prognoza oddziaływania na środowisko planu urządzenia lasu

advertisement
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA
ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU
DLA NADLEŚNICTWA CZARNA
D
OD
Ł W B IAŁ
ZI A
YM
ST
BIAŁOSTOCKA
OK
U
WYKONAWCA:
BIURO URZĄDZANIA LASU I GEODEZJI LEŚNEJ
ODDZIAŁ W BIAŁYMSTOKU
BIAŁYSTOK 2010
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Wykonano na zlecenie
Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku
Białystok 2010
Wykonawca
Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku
ul. Lipowa 51, 15-424 Białystok
tel. (85) 652 21 08, faks (85) 748 19 07
e-mail: [email protected]
Prognozę opracowali:
inż. Stanisław Krętowski – taksator specjalista
Marzanna Siemieńczuk – opracowanie kartograficzne
Leonarda Romanowicz – opracowanie kartograficzne
mgr inż. Jacek Ksepko – opracowanie informatyczne
Nadzór nad opracowaniem
mgr inż. Adam Majer – starszy inspektor nadzoru i kontroli
2
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

SPIS TREŚCI
Strona
1.
WSTĘP ................................................................................................................................ 7
1.1. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ................................................................. 7
1.2. Wykaz stosowanych skrótów i terminów .................................................................. 12
2.
INFORMACJE OGÓLNE ................................................................................................ 14
2.1. Podstawy formalno-prawne, zakres i cel prognozy ................................................... 14
2.2. Metody zastosowane przy sporządzeniu prognozy .................................................... 18
2.3. Zawartość planu ......................................................................................................... 20
2.4. Główne cele planu ...................................................................................................... 24
2.5. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym,
wspólnotowym i krajowym istotne z punktu widzenia planu .................................... 26
2.6. Powiązanie planu urządzenia lasu z innymi dokumentami ....................................... 29
2.7. Metody analizy skutków realizacji postanowień planu oraz częstotliwość jej
przeprowadzania ........................................................................................................ 31
2.8. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko ................. 31
3.
OPIS, ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA ................................................... 31
3.1. Ogólna charakterystyka obszaru nadleśnictwa .......................................................... 31
3.1.1. Położenie nadleśnictwa ......................................................................................... 31
3.1.2. Lesistość ................................................................................................................ 33
3.1.3. Dominujące funkcje lasu....................................................................................... 34
3.2. Walory przyrodniczo-leśne nadleśnictwa .................................................................. 36
3.2.1. Geomorfologia i gleby .......................................................................................... 36
3.2.2. Wody ..................................................................................................................... 38
3.2.3. Klimat ................................................................................................................... 38
3.2.4. Typy siedliskowe lasu ........................................................................................... 40
3.2.5. Drzewostany ......................................................................................................... 40
3.3. Formy ochrony przyrody występujące na gruntach nadleśnictwa ............................. 45
3.3.1. Rezerwaty przyrody .............................................................................................. 46
3.3.2. Parki krajobrazowe ............................................................................................... 47
3.3.3. Obszary chronionego krajobrazu .......................................................................... 49
3.3.4. Obszary Natura 2000 ............................................................................................ 50
3.3.5. Pomniki przyrody.................................................................................................. 58
3.3.6. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt ................................................................... 59
3
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

3.4. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym
oddziaływaniem ......................................................................................................... 74
3.4.1. SOO PLH 200006 „Ostoja Knyszyńska” ............................................................. 74
3.4.2. OSO PLB 200003 „Puszcza Knyszyńska” ........................................................... 86
3.4.3. SOO PLH 200008 „Dolina Biebrzy” .................................................................... 93
3.4.4. OSO PLB 200006 „Ostoja Biebrzańska” ........................................................... 100
3.5. Grunty przeznaczone do zalesienia .......................................................................... 103
3.6. Określenie obszarów potencjalnej kolizji między celami ochrony przyrody
a gospodarką leśną ................................................................................................... 103
3.7. Istniejące problemy ochrony przyrody istotne z punktu widzenia realizacji planu . 104
3.8. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji planu ............ 104
4.
PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE PLANU NA ŚRODOWISKO I OBSZARY
NATURA 2000 ............................................................................................................... 107
4.1. Przewidywane oddziaływanie planu na środowisko ................................................ 107
4.1.1. Oddziaływanie na różnorodność biologiczną ..................................................... 108
4.1.2. Oddziaływanie na ludzi....................................................................................... 109
4.1.3. Oddziaływanie na rośliny, w szczególności na gatunki chronione..................... 110
4.1.4. Oddziaływanie na zwierzęta, w szczególności na gatunki chronione ................ 113
4.1.5. Oddziaływanie na wodę ...................................................................................... 126
4.1.6. Oddziaływanie na powietrze ............................................................................... 127
4.1.7. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi ............................................................... 128
4.1.8. Oddziaływanie na krajobraz ............................................................................... 128
4.1.9. Oddziaływanie na klimat .................................................................................... 129
4.1.10. Oddziaływanie na zasoby naturalne.................................................................... 129
4.1.11. Oddziaływanie na dobra kultury materialnej ...................................................... 131
4.2. Przewidywane oddziaływanie planu na obszar Natura 2000 ................................... 133
4.2.1. Przewidywane oddziaływanie planu na siedliska przyrodnicze ......................... 134
4.2.2. Analiza zaproponowanych GTD i składów upraw w porównaniu do naturalnego
składu gatunkowego siedlisk leśnych ................................................................. 144
4.2.3. Przewidywane oddziaływanie planu na specjalny obszar ochrony - gatunki ..... 146
4.2.4. Przewidywane oddziaływanie planu na obszar specjalnej ochrony ptaków ....... 147
4.3. Grunty wyłączone z użytkowania ............................................................................ 150
4.4. Przewidywane oddziaływanie planu na integralność obszarów Natura 2000 ......... 151
5.
ROZWIĄZANIA I WNIOSKI DO PLANU ................................................................... 152
4
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

5.1. Przewidywane rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczenie negatywnych
oddziaływań planu na środowisko ........................................................................... 152
5.2. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zastosowanych w planie, uzasadnienie ich
wyboru oraz opis metod oceny wyboru ................................................................... 154
6.
LITERATURA ................................................................................................................ 156
7.
ZAŁĄCZNIKI................................................................................................................. 157
7.1. Spis tabel .................................................................................................................. 157
7.2. Spis rycin.................................................................................................................. 159
7.3. Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg typów siedliskowych lasu i
gatunków panujących wg stanu na 01.01.2016r .................................................. 15961
MAPY (w załączeniu)
1. Mapa rozmieszczenia siedlisk przyrodniczych w obszarach Natura
2000 na tle planowanego użytkowania rębnego, zalesień i zmian
przeznaczenia gruntów (w układzie obrębów leśnych)
2. Mapa rozmieszczenia gatunków stanowiących przedmioty ochrony w
obszarach Natura 2000 na tle planowanego użytkowania rębnego,
zalesień i zmian przeznaczenia gruntów (w układzie obrębów leśnych)
5
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

6
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

1. WSTĘP
1.1. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Podstawą do sporządzenia Prognozy jest umowa zawarta między Biurem Urządzania
Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku, a Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych
w Białymstoku, na sporządzenie Prognozy oddziaływania Planu urządzenia lasu dla
Nadleśnictwa Czarna Białostocka na środowisko. Podstawą prawną wykonania Prognozy jest
Ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska, oraz ocenach oddziaływania na środowisko
i wynikający z tej ustawy obowiązek uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości Prognozy.
Przy sporządzaniu Prognozy zastosowano głównie metody analiz przestrzennych
polegające na analizie danych zamieszczonych w Planie a w szczególności w opisach
taksacyjnych, bazach danych i na warstwach numerycznych. Dane o występowaniu gatunków
uzyskano z nadleśnictwa, danych PTOP, inwentaryzacji LP i BULiGL, danych zebranych
podczas prac terenowych i materiałów publikowanych i niepublikowanych. Ocenę wyników
analiz oparto głównie na wiedzy eksperckiej oraz informacjach zawartych w stosownych
publikacjach naukowych. Przyjęto zasadę, że prezentacja wyników analiz ma formę macierzy.
Plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Czarna Białostocka zawiera treści wymagane w
Instrukcji urządzania lasu z 2003 r. Składa się z:
 Elaboratu - czyli opisu ogólnego nadleśnictwa zawierającego wyniki
inwentaryzacji stanu lasu, ocenę gospodarki nadleśnictwa w ubiegłym
10-leciu, planu na kolejne 10-lecie oraz zestawień tabelarycznych i wykazów;
 Programu ochrony przyrody zawierającego opis środowiska przyrodniczego
oraz
metod
jego
ochrony
i
modyfikacji
zaplanowanych
zabiegów
gospodarczych pod kątem ochrony przyrody;
 planów, zawierających plany cięć rębnych, przedrębnych i hodowli (w formie
wykazu);
 map o różnej treści i skali.
Główne cele planów urządzenia lasu zawarte są w Instrukcji urządzenia lasu.
W Nadleśnictwie Czarna Białostocka głównym celem Planu jest zachowanie ekosystemu
leśnego przy możliwie jak największym zróżnicowaniu biologicznym, oraz zapewnienie
równowagi między wszystkimi spełnianymi przezeń funkcjami lasu. Cel ten jest realizowany
przez ustalone cele szczegółowe.
7
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Do głównych celów ochrony środowiska, w zakresie objętym Planem (czyli w
zakresie prowadzenia gospodarki leśnej), ustalonych na różnych szczeblach, należy spełnianie
wymogów określonych w dyrektywach unijnych (siedliskowej i ptasiej), konwencjach (o
ochronie różnorodności biologicznej, bońskiej, berneńskiej), programach (Polityka leśna
państwa, Krajowy program zwiększania lesistości, Krajowa strategia ochrony i zachowania
różnorodności biologicznej).
Plan
jest powiązany z różnymi innymi dokumentami obejmującym obszar
nadleśnictwa, w tym głównie planami urządzenia lasu sąsiednich nadleśnictw, planami
zagospodarowania przestrzennego, planami ochrony itp. W toku analizy nie stwierdzono, aby
był możliwy do wykazania negatywny łączny wpływ na środowisko ustaleń Planu
i wymienionych dokumentów.
Nadleśnictwo Czarna Białostocka obejmuje powierzchnię 25997,21 ha gruntów
Skarbu Państwa, położonych na terenie jednego województwa, dwu powiatów i czternastu
gmin. Grunty w zarządzie nadleśnictwa są podzielone na 3 obręby: Czarna Białostocka,
Kumiałka, Złota Wieś. Lesistość w granicach zasięgu nadleśnictwa wynosi 25,7%. Około
19,6% powierzchni lasów nadleśnictwa to lasy ochronne i rezerwaty, pozostałe to lasy o
głównej funkcji gospodarczej. Głównym gatunkiem tworzącym drzewostany jest sosna - jej
udział w lasach wynosi ok. 50%. Gleby i siedliska występujące na terenie nadleśnictwa
zaliczane są raczej do ubogich, choć dość duży jest udział gleb brunatnych i płowych.
Powierzchnia drzewostanów ponad 100-letnich wynosi 2932,90 ha, co stanowi 11,9%
powierzchni leśnej nadleśnictwa
Klimat regionu cechuje krótki okres wegetacji, długi okres zalegania pokrywy
śnieżnej, późne wiosenne i wczesne jesienne przymrozki, maksimum opadów przypadające
na okres letni oraz dominacja wiatrów z sektora zachodniego.
Nie stwierdzono, aby Plan mógł oddziaływać negatywnie transgranicznie na
środowisko.
Na terenie nadleśnictwa znajdują się 4 rezerwaty przyrody (Taboły, Jesionowe Góry,
Starodrzew Szyndzielski, Budzisk,). Powierzchnia łączna tych rezerwatów wynosi 1087,29
ha, (na gruntach Nadleśnictwa Czarna Białostocka
zajmują powierzchnię 974,94 ha co
stanowi około 3,7% powierzchni ogólnej nadleśnictwa). W zasięgu nadleśnictwa znajdują się
4 obszary Natura 2000 o powierzchni w zasięgu nadleśnictwa 19386,12 ha. Obszary OSO i
SOO w dużym stopniu ze soba się pokrywają. Ponadto w zasięgu nadleśnictwa znajdują się
jeden obszar chronionego krajobrazu, jeden park krajobrazowy, 86 pomników przyrody (na
gruntach nadleśnictwa) oraz 16 stref ochrony gatunkowej ptaków. Stwierdzono też
8
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

występowanie chronionych gatunków: 112 - roślin, 15 - bezkręgowców, 4 - ryb, 12 - płazów,
5 - gadów, 143 - ptaków i 26 - ssaków. Nie stwierdzono, aby działania zapisane w Planie
miały negatywny wpływ na cele ochrony rezerwatu, obszarów chronionego krajobrazu oraz
pomników przyrody. Wpływ ustaleń Planu na obszary Natura 2000 oraz chronione gatunki
rozpatrywany był osobno.
Obszary potencjalnie objęte znaczącym oddziaływaniem to tereny przewidziane do
przedsięwzięć w rozumieniu odpowiedniego rozporządzenia Rady Ministrów oraz obszary
Natura 2000. Plan nie zawiera zapisów wyznaczających ramy do późniejszej realizacji
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, natomiast może zawierać
zapisy których realizacja może wpływać na obszary Natura 2000.
Do głównych problemów ochrony środowiska na tym terenie zaliczono: brak planów
ochrony, brak dokładnych inwentaryzacji, brak jednoznacznych wytycznych odnośnie
postępowania na siedliskach przyrodniczych.
Brak realizacji Planu niesie za sobą skutki społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze.
Przede wszystkim sporządzanie Planu jest wymogiem ustawowym, z którego nie można
zrezygnować. Brak realizacji Planu może spowodować niekontrolowane użytkowanie
zasobów drzewnych, ograniczenie dostarczania na rynek odnawialnego surowca jakim jest
drewno, opóźnienie w procesach przebudowy drzewostanów, zarastanie siedlisk nieleśnych
itp.
W ramach oddziaływania ustaleń Planu na środowisko przeanalizowano:
 oddziaływanie na różnorodność biologiczną na 3 poziomach: genetycznym,
gatunkowym i ekosystemowym - w Planie zamieszczono zapisy pozwalające
zminimalizować ryzyko obniżenia różnorodności biologicznej poprzez
stosowanie właściwych naturalnych składów gatunkowych, pozostawianie
drzew o nietypowych cechach, ochronę stanowisk i siedlisk gatunków;
 oddziaływanie na rośliny i zwierzęta - przeprowadzono analizy dla grup
gatunków: a) „naturowe”, b) chronione rzadkie, c) chronione częste.
Generalnie nie stwierdzono, aby zapisy Planu w połączeniu z ich
modyfikacjami zamieszczonymi w programie ochrony przyrody mogły
powodować istotne zagrożenie dla tych gatunków. Pewne zagrożenia zostały
wykazane, ale Plan przewiduje ich ograniczenie również na poziomie
realizacji;
9
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

 oddziaływanie na wodę - ustalenia Planu nie wpływają negatywnie na wody
znajdujące się na terenie nadleśnictwa;
 oddziaływanie na powietrze - nie stwierdzono negatywnego wpływu zapisów
Planu na powietrze atmosferyczne;
 oddziaływanie na krajobraz - w ochronie krajobrazu mają pomóc zaplanowane
w programie ochrony przyrody wskazania dotyczące pozostawiania kęp
i biogrup na zrębach, stosowania stref ekotonowych, kształtowanie granicy
polno-leśnej;
 oddziaływanie na klimat - gospodarka leśna poprzez promowanie trwałego
rozwoju lasów w Polsce sprzyja zachowaniu korzystnego wpływu lasów na
klimat, akumulację CO2 oraz zapobieganie powstawaniu pożarów (jako
czynnika uwalniającego CO2);
 oddziaływanie
na
zasoby
naturalne
-
głównym
celem
planowania
urządzeniowego jest zapewnienie trwałości i ciągłości użytkowania zasobów
przyrodniczych,
głównie
odnawialnego
surowca,
jakim
jest
drewno.
Nie stwierdzono aby ustalenia Planu mogły oddziaływać negatywnie na inne
zasoby naturalne;
 oddziaływanie na zabytki i dobra kultury materialnej - ponieważ na gruntach
nadleśnictwa takie obiekty nie występują (zabytki) lub występują sporadycznie
(inne obiekty kultury materialnej, kapliczki, krzyże), a ustalenia Planu nie
odnoszą się w żaden sposób do tych obiektów, nie stwierdzono negatywnego
wpływu na te elementy.
Osobnym analizowanym i ocenianym zagadnieniem jest wpływ ustaleń Planu na
gatunki będące obiektem ochrony w obszarach Natura 2000, oraz na siedliska przyrodnicze.
Na terenie nadleśnictwa wystepują 4 obszary Natura 2000. Po przeprowadzeniu licznych
analiz stwierdzono, że Plan nie wpływa negatywnie na ten obszar.
Plan w swych ustaleniach nie narusza również zasady zachowania integralności
obszaru Natura 2000. Chronione przez zapisy planu w podobny sposób są zarówno
stanowiska gatunków na terenie obszaru jak i poza nim co zapewnia zachowanie spójności
czynników wewnętrznych i wewnętrznych.
Mając na względzie potrzeby ochrony siedlisk „naturowych” w całym ich zasięgu
występowania, dokonano również analizy wpływu Planu na zachowanie tych siedlisk.
10
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Na terenie nadleśnictwa nieleśne siedliska „naturowe” zajmują 168,55 ha. W
miejscach występowania tych siedlisk nie zaprojektowano zabiegów, które mogłyby naruszyć
ich stan lub spowodować ich zanik.
„Naturowe” siedliska leśne zajmują w nadleśnictwie 5732,84 ha. Są to: grądy (9170),
bory i lasy bagienne (91D0), łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe, i jesionowe (91E0) oraz
łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (91F0). Część powierzchni tych siedlisk planowana
była do użytkowania i zabiegów pielęgnacyjnych, jako normalne drzewostany gospodarcze,
lub lasy ochronne. Po przeanalizowaniu rodzaju i powierzchni zaprojektowanych zabiegów
uznano, że działania te nie będą miały istotnie negatywnego wpływu na stan siedlisk
„naturowych” na terenie nadleśnictwa. W programie ochrony przyrody zostały zawarte
zapisy, umożliwiające modyfikację tradycyjnych sposobów gospodarowania w celu
zachowania właściwego stanu tych siedlisk.
W odniesieniu do terenów projektowanych do odnowienia, a uznanych jako leśne
siedliska
„naturowe”
przeanalizowano
również
zgodność
projektowanych
składów
gatunkowych odnowień z naturalnymi typami lasu (wg J. M. Matuszkiewicza 2007).
Po przeprowadzonych analizach nie stwierdzono zasadniczych rozbieżności między
projektowanymi składami odnowień oraz gospodarczymi typami drzewostanów a naturalnymi
składami gatunkowymi lasu na tych siedliskach.
W związku z powyższym uznano, że ustalenia Planu nie wpływają negatywnie na
siedliska „naturowe”.
Analizę
rozwiązań
alternatywnych
i
wybór
najkorzystniejszego
wariantu
przeprowadzono podczas całego procesu planistycznego. Wariantowanie terminowe
i technologiczne było rozpatrywane głównie na etapie tworzenia zapisów w programie
ochrony przyrody, natomiast wariantowanie lokalizacyjne - na etapie tworzenia planów cięć
rębnych i przedrębnych. Ponadto wybór najodpowiedniejszych sposobów zagospodarowania
i innych elementów Planu odbywał się podczas komisji techniczno-gospodarczych, w których
brali udział również przedstawiciele społeczeństwa.
Generalnym wnioskiem z niniejszej Prognozy jest to, że Plan urządzenia lasu dla
Nadleśnictwa Czarna Białostocka nie wpływa znacząco negatywnie na środowisko, w tym
również na cele ochrony i integralność obszarów Natura 2000.
11
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

1.2. Wykaz stosowanych skrótów i terminów
W niniejszej Prognozie zastosowano zwroty i skróty wymagające bliższego
objaśnienia.
I KTG
I Komisja Techniczno-Gospodarcza (obecnie Komisja Założeń Planu -KZP).
Narada z udziałem społeczeństwa, Zleceniodawcy oraz Wykonawcy planu
urządzenia lasu, przed rozpoczęciem prac nad planem, mająca na celu ustalenie
wytycznych do sporządzania planu.
II KTG
II Komisja Techniczno-Gospodarcza (obecnie Narada Techniczno-Gospodarcza
-NTG). Kolejna narada mająca na celu ocenę gospodarki nadleśnictwa w
ubiegłym 10-leciu oraz przyjęcie zaproponowanych ustaleń planu urządzenia
lasu odnośnie gospodarki na bieżące 10-lecie
RDOŚ
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
OSO
Obszar Specjalnej Ochrony (ptaków)
SOO
Specjalny Obszar Ochrony (siedlisk)
DP
Dyrektywa Ptasia
DS
Dyrektywa Siedliskowa (habitatowa)
DSZ
Dyrektywa Szkodowa
SOOŚ
Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko - postępowanie w sprawie
ustalenia wpływu projektów, programów, strategii na środowisko a w
szczególności na obszary Natura 2000
OCHK
Obszary Chronionego Krajobrazu
PROW
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
KPZL
Krajowy Program Zwiększania Lesistości
SDF
Standardowy Formularz Danych
Baza
danych
Baza w formacie .mdb (MS Access) zawierająca szczegółowe dane opisu lasu
wykonanego w trakcie prac nad planem urządzenia lasu, zawierająca również
planowane zabiegi gospodarcze. Baza ta jest po zatwierdzeniu planu
importowana do bazy SILP w Nadleśnictwie
SILP
System Informatyczny Lasów Państwowych - baza danych i oprogramowanie
służące bieżącej pracy, planowaniu i kontroli w Nadleśnictwie
IUL
Instrukcja urządzania lasu. Dokument branżowy wprowadzony zarządzeniem
Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, określający sposób wykonania
oraz zawartość planu urządzenia lasu dla nadleśnictwa a także sposób
przeprowadzania konsultacji społecznych w trybie Komisji TechnicznoGospodarczych.
IOL
Instrukcja ochrony lasu. Wytyczne i zasady wykonywania ochrony
drzewostanów przed działaniem szkodliwych czynników. Opisuje metody
zapobiegania, wykrywania i zwalczania gradacji owadów, zagrożeń
powodowanych przez grzyby itp.
ZHL
Zasady hodowli lasu. Zestaw wytycznych dla leśnictwa, w randze instrukcji
12
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

zatwierdzonej zarządzeniem Dyrektora Generalnego LP, zawierający opis
czynności i sposobów postępowania w różnych aspektach gospodarki leśnej.
Zawiera opis sposobów zagospodarowania lasu, rębni oraz kryteriów ich
stosowania, sposoby prowadzenia pielęgnacji lasu, zasady postępowania przy
odnawianiu lasu itp.
GTD
Gospodarczy typ drzewostanu - określa przyszły (w wieku dojrzałości
drzewostanu) skład gatunkowy. Najczęściej zapisywany jest np. w postaci
So-Db, co oznacza, że dojrzały drzewostan powinien składać się głównie
z dębów z udziałem sosny.
WDN
Wyłączony drzewostan nasienny
GDN
Gospodarczy drzewostan nasienny
HCFV
High Conservation Value Forests (lasy o szczególnych walorach
przyrodniczych)
FSC
Forest Stewardship Council
WZS
Wiejski Zespół Specjalistyczny
Rb I
Rębnia zupełna. Zgodnie z ZHL jest to sposób zagospodarowania lasu
polegający na usunięciu drzewostanu na całej powierzchni obejmującej
maksymalnie 4 ha, w celu wprowadzenia gatunków światłożądnych, zgodnych
z siedliskiem.
Rb II
Rębnia częściowa. Zgodnie z ZHL jest to sposób zagospodarowania lasu
polegający na wycinaniu drzewostanu stopniowo, poprzez klika rozłożonych
w czasie cięć przerzedzających stopniowo drzewostan. Rębnię tę stosuje się
w celu odnowienia naturalnego gatunków cienioznośnych, rosnących w formie
w miarę jednolitych drzewostanów, lub w celu stopniowego odsłaniania
występującego pod okapem drzewostanu w miarę równomiernego odnowienia
gatunków cienioznośnych (db, bk itp.)
Rb III
Rębnia gniazdowa. Jest to sposób zagospodarowania lasu polegający na
wycinaniu drzewostanu w formie gniazd, w celu wprowadzenia na nie
gatunków cienioznośnych, oraz usuwaniu po pewnym okresie czasu reszty
drzewostanu w celu wprowadzenia gatunków światłożądnych.
Rb IV
Rębnia stopniowa. Polega na stosowaniu w drzewostanie różnego rodzaju cięć,
zależnie od wewnętrznego zróżnicowania siedliskowego, występujących
gatunków drzew a także obecności i wieku młodego pokolenia. Rębnia ma na
celu otrzymanie w efekcie lasu o zróżnicowanej strukturze wiekowej,
przestrzennej i gatunkowej.
CW
Czyszczenia wczesne - zabiegi wykonywane w uprawach i młodnikach w celu
poprawy jakości rosnącego drzewostanu.
CP
Czyszczenia późne - zabiegi wykonywane zasadniczo w drzewostanach
w wieku między 10 a 20 lat w celu usunięcia z drzewostanów niekorzystnych
składników.
TW i TP
Trzebieże wczesne i późne wykonywane w drzewostanach starszych, w celu
poprawy jakości drzewostanu, usuwaniu elementów szkodliwych i poprawianiu
warunków wzrostu cennych składników drzewostanów.
ZHL
Zasady Hodowli Lasu
13
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

