Prezentacja 1 - Gimnazjum nr 13

CYWILIZACJE AMERYKI
W czasie, gdy w Europie toczono wojny, wznoszono
katedry, prowadzono badania naukowe, zajmowano się
sztuką i literaturą. W nieznanej jeszcze Ameryce
mieszkały plemiona indiańskie takie jak :
•Majowie
•Inkowie
•Aztekowie
Stworzyli oni wysoko rozwinięte cywilizacje, które mogły
pochwalić się wieloma osiągnięciami.
MAJOWIE
Majowie należeli do plemion indiańskich (mówiących językami należących
do rodziny maja), które zamieszkiwały południowo - wschodnią część Meksyku
(stan Chiapas i półwysep Jukatan), a także Belize, Gwatemalę i zachodni
Honduras.
-początki cywilizacji Majów sięgają okresu preklasycznego późnego (tj. 400 p.n.e. 250 n.e.).
-typowym dla okresu wczesnoklasycznego (250 -400 n. e.) zjawiskiem było
budowanie miast (m. in. Uaxactún i Tikal), które spełniały funkcje administracyjno sakralne.
Charakteryzowały
się
one
monumentalnymi
zespołami
architektonicznymi.
-kolejny okres (średnioklasyczny, lata 400 - 700) to czasy lokalnych kryzysów
politycznych.
-w okresie późnoklasycznym (700-900) rozwojowi uległy regionalne style
w architekturze i sztuce, a cywilizacja Majów osiągnęła szczytowy punkt rozwoju.
Dopiero pod koniec tego okresu w centralnym rejonie zajmowanym przez Majów
załamaniu uległ rozwój cywilizacyjny połączonym z procesem opustoszenia miast.
-W X wieku, a więc w okresie poklasycznym, ze środkowego Meksyku przybyli
najeźdźcy Toltekowie, a pod silnym wpływem ich kultury znalazła się północna
część Jukatanu.
Najważniejszym miastem było Chichén Itzá, które około roku 1200 utraciło znaczenie
na rzecz Mayapán. Upadek tego miasta zakończył pełen dekadencji i tarć politycznych
pomiędzy skłóconymi rodami arystokratycznymi (stały one na czele licznych i dość
niewielkich państewek)
Okres poklasyczny średni (1200 - 1450).
Okres poklasyczny późny zakończony został hiszpańskim podbojem w szesnastym
stuleciu. Ostatnie wolne państwo/miasto Majów, zostało podbite dopiero w roku 1697.
Świątynia Kukulkana w
Chichen itza
Słońce znika za horyzontem i oświetla 9 stopni piramidy
Wiosenna Równonoc
(Chichén Itzá)
OSIĄGNIECIA MAJÓW
SYSTEM ZAPISU LICZB
Bardzo oryginalny system zapisywania liczb stworzyło indiańskie plemię Majów. Jako
jedni z pierwszych wynaleźli zero (ok. 500 r. n.e. - a więc później niż Sumerowie, lecz
wcześniej od Hindusów). Zero zaznaczane było rysunkiem przypominającym skorupkę
ślimaka lub - jak inni twierdzą - półotwarte oko.
Liczby zapisywano w postaci kombinacji kropek i kresek. Odpowiednio pogrupowane
stanowiły (wraz z zerem) podstawowy zestaw ,,cyfr’’ od 0 do 19.
Tabela z podstawowymi znakami Majów dla liczb:
KALENDARZ
U Majów rok liczył początkowo 360 dni i był podzielony na 18 miesięcy liczących po 20
dni. Dla uzgodnienia długości roku z okresem powtarzania się pór roku rozbudowano go
o 5 dni dodatkowych, tzw. dni bez nazwy, które uważano za pechowe. W dnie te nie
załatwiano żadnych transakcji handlowych, nie odbywały się posiedzenia sądów,
powstrzymywano się nawet od robienia porządków domowych.
ASTRONOMIA : Majowie wiele wysiłku poświęcali obserwacjom
astronomicznym, których dokonywali ze szczytów swych świątyń-piramid.
Obserwacje te opisywane były później w tzw. kodeksach (pośród których ledwie
kilka dotrwało do naszych czasów) oraz ryte na stellach (obeliskach).
Dla dokładnego określenia początku rachuby czasu należałoby przeprowadzić
obliczenia dat, pewnych charakterystycznych położeń planet wśród gwiazd,
wyrzeźbionych na niektórych pomnikach.
