczenia na rzecz spółki
pieczęć i podpisy zarządu spółki , które mogą być odtworzone mechanicznie.
7
Sponsorowana emisja akcji.
Termin sprzedaży akcji przez emitenta w drodze publicznej powinien być z góry
określony (nie dłuższy niż 3 miesiące). Jeżeli w tym terminie nie wszystkie akcje
zaoferowane do subskrypcji zostaną objęte, to emisja nie dochodzi do skutku. W celu
uniknięcia takiego niepowodzenia można korzystać z gwarancji świadczonej przez bank
lub inną instytucję finansową. Usługa tego rodzaju świadczona jest przez gwaranta na
podstawie zawartej z emitentem umowy. Ze względu na zakres usług do świadczenia
których zobowiązuje się gwarant, wyróżnia się jego zobowiązania do :



zakupu tylko określonej z góry liczby części emitowanych akcji,
zakupu akcji pozostałych pod koniec emisji, które nie zostały subskrybowane
przez innych inwestorów,
nabycia całkowitej emisji akcji i późniejszej jej sprzedaży na wtórnym rynku.
W przypadku emisji dużych pakietów akcji, pomoc w jej organizacji i
przeprowadzeniu może polegać na utworzeniu syndykatu bankowego tj. Związku banków
które wydzielają odpowiednią, wspólną pulę środków na zakup pełnej emisji. Syndykat z
kolei odsprzedaje akcje innym bankom nie będącym uczestnikami tego porozumienia
oraz firmom maklerskim, które docierają już z ofertami sprzedaży do finalnych
inwestorów lokujących kapitały na rynku pierwotnym. Pośrednictwo wyspecjalizowanych
firm w emisji walorów powoduje określone koszty, ale z kolei zwiększają pewność
powodzenia akcji.
Wartość akcji.
W obrocie akcje występują w postaci (pod względem wartości) :



nominalna,
emisyjna,
bieżąca.
Wartość nominalna podawana jest na akcji i stanowi jednostkę kapitału
akcyjnego. Zarówno przy pierwszej jak i przy następnych emisjach akcje nie mogą być
wydawane przez spółki poniżej ich nominalnej wartości. Wartość emisyjna jest
wielkością, według której oferowane są przez emitenta do nabycia subskrybentom. Może
ona być równa wartości nominalnej lub ją przewyższać. Cenę emisyjną akcji ustala
spółka. Dopuszczalna jest także sprzedaż akcji przez emitenta na podstawie przetargu.
Wartość bieżąca (rynkowa) akcji jest odpowiednikiem ceny jaką w danym okresie
można uzyskać w razie sprzedaży. Na kształtowanie się tej wartości wpływ wywierają :



korzyści, jakie uzyskuje posiadacz akcji,
stopień zaufania ze strony akcjonariuszy,
oceny dotyczące rozwoju ogólnej sytuacji gospodarczej.
W specyficzny sposób określona jest cena bieżąca, po której sprzedawane są
akcje prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych należących do Skarbu Państwa. W
tym przypadku cena bieżąca sprzedawanych akcji ustalana jest :



w drodze przetargu,
na podstawie oferty ogłoszonej publicznie,
w wyniku rokowań prowadzonych na podstawie publicznego zaproszenia do kupna
akcji.
Jednostkowa wartość akcji może ulec zmniejszeniu w wyniku ich podziału (split).
Polega to na obniżeniu jednostkowej wartości nominalnej akcji tj. Zwiększenia ich ilości
bez zmiany wielkości kapitału akcyjnego.
8
Obligacje
Obligacja jest papierem wartościowym, w którym emitent tj. wydawca
potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu
właścicielowi obligacji w ustalonym z góry terminie oraz do zapłaty odsetek. Obligacja
jest więc dla emitenta instrumentem, przy pomocy którego może zaciągnąć pożyczkę
jednocześnie u wielu wierzycieli, często na bardzo długi okres. Dla nabywcy obligacje
stanowią bardzo uproszczoną formę lokowania kapitału, obliczoną na stabilny, z góry
określony dochód. Obligacje dotyczą, pożyczek długoterminowych (do 30-tu lat) oraz
średnioterminowych (do 5-ciu lat). Obecnie jednak najczęściej emitowane są obligacje,
na okresy oscylujące wokół 10-15 lat.
Zbliżonym do obligacji papierem wartościowym są bardziej spotykane renty
terminowe lub wieczyste. Odmianą obligacji są emitowane w niektórych krajach tzw.
Certyfikaty inwestycyjne. Są one dokumentami potwierdzającymi zaciągnięcie pożyczki
na realizację określonego przedsięwzięcia. Zamiast jednak odsetek od kapitału właściciel
certyfikatu partycypuje odpowiednio w zyskach jakie rzeczywiście przynosi dane
przedsięwzięcie. Właściciel certyfikatu nie jest jednak traktowany jako udziałowiec - nie
przysługuje mu prawo do współzarządzania firmą. Specyficzną formą obligacji stanowią
listy zastawne. W okresie międzywojennym były w Polsce dość popularną formą
zaciągnięcia długoterminowych pożyczek przez specjalistyczne banki, a także przez
towarzystwa kredytowe ziemskie lub miejskie.
Od obligacji w ścisłym tego słowa znaczeniu należy odróżnić - weksle skarbowe
oraz bankowe bony lokacyjne. Są to papiery pożyczkowe emitowane przez państwo
(bony, weksle skarbowe) oraz banki (bony) ale o krótkoterminowym charakterze,
sprzedawane nabywcom według cen uwzględniających potrącenie już z góry należnych
odsetek. Kraje wysoko uprzemysłowione wykorzystują obligacje dla pokrywania
powstających deficytów budżetowych i rosnącego długu publicznego. Spłata obligacji,
których termin wykupu już upłyną pokrywana jest wówczas emisją nowych obligacji. Przy
pomocy obligacji, gromadzą także fundusze renomowane banki, towarzystwa
ubezpieczeniowe. Instytucje samorządowe z kolei emitują obligacje przede wszystkim na
realizację przedsięwzięć w dziedzinie rozbudowy infrastruktury.
Klasyfikacja obligacji według rodzajów :





państwowe, zwane również popularnie skarbowymi,
instytucji finansowych (banków, instytucji ubezpieczeniowych, towarzystw
kredytowych),
organów samorządowych lub komunalnych,
przedsiębiorstw o publicznym charakterze (poczta, kolej),
pozostałych przedsiębiorstw i instytucji.
Obligacje emitowane przez państwo są udostępniane nabywcom - podobnie jak
obligacje innych jednostek - na zasadach dobrowolności. Jednak zdarzają się także
obligacje państwowe przymusowe, które na mocy ustawy mają obowiązek nabywać
określone grupy subskrybentów lub z mocy ustawy służą jako obligatoryjny środek
regulowania zobowiązań państwa.
Emitowane przez państwo w różnych okresach obligacje podlegają
niejednokrotnie konsolidacji (zespolenie, zjednoczenie), polegającej na połączeniu kilku
zaciągniętych uprzednio pożyczek w jedna nową. Natomiast występująca czasem
konwersja (odwrócenie) polega na zmianie warunków pożyczek uprzednio zaciągniętej
przez państwo - na inne korzystniejsze dla dłużnika.
9
Ze względu na zasięg emisji można wyodrębnić obligacje :


wewnętrzne tj. Przeznaczone do sprzedaży wyłącznie wewnątrz kraju
zewnętrzne emitowane przeważnie w obcej walucie z wyłącznym lub głównym
przeznaczeniem do ulokowania w innym kraju.
Istotne znaczenie dla nabywcy obligacji może mieć zabezpieczenie przed
skutkami deprecjacji waluty (inflacja) na jaką opiewa dany walor. W tym celu emituje się
czasem obligacje, których wartość nominalna jest indeksowana tzn. Ulega korekcie w
zależności od wahań ogólnego poziomu cen w trybie ustalonym w dokumencie
emisyjnym. Inną formą zabezpieczenia przed skutkami deprecjacji waluty może być
przyjęcie zasady, że stopa okresowo naliczanych odsetek jest zmienna.
Przy klasycznej obligacji wyłącznym dochodem jej właściciela jest
oprocentowanie liczone z reguły według stałej stopy, płatne raz, względnie dwa razy do
roku. Obligacje takie zawierają odpowiedni zestaw kuponów, na podstawie których
następuje wypłata %, albo są one dopisywane corocznie do wartości kapitałowej, przy
uwzględnieniu procentu składanego.
Inną formę korzyści przynoszą właścicielowi obligacje premiowe (loteryjne). W
tym wypadku należne odsetki nie są wypłacane poszczególnym właścicielom obligacji lecz
tworzy się z nich pulę pieniężną, z której wpłaca się wysokie premie dotyczące
wylosowanych obligacji. Uzupełniającą zachętą dla nabywcy obligacji, mogą być
dodatkowe świadczenia do jakich emitent się zobowiązuje w stosunku do właściciela
dokumentu. W specjalne przywileje wyposażone są niejednokrotnie obligacje państwowe.
Mogą one polegać na zwolnieniu od podatku dochodowego.
Wartość i efektywna stopa oprocentowania obligacji.
Oceniając wartość obligacji trzeba rozróżnić przede wszystkim jej wartość
(cenę):



nominalną
emisyjną,
bieżącą.
Nominalna wartość obligacji jest określona przez emitenta i oznacza kwotę
jaką powinien otrzymać posiadacz waloru po upływie terminu jego wykupu. Wartość
nominalna może być stała tzn.nie ulega zmianie w stosunku do wartości ustalonej w
kwocie absolutnej w momencie emisji waloru lub zmienna.
Wartość emisyjna obligacji stanowi jej cenę, według której emitent oferuje ją
subskrybentom (pierwszym nabywcom). Wartość ta może być równa wartości nominalnej
ale nierzadko ustalona jest na niższym lub wyższym poziomie.
Wartość bieżąca obligacji stanowi cenę, po której można walor w danym
momencie kupić lub sprzedać. Wartość ta jest zatem ceną rynkową obligacji, która może
ulegać ciągłej fluktuacji. Na zmiany wartości bieżącej obligacji istotny wpływ wywierają
zmiany stopy procentowej od depozytów bankowych. Posiadacz obligacji inkasuje %
liczone wg określonej stopy % w stosunku do wartości nominalnej waloru. Jeżeli jednak
wartość bieżąca obligacji jest niższa lub wyższa od nominalnej, to przy ocenie aktualnych
korzyści na jakie może liczyć każdy kolejny posiadacz obligacji, kwotę % w skali rocznej
relacjonuje się do sumy, którą zapłacił przy nabyciu waloru tj. do wartości bieżącej. W
rezultacie uzyskuje się stopę bieżącą oprocentowania obligacji.
Posiadacz obligacji, który nabył ją po cenie niższej od nominalnej, po upływie
okresu zwrotu pożyczki przez emitenta otrzyma pełną jej wartość, wyższą od bieżącej. Ta
oczekiwana w przyszłości dodatkowa korzyść odpowiednio zdyskontowana powinna być w
10
wysokości przypadającej na jeden rok doliczona do kwoty rocznych %. Wówczas można
obliczyć tzw. efektywną stopę odsetek.
Zasady emisji i obrotu obligacjami w Polsce.
W 1985 roku stworzono podstawy prawne do emisji obligacji przez państwowe
przedsiębiorstwa, a w 1988 roku generalne zasady emisji, obrotu i wykupu obligacji
zostały uregulowane ustawowo.
Obligacje mogą być emitowane przez :