GIS
System Informacji Geograficznej
Siedliska i Siedliska i gatunki wymienione w Załączniku I lub II Dyrektywy Siedliskowej
gatunki
a także Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, dla których ochrony tworzy się obszary
„naturowe” Natura 2000.
Plan
Plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Czarna Białostocka na okres 01.01.200631.12.2015.
Prognoza
Prognoza oddziaływania na środowisko planu urządzenia lasu dla Nadleśnictwa
Czarna Białostocka.
2. INFORMACJE OGÓLNE
2.1. Podstawy formalno-prawne, zakres i cel prognozy
Prognoza oddziaływania na środowisko - zwanej dalej Prognozą - sporządzono na
podstawie umowy zawartej w dniu 17.03.2010 r. w Białymstoku pomiędzy działającym
w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa Dyrektorem Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych
w Białymstoku - Ryszardem Ziemblickim, a Dyrektorem Biura Urządzania Lasu i Geodezji
Leśnej w Warszawie, reprezentowanym przez Jerzego Małyszko. Przedmiotem Prognozy jest
plan plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Czarna Białostocka - zwany dalej Planem.
Jest to podstawowy dokument regulujący prowadzenie gospodarki leśnej na terenie
nadleśnictwa. Obowiązek sporządzania planu urządzenia lasu wynika wprost z Ustawy
z 28 września 1991 r. o lasach [Dz. U. 1991 nr 101 poz. 444], która w art. 7.1. stwierdza:
„Trwale zrównoważoną gospodarkę leśną prowadzi się według planu urządzenia lasu”.
Plan urządzenia lasu wg Art. 6.1.6. wspomnianej ustawy jest to: „Podstawowy dokument
gospodarki leśnej opracowywany dla określonego obiektu, zwierający opis i ocenę stanu
lasu oraz cele, zadania i sposoby prowadzenia gospodarki leśnej”.
Obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
projektów „polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie (…) leśnictwa (…)
opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla
późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko”,
lub planów „których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura
2000” [Art. 46 Ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na
środowisko [Dz. U. z 2008 nr 199 poz. 1227 - zwanej dalej ustawą OOŚ].
Z Art. 51 ustawy OOŚ, wynika, że organ sporządzający plan wykonuje Prognozę
zawierającą elementy:
14
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.
Prognoza określa, analizuje i ocenia:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby,
w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas
opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe
i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko,
a w szczególności na:
-
różnorodność biologiczną,
-
ludzi,
-
zwierzęta,
-
rośliny,
-
wodę,
-
powietrze,
-
powierzchnię ziemi,
-
krajobraz,
-
klimat,
-
zasoby naturalne,
-
zabytki,
15
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

-
dobra materialne,
-
z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między
oddziaływaniami na te elementy.
Prognoza przedstawia:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru
Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony
obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do
rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich
wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo
wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych
trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Prognozę sporządzono dla Planu, który w trakcie wejścia w życie ustawy OOŚ był
w trakcie realizacji. Niemożliwe było, zatem, przyjęcie pełnej procedury sporządzania planu
wg ustawy OOŚ, zwłaszcza w zakresie przeprowadzenia konsultacji społecznych. Konsultacje
te odbyły się według trybu ustalonego dotychczas w ramach ustaleń wewnętrznych, zgodnie
z Instrukcją urządzania lasu, podczas I i II KTG. Protokoły z obu KTG zostały dołączone do
Planu.
Podstawą prawną opracowania niniejszego dokumentu są:
-
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199 z 2008 r., poz. 1227),
-
Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 92 z 2004 r.
poz. 880 wraz z późniejszymi zmianami),
-
Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
(Dz. U. 2007 nr 75 poz. 493),
-
Ustawa o ochronie środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. nr 62 z 2001 r.,
poz. 627),
-
Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. nr 89
z 1994 r., poz. 414),
16
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

-
Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne z dnia 17 maja 1989 r. (Dz. U. nr 30
z 1989 r., poz. 163),
-
Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. (Dz. U. nr 16
z 1995 r., poz. 98),
-
Ustawa Prawo łowieckie z dnia 18 grudnia 1995 r. (Dz. U. nr 147 z 1995 r.,
poz. 713),
-
Ustawa o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r. (Dz. U. nr 147
z 1991 r., poz. 1226),
-
Ustawa o ochronie dóbr kultury z dnia 15 lutego 1962 r. (Dz. U. nr 10 z 1962 r.,
poz. 48),
-
Rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia
rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U.
nr 257 z 2004 r., poz. 2573),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z 27 października 2008 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. nr 198
z 2008 r., poz. 1226),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów
oceny występowania szkody w środowisku (Dz. U. nr 82 z 2008 r., poz. 501),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 w sprawie gatunków
dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. 2004 nr 220, poz. 2237),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 w sprawie gatunków dziko
występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. 2004 nr 168, poz. 1764),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 w sprawie gatunków dziko
występujących grzybów objętych ochroną (Dz. U. 2004 nr 168, poz. 1765),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów
siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt wymagających ochrony
w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz. U. 2005 nr 94, poz. 795),
Uwzględniono też następujące akty  prawa krajowego:
-
Ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 r. (Dz. U. nr 101 z 1991 r., poz. 444 wraz
z późniejszymi zmianami Dz. U. nr 157 z 2005 r. poz. 1315,
-
Polityka Ekologiczna Państwa z dnia 10 maja 1991 r. (M. P. Nr 18 z 1991 r.,
poz. 118),
17
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

-
Polityka Leśna Państwa z dnia 22 kwietnia 1997 r;
 prawa wspólnotowego:
-
Dyrektywa Rady 79/409/UE z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich
ptaków (wraz z późniejszymi zmianami),
-
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk
dzikiej fauny i flory (wraz z późniejszymi zmianami),
-
Dyrektywa Rady 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia
2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania
i zaradzania szkodom wyrządzanym środowisku naturalnemu,
-
Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków
wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko,
-
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca
2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko;
 porozumień międzynarodowych:
-
Konwencja o różnorodności biologicznej - przyjęta 5 czerwca 1992 r. w Rio de
Janeiro - ratyfikowana przez Polskę 18 stycznia 1996 r.,
-
Konwencja Berneńska - konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny
europejskiej oraz ich siedlisk - sporządzona 19 września 1979 r. w Bernie,
-
Konwencja Bońska - konwencja o ochronie gatunków wędrownych dzikich zwierząt
(sporządzona 29 czerwca 1979 r. w Bonn - w Polsce weszła w życie w 1995 r.),
-
Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego przyjęta 16 listopada 1972 r. w Paryżu.
2.2. Metody zastosowane przy sporządzeniu prognozy
Sporządzanie Prognozy wymaga zastosowania wielu metod analiz i oceny.
Podstawową metodą jest zbiór dostępnych informacji o terenie. Zgodnie z Art. 52. ustawy
OOŚ, „informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko powinny być
opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do
zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu”. Pierwszym krokiem było,
zatem zebranie informacji o dostępnych danych na temat występowania i lokalizacji
gatunków i siedlisk będących przedmiotem ochrony na obszarach Natura 2000, położonych
w granicach nadleśnictwa oraz innych danych opisujących stan środowiska przyrodniczego.
Część tych informacji została zebrana podczas prac nad Planem; zostały one zamieszczone
18
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

w częściach opisowych Planu: elaboracie, programie ochrony przyrody a także w opisie
taksacyjnym lasu. Są to informacje o występowaniu siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin
i zwierząt itp. Aktualna wiedza na temat tych siedlisk i gatunków jest wynikiem
prowadzonych inwentaryzacji przyrodniczych. Większość danych o siedliskach pochodzi
z inwentaryzacji
przeprowadzonej
w
2007 r.
przez
Lasy
Państwowe.
Informacje
o chronionych gatunkach, uzyskano z danych nadleśnictwa na podstawie inwentaryzacji
przyrodniczych obszarów Natura 2000 i certyfikacji lasów, planów ochrony rezerwatów
przyrody, inwentaryzacji przyrodniczych gmin oraz innych źródeł: głównie danych zawartych
w SDF dla obszarów Natura 2000, wyników pracy WZS, danych organizacji przyrodniczych i
wyników obserwacji własnych (prace siedliskowe, Program Ochrony Przyrody dla
Nadleśnictwa Czarna Białostocka).
Ponieważ głównym elementem prognozy wpływu na środowisko są zaplanowane
zabiegi gospodarcze, zapisane w Planie w formie szczegółowych wskazań, co i gdzie
powinno być wykonane, podstawową metodą analizy wpływu tych zabiegów na środowisko
jest porównanie w układzie przestrzennym rozmieszczenia zaplanowanych zabiegów
z danymi o elementach środowiska przyrodniczego. Analizę tę przeprowadzono w dwóch
postaciach:

porównanie przestrzenne za pomocą technik GIS,

zestawienie danych w tabelach, uzyskanych z bazy danych zawierającej
informacje o planowanych zabiegach.
Techniki
GIS
umożliwiły wykonanie
przestrzennych
analiz
rozmieszczenia
zaplanowanych zabiegów w odniesieniu do lokalizacji wybranych obiektów przyrodniczych
takich jak: miejsca występowania gatunków ptaków, siedliska przyrodnicze, obiekty
chronione itp. W pierwszej kolejności dokonano wytypowania obszarów zainteresowania,
czyli znanych stanowisk występowania gatunków będących celem ochrony obszaru Natura
2000, siedlisk przyrodniczych, stanowisk rzadkich gatunków roślin i zwierząt, obszarów
będących potencjalnymi siedliskami bytowania gatunków ptaków. Na tak wytypowane
obszary zostały nałożone mapy (warstwy) zaplanowanych zabiegów. W ten sposób zostały
wytypowane potencjalne obszary konfliktowe, które zostały następnie szczegółowo
przeanalizowane pod kątem rodzaju wykonywanego zabiegu i stopnia wpływu tego zabiegu
na określony gatunek, siedlisko itp.
Dla wytypowanych obszarów konfliktowych zostały wykonane tabele pomocnicze
w formie wykazów i zestawień sumarycznych. Tabele te uzyskano w wyniku kwerend do
bazy danych nadleśnictwa. Zawierały one wykazy wydzieleń leśnych w ramach określonych
19
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

obszarów konfliktowych z wyszczególnionymi rodzajami zabiegów oraz powierzchnią tych
zabiegów. Uzyskane wykazy i zestawienia były analizowane i oceniane a wyniki tych analiz
zostały wyszczególnione w macierzach danych.
Zabiegi pogrupowano następująco: rębnie (z podziałem na formy rębni), cięcia
pielęgnacyjne (TP, TW i CP) i pozostałe zabiegi w uprawach (odnowienia, pielęgnacje i CW).
Należy jednak zaznaczyć, że ogólna powierzchnia zaplanowana do zabiegów nie wynika
wprost z sumy powierzchni tych trzech grup, ponieważ zabiegi w uprawach dotyczą
w przeważającej większości tej samej powierzchni na której wykonywane są rębnie. Tak więc
łączna powierzchnia zaplanowanych zabiegów to w zasadzie powierzchnia dwóch pierwszych
grup: rębni i cięć pielęgnacyjnych.
Oceny poszczególnych parametrów środowiska oraz wpływu Planu na te parametry
polegały głównie na ocenie eksperckiej, wynikającej z przeprowadzonych wcześniej analiz
i uzyskanych tabel i zestawień.
W ramach Prognozy, zostały przywołane zestawienia i tabele zamieszczone
w programie ochrony przyrody i elaboracie. W większości przypadku odwoływano się do
tabeli i zapisów Planu, bez ich szczegółowego przytaczania w Prognozie ze względu na
konieczność zachowania logicznego układu oraz spójności opracowania.
Przy określaniu wymagań ekologicznych oraz zagrożeń dla poszczególnych gatunków
i siedlisk korzystano głównie z publikacji MŚ „Poradniki ochrony siedlisk i gatunków przewodnik metodyczny”. W przypadku ustalania naturalnych składów gatunkowych
drzewostanów w ramach zbiorowisk leśnych oparto się na pracy „Geobotaniczne rozpoznanie
tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski” pod red.
J. M. Matuszkiewicza.
2.3. Zawartość planu
Zawartość Planu określa Instrukcja urządzania lasu (IUL). Ogólne wytyczne
zamieszczone w IUL mogą być następnie uszczegóławiane i modyfikowane w trakcie KTG.
Plan składa się z następujących części składowych:
1.
dane inwentaryzacji lasu,
2.
analiza gospodarki leśnej w minionym okresie,
3.
program ochrony przyrody,
4.
część planistyczna.
Części te zawarte są w następujących tomach:
20
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Elaborat w skład którego wchodzą:
1.
ogólny opis nadleśnictwa, zawierający charakterystykę lasów,
2.
zestawienia zbiorcze danych inwentaryzacyjnych (raporty w formie tabel
i wykazów),
3.
analiza gospodarki leśnej w minionym okresie gospodarczym,
4.
podstawy gospodarki przyszłego okresu, w tym cele i zasady trwale
zrównoważonej
gospodarki
leśnej
w
lasach
wielofunkcyjnych,
oraz
przewidywane sposoby ich realizacji,
5.
określenie etatów cięć użytkowania głównego,
6.
zestawienie i opisanie zadań z zakresu użytkowania głównego (rębnego
i przedrębnego),
7.
zestawienie i opisanie zadań z zakresu hodowli lasu, w tym zalesień gruntów
przeznaczonych do zalesienia, odnowienia lasu oraz pielęgnowania upraw
i młodników,
8.
określenie kierunkowych zadań z zakresu ochrony lasu, w tym ochrony
przeciwpożarowej,
9.
określenie kierunkowych zadań z zakresu gospodarki łowieckiej,
10.
określenie potrzeb w zakresie infrastruktury technicznej, w tym dotyczących
turystyki i rekreacji.
Program ochrony przyrody nadleśnictwa obejmujący:
1.
kompleksowy opis stanu przyrody w nadleśnictwie, z uwzględnieniem lasów
innych form własności w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa,
2.
podstawowe zadania z zakresu ochrony przyrody i sposoby realizacji tych
zadań,
3.
mapę walorów przyrodniczo-kulturowych.
Szczegółowe dane inwentaryzacyjne są zebrane dla każdego obrębu w oddzielny tom,
w skład którego wchodzą:
1.
opis taksacyjny lasu,
2.
zestawienie i tabele zbiorcze.
Osobnym tomem dla każdego obrębu są plany zawierające:
1.
wykaz projektowanych cięć rębnych,
2.
wykaz projektowanych cięć przedrębnych,
3.
wykaz wskazań gospodarczych w zakresie hodowli lasu.
21
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Niezbędnym elementem składowym Planu są mapy tematyczne w różnej skali:
1.
mapy gospodarcze w skali 1:5000,
2.
mapa przeglądowa drzewostanów w skali 1:20000,
3.
mapa przeglądowa cięć rębnych w skali 1:20000,
4.
mapa przeglądowa siedlisk w skali 1:20000,
5.
mapa przeglądowa ochrony przeciwpożarowej w skali 1:50000,
6.
mapa sytuacyjna obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa w
skali 1:50000,
7.
mapa sytuacyjno-przeglądowa funkcji lasu w skali 1:50000,
8.
mapa przeglądowa gospodarki łowieckiej w skali 1:50000,
9.
mapa
sytuacyjno-przeglądowa
walorów
przyrodniczo-kulturowych
nadleśnictwa w skali 1:50000.
Najbardziej istotnym elementem Planu, podlegającemu ocenie wpływu na
środowisko, są zaprojektowane zadania i wskazania gospodarcze. Zadania gospodarcze są
wynikiem podsumowania wszystkich prac w nadleśnictwie z danego zakresu i są elementem
wyszczególnionym w decyzji Ministra Środowiska o zatwierdzeniu Planu, są więc
elementem obligatoryjnym do wykonania, lub nie do przekroczenia. Natomiast wskazania
gospodarcze są propozycją wykonania pewnych czynności w każdym konkretnym
wydzieleniu, w celu osiągnięcia założeń i celów Planu. Poziom szczegółowości
zaprojektowanych czynności jest różny. Prawidłową ocenę wpływu na środowisko można
przeprowadzić, znając poziom szczegółowości każdego rodzaju czynności, z jakim zostały
one zapisane w Planie.
Tabela 1. Przedstawienie stopnia szczegółowości wskazań gospodarczych, zadań i innych
ustaleń Planu.
Szczegółowość
Rodzaj zabiegu
informacji
lub zapisu
zapisana w planie
w Planie
urządzenia lasu
Etat cięć
użytków
rębnych
i przedrębnych
Dla całego
nadleśnictwa
Możliwe negatywne
oddziaływanie
Opis
Możliwe do stwierdzenia
w przypadku zatwierdzenia
Określa maksymalną
etatu znacznie
możliwą do pozyskania
przekraczającego
miąższość drewna w całym
możliwości przyrostowe
okresie obowiązywania
drzewostanów Planu.
oznaczałoby to negatywny
wpływ na zasoby przyrody
22
Skala
(% pow.
nadl.)
100%
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Szczegółowość
Rodzaj zabiegu
informacji
lub zapisu
zapisana w planie
w Planie
urządzenia lasu
Etat
pielęgnowania
drzewostanów
Odnawianie
Rębnia I
Rębnia
II, III i IV
Składy
gatunkowe
upraw
Zalesienia
Usuwanie
posuszu
Melioracje
wodne
Możliwe negatywne
oddziaływanie
Opis
Skala
(% pow.
nadl.)
Określa powierzchnię
przewidzianą do
Dla całego
pielęgnowania, jaką trzeba 100%
nadleśnictwa
obligatoryjnie wykonać
w 10-leciu.
Odnawianie drzewostanów
wiąże się z ich uprzednim
Negatywne - w przypadku użytkowaniem. Grunt leśny,
Do konkretnego
stosowania składów
w myśl ustawy o lasach
6,10%
wydzielenia
gatunkowych zupełnie
powinien być w ciągu 5 lat
niezgodnych z typem lasu
od wycięcia, odnowiony
Skład gatunkowy upraw
wynika z ustaleń KTG
Znacząco negatywne
Użytkowanie rębnią I wiąże
w przypadku niektórych
się z usunięciem 95%
gatunków i siedlisk,
powierzchni drzewostanu
zależnie od liczby
(maksymalnie do 4 ha).
Do konkretnego
stanowisk. Pozytywne
Sposób zagospodarowania 1,71%
wydzielenia
w przypadku niektórych został przyjęty ze względu na
gatunków (np. lerka)
typ siedliskowy lasu oraz
i siedlisk (np. murawy gospodarczy typ drzewostanu
napiaskowe)
i aktualny skład gatunkowy
Negatywne w przypadku
Do konkretnego
13,08%
realizacji rębni w okresie
Rębnie II-V
wydzielenia
lęgowym
Zapis odnoszący
się nie do
konkretnego
Negatywne - w przypadku Zaplanowane dla każdego
wydzielenia, ale
stosowania składów
TSL składy gatunkowe są 100,00%
do typów
gatunkowych zupełnie
realizowane w terenie
siedliskowych niezgodnych z typem lasu
podczas odnawiania lasu
lasu w ramach
GTD
Znacząco negatywne
Do konkretnego w przypadku zalesiania
Brak zalesień na terenie
wydzielenia
siedlisk nieleśnych
nadleśnictwa
z załącznika I DS
Negatywne, jeżeli cały
Ogólny zapis posusz jest usuwany, bądź
W planie zapisane są
100,00%
dotyczący całego
usuwane drzewa są
zalecenia wynikające
nadleśnictwa
miejscem występowania
z Instrukcji ochrony lasu
gatunków „naturowych”
Brak zadań z zakresu
Do konkretnego Negatywne w przypadku
melioracji wodnych na
wydzielenia
stałego odwadniania
terenie nadleśnictwa
Brak spodziewanego
wpływu wielkości etatu na
środowisko
23
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Szczegółowość
Rodzaj zabiegu
Skala
informacji
Możliwe negatywne
lub zapisu
Opis
(% pow.
zapisana w planie
oddziaływanie
w Planie
nadl.)
urządzenia lasu
Zasadniczo
Zapisy różnego typu:
Zalecenia
ogólne zapisy,
Zapisy z Programu
pozostawianie martwego
zamieszczone
w pewnych
ochrony przyrody mają na
drewna, ochrona stanowisk 100,00%
w Programie
przypadkach
celu łagodzenie wpływu
roślin przed przypadkowym
ochrony
odniesienie do
gospodarki leśnej na
zniszczeniem, pozostawianie
przyrody
konkretnych
środowisko
kęp drzewostanu itp.
wydzieleń
2.4. Główne cele planu
Wg IUL do głównych celów i zadań urządzania lasu należą:
1)
inwentaryzacja i ocena stanu lasu, w tym gleb, siedlisk i drzewostanów oraz
określenie i kształtowanie naturalnych relacji między nimi,
2)
rozpoznanie walorów przyrodniczych w lasach oraz opracowanie programu
ochrony przyrody dla nadleśnictwa,
3)
rozpoznanie funkcji lasu w powiązaniu z zagospodarowaniem przestrzennym,
4)
dokonanie podziału lasów - wg pełnionych funkcji i przyjętych celów
gospodarowania - na gospodarstwa (w tym: specjalne, lasów ochronnych oraz
lasów wielofunkcyjnych z dominującą funkcją produkcyjną - zwanych dalej
lasami gospodarczymi), z wyróżnieniem drzewostanów do przebudowy, dla
potrzeb regulacji użytkowania głównego, optymalizacji etatów użytkowania
rębnego i przedrębnego oraz realizacji długookresowych i średniookresowych
celów hodowlanych,
5)
określenie długo- i średniookresowych hodowlanych i technicznych celów
gospodarki leśnej dla urządzanego obiektu, umożliwiających formułowanie celów
doraźnych w poszczególnych drzewostanach,
6)
projektowanie pożądanej struktury gatunkowej, wiekowej i przestrzennej lasu
oraz budowy piętrowej drzewostanów,
7)
kształtowanie wielkości i struktury zapasu produkcyjnego w urządzanej jednostce,
w ramach gospodarstw, obrębów leśnych i w całym nadleśnictwie,
8)
ustalenie etatów cięć użytkowania rębnego i przedrębnego,
9)
ustalenie możliwości lokalizacji etatu cięć użytkowania rębnego w wielkości
przyjętej za optymalną,
10)
ustalenie zadań gospodarczych na 10. lecie i określenie sposobów ich realizacji,
24
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