Schody prowadzą w górę do obserwatorium Majów wieży "El
Caracol" (ślimak) w Chichen Itza na Jukatanie w Meksyku.
HOROSKOP MAJÓW
Majowie uznawali, że każdy miesiąc ma w opiece inne bóstwa oraz
przypisany im materiał. Stąd też horoskop Majów zwany jest też
Kręgiem Osiemnastu Klejnotów.
Turkus 2.02 - 21.02
Onyks 22.02 - 13.03
Diament 14.03 - 2.04
Rubin 3.04 - 22.04
Szafir 23.04 - 12.05
Agat 13.05 - 1.06
Chalcedon 2.06 - 21.06
Selenit 22.06 - 11.07
Szmaragd 12.07 - 31.07
Topaz 1.08 - 20.08
Jadeit 21.08 - 9.09
Karneol 10.09 - 29.09
Lazuryt 30.09 - 19.10
Opal 20.10 - 8.11
Akwamaryn 9.11 - 28.11
Koral 29.11 - 18.12
Ametyst 19.12 - 7.01
Malachit 8.01 - 27.01
AZTEKOWIE
Aztekowie przybyli w XIII wieku z północy i osiedli w Dolinie Meksyku.
Zwani też byli Mexica (tzn. 'mieszkańcy miasta México')
lub Tenochca [tzn. 'mieszkańcy miasta Tenochtitlán'].. Aztekowie
twierdzili, że ich praojczyzną jest mityczna kraina Aztlán (stąd nazwa
Aztekowie).
Strona z Kodeksu
Cozcatzin przedstawiająca Aztlán
W początkach XIV wieku założyli miasto México - Tenochtitlán i z czasem własny
organizm polityczny. Początkowo było to miasto - państwo, zależne
od sąsiadów(Tepaneków z Azcapotzalco). W 1428 roku uzyskało ono samodzielność.
W piętnastym wieku zawarli tzw. Trójprzymierze (z Texcoco i Tlacopán). W latach 1428 1430 Aztekowie rozpoczęli ekspansję terytorialną. W wyniku podbojów powstało tzw.
imperium azteckie. Składało się ono z trzech głównych miast - państw, które wchodziły
w skład federacji. Każde z tych państw miało swego władcę.
Tenochtitlan - stolica państwa Azteków, założona około 1325
roku na brzegu jeziora Texcoco. Zbudowano w niej sieć kanałów
i groble łączące miasto ze stałym lądem.
Pod koniec XV w. imperium obejmowało cały środkowy, południowy i wschodni
Meksyk. W skład tego imperium wchodziło przeszło 500 miast - państw. Były
one zróżnicowane zarówno pod względem etnicznym, jak i językowym
i kulturalnym. Mieszkańcy tych kraików musieli płacić daniny na rzecz
Trójprzymierza. Gospodarka Azteków opierała się na rolnictwie oraz na wymianie
handlowej. Wszystkie te państewka oprócz sił wojskowych, unifikowała warstwa
arystokracji, która była ponadetniczna. Łączyły ją więzy powinowactwa
i pokrewieństwa.
Językiem urzędowym i dyplomatycznym stał się język nahuatl, którym mówili
Aztekowie, a także część podbitych ludów. Aztekowie czcili ponad 2 tysiące bóstw,
jednak głównym bogiem pozostawał Huitzilopochtli (Południowy Koliber) i Tlaloc
(bóg deszczu).
Huitzilopochtli Bóg opiekun
Azteków
Tlaloc Bóg deszczu i pioruna
Na początku XVI wieku Mexica zdominowali swoich sprzymierzeńców i nasilili procesy
unifikacyjne. Faktycznym jedynowładcą imperium stał się Motecuhzoma Xocoyotzin (władca
Tenochtitlán). W pierwszej połowie do państwa Azteków dotarli Hiszpanie. Po ich stronie
walczyło kilka plemion. Hiszpanie wykorzystali brak jedności w państwie i w latach 1519 1521 przejeli władzę nad imperium. Na ich czele stał Hernán Cortés. Po wybuchu
antyhiszpańskiego powstania, najeźdźcy rozpoczęli ponowne przejmowanie władzy,
tym razem na drodze militarnego podboju. Ostatecznie w 1521 roku zdobyli Tenochtitlán,
a także pojmali jego władcę - Cuauhtemoca. Jeśli chodzi o osiągnięcia cywilizacyjne Azteków,
to słynęli oni bardziej ze sztuki wojennej niż z osiągnięć artystycznych. Niemniej jednak byli
utalentowanymi rzeźbiarzami, garncarzami, malarzami i jubilerami. Do naszych czasów
zachowały się wspaniałe azteckie kodeksy.