Skarb Państwa (tzn. Obligacje skarbowe, państwowe),
NBP,
podmioty gospodarcze prowadzące działalność gospodarczą, posiadające
osobowość prawną (S.A., sp. z o.o., spółdzielnia), gminy, związki międzygminne
oraz miasto stołeczne Warszawa.
Emisja obligacji skarbowych jest każdorazowo legalizowana odrębnym
specjalnym upoważnieniem ustawowym Sejmu, zamieszczanym przeważnie w ustawie
budżetowej na dany rok. Uprawnienia do emisji obligacji państwowych przysługują
Ministrowi Finansów.
NBP może emitować obligacje na podstawie prawa bankowego. Ogólnie
obowiązujące przepisy przewidują możliwość emisji obligacji, uwzględniających
przysługujące obligatunoszowi świadczenia pieniężne obejmujące zwrot przez emitenta
należności głównej i ubocznej (%). Ponadto obligacja może być wyposażona w
świadczenia niepieniężne, wśród których mogą wystąpić :



prawo do zmiany obligacji na akcje spółki będącej emitentem (obligacje
zamienne),
prawo do udziału w przyszłych zyskach emitenta (certyfikaty inwestycyjne),
prawo pierwszeństwa do emitowanych w przyszłości akcji spółki zaciągającej
pożyczkę obligacyjną (obligacje z prawem pierwszeństwa).
W celu wyraźnego sprecyzowania ryzyka przez przyszłego subskrybenta ustawa
wyraźnie wyróżnia obligacje :



zabezpieczenie całkowite,
częściowo zabezpieczone,
niezabezpieczone.
Zabezpieczenie całkowite obligacji, obejmujące zarówno równowartości pożyczki
jak i związanych z nią % może wystąpić w następujących formach :



ustanowienie zastawu na majątku emitenta,
gwrancja udzielona przez NBP albo przez inny bank (10 mln ECU),
udzielenie gwarancji przez Skarb Państwa.
Emisja obligacji może mieć charakter :


prywatny - Emisja prywatna występuje w przypadku gdy emitent kieruje swoją
ofertę bezpośrednio do nie więcej niż 300 osób
publiczny - Emisja publiczna ma miejsce wówczas, gdy propozycja nabycia
obligacji skierowana jest do więcej niż 300 osób..
11
Naruszenie przez emitenta ustawowych zasad emisji obligacji powoduje
zagrożenie sankcjami karnymi ( 6 m-cy do 5 lat pozbawienia wolności i grzywna do 5 ml
zł).
Obligacje państwowe w Polsce.
Obecnie głównym emitentem obligacji w Polsce jest Skarb Państwa. Od kilku lat
emituje już systematycznie kilka rodzajów obligacji z których dochód przeznaczony jest
na finansowanie deficytu budżetowego
Systematycznie powtarzane są :


emisje obligacji z terminem wykupu po upływie jednego roku,
po upływie trzech lat od daty emisji.
Odsetki od obligacji jednorocznych wypłacane są łącznie ze zwrotem pożyczki.
Stopę % ustala się w wysokości wskaźnika inflacji występującej w okresie 12 m-cy jakie
upłynęły o miesiąc wcześniej niż data wykupu obligacji, powiększonego o 5 punktów
procentowych.
Odsetki od trzyletnich obligacji wypłacane są co kwartał, a ich stopa procentowa równa
jest rentowności 13 tygodniowych tj. trzymiesięcznych bonów skarbowych powiększonej
przy zastosowaniu współczynnika 1,1.
Czeki
Czek jest to dokument , przy pomocy którego wystawca rozporządza swoimi
środkami pieniężnymi znajdującymi się w banku. Uprawnienie do wystawiania czeków
wymaga uprzedniego porozumienia klienta z bankiem, upoważniającego do takiego
sposobu dysponowania zdeponowanymi w nim środkami pieniężnymi.<
Elementy składowe czeku.
Zgodnie z polskim ustawodawstwem czek powinien zawierać elementy:






nazwę czeku,
kwotę , jaka ma być wypłacona, podaje się w ujęciu liczbowym i słownie,
osobę, która ma wypłacić kwotę oznaczoną na czeku - może nią być bank,
miejsce płatności czeku może być podana jednoznacznie tj. wskazywać dokładnie
dzień,
nazwę miesiąca i rok,
podpis wystawcy powinien być złożony własnoręcznie.
Czek, który jest wystawiony z opuszczeniem niektórych elementów albo
zawierający jedynie podpis osoby upoważnionej do dysponowania rachunkiem w banku
określony jest mianem niezupełnego lub in blanco.
Rodzaje czeków.
W zależności od sposobu określenia remitenta wyróżnia się czeki:


imienne tzn. zawierające nazwisko remitenta,
na okaziciela.
Uwzględniając różne formy obrotu czekowego można czeki podzielić na:
12






czek
czek
czek
czek
czek
czek
zwykły (kasowy lub gotówkowy),
rozrachunkowy,
potwierdzony,
bankierski,
zakreślony,
turystyczny (podróżny) - surogat gotówki.
W zależności od miejsca wystawienia i płatności może wyodrębnić czeki:




miejscowe tj. płatne w tej samej miejscowości, w której je wystawiono
zamiejscowe tj. przeznaczone do zrealizowania w innych miejscowościach
krajowe tj. wystawione w Polsce
zagraniczne tj. wystawione w innych krajach.
Zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce czek powinien być przedłożony
trasatowi do zapłaty licząc od dnia wystawienia:



10 dni w przypadku czeków krajowych
20 dni jeżeli czek wystawiono w innym kraju, niż kraj w którym jest płatny, ale
miejsce wystawienia i płatności położone są w tej samej części świata
70 dni, jeżeli miejsca płatności i wystawienia czeku znajdują się w różnych krajach
położonych w różnych częściach świata.
Spółka z o.o.






Spółka kapitałowa - jest formą pośrednią między spółką akcyjną, jako czystym
typem spółki kapitałowej, a spółką jawną czy komandytową
Uregulowana w k.h. ( art. 158 - 306 )
Organizacja o strukturze korporacyjnej posiadająca osobowość prawną ( osoba
prawna - od momentu wpisania do rejestru handlowego ), powoływana w celach
gospodarczych
Wyposażona w utworzony z wkładów wspólników kapitał zakładowy, podzielony na
udziały
Odpowiada za zobowiązania wobec wierzycieli wyłącznie majątkiem własnym (
wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania ).
Ma elementy osobowe:
1. ściślejszy związek między wspólnikiem a spółką
2. indywidualne prawo kontroli przysługujące wspólnikom - art.205
3. ograniczenie możliwości zbywania udziałów
4. zachowanie przez wspólników kontroli w zakresie zmian stanu osobowego,
uczestników spółki ( przystępujących ).
CECHY SPÓŁKI Z O.O.:
1. spółka z o.o. występuje pod własną firmą. Jako korporacja posiada organ
ustawodawczy, którym jest zarząd spółki
2. spółka z o.o. może być tworzona wyłącznie w celach gospodarczych niekoniecznie
zarobkowych.
13
WYRÓŻNIAMY:
1. spółki zwykłe › te, które składają się z dwóch lub więcej wspólników - spółki
zwykłe jednoosobowe (jedynym wspólnikiem nie może być inna jednoosobowa
spółka z o.o.)
2. spółki maklerskie
3. spółki prowadzące działalność brokerską
4. spółki z udziałem zagranicznym
CZYNNOŚCI KONIECZNE DO POWSTANIA SPÓŁKI Z O.O.
1. zawarcie umowy spółki (w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności)
2. wniesienie całego kapitału zakładowego (różnica w stosunku do spółki akcyjnej)
3. ustanowienie władz spółki (ta czynność nie jest niezbędna, kiedy władze zostały
ustalone w umowie)
4. wpis do Rejestru Handlowego. Przez zarejestrowanie spółka nabywa osobowość
prawną › wpis ma charakter konstytutywny.
W czasie 6 miesięcy od daty zawarcia umowy zgłaszamy do zarejestrowania. Jeżeli tego
nie dokonamy to umowa traci moc obowiązującą.
KAPITAŁ ZAKŁADOWY SPÓŁKI Z O.O.
Kapitał zakładowy jest to ustalona w umowie spółki wielkość liczbowa wyrażona
w złotych polskich, która stanowi sumę wartości nominalnych udziałów.
Kapitał zakładowy ujmowany jest po stronie pasywów w bilansie spółki.
Jeżeli kapitał zakładowy został pokryty z nadwyżką to nadwyżka wchodzi do
funduszy zapasowych spółki. Jeżeli nie został pokryty w całości, spółka będzie miała
roszczenie. Minimum kapitału zakładowego wynosi 4000 zł.
KAPITAŁ ZAKŁADOWY A KAPITAŁ WNIESIONY
Kapitał zakładowy element pasywów w bilansie spółki, wielkość liczbowa. Jest to
pewien zapis.
Kapitał wniesiony to łączna wielkość rocznie przekazywanych spółce pieniędzy i
praw majątkowych.
Dopuszczalne jest wniesienie wkładu (aportu) niedoszacowanego tzn.
Wycenionego poniżej rzeczywistej wartości
Niedopuszczalne jest zawyżenie wartości aportu.
KAPITAŁ ZAKŁADOWY A MAJĄTEK SPÓŁKI
Kapitał zakładowy - jest to wartość stała ustalona w umowie
Majątek spółki - jest to wartość zmienna. Jest to suma praw oraz innych składników
majątkowych posiadających wartość ekonomiczną (np. renoma, tajemnice spółki).
Majątek spółki obciążają zobowiązania spółki.
Majątek - jest to różnica między aktywami a zobowiązaniami spółki.
KAPITAŁ ZAKŁADOWY SPÓŁKI Z O.O.
Kapitał zakładowy jest to ustalona w umowie spółki wielkość liczbowa wyrażona
w złotych polskich, która stanowi sumę wartości nominalnych udziałów.
Kapitał zakładowy ujmowany jest po stronie pasywów w bilansie spółki.
Jeżeli kapitał zakładowy został pokryty z nadwyżką to nadwyżka wchodzi do
funduszy zapasowych spółki. Jeżeli nie został pokryty w całości, spółka będzie miała
roszczenie. Minimum kapitału zakładowego wynosi 4000 zł.
14
KAPITAŁ ZAKŁADOWY A KAPITAŁ WNIESIONY
Kapitał zakładowy element pasywów w bilansie spółki, wielkość liczbowa. Jest to
pewien zapis.
Kapitał wniesiony to łączna wielkość rocznie przekazywanych spółce pieniędzy i
praw majątkowych.
Dopuszczalne jest wniesienie wkładu (aportu) niedoszacowanego tzn.
Wycenionego poniżej rzeczywistej wartości
Niedopuszczalne jest zawyżenie wartości aportu.
KAPITAŁ ZAKŁADOWY A MAJĄTEK SPÓŁKI
Kapitał zakładowy - jest to wartość stała ustalona w umowie.
Majątek spółki - jest to wartość zmienna. Jest to suma praw oraz innych
składników majątkowych posiadających wartość ekonomiczną (np. renoma, tajemnice
spółki).
Majątek spółki obciążają zobowiązania spółki.
Majątek - jest to różnica między aktywami a zobowiązaniami spółki.
PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
Może nastąpić w trybie zmiany umowy spółki, bądź też na podstawie
dotychczasowych jej postanowień.
Zasady związane z podwyższeniem:
Objęcie udziału lub udziału nowoutworzonego w wyniku podwyższenia kapitału
zakładowego wymaga złożenia oświadczenia przez osobę obejmującą udział lub udziały
oraz oświadczenia co do sposobu pokrycia udziałów wkładem pieniężnym lub
niepieniężnym (aportem).
Jeżeli udział obejmuje nowy wspólnik to oświadczenie powinno obejmować:
1. przystąpienie do spółki na zasadzie umowy spółki
2. objęcie udziału w oznaczonej wielkości
punkty 1 i 2 forma aktu notarialnego
Podwyższenie kapitału zakładowego zgłasza do Sądu Rejestrowego zarząd.
Podwyższenie staje się w pełni skuteczne z momentem wpisu do Rejestru
Handlowego. Podwyższenie może też nastąpić przez przesunięcie okresowej kwoty z
kapitału zapasowego lub rezerwowego spółki do kapitału zakładowego. W tym wypadku
wspólnicy obejmują podwyższone udziały w stosunku do posiadanych udziałów.
Nie można podwyższać kapitału zakładowego poprzez jego rewaloryzację.
OBNIŻENIE KAPITAŁU:



następuje zawsze w trybie umowy spółki - wymaga aktu notarialnego
uchwała o obniżeniu musi zawierać określone kwoty o jakie kapitał ma być
obniżony jak również wskazywać sposób obniżenia:
o określone udziały ulegają umorzeniu i kapitał zakładowy obniża się o
wartość nominalną
o zmniejszenie wartości nominalnej udziału
o pomniejszenie kapitału zakładowego o sumę strat poniesionych przez
spółkę w danym roku obrachunkowym ( wszystkie udziały podlegają
obniżeniu )
o uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego zarząd spółki ogłasza w Monitorze
Sądowym i Gospodarczym oraz w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki z
15
wezwaniem wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwu w ciągu trzech miesięcy od
daty ogłoszenia, jeżeli nie zgadzają się na obniżenie.
UDZIAŁY
Wspólnik wnosi wkład, a w zamian otrzymuje udziały.


