Ścieżki przyrodnicze na obszarach naturowych

Ścieżki przyrodnicze na obszarach naturowych
2014-09-03
W granicach naszego województwa zachowało się wiele cennych przyrodniczo terenów. Niektóre z nich są wartościowe nie tylko w skali regionu i kraju, ale także w skali europejskiej. Dlatego
zostały objęte ochroną w formie obszarów Natura 2000. Na terenach tych występują gatunki i siedliska, które są rzadkością na naszym kontynencie. Zapoznanie się z walorami przyrodniczymi i
krajobrazowymi tych obszarów umożliwiają ścieżki edukacyjne.
W granicach naszego województwa zachowało się wiele cennych przyrodniczo terenów. Niektóre z nich są wartościowe nie tylko w skali regionu i kraju, ale także w skali europejskiej. Dlatego
zostały objęte ochroną w formie obszarów Natura 2000. Na terenach tych występują gatunki i siedliska, które są rzadkością na naszym kontynencie. Zapoznanie się z walorami przyrodniczymi i
krajobrazowymi tych obszarów umożliwiają ścieżki edukacyjne.
Wycieczki ścieżkami dydaktycznymi pozwolą na harmonijne połączenie przyjemnego z pożytecznym, czyli wypoczynku w czystym środowisku oraz rozwoju intelektualnego. Serdecznie
zapraszamy do skorzystania z tej ciekawej możliwości spędzenia wolnego czasu. Trzeba jednak pamiętać, że większość ssaków, prawie wszystkie gatunki ptaków, wszystkie gady i płazy, liczne
gatunki bezkręgowców oraz duża ilość gatunków roślin i grzybów są zagrożone wyginięciem oraz podlegają ochronie prawnej. Dlatego w czasie pobytu w terenie nie należy zrywać roślin oraz
zabijać lub płoszyć napotkanych zwierząt. Pozwólmy im mieszkać w ich naturalnym domu.
Ścieżki edukacyjne na obszarach Natura 2000 w północnej części województwa śląskiego:
I) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Ostoja Środkowojurajska
1) Ścieżka przyrodnicza Dolina Wodąca
Trasa ścieżki rozpoczyna się obok Ośrodka Edukacyjno-Naukowego ZPKWŚ w miejscowości Smoleń koło miasta Pilica. Trasa ścieżki prowadzi wśród malowniczych ostańców skalnych (Skała
Zegarowa, Biśnik, Strzegowa Skała, Grodzisko). Na trasie znajdują się także stanowiska archeologiczne. Natomiast w miejscowości Smoleń znajdują się ruiny średniowiecznego zamku.
Oznakowanie trasy: znaki ścieżki edukacyjnej koloru czerwonego.
Długość trasy: 4 km.
Czas przejścia: ok. 3 h
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 9.
Stopień trudności: średni.
II) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Ostoja Kroczycka
-1) Ścieżka przyrodnicza Góra Zborów – człowiek i przyroda
Ścieżka rozpoczyna się na obok parkingu z Zagrodą Edukacyjną przy drodze Kroczyce – Żarki, około 1 km na zachód od Podlesic. W trakcie wycieczki zapoznamy się z roślinnością naskalną i
murawami kserotermicznymi oraz historią pasterstwa na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Możemy także obserwować efekty prowadzonych od kilku lat zabiegów czynnej ochrony przyrody i
krajobrazu. Na trasie ścieżki znajduje się Jaskinia Głęboka, oświetlona i udostępniona do ruchu turystycznego. W jej wnętrzu możemy zobaczyć przedstawicieli fauny jaskiniowej oraz przebieg
procesów krasowych kształtujących podziemne korytarze. Koniec trasy znajduje się w miejscu startu.
Oznakowanie trasy: szlaki turystyczne PTTK (czarny, czerwony).
Długość trasy: 2 km.
Czas przejścia: ok. 1 h
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 7.
Stopień trudności: średni.
2) Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna Rzędkowice - Morsko
Trasa ścieżki rozpoczyna się w Rzędkowicach, następnie biegnie przez pasmo Skał Rzędkowickich oraz Skał Podlesickich. Koniec trasy znajduje się przy ruinach zamku w Morsku. Na trasie
możemy zapoznać się z zaroślami jałowca pospolitego, roślinnością naskalną i murawami kserotermicznymi.