Hernan Cortes
Motecuhzoma
Xocovotzin
Aztekowie byli politeistami. Ważne miejsce w ich życiu zajmował kult słońca i
gwiazd. Wpływ na kształtowanie się wierzeń azteckich miały również walki
prowadzone z innymi plemionami, dlatego istotną rolę odgrywał Bóg wojny,
Niektóre z obrzędów ku jego czci charakteryzowały się dużym okrucieństwempolegały ona na składaniu ofiar ludzi często poprzez wyrwanie człowiekowi
serca.
Aztecka rzeźba węża. Indianie bardzo czcili to
zwierzę ponieważ wierzyli że postać pierzastego
węża przybierał najwyższy bóg Azteków QUETZALCOATL
IMPERIUM INKÓW
Inkowie byli ludem andyjskim, który w okresie prekolumbijskim stworzył rozległe
państwo ( zwaneTawantinsuyu, czyli "Krajem Czterech Dzielnic") w Ameryce
Południowej, ze stolicą w Cuzco. Było to państwo wieloetniczne zbudowane
w wyniku licznych podbojów. Jak podaje tradycja, pierwszym królem Inków
był Manco Capac. Prawdopodobnie w połowie piętnastego stulecia, za panowania
Pacachutiego dokonano licznych podbojów, a państwo Inków zostało podzielone
na cztery części:Antisuyu, Chinchasuyu, Contisuyu i Calasuyu. Na początku XVI w.
imperium inkaskie sięgało od Pasto (obecnie północna Kolumbia) na północy,
po rzekę Maule w Chile. Na czele tego państwa stał inka - władca absolutny.
Następcą tronu zostawał syn władcy (ale niekoniecznie najstarszy) - decydowali
o tym kapłani i arystokratyczne rody z Cuzco.
Manco Capac - według mitologii
inkaskiej legendarny założyciel
królewskiej dynastii Inków
Na podbitych terenach Inkowie nie niszczyli zastanych tam tradycyjnych struktur
władzy, czy też elit politycznych i społecznych (a oddawali je pod kontrolę
własnych funkcjonariuszy). Zakładali tam jedynie swoje garnizony wojskowe,
budowali świątynie Słońca i sieć dróg. Pobierali też daniny. Inkowie prowadzili
też politykę przesiedleń większych grup ludności (w celach ekonomicznych bądź
politycznych).
Coricancha świątynia słońca w Cuzco,
stolicy Imperium Inków, poświęcona
najwyższym bogom inkaskiego
Panteonu, miejsce koronacji i pochówku
władców Inków od czasów Sinchi rocy do
Huavny Capaca, jedno z najważniejszych
sanktuariów inkaskich.
Podstawę gospodarki w państwie Inków stanowiło rolnictwo. Społeczeństwo w państwie
Inków było zhierarchizowane (istniało wiele grup społecznych). Większość ludności
stanowili wolni chłopi, którzy zamieszkiwali we wspólnotach plemienno - terytorialnych.
Zobowiązani byli oni do uiszczania daniny na rzecz państwa. Ziemia pozostawała
częściowo w dyspozycji chłopów (indywidualnie lub kolektywnie), a częściowo w dyspozycji
instytucji państwowych. Oprócz rolników istniały też różne grupy społeczne,
wyspecjalizowane w wytwarzaniu określonych produktów lub pełniących określone funkcje
służebne (np. biegacze sztafety pocztowej). Podstawą gospodarki
było rolnictwo (uprawiano głównie kukurydzę, ziemniaki, fasolę i paprykę, a także rośliny
bulwiaste, komosę ryżową, dynię i inne). Hodowano też zwierzęta: świnki morskie, alpaki
i lamy (lamy hodowano głównie do celów religijnych, ale też jako zwierzęta juczne i źródło
wełny, ich mięso spożywano rzadko). W uprawie Inkowie starali się wykorzystywać duże
zróżnicowanie środowiska naturalnego.