11)
określenie kierunkowych zadań z zakresu ochrony lasu, w tym ochrony
przeciwpożarowej,
12)
ustalenie kierunkowych zadań z zakresu gospodarki łowieckiej w lasach,
13)
określenie potrzeb w zakresie remontów i budowy infrastruktury technicznej,
w tym
dotyczących
turystyki
i
rekreacji,
zobrazowanie
przestrzenne
(wizualizacja) urządzanego obiektu, funkcji lasu, wyników inwentaryzacji oraz
zadań gospodarki leśnej,
14)
sporządzenie ogólnego opisu lasów, w tym danych dotyczących: warunków
przyrodniczych i ekonomicznych, analizy gospodarki leśnej w minionym okresie,
celów i zasad gospodarki przyszłej, projektowanych sposobów realizacji
gospodarki leśnej, zadań na najbliższe dziesięciolecie oraz programu ochrony
przyrody dla nadleśnictwa.
Wszystkie te zagadnienia zostały podjęte w Planie, uwzględnione i omówione z różną
szczegółowością.
Cele Planu zostały podane w elaboracie w rozdziale 3.1.
Celem podstawowym, zdefiniowanym w Planie jest zachowanie ekosystemu leśnego
przy możliwie jak największym zróżnicowaniu biologicznym, oraz zapewnienie równowagi
między wszystkimi koniecznymi funkcjami lasu. Pozostałe cele szczegółowe to:
 rozpoznanie i ustalenie głównych funkcji lasu,
 ustalenie rozmiaru i lokalizacji działań gospodarczych, tak aby w aspekcie
długookresowym zachować trwałość zasobów leśnych,
 rozpoznanie walorów przyrodniczych oraz zaproponowanie postępowania
gospodarczego, uwzględniającego wymogi ochrony tych walorów,
 celem średniookresowym Planu, jest zapewnienie osiągania przez drzewostany
kolejnych faz rozwojowych jak najbardziej zgodnych z naturalnym cyklem
rozwoju ekosystemu leśnego z jednoczesnym zapewnieniem jak najlepszej
jego jakości,
 celem długookresowym określonym w Planie, jest utrzymanie ekosystemu
leśnego w stanie dynamicznej równowagi, stabilnego i spełniającego możliwie
wiele funkcji. Jest to realizowane przez określenie gospodarczych typów
drzewostanów (celu hodowlanego) jako podstawowego wyznacznika dalszego
planowania, oraz przez dobór właściwych sposobów zagospodarowania lasu.
Wymienione powyżej cele Planu mają być realizowane poprzez:
25
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

 stopniowe dostosowywanie składów gatunkowych biocenoz leśnych do
warunków biotopu w trakcie naturalnych bądź kierowanych procesów
przebudowy,
 skuteczną ochronę cennych elementów flory i fauny, w szczególności
opisanych w programie ochrony przyrody obszarów i obiektów prawnie
chronionych oraz obiektów nieobjętych ochroną prawną, a cennych i ważnych
dla zachowania różnorodności biologicznej,
 zabezpieczenie takiej ilości zasobów leśnych, która zapewnia prawidłową
relację między zapotrzebowaniem rynku na ekologiczny surowiec - drewno,
a zapewnieniem trwałego przyrostu zasobów leśnych. Trzeba to realizować
poprzez wyważenie wielkości pozyskania w stosunku do przyrostu oraz
przestrzeganie zoptymalizowanych etatów użytkowania,
 preferowania, w ekonomicznie i przyrodniczo uzasadnionych przypadkach,
naturalnego procesu odnawiania lasu oraz zalesiania gruntów nieleśnych,
a także
jak
najpełniejszego
wykorzystywania
naturalnych
procesów
zachodzących w drzewostanach,
 w lasach ochronnych wykonywanie zabiegów w sposób zapewniający
zachowanie dominującej, ochronnej funkcji lasu,
 uwzględnianie, na każdym etapie prowadzenia trwale zrównoważonej
gospodarki, społecznych i ochronnych zapotrzebowań.
2.5. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym,
wspólnotowym i krajowym istotne z punktu widzenia planu
Zgodnie z wytycznymi zawartymi w Ustawie OOŚ Art. 51. Pkt. 2.2.d. dokumentami
międzynarodowymi, istotnymi z punktu widzenia realizacji Planu są:
 Konwencja o bioróżnorodności - celem konwencji jest ochrona światowych
zasobów różnorodności biologicznej: „w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami
oraz ekosystemami” - czyli na 3 poziomach. W aspekcie praktycznym wyraża się
to „jednakowym” traktowaniem wszelkich ekotypów gatunków, ochroną siedlisk
ubogich, o niewielkiej liczbie gatunków, które wcześniej nie były traktowane jako
równorzędne z siedliskami bogatymi w gatunki.
 Konwencja Berneńska - celem konwencji jest ochrona gatunków dzikiej fauny
i flory oraz ich siedlisk.
26
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

 Konwencja Bońska - o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt.
Na poziomie Wspólnoty Europejskiej brak jest szczegółowych wytycznych
dotyczących prowadzenia gospodarki leśnej w poszczególnych krajach członkowskich. Unia
Europejska określa natomiast zasady postępowania w dziedzinie ochrony przyrody.
Podstawowym aktem prawnym w którym przywołano konieczność „wysokiego
poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego” jest Traktat ustanawiający
Wspólnotę Europejską. W dokumencie tym w Art. 6 jest mowa o tym, że: „Przy ustalaniu
i realizacji polityk i działań Wspólnoty, o których mowa w artykule 3, w szczególności
w celu wspierania stałego rozwoju, muszą być brane pod uwagę wymogi ochrony
środowiska naturalnego”.
Aktami prawa wprowadzającymi w życie ustalenia Traktatu są Dyrektywy.
W zakresie ochrony przyrody, na terenie nadleśnictwa mają zastosowanie głównie trzy
dyrektywy. Są to wspomniane już poprzednio Dyrektywa Ptasia (DP), Dyrektywa
Siedliskowa (DS) oraz Dyrektywa Szkodowa (DSZ).
Celem Dyrektywy Ptasiej jest zapewnienie ochrony gatunków ptaków lęgowych oraz
migrujących na terenie Wspólnoty Europejskiej. W Dyrektywie wyszczególnione są gatunki,
dla których ochrony tworzone są Obszary Specjalnej Ochrony (OSO).
Na obszarze nadleśnictwa znajdują się dwa Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków
(Puszcza Knyszyńska i Ostoja Biebrzańska) oraz dwa Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk
(Ostoja Knyszyńska i Dolina Biebrzy). Ich szczegółowe kryteria tworzenia oraz włączenie do
europejskiej sieci Natura 2000 opisano w Dyrektywie Siedliskowej. Oprócz tych obszarów, w
granicach nadleśnictwa znajdują się zinwentaryzowane siedliska przyrodnicze oraz gatunki
wymienione w załączniku I DP oraz załącznikach I i II DS do obu dyrektyw. Gatunki i
siedliska te zostały opisane w Programie ochrony przyrody oraz wyszczególnione w
niniejszej Prognozie.
Dyrektywa Szkodowa określa sposoby postępowania oraz zapobiegania skutkom
szkody w środowisku. W zakresie ujętym Planem, dyrektywa odnosi się do szkody jako
„mierzalnej, negatywnej zmiany w zasobach naturalnych lub mierzalnego osłabienia
użyteczności zasobów naturalnych”. Szkoda oznacza również „szkodę wyrządzoną
gatunkom chronionym i w siedliskach przyrodniczych, które stanowią dowolną szkodę
mającą znaczący negatywny wpływ na osiągnięcie lub utrzymanie właściwego stanu
ochrony takich siedlisk lub gatunków”.
27
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Sporządzanie Prognozy jako elementu procedury oceny oddziaływania na środowisko
jest dążeniem do ustalenia, czy i w jaki sposób ustalenia Planu mogą naruszać zapisy DSZ.
Dokumentami krajowymi w których określono cele ochrony środowiska istotne
z punktu widzenia Planu są:
 Polityka ekologiczna państwa na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy
do roku 2016. Jest do dokument określający ogólne cele prowadzenia polityki
państwa w zakresie ochrony przyrody i wdrażania idei zrównoważonego rozwoju.
W ustaleniach w zakresie gospodarki leśnej Polityka…odnosi się głównie do
4 problemów:
1) zalesiania gruntów zgodnie z Krajowym programem zwiększania lesistości,
przy uwzględnieniu wymogów ochrony przyrody;
2) trzymania lub przywracanie zdolności retencyjnych lasów;
3) dostosowania składów gatunkowych drzewostanów do siedliska;
4) zwiększania różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych.
 Polityka leśna Państwa z 1997 r. Dokument wyznaczający ogólne ramy
prowadzenia gospodarki leśnej a szczególnie w okresie jej przechodzenia
z modelu
surowcowego
na
model
„proekologicznej
i
zrównoważonej
ekonomicznie, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej”. Jest to realizowane przez
szereg działań, z których najważniejsze to:
1) zwiększanie zasobów drzewnych w tym lesistości;
2) poprawę stanu i ochronę lasu tak, aby mogły one w szerszy sposób spełniać
różnorodne funkcje;
3) zwiększanie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych oraz
różnorodności ekosystemów w kompleksach leśnych;
4) opracowanie i wdrożenie programu odbudowy małej retencji wodnej;
5) uregulowanie stanu zwierzyny do poziomu niezagrażającego celom
hodowli i ochrony lasu;
6) zapewnienia w oparciu o ustawę o ochronie przyrody, ustawę o lasach oraz
ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych ochrony wszystkim lasom a
szczególnie najcenniejszym ekosystemom oraz kluczowym i rzadkim
elementom biocenoz leśnych.
 Krajowy program zwiększania lesistości. Aktualizacja 2003 r. Dokument
planistyczny określający cele, zasięg i sposób powiększania powierzchni leśnej
28
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

kraju, w początkowych założeniach do ok. 30% w 2020 r. i 33% w 2050 r.
Program operuje gminą jako podstawową jednostką, dla której określone
wskaźniki preferencji zalesienia. Gminy położone w zasiesu administracyjnym
nadleśnictwa znalazły się na dość niskich pozycjach w rankingu preferencji
zalesieniowych. Realizacja KPZL napotyka jednak na coraz większe problemy,
związane głównie z podażą gruntów pod zalesienie (wejście w życie PROW,
uwarunkowania przyrodnicze).
 Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności
biologicznej. Dokument opracowany jako efekt wdrażania w życie Konwencji
z Rio (konwencja o różnorodności biologicznej). Realizację ustaleń Strategii...
prowadzi się poprzez:
1) uwzględnianie
potrzeb
ochrony
i
umiarkowanego
użytkowania
różnorodności biologicznej podczas zalesiania gruntów rolnych;
2) zachowanie pełni zmienności drzew leśnych;
3) pełne
oparcie
gospodarki
leśnej
na
racjonalnych
podstawach
przyrodniczych;
4) skuteczna ochrona i umiarkowane użytkowanie ekosystemów wodnobłotnych w lasach;
5) ukształtowanie stref przejścia (ekotonów) na skrajach lasu;
6) ochrona obszarów wrażliwych (w tym obszarów górskich) na zmiany
sposobu gospodarowania, w szczególności w zakresie gospodarki leśnej;
7) zapewnienie ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności
biologicznej w procedurach urządzania, zagospodarowania i ochrony lasu;
8) skuteczna ochrona i umiarkowane użytkowanie różnorodności biologicznej
w lasach niepaństwowych;
9) skuteczna edukacja przyrodniczo-leśna społeczeństwa.
2.6. Powiązanie planu urządzenia lasu z innymi dokumentami
Zgodnie z wytycznymi zawartymi w Ustawie OOŚ Art. 51. Pkt. 2.1.a. Plan jest
dokumentem wykazującym słabe powiązanie z innego typu dokumentami. W największym
stopniu ustalenia Planu wiążą się z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego
sporządzanymi dla gmin. W planach tych określane są m.in. obszary przeznaczone do
zalesienia.
29
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Plan nie przewiduje obecnie zalesiania gruntów stanowiących własność skarbu
Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Czarna Białostocka, wobec tego ustalenia planów
zagospodarowania nie mają odniesienia do zapisów Planu.
Innego typu dokumentami planistycznymi powiązanymi z Planem są plany ochrony
dla form ochrony przyrody wynikające z Ustawy o ochronie przyrody. W obszarze
oddziaływania Planu są to 4 rezerwaty przyrody, jeden park krajobrazowy oraz 4 obszary
Natura 2000. Dla rezerwatu Taboły ustanowiono plan ochrony, natomiast pozostałe rezerwaty
nie posiadają planów ochrony ani aktualnych zadań ochronnych.
Powiązane z Planem są niewątpliwie plany urządzenia lasu dla nadleśnictw
sąsiadujących głównie poprzez ustalenie granicy pomiędzy nadleśnictwami. Zapisy w Planie
dla Nadleśnictwa Czarna Białostocka w żadem sposób nie odnoszą się do sąsiednich
nadleśnictw, podobnie jak zapisy planów innych nadleśnictw nie odnoszą się wprost do
Nadleśnictwa Czarna Białostocka.
W dniu rozpoczęcia sporządzania niniejszej Prognozy, żaden z planów urządzenia dla
nadleśnictwa
sąsiadujących
z
Nadleśnictwem
Czarna
Białostocka
nie
posiadał
przeprowadzonej SOOŚ. Dla nadleśnictw: Czarna Białostocka, Knyszyn, Dolidy, Supraśl i
Krynki SOOŚ jest przeprowadzana równocześnie.
Grunty Nadleśnictwa Knyszyn, Dojlidy i Krynki, dla których sporządzano plany
urządzenia lasu i są przeprowadzane SOOŚ, nie sąsiadują bezpośrednio z gruntami
Nadleśnictwa Czarna Białostocka, wobec czego nie stwierdza się, aby zapisy tych planów,
oraz ustalenia SOOŚ, mogły w powiązaniu ze sobą wpływać znacząco negatywnie na
środowisko. Nadleśnictwo Supraśl graniczy bezpośrednio na obszarze Puszczy Knyszyńskiej
z Nadleśnictwem Czarna Białostocka, wobec czego niektóre zapisy w planach mogą wpływać
negatywnie na środowisko.
Dla pozostałych dokumentów i opracowań, które przeanalizowano, nie stwierdzono
związków między ustaleniami Planu a ustaleniami dokumentów oraz nie stwierdzono, aby
istniało zagrożenie wystąpienia negatywnego skumulowanego oddziaływania na środowisko.
Nadleśnictwo położone jest na terenie jednego województwa, 2 powiatów i 14 gmin,
z czego obszary natura 2000 znajdują się na terenie 10 gmin: Czarna Białostocka - miasto,
Czarna Białostocka - obszar wiejski, Dąbrowa Białostocka, Janów, Korycin, Nowy Dwór,
Sokółka, Suchowola - miasto, Suchowola - obszar wiejski, Wasilków. Obecnie żadna z tych
gmin nie ma ustanowionego planu zagospodarowania przestrzennego, obejmującego całość
obszaru gminy. Sporządzane są natomiast plany zagospodarowania dla pojedynczych działek
30
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

i fragmentów gmin, zazwyczaj w momencie planowania inwestycji. Plany te nie dotyczą,
zatem gruntów Nadleśnictwa Czarna Białostocka, które obejmuje plan urządzenia lasu.
2.7. Metody analizy skutków realizacji postanowień planu oraz częstotliwość jej
przeprowadzania
Skutki realizacji postanowień planu powinny być monitorowane w cyklu 5 letnim.
Organem uprawnionym dotychczas do kontroli i monitoringu realizacji Planu oraz
gospodarki leśnej jest Inspekcja LP. Kontrole kompleksowe prowadzone były po 5 i 10 latach
obowiązywania Planu. Proponuje się wobec tego aby zakres tej kontroli został poszerzony o:
 kontrolę okresu przeprowadzonych zabiegów w konkretnych drzewostanach
w stosunku do terminu wskazanego w Planie lub Prognozie jako optymalny,
 zmianę powierzchni lasów wg pełnionych funkcji,
 zmiany powierzchni lasów wg kategorii użytkowania.
2.8. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko
Ustawa OOŚ Art. 51. Pkt. 2.1.d wskazuje na przeprowadzenie analizy możliwego
transgranicznego oddziaływania na środowisko.
Nadleśnictwo Czarna Białostocka położone jest w bezpośredniej styczności z granicą
państwa. Ze względu na lokalny i miejscowy charakter działań zapisanych w Planie, nie
stwierdza się, aby możliwe było transgraniczne oddziaływanie Planu na środowisko.
3. OPIS, ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA
Szczegółowe opisanie stanu środowiska na terenie nadleśnictwa znajduje się
w Elaboracie, Programie ochrony przyrody oraz w Elaboracie siedliskowym. W niniejszej
Prognozie przytoczono jedynie najbardziej istotne informacje dotyczące opisywanego
nadleśnictwa.
3.1. Ogólna charakterystyka obszaru nadleśnictwa
3.1.1.
Położenie nadleśnictwa
Nadleśnictwo Czarna Białostocka położone jest we wschodniej części województwa
podlaskiego, między 22º56’ a 23º44’ długości geograficznej wschodniej oraz między 53º13’ i
53º43’ szerokości geograficznej północnej.
Nadleśnictwo dzieli się na trzy obręby: Czarna Białostocka - 6 leśnictw, Kumiałka 10 leśnictw i Złota Wieś - 5 leśnictw. Administracyjnie nadleśnictwo położone jest na terenie
31
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

województwa podlaskiego, dwóch powiatów (białostocki i sokólski) i czternastu gmin.
Siedziba
nadleśnictwa
znajduje
się
w
mieście
Czarna
Białostocka
przy
ulicy
Marszałkowskiej. Od północy Nadleśnictwo Czarna Białostocka graniczy z Biebrzańskim
Parkiem Narodowym. Granica wschodnia to granica państwa z republiką Białoruś. Na
południu sąsiadem jest Nadleśnictwo Krynki i Nadleśnictwo Supraśl. W części zachodniej
graniczy z Nadleśnictwem Knyszyn i Dojlidy.
Tabela 2. Charakterystyka regionu
Gmina
(całe gminy)
Powierzch
nia
w ha
Ludność
Powierzch
nia
lasów
ogółem
w ha
1
2
3
4
Województwo podlaskie
Powiat sokólski
Miasto Dąbrowa Białostocka
BBiałostocka
Dąbrowa
Białostocka
BBiałostocka
Janów
Korycin
Kuźnica Białostocka
Nowy Dwór
Sidra
Miasto Sokółka
Sokółka
Miasto Suchowola
Suchowola
Razem
Powiat białostocki
Miasto Czarna Białostocka
Czarna Białostocka
Wasilków
Razem
Ogółem
Powierzchnia
lasów
Nadleśnictwa
Czarna
Białostocka
w 5ha
Lesistość
6
2264
24131
20784
11732
13341
12088
17396
1861
29501
2595
22994
158687
6289
6850
4469
3561
4312
2859
3994
19234
7839
2320
5228
66955
63,6
4027,0
6757,9
865,3
2698,6
1647,7
3134,8
70,0
6118,3
441,5
2225,6
28050,3
1944,76
6106,23
16,79
1186,26
582,55
1418,07
7,97
1249,92
24,43
592,53
13129,51
2,8
16,7
32,5
7,4
20,2
13,6
18,0
3,8
20,7
17,0
9,7
17,7
1428
19226
9902
30556
189243
9722
2039
3594
15355
82310
766,0
14520,9
5242,1
20529
48579,3
738,02
10877,56
655,51
12271,09
25400,60
53,6
75,5
52,9
67,2
25,8
Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo-leśną IBL zamieszczoną w Zasadach hodowli
lasu z 2002 roku lasy Nadleśnictwa Czarna Białostocka znajdują się w:
Krainie II - Mazursko-Podlaskiej,
Dzielnicy 5 - Wysoczyzny Białostockiej,
Obręby Czarna Białostocka i Złota Wieś znajdują się w
Mezoregionie 5c – Puszczy Knyszyńskiej,
natomiast obręb Kumiałka położony jest w
Mezoregionie 5b- Wzniesień Sokólsko-Białostockich.
32
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

W podziale fizyczno-geograficznym Polski Kondrackiego 2001 omawiany obszar
określają następujące jednostki:
Megaregion: Europa Wschodnia (8)
Prowincja: Niż Wschodniobałtycko-Białoruski (84)
Podprowincja: Wysoczyzny Podlasko-Białoruskie (843)
Makroregion: Nizina Północnopodlaska (843.3)
Mezoregion: Wysoczyzna Białostocka (843.33)
Wzgórza Sokólskie (843.34)
Według podziału geobotanicznego (Szafer, Pawłowski 1972) teren Nadleśnictwa
Łomża (część północna i wschodnia) położony jest w:

Obszarze Eurosyberyjskim,

Prowincji Środkowoeuropejskiej,

Dziale Północnym,

Krainie Białowiesko-Knyszyńskiej,

Okręgu Północnopodlaskim.
3.1.2. Lesistość
W pokryciu powierzchni zdecydowanie dominują lasy, na drugim miejscu są role.
Lesistość w granicach nadleśnictwa wynosi 25,8% i waha się w gminach od 2,8% w gminie
miejskiej Dąbrowa Białostocka do 75,5% w gminie Czarna Białostocka.
33
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 1. Lesistość gmin [%] w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa.
80
70
60
50
40
30
20
10
Wasilków
Czarna Białostocka
Miasto Czarna Białostocka
Suchowola
Miasto Suchowola
Sokółka
Miasto Sokółka
Sidra
Nowy Dwór
Kuźnica Białostocka
Korycin
Janów
Dąbrowa Białostocka
Miasto Dąbrowa Białostocka
0
3.1.3. Dominujące funkcje lasu
W gospodarce leśnej wyróżnia się zasadniczo trzy grupy lasów o odmiennych
dominujących funkcjach. Są to:
1. Lasy gospodarcze, w których dominująca jest funkcja gospodarcza, przy zachowaniu
ciągłości spełniania przez las pozostałych funkcji,
2. Lasy ochronne - o dominującej funkcji ochronnej ale z zapewnieniem możliwości
racjonalnego użytkowania,
3. Lasy rezerwatowe - położone na terenie rezerwatów przyrody.
W poniższej tabeli przedstawiono powierzchnię lasów ochronnych i kategorie
ochronności przyjęte w planie urządzenia lasu zgodnie z Decyzją Ministra Środowiska.
34
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 3. Zestawienie funkcji lasu i kategorii ochronności
Kategoria lasu
Obręb Czarna
Białostocka
Obręb
Kumiałka
Obręb Złota
Wieś
1
2
3
4
364,99
1164,98
78,19
1631,00
465,04
1162,17
- cenne fragmenty przyrody
14,68
8,18
- w miastach i wokół miast
- wyłączone drzewostany
nasienne i drzewostany
zachowawcze
- szczególnym znaczeniu
dla obronności Państwa
460,32
Nadleśnictwo
Czarna
Białostocka
Powierzchnia leśna w ha
REZERWATY
Lasy ochronne, w tym
31,88
27,18
5
908,22
3958,15
22,86
50,03
510,35
25,88
84,94
27,04
27,04
- ostoje zwierząt
chronionych
- wodochronne
- wyłączone powierzchnie
badawcze i doświadczalne
Lasy gospodarcze
4992,72
9914,11
5015,76
19922,59
Razem
6522,69
11623,30
6642,97
24788,96
43,06
208,00
100,55
351,61
588,00
635,34
985,71
2209,05
752,30
752,30
Ryc. 2. Udział lasów nadleśnictwa wg dominujących kategorii ochronnych.
100%
90%
80%
lasy gospodarcze
70%
60%
75,50
76,54
85,30
lasy ochronne
80,37
rezerwaty
50%
40%
30%
20%
17,50
17,86
10%
0%
5,60
obręb Czarna
Białostocka
15,97
14,03
0,67
7,00
obręb Kumiałka
obręb Złota Wieś
35
3,66
Nadleśnictwo
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