to: cząstka kapitału zakładowego - wielkość liczbowa w zł. (minimum ustawowe
50 zł.)
ogół praw i obowiązków wspólnika wynikających z jego uczestnictwa w spółce.
Zasadę objęcia udziału powinna określać umowa spółki.


jeżeli wspólnicy mogą mieć tylko po jednym udziale wówczas w spółce mogą być
udziały o różnej wielkości - dopuszczalna jest zbycie części udziału ( wynika z
umowy )
wspólnicy mogą mieć więcej niż po jednym udziale, wówczas wszystkie udziały w
spółce muszą być równe i niepodzielne.
Udział jako prawo udziałowe.




niedopuszczalny jest obrót poszczególnymi uprawnieniami wspólnika
z udziałem może być związany obowiązek powtarzających się świadczeń
niepieniężnych ( wyraźnie musi to precyzować umowa ) i wynagrodzenie za takie
świadczenia powinno być płacone nawet wówczas, gdy bilans spółki nie wykazuje
czystego zysku.
z udziałem może być powiązany obowiązek dopłat w granicach liczbowo
oznaczonej wysokości w stosunku do udziałów. Te dopłaty nie powiększają
dotychczasowych udziałów ( stanowią część majątku spółki i mogą być w zasadzie
zawsze wycofane ).
udział rozumiany jako prawo udziałowe jest niepodzielny ( gdy uprawnionych do
udziału jest kilka osób to udział przysługuje im wspólnie.
Możliwe jest ustanowienie udziałów uprzywilejowanych.
Rodzaje udziałów:







równe
gotówkowe
zwykłe
związane z obowiązkiem świadczeń niepieniężnych
nierówne
aportowe
uprzywilejowane
Udziały uprzywilejowane dzielimy:




uprzywilejowane
uprzywilejowane
uprzywilejowane
likwidacji;
uprzywilejowane
co do dywidendy;
co do głosu;
co do pierwszeństwa przy podziale majątku spółki w razie jej
co do pierwszeństwa objęcia nowych udziałów;
Uprzywilejowane udziały należy odróżnić od szczególnych korzyści przyznanych
wspólnikowi.
16
Zbycie udziałów:


udziały są zbywalne
umowa spółki może ograniczyć zbycie udziałów ( tylko umowa! )
Ograniczenie - gdy wymagana jest zgoda spółki zezwolenia na zbycie udziałów
udziela zarząd, chyba, że umowa stanowi inaczej. Zezwolenie w formie pisemnej dla
celów dowodowych. Zbycie w formie pisemnej pod rygorem nieważności. W razie
odmowy udzielenia zgody w spółce służy prawo zwrócenia się do sądu rejestrowego o
zezwolenie na zbycie udziałów. Spółka może wyznaczyć w terminie wyznaczonym przez
sąd innego nabywcę.
SPÓŁKA JAKO OSOBA PRAWNA:
Całkowicie odrębna od założycieli jednostka, ma własny majątek, posiada
zdolność prawną, wekslową, czekową, działa przez własne organy.
PRAWO WSPÓLNIKÓW:
PRAWO KORPORACYJNE - CZŁONKOWSKIE
1. indywidualne prawo kontroli
o przysługujące wspólnikowi, wspólnik może w każdym czasie przeglądać
księgi, dokumenty spółki, dla własnego użytku sporządzić bilans, może
żądać wyjaśnień od zarządu spółki. Umowa może wyłączyć to prawo kiedy
działa rada nadzorcza lub komisja rewizyjna ( nie można wyłączyć prawa
wspólników mniejszościowych )
2. prawo do współdecydowania o spółce
3. prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników ( nie można pozbawić tego prawa )
4. prawo głosu
o podstawowe prawo wspólnika o charakterze korporacyjnym. Jeżeli umowa
spółki nie stanowi inaczej na każde pełne 10 zł. Udziału przypada 1 głos.
Każdy wspólnik musi posiadać przynajmniej jeden głos. Można pozbawić
wspólnika głosu tylko w wyraźnie określonych przepisach k.h.
5. prawo do informacji o stanie spraw spółki
o wykonywane zazwyczaj przy okazji zgromadzenia wspólników niezależnie
od prawa do indywidualnej kontroli
6. prawo zaskarżania uchwał
7. prawo dochodzenia roszczeń spółki
o warunek bezczynność spółki
PRAWO MAJĄTKOWE
1. prawo do zysku bilansowego ( dywidendy )
o wspólnicy mają prawo do czystego zysku wynikającego z rocznego bilansu
o ile w myśl umowy spółki zysk ten nie został wyłączony z podziału
o umowa spółki może przewidywać, że rozporządzenie czystym zyskiem
nastąpi na podstawie uchwały wspólników
o jeżeli umowa nie stanowi inaczej zysk dzieli się w stosunku do udziału
o nie jest możliwe zbycie prawa do zysku bez jednoczesnego zbycia udziałów
w spółce
2. prawo do umorzenia udziału
3. prawo do kwoty likwidacyjnej ( w razie rozwiązania i likwidacji spółki )
4. prawo do szczególnych korzyści
Między obu grupami praw istnieje funkcjonalny związek - pierwsze służą
prawidłowej realizacji drugich.
17
WŁADZE SPÓŁKI
I.
II.
III.
zgromadzenie wspólników
rada nadzorcza i komisja rewizyjna
zarząd spółki






Zarząd jest organem wykonawczym spółki:
o reprezentowanie spółki
o oprowadzenie jej spraw.
Zarząd może być jednoosobowy lub wieloosobowy.
Do zarządu mogą być powoływani wspólnicy jak i osoby spoza ich granic.
Umowa decyduje kto ustanawia członków zarządu, jeśli umowa nie stanowi to
ustanawiają wspólnicy uchwałą. Członkowie zarządu mogą być w każdej chwili
odwołani.
Zarząd reprezentuje spółką w sądzie i poza sądem. Prawo członka zarządu do
reprezentowania rozciąga się na wszystkie czynności sądowe i poza sądowe
związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa handlowego, w tym również zbywania
i obciążania nieruchomości, a także ustanowienie i odwoływanie prokury.
W zarządzie wieloosobowym, sposób reprezentowania określa umowa spółki.
Jeżeli brak jest postanowień umowy, wówczas w zakresie reprezentacji czynnej
wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu bądź jednego członka
zarządu z prokurentem.
PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI (jeżeli umowa nie stanowi inaczej):
1. Każdy członek ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki
2. Samodzielnie może prowadzić czynności nie przekraczające zakresu zwykłych
czynności spółki, ponad zwykły zarząd - uchwała wspólników, bezwzględna
większość głosów
3. Ustanowienie prokury wymaka zgody wszystkich członków zarządu ( odwołać
może każdy członek ).
Może być Rada nadzorcza lub komisja rewizyjna albo obie rady łącznie, bo organy
kontrolne są fakultatywne - nie muszą występować. ( muszą, gdy kapitał 25 tys. i 50
wspólników )
Rada nadzorcza - przynajmniej 3 członków wybieranych uchwałą wspólników. Umowa
spółki może ustanowić inny sposób powołania rady. Powołuje się ją na rok, o ile umowa
spółki nie stanowi inaczej. Członkowie rady mogą być w każdej chwili odwołani.
Komisja rewizyjna - składa się przynajmniej z 3 członków powoływanych i
odwoływanych na tych samych zasadach co członkowie rady nadzorczej.
Zgromadzenie wspólników



najwyższy organ w spółce
uchwały wspólników zapadają na zgromadzeniu wspólników ( bez odbycia
zgromadzenia mogą być podjęte jeśli wszyscy wspólnicy wyrażają na piśmie
zgodę na postanowienie, które ma być podjęte, bądź też wyrażą zgodę na
pisemne głosowanie.
może być zwyczajne i nadzwyczajne:
zwyczajne- w ciągu 6 m-cy po upływie każdego roku obrotowego. Jego
przedmiotem jest:
18
o
o
o
o
Rozpatrzenie i zatwierdzenie bilansu oraz rachunku zysków i strat za rok
ubiegły.
Podjęcie uchwały o podziale zysków lub pokryciu strat o ile umowa spółki o
ile umowa spółki przekazuje to do kompetencji zgromadzenia wspólników.
( art..221 )
Udzielenie władzom spółki absolutorium z wykonania przez nich
obowiązków ( w tych sprawach nie wolno głosować pisemnie - głosowanie
osobiste ).
Sprawy inne.
nadzwyczajne
o
o
( art.224 ) zwołuje się w przypadkach oznaczonych w k.h. lub umowie
spółki, a ponadto, gdy właściwy organ lub osoba uprawniona do zwołania
zgromadzenia uzna to za wskazane.
zgromadzenie zwołuje zarząd spółki, a w pewnych przypadkach Rada
Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna. Ponadto umowa spółki może przyznać
takie uprawnienie innym osobom.
ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA SPÓŁKI Z O.O.
PRZYCZYNY:





przewidziane w samej umowie spółki ( np. gdy zawarta na czas określony lub dla
osiągnięcia celu gospodarczego )
uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki ( stwierdzone protokołem notarialnym
tak, jak umowa spółki ) podobnie w przeniesieniu spółki za granicę
ogłoszenie upadłości spółki
wyrok sądu o rozwiązaniu spółki
i inne
Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji ( obligatoryjne ) W czasie
likwidacji spółka zachowuje osobowość prawną. Firma spółki jest ta sama tylko z
dodatkiem "w likwidacji"
LIKWIDATOR:


członkowie zarządu ( zarządzenie, ustawa k.h. ), chyba, że umowa spółki bądź
uchwała wspólników wskazuje inne osoby.
gdy sąd orzeka o rozwiązaniu spółki może ustanowić likwidatorów ( sądowych )
PROCEDURA LIKWIDACJI:



zakończenie bieżących interesów spółki ( bilans likwidacji, spłata zobowiązań itp. )
w czasie likwidacji prokura wygasa, a nowa nie może być ustanowiona.
Z momentem zakończenia likwidacji zgłaszają do rejestru handlowego i z
wykreśleniem z rejestracji ustaje osobowość prawna.
WYŁĄCZENIE WSPÓLNIKA
Może nastąpić z ważnych przyczyn orzeczeniem sądu na żądanie wszystkich
pozostałych wspólników byleby udziały wspólników żądających wyłączenia przedstawiały
więcej niż połowę kapitału zakładowego.
19
UMOWA SPÓŁKI



może przyznawać prawo wystąpienia z powództwem mniejszej liczbie wspólników
pod warunkiem jednak, że ich udziały przedstawiają więcej niż połowę kapitału
zakładowego.
udział wspólnika powinien być przejęty przez innych wspólników lub osoby trzecie
cenę ustala rząd ( przejęcie wkładów ).
ŁĄCZENIE SIĘ SPÓŁEK


przez przeniesienie całego majątku spółki na inną spółkę w zamian za udziały,
które spółka przejmująca przyznaje wspólnikom spółki przejętej
przez zawiązanie nowej spółki z o.o., na którą przechodzi majątek wszystkich
łączących się spółek w zamian za udziały w nowej spółce ( wspólnicy łączących się
spółek zawierają umowę nowej spółki. Wpis tej nowej spółki do rejestru
handlowego dokonany będzie równocześnie z przejęciem spółek przejętych ).
Spółka akcyjna
SPÓŁKA AKCYJNA
Jest organizacją prywatno-prawną o strukturze korporacyjnej. Powoływana w
dowolnym celu prawnie dozwolonym mającym osobowość prawną, posiadająca
utworzony z wkładów akcjonariuszy i ustalony w statucie spółki kapitał akcyjny
podzielony na akcje o równej wartości nominalnej, odpowiadająca za swoje zobowiązania
wobec wierzycieli wyłącznie własnym majątkiem (wyłączna odpowiedzialność
akcjonariuszy).