Oznakowanie trasy: szlaki turystyczne PTTK (zielony, czerwony).
Długość trasy: 6 km.
Czas przejścia: ok. 3 h
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 9.
Stopień trudności: duży.
Rzędkowice
III) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Ostoja Złotopotocka
1)
Ścieżka przyrodnicza po rezerwacie Parkowe
Trasa tej ścieżki rozpoczyna się w rejonie hotelu Kmicic w miejscowości Złoty Potok. W trakcie wycieczki możemy obserwować buczynę sudecką oraz malownicze skałki wapienne (np. Skała z
Krzyżem, Diabelskie Mosty) położone na kilku wzgórzach ponad doliną rzeki Wiercica ze stawami rybnymi. Na trasie znajduje się także Jaskinię Niedźwiedzią (nieoświetlona) oraz pozostałości
grodziska. Ścieżka kończy się przy romantycznie położonych Źródłach Zygmunta.
Oznakowanie trasy: szlak turystyczny PTTK (zielony/czerwony).
Długość trasy: 3,5 km.
Czas przejścia: ok. 3 h
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 12.
Stopień trudności: średni.
Brama Twardowskiego w rezerwacie Parkowe
IV) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Ostoja Olsztyńsko-Mirowska
1) Ścieżka dydaktyczna po rezerwacie Sokole Góry
Ścieżka jest położona około 2 km na południe od Olsztyna. Trasa ścieżki prowadzi wśród licznych ostańców wapiennych, malowniczo położonych w głębi bukowego lasu. W trakcie wycieczki
możemy zapoznać się z kwaśną i żyzną buczyną oraz roślinnością naskalną.
Oznakowanie trasy: strzałki naprowadzające.
Długość trasy: 4 km.
Czas przejścia: ok. 3 h
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 9.
Stopień trudności: wysoki.
rezerwat Sokole Góry
2) Ścieżka edukacyjno-leśna Zielona Góra
Ścieżka jest zlokalizowana w miejscowości Kusięta (około 4 km na północny-zachód od m. Olsztyn), w pobliżu rezerwatu „Zielona Góra”. Początek i koniec ścieżki znajduje się przy leśniczówce
„Zielona Góra”. Na trasie ścieżki możemy zapoznać się z leśnymi zbiorowiskami roślinnymi.
Oznakowanie trasy: strzałki naprowadzające.
Długość trasy: 2 km.
Czas przejścia: ok. 1,5 h
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 14.
Stopień trudności: niski.
rezerwat Zielona Góra
V) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Szachownica
1) Ścieżka Dydaktyczna Przyrodniczo-Leśna w Nadleśnictwie Kłobuck
Ścieżka rozpoczyna się w północnej części miejscowości Rozalin (gmin Lipie). Prowadzi leśną drogą, istnieje możliwość jazdy rowerem. Następnie przez sosnowe lasy dochodzimy do wieży
przeciwpożarowej (dostrzegalni) koło leśniczówki Wapiennik. Wycieczkę kończymy w miejscowości Lipie.
Oznakowanie trasy: strzałki naprowadzające.
Długość trasy: 10 km.
Czas przejścia: 5 h.
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 8.
Stopień trudności: wysoki.
VI) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Łęgi w lasach nad Liswartą
1) Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna Cisy nad Liswartą
Trasa ścieżki prowadzi starą drogą leśną przez rezerwat Cisy nad Liswartą. Możemy tu obserwować malownicze 100-letnie drzewostany łęgowe położone nad brzegami leśnego potoku.
Ewenementem jest liczna obecność wymierającego gatunku drzewa – cisa pospolitego. Ścieżka zaczyna się w pobliżu miejscowości Łebki w gminie Herby.
Uwaga: na całej długości ścieżki obowiązuje zakaz zbaczania z wyznaczonej trasy.
Oznakowanie trasy: znaki ścieżki edukacyjnej koloru czerwonego.
Długość trasy: 0,8 km.
Czas przejścia: ok. 1 h.
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 7.
Stopień trudności: średni.
Łęgi w lasach nad Liswartą
Ścieżki edukacyjne na obszarach Natura 2000 w centralnej części województwa śląskiego.