3.2. Walory przyrodniczo-leśne nadleśnictwa
3.2.1. Geomorfologia i gleby
Budowa geomorfologiczna Wysoczyzny Białostockiej ma charakter polodowcowy
i powstała podczas zaniku lądolodu zlodowacenia środkowopolskiego. Głównym czynnikiem
morfogenetycznym na tym obszarze był zespół procesów nazywany deglacjacją arealną lub
strefową. Omawiany obszar został ukształtowany w stadiale północno-mazowieckim (stadiał
Mławy) zlodowacenia środkowopolskiego. Maksymalny zasięg lądolodu tego stadiału
przebiegał na północ od doliny Narwi, a miejscami ją przekraczał.
Pola i stożki sandrowe występujące pospolicie na obszarze Puszczy Knyszyńskiej
mają charakter sandrów wysoczyznowo-dolinnych, powstałych w wyniku sedymentacji
piasków, wynoszonych przez wody roztopowe, wypływające z zamierających płatów lodowca
i osadzające transportowany materiał w dolinach i zgłębieniach terenu. Dawna powierzchnia
sandrów jest obecnie rozczłonkowana przez liczne suche dolinki i cieki wodne. Większe
obszary sandrów znajdują się na przedpolu moreny świętojańskiej między Kamionką
i Michałowem, w dorzeczu Słoi w dolnym jej biegu oraz w okolicy Rybnik, Czarnej
Białostockiej i Wierzchlesia. Powierzchnia moreny dennej i sandrów jest urozmaicona przez
liczne formy wytopiskowe. Są to stosunkowo duże misy wytopiskowe, których dno
wypełniają torfy np. misa środkowej Sokołdy. Mniejszymi formami wytopiskowymi są
owalne lub okrągłe zagłębienia terenu tzw. „oczka polodowcowe”. Występują one dość
licznie i ze względu na nieprzepuszczalne podłoże, które stanowią najczęściej iły, gliny lub
pyły, wypełnione są często wodą z opadów. Opisane formy wytopiskowe powstały w wyniku
topnienia brył martwego lodu, co miało miejsce w okresach ociepleń (tzw. interstadiałach).
Wytapianie się brył martwego lodu prowadziło do zaklęśnięcia się terenu i jego zabagnienia.
Inną formą akumulacji lodowcowej są kemy i moreny martwego lodu. Występują one
w postaci pagórków, wzgórz i stoliw na zapleczu stref moren czołowych. Duże pola kemowe
występują na zapleczu wału Krynicko - Świętojańskiego w okolicy Studzianek. Są to
rozległe, płaskie wzgórza o charakterze stoliw. Zbudowane są one z poziomo i regularnie
warstwowanych piasków i mułków, czasami z domieszką żwirków. Na powierzchni kemów
występuje z reguły pokrywa żwirowa o miąższości do 2 metrów. Z analizy
sedymentologicznej wynika, że kemy powstały w wyniku akumulacji typu deltowego
w zamkniętych zbiornikach wodnych, wypełnionych osadami przynoszonymi od strony
lodowca.
36
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ozy, które powstają podczas przepływu wód w subglacjalnych tunelach, tworzą
południkowo rozciągające się pagórki lub wały o wysokości 5-10 metrów
Łącznie w Nadleśnictwie Czarna Białostocka największą grupą gleb jeśli chodzi
o zajmowaną powierzchnię jest typ gleb rdzawych (14527,22 ha i 55,8%), a w nim podtypy
gleb rdzawych brunatnych i rdzawych właściwych zajmujących w sumie 53,0% areału
obiektu. Znaczny udział powierzchni stanowią również gleby brunatne, zajmujące 4065,06 ha
(15,6%), oraz gleby płowe - 1981,81 ha (7,6%). Spośród gleb charakterystycznych dla
siedlisk bagiennych najczęściej spotykanym typem są gleby torfowe zajmujące 1357,25 ha
(5,5% powierzchni). Zauważalny udział w powierzchni obiektu mają ponadto typy gleb:
pararędzin (3,8%), bielicowych (2,8%), murszowych (2,6%) i murszowatych (2,0%).
Najmniej licznie reprezentowane są typy gleb: mułowych, deluwialnych, urbanoi industrioziemnych, arenosoli i czarnych ziem. Powierzchnie przez nie zajmowane nie
przekroczyły w sumie 1% areału gleb nadleśnictwa.
Uszeregowanie typów gleb obiektu Nadleśnictwa Czarna Białostocka pod względem
zajmowanej powierzchni przedstawia poniższe zestawienie oraz w sposób graficzny ryc. 3.
Tabela 4. Powierzchniowy udział typów gleb w nadleśnictwie Czarna Białostocka w
układzie malejącym (według prac siedliskowych).
Typ gleby
Powierzchnia [ha]
Udział [%]
Gleby rdzawe (RD)
Gleby brunatne (BR)
Gleby płowe (P)
14527,22
4065,06
55,8
Gleby torfowe (T)
1357,25
994,92
714,46
666,90
529,00
1981,81
Pararędziny (PR)
Gleby bielicowe (B)
Gleby murszowe (M)
Gleby murszowate (MR)
Gleby gruntowoglejowe (G)
Gleby opadowoglejowe (OG)
Czarne ziemie (CZ)
Arenosole (AR)
Gleby industrioziemne i urbanoziemne (AU)
Gleby deluwialne (D)
Gleby mułowe (MŁ)
Grunty nieklasyfikowane
37
486,17
408,08
135,68
36,55
34,15
21,39
2,07
36,67
15,6
7,6
5,5
3,8
2,8
2,6
2,0
1,8
1,5
0,6
0,1
0,1
0,1
0,0
0,1
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 3. Udział powierzchni [%] typów gleb w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
(wg operatu siedliskowego stan na 01.01.2006r.)
opadowoglejowe;
1,5%
gruntowoglejowe;
1,8%
bielicowe; 2,8%
murszowate; 2,0%
inne; 0,2%
murszowe; 2,6%
torfowe; 5,5%
deluwialne; 0,1%
arenosole; 0,1%
pararędziny; 3,8%
czarne ziemie; 0,6%
brunatne; 15,6%
płowe; 7,6%
rdzawe; 55,8%
3.2.2. Wody
Przez obszar Nadleśnictwa Czarna Białostocka przepływają rzeczki: Stary Bród,
Kamienna, Czarna, Jałówka, Migówka, Bartoszycha i jej dwa niewielkie dopływy.
Bartoszycha bierze swój początek z licznych źródlisk położonych w południowo-zachodniej
części obrębu Złotej Wsi. Większe rzeki w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa lub na jego
granicy, to zasilające wody Narwi: Biebrza, Brzozówka, Sokołda i Supraśl, także będąca
dopływem Niemna Losośna.
Na terenie lasów jak i na gruntach przyległych znajduje się szereg zagłębień
odgrywających rolę naturalnych zbiorników retencyjnych. W nadleśnictwie wykopano sporo
sztucznych zbiorników. Największe z nich zjadują się w Czarnej Białostockiej i Kundzinie.
W zarządzie nadleśnictwa zainwentaryzowano również 87 obszarów źródliskowych
mających niebagatelne znaczenie dla urozmaicenia terenów leśnych i podniesienia
retencyjności ekosystemów.
3.2.3. Klimat
Według podziału Polski na regiony klimatyczne na podstawie średniej rocznej
frekwencji dni z różnymi typami pogody A. Wosia (1994) obszar ten leży w całości
w regionie XII - Mazursko-Podlaskim.
38
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Klimat regionu cechuje długi okres zalegania pokrywy śnieżnej, późne wiosenne i
wczesne jesienne przymrozki, maksimum opadów przypadające na okres letni oraz dominacja
wiatrów z sektora zachodniego. W sumie warunki klimatyczne w tej części kraju są
niekorzystne.
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6,8ºC. Okres wegetacyjny jest krótki.
Rozpoczyna się w końcu pierwszej dekady kwietnia i kończy się w trzeciej dekadzie
października. Trwa więc około 195-200 dni.
Na terenie nadleśnictwa od października do marca dominują wiatry południowozachodniego a od kwietnia do września północno-zachodnie i zachodnie. Średnia roczna
prędkość wiatru wynosi 2,8 m/s.
Średnia wielkość opadów atmosferycznych w wyniosła 593 mm i oscylowała od
459 mm do 805 mm rocznie. Opady przeważają w półroczu ciepłym (kwiecień-wrzesień),
stanowiąc wtedy 62% sumy rocznej. Maksimum przypada na miesiące letnie (czerwiecsierpień), minimum na luty. Opady śniegu stanowią średnio 21-22% sumy rocznej opadów.
Pokrywa śnieżna w północno-wschodniej Polsce występuje od początku listopada do końca
kwietnia i ma charakter nietrwały (powodowany śródzimowymi odwilżami). W rejonie
Białegostoku pokrywa śnieżna zalega średnio 81 dni (minimalnie 36, maksymalnie 132).
Maksymalna grubość pokrywy śnieżnej dla sezonu zimowego wynosiła w Białymstoku od 8
do 80 cm.
Ryc. 4. Diagram pluwiotermiczny dla Stacji Meteorologicznej w Białymstoku
w latach 1991-2007
o
C
średnia temperatura [ºC]
20,0
73
średnia opadów [mm]
73
69
70
18,3
63
15,0
16,0
17,3
59
61
60
12,9
10,0
37
50
12,3
43
43
7,4
7,6
35
[mm]
80
38
38
5,0
40
30
2,0
1,4
20
0,0
I
II
-2,5
-2,2
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
10
-1,9
-5,0
0
39
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

3.2.4. Typy siedliskowe lasu
Ryc. 5. Powierzchnia [ha] i udział [%] typów siedliskowych lasu (wg operatu siedliskowego
stan na 01.01.2006r.)
BMw;
238,03;
0,94%
BMb;
OlJ;
Ol;
Bb;
256,41;
427,7; 269,57;
161,46;
1,01% LMb; 1,69% 1,07%
0,64%
Lw;
913,23;
LMw; 834,89;
3,61%
555,26; 3,30%
2,20%
Bśw; 465,08;
1,84%
BMśw;
4516,5;
17,86%
Bw; 15,87;
0,06%
Lśw;
8097,17;
32,02%
LMśw;
8538,76;
33,76%
Zarówno w obrębach jak i całym nadleśnictwie dominują siedliska świeże (ponad
85% wszystkich siedlisk), zdecydowanie mniej jest siedlisk bagiennych (ok. 8%), najmniej
zaś siedlisk wilgotnych (ok. 6%). W nadleśnictwie największą powierzchnię zajmują świeże
siedliska mezotroficzne i eutroficzne - las mieszany świeży (LMśw) stanowi 33,76% ogółu
wszystkich siedlisk, a razem z lasem świeżym (Lśw - 32,02%) zajmuje już około 65,8%
powierzchni. Najmniej jest siedlisk oligotroficznych: borów wilgotnych (Bw - 0,06%), borów
bagiennych (Bb - 0,64%), borów mieszanych wilgotnych (BMw – 0,94%), borów mieszanych
bagiennych (BMb - 1,01%) a także olsów jesionowych (OlJ - 1,07%). Siedliska wilgotne
zajmują niewielką powierzchnię w skali nadleśnictwa, a największy wśród nich areał posiada
las wilgotny (Lw - 3,30%).
3.2.5. Drzewostany
Głównym gatunkiem tworzącym drzewostany w nadleśnictwie jest sosna, która
stanowi 49,93% powierzchni. Znaczną powierzchnię zajmują drzewostany z panującym
dębem (20,20%), brzozą (11,26%), świerka (10,27) oraz olszy (5,78%). Udział pozostałych
gatunków wynosi około 2,5% udziału powierzchni leśnej. W ostatnim dziesięcioleciu
znacznie spadł udział świerka, główną przyczyną tego była gradacja kornika drukarza.
40
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 6. Udział % powierzchni gatunków panujących w lasach nadleśnictwa (wg Planu
Urzadzenia Lasu stan na 01.01.2006r)
Św; 10,27%
Db; 20,20%
Md; 0,29%
Js; 0,26%
Gb; 1,36%
Brz; 11,26%
So; 49,93%
Ol; 5,78%
Lp; 0,06%
Os; 0,27%
Wz; 0,12%
Db.c; 0,04%
Kl; 0,16%
W nadleśnictwie dominują drzewostany składające się z trzech i więcej gatunków.
Stosunkowo mało jest drzewostanów jednogatunkowych. Wszystkie grupy wiekowe
drzewostanów charakteryzują podobnymi proporcjami co do liczby gatunków drzew. Taki
rozkład gatunkowy świadczy o dużym bogactwie gatunkowym. Każda z wyróżnionych
kategorii (dwu-, trzy- i więcej gatunkowych) zajmuje mniej więcej tą samą powierzchnię
w każdej grupie wiekowej, co świadczy o trwającym różnicowaniu się składów gatunkowych
drzewostanów w trakcie prowadzonych cięć rębnych.
Ryc. 7. Udział powierzchni drzewostanów wg bogactwa gatunkowego i wieku
(wg Planu Urzadzenia Lasu stan na 01.01.2006r)
100%
90%
80%
2708,08
3655,19
2322,08
70%
cztero- i więcej
gatunkowe
60%
3642,54
50%
2011,47
2219,08
trzygatunkowe
40%
dwugatunkowe
30%
20%
1265,15
2382,09
1893,22
jednogatunkowe
10%
910,18
1388,45
drzewostany do 40 lat
drzewostany 40-80 lat
278,04
0%
drzewostany ponad 80 lat
Istotną cechą lasów nadleśnictwa jest ich zróżnicowanie wiekowe. Na ogół przyjęło
się, aby określać je na podstawie wieku gatunku panującego pod względem udziału
41
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

w drzewostanie, zestawiając powierzchnię takich drzewostanów wg tzw. „klas i podklas
wieku”. Jedna klasa to 20-letni przedział a podklasa - 10-letni.
Zróżnicowanie wiekowe lasów nadleśnictwa jest duże. Największy udział mają
drzewostany w wieku od 31 do 50 lat. Łącznie stanowią one 27,1% powierzchni leśnej.
Znaczący jest również udział najstarszych drzewostanów – VI klasa i wyzej, które zajmują
ok. 15% powierzchni.
Ryc. 8. Powierzchnia [ha] drzewostanów w poszczególnych podklasach wieku
(wg Planu Urzadzenia Lasu stan na 01.01.2006r)
.
ha
6000
16,01
505,82
1504,05
1686,42
1419,82
1856,44
2123,85
IVa
2933,61
2014,52
1674,40
113,39
1000
980,27
2000
1244,25
3000
IIIb
2995,96
4000
3720,15
5000
KDO
KO
VII i starsze
VI
Vb
Va
IVb
IIIa
IIb
IIa
Ib
Ia
niezalesiona
0
Cenne drzewostany na terenie nadleśnictwa to przede wszystkim:

Drzewostany na siedliskach przyrodniczych, zaliczane do tzw.: „siedlisk
naturowych”.
Tabela 5. Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej występujące na
gruntach nadleśnictwa w rozbiciu na stan wykształcenia i zachowania siedliska
przyrodniczego (wg inwentaryzacji z 2007r.)
Lp.
Kod typu siedliska
przyrodniczego
1
2
1
9170
2
91D0
Powierzch
Typ siedlisk przyrodniczych nia ogółem
[ha]
3
grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny (GalioCarpinetum, Tilio-Carpinetum)
bory i lasy bagienne (Vaccinio
uliginosi-Betuletum pubescentis,
42
Stan zachowania
A
B
C
4
5
6
7
3822,01
130,10
3547,30 144,61
976,01
322,53
586,31
67,17
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Lp.
Kod typu siedliska
przyrodniczego
1
2
3
91E0
4
91F0
Powierzch
Typ siedlisk przyrodniczych nia ogółem
[ha]
Stan zachowania
A
B
C
4
5
6
7
620,24
151,57
429,92
38,75
Łęgowe lasy dębowowiązowo-jesionowe (FicarioUlmetum)
314,58
23,02
259,65
31,91
Razem
5732,84
627,22
4823,18 282,44
3
Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino
mugo-Sphagnetum, Sphagno
girgensohnii-Piceetum i
brzozowo-sosnowe bagienne
lasy borealne)*
łęgi wierzbowe, topolowe,
olszowe i jesionowe (Salicetum
albo-fragilis, Populetum albae,
Alnenion glutinosae-incanae,
olsy źródliskowe)*
* siedliska priorytetowe
Ogółem siedliska „naturowe” z załącznika I DS. zajmują na terenie nadleśnictwa
5901,39 ha, z czego siedliska leśne zajmują 5732,84 ha. Tylko niewielka część z tych siedlisk
(5,0%) zaliczona została do stanu C, czyli siedlisk o złym stanie. Gro siedlisk leśnych jest w
stanie B lub A. Zajmują one 5450,40 ha, czyli 95,0% powierzchni leśnych siedlisk
„naturowych”. Wyróżnik stanu jest tu o tyle istotny, że w przypadku siedlisk ze stanu C,
gdzie drzewostan jest albo bardzo młody (poniżej 40 lat) albo z udziałem gatunków obcych
powyżej 5%, zaplanowane zabiegi w zasadzie są albo zabiegami pielęgnującymi młody
drzewostan albo, w przypadku starszych drzewostanów, zmierzają do ich przebudowy.
Dlatego zasadniczą analizę wpływu zabiegów zaprojektowanych w Planie na siedliska
przyrodnicze przeprowadzono dla siedlisk w stanie A lub B. Powyższe tabela zawierają
zestawienia powierzchni siedlisk z załącznika I DS, zinwentaryzowanych przez nadleśnictwo.

Drzewostany ponad 100 letnie.
Drzewostany ponad 100-letnie w Nadleśnictwie Czarna Białostocka zajmują 2932,90
ha. Gatunkiem panującym w drzewostanach ponad 100-letnich w Nadleśnictwie Czarna
Białostocka jest głównie sosna zwyczajna. Drzewostany z panującą sosną zajmują
powierzchnię 1691,03 ha, co stanowi 57,7% powierzchni wszystkich drzewostanów ponad
100-letnich. Znaczący udział wśród drzewostanów ponad 100-letnich ma również dąb (582,89
ha – 19,9%) i świerk (308,91 ha – 10,5%). Udział drzewostanów ponad 100 lat wynosi 11,9%
powierzchni leśnej.
43
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 9. Powierzchnia drzewostanów w ha według gospodarstw i gatunków panujących
drzewostanów ponad 100-letnich(wg Planu Urzadzenia Lasu stan na 01.01.2006r)*
ha
1600
8,34
73,82
91,37
1400
170,35
1200
Kl
353,54
Js
1000
Brz
3,92
800
600
51,14
Gb
102,72
Św
Db
224,3
Ol
894,06
90,05
400
So
0,62
200
373,48
1,62
261,69
135,50
0
18,43
26,3
Specjalne
Lasy ochronne Gospodarstwo Gospodarstwo Gopodarstwo
zrębowe
przer.-zrębowe przebudowy
* uwzględniono drzewostany ponad 100-letnie w KO i KDO

Drzewostany nasienne
Drzewostany te zostały wyznaczone ze względu na wysokie wartości jakości cech
wzrostowych a także naturalne lokalne pochodzenie. Służą do uzyskiwania materiału do
siewu nasion, który jest wykorzystywany w procesie odnawiania lasu. Na terenie
nadleśnictwa wytypowano 5 wyłączonych drzewostanów nasiennych (WDN) o łącznej
powierzcni 84,94 ha. Wyznaczono je w drzewostanach sosnowych, debowych oraz
brzozowych. Według stanu na 01.01.2006r. w Nadleśnictwie Czarna Białostocka wyznaczono
118 gospodarczych drzewostanów nasiennych (GDN) o łącznej powierzchni 974,28 ha. Są to
głównie drzewostany sosnowe ale także drzewostany złożone z innych gatunków drzew.
WDN tym różnią się od GDN że te pierwsze zasadniczo nie są użytkowane rębnie, natomiast
GDN w momencie służą jako źródło nasion do momentu uzyskania przez nie dojrzałości
rębnej. Zainwentaryzowano również 13 sztuk drzew doborowych (So 9szt., Brz 3szt., Ol
1szt.)
44
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA


Drzewostany zaliczone do tzw.: HCVF
Forest Stewardship Council (FSC) jest niezależną, pozarządową organizacją non
-profit, powołaną w celu promowania odpowiedzialnego użytkowania zasobami leśnymi na
całym świecie. Założona w 1993 roku, jako odpowiedź na obawy o globalne wylesianie, FSC
jest powszechnie uważana za jedną z najważniejszych inicjatyw w ostatniej dekadzie na
całym świecie w celu promowania odpowiedzialnego zarządzania lasami.
FSC to międzynarodowe stowarzyszenie użytkowników składające się z różnych grup
przedstawicieli ekologicznych i społecznych, handlu drewnem i zawodów leśnych, lokalnych
organizacji
społecznych,
korporacji
i
organizacji
certyfikacji
produktów
leśnych
z całego świata. FSC ma unikalną strukturę zarządzania, która opiera się na zasadach
uczestnictwa, demokracji i sprawiedliwości. Powierzchnię poszczególnych kategori HCVF w
Nadleśnictwie Czarna Białostockaprzedstawia tabela 6.
Tabela 6. Wykaz kategorii lasów HCVF wyznaczonych w Nadleśnictwie Czarna
Białostocka
kategoria
HCVF
nazwa kategorii
powierzchnia w ha
HCVF-1.1
Obszary w granicach rezerwatów przyrody bez
884,53
zabiegów ochronnych
HCVF-1.1.1
Obszary w granicach rezerwatów przyrody z
41,46
zabiegami ochronnymi ujętymi w "Planie
ochrony rezerwatu"
HCVF-1.1.2
Obszar parku krajobrazowego
11394,79
HCVF-1.2
Ostoje rzadkich i ginących gatunków
1296,99
HCVF-2.1
Kompleksy leśne odgrywające znaczącą rolę w
19880,36
krajobrazie
HCVF- 3.1
Ekosystemy skrajnie rzadkie i ginące,
525,52
marginalne z punktu widzenia gospodarki leśnej
HCVF-3.2
Ekosystemy rzadkie i zagrożone w skali Europy
478,14
HCVF-4.1
Lasy wodochronne
2300,23
3.3. Formy ochrony przyrody występujące na gruntach nadleśnictwa
Występujące na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka formy ochrony przyrody
obrazuje poniższe zestawienie.
45
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 7. Zestawienie form ochrony przyrody w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa.
Rodzaj obiektu
Liczba
Powierzchnia
ogólna
Pow. w zarządzie n-ctwa
1
2
3
5
Rezerwat przyrody
4
1087,29
974,94
Parki Krajobrazowe
1
74447,00
11250,00
Otulina parku krajobrazowego
1
52255,00
5570,00
Obszary chronionego krajobrazu
1
38433,00
342,84
Obszary Natura 2000 - OSO
2
288099,56
13471,96
Obszary Natura 2000 - SOO
2
257290,66*
18904,98*
Pomniki przyrody
86
Ochrona gatunkowa - strefy ochrony 16
485,05
*obszary Natura 2000 OSO i SOO pokrywają się swoim zasięgiem
485,05
3.3.1. Rezerwaty przyrody
Tabela 8. Wykaz rezerwatów przyrody na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka
Powierzchnia w ha
Nazwa
Leśnictwo
Ogółem
Leśna
Niele
śna
302,44
284,73
17,71
375,50
364,99
9,60
79,74
217,26
974,94
78,19
180,31
908,22
1,55
10,26
39,12
Polanki,
Buksztel,
Budzisk
Wilcza
Jesionowe Góry
Jama
Starodrzew Szyndzielski Bogusze
Budzisk
Budzisk
Razem
Taboły
Grunty
poza
LP
Rok
powołania
2001
0,91
26,69
27,60
1987
1990
1987
Na terenie Nadleśnictwa znajduje się cztery rezerwaty przyrody: Powierzchnia łączna
rezerwatów wynosi 974,94 ha, w tym:
Rezerwat „Taboły” - celem ochrony jest zachowanie fragmentu Puszczy
Knyszyńskiej ze zbiorowiskami boru mechowiskowego i boru świerkowo-torfowiskowego.
Leży on na obszarze jednego z większych w Puszczy Knyszyńskiej basenów wytopiskowych.
Centrum misy zajmują torfy brzezinowo-murszowe, a na jej obrzeżach zalegają mursze.
Zbiorowiska mają naturalny charakter z niewielkimi śladami działalności człowieka.
Powierzchnia rezerwatu wynosi 302,44 ha.
46
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Rezerwat „Jesionowe Góry”- utworzony w celu zachowania naturalnych zbiorowisk
Puszczy Knyszyńskiej i ich bioróżnorodności. Teren rezerwatu charakteryzuje duża
zmienność szaty roślinnej. Występują tu leśne zbiorowiska gradowe, borowe i bagienne oraz
zbiorowiska nieleśne. Powierzchnia rezerwatu wynosi 375,50 ha.
Rezerwat „Starodrzew Szyndzielski” - powołany w celu zachowania unikatowego
fragmentu Puszczy Knyszyńskiej, porośniętego ciepłolubnym lasem sosnowo-świerkowodębowym o charakterze grądu miodownikowego. Prócz naturalnych zbiorowisk leśnych,
chroni się tu również zagrożone i rzadkie gatunki zwierząt (np. krogulec, muchołowka mała,
dzięcioł średni), roślin (np. groszek wschodniokarpacki, lilia złotogłów, arnika górska) oraz
grzybów. Powierzchnia rezerwatu wynosi 79,74 ha.
Rezerwat „Budzisk” - celem ochrony jest fragment Puszczy Knyszyńskiej z
naturalnymi
zbiorowiskami
leśnymi,
torfowiskowymi,
łąkowymi
i
źródliskowymi.
Przedmiotem ochrony są również stanowiska rzadkich gatunków zwierzat (np. dzięcioł
trójpalczasty, orlik krzykliwy, kropiatka, derkacz), roślin (np. storczyki, widłaki, rosiczka
okragłolistna, arnika górska), porostów (np. Arthothelium ruanideum, Chaenotheca
phaeccephala, Phyctis agalaea). Powierzchnia rezerwatu to 329,61 ha. W granicach
Nadleśnictwa Czarna Białostocka znajduje się 217,26 ha natomiast 112,35 ha znajduje się w
Nadleśnictwie Supraśl.
3.3.2. Parki krajobrazowe
Na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka znajdują się jeden park krajobrazowy:
Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej
Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej imienia Profesora Witolda Sławińskiego
został powołany uchwałą nr XXVI/172/88 WRN w Białymstoku z dnia 24 maja 1988 r.
Wcześniej na tym samym obszarze funkcjonował Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy
Knyszyńskiej utworzony w 1986 r., który wskutek zastąpienia go przez wyższą formę
ochrony przyrody zawiesił swoją działalność.
Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej (PKPK) obejmuje swym zasięgiem grunty
należące do siedmiu nadleśnictw: Czarna Białostocka, Dojlidy, Knyszyn, Krynki, Supraśl,
Waliły i Żednia. Jego powierzchnia wynosi 74447 ha. Wokół Parku na mocy Rozporządzenia
Wojewody Białostockiego nr 3/98 z dnia 20 maja 1998 r. ustanowiono otulinę o powierzchni
52255 ha. PKPK posiada wybitnie leśny charakter, ponieważ chroni główną i najcenniejszą
47
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

część Puszczy Knyszyńskiej, jednego z największych, zwartych kompleksów w Polsce,
którego wiele fragmentów zachowało jeszcze naturalny charakter.
Rzeźba terenu Puszczy jest bardzo zróżnicowana a deniwelacje względne dochodzą do
80 m. Przeważnie występują tu odosobnione wzniesienia terenowe otoczone rozległymi
obniżeniami, w których często znajdują się doliny rzeczne. Walorem puszczy jest około 450
wypływów wód podziemnych w postaci źródlisk, źródeł, młak i wysięków. Puszczańskie
źródła zasilają czyste śródleśne strumienie i rzeczki lub rozległe tereny podmokłe wykazujące
się wysokim stopniem naturalności. Liczne torfowiska oraz przewaga drzewostanów iglastych
podkreślają odrębny, borealny charakter Puszczy Knyszyńskiej. Różnorodności form
geomorfologicznych towarzyszy duże bogactwo przyrody ożywionej.
„Operat ochrony flory w PKPK” pod redakcją Andrzeja Czerwińskiego podaje, że na
terenie Puszczy Knyszyńskiej występują: 844 gatunki roślin naczyniowych, 198 gatunków
mszaków i 280 gatunków porostów, wśród których można znaleźć wiele gatunków
chronionych, rzadkich, zagrożonych lub cennych dla nauki.
Ryc. 10. Położenie PKPK i jego otuliny na tle zasięgów administracyjnych
nadleśnictw puszczańskich
48
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Fauna omawianego terenu jest znacznie słabiej zbadana, ale nie mniej bogata. Według
„Operatu ochrony fauny w PKPK” autorstwa Wojciecha Staręgi w Parku występują: 44
gatunki ssaków, 166 gatunków ptaków, 5 gatunków gadów, 12 gatunków płazów, 533 gatunki
chrząszczy, 90 gatunków motyli dziennych i 380 gatunków pająków. Omawiany teren spełnia
bardzo ważną rolę jako ostoja ptaków o znaczeniu ponad regionalnym. Schronienie znajdują
tu również chronione gatunki ssaków, takie jak ryś, wilk, żubr i koszatka. W Puszczy
występuje wiele starodrzewi, niektóre drzewostany sięgają wieku 170 lat. Sosna wykształca
tutaj szczególnie cenny ekotyp sosny supraskiej, zwanej też sosną masztową, z
egzemplarzami o wysokości przekraczającej 35 m i dobrej jakości technicznej.
Jednocześnie Puszcza Knyszyńska spełnia bardzo ważną rolę „lokalnych płuc” dla
miasta Białystok, gdyż tak rozległy kompleks leśny poprzez zjawisko fotosyntezy oddziałuje
bardzo korzystnie na warunki klimatyczne tej aglomeracji.
Najcenniejsze przyrodniczo fragmenty PKPK zostały objęte ochroną rezerwatową. Na
terenie Parku i w jego otulinie zostało powołanych 21 rezerwatów przyrody. Na mocy
Rozporządzenia nr 22/01 Wojewody Podlaskiego z dnia 9 sierpnia 2001 r. został ustanowiony
„Plan ochrony Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej imienia Profesora Witolda
Sławińskiego”. Generalnym jego ustaleniem jest teza, że działalność gospodarcza i życie
społeczne rozwijane na obszarze Parku nie mogą spowodować pomniejszenia lub utraty
wartości Parku i odwrotnie, mieszkańcy Parku nie mogą doznawać ograniczeń standardu
życia z powodu wprowadzonych reżimów ochronnych wartości przyrodniczych, kulturowych
i krajobrazowych.
W granicach PKPK znajduje się 11250 ha gruntów będących w zarządzie Nadleśnictwa
Czarna Białostocka (43,27% powierzchni nadleśnictwa), dodatkowe 5570 ha (21,43%)
gruntów Nadleśnictwa położonych jest w otulinie Parku.
3.3.3. Obszary chronionego krajobrazu
Wzgórza Sokólskie
Obszar ten znajduje się na wschód od Puszczy Knyszyńskiej. Rozciągnięty jest wzdłuż
granicy polsko-białoruskiej od Krynek do okolic Bobrownik. Zajmuje powierzchnię 38433
ha. Cechuje się bardzo urozmaiconą rzeźbą terenu (polodowcową) podobną do
Suwalszczyzny. Najwyższe wzniesienia - na wschód od Sokółki – Wojnowskie Góry
dochodzą do 235 m. n.p.m. Cześć południowa to wschodnie obrzeża Puszczy Knyszyńskiej
49
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

z licznymi zalesieniami gruntów porolnych. Cześć północna to tereny o większym
rozdrobnieniu kompleksów leśnych z większym udziałem terenów rolniczych.
Mozaika polno-leśna urozmaicona rzekami m.in.: Słoja, Świsłocz; torfowiskami oraz
malownicza rzeźba terenu nadaje uroku tej krainie. Dodatkowo mieszanina historyczno
– kulturowa, tygiel narodowości i wyznań miały olbrzymi wpływ na ten „dziki wschód”.
Egzystują tu obok siebie bez konfliktów katolicy, prawosławni, muzułmanie kiedyś również
żydzi. Każde z tych wyznań zostawiło po sobie jakieś ślady m.in. w postaci świątyń
- kościołów, meczetów, cerkwi, synagog, które pięknie się wpisują w tradycyjną drewnianą
architekturę tych stron.
W skład obszaru chronionego wchodzi 342,84 ha gruntów zarządzanych przez
nadleśnictwo.
3.3.4. Obszary Natura 2000
Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO) i Obszary Specjalnej Ochrony
Ptaków (OSO)
Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO)
Ostoja Knyszyńska – PLH 200006
Ostoja znajduje się w północno - wschodniej Polsce, na Podlasiu. Obszar obejmuje
rozległy kompleks leśny Puszczy Knyszyńskiej. Powierzchnia ostoi wynosi 136084,43 ha. W
Nadleśnictwie Czarna Białostocka ostoja ta zajmuje powierzchnię 18780,74 ha co stanowi
72,2 % powierzchni nadleśnictwa.
W ostoi tej znajduje się wiele fragmentów lasów o naturalnym charakterze.
Powierzchne leśne porozcinane są przez użytkowane rolniczo doliny niewielkich rzek i
polany. Bardzo zróżnicowana rzeźba terenu i mozaika siedlisk decyduje o dużych walorach
krajobrazowych tego terenu. Osobliwością Puszczy Knyszyńskiej są liczne źródliska. Istnieje
tu ponad 450 wypływów wód podziemnych w postaci źródeł, młak i wysięków. Występują tu
również tereny podmokłe i torfowiska. W Puszczy dominują drzewostany iglaste. Największe
powierzchnie porastają bory mieszane. Lasy liściaste to przede wszystkim grądy, olsy,
sosnowo - brzozowe lasy bagienne, a w dolinach rzecznych łęgi. W południowo - wschodniej
części ostoi zachowały się nieliczne na tych terenach oligotroficzne jeziora - Gorbacz i
Wiejki.
50
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Na uwagę zasługuje zniszczone eksploatacją torfu, ale wciąż cenne, torfowisko
wysokie Gorbacz oraz torfowisko Machnacz. Na terenie ostoi stwierdzono 12 rodzajów
siedlisk przyrodniczych cennych z punktu widzenia Wspólnoty m.in. bory i lasy bagienne,
łąki użytkowane ekstensywnie i torfowiska wysokie. Teren ten charakteryzuje się bogatą florą
z istotnym udziałem gatunków borealnych i górskich. Występuje tu 6 gatunków roślin
cennych dla ochrony przyrody w Europie. Wśród tych ostatnich jest m.in. rzepik
szczeciniasty (Agrimonia pilosa), dla którego Ostoja Knyszyńska jest jednym z
najważniejszych miejsc występowania w Polsce. W uroczyskach Gorbacz i Machnacz
występują dwie spośród zaledwie kilku znanych w Polsce populacji chamedafne północnej
(Chamaedaphne calycullata), rośliny uważanej za relikt glacjalny.
Ryc. 11. Zasięg obszaru Natura 2000 „Ostoja Knyszyńska”.
Faunę o charakterze puszczańskim reprezentują m. in. duże drapieżniki - wilk i ryś. Na
terenie ostoi występuje jedno z pięciu wolno żyjących stad żubra w Polsce. W sumie Puszcza
jest ostoją 43 gatunków zwierząt cennych dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego
Europy. Obszar ten jest również ważną ostoją ptasią o randze europejskiej, oraz miejscem
z jedynym w Polsce znanym stanowiskiem motyla - modraszka (Eroides).
„Dolina Biebrzy” – PLH 200008
SOO
„Dolina
Biebrzy”
zajmuje
powierzchnie
121002,65 ha.
Na
gruntach
Nadleśnictwa Czarna Białostocka jej powierzchnia wynosi 124,24 ha, co stanowi zaledwie
51
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

0,5% powierzchni całego nadleśnictwa. Ostoja „Dolina Biebrzy” to szerokie, płaskie
obniżenie terenu wypełnione torfem, położone od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów
poniżej
sąsiadujących
wysoczyzn:
Grodzieńskiej,
Sokólskiej,
Goniądzkiej,
Wysokomazowieckiej i Kolneńskiej. Dolinę otaczają wysoczyzny morenowe, z wyjątkiem
północy i północnego wschodu, gdzie wchodzą do niej sandry: Augustowski, Rajgrodzki i
Ełcki. Wyróżnia się w niej trzy niższe jednostki geomorfologiczne zwane basenami: północny
- obejmujący dolinę na wschód od Sztabina, środkowy - od Sztabina do Osowca i trzeci,
południowy - od Osowca do ujścia Biebrzy do Narwi. Baseny rozdzielone są przewężeniami
doliny o szerokości ok. 1 km. Obszar obejmuje także Basen Wizny.
Ryc. 12. Zasięg obszaru Natura 2000 „Dolina Biebrzy”.
Dominującymi siedliskami w obszarze są siedliska mokradłowe: zalewane wodami
rzecznymi lub podtapiane wodami podziemnymi torfowiska niskie ze zbiorowiskami
turzycowymi i turzycowo-mszystymi, corocznie zalewane wodami rzecznymi mułowiska
i torfowiska porośnięte szuwarami właściwymi, bagienne olsy, okresowo zalewane
przyrzeczne
równiny
madowe
oraz
odwodnione
i
zagospodarowane
torfowiska
ze zbiorowiskami łąkowymi.
Torfowiska znajdujące się w ostoi są największym, prawie niezmienionym
kompleksem torfowisk dolinowych w Europie Środkowej i Zachodniej. Koryto rzeki Biebrzy
z licznymi meandrami i starorzeczami w różnym stadium zarastania ma naturalny charakter.
52
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Rezultatem naturalnego charakteru rzeki są rozległe, coroczne zalewy. Długo utrzymujące się
zalewy, jak też zasilanie wodami podziemnymi sprawia, że duże obszary torfowisk objęte są
czynnym procesem torfotwórczym, a zbiorowiska torfowiskowe ciągną się kilometrami.
Z powodu silnego uwilgotnienia, a tym samym trudnego dostępu, były one przez stulecia
użytkowane w sposób bardzo ekstensywny.
Dolina Biebrzy charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem siedlisk. Spośród 15 typów
siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, występujących w ostoi, największy
udział powierzchniowy posiadają szczególnie cenne torfowiska przejściowe i trzęsawiska
(Caricion
lasiocarpae,
Caricetum
appropinquatae),
zajmując
ponad
6000 ha,
zmiennowilgotne łąki trzęślicowe Molinietum caerulae - ok. 3000 ha oraz bory i lasy
bagienne - ponad 1700 ha.
Najbardziej naturalnymi zbiorowiskami roślinnymi doliny Biebrzy są zbiorowiska
leśne: bory bagienne, bór bagienny mechowiskowy, olsy, a także mszary i niektóre
zbiorowiska szuwarowe. Naturalność doliny wyraża się też w dobrze wykształconej
(zwłaszcza w Basenie Południowym) poprzecznej i podłużnej strefowości ekologicznej.
Występuje tu 6 gatunków roślin z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG,
m. in. najbogatsza w Polsce populacja obuwika pospolitego.
W dolinie Biebrzy występuje pięć gatunków ssaków z Załącznika II Dyrektywy Rady
92/43/EWG, w tym jeden z rzadkich i szczególnie zagrożonych w Polsce gatunków
nietoperzy - nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme). Kolonia zimowa tego gatunku
w Twierdzy Osowiec jest aktualnie największą w kraju. Dolina Biebrzy jest również bardzo
ważną w skali kraju ostoją bobra i wydry. Sama rzeka ma bogatą ichtiofaunę z różanką
i minogiem ukraińskim. Należy ponadto podkreślić obecność bogatej populacji zagrożonego
gatunku motyla - przeplatki maturna. Jest to jeden z najważniejszych obszarów dla ochrony
tego gatunku w Polsce. Łącznie odnotowano tu obecność 21 gatunków z Załącznika II
Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Gatunki roślin i zwierząt wymienione w tabeli 20 z motywacją
D to gatunki prawnie chronione w Polsce.
Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO)
Na terenie państw Unii Europejskiej podstawą do typowania terenów do ochrony
w ramach obszarów specjalnej ochrony ptaków sieci Natura 2000 są ostoje ptaków (IBA).
Kryterium stosowanym do waloryzowania europejskich Obszarów Specjalnej
Ochrony jest szczególnie liczne występowanie ptaków należących do jednej z siedmiu grup:
53
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

C1 - ranga nadawana obszarom, na których występują gatunki w odpowiedniej liczbie
(co najmniej 1% lęgowej populacji krajowej);
C2 - ranga nadawana obszarom, na których występują koncentracje gatunków zagrożonych
w państwach Unii Europejskiej - występuje co najmniej 1% populacji ptaków szlaku
wędrówkowego lub co najmniej 1% unijnej populacji gatunku zagrożonego w skali
Unii (gatunki z listy Załącznika I lub gatunki wędrowne Art. 4.2. DP);
C3 - ranga nadawana obszarom, na których występują koncentracje gatunków wędrownych
niezagrożonych w państwach Unii Europejskiej - występuje co najmniej 1% populacji
ptaków szlaku wędrówkowego gatunku wędrownego niezagrożonego w Unii (gatunki
z Art. 4.2. DP, nieobjęte Załącznikiem I) lub co najmniej 1% określonej populacji
(np. krajowej lęgowej, krajowej zimującej itp.) co najmniej 1 gatunku z grupy ptaków
wodno-błotnych; kryterium to obejmuje przede wszystkim tereny wodno-błotne
o znaczeniu międzynarodowym (Konwencja RAMSAR, kryterium 6); obejmuje ono
także gatunki ptaków nie włączone przez definicje Konwencji RAMSAR do grupy
wodno- -błotnych, jednakże związane ultymatywnie z siedliskami podmokłymi
i użytków zielonych, zgodnie z sugestią zawartą w opracowaniu Heath i Evans (2000);
C4 - ranga nadawana obszarom, na których występują gatunki gromadne w dużych
koncentracjach - występuje co najmniej 20 000 osobników ptaków wodno-błotnych,
jednego lub większej liczby gatunków i/lub co najmniej 10 000 par jednego lub wielu
wędrownych
gatunków
ptaków
morskich;
dotyczy
wszystkich
terenów
wodnobłotnych o znaczeniu międzynarodowym, zinwentaryzowanych zgodnie
z kryterium 5 Konwencji RAMSAR;
C5 - ranga nadawana obszarom, na których gatunki gromadne występują w dużych
koncentracjach podczas wędrówki - regularnie występuje na wędrówce co najmniej
5000 osobników bocianów białych, co najmniej 3000 żurawi lub co najmniej 3000
ptaków drapieżnych (należących do różnych gatunków);
C6 - ranga nadawana obszarom, na których występują gatunki zagrożone w państwach Unii
Europejskiej (gatunki Załącznika I DP). Jako poziom minimum należy przyjąć 1%
krajowej lęgowej populacji gatunku lub 0,1% populacji geograficznej;
C7 - obszary wyznaczone na podstawie innych kryteriów ornitologicznych podobnych, lecz
nie równych kryteriom C1- C6.
W polskiej bazie OSO - Natura 2000 zastosowano wszystkie wymienione wyżej
kryteria. Kryterium C7 użyto np. w przypadkach gatunków z Załącznika I, które występują
54
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

w Polsce stosunkowo licznie i w rozproszeniu, ale lokalnie nie osiągają liczebności 1%
populacji krajowej (np. derkacz czy bocian biały), albo których liczebność zbliża się do progu
1%, albo są bardzo trudne do policzenia, a wiadomo, że na danym terenie występują w dużym
zagęszczeniu (w porównaniu z innymi terenami).
Puszcza Knyszyńska – PLB 200003
Ostoja znajduje się w północno - wschodniej Polsce. Obszar obejmuje rozległy
kompleks leśny Puszczy Knyszyńskiej. Powierzchnia ostoi wynosi 139590,23 ha. W
Nadleśnictwie Czarna Białostocka ostoja ta zajmuje powierzchnię 13347,72 ha co stanowi
51,3 % powierzchni nadleśnictwa.
Walorem Puszczy są liczne źródliska oraz czyste strumienie i rzeczki. Rzeźba terenu
jest bardzo zróżnicowana, deniwelacje względne dochodzą do 80 m.
Ryc. 13. Zasięg obszaru Natura 2000 „Puszcza Knyszyńska”.
Bytuje tu co najmniej 38 gatunków ptaków będących przedmiotem ochrony na
obszarach Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO), wymienionych w Załączniku I Dyrektywy
Ptasiej. 14 z nich to gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi. W okresie lęgowym obszar zasiedla
co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: błotniak łąkowy,
błotniak zbożowy, bocian czarny, trzmielojad, orlik krzykliwy, gadożer, cietrzew, dubelt,
dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty, puchacz, sowa błotna, włochatka i kraska.
55
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