to "najczystsza" postać spółki kapitałowej, uregulowana w k.h.
pocz. XV i XVI w, ale prototypem były kampanie brytyjskie w XII w.
może być jako jedyna założona w dowolnym celu (politycznym, charytatywnym)
innym niż gospodarczy,
najpóźniej w momencie rejestracji spółka powinna dysponować przedsiębiorstwem
i mieć firmę ( gdy ma cel gospodarczy )
znaczna liczba przepisów o charakterze bezwzględnie obowiązującym (ponieważ
jest dość luźny związek akcjonariusza ze spółką, a one zapewniają bezpieczeństwo
akcjonariusza ),
to osoba prawna (nabywa prawa z momentem zarejestrowania - wpis ma
charakter konstytutywny),
działa za pośrednictwem swoich organów i reprezentowana jest przez zarząd,
wyjątkowo radę nadzorczą, czy też kuratora (mogą też być prokurenci albo
pełnomocnicy),
ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych,
ma zdolność wekslową, czekową,
może być podmiotem w postępowaniu układowym i upadłościowym,
może być wpisana do księgi wieczystej ( nieruchomości ) jako podmiot praw i
obowiązków.
SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ A SPÓŁKA AKCYJNA:
Spółka z o.o.
Spółka akcyjna
1. ma wiele atrybutów sp. osobowej,
1. brak tych elementów,
20
2. ma prawo kontroli składu osobowego
przez możliwość ograniczenia zbycia
udziałów lub ich zastawienia,
3. udział nie jest parametrem wartościowym
(spółka nie może wystawić dokumentu na
okaziciela lub na zlecenie),
2. akcje są zbywalne (szczególnie
akcje na okaziciela anonimowość akcjonariusza ),
3. akcja - to papier wartościowy.
ZAŁOŻENIE SPÓŁKI:
1. przez samych założycieli lub łącznie z osobami trzecimi ( założenie łączne
lub jednoczesne )
w formie aktu notarialnego wyrażają zgodę na powstanie spółki i treść statutu.
Jeżeli występują osoby trzecie to musi wystąpić to za zgodą założycieli w statucie
lub akcie notarialnym. Osoby trzecie nie są założycielami - nie mają ich
obowiązków, ani uprawnień założycieli.
2. lub przez subskrypcję akcji ( założenie sukcesywne ), czyli zapisywanie się
na akcję w wyniku publicznych ogłoszeń - prospektów ( inaczej niż w spółce z o.o.
).
Zawiązanie spółki w tym trybie wymaga:







publicznego ogłoszenia statutu,
złożenia przez założycieli do depozytu sądowego kaucji 5% kapitału akcyjnego.
Ogłoszenia publicznego prospektów
Zebrania zapisów na akcje w dwóch egzemplarzach ( dla subskrybenta i dla spółki
)
Przydziału akcji subskrybentom w ciągu 2 tygodni od upływu terminu zamknięcia
subskrypcji (pod warunkiem, że wszystkie akcje zostały subskrybowane i
należycie opłacone)
Zwołanie przez założycieli zgromadzenia organizacyjnego do 2 miesięcy od daty
zamknięcia subskrypcji
Zgłoszenie spółki przez zarząd w rejestrze handlowym w rejestrze handlowym w
ciągu 3 miesięcy od sporządzenia statutu ( wtedy spółka nabywa osobowość
prawną).
Działający w imieniu spółki przed jej zarejestrowaniem odpowiadają osobiście i
solidarnie jak wspólnicy spółki cywilnej. W razie uchybień przy zakładaniu spółki trzeba je
usunąć, a w razie opieszałości sąd rejestrowy maże ją rozwiązać w ciągu 5 lat od
zarejestrowania. Rejestracja - konstruktywna i uzdrawiająca ( sanująca ). Po
zarejestrowaniu zarząd powinien w ciągu 2 tygodni złożyć w odpowiednim resorcie np.
Ministerstwie Gospodarki dokumenty założycielskie i podać sąd, w którym rejestrowano.
Zapisy i wpłaty na akcje mogą być w NBP i innych bankach mających zezwolenie
Ministra Finansów. Nieważny jest zapis na akcje pod warunkiem lub z zastrzeżeniem.
Termin zapisywania na akcje - do 3 miesięcy od dnia otwarcia subskrypcji Jeżeli w
oznaczonym terminie wszystkie akcje nie zostaną subskrybowane i należycie opłacone to
założyciele publicznie powiadamiają w pismach ( tam gdzie ogłaszali ), że spółką uważa
się za niedoszłą do skutku oraz wzywają do odbioru wpłaconych kwot.
Założycieli spółki akcyjnej ( art.308 )powinno być przynajmniej trzech z
wyjątkiem, gdy założycielem jest Skarb Państwa, gmina lub związek międzygminny (
jednoosobowa spółka akcyjna ).
21
POWSTANIE SPÓŁKI AKCYJNEJ:






określenie celu działalności
sporządzenie statutu spółki - akt notarialny
uzyskanie koncesji - o ile jest wymagana
powołanie organów spółki
zapewnienie min. kapitału akcyjnego
wpis do rejestru handlowego
System powstawania spółek akcyjnych - normatywny ( rejestracyjny,
meldunkowy ). Czasem, gdy wynika to z przepisów szczególnych założyciele muszą
uzyskać koncesję.
Przy założeniu sukcesywnym ( przez subskrypcję ) pierwsze władze spółki:
zarząd i radę nadzorczą lub komisję rewizyjną ( lub gdy statut tak stanowi - obie władze
łącznie ) powołuje zgromadzenie organizacyjne założycieli spółki.
Z chwilą sporządzenia aktów zawiązania spółki zarząd musi zgłosić ją do rejestru
handlowego.
NIE MA UMOWY SPÓŁKI AKCYJNEJ, LECZ
STATUT SPÓŁKI AKCYJNEJ
Statut:



jest konieczny,
powinien być w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności)
oraz powinien zawierać obligatoryjną treść określoną w art.309 k.h.
Sporządzają go założyciela spółki. Powinien zawierać:
firmę i siedzibę spółki oraz założycieli, przedmiot działalności, czas trwania, wysokość i
sposób zebrania kapitału akcyjnego, nominalną wartość i rodzaj akcji ( imienne, czy na
okaziciela ), organizację władz itd..
Zmiana Statutu
Większością 3/4 głosów ( zmiany świadczeń lub praw akcjonariuszy wymagają ich
zgody ). Skuteczność uchwały o zmianie statutu zależy od jej zarejestrowania. Wpis do
rejestru ma charakter konstytutywny. Szczególny rodzaj zmiany to podwyższenie i
obniżenie kapitału.
KAPITAŁ AKCYJNY:







fundusz zaspokojenia wierzycieli i podstawa zdolności kredytowej spółki
ustalona w statucie spółki akcyjnej określona wielkość jednostek pieniężnych w
złotych, która stanowi sumę wielkości nominalnych wszystkich akcji wspólników
(jest to wartość liczbowa ujmowana w bilansie po stronie pasywów )
min. ustawowe kapitału akcyjnego: 100 tys. zł,
jeżeli kapitał akcyjny został opłacony w części, spółka ma ujmowane w bilansie po
stronie aktywów roszczenie o zapłatę pozostałej kwoty, ( zysk - gdy aktywa
przewyższają wszystkie, łącznie z kapitałem akcyjnym pasywa )
jeżeli został pokryty z nadwyżką, to kwota nadwyżki jest przekazana do funduszy
zapasowych spółki,
kapitał akcyjny dzieli się na AKCJE O RÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ,
przed zarejestrowaniem spółki efektywnie powinny być wniesione do
spółki zadeklarowane aporty, ponadto przynajmniej 1/4 części wkładu
22

pieniężnego każdego akcjonariusza zobowiązanego do wniesienia
gotówki ( gotowizny ) - art.311 ( w spółce akcyjnej - aporty w całości,
wkłady pieniężne - 2/4 ; w spółce z o.o. - aporty i wkłady pieniężne w
całości )
każda zmiana kapitału akcyjnego stanowi zmianę statusu i wymaga
uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością 3/4 głosów.
PODWYŻSZENIE KAPITAŁU AKCYJNEGO:


możliwe jest przesunięcie środków z funduszy zapasowych lub rezerwowych do
kapitału akcyjnego, bądź też pokrycie podwyższenia z części zysku netto spółki to, gdy brak zapisu (całość akcji przypada dotychczasowym akcjonariuszom
proporcjonalnie do ilości już posiadanych akcji, zob. akcje gratisowe ),
drugi tryb podwyższenia uregulowany jest w k.h., podwyższenie uchwałą podjętą
większością 3 głosów.
Podwyższenie kapitału akcyjnego musi być ujęte w porządku obrad walnego
zgromadzenia. Nowa emisja akcji może być dokonana dopiero po całkowitym
wpłaceniu dotychczasowego kapitału akcyjnego. Jeżeli statut lub uchwała o
podwyższeniu nie stanowią inaczej, to dotychczasowi akcjonariusze mają prawo
pierwszeństwa w objęciu nowych akcji w stosunku do już posiadanych, tzw.
prawo poboru akcji ( można go pozbawić większością 2/3 głosów ).
POOBNIŻENIE KAPITAŁU AKCYJNEGO:




może być dokonane przez zmniejszenie nominalnej wartości wszystkich akcji lub
umorzenie części akcji (przewidziane w statucie ).
uchwała o obniżeniu powinna określić kwotę o jaką uległ obniżeniu kapitał akcyjny
i wskazywać sposób umorzenia ( w umorzeniu powinna precyzować liczbę akcji
umorzonych).
Zarząd musi to ogłosić to publicznie, bo wierzyciele mogą wnieść zażalenie. "Ci co
wniosą sprzeciw powinni być przez spółkę zaspokojeni i zabezpieczeni." !!!
Wskutek zmiany nominalnej wartości akcji może okazać się konieczne ich
ostemplowanie lub wymiana.
Min. Ustawowe wartości akcji to 1 zł.
AKCJA W SPÓŁCE AKCYJNEJ:




to ułamkowa część kapitału akcyjnego ( musi to być wyrażone w zł., a nie w
ułamku - wartość nominalna ),
to prawo udziałowe ( prawo członka ),
to papier wartościowy imienny lub na okaziciela,
w k.h. określona jest treść akcji, art.339
WARTOŚĆ NOMINALNA AKCJI:


to kapitał akcyjny podzielony przez liczbę akcji
miernik:
o majątkowych uprawnień wspólników;
o podziału dywidendy i kwoty likwidacyjnej.
CENA EMISJI AKCJI:


cena po jakiej wydaje się akcje przy zawiązywaniu spółki lub
podwyższeniu kapitału akcyjnego.
nie może być niższa od wartości nominalnej akcji
23
KURS AKCJI:


wykładnik aktualnych stosunków majątkowych spółki
może być wyższy lub niższy od wartości nominalnej akcji
RODZAJE AKCJI:
1. ze względu na formę:
o imienne - zbycie akcji przez wręczenie akcji + adnotacja
(przeniesienie prawa) na samej akcji lub odmiennym dokumencie;
mogą być wydawane przed pełną wpłatą kapitału akcyjnego;
związane z obowiązkiem periodycznych świadczeń niepieniężnych.
o na okaziciela - zbycie przez wręczenie akcji. Nie mogą być wydane
przed pełną wpłatą przypadającej na nie części kapitału akcyjnego.
W razie częściowej wpłaty wydaje się tzw. świadectwo
tymczasowe jako surogat przyszłego dokumentu akcyjnego.
W walnym zgromadzeniu posiadacz akcji na okaziciela może brać
udział wówczas, jeżeli akcja zostanie złożona w spółce ( lub u notariusza,
bądź w instytucji kredytowej ) przynajmniej na tydzień przed terminem
walnego zgromadzenia i nie będzie odebrana do zakończenia obrad tegoż
zgromadzenia.
Posiadacze akcji imiennej i świadectw tymczasowych mogą brać
udział, gdy tydzień przed wpisze się do księgi akcyjnej. Generalnie na
żądanie akcjonariusza można zamieniać akcje imienne na akcje na
okaziciela (i na odwrót) chyba, że prawo i statut stanowią inaczej.
2. sposób pokrycia akcji:
o akcje gotówkowe - w chwili ich wydania pokryte co najmniej 1
nominalnej wartości akcji ,
o akcje aportowe - wydane w zamian za wkłady niepieniężne (
aporty ) powinny zostać imiennymi do chwili zatwierdzenia przez
walne zgromadzenie sprawozdania i rachunku za drugi rok
obrotowy i w ciągu tego czasu nie mogą być zbywane ani
zastawiane.
3. ze względu na rozmiar obowiązków i uprawnień
o akcje zwykłe - nie zawierają szczególnych uprawnień ( mogą być
imienne lub na okaziciela ),
o akcje użytkowe ( zobacz dalej )
o akcje uprzywilejowane (pierwszeństwa) - mogą być wydawane
jeżeli statut spółki tak stanowi ( statut musi określać na czym
polegają te specjalne uprawnienia ). Wydawane przy związywaniu
spółki , przy podwyższeniu kapitału akcyjnego w drodze nowej
emisji akcji oraz bez podwyższenia, ale za dopłatą, która wpływa
do kapitału zapasowego w drodze wymiany akcji zwykłych na
uprzywilejowane.
Uprzywilejowanie co do:
o
o
o
głosu,
dywidendy,
podziału majątku w razie likwidacji sp.,
24
o
o
o
o
co do pierwszeństwa umorzenia i zmiany na akcję użytkową,
prawa zwoływania samodzielnie walnego zgromadzenia,
prawa wyznaczania członków zarządu lub rady nadzorczej,
inne.
Akcja uprzywilejowana co do głosu powinna być imienna. Statut
uprzywilejowanie takiej akcji może zależeć od spełnienia pewnych
warunków ( jednej akcji można przyznać nie więcej niż 5 głosów ).
Akcja uprzywilejowana co do dywidendy - daje prawo do tzw.
dywidendy kumulowanej, tzn., że jeżeli nie wpłacono w latach
poprzednich dywidendy, można ją wypłacić z czystego zysku lat
następnych (najwyżej w granicach do pięciu lat).
AKCJE ZWIĄZANE Z OBOWIĄZKIEM POWTARZAJĄCYCH SIĘ ŚWIADCZEŃ
NIEPIENIĘŻNYCH
(np. zobowiązań dostarczenia spółce surowców) - zawsze akcja imienna.
Nie można tej akcji przenieść bez zezwolenia spółki. Za owe świadczenia jest
wynagrodzenie.
AKCJA UŻYTKOWA ( upośledzona )





jako jedyna nie posiada określonej wartości nominalnej
wydana jest za akcje umorzoną.
Jest to surogat wynagrodzenia na rzecz właściciela akcji umorzonej.
Wydanie tej akcji może nastąpić w zamian za akcję umorzoną w drodze
losowania.
Mogą być wydane we wszystkich wypadkach umorzenia akcji.
W praktyce wydawane, gdy zachodzi potrzeba systematycznej spłaty
wspólników z uwagi na ograniczoną w czasie działalność spółki.
Treść uprawnień wynikająca z tej akcji:


uprawnienia majątkowe ograniczone co do dywidendy (ograniczone co do
max wysokości dywidendy) , oraz podziału nadwyżki majątku spółki
(przez ustanowienie prawa pierwszeństwa zaspokojenia praw co do
dywidendy i majątku likwidacyjnego spółki na rzecz właściciela akcji nie
umorzonych - upośledzenie ). Czyli "w podziale dywidendy uczestniczą
dopiero wtedy, gdy została ona wypłacona akcjom , które nie zostały
umorzone. W podziale majątku uczestniczą po pokryciu wartości
nominalnej akcji nie umorzonych."
Przysługują takie sama uprawnienia co akcji zwykłej, w praktyce jednak
chodzi tu o prawo głosu, prawo zaskarżanie uchwał, prawo dochodzenia
roszczeń na rzecz spółki.
ŚWIADECTWA TYMCZASOWE ( statut musi to przewidywać ):

akcje na okaziciela nie mogą być wydane przed pełną wpłatą, na dowód
częściowej wpłaty należy wydać imienne ( zawsze ) świadectwa
tymczasowe ( każda wpłata na akcje podlega zaznaczeniu w świadectwie
tymczasowym),
25



w razie opóźnienia w dokonaniu przez akcjonariusza należnej płatności
na akcję, świadectwo tymczasowe może być bez uprzedniego wezwania
unieważnione ( spółka musi o tym uprzedzić w ogłoszeniu o wpłatach ).
Obrót świadectwami tymczasowymi podlega tym samym zasadom co
obrót akcjami imiennymi, ( posiadacz ma pełne prawa majątkowe i
korporacyjne ).
świadectwa tymczasowe podlegają wpisowi do księgi akcyjnej,
to papier wartościowy, bo uprawnia do dywidendy.
ŚWIADECTWO DEPOZYTOWE:

wydawane na akcje i inne papiery wartościowe w razie, gdy uczestniczą
one w publicznym obrocie papierami wartościowymi.
AKCJE ( ŚWIADECTWA ) ZAŁOŻYCIELSKIE:






Nie są akcjami w rozumieniu k.h., mają charakter obligacji.
Są to imienne dokumenty, które mogą być wydawane przez spółką
akcyjną osobom będącym założycielami tej spółki w celu wynagrodzenia
"za usługi oddane przy powstaniu spółki".
Dają prawa udziału w podziale czystego zysku w granicach ustalonych
przez statut spółki ( stąd to raczej obligacje ).
Mogą być wydawane na najwyżej 25 lat od chwili zarejestrowania spółki.
K.h. nie przewiduje obrotu świadectwami założycielskimi ( ale może być
obrót roszczeniem o wypłatę zysku )
posiadacze mają tylko prawa majątkowe.
ZBYWALNOŚĆ AKCJI:


dla akcji imiennych
Przez pisemne oświadczenie na akcji lub osobnym dokumencie oraz wpis
do księgi wieczystej. Akcja jest zbywalna, ale zbywalność może być
ograniczona, co wynika ze statutu spółki, ustawy ( 347 - o aportowych przez 3 lata nie mogą być zbywalne ), bądź to z umowy stron.
dla akcji na okaziciela
Ograniczenie może wynikać tylko z umowy stron ( akcjonariusz - osoba
trzecia lub akcjonariusz - akcjonariusz ), bez udziału spółki. Takie
umowne ograniczenie to winkulacja lub tzw. "zasyndykowanie akcji".
PRAWA AKCJONARIUSZY:


akcjonariuszem jest ten kto jest wpisany do księgi akcyjnej
korporacyjny charakter spółki akcyjnej sprawia, że przez objęcie chociaż
jednej akcji nabywca uzyskuje statut wspólnika - akcjonariusza (
niezależnie od rodzaju akcji ). W związku z tym nabywa prawa
korporacyjne i majątkowe.
ZAKRES PRAW I OBOWIĄZKÓW AKCJONARIUSZA W SPÓŁCE:
prawa: - majątkowe; - korporacyjne.
W odróżnieniu od innych spółek handlowych członkostwo spółki akcyjnej
nie wiąże się praktycznie z istnieniem jakichkolwiek obowiązków ( oprócz
obowiązku dokonania wpłaty na akcje ), z wyjątkiem obowiązków wynikających
ze statusu. Art.352 - obowiązek zgłoszenia do spółki akcyjnej - powinność (
powinno im na tym zleżeć ).
26
PRAWA KORPORACYJNE:
1. Prawo udziału w walnym zgromadzeniu i prawo głosu.
2. Zaskarżanie uchwał walnego zgromadzenia.
3. Prawo dochodzenia roszczeń spółki.
Właściciel akcji imiennych i świadectw tymczasowych ma prawo
uczestniczenia w walnym zgromadzeniu jeśli został zgłoszony w księdze
akcyjnej przynajmniej na tydzień przed odbyciem się walnego zgromadzenia.
Właściciel akcji na okaziciela ma prawo uczestniczenia w zgromadzeniu
jeżeli akcje zostały złożone w spółce przynajmniej na tydzień przed
zgromadzeniem i nie będą odbierane do zakończenia zgromadzenia.
Akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu ( wyjątek
stanowi akcja uprzywilejowana co do głosu - tu max. 5 głosów.
Statut może ograniczyć prawo głosowania akcjonariuszy mających
większą liczbę akcji.
Akcjonariusze mogą uczestniczyć w walnym zgromadzeniu oraz
wykonywać prawo głosu osobiście lub przez przedstawicieli.
Wyłączenie akcjonariusza ze spółki jest niedopuszczalne co wynika z
zasady nienaruszalności kapitału akcyjnego. Z czego wynika, że podczas
trwania spółki nie można zwracać akcjonariuszom wpłat na akcje z wyjątkiem
wypadków przewidzianych w kodeksie np. w razie umorzenia ( amortyzacji
akcji )
PRAWA MAJĄTKOWE:
Prawo Majątkowe o charakterze czysto majątkowym - to prawa do dywidendy
Akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku rocznym przeznaczonym
przez walne zgromadzenie do podziału.
Dywidendę rozdziela się w stosunku do nominalnej wartości akcji. Jeśli
akcja nie jest opłacona w całości wówczas zysk rozdziela się tylko do
dokonanych wpłat na akcje ( statut maże przewidywać inny sposób podziału
czystego zysku ).
Mogą też być akcje uprzywilejowane co do dywidendy ( opisane w
statucie ). Uchwała walnego zgromadzenia w sprawie podziału zysku powinna
określać termin wpłaty - nie może on przekraczać 3 miesięcy od daty
zatwierdzenia przez walne zgromadzenie kwoty zysku do podziału.
Nie jest możliwe zbycie prawa do dywidendy bez jednoczesnego
przeniesienia akcji ( ale jest możliwe zbycie roszczenia o wypłatę ).
Podział zysku wymaga zawsze uchwały walnego zgromadzenia. Z
podziału z mocy prawa wyłączona jest część zysku przeznaczonego na fundusz
zapasowy - co najmniej 8 %, dopóki fundusz nie osiągnie 1/3 kapitału
akcyjnego.
Prawo poboru akcji
Dotychczasowi akcjonariusze mają prawo pierwszeństwa do objęcia
nowych akcji w stosunku do ilości posiadanych akcji, chyba, że statut spółki lub
uchwała o podwyższeniu kapitału stanowią inaczej.
Walne zgromadzenie może pozbawić tego prawa większością 4/5 głosów
( wg statutu może być, że większą ilością głosów ).
Statut może przewidzieć, że prawo poboru przysługuje tylko niektórym
akcjom ( uprzywilejowanym ).
27
Prawo do kwoty likwidacyjnej
( kwota likwidacyjna - nadwyżka czystego majątku spółki po pokryciu jej
zobowiązań )
Prawo do szczególnych korzyści
( rozpisane w statucie, bo to szczególne prawo ).
Prawa mniejszości
wiążą się z reprezentacją 1/10 kapitału, 1/5 kapitału lub 1/5 głosów.
Liczniejsze w spółce akcyjnej niż w spółce z o.o.
OBOWIĄZKI AKCJONARIUSZA