VII) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Stawy Łężczok
Ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza po rezerwacie Łężczok
Ścieżka rozpoczyna się i kończy na parkingu przy wejściu do rezerwatu od strony miejscowości Babice (pomiędzy Raciborzem a Nędzą). Można także dotrzeć szlakami turystycznymi z Markowic i
Raszczyc. Trasa ścieżki przebiega groblami pomiędzy stawami (proszę zachować ostrożność). W obrębie stawów możemy zaobserwować szuwary, kotewkę orzech wodny oraz lęgowe i przelotne
ptaki wodne (perkozy, łabędzie, gęsi, kaczki, rybitwy itp.) oraz wodno-błotne (czaple, czajki, sieweczki i in.). W zachodniej części rezerwatu istnieją rzadkie zbiorowiska leśne (grąd
środkowoeuropejski i subkontynentalny oraz łęgi jesionowo-wiązowe), w których występują zwierzęta leśne (dzięcioły, muchołówki, lisy, dziki i in.). Natomiast w pobliżu ruin XVIII-wiecznego
pałacyku myśliwskiego możemy zaobserwować bogate w kwiaty zbiorowiska łąkowe. Końcowy odcinek ścieżki przebiega Aleją Husarii Polskiej. Rosnące tutaj sędziwe drzewa (dęby, buki, wiązy)
stanowią dogodne schronienie dla licznych gatunków ptaków, nietoperzy i owadów. Na tym odcinku ścieżki znajduje się także wieża widokowa do obserwacji ptaków.
Długość trasy: 4,5 km.
Czas przejścia: ok. 3 h
Stopień trudności: niski.
Uwaga: na całej długości ścieżki obowiązuje zakaz zbaczania z wyznaczonej trasy.
rezerwat Łężczok
VIII) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie”
Ścieżka dydaktyczna Las Segiecki
Ścieżka jest położona na obrzeżach Bytomia. Rozpoczyna się na końcu ulicy Blachówka, przy wejściu do rezerwatu Segiet. W trakcie wycieczki obserwujemy 150-letni las bukowy z pojedynczymi
jaworami, świerkami, sosnami i brzozami. W okresie wiosennym kwitnie tutaj mnóstwo kwiatów. Możemy także zobaczyć występujące tutaj ptaki (zięby, rudziki, świstunki i in.). W północnej części
ścieżki znajdują się śródleśne stawki, stanowiące miejsce życia dla płazów i gadów. Rozwinęły się tutaj nawet szuwary. Trasa ścieżki zatacza pętlę i powraca do punktu wyjścia. Można stąd
podejść na północ, na urwisko ponad nieczynnym kamieniołomem dolomitu Blachówka (proszę zachować ostrożność). W obrębie kamieniołomu znajduje się wylot jednego z chodników dawnej
kopalni rud srebra. Obecnie kopalnia ta stanowi bardzo ważne schronienie dla nietoperzy.
Długość trasy: 3,8 km.
Czas przejścia: ok. 2 h
Stopień trudności: niski.
Uwaga: w granicach rezerwatu Segiet obowiązuje zakaz zbaczania z wyznaczonej trasy.
rezerwat Segiet
IX) Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Dolina Górnej Wisły
Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna w Goczałkowicach – Zdroju
Trasa ścieżki rozpoczyna się na przystanku kolejowym Goczałkowice-Zdrój. Następnie biegnie brzegiem stawu Maciek, na którym możemy zaobserwować wiele gatunków ptaków wodnych
(kaczki, perkozy, czernice, głowienki, czaple, mewy, rybitwy, trzciniaki, trznadle i wiele innych). Kolejny odcinek prowadzi wzdłuż kanału rybackiego aleją sędziwych dębów, którą dochodzimy do
stawu Zabrzeszczak. W jego okolicy możemy obserwować łabędzie, jastrzębie, łyski, kormorany oraz bażanty. Następny fragment ścieżki biegnie wzdłuż starego koryta rzeki Wisły oraz wału
przeciwpowodziowego. Znajdują się tutaj liczne starorzecza i oczka wodne, otoczone zagajnikami grabowo – brzozowymi. Wiosną powierzchnia tych zbiorników pokrywa się żółtym kobiercem z
grążeli żółtych. Występuje także strzałka wodna o trzech rodzajach liści (nadwodne, podwodne i pływające). Ostatni odcinek prowadzi przez przysiółek Bór II, w którym zlokalizowane jest gniazdo
bocianie, do punktu wyjścia.