„Ostoja Biebrzańska” – PLB 200006.
Ostoja zajmuje powierzchnie 149 929,14 ha. Utworzona ostoja pokrywa częściowo się
z ostoją ptaków o nazwie „Dolina Biebrzy” (Biebrza River Valley) o kodzie PL044.
Ostoja „Dolina Biebrzy” leży w Kotlinie Biebrzańskiej na obszarze Niziny Północnopodlaskiej. Kotlina Biebrzańska stanowi rozległe zatorfione obniżenie terenu, otoczone
wysoczyznami morenowymi i równinami sandrowymi. Jest to obecnie największy kompleks
dobrze zachowanych torfowisk niskich w środkowej Europie. Ostoja obejmuje najbardziej
wartościową pod względem przyrodniczym część tego regionu od ujścia Sidry po Narew.
Ryc. 14. Zasięg obszaru Natura 2000 „Ostoja Biebrzańska”.
W Dolinie Biebrzy wyróżnia się trzy baseny - górny (powyżej Rutkowszczyzny),
środkowy (między Rutkowszczyzną i Osowcem) oraz dolny (między Osowcem i ujściem
Biebrzy do Narwi). Główną rzeką ostoi jest Biebrza - typowa meandrująca rzeka nizinna
o powolnym przepływie wody, płynąca naturalnym korytem na prawie całej swej długości.
Większe jej dopływy to Sidra, Netta z Kanałem Augustowskim, Brzozówka, Ełk z Jegrznią,
Kanał Rudzki prowadzący wody Ełku i Wissa. Przeprowadzone tu w przeszłości prace
melioracje doprowadziły do całkowitego lub częściowego osuszenia dużych fragmentów
bagien biebrzańskich, szczególnie w basenie środkowym i górnym oraz na wschodnich
obrzeżach basenu dolnego. Podejmowane w przeszłości próby osuszenia basenu dolnego nie
56
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

przyniosły rezultatu, ponieważ spływ wód jest tutaj hamowany przez stożek napływowy
Narwi.
Biebrza i dolne odcinki jej dopływów regularnie wylewają w okresie wiosennym.
Z wylewami rzeki związany jest strefowy układ roślinności, szczególnie dobrze widoczny
w basenie dolnym. Strefa regularnych i długotrwałych zalewów zajmuje właściwą dolinę
madową Biebrzy, z jej licznymi starorzeczami i mozaikowym układem wzniesień i obniżeń
terenu. Porastają ją bardzo zróżnicowane zbiorowiska szuwarowe, głównie wielkoturzycowe,
mannowe, mozgowe i trzcinowe. Kolejna strefa o regularnych, ale krótszych zalewach,
zajmuje przylegające do doliny torfowiska, które porastają głównie wysokie turzycowiska
kępkowe. Dalej rozciąga się strefa doliny, która tylko z rzadka jest zalewana wodami
rzecznymi. Mimo to utrzymuje się tu bardzo silne zabagnienie wskutek podsiąkania wód
podziemnych napływających do kotliny z otaczających ją wysoczyzn. Na terenach o zmiennej
wilgotności, umiarkowanie wilgotnych i podsuszonych występują bogate zbiorowiska
ziołoroślowe i cenne łąki trzęślicowe. Lasy, które zajmują tu ok. 1/4 powierzchni ostoi, rosną
zarówno na gruntach podmokłych (olsy porzeczkowe i torfowcowe, łęg olszowo-jesionowy,
subborealna brzezina bagienna, bór bagienny i borealna świerczyna na torfie), jak też na
gruntach mineralnych (bory i grądy). Na całym terenie ostoi występują różne zarośla
wierzbowe, w tym wierzby lapońskiej i brzozy niskiej.
Bagna Biebrzańskie od wielu stuleci wykorzystywane były w sposób ekstensywny,
jako łąki i pastwiska. Jednak już od kilkudziesięciu lat postępuje tu proces wycofywania się
rolnictwa z obszarów najbardziej podmokłych i niedostępnych, które wskutek sukcesji
roślinnej w coraz większym stopniu zarastają krzewami i młodym lasem.
Osadnictwo jest stosunkowo słabo rozwinięte w dolinie. Koncertuje się ono głównie
na większych wzniesieniach, gdzie istnieje możliwość zakładania pól uprawnych, oraz
na obrzeżach doliny. Obszar jest wpisany na listę obszarów Konwencji Ramsar.
Występuje, co najmniej 36 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady
79/409/EWG, oraz 23 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK).
Gniazduje tu ok. 170 gatunków ptaków. Niezwykle ważna ostoja wielu gatunków
ptaków, szczególnie wodno-błotnych i drapieżnych, które osiągają tu rekordowe liczebności.
W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 15% populacji krajowej (kryterium C3
i C6) następujących gatunków ptaków: czapla biała (PCK), dubelt (PCK), kulik wielki (PCK),
orlik grubodzioby (PCK), orzełek włochaty (PCK), podróżniczek (PCK), sowa błotna (PCK)
i wodniczka (PCK); obszar zasiedla powyżej 2% lęgowej populacji krajowej (C3, C6)
następujących gatunków: gęgawa, bąk (PCK), błotniak łąkowy, błotniak stawowy, błotniak
57
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

zbożowy (PCK), gadożer (PCK) (nieregularnie), bocian czarny, cietrzew (PCK), dzięcioł
białogrzbiety (PCK), kropiatka, krwawodziób, łabędź krzykliwy, orlik krzykliwy (PCK),
puchacz (PCK), żuraw, wodnik, zielonka i rycyk; obszar zasiedla, co najmniej 1% populacji
krajowej następujących gatunków ptaków: batalion (PCK), bączek (PCK), bocian biały,
derkacz, rybitwa czarna, trzmielojad i biegus zmienny (schinzii, PCK).
W stosunkowo wysokich ilościach (C7) występują:), kania czarna (PCK), rybitwa
białoczelna (PCK), rybitwa białowąsa (PCK).
W okresie wędrówek występuje, co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego
(C3) bataliona. Zimą występuje ponad 50 bielików, co stanowi ponad 2% populacji szlaku
wędrówkowego gatunku.
Dolina Biebrzy jest najważniejszą w Polsce i Unii Europejskiej ostoją wodniczki
i orlika grubodziobego. Największą liczebność w Polsce, i jedną z największych w Unii
Europejskiej, osiągają tu również: błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, uszatka
błotna, kropiatka i rybitwa czarna. Jest to również jedno z najlepszych miejsc lęgowych
rybitwy białoskrzydłej, jednak jej populacja wykazuje bardzo silne wahania związane
ze zmiennym poziomem wody w dolinie. Przystępują tu do lęgów również inne ptaki
drapieżne (chociaż w mniejszych liczebnościach): kania czarna, kania ruda, bielik i błotniak
zbożowy. Sporadycznie przystępują tu do lęgów: gadożer, orzeł przedni i orzełek
3.3.5. Pomniki przyrody
Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Czarna Białostocka występuje 86
obiektów uznanych za pomniki przyrody:

56 pojedynczych drzew,

3 grupy drzew,

1 aleja,

25 pojedynczych głazów narzutowych,

1 grupa głazów narzutowych (2szt.),
Wykaz pomników przyrody z określeniem lokalizacji, aktów ustanowienia i krótkim
opisem zamieszczono w „Programie ochrony przyrody”. Informację o pomnikach również
umieszczono w opisach taksacyjnych oraz oznaczono na odpowiednich mapach tematycznych
dołączonych do planu urządzenia lasu.
58
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

3.3.6. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
Pełna lista gatunków chronionych i rzadkich występujących na terenie Nadleśnictwa
Czarna Białostocka nie jest znana ze względu na brak specjalistycznych opracowań
florystycznych i faunistycznych, obejmujących całą powierzchnię Nadleśnictwa.
Dane przedstawione w „Programie ochrony przyrody” są wynikiem obserwacji
dokonanych przez pracowników BULiGL Oddział w Białymstoku w trakcie terenowych prac
urządzeniowych oraz informacji uzyskanych od pracowników Nadleśnictwa, w tym
zebranych podczas inwentaryzacji w 2007 r. siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin
i zwierząt w aspekcie sieci Natura 2000 oraz dodatkowo ze standardowych formularzy
danych Natura 2000.
Ze względu na brak szczegółowego występowania poszczególnych gatunków roślin i
zwierząt nie przedstawiono w zestawieniach dokładnej ich lokalizacji.
Tabela 9. Zestawienie gatunków podlegających ochronie gatunkowej i rzadkich na terenie
nadleśnictwa
Grupa organizmów
Gatunki objęte
ochroną ścisłą
Gatunki
objęte
ochroną
częściową
w tym:
Razem
Gatunki
wymienione
w załącznikach
Dyrektyw EU*
Gatunki ujęte
w Czerwonych
Księgach
Liczba gatunków zlokalizowanych na gruntach nadleśnictwa
1
2
3
4
5
6
-
3
-
-
-
11
-
-
-
8
-
1
10
16
-
1
Rośliny naczyniowe
3
11
8
6
61
15
74
4
27
Bezkręgowce
14
-
14
7
-
Ryby
4
-
4
4
Płazy
12
-
12
2
-
Gady
5
-
5
-
-
Ptaki
141
-
141
84
-
Ssaki
26
-
26
5
-
Grzyby
Porosty
Paprotniki i widłaki
Mszaki
*Gatunki z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej
Rośliny i grzyby chronione
Dostępne dane wskazują, że na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka występuje
114 gatunków roślin i grzybów,objętych prawną ochroną, w tym: 89 – ścisłą i 25 - częściową.
59
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 10. Gatunki roślin objęte ochroną ścisłą występujące na terenie
Nadleśnictwa Czarna Białostocka
L.p. Nazwa łacińska
1 Adenophora liliifolia
Nazwa polska
Lokalizacja
Rośliny naczyniowe
Dzwonecznik wonny Obręb Złota Wieś: 98d,
2 Agrimonia pilosa
Rzepik szczeciniasty
3 Anemone sylvestris
Zawilec
wielkokwiatowy
4 Aquilegia vulgaris
Orlik pospolity
5 Arnica montana
Arnika górska
6 Aruncus sylvestris
Parzydło leśne
Obręb Kumiałka: 12k,17c,
35d, 51f, 56a, 463b,c,d,f,h,
464d, 466a,b, 467a,
Obręb Złota Wieś: 31f, 32f,
83b, 166k, 211a,
lasy mieszane i liściaste,
rzadki
skraje rozległych
kompleksów leśnych, rzadki
Obręb Kumiałka: 430d,
Obręb Złota Wieś: 153d,
186b, 190g, 202r
bory sosnowe oraz lasy
mieszane, rzadka
lasy liściaste, miejsca
cieniste i wilgotne
7 Betula humilis
Brzoza niska
torfowiska przejściowe i
niskie
8 Botrychium lunaria
Podejźrzon
księżycowy
wrzosowiska, murawy
bliźniaczkowe
9 Botrychium multifidium Podejźrzon rutolistny
10 Bromus benekenii
11 Carex chordorrhiza
Status ochronny
wrzosowiska, murawy
bliźniaczkowe
Polska czerwona
księga roślin EN zagrożone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Polska czerwona
księga roślin VU narażone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Polska czerwona
księga roślin VU narażone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Stokłosa Benekena
torfowiska przejściowe i
wysokie
Turzyca strunowa
60
Polska czerwona
księga roślin VU narażone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

L.p. Nazwa łacińska
Nazwa polska
Lokalizacja
12 Carex limosa
Turzyca bagienna
13 Carex loliacea
Turzyca życicowa
borealne świerczyny
bagienne
14 Cephalanthera rubra
Buławnik czerwony
ObrębZłota Wieś:73a
Chamedafne północna
Obręb Czarna Białostocka:
130k
Pomocnik
baldaszkowy
bory sosnowe i mieszane,
rzadko
ObrębKumiałka: 394b,
Obreb Złota wieś: 225n,
226d, 227a,
15
Chamaedaphne
calyculata
16 Chimaphilla umbellata
17 Corallorhiza trifida
Żłobik koralowy
lasy iglaste silnie ocienione
18 Cypripedium calceolus Obuwik pospolity
19 Dactylorhiza fuchsii
Kukułka Fuchsa
Obręb Złota Wieś:
153l,164a, 175h,j, 179c,
190k, 202m,t,
203f, 204a,b,
20 Dactylorhiza incarnata
Kukułka krwista
żółtawa
Obręb Kumiałka: 319t,
61
Status ochronny
Polska czerwona
księga roślin LR niższego ryzyka,
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Polska czerwona
księga roślin VU narażone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce R- rzadkie
Polska czerwona
księga roślin EN zagrożone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce E wymierającykrytycznie
zagrożony
Polska czerwona
księga roślin EN zagrożone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Polska czerwona
księga roślin VU narażone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Polska czerwona
księga roślin EN zagrożone
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

L.p. Nazwa łacińska
Nazwa polska
Lokalizacja
21 Dactylorhiza maculata Storczyk plamisty
22 Daphne mezereum
23 Dianthus arenarius
24 Digitalis grandiflora
25 Drosera rotundifolia
26 Epipactis atrorubres
27 Epipactis palustris
28 Epipactis helleborine
29 Galanthus nivalis
30 Goodyera repens
31 Hepatica nobilis
lasy liściaste i mieszane,
częsty
ObrębKumiałka: 95a,
murawy kserotermiczne,
Goździk piaskowy
dąbrowy świetliste
bory świeże i mieszane,
rzadka
Naparstnica zwyczajna Obręb Kumiałka: 141i,
142c,h, Obręb Złota Wieś:
134a, 161i
Obręb Czarna Białostocka:
Rosiczka okrągłolistna 157b, 158a, Obręb
Kumiałka: 382z,
Kruszczyk
rdzawoczerwony
Wawrzynek
wilczełyko
torfowiska niskie, lasy
łęgowe
Kruszczyk błotny
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce R- rzadkie
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
lasy liściaste, miejsca
prześwietlone
wilgotne lasy z dużą
zawartością próchnicy
Obręb Złota Wieś:46f,
Tajęża jednostronna
162j,m, 208a,
lasy mieszane i liściaste,
pospolita
Obręb Kumiałka: 46k, 60a,
65a,77f, 92i,j, 94a,b, 95a,f,
Przylaszczka pospolita 96c, 97h,
Obręb Złota Wieś: 43a,b,
45a, 70b, 83l, 110a,b,c,
111d, 112d, 113b, 125f,
141c, 165c,
Kruszczyk
szerokolistny
Śnieżyczka
przebisnieg
Polska czerwona
księga roślin EN –
zagrożone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
32 Hammarbya paludosa
Wątlik błotny
33 Jovibarba sobolifera
34 Laserpitium latifolium
Rojownik pospolity
murawy piaskowe
Okrzyn szerokolistny
Groszek
dąbrowa świetlista,
wschodniokarpacki
ciepłolubne zarośla
35 Lathyrus laevigatus
Status ochronny
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
62
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

L.p. Nazwa łacińska
Nazwa polska
36 Ledum palustre
Bagno zwyczajne
37 Lilium martagon
Lilia złotogłów
38 Linnaea borealis
Zimoziół północny
39 Liparis loeselli
Lokalizacja
bory bagienne, torfowiska
wysokie, częsta
Obręb Czarna Białostocka:
224k, ObrębKumiałka:96f,h,
383j, Obręb Złota
Wieś:138b, 147b,
bory mieszane i lasy
grądowe, niezbyt często
Obręb Czarna Białostocka:
144i,
ObrębZłotaWieś:153d,173h,
179k, 202r,
bory świerkowe, rzadki
Polska czerwona
księga roślin VU narażone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Lipiennik Loesela
40 Listera cordata
41 Listera ovata
Listera sercowata
Listera jajowata
Miodownik
42 Melittis melissophyllum
melisowaty
43 Neottia nidus-avis
Gnieźnik leśny
44 Nuphar lutea
Grążel żółty
45 Orchis latifolia
Storczyk szerkolistny
46
Pedicularis sceptrumcarolinum
47 Platanthera bifolia
Status ochronny
świerczyna na torfie
wilgotne lasy, rzadko
lasy mieszane, dość częsty
Obręb Złota Wieś:70b, 111b,
Obręb Złota Wieś: 202m,
Starorzecza, oczka wodne
Obręb Kumiałka: 319t, 378i,
torfowiska niskie i
przejściowe
Gnidosz królewski
Podkolan biały
48 Platanthera chlorantha Podkolan zielonawy
bory mieszane i grądy,
rzadki
Obręb Czarna Białostocka:
119h, Obręb Złota Wieś:
45g, 150g,
Obręb Złota Wieś: 70b,
49 Polemonium coeruleum Wielosił błękitny
torfowiska niskie i
przejściowe,
50 Pulsatilla patens
Obręb Złota Wieś: 84b,
Sasanka otwarta
63
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Polska czerwona
księga roślin LR niższego ryzyka,
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Polska czerwona
księga roślin LR niższego ryzyka,
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

L.p. Nazwa łacińska
51 Pulsatilla pratensis
Nazwa polska
Lokalizacja
Sasanka łąkowa
skraje borów i upraw
sosnowych
52 Salix lapponum
Wierzba lapońska
53 Salix myrtilloides
Wierzba
borówkolistna
54 Swertia perennis
Niebielistka trwała
55 Succisella inflexa
Czarcikęsik kluka
56 Saxifraga hirculus
Skalnica torfowiskowa
57 Trollius europaeus.
Pełnik europejski
58 Thesium ebracteatum.
59 Vinca minor
60 Viola epipsila
podmokłe łąki, torfowiska
niskie
Status ochronny
Polska czerwona
księga roślin EN –
zagrożone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Polska czerwona
księga roślin EN –
zagrożone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce R- rzadkie
Lista roślin
zagrożonych w
Polsce Vnarażone
Polska czerwona
księga roślin VU narażone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce R- rzadkie
Polska czerwona
księga roślin EN –
zagrożone, Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce E wymierającykrytycznie
zagrożony
wilgotne łąki, obrzeża
ciepłolubnych lasów
Leniec
bezpodkwiatowy
Barwinek pospolity
ObrębZłota Wieś:135d, 143l,
Obręb Czarna Białostocka:
130d,g, 131a,
Fiołek torfowy
64
Polska czerwona
księga roślin CR krytycznie
zagrożony,Lista
roślin
zagrożonych w
Polsce Ewymierające
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

L.p. Nazwa łacińska
61 Viola ulginosa
Nazwa polska
Lokalizacja
Status ochronny
Polska czerwona
księga roślin CR krytycznie
zagrożony,Lista
roślin
Fiołek bagienny
Paprotniki i widłaki
1
Ophioglossum
vulgatum
Nasięźrzał pospolity
2
Polypodium vulgare
Paprotka zwyczajna
3 Matteucia struthiopteris Pióropusznik strusi
4 Lycopodium clavatum Widłak goździsty
5
Lycopodium
annotinum
Widłak jałowcowaty
7
Diphasium
Widlicz spłaszczony
complanatum
Diphasium tristachyum Widlicz cyprysowy
8
Huperzia selago
Widłak wroniec
1
Paludella squarrosa
Mszar
krokiewkowaty
2
Sphagnum palustre
6
3
4
5
6
1
2
3
1
2
3
4
Obręb Kumiałka: 340i,m,
398x,
Obręb Złota Wieś: 225n,
Obręb Kumiałka:96c,
Obręb Złota Wieś: 57c, 84b,
162l, 163m, 174h, 189d,
206a,
Obręb Kumiałka: 394b,
Obręb Złota Wieś: 208a,
Obręb Kumiałka: 323k,
Obręb Złota Wieś: 164b,
190c,
Mszaki
Polska czerwona
lista roślin Vnarażone
Polska czerwona
lista roślin Vnarażone
Torfowiec błotny
torfowiska przejściowe
Torfowiec
świerczyny na torfowiskach,
Sphagnum girgensohni
Girgensohna
częsty
Sphagnum
Torfowiec
sosnowe bory bagienne
magellanicum
magellański
Torfowiec
Sphagnum fimbriatum
torfowiska przejściowe
frędzlowaty
Torfowiec
sosnowe bory bagienne,
Sphagnum recurvum
zakrzywiony
częsty
Grzyby
Morchella esculenta
Smardz jadalny
Sromotnik
Phallus impudicus
lasy liściaste
bezwstydny
u podstawy pni drzew
Sparassis crispa
Szmaciak gałęzisty
iglastych
Obręb Złota Wieś: 73a,
Porosty
Usnea hirta
Brodaczka kępkowa
Obręb Złota Wieś: 73a,
Usnea filipendula
Brodaczka zwyczjna
105z, 111b,
Cladonia sylvatica
Chrobotek leśny
Cladonia rangiferina
Chrobotek reniferowy
65
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

L.p. Nazwa łacińska
Nazwa polska
Lokalizacja
Status ochronny
Obręb Czarna Białostocka:
30d, 38f 39b, 45a, 159f,
160c,Obręb Złota Wieś: 70a,
147h, 159f, 180i,
5
Lobaria pulmonaria
Granicznik płucnik
6
7
8
9
10
11
Ramalina fraxinea
Ramalina farinacea
Ramalina pollinaria
Platismatia glauca
Imshaugia aleurites
Hypogymnia tugulosa
Odnożyca jesionowa
Odnożyca mączysta
Odnożyca opylona
Płucnik modry
Popielak pylasty
Pustułka rurkowata
Tabela 11. Gatunki roślin objęte ochroną częściową występujące na terenie
Nadleśnictwa Czarna Białostocka
L.p.
Nazwa łacińska
Nazwa polska
1
11
Allium ursinum
Asarum europaeum
Aulacomnium palustre
Calliergonella cuspidata
Climacium dendroides
Convallaria majalis
Evernia prunastri
Frangula alnus
Galium odoratum
Hedera helix
Helichrysum arenarium
Czosnek niedźwiedzi
Kopytnik pospolity
Próchniczek błotny
Mokradłoszka zaostrzona
Drabik drzewkowaty
Konwalia majowa
Mąkla tarniowa
Kruszyna pospolita
Przytulia wonna
Bluszcz pospolity
Kocanki piaskowe
12
Hierochloe australis
Turówka leśna
13
Hylocomium splendens
Menyanthes trifoliata
Nymphaea alba
Gajnik lśniący
Bobrek trójlistkowy
Grzybienie białe
Pleurozium schreberi
Polytrichum commune
Polytrichum strictum
Primula officinalis
Ptilium crista-castrensis
Rhytidiadelphus
triquetrus
Rokietnik pospolity
Płonnik pospolity
Płonnik cienki
Pierwiosnka lekarska
Piórosz pierzasty
Ribes nigrum
Sphagnum squarrosum
Thuidium tamariscinum
Viburnum opulus
Porzeczka czarna
Torfowiec nastroszony
Turowiec tamaryszkowy
Kalina koralowa
2
3
4
5
6
7
8
9
10
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
Fałdownik szeleszczący
66
Status ochronny
Lista roślin zagrożonych w Polsce
R- rzadkie
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Granicznik płucnik (Lobaria pulmonaria).
Granicznik płucnik Lobaria pulmonaria jest porostem zasługującym na szczególną
uwagę. Licznie dawniej występujący porost zaczął szybko wymierać, poddając się wpływowi
szybko rozwijającego się przemysłu. Przez intensywną gospodarkę leśną, zaczęła się również
zmienia struktura gatunkowa drzewostanów, gdzie bogate drzewostany liściaste (związane
z siedliskami, lasowymi, łęgowymi i olsowymi), zaczęły być wypierane przez monokultury
iglaste. Obecnie Lobaria pulmonaria występuje tylko w większych kompleksach leśnych,
takich jak Puszcza Białowieska, Puszcza Borecka czy Puszcza Knyszyńska na starych
drzewach liściastych, najczęściej na klonie, jaworze, jesionie, grabie, lipie, dębie i buku,
zwykle w wieku powyżej 80 lat (najchętniej 150-200 lat).
Biorąc pod uwagę duże znaczenie tego gatunku, jak również innych gatunków
epifitycznych, dla bioróżnorodności Puszczy Knyszyńskiej teren Nadleśnictwa Czarna
Białostocka w 2002 roku objęto Programem ochrony granicznika płucnika w Polsce
północno-wschodniej. Wyznaczając 8 stref ochronnych wokół stanowisk Lobaria pulmonaria
(zgodnie z załącznikiem nr 4 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w
sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną określającym gatunki, dla
których wymagane jest ustalenie stref ochrony ich ostoi lub stanowisk).
Obecnie (wg stanu na 31.12.2009 r.) na terenie nadleśnictwa funkcjonuje 9 stref
obejmujących 13 drzew.
Zwierzęta chronione
Na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka stwierdzono obecność 205 gatunki
zwierząt objętych prawną ochroną, w tym 15 owadów, 4 ryby, 12 płazów, 5 gadów, 143
ptaki i 26 ssaków. Dane odnośnie lokalizacji poszczególnych gatunków nie są pełne, na
mapach zaznaczono jedynie znane stanowiska.
Według danych na terenie nadleśnictwa stwierdzono występowanie:

1 miejsce występowania wydry,

1 miejsce występowania zgniotka cynobrowego,

38 miejsc występowania bobra europejskiego.