wniesienia wkładu ( opłacenie lub aport - czyli pokrycie objętych akcji )
obowiązek świadczeń niepieniężnych ( musi wynikać ze statutu spółki )w
spółce akcyjnej nie ma obowiązku dopłat, w spółce z o.o. są takie.
Jeżeli akcja stanowi przedmiot współwłasności w częściach idealnych
współwłaściciele wykonują prawa przez wspólnego przedstawiciela, a za
związane z akcją świadczenia odpowiadają solidarnie.
Akcja - papier wartościowy, aby nabyć prawa za spółki trzeba go
posiadać.
Akcjonariusz nie może potrącać wierzytelności jakie ma w stosunku do
spółki z wpłat na poczet akcji.
Jeżeli w ciągu miesiąca po upływie terminu płatności akcjonariusz nie
uiści zaległej raty, odsetek i odszkodowania umownego, jego akcje mogą
być unieważnione. ( to samo dla świadectw tymczasowych )
UMORZENIE I UNIEWAŻNIENIE AKCJI
UMORZENIE
Akcja może być umorzona ( wygasają prawa z akcji ) tylko, gdy statut to
przewiduje. Statut powinien określać warunki i sposób umorzenia pod rygorem
bezskuteczności wobec osób trzecich. Umorzenie bez zachowanie przepisów o
obniżeniu kapitału akcyjnego może być dokonane z czystego zysku. W zamian
za akcje umorzone mogą być wydawana akcje użytkowe. Spółka akcyjna (
podobnie jak spółka z o.o. ) nie może na swój rachunek nabywać ani
przyjmować w zastaw własnych akcji - wyjątek, gdy nabycie w celu umorzenia
akcji. "O ile akcje nabyte w drodze egzekucji nabyte w drodze egzekucji nie
zostaną zbyte w ciągu roku muszą być umorzone według przepisów o obniżeniu
kapitału akcyjnego. Połączenie spółek akcyjnych może być bez podwyższenia
kapitału akcyjnego, gdy spółka przejmująca ma w swoim ręku akcje spółki
przejmowanej albo swoje. Przy przejmowaniu spółka przejmująca może nabyć
własne akcje ( max. do 1/10 kapitału akcyjnego ) w celu wydania ich
akcjonariuszom spółki przejmowanej."
UNIEWAŻNIENIE AKCJI


pozbawia mocy prawnej dokument akcyjny
na wniosek osoby zainteresowanej w razie zniszczenia lub utraty akcji
imiennej lub imiennego świadectwa tymczasowego oraz w razie
zalegania z wpłatami za akcje.
28
ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA SPÓŁKI AKCYJNEJ






spółka istnieje nadal jako osoba prawna, ale ustaje dotychczasowy cel
spółki
firma spółki uzupełniona jest dodatkiem " w likwidacji" ( to jest we
wszystkich spółkach chociaż w osobowej nie jest obligatoryjne )
nie ma już zarządu tylko są likwidatorzy
nie jest możliwe ustanowienie prokury, a jeśli istnieje to wygasa
nie jest dopuszczalne wypłacanie dywidendy przed spłaceniem
wszystkich zobowiązań spółki
działalność spółki może zmierzać tylko w kierunku zakończenia bieżących
interesów spółki
PRZYCZYNY ROZWIĄZANIA
kreślone w statucie:
1. Upływ czasu - gdy utworzona na czas oznaczony.
2. Osiągnięcie celu określonego w statucie.
3. Nie uzyskanie koncesji lub utrata zezwolenia na prowadzenie określonej
działalności.
Uchwała walnego zgromadzenia
( 3/4 głosów lub więcej ) o rozwiązaniu spółki lub przeniesieniu zagranicę.
Ogłoszenie upadłości spółki ( samoistna przyczyna upadłości spółki)
Rozwiązanie spółki
następuje dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego ( czasem
postępowanie upadłościowe może zakończyć się układem i być umorzone ) w
innych przypadkach ( z wyjątkiem fuzji ) rozwiązanie następuje po likwidacji.
Inne np.:
połączenie spółek, cofniecie koncesji, rozwiązanie przez sąd z powodu istotnych
braków przy założeniu spółki, itd.
POSTĘPOWANIE LIKWIDACJNE ( obligatoryjne przy rozwiązaniu )
Podjęcie uchwały o rozwiązaniu spółki, bądź zaistnienie innej przyczyny
rozwiązania ( oprócz upadłości ) rozpoczyna proces likwidacji ( k.h. - " otwarcie
likwidacji" ). Otwarcie likwidacji należy wpisać do rejestru handlowego - proces
deklaratoryjny. Firma z dodatkiem " w likwidacji". Pierwszą czynnością jest
ustanowienie likwidatorów:



to mają oni obowiązek zgłoszenia do rejestru handlowego
są to członkowie zarządu ( jeżeli statut spółki lub uchwała walnego
zgromadzenia nie stanowią inaczej ) lub osoby wyznaczone przez sąd (w
razie, gdy rozwiązanie spółki ma nastąpić na podstawie orzeczenia sądu )
ich zadania to:
1. Mają zakończyć sprawy związane z bieżącymi interesami spółki (
nowe interesy mogą rozpoczynać, gdy są konieczne do zakończenia
bieżących spraw).
2. Ściąganie wierzytelności.
3. Wypełnienie zobowiązań.
29
4. Spieniężenie majątku spółki.
5. i inne np. zwolnienia pracowników spółki,...
Termin wezwania wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności = 6 miesięcy. Termin
najwcześniejszego rozdziału majątku = rok od otwarcia likwidacji Zakończenie
likwidacji następuje wraz z zakończeniem podziału majątku między
akcjonariuszy ( najpierw akcje uprzywilejowane co do podziału, potem zwykłe,
potem inne ). Po zakończeniu likwidacji oraz zatwierdzeniu przez walne
zgromadzenie ostatecznych rachunków, likwidatorzy, ogłaszają sprawozdanie
likwidacyjne oraz składają je do sądu rejestrowego z wnioskiem o wykreślenie
spółki z rejestru handlowego. To wykreślenie z rejestru sprawia, że rozwiązanie
spółki akcyjnej staje się w pełni skuteczne wobec osób trzecich i z tą chwilą
następuje ustanie osobowości prawnej.
ORGANY SPÓŁKI AKCYJNEJ:
Walne zgromadzenie, zarząd, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna ( albo obie
łącznie ).
WALNE ZGROMADZENIE:













zwierzchni i naczelny organ spółki;
określają go przepisy kodeksu handlowego i statut spółki;
walne zgromadzenie może być zwyczajne i nadzwyczajne; zwyczajne powinno się odbywać w ciągu 6 miesięcy po upływie każdego roku
obrachunkowego; nadzwyczajne - w wypadkach przewidzianych w
kodeksie handlowym statucie spółki oraz gdy organy spółki lub osoby
uprawnione uznają to za wskazane.
Zwołuje je zarząd przez ogłoszenie przynajmniej na 10 dni przed
terminem podając dzień godzinę miejsce i szczegółowy porządek obrad
Akcjonariusz, który złożył w spółce co najmniej jedną akcję może żądać
zawiadomienia go listem poleconym o terminie i porządku obrad oraz, a
następnie o powziętych uchwałach
W sprawach nie objętych porządkiem obrad uchwały mogą być ważnie
podjęte o ile jest reprezentowany cały kapitał akcyjny i nikt nie wnosi
sprzeciwu.
Lista uprawnionych do uczestnictwa ( imiona, nazwiska, adres, rodzaj i
liczba akcji oraz liczba głosów ) powinna być wyłożona w lokalu zarządu
przez 3 dni poprzedzające walne zgromadzenie.
Walne zgromadzenie wybiera przewodniczącego, który podpisuje listę
obecności
Uchwały zgromadzenia powinny być protokołowane przez notariusza pod
rygorem nieważności
Akcjonariusze uczestniczą osobiście lub przez pełnomocników (
pełnomocnictwo na piśmie pod rygorem nieważności ).
Z wyjątkiem wypadków przewidzianych przez ustawę i statut
wymagający quorum o podjęciu uchwał decyduje większość obecnych i
oddanych głosów bez względu na liczbę reprezentowanych akcji
Głosowanie jest jawne - wyjątki: wybory, usunięcie członków z organów
spółki, likwidatorzy, sprawy o pociągniecie ich do odpowiedzialności,
sprawy osobiste lub gdy wnosi o tajne chociaż jeden z obecnych.
Uchwały powzięte wbrew prawu lub statutowi są zaskarżana w drodze
powództwa sądowego. ( w trybie jak w spółce z o.o. )
30
ZARZĄD SPÓŁKI








Prowadzi przedsiębiorstwo i reprezentuje spółkę na zewnątrz
Podejmuje czynności faktyczne i prawne ze statutu i ustawy i inne
Jedno- lub wieloosobowy - wybrany wg statutu z akcjonariuszy lub spoza
ich grona.
Gdy jest wieloosobowy to reprezentowanie reguluje statut, jeśli nie to
zasada reprezentacji łącznej
Kadencja pierwszych członków - max. 2 lata, następnych - do 3 lat
Członkowie mogą być w każdym czasie odwołani
Członkowie nie odpowiadają nawet posiłkowo za zobowiązania spółki
Członek zarządu nie może bez pozwolenia spółki uczestniczyć w spółce
konkurencyjnej jako członek jawny lub członek władz
NADZÓR










rada nadzorcza reprezentuje spółkę w umowach i sporach z członkami
zarządu
spółka akcyjna musi posiadać radę nadzorczą lub komisje rewizyjną lub
obie łącznie, które opierają się na statucie lub regulaminach uchwalonych
przez walne zgromadzenie
rada nadzorcza lub komisja rewizyjna - 5 członków ( wspólnicy lub osoby
spoza spółki ) wybranych wg statutu; pierwsi powoływani na czas - do
roku, następni - do 3 lat, a ich mandaty wygasają z dniem odbycia
walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie, bilans, rachunek
zysków i strat za ostatni rok ich urzędowania
spółka akcyjna powinna mieć radę nadzorczą jeżeli kapitał akcyjny
wynosi ponad 500 tys. zł.
rada nadzorcza - stały nadzór działalności spółki ( sprawozdanie zarządu
i jego wnioski co do podziału zysków i pokrycia strat, bilans, rachunek
zysków i strat i inne ) + składa sprawozdanie walnemu zgromadzeniu
komisja rewizyjna - sprawozdanie zarządu co do podziału zysków i
pokrycia strat, bilans, rachunek zysków i strat + składa sprawozdanie
walnemu zgromadzeniu
działają kolegialnie, ale poszczególni członkowie mogą być
odpowiedzialni za pewne czynności.
Ich uchwały są ważnie podjęte, gdy wszyscy członkowie zostali
powiadomieni o posiedzeniu
Podjęcie uchwał bezwzględną większością głosów obecnych, chyba że
statut stanowi inaczej
Do protokołów - przepisy o protokołach
Ustawa z 29. IX. 1994 przewiduje nadzór zewnętrzny przez biegłych
rewidentów
RACHUNKOWOŚĆ SPÓŁKI:
( wg ustawy o rachunkowości oraz k.h. )
Zarządu musi sporządzić i przedstawić organom nadzoru sprawozdanie z
działalności spółki ,bilans oraz rachunek zysków i strat za ostatni rok.
Rok obrachunkowy (obrotowy ) to w braku innych postanowień rok
kalendarzowy. Istnieje obowiązek utworzenia kapitału zapasowego ( na
pokrycie strat bilansowych ) do 1/3 kapitału akcyjnego - co najmniej 8 % z
czystego zysku spółki + nadwyżki osiągnięte przez emisję akcji ( agio ) +
dopłaty za akcje uprzywilejowane. Jeżeli straty będą wyższe to zwołuje się
31
walne zgromadzenie, by powziąć uchwałę co do dalszego istnienia spółki.
Kapitał akcyjny, fundusze rezerwowe i zapasowe - w pasywach.
Spółka komandytowa
Ust. 30.08.91 r. (- przywrócenie spółki komandytowej)
Uregulowana w kodeksie handlowym (art. 143 -157)
CECHY