Długość trasy: 3 km.
Czas przejścia: ok. 2 h
Stopień trudności: niski.
fot: A. Siudy - Dolina Górnej Wisły z lotu ptaka
X) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Beskid Żywiecki” oraz obszar specjalnej ochrony ptaków Beskid Żywiecki:
1) Ścieżka dydaktyczna Węgierska Górka - Romanka - Rysianka - Lipowska
Trasa ścieżki stanowi pętlę, która zaczyna się i kończy w centrum Węgierskiej Górki. Prowadzi ona przez grzbiet góry Abramów na szczyt Romanki (1365 m npm), porośnięty przez pozostałości
dawnej Puszczy Karpackiej (objęty ochroną w formie rezerwatu przyrody). Następny odcinek niezwykle malowniczy przebiega widokowymi halami grzbietowymi: Łyśniowską, Pawlusią, Rysianką,
Lipowską, Bieguńską, Motykówką, Redykalną oraz Boraczą. Na halach tych w okresie letnim wypasa się owce. Następnie przez górę Prusów i miejscowość Żabnica wraca do Węgierskiej Górki.
Oznakowanie trasy: szlaki turystyczne PTTK (czerwony, niebieski, żółty, czarny).
Długość trasy: 43 km.
Czas przejścia: ok. 9 h (istnieje możliwość rozbicia wycieczki na dwa dni z noclegiem w jednym z czterech schronisk turystycznych, które znajdują się przy ścieżce).
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 9.
Stopień trudności: duży.
rezerwat "Romanka"
2) Ścieżka przyrodnicza Wzgórze Grojec
Początek ścieżki znajduje się w centrum Żywca, skąd obrzeżami Parku Zamkowego oraz kładką na rzece Koszarawie zmierzamy w rejon amfiteatru. Stąd podchodzimy na szczyt Małego Grojca, w
którego sąsiedztwie występują ciepłolubne zbiorowiska trawiaste o charakterze stepowym (murawy kserotermiczne). Następnie schodzimy w kierunku osiedla Sporysz, w którym znajduje się
nieczynny piec do wypalania wapna („wapiennik”). Mijając stare wyrobiska skał wapiennych, udajemy się na szczyt Średniego Grojca z dużym, metalowym krzyżem (świetny punkt widokowy na
Kotlinę Żywiecką). Następnie podchodzimy na szczyt Dużego Grojca (612 m n.p.m.) z pozostałościami średniowiecznego grodziska. Ze szczytu schodzimy szlakiem w kierunku zachodnim,
przechodząc koło ciekawego i tajemniczego torfowiska (użytek ekologiczny Stowek na Kosarach pod Hyśkowcem). Po przejściu mostu na Sole dochodzimy do Browaru Żywieckiego, gdzie kończy
się trasa ścieżki.
Oznakowanie trasy: żółty szlak turystyczny PTTK (częściowo bez szlaku).
Długość trasy: 8 km.
Czas przejścia: ok. 2-3 h.
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 10 (tablice częściowo zniszczone).
Stopień trudności: średni.
XI) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Beskid Śląski
1) Ścieżka przyrodnicza W Dolinie Zimnika
Ścieżka rozpoczyna się na parkingu leśnym obok leśniczówki w miejscowości Ostre (gmina Lipowa), u podnóża góry Skrzyczne. Prowadzi ona wzdłuż malowniczego odcinka potoku, w którego
korycie znajdują się liczne wychodnie skalne tworzące progi oraz mini-wodospady. Na brzegach rosną jesiony i olsze, tworzące podgórski łęg jesionowy i nadrzeczną olszynę górską. Na trasie
ścieżki znajdują się ławki ze stolikami (tzw. „leśna klasa”), wiata i miejsce na ognisko oraz szkółka leśna. Koniec trasy znajduje się w miejscu startu.
Oznakowanie trasy: szlak turystyczny PTTK (żółty) oraz znaki ścieżki edukacyjnej.
Długość trasy: 1,5 km.
Czas przejścia: ok. 1 h
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 7.
Stopień trudności: niski.