Najważniejszym bóstwem był bóg Viracocha - Najwyższa Istota, stwórca świata,
innych bogów, ludzi i zwierząt. Inkowie czcili też Słońce oraz mitycznych przodków.
Boską czcią otaczano też władców: za życia i po śmierci.
Do największych osiągnięć cywilizacyjnych Inków należą monumentalne kamienne
budowle wznoszone z olbrzymich głazów bez użycia zaprawy murarskiej ( do naszych
czasów zachowały się ruiny pałaców i twierdzy Sacsahuamán koło Cuzco, a także
zespołów architektonicznych m. in. w Machu Picchu, Pisac i w Ollantaytambo).
Bóg Viracocha
Sacsahuaman kompleks inkaskich
kamiennych murów wzniesionych w
pobliżu miasta Cuzco, w Peru, na
wysokości ponad 3600 m n.p.m
Koniec imperium Inków nastąpił w pierwszej połowie XVI wieku. W 1531 roku
w państwie Inków pojawili się Hiszpanie z Franciszkiem Pizarro na czele.
Wykorzystali oni panujące w państwie Inków napięcia społeczne. Niewielki korpus
ekspedycyjny (około 150 osób) dotarł w 1532 roku do obozu wojennego inki
i wziął go do niewoli. W roku 1533 Atahualpa trzynasty władca Inków został
skazany na śmierć i, mimo przekazania olbrzymiego okupu, zamordowany.
W 1533 r. Hiszpanie zajęli stolicę państwa - Cuzco. W 1536 r. Manco Inka
wzniecił antyhiszpańskie powstanie, jednak powstanie załamało się i Hiszpanie
odnieśli zwycięstwo. Manco Inka schronił się w Vilcabambie, którą Hiszpanie
zdobyli dopiero w 1572 r. Ostatni władca Inków - Tupac Amaru zginął z ich ręki.
Francisco Pizarro- hiszpański konkwistador, który
podbił imperium Inków, a także założył miasto
Lima, współczesną stolicę Peru.
Tupac Amaru - ostatni,
dziewiętnasty król i przywódca
Inków.
PODSUMOWANIE :
MAJOWIE
- uprawiali kukurydzę
-użyźniali glebę za pomocą popiołu
-wypalali lasy na cele rolnicze
-posługiwali się własnym pismem hieroglificznym
-pozostawili po sobie wiele dzieł z zakresu matematyki, religii i astronomii
-obserwowali ruchy gwiazd
-ustalili długość roku słonecznego
-stworzyli swój własny system liczenia, wprowadzili do niego liczbę zero
-tworzyli wspaniałe budowle zachwycające architekturą
-stworzyli wiele dzieł malarskich
AZTEKOWIE
-stawiali ogromne budynki na wyspach
-łączyli wyspy za pomocą grobli
-utworzyli rozbudowaną sieć kanałów
-stawiali potężne piramidy i świątynie
-zbudowali potężne imperium
-podbili wiele ziem
-zajmowali się rolnictwem
-uprawiali ziemię za pomocą motyk
- w domach hodowali ptactwo
-zajmowali się rzemiosłem
-stworzyli własne pismo hieroglificzne
-stworzyli, opierający się na roku słonecznym, kalendarz
-opracowali także własny system liczenia
INKOWIE
-stawiali ogromne budowle w górach
-podbili wiele sąsiednich plemion
-zajmowali się rolnictwem
-nawadniali pola
-stosowali nawozy
-na stokach gór zakładali uprawne tarasy
-hodowali zwierzęta domowe
-wprowadzili w swoim państwie własny kalendarz
-prowadzili częste obserwacje astronomiczne
-posiadali ogromny talent w dziedzinie budownictwa
- w wysokich górach zbudowali ogromną sieć dróg
-utworzyli sprawną komunikacje pocztową
-posiadali dużą wiedzę medyczną
- wprowadzili własne prawo
-wprowadzili system pisania i liczenia polegający na wiązaniu sznurków
Prezentacje wykonał : Piotr Strzała
Bibliografia:
http://www.bryk.pl/wypracowania/historia/prace_przekrojowe/4748inkowie_majowie_aztekowie.html
-Grafika Google
http://zapytaj.onet.pl/Category/015,004/2,1040199,Jakie_sa_osiagnieci
zacyjne_Majow_Aztekow_i_Inkow_.html
-Podręcznik ,,Śladami Przeszłości 2’’ Stanisław Roszak