14 miejsc występowania orlika krzykliwego

1 miejsce występowania kani rudej

2 miejsca występowania bociana czarnego
67
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 12. Chronione gatunki zwierząt występujące na terenie nadleśnictwa Czarna
Białostocka:
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
1
2
3
4
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5
1
2
3
Nazwa polska
Nazwa łacińska
OWADY
Biegacz skórzasty
Carabus coriaceus
Czerwończyk nieparek Lycaena dispar
Czerwończyk fioletek
Lycaena helle
Mieniak strużnik
Apatura ilia
Mieniak tęczowiec
Apatura iris
Modraszek eroides
Polyommatus eroides
Paź królowej
Papilio machaon
Pogrzybica
Oxyporus mannerheimii
Poczwarówka zwężona Vertigo angustior
Przeplatka maturna
Hypodryas maturna
Szlaczkom szafraniec
Colias myrmidone
Trzmiel kamiennik
Bambus lapidaries
Trzmiel rudy
Bombus pasquorum
Trzmiel ziemny
Bombus terrestris
Zgniotek cynobrowy
Cujunus cinnaberinus
RYBY
Boleń
Aspius aspius
Koza
Colitis taenia
Piskorz
Misgurnus fossilis
Różanka
Rhodeus sericeus amarus
PŁAZY
Grzebiuszka ziemna
Pelobates fuscus
Kumak nizinny
Bombina bombina
Żaba moczarowa
Rana arvalis
Żaba jeziorkowa
Rana lessonae
Żaba śmieszka
Rana ridibunda
Żaba trawna
Rana temporaria
Ropucha paskówka
Bufo calamita
Ropucha szara
Bufo bufo
Ropucha zielona
Bufo viridis
Rzekotka drzewna
Hyla arborea
Traszka grzebieniasta
Triturus cristatus
Traszka zwyczajna
Triturus vulgaris
GADY
Jaszczurka zwinka
Lacerta agilis
Jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara
Padalec zwyczajny
Anguis fragilis
Zaskroniec
Natrix natrix
Żmija zygzakowata
Vipera berus
PTAKI
Batalion
Philomachus pugnax
Bąk
Botaurus stellaris
Bączek
Ixobrychus minutus
68
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Lp.
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Nazwa polska
Bekas
Biegus zmienny
Bielik
Błotniak łąkowy
Błotniak stawowy
Błotniak zbożowy
Bocian biały
Bocian czarny
Brodziec samotny
Ciemiówka
Cietrzew
Czajka
Czamogłówka
Czyżyk
Derkacz
Drozd śpiewak
Droździk
Dubelt
Dudek
Dzierzba gąsiorek
Dzięcioł białogrzbiety
Dzięcioł czarny
Dzięcioł duży
Dzięcioł średni
Dzięcioł trójpalczasty
Dzięcioł zielonosiwy
Dzięcioł zielony
Dzięciołek
Dziwonia
Dzwoniec
Gadożer
Gajówka
Gąsiorek
Gil
Grubodziób
Jarząbek
Jarzębatka
Jaskółka brzegówka
Jaskółka dymówka
Jaskółka oknówka
Jastrząb
Jerzyk
Kania czarna
Kania ruda
Kapturka
Kawka
Kobuz
Nazwa łacińska
Gallinago gallinago
Calidris alpina
Haliaeetus albicilla
Circus pygargus
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Ciconia ciconia
Ciconia nigra
Tringa ochropus
Sylvia communis
Tetrao tetrix
Vanellus vanellus
Parus montanus
Carduelis spinus
Crex crex
Turdus philomelos
Turdus iliacus
Gallinago media
Upupa epops
Lanius collurio
Dendrocopus leucotos PCK- NT
Dryocopus martius
Dendrocopos major
Dendrocopos medius
Picoides tridactylus PCK - VU
Picus canus
Picus Viridis
Dendrocopos minor
Carpodacus erythrinus
Carduelis chloris
Circaetus gallicus
Sylvia borin
Laniu collurio
Pyrrhula pyrrhula
Coccothraustes coccothraustes
Bonasa banasia
Sylvia nisoria
Riparia riparia
Hirundo rustica
Delichon urbica
Accipiter gentilis
Apus apus
Milvus migrans PCK - NT
Milvus milvus PCK - NT
Sylvia atricapilla
Corvus monedula
Falko subbuteo
69
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Lp.
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
Nazwa polska
Kopciuszek
Kos
Kowalik
Kraska
Krętogłów
Krogulec
Kropiatka
Kruk
Krzyżodziób świerkowy
Kukułka
Kulczyk
Kwiczoł
Lelek
Lerka
Łabędź krzykliwy
Łabędź niemy
Łozówka
Makolągwa
Mewa mała
Muchołówka białoszyja
Muchołówka mała
Muchołówka szara
Muchołówka żałobna
Mysikrólik
Myszołów
Orlik krzykliwy
Ortolan
Orzechówka
Orzeł przedni
Orzełek włochaty
Paszkot
Pełzacz leśny
Perkoz rdzawoszyi
Piecuszek
Piegża
Pierwiosnek
Pleszka
Pliszka siwa
Pokląskwa
Pokrzywnica
Potrzeszcz
Potrzos
Puchacz
Puszczyk
Raniuszek
Remiz
Rokitniczka
Rudzik
Nazwa łacińska
Phoenicurus ochruros
Turdus merula
Sitta europaea
Coriacas garrulus PCK - CR
Jynx torquilla
Accipiter nisus
Porzana porzana
Corvus corax
Loxia curyirostra
Cuculus canorus
Serinus serinus
Turdus pilaris
Caprimulgus europaeus
Lullula arborea
Cygnus cygnus
Cygnus olor
Acrocephalus palustris
Carduelis cannabina
Larus minutus
Ficedula albicollis
Ficedula parwa
Muscicapa striata
Ficedula hypoleuca
Regulus regulus
Buteo buteo
Aquila pomarina PCK - LC
Emberiza hortulana
Nucifraga caryocatactęs
Aquila chrysaetos
Hieraoetus pennatus PCK - CR
Turdus viscivorus
Certhia familiaris
Podiceps grisegena
Phylloscopus trochilus
Sylvia curruca
Phylloscopus collybita
Phoenicurus phoenicurus
Motacilla alba
Saxicola rubetra
Prunella modularis
Emberiza calandra
Emberiza schoeniculus
Bubo bubo PCK - NT
Strix aluco
Aegithalos caudatus.
Remiz pendulinus
Acrocephalus schoenobaenus
Erithacus rubecula
70
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Lp.
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
1
Nazwa polska
Rybitwa białoczelna
Rybitwa białowąsa
Rybitwa rzeczna
Rybitwa czarna
Rybołów
Sierpówka
Sieweczka rzeczna
Sikora czubata
Sikora modra
Sikora sosnówka
Sikora uboga
Sikora bogatka
Siniak
Skowronek polny
Słowik szary
Sójka
Sóweczka
Strumieniówka
Strzyżyk
Sowa błotna
Sóweczka
Szczygieł
Szpak
Świergotek drzewny
Swiergotek łąkowy
Świergotek polny
Świerszczak
Świstunka
Świstunka zielonawa
Trzciniak
Trzcinniczek
Trzmielojad
Trznadel
Turkawka
Uszatka
Wilga
Wodniczka
Włochatka
Wrona
Zaganiacz
Zielonka
Zięba
Zimorodek
Zniczek
Żuraw
Bóbr europejski
Nazwa łacińska
Sterna albifrons
Sterna hybridus
Sterna hirundo
Chlidonias niger
Pandion haliaetus
Streptopelia decaocto
Charadrius dubius
Parus cristatus
Parus caeruleus
Parus ater
Parus palustris
Parus major
Columba oenas
Alauda arvensis
Luscinia luscinia
Garrulus glandarius
Glaucidium passerinum
Locustella fluviatilis
Troglodytes troglodytes
Asio flammeus
Glaucidium passerinum
Carduelis carduelis
Sturnus vulgaris
Anthus trivialis
Anthus pratensis
Anthus campestris
Locustella naevia
Phylloscopus sibilatrix
Phylloscopus trochiloides
Acrocephalus arundinaceus
Acrocephalus scirpaceus
Pernis apivorus
Emberiza citrinella
Streptopelia turtur
Asio otus
Oriolus oriolus
Acrocephalus paludicola
Aeogolius funereus PCK - LC
Corvus corone
Hippolais icterina
Porzana parwa
Fringilla coelebs
Alcedo atthis
Regulus ingicapillus
Grus grus
SSAKI
Castor fiber
71
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Lp.
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
Nazwa polska
Borowiec wielki
Gacek wielkouch
Gronostaj
Jeż wschodni
Jeż zachodni
Karlik malutki
Karlik większy
Koszatka
Kret
Łasica
Mopek
Mroczek późny
Mroczek posrebrzany
Nocek rudy
Nocek łydkowłosy
Nornica ruda
Orzesznica
Ryjówka aksamitna
Ryjówka malutka
Ryś
Rzęsorek rzeczek
Smużka leśna
Wiewiórka
Wilk
Wydra
Nazwa łacińska
Nyctalus noctula
Plecotus auritus
Mustela erminea
Erinaceus concolor
Erinaceus europaeus
Pipistrellus pipistrellus
Pipistrellus nathusii
Dryomys nitedula
Talpa europaeas
Mustela nivalis
Barbastella barbastellus
Eptesicus serotinus
Verpertilio murinus
Myotis daubetoni
Myotis dasycneme
Clethrinomys glareolus
Muscardinus avellanarius
Sorex araneus
Sorex minutus
Felix lynx PCK - NT
Neomys fodiens
Sicista betulina
Sciurus vulgaris
Canis lupus PCK - NT
Lutra lutra
(Kolorem czerwonym oznaczono gatunki z „Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt”)
Wiele gatunków zwierząt występujących na obszarze Nadleśnictwa Czarna
Białostocka znajduje się w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt”. Opracowanie to jest
wzorowane na wydawnictwie Światowej Unii Ochrony „IUCN Red Data Book” i zawiera
gatunki zwierząt uznane za zanikające, silnie zagrożone wyginięciem, rzadkie i narażone na
wyginięcie. Spośród gatunków opisanych w tej publikacji na terenie nadleśnictwa występują
te, które w zestawieniu powyżej są zaznaczone czerwonym kolorem, po nazwie łacińskiej
napisano skrót PCK (Polska Czerwona Księga Zwierząt) i kategorię zagrożenia według tej
księgi:
 CR - gatunki skrajnie zagrożone, których liczebność w stanie dzikim zmalała
w kraju do poziomu krytycznego;
 VU - gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie ze względu na postępujący
spadek liczebności populacji;
 NT - gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia, przejawiające oznaki spadku
liczebności i wymagające specjalnego nadzoru;
72
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

 LC - gatunki niewykazujące na razie regresu populacji i nienależące do zbyt
rzadkich.
Gatunki Natura 2000 występujące na terenie Nadleśnictwa.
Załącznik II Dyrektywy Siedliskowej obejmuje 159 taksonów i 4 całe rodzaje
kręgowców oraz 134 gatunki bezkręgowców (m.in. 38 gat. chrząszczy, 37 gat. motyli, 11 gat.
ważek, 33 gat. mięczaków). Spośród nich do fauny Polski zaliczanych jest 49 taksonów
kręgowców (gatunków i podgatunków) i 42 gatunki bezkręgowców – w sumie 91 taksonów,
w tym 13 priorytetowych. W tej liczbie są 22 taksony (11 kręgowców i 11 bezkręgowców).
W trakcie inwentaryzacji
stwierdzono 3 gatunki roślin, 1 gatunek bezkręgowca,
1 gatunek płaza, 5 gatunki ssaków i 3 gatunki ptaków.
Tabela 13. Lista gatunków z Załącznika II występujących na terenie Nadleśnictwa
Czarna Białostocka
Lp.
Gatunek
Kod Natura 2000
Liczba stanowisk
1477
1939
4068
5
19
1
1086
1
1188
4
1308
1337
1355
1361
1352*
1
46
2
teren nadleśnictwa
teren nadleśnictwa
A074
A089
A030
1
13
2
Rośliny
1
2
3
Sasanka otwarta
Rzepik szczeciniasty
Dzwonecznik wonny
Bezkręgowce
4
Zgniotek cynobrowy
Płazy
5
Kumak nizinny
Ssaki
6
7
8
9
10
Mopek
Bóbr europejski
Wydra
Ryś
Wilk
11
12
13
Kania ruda
Orlik krzykliwy
Bocian czarny
Ptaki
Strefy ochrony
Załącznik nr 5 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r.
określa gatunki dziko występujących zwierząt, dla których wymagane jest ustalenie stref
ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania.
Na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka aktualnie zatwierdzonych jest 16 stref
obejmujące ochroną miejsca lęgowe ptaków.
73
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 14. Gatunki ptaków dla których ustalono strefy ochrony
Lp
Gatunek chroniony
Liczba stref
Powierzchnia
ochrony ścisłej
Powierzchnia
ochrony częściowej
1
2
3
4
5
1
Orlik krzykliwy
13
101,60
256,00
2
Kania ruda
1
7,82
12,49
3
Bocian czarny
2
3,44
108,55
3.4. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym
oddziaływaniem
Trwale zrównoważona gospodarka leśna nie powinna znacząco oddziaływać na
obiekty chronione oraz na środowisko. Jednakże w celu upewnienia się, czy podstawowy
dokument planistyczny z zakresu leśnictwa, jakim jest plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa
Czarna Białostocka nie zawiera zapisów, których realizacja może znacząco wpłynąć na
środowisko, określono na jakie elementy tego środowiska, lub jakie obszary może nastąpić
takie oddziaływanie. Po analizie Planu ustalono:

Plan nie zawiera zapisów wyznaczających ramy do późniejszej realizacji
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Nie stwierdzono, aby
w Planie istniały zapisy dotyczące projektowania przedsięwzięć wymienionych w
Rozporządzeniu Rady Ministrów z 9 listopada 2004 r., w sprawie określenie rodzajów
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych
uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia
raportu oddziaływania na środowisko.

W Planie zawarte są natomiast wskazania gospodarcze dotyczące prowadzenia
gospodarki leśnej również na terenach leśnych objętych ochroną w postaci obszarów
Natura 2000. Działania te mogą, ale nie muszą istotnie wpływać na obszary Natura
2000. Aby określić przewidywany wpływ zapisów Planu na obszary Natura 2000,
dokonano poniżej opisu ich stanu na dzień 1 stycznia 2010.
3.4.1. SOO PLH 200006 „Ostoja Knyszyńska”
Powierzchnia ogólna ostoi wynosi 136084,43 ha. Grunty Nadleśnictwa Czarna
Białostocka położone na terenie ostoi zajmują powierzchnię 18780,74 ha, co stanowi 72,2%
ogólnej powierzchni nadleśnictwa.
Na terenie obszaru stwierdzono występowanie 12 rodzajów siedlisk wymienionych
w Załączniku I i 7 gatunków roślin wymienionych w Załączniku II. Występuje co najmniej
74
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

38 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG oraz 17 gatunków innch
zwierząt wymienionych w Załączniku II.
Tabela 15. Typy siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006
Kod
%
Względna
Stan
Ocena
Reprezentatywność
pokrycia
powierzchnia zachowania ogólna
Nazwa siedliska
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
0,41
B
(Molinion)
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i
6430 Ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia
0,05
A
sepium)
Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane
6510
9,11
A
ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
Torfowiska wysokie z roślinnością
7110
0,03
A
torfotwórczą (żywe)
Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz
7120 zdolne do naturalnej i stymulowanej
0,14
B
regeneracji
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska
7140 (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio0,16
A
Caricetea)
Obniżenia na podłożu torfowym z
7150
0,01
A
roślinnością ze związku Rhynchosporion
Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o
7230
0,06
B
charakterze młak, turzycowisk i mechowisk
Grąd środkowoeuropejski i
9170 subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio- 9,72
A
Carpinetum)
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosiBetuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi91D0 Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno 3,63
A
girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe
bagienne lasy borealne)
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe
i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
91E0
1,30
A
Populetum albae, Alnenion glutinosaeincanae, olsy źródliskowe)
Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe
91F0
1,17
B
(Ficario-Ulmetum)
(wg SDF dla „Ostoja Knyszyńska „- PLH200006, data aktualizacji 2006-11-30)
6410
C
B
C
C
A
C
C
B
C
C
A
A
C
B
B
C
A
A
C
A
A
C
B
B
C
A
A
B
A
A
C
A
A
C
B
B
Tabela 16. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006
Populacja
Kod
Ocena znaczenia obszaru
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
Zimująca
Populacja
Przelotna
A030
Ciconia nigra (bocian czarny)
<15p
D
A031
R
D
A072
Ciconia ciconia (bocian biały)
Pernis apivorus (trznadel)
<100p
D
A074
Milvus milvus (kania ruda)
1p
D
A075
Haliaeetus albicilla (bielik)
1p
D
75
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Populacja
Kod
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
A080
A081
A082
A084
A089
A094
Circaetus gallicus (gadożer)
Circus aeruginosus
(błotniak stawowy)
Circus cyaneus
(błotniak zbożowy)
Circus pygargus
(błotniak łąkowy)
Aquila pomarina
(orlik krzykliwy)
Pandion haliaetus (rybołów)
A119
Bonasa banasia (jarząbek)
Porzana porzana (kropiatka)
A122
Crex crex (derkacz)
A127
Grus grus (żuraw)
A154
Gallinago media (dubelt)
A104
A193
A197
A215
Sterna hirundo
(rybitwa rzeczna)
Chlidonias niger
(rybitwa czarna)
Bubo bubo (puchacz)
Ocena znaczenia obszaru
Zimująca
Populacja
Przelotna
1p?
D
V
D
V
D
V
D
< 50 p
D
V
D
1001-10000
D
V
D
R
D
< 20 p
D
15–30 m
D
P
D
P
D
2-4 p
D
1-5 p
D
0-2 p
D
A222
Glaucidium passerinum
(sóweczka)
Asio flammeus (sowa błotna)
A223
Aegolius funereus (włochatka)
< 60 p
D
A224
C
D
A229
Caprimulgus europaeus (lelek)
Alcedo atthis (zimorodek)
V
D
A231
Coracias garrulus (kraska)
V
D
V
D
C
D
C
D
15-25 p
D
20-50 p
D
C
D
C
D
R
D
C
D
C
D
A217
A234
A236
A238
A239
A241
A246
A255
A307
A320
A321
Picus canus
(dzięcioł zielonosiwy)
Dryocopus martius
(dzięcioł czarny)
Dendrocopos medius
(dzięcioł średni)
Dendrocopos leucotus
(dzięcioł białogrzbiety)
Picoides tridactylus
(dzięcioł trójpalczasty)
Lullula arborea (lerka)
Anthus campestris
(świergotek polny)
Sylvia nisoria
(jarzębatka)
Ficedula parva
(muchołówka mała)
Ficedula albicollis
(muchołówka białoszyja)
76
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Populacja
Kod
Ocena znaczenia obszaru
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
Zimująca
Populacja
Przelotna
A338
Lanius collurio (gąsiorek)
C
D
A379
Emberiza hortulana (ortolan)
R
D
A409
Tetrao tetrix (cietrzew)
R
D
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
(wg SDF dla „ Ostoja Knyszyńska” - PLC200006, data aktualizacji 2006-11-30)
Objaśnienia:
Populacja
Zastosowanie tego kryterium polega na oszacowaniu wielkości populacji danego gatunku lub jej zagęszczenia w
stosunku do populacji krajowej w 3 przedziałach wartości:
A: > 15 - 100 %,
B: > 2 - 15 %,
C: > 0 - 2 %.
D - populacja nieistotna
Stan zachowania
A: doskonały stan zachowania = elementy zachowane w doskonałym stanie, niezależnie od możliwości
renaturyzacji
B: dobry stan zachowania = elementy zachowane w dobrym stanie, niezależnie od możliwości renaturyzacji =
elementy zachowane w przeciętnym stanie lub nawet częściowo zdegradowane, ale renaturyzacja łatwa
C: przeciętny lub zubożały stan zachowania = wszystkie inne kombinacje
Izolacja
A - populacja (prawie) izolowana,
B - populacja nie izolowana, ale występująca na peryferiach zasięgu gatunku,
C - populacja nie izolowana, w obrębie rozległego obszaru występowania.
Ocena ogólna
Wartość tę ocenia się wg trzystopniowej skali:
A - znakomita,
B - dobra,
C - znacząca.
Tabela 17. Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006
Populacja
Kod
Ocena znaczenia obszaru
Migrująca
Nazwa
Populacja
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
P
C
B
C
C
P
D
P
C
A
C
B
1352 Canis lapus (wilk)
40-45i
B
B
C
B
1355 Lutra lutra (wydra)
P
C
B
C
B
1361 Lynx lynx (ryś)
8i
B
B
B
B
20-25 i
B
B
B
B
Rozrodcza
Barbastella
barbastellus (mopek)
Myotis dasycneme
1318 (nocek łydkowłosy)
łydkowłosy)
Castor fiber
1337
(bóbr europejski)
1308
2647 Bison bonasus (żubr)
Zimująca
Przelotna
(wg SDF dla „ Ostoja Knyszyńska” - PLC200006, data aktualizacji 2006-11-30)
77
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 18. Płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006
Populacja
Kod
Ocena znaczenia obszaru
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
Zimująca
Stan
zachowania
Populacja
Przelotna
Bombina bombina
P
(kumak nizinny)
(wg SDFłydkowłosy)
dla „ Ostoja Knyszyńska” - PLC200006, data aktualizacji 2006-11-30)
1188
Izolacja
Ogólnie
D
Tabela 19. Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006
Populacja
Kod
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
1130 Aspius aspius (boleń)
Rhodeus sericeus amarus
(różanka)
Misgurnus fossilis
1145
(piskorz)
1134
Ocena znaczenia obszaru
Zimująca
Populacja
Przelotna
P
D
P
D
P
C
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
B
C
B
(wg SDF dla „ Ostoja Knyszyńska” - PLC200006, data aktualizacji 2006-11-30)
Tabela 20. Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006
Populacja
Kod
Ocena znaczenia obszaru
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
Zimująca
Populacja
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
C
B
C
C
C
B
C
B
A
B
B
A
B
C
C
B
C
B
C
B
A
C
A
A
Przelotna
Vertigo angustior
1014 (poczwarówka zwężona)
P
zwężona)
Lycaena dispar
1060 (czerwończyk nieparek)
P
nieparek) mannerheimii
Oxyporus
1924 (pogrzybnica)
P
Colias myrmidone
4030 (szlaczkom szafraniec)
R
szafraniec)
Lycaena helle
4038 (czerwończyk fioletek)
R
Polyommatus eroides
4042 (modraszek eroides)
R
(wg SDFeroides)
dla „ Ostoja Knyszyńska” - PLC200006, data aktualizacji 2006-11-30)
Tabela 21. Rośliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006
Ocena znaczenia obszaru
Kod
Nazwa
1437
Thesium ebracteatum
(leniec bezpodkwiatowy)
Populacja
1477 Pulsatilla patens (sasanka otwarta)
78
Populacja
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
P
C
B
C
B
P
C
A
C
A
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