2) Ścieżka dydaktyczna W grupie Klimczoka
Trasa ścieżki stanowi pętlę, która zaczyna się na pętli autobusowej linii MZK nr 16 w Wapienicy (dzielnica Bielska-Białej). Prowadzi ona wokół doliny rzeki Wapienica, w obrębie której znajduje się
Jezioro Wielka Łąka (zapora wodna z ujęciem wody pitnej). Żółtym szlakiem turystycznym podchodzimy przez bukowe lasy na szczyt góry Szyndzielni (1026 m n.p.m.) oraz Klimczoka (1117 m
n.p.m.). Z tych szczytów rozpościerają się panoramy widokowe na Pogórze Śląskie oraz Beskidy i Tatry. Następnie schodzimy obok rezerwatu Stok Szyndzielni (fragment buczyny, przepięknie
wyglądający jesienią), na pokryty malowniczymi polanami wierzchołek Błatniej (widoki na Pogórze Cieszyńskie oraz Beskidy polskie i czeskie). Stąd niebieskim szlakiem schodzimy przez górę
Palenica, na której znajduje się wczesnośredniowieczne grodzisko, z powrotem na pętlę autobusową.
Oznakowanie trasy: szlaki turystyczne PTTK (żółty oraz niebieski).
Długość trasy: 18 km.
Czas przejścia: ok. 8 h (istnieje możliwość rozbicia wycieczki na dwa dni z noclegiem w jednym z trzech schronisk turystycznych, które znajdują się przy ścieżce).
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 12.
Stopień trudności: duży.
XII) Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Beskid Mały
1)
Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna W Masywie Magurki
Początek ścieżki znajduje się w dolinie potoku Ponikiew (miejscowość Międzybrodzie Bialskie w gminie Czernichów). Z przystanku autobusowego PKS podchodzimy żółtym szlakiem w otoczeniu
lasów bukowych na szczyt góry Magurka (909 m n.p.m.) gdzie można odpocząć w schronisku PTTK. Na szczytowych polanach możemy rozkoszować się panoramą widokową na Beskid Śląski oraz
Kotlinę Żywiecką. Następnie szlakiem niebieskim łagodnie podchodzimy na najwyższy szczyt Beskidu Małego – Czupel (933 m n.p.m.). Na jego szczycie rosną fantazyjnie poskręcane przez wiatr
drzewa bukowe. Stąd, przez wierzchołek Suchego Wierchu, schodzimy do Czernichowa, obserwując malowniczy przełom rzeki Soły z trzema jeziorami zaporowymi.
Oznakowanie trasy: szlaki turystyczne PTTK (żółty oraz niebieski).
Długość trasy: 11 km.
Czas przejścia: ok. 5 h
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 10.
Stopień trudności: duży.
bór górnoreglowy
2) Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna "Osobliwości przyrody nieożywionej Beskidu Małego"
Ścieżka prowadzi przez Góry Zasolskie, to znaczy wschodnią część Beskidu Małego. Początek trasy znajduje się w miejscowości Okrajnik (gmina Łękawica), skąd podchodzimy na pokryty
polanami wierzchołek Ściszków Gronia (779 m n.p.m.). Na jego zboczach znajduje się „Zamczysko” – zespół potężnych skał piaskowcowych z licznymi jaskiniami. Następnie szlakiem zielonym,
prowadzącym przez lasy bukowe, kierujemy się na wschód, mijając zabytkową kapliczkę na Gibasów Groniu. Dochodzimy do rezerwatu „Madohora”, chroniącego fragment górskich borów
świerkowych (nietypowo położonych na dość niskim szczycie). Stąd schodzimy bez szlaku do doliny potoku Dusica, w której znajduje się Jaskinia Komonieckiego (olbrzymia sala z wodospadem
przy wejściu) oraz liczne progi skalne i wodospady. Wycieczkę kończymy w miejscowości Las.
Uwaga: W obrębie Zamczyska oraz jaskiń należy zachować szczególną ostrożność ze względu na odpadające bloki skalne.
Oznakowanie trasy: zielony szlak turystyczny PTTK (za wyjątkiem odcinka początkowego i końcowego, prowadzących drogami leśnymi).
Długość trasy: 14 km.
Czas przejścia: ok. 6 h
Liczba przystanków z tablicami dydaktycznymi: 4.
Stopień trudności: duży.