Spółka osobowa, nie posiada osobowości prawnej (ułomna osoba prawna)
Odmiana spółki jawnej (również w sensie normatywnym), art. 144 (w sprawach
nieuregulowanych w przepisach k.h. o spółce komandytowej stosuje się przepisy o
spółce jawnej)
Spółką komandytową jest spółka mająca na celu prowadzenie w większym
rozmiarze przedsiębiorstwa zarobkowego albo gospodarstwa rolnego pod wspólną
firmą, jeżeli wobec wierzycieli za zobowiązania spółka przynajmniej jeden
wspólnik (komplementariusz) odpowiada bez ograniczenia, a odpowiedzialność
przynajmniej jednego wspólnika (komandytariusza ) jest ograniczona. (art.143)
RÓŻNICE MIĘDZY SPÓŁKĄ JAWNĄ, A KOMANDYTOWĄ:



dwa rodzaje wspólników
umowa spółki musi być sporządzona w formie aktu notarialnego (jej nie
zachowanie powoduje jej nieważność)
spółka powstaje z momentem wpisu do rejestru handlowego (charakter
konstytutywny)
PODOBIEŃSTWA DO SPÓŁKI JAWNEJ:



może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania (zdolność prawna)
może pozywać i być pozywana (zdolność sądowa)
rzeczy i prawa wniesione do spółki tytułem wkładu, a także nabyte lub uzyskane
dla spółki w czasie jej trwania stanowią majątek spółki
CZYNNOŚCI POTRZEBNE DO ZAWARCIA SPÓŁKI:



zawarcie umowy w formie aktu notarialnego - pod rygorem nieważności
wpis do rejestru handlowego - obligatoryjny (dział A rejestru, sąd rejonowy gdzie
siedziba wojewody, nie ma treści obligatoryjnych) - spółka powstaje z chwilą
wpisu.
zarejestrowaniu w rejestrze handlowym podlegają:
o dane wskazane w art.79 k.h., przedmiot wkładu komandytariusza (i w
jakiej części został wniesiony), wzrost wkładów choćby częściowy,
oznaczona pieniężnie wysokość odpowiedzialności każdego
komandytariusza wobec wierzycieli (suma komandytowa) oraz zmiany
powyższych danych.
o zgłoszenia może dokonać komplementariusz lub komandytariusz
32
KOMPLEMENTARIUSZ
Działa tak samo jak wspólnik spółki jawnej, prowadzi jej sprawy, reprezentuje itd.
Odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia, całym majątkiem.
PRAWA I OBOWIĄZKI KOMANDYTARIUSZA:





komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki tylko do wysokości sumy
komandytowej (osobiście, bezpośrednio, całym swoim majątkiem solidarnie ze
spółką i pozostałymi wspólnikami)
wolny jest od odpowiedzialności za zobowiązania spółki w granicach wartości
wkładu wniesionego do majątku spółki
wkład wniesiony przez komandytariusza (pomnaża kapitał spółki) i suma
komandytowa (stanowi o odpowiedzialności komandytariusza wobec osób
trzecich) nie muszą się pokrywać.
Gdy "wkład równa się sumie komandytowej i został w całości wniesiony,
komandytariusz jest wolny od dalszej odpowiedzialności (poza sumą
komandytową) za zobowiązania spółki".
Gdy "wkład jest mniejszy od sumy komandytowej lub został w czasie trwania
spółki w jakikolwiek sposób uszczuplony - odpowiedzialność komandytariuszy
wobec osób trzecich to różnica między sumą komandytową , a wkładem
rzeczywistym". - tu odpowiedzialność za spółkę pozostałych wspólników jest
solidarna i osobista.
obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec tych wierzycieli,
których roszczenia powstały przed zarejestrowaniem obniżenia
komandytariusz, który przystępuje do istniejącej spółki odpowiada również za
zobowiązania spółki istniejące w momencie wpisania jej do rejestru handlowego.
PROWADZENIE I REPREZENTOWANIE PRZEZ KOMANDYTARIUSZA SPÓŁKI:



komandytariusz nie ma prawa reprezentowania spółki (przepis bezwzględnie
obowiązujący). Może tylko jako pełnomocnik.
komandytariusz nie ma prawa, ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba,
że umowa stanowi inaczej. W sprawach przekraczających zakres zwykłych
czynności spółki potrzebna jest jednak zgoda komandytariusza.
komandytariusz ma prawo domagać się odpisu rocznego bilansu oraz przeglądać
księgi i dokumenty spółki, celem sprawdzenia rzetelności bilansu. Sąd rejestrowy
na wniosek komandytariusza, ale jedynie z ważnych powodów może zarządzić
udzielenia bilansu lub innych wyjaśnień w każdym czasie (obu tych uprawnień nie
można pozbawić, ani ograniczyć)
PODZIAŁ ZYSKÓW I STRAT:


nie można pozbawić wspólników udziału zysku, ale umowa powinna określać
sposób podziału zysków i strat
w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stratach wyłącznie do
wysokości ustanowionego wkładu
ROZWIĄZANIE SPÓŁKI:


spółka podlega rozwiązaniu jeżeli zajdzie wydarzenie, które w myśl art.112 k.h.
stanowi przyczynę rozwiązania spółki (wyjątek: śmierć komandytariusza nie
stanowi przyczyny rozwiązania spółki, choć wspólnicy mogą w umowie
postanowić, że śmierć komandytariusz powoduje rozwiązanie spółki).
spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać spółce do wykonywania jego
praw jedną osobę. Czynności dokonane, przed takim wskazaniem, są dla
komandytariusza wiążące.
33




podział między spadkobierców udziału komandytariusza będzie skuteczny wobec
spółki, jedynie wówczas, gdy zgodę na to wyrażą pozostali wspólnicy
jeżeli w spółce pozostają sami komandytariusze
rozwiązanie spółki staje się w pełni skuteczne z chwilą wykreślenia z rejestru
handlowego.
gdy jest podział udziału zmarłego komandytariusza między spadkobierców (w
formie aktu notarialnego), to każdy z nich staje się samodzielnym pełnomocnym
komandytariuszem.
Spółka jawna
spółka osobowa prawa handlowego uregulowana w k.h. art. 75 - 142
CECHY:


podtyp spółki cywilnej, ale jest to podtyp normatywny. W art. 76 stwierdza się, że
nie stosuje się do niej przepisów o spółce cywilnej z k.c. tylko z k.h. (można
stosować przepisy k.c., gdy k.h. nie reguluje sprawy)
spółka jawna jest spółką, która prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo
zarobkowe we większym rozmiarze, a nie jest spółką handlową ( jednak częściej
występuje spółka cywilna )
UMOWA:



nie ma zasadniczych różnic między umową spółki cywilnej, a spółki jawnej oraz w
ich koncepcji opartej na trwałym składzie osobowym i majątkowym
przepisy nie określają treści umowy spółki jawnej więc podobna do umowy spółki
cywilnej ( istotne elementy przedmiotowe ) z zastrzeżenie, że nie chodzi tu o
jakikolwiek cel gospodarczy, ale cel zarobkowy i prowadzenie przedsiębiorstwa w
większym rozmiarze.
powinna zawierać:
określenie przedmiotu jej działalności, siedzibę i firmę, wkłady wspólników,
ich udział w stratach i zyskach, sposób prowadzenia spraw spółki oraz jej
reprezentacji na zewnątrz, gdy na czas oznaczony - określić ten czas."
RÓŻNICE MIĘDZY SPÓŁKĄ JAWNĄ A SPÓŁKĄ CYWILNĄ:









musi prowadzić przedsiębiorstwo
cel gospodarczy ma charakter zarobkowy
przedsiębiorstwo prowadzone przez spółkę musi mieć "większy rozmiar"
przedsiębiorstwo spółki jawnej jest prowadzone przez nią, chociaż we wspólnym
imieniu wspólników, pod wspólną firmą
spółka jawna sama jest odpowiedzialna za swoja zobowiązania, za zobowiązania
odpowiadają również wspólnicy (również za te które zostały zaciągnięte przed
przystąpieniem wspólnika do spółki)
spółka pozywa i jest pozywana
może być uznana za upadłą nie pociągając upadłości wspólników
rzeczy i prawa nabyte przez spółkę jawną tytułem wkładu do niej stanowią jej
odrębny majątek
jest to podmiot prawny zbliżony do osoby prawnej - jest to tzw. ułomna osoba
prawna.
34
ELEMENTY OSOBOWE:






wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia określonego celu gospodarczego
wspólników zobowiązuje w zasadzie jednomyślność
każdy wspólnik jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki
skład wspólników w zasadzie jest stały, zmiana stanu osobowego wymaga
zazwyczaj zmiany umowy spółki
wspólnicy odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki wraz z innymi
wspólnikami
wspólnicy mają co do zasady prawo do równego udziału w zyskach i stratach
spółki
NIE JEST PEŁNĄ OSOBĄ PRAWNĄ:
Ponieważ na przeszkodzie stoi osobista odpowiedzialność wspólników za dług
spółki, zależność bytu spółki od jej składu osobowego, warunek jednomyślności
wszystkich uchwał podejmowanych przez wspólników, a także brak szczególnego
przepisu przyznającego jej taką osobowość."
WKŁADY WSPÓLNIKÓW DO SPÓŁKI: ( - art. 102 )
Wkład może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw, może też
polegać na używaniu rzeczy lub praw przez spółką, może polegać na wykonaniu pracy to określa się w umowie spółki, jeżeli nie ma w umowie tego to jest domniemanie, że
wkłady są równe.
PRAWA WSPÓLNIKÓW:
1. organizacyjne (korporacyjne, członkowskie, osobiste)
o prawo do zmiany, rozwiązania, bądź wypowiedzenia umowy spółki
o prawo do uczestnictwa w podejmowaniu uchwał
o prawo do prowadzenia spraw spółki
o prawo do reprezentowania spółki
o prawo do uzyskiwania informacji o stanie spraw spółki Wszystkie te prawa
służą do realizacji prawa o charakterze czysto majątkowym.
2. Prawa majątkowe o charakterze uprawnień obligacyjnych wynikające z
zawartej umowy spółki jawnej
o prawo do zysku: " Każdy wspólnik ma prawo równego udziału w zyskach i
uczestniczy w stratach w takim samym stosunku bez względu na rodzaj i
wartość wkładu". Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z
końcem każdego roku obrotowego.
o prawo do odsetek od udziału kapitałowego (4% od swego udziału nawet
jeśli spółka poniosła straty )
o prawo do wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki (art. 100 - nie ma
takiego prawa; art. 109 - ma takie prawo - wynagrodzenie ma wtedy
charakter dodatkowy
o prawo do części majątku spółki w razie wystąpienia wspólnika ze spółki lub
rozwiązania spółki.
PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI I REPREZENTOWANIE JEJ:



umowa nie może powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z
wyłączeniem wspólników (tego nie ma w spółce cywilnej)
prowadzeniu decyduje umowa spółki, jeżeli nie było tego w umowie to obowiązują
następujące zasady kodeksowe:
w sprawach nie przekraczających zakresu zwykłych czynności każdy wspólnik
może działać samodzielnie
35




ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo
prowadzenia spraw spółki, natomiast odwołać może każdy kto ma prawo
prowadzenia spraw spółki
od wspólników wymaga się starannego działania
każdy wspólnik ma prawo reprezentacji praw spółki, w umowie może być wspólnik
wyłączony od prawa reprezentowania lub upoważniony do reprezentowania tylko
łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem
można pozbawić prawa reprezentowania wbrew woli, ale tylko z ważnych
powodów i wyrokiem sądowym ( art. 84 k.h. ). Prawo wspólnika do
reprezentowania rozciąga się na wszystkie czynności sądowe i poza sądowe
związane z prowadzeniem jakiegokolwiek przedsiębiorstwa handlowego, nie
wyłączając zbywania i obciążania nieruchomości, ustanawiania i odwoływania
prokury. - tego prawa nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób
trzecich. Spółkę może reprezentować prokurent, a także pełnomocnik ( k.c. ).
WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKU SPÓŁKI:
Istnieje współwłasność łączna wspólników.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:



za takie zobowiązania każdy wspólnik odpowiada wobec wierzycieli całym swoim
majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Zasada ta
obowiązuje także w razie ogłoszenia upadłości spółki.
wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki w sposób bezpośredni
nieograniczony.
kto przystępuje do już istniejącej spółki odpowiada także za zobowiązania
powstałe przed jego przystąpieniem.
ROZWIĄZANIE SPÓŁKI: (art. 112):
1. z mocy prawa
o w razie ogłoszenia upadłości spółki
o w razie upadłości wspólnika (można zapobiec poprzez wyłączenie wspólnika
i wypłatę udziałów jego lub w samej umowie jest to zawarte lub w
uchwale)
o śmierć wspólnika (można zapobiec, że umowa spółki przewiduje dalsze
trwanie z udziałem spadkobierców - wspólnicy mogą uchwalić dalsze
trwanie)
2. z woli wspólników i osób trzecich
o przyczyna przewidziana w umowie spółki np. spółka została zawarta na
czas określony
o jednomyślna uchwała wspólników (powinno być w formie pisemnej dla
celów dowodowych)
o wypowiedzenie (jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony każdy wspólnik
ma prawo do wypowiedzenia spółki na 6 m-cy przed końcem koku
obrotowego)
3. na podstawie orzeczenia sądowego
każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki wyrokiem sądowym i żądanie to
powinno nastąpić z ważnych powodów. Sąd może nie rozwiązać spółki, kiedy
powód jest po stronie jednego ze wspólników. Wtedy występuje jego wystąpienie
ze spółki.
LIKWIDACJA:
Mie ma charakteru obligatoryjnego
36
Spółka cywilna



Spółka osobowa prawa cywilnego
Uregulowana w k.c. ( w księdze trzeciej k.c. art.860-875 )
Prawno-ustrojowa forma prowadzenia działalności gospodarczej.
( nie może być inna np.: charytatywna )

Dla przedsiębiorstw małych i średnich.
( bo tu spółki cywilne, a handlowe do większych ), ale też mogą być konsorcja.
Może być w obrocie wewnętrznym i międzynarodowym.
Prowadząca działalność gospodarczą w rozumieniu art.2 ust.1 ustawy o
działalności gospodarczej i będąc wówczas przedsiębiorcę w rozumieniu art.2
ust.2 posiada zdolność sądową ( i upadłościową ).
Nie ma podmiotowości prawnej, więc nie ma zdolności prawnej ( cecha
normatywna ), ani zdolności do czynności prawnych.
Posiada uproszczoną strukturę organizacyjną, umożliwiającą każdemu wspólnikowi
wpływ na działalność gospodarczą i jej kontrolę.




Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do celu gospodarczego przez
działanie w sposób oznaczony w szczególności przez wniesienie wkładów. U podstaw
spółki musi być cel gospodarczy. Ten cel wiąże się ściśle z uzyskaniem korzyści
gospodarczych, korzyści materialnych dających się ocenić w pieniądzu. Korzyści tych nie
należy utożsamiać z zyskiem, wobec tego nie muszą być również równoznaczne z
osiąganiem wyłącznie celów zarobkowych np. zaoszczędzenie wydatków. Cel
niekoniecznie zarobkowy, cel może być jednorazowy lub długotrwały.
FORMA UMOWY SPÓŁKI CYWILNEJ:






powinna być zawarta w formie pisemnej - ta forma zastrzeżona jest wyłącznie dla
celów dowodowych, a nie pod rygorem nieważności. Dopuszczalne jest ustne
zawarcie umowy spółki.
sama umowa może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony. Mimo
upływu czasu oznaczonego, jeżeli wszyscy wspólnicy zgodzą się możne dalej
ustnie przedłużyć czas trwania spółki ( muszą być obecni i zgadzać się wszyscy
wspólnicy )
wspólnikiem może być osoba cywilna lub osoba prawna, może być także osoba nie
mająca pełnej zdolności do czynności prawnych, a wtedy musi być
reprezentowana przez swojego przedstawiciela
nie podlega wpisowi do rejestru handlowego tylko do ewidencji podmiotów
gospodarczych
nazwa spółki - imiona , nazwiska wspólników z dodatkiem s.c. ( nazwa jest
dobrem osobistym wspólników )
czy jest to umowa wzajemna ?
Jedni twierdzą, że tak, bo choć świadczenia wspólników służą dla wspólnego celu,
a nie wymiany świadczeń, to współnik zobowiązuje się do współdziałania, bo inni
się zobowiązali.
Drudzy - umowa spółki cywilnej nie jest wzajemną, bo nie ma sprzężenia
świadczeń , a przepisy kodeksu cywilnego o umowach wzajemnych trudno by tu
stosować.
Można by przyjąć, że założyciele spółek kapitałowych i spółdzielni do momentu ich
zarejestrowania tworzą spółkę cywilną.
37
WKŁADY DO SPÓŁKI:



Wkłady - art.861 paragraf 1 k.c. wkład wspólnika może być pieniężny, rzeczy
ruchome, nieruchomości, prawa majątkowe pod warunkiem, że są zbywalne (
dzierżawa patent, użytkowanie wieczyste, licencja ), świadczenie określonych
usług np. świadczenie pracy pośrednictwo itd.
Wysokość wkładów powinna być określona w umowie. Jeżeli nie określą to wkłady
są jednakowe ( domniemanie ). Można podwyższyć wkłady - wymaga to uchwały
wszystkich wspólników na piśmie dla celów dowodowych.
Obowiązek wniesienia wkładu musi wyraźnie wynikać z umowy. Spółka może
istnieć bez wkładów - będzie oparta na kredycie.
STOSUNKI MAJĄTKOWE W SPÓŁCE:
Z momentem zawarcia umowy w spółce cywilnej powstaje, odrębny od majątku
osobistego poszczególnych wspólników, majątek wspólny każdego z nich objęty tzw.
współwłasnością łączną, opartą na zasadzie niepodzielności ( tzw. prawo
niepodzielnej ręki ).
Nie da się wyodrębnić poszczególnych udziałów. Każdy z właścicieli ma
niepodzielne prawo do całości i poszczególnych elementów jak pozostali.
Nie można rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników, ani w
składnikach tego majątku i to zarówno w stosunku do osoby trzeciej, jak i na rzecz
wspólnika. Odnosi się to jednak tylko do okresu trwania umowy spółki cywilnej w
stosunku do tego wspólnika.
Skutkiem powstania współwłasności łącznej w momencie zawarcia umowy spółki
cywilnej jest to, że:
a. Wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku w czasie trwania
spółki.
b. Majątek wspólny lub jego składniki są niedostępne dla osobistych wierzycieli
wspólnika.
Wspólnik może rozporządzać prawami, które będą mu przysługiwały w stosunku
do spółki z momentem jego wystąpienia lub rozwiązania umowy spółki. Może wtedy
domagać się podziału majątku wspólnego mimo, że pozostali wspólnicy prowadzą dalej
działalność w ramach spółki cywilnej.
Występując może domagać się prawa do udziału w zyskach. Przysługiwać mu
będzie również roszczenie o zwrot wkładu lub jego równowartości.
W czasie trwania spółki możliwe jest rozporządzanie przez wspólnika jego
udziałem pod warunkiem zawieszającym, którym będzie ustanie spółki.
DO MAJĄTKU SPÓŁKI WCHODZI:



wniesione przez wspólnika wkłady
dochody uzyskiwane przez spółkę
wszelkie wierzytelności i roszczenia o wniesienie wkładów.
NIE WCHODZI DO MAJĄTKU:

wkłady polegające na świadczeniu usług, a także roszczeń o ich wniesienie.
38
UDZIAŁ W ZYSKACH I STRATACH:
Wspólnik może żądać wypłaty i podziału zysków dopiero po rozwiązaniu spółki. (
wyj. gdy spółka została zawarta na czas dłuższy i wówczas wspólnicy mogą żądać
podziału i wypłaty zysku z końcem każdego roku obrachunkowego ) - tylko wtedy gdy cel
jest zarobkowy.
ZYSK - wartość o którą zwiększył się majątek spółki w momencie rozwiązania lub na
koniec roku obrachunkowego ( obrotowego ) po odliczeniu wkładów i zobowiązań,
wydatków poniesionych z majątku wspólnego. Osiągnięcie zysku nie musi być celem
spółki cywilnej.
Udział w zyskach i stratach powinien być określony w umowie. Jeżeli nie będzie, każdy
wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i stratach ( w tym samym
stosunku ) bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Wspólnika można zwolnić od
obowiązku pokrywania strat, ale nie można go pozbawić prawa do zysku. Straty nie
można utożsamiać ze zwolnieniem od odpowiedzialności za zobowiązania spółki na
zewnątrz
PROWADZENIE SPÓŁKI I JEJ REPREZENTACJA:
PROWADZENIE:






podejmowanie decyzji w sprawach dotyczących działalności spółki,
zarządzanie wewnętrznymi sprawami spółki.
każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki
każdy wspólnik może bez uchwały pozostałych wspólników prowadzić sprawy
które nie przekraczają zwykłych czynności spółki.
gdy przed zakończeniem sprawy w ( ramach zwykłego zarządu ) choćby jeden ze
wspólników sprzeciwiał się jej prowadzeniu wówczas potrzebna jest uchwała
wszystkich wspólników.
ponad zwykły zarząd potrzebna jest uchwała wspólników.
każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność
nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowtarzalne straty.
REPREZENTACJA:



gdy spółka występuje na zewnątrz wobec osób trzecich - wykonywania
czynności prawnych na rzecz spółki.
w braku odpowiednich postanowień umowy lub uchwały wspólników, każdy
wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach w jakich
jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki.
można powierzyć reprezentowanie osobom trzecim jednomyślną uchwałą
wspólników, odwołać może każdy.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:




art.864 k.c.
za zobowiązania spółki wspólnicy są odpowiedzialni solidarnie - tzn., że każdy ze
wspólników odpowiada za zobowiązania spółki w całości.
odpowiedzialność solidarna - wybór należy do wierzyciela ( od ilu i od kogo zażąda
zwrotu długu )
wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym.
39