1528 Saxifraga hirculus (skalnica torfowiskowa)
P
C
B
C
C
1902 Cypripedium calceolus (obuwik pospolity)
P
D
1903 Liparis loeselii (lipiennik Loesela)
Agrimonia pilosa
1939 (sierpowiec błyszczący)
P
C
B
C
C
P
A
A
C
A
4068 Adenophora lilifolia (dzwonecznik wonny)
P
D
(wg SDF dla „ Ostoja Knyszyńska” - PLC200006, data aktualizacji 2006-11-30)
Tabela 22. Inne ważne gatunki zwierząt i roślin występujące w SOO
„Ostoja Knyszyńska” PLH 200006
Nazwa łacińska
Dryomys nitedula
Eptesicus serotinus
Erinaceus europaeus
Muscardinus avellanarius
Mustela nivalis
Myotis daubentonii
Neomys fodiens
Nyctalus noctula
Pipistrellus nathusii
Plecotus auritus
Sicista betulina
Sorex araneus
Sorex minutus
Vespertilio murinus
Anguis fragilis
Bufo bufo
Bufo calamita
Bufo viridis
Hyla arborea
Lacerta agilis
Natrix natrix
Pelobates fuscus
Triturus vulgaris
Vipera berus
Apatura ilia
Apatura iris
Papilio machaon
Anemone sylvestris
Arnica montana
Botrychium lunaria
Botrychium multifidum
Bromus benekenii
Nazwa polska
SSAKI
koszatka
mroczek późny
jeż zachodni
orzesznica
łasica
nocek rudy
rzęsorek rzeczek
borowiec wielki
karlik większy
gacek brunatny
smużka leśna
ryjówka aksamitna
ryjówka malutka
mroczek posrebrzany
PŁAZY I GADY
padalec zwyczajny
ropucha szara
ropucha paskówka
ropucha zielona
rzekotka drzewna
jaszczurka zwinka
zaskroniec zwyczajny
grzebiuszka ziemna
traszka zwyczajna
żmija zygzakowata
BEZKRĘGOWCE
mieniak strużnik
mieniak tęczowiec
paź królowej
ROŚLINY
zawilec wielkokwiatowy
arnika górska
podejźrzon księżycowy
podejźrzon rutolistny
stokłosa Benekena
79
Populacja
Motywacja
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
A
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
A
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
P
P
P
A
A
A
V
C
R
V
R
D
C
D
D
D
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Nazwa łacińska
Carex limosa
Cephalanthera rubra
Chamaedaphne calyculata
Corallorhiza trifida
Cystopteris fragilis
Dactylorhiza incarnata
Dactylorhiza maculata
Dactylorhiza majalis
Digitalis grandiflora
Diphasium complanatum
Diphasium tristachyum
Epipactis atrorubens
Epipactis palustris
Festuca altissima
Goodyera repens
Hammarbya paludosa
Homalothecium lutescens
Huperzia selago
Laserpitium latifolium
Lilium martagon
Listera cordata
Listera ovata
Lycopodium annotinum
Lycopodium clavatum
Matteucia struthiopteris
Morchella esculenta
Nuphar lutea
Nymphaea alba
Ophioglossum vulgatum
Paludella squarrosa
Phallus impudicus
Platanthera bifolia
Platanthera chlorantha
Polemonium coeruleum
Polypodium vulgare
Pulsatilla pratensis
Ribes nigrum
Salix lapponum
Salix myrtilloides
Senecio paludosus
Succisella inflexa
Trollius europaeus
Viburnum opulus
Viola epipsila
Nazwa polska
turzyca bagienna
buławnik czerwony
chamedafne północna
żłobik koralowy
paprotnica krucha
kukułka krwista
kukułka plamista
kukułka szerokolistna
naparstnica zwyczajna
widlicz spłaszczony
widlicz cyprysowy
kruszczyk
rdzawoczerwony
kruszczyk błotny
kostrzewa leśna
tajęża jednostronna
wątlik błotny
goryczuszka wczesna
widłak wroniec
okrzyn szerokolistny
lilia złotogłów
listera sercowata
listera jajowata
widłak jałowcowaty
widłak goździsty
pióropusznik strusi
smardz jadalny
grążel żółty
grzybienie białe
nasięźrzał pospolity
mszar krokiewkowaty
sromotnik bezwstydny
podkolan biały
podkolan zielonawy
wielosił błękitny
paprotka zwyczajna
sasanka łąkowa
porzeczka czarna
wierzba lapońska
wierzba borówko listna
starzec bagienny
czarcikęsik kluka
pełnik wiosenny
kalina koralowa
fiołek błotny
Populacja
P
V
V
V
R
R
R
R
R
C
V
V
Motywacja
A
A
A
A
D
D
D
D
D
D
A
D
R
R
C
V
R
R
P
R
P
R
C
R
V
P
R
P
P
R
P
P
P
R
R
V
P
V
V
R
R
P
P
C
A
D
D
A
D
D
D
D
D
D
C
C
D
D
D
D
D
D
D
D
D
A
D
D
D
A
A
D
A
D
D
A
(wg SDF dla „ Ostoja Knyszyńska” - PLC200006, data aktualizacji 2006-11-30)
80
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

W celu charakterystyki stanu środowiska w obrębie obszaru „Ostoja Knyszyńska”
przedstawiono syntetyczne dane o obszarze wynikające z informacji zamieszczonych w
Planie.
Przedmioty ochrony
Przedmiotami ochrony w SOO są siedliska i gatunki, dla których w SDF-ie określono
znaczenie ogólne jako A, B, C. Na gruntach Nadleśnictwa podczas inwentaryzacji
przyrodniczej przeprowadzonej w Lasach Państwowych w 2007 roku zlokalizowano
następujące typy siedlisk przyrodniczych, będących przedmiotem ochrony w obszarze
„Ostoja Knyszyńska”: górskie i niżowe murawy bliźniaczkowe, zmiennowilgotne łaki
trzręślicowe, niżowe świeże łąki użytkowane ekstensywnie, torfowiska wysokie (żywe i
zdegradowane), torfowiska przejściowe, grąd subkontynentalny, bory bagienne, świerczyna
bagienna, lasy bagienne, łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe oraz łęgowe lasy
dębowo-wiązowo-jesionowe.
Tabela 23. Typy siedlisk będących przedmiotem ochrony w SOO Ostoja Knyszyńska na
gruntach Nadleśnictwa Czarna Białostocka
Kod
Nazwa siedliska
Ocena
znaczenia
ogólnego
wg SDF
1
2
3
4
5
6
6230
górskie i niżowe murawy biżniaczkowe
(Nardion- płaty bogate florystycznie)
-
-
1
0,05
6410
zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
(Molinion)
C
0,41
1
1,26
C
9,11
10
20,62
A
0,03
1
0,25
B
0,14
2
2,50
A
0,16
20
23,56
A
9,72
440
2096,43
16
19,62
14
21,66
11
9,36
6510
7110
7120
7140
9170-a
91D0-1
91D0-2a
91D0-5
Niżowe i górskie świeże łąki
użytkowane ekstensywnie
(Arrhenatherion elatioris)
Torfowiska wysokie z roślinnością
torfotwórczą (żywe)
Torfowiska wysokie zdegradowane,
lecz zdolne do naturalnej i
stymulowanej regeneracji
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska
(przeważnie z roślinnością z
Scheuchzerio-Caricetea)
Grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny (Tilio –Carpinetum)
Bory bagienne (Vaccinio uliginosiBetuletum pubescentis)
Bory bagienne (Vaccinio uliginosiPinetum)
Bory i lasy bagienne (Sphagno
girgensohnii-Piceetum)
% pokrycia
Ogólna pow.
Liczba
w całym
siedliska
pododdz.
obszarze
(ha)
A
A
A
81
3,63
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Lasy bagienne (brzozowo-sosnowe
bagienne lasy borealne)
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe
i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
91E0b
Populetum albae, Alnenion glutinosaeincanae, olsy źródliskowe)
Łęgowe lasy dębowo-wiązowo91F0
jesionowe (Ficario-Ulmetum)
Razem
91D0-6
A
18
18,64
A
1,30
27
27,64
B
1,17
144
154,28
705
2395,87
Ryc. 15. Powierzchnia typów siedlisk będących przedmiotem ochrony w SOO Ostoja
Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
2096,43
ha
91F0
91E0b
91D0-6
91D0-5
91D0-2a
91D0-1
9170-a
7140
6510
19,62 21,66 9,36 18,64 27,64
0,25 2,50 23,56
7120
20,62
7110
1,26
6410
154,28
0,05
6230
2100
1900
1700
1500
1300
1100
900
700
500
300
100
-100
Gatunki panujące
Udział gatunków iglastych w granicach PLH „Ostoja Knyszyńska” w zasięgu
Nadleśnictwa Czarna Białostocka wynosi 55,0% i jest mniejszy o 5,5% w stosunku do lasów
całego nadleśnictwa.
Największy udział w drzewostanach nadleśnictwa ma sosna, zajmująca 44,5%
powierzchni nadleśnictwa. Sosna jest głównym gatunkiem borów, borów mieszanych i lasów
mieszanych. Duży jest udział dębu zajmujący 23,9% powierzchni, głównie na siedliskach
Lśw i LMśw. Trzecim gatunkiem na obszarze „Ostoi Knyszyńskiej” na gruntach nadleśnictwa
jest brzoza. Występuje głównie na siedliskach wilgotnych i bagiennych i zajmuje 12,2%
powierzchni drzewostanów.
Udział świerka w budowie drzewostanów „Ostoi Knyszyńskiej” wynosi 10,5%.
Występuje on prawie na wszystkich siedliskach, jednak głównie na siedliskach LMśw oraz na
siedliskach wilgotnych (BMw, LMw).
82
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 16. Udział % gatunków panujacych drzew w lasach PLH Ostoja Knyszyńska
Św
10,5%
Md
0,1%
Db
23,9%
So
44,5%
Os
0,2%
Tp
0,0%
Ol
6,2%
Kl
0,2%
Wz
0,2%
Gb
1,7%
Brz
12,2%
Js
0,3%
Struktura wiekowa
Ryc. 17. Powierzchnia [ha] oraz udział [%] drzewostanów w poszczególnych podklasach
wieku w lasach PLH Ostoja Knyszyńska
3000
ha
14,6%
13,8%
2700
2400
2100
10,2%
9,2%
1800
9,1%
8,8%
7,8%
7,4%
1500
1200
5,7%
5,6%
900
3,0%
600
300
1,8%
1,6%
0,9%
0,1% 0,3%
0,1%
W strukturze wiekowej lasów PLH „Ostoja Knyszyńska” w zasięgu Nadleśnictwa
Czarna Białostocka dominują drzewostany w IVb i IIIa klasy wieku. Zajmują one 28,4%
powierzchni. Drzewostany ponad stuletnie występują na 11,3% powierzchni gruntów
zalesionych (bez KO i KDO).
83
KDO
KO
VIII i st.
VII
VI
Vb
Va
IVb
IVa
IIIb
IIIa
IIb
IIa
Ib
Ia
inne
płaz., hal.
0
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Typy siedliskowe lasu
Ryc. 18. Powierzchnia [ha] i udział [%] typów siedliskowych lasów PLH Ostoja Knyszyńska
Lśw;
7575,69;
40,1%
Bw;
1,31;
0,0%
BMw;
73,82;
0,4%
LMw;
241,2;
1,3%
Lw;
429,54;
2,3%
Bb;
162,94;
0,9%
BMb;
241,07;
1,3%
LMb;
888,02;
4,7%
BMśw;
2074,79;
11,0%
LMśw;
6581,85;
35,0%
OlJ;
235,44;
1,3%
Ol;
318,78;
1,7%
Na gruntach nadleśnictwa stanowiących „Ostoję Knyszyńską” dominują siedliska
świeże (86,1% ogólnej powierzchni). Zdecydowanie mniejszy jest udział siedlisk bagiennych
(9,9%) oraz wilgotnych (4,0%). Największą powierzchnię zajmuje Lśw, który stanowi 40,1%
ogółu wszystkich siedlisk. Nieco mniej jest mezotroficznych siedlisk świeżych - LMśw
(35,0%). Wśród siedlisk bagiennych największą powierzchnię zajmują lasy mieszane
bagienne – 4,7%. Najmniej jest siedlisk wilgotnych, wśród których największą powierzchnię
zajmuje las wilgotny (Lw – 2,3%).
84
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 19. Udział powierzchniowy gatunków panujących w typach siedliskowych lasu
w PLH Ostoja Knyszyńska
100%
90%
Wz
80%
Kl
Md
70%
Lp
60%
Gb
Ol
50%
Os
40%
Db
30%
Brz
20%
So
Św
10%
0%
BMśw LMśw
Lśw
Bw
BMw
LMw
Lw
Bb
BMb
LMb
Ol
OlJ
Drzewostany ponad 100-letnie
Gatunkiem panującym w drzewostanach ponad 100-letnich w zasięgu PLH „Ostoja
Knyszyńska” jest głównie sosna zwyczajna. Drzewostany z panującą sosną zajmują 58,3%
powierzchni wszystkich drzewostanów ponad 100-letnich.
Ryc. 20. Udział powierzchniowy według gatunków panujących w drzewostanach ponad 100letnich w PLH Ostoja Knyszyńska
ha
1800
1655,11
1500
1200
900
521,66
600
306,06
300
4,54
98,17
145,01
Gb
Brz
99,74
8,34
0
So
Św
Db
Js
85
Ol
Kl
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

3.4.2. OSO PLB 200003 „Puszcza Knyszyńska”
Powierzchnia ostoi PLB 200003 Puszcza Knyszyńska wynosi 139590,23 ha, (w tym
13347,72 ha w zasięgu nadleśnictwa, co stanowi 51,3% ogólnej powierzchni nadleśnictwa).
Występuje tu co najmniej 38 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady
79/409/EWG oraz 14 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK).
Poniżej przedstawiono dane z SDF dotyczące siedlisk i gatunków zwierząt i roślin
z OSO „Puszcza Knyszyńska”.
Tabela 24. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG „Puszcza
Knyszyńska” PLB 200003
Populacja
Kod
Ocena znaczenia obszaru
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
Zimująca
Populacja
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
C
C
C
B
C
B
B
C
C
Przelotna
A030
Ciconia nigra (bocian czarny)
14-17 p
C
A031
Ciconia ciconia (bocian biały)
>15-25 p
D
A072
60-70 p
B
A074
Pernis apivorus (trzmielojad)
Milvus milvus (kania ruda)
0-1 p
D
A075
Haliaeetus albicilla (bielik)
1p
C
A080
Circaetus gallicus (gadożer)
Circus aeruginosus
(błotniak stawowy)
Circus cyaneus
(błotniak zbożowy)
Circus pygargus
(błotniak łąkowy)
Aquila pomarina
(orlik krzykliwy)
0-1 p
D
1p
D
1p
C
B
B
C
15-25 p
C
B
C
C
51-53 p
B
B
C
B
P
D
0-4 p
C
B
C
C
> 8-40 m
D
0-4 p
C
B
C
C
15-30 m
B
B
B
B
P?
D
P?
D
2-5 p
C
B
C
C
P
D
0-2 p
C
B
B
C
B
C
C
B
C
C
A081
A082
A084
A089
A119
Bonasa bonasia (jarząbek)
Porzana porzana (kropiatka)
A122
Crex crex (derkacz)
A127
Grus grus (żuraw)
A154
Gallinago media (dubelt)
A104
A197
Sterna hirundo
(rybitwa rzeczna)
Chlidonias niger
(rybitwa czarna)
A215
Bubo bubo (puchacz)
A193
A222
Glaucidium passerinum
(sóweczka)
Asio flammeus (sowa błotna)
A223
Aegolius funereus (włochatka)
10-20 p
C
A224
Caprimulgus europaeus (lelek)
2p
D
A229
Alcedo atthis (zimorodek)
20-25 p
C
A217
86
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Populacja
Kod
Migrująca
Nazwa
Populacja
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
0-1 p
C
B
C
C
P
D
P
D
P
D
15-20 p
B
B
C
B
20-30 p
B
B
B
B
B
C
B
Rozrodcza
A231
A234
A236
A238
A239
A241
Coracias garrulus (kraska)
Picus canus
(dzięcioł zielonosiwy)
Dryocopus martius
(dzięcioł czarny)
Dendrocopus medius
(dzięcioł średni)
Dendrocopus leucotus
(dzięcioł białogrzbiety)
Picoides tridactylus
(dzięcioł trójpalczasty)
Ocena znaczenia obszaru
Zimująca
Przelotna
A246
Lullula arboreta (lerka)
P
D
A255
Anthus campestris
(świergotek polny)
P
D
A307
Sylvia nisoria (jarzebatka)
0-1 p
D
P
D
P
D
A321
Ficedula parva
(muchołówka mała)
Ficedula albicollis
(muchołówka białoszyja)
A338
Lanius collurio (gąsiorek)
10 p
D
A379
Emberzia hortulana (ortolan)
0-1 p
D
A409
Tetrao tetrix (cietrzew)
135-170m
B
A320
(wg SDF dla „Puszcza Knyszyńska” - PLB200003, data aktualizacji 2007-01-17)
Za gatunki kwalifikujące obszar i stanowiące cele ochrony w ramach obszaru zostały
uznane 17 gatunków, zaś 20 gatunków otrzymało ocenę ogólną D.
Dane o występowaniu tych gatunków na terenie nadleśnictwa są niepełne.
Bocian czarny preferuje kompleksy leśne o znacznej powierzchni. Optymalne warunki
to: trudno dostępne obszary podmokłe i zabagnione. Na terenie Nadleśnictwa Czarna
Białostocka znane są dwa miejsca gniazdowania bociana czarnego.
Trzmielojad zasiedla głownie stare drzewostany liściaste i mieszane, głównie w
wiekszych kompleksach leśnych.
Bielik jest gatunkiem związanym ze środowiskiem wodnym. Gnieździ się prawie we
wszystkich typach lasów.
Błotniaki: zbożowy i łąkowy preferują tereny otwarte, zwłaszcza torfowiska i użytki
zielone w dolinach rzecznych z niską roślinnością oraz wokół zbiorników wodnych.
Orlik krzykliwy gniazduje w lasch liściastych i mieszanych, położonych w bliskim
sąsiedztwie mokradeł, wilgotnych łąk lub użytków rolniczych z śródpolnymi zabagnieniami.
87
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Gnieździ się zarówno w dużych kompleksach leśnych, jak też na terenach półotwartych. Na
terenie nadleśnictwa stwierdzono występowanie 14 gniazd orlika krzykliwego.
Kropiatka zamieszkuje tereny zalewowe, starorzecza oraz tereny bagienne w dolinach
rzek. Optymalne siedliska to torfowiska niskie z szuwarami turzycowymi wysokimi, z mozgą,
manną, tatarakiem i skrzypami.
Żuraw - inwentaryzowany był podczas powszechnej inwentaryzacji prowadzonej
przez LP w latach 2006-2007 oraz podczas inwentaryzacji BULiGL z 2007 r. Określono
wówczas tzw.: „strefy funkcjonalne” gatunku, które obejmują miejsca lęgowe i żerowiska.
W dalszych analizach wpływu projektowanych zabiegów na stan gatunku skupiono się na
wytypowanych strefach funkcjonalnych, oraz wyznaczonych dodatkowo siedliskach
potencjalnych gatunku (olsy, łęgi, łąki wilgotne i bagienne, torfowiska itp.).
Dubelt – zasiedla tereny bagienne, zarówno otwarte jak i z krzewami i dzrewami, a
także skraje i wnętrza lasów brzozowych, olszowych i zarośła wierzbowe, a także niezbyt
podmokłe łąki.
Sowa błotna - gatunek związany z terenami otwartymi i półotwartymi w sąsiedztwie
wody, czasami spotykany na powierzchniach zrębowych. Na terenie nadleśnictwa nie
stwierdzono miejsca gniazdowania gatunku.
Zimorodek jest ściśle związany z wodą. Zasiedla głównie zadrzewione odcinki linii
brzegowej.
Kraska zasiedla tereny otwarte, gdzie dominuje tradycyjne ekstensywne rolnictwo.
Siedliska lęgowe kraski to: pastwiska, ugory z kępami lub alejami starych drzew
dziuplastych. Unika z reguły kompleków leśnych.
Dzięcioł białogrzbiety jest silnie zależny od butwiejącego drewna (zwałaszcza
liściastego miękkiego). Zajmuje głównie starsze drzewostany liściaste i mieszane.
Dzięcioł trójpalczasty zamieszkuje stare bory i bory mieszane, a także wilgotne
drzewostany (łęgi, olsy, rzadziej grądy), głównie z udziałem świerka. Wymaga dla żerowania
i gnieżdzenia obecności martwych (świerkowych) drzew w drzewostanach z dużym udziałem
świerka w późnych fazach rozwojowych.
Puchacz preferuje siedliska o bogatej i zróżnicowanej strukturze w pobliżu terenów
otwartych.
Włochatka jest gatunkiem związanym ze starymi borami sosnowo-świerkowymi z
dużym udziałem świerka.
88
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Cietrzew występuje najczęściej w kompleksach leśnych na podmokłych terenach,
sąsiadujących z powierzchniami otwartymi lub półotwartymi: łąki, uprawy leśne, bagnami,
nieużytkami.
W celu charakterystyki stanu środowiska w obrębie obszaru OSO „Puszcza
Knyszyńska” przedstawiono syntetyczne dane o obszarze wynikające z informacji
zamieszczonych w Planie.
Tabela 25. Typy siedlisk będących przedmiotem ochrony w OSO Puszcza Knyszyńska na
gruntach Nadleśnictwa Czarna Białostocka
Kod
Nazwa siedliska
Liczba pododdz.
Ogólna pow. siedliska
(ha)
1
2
3
5
1
0,01
59
80,13
9
5,29
324
1500,86
16
24,75
45
135,71
199
629,43
45
94,72
273
486,69
96
138,85
1067
3096,44
6230
6510
7140
9170
91D0-1
91D0-2
91D0-5
91D0-6
91E0b
91F0
górskie i niżowe murawy biżniaczkowe
(Nardion- płaty bogate florystycznie)
Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane
ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska
(przeważnie z roślinnością z ScheuchzerioCaricetea)
Grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny (Tilio –Carpinetum)
Bory bagienne (Vaccinio uliginosiBetuletum pubescentis)
Bory bagienne (Vaccinio uliginosi-Pinetum)
Bory i lasy bagienne (Sphagno
girgensohnii-Piceetum)
Lasy bagienne (brzozowo-sosnowe bagienne
lasy borealne)
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe
i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
Populetum albae, Alnenion glutinosaeincanae, olsy źródliskowe)
Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe
(Ficario-Ulmetum)
Razem
Gatunki panujące
Udział gatunków iglastych w granicach PLB „Puszcza Knyszyńska” w zasięgu
Nadleśnictwa Czarna Białostocka wynosi 66,1% i jest większy o 5,6% w stosunku do lasów
całego nadleśnictwa.
Największy udział w drzewostanach nadleśnictwa ma sosna, zajmująca 54,4%
powierzchni nadleśnictwa. Sosna jest głównym gatunkiem borów, borów mieszanych i lasów
mieszanych.
89
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Duży jest też udział brzozy (13,9%) i świerka (11,7). które występują praktycznie na
wszystkich rodzajach siedlisk. Znaczący udział powierzchniowy ma również dąb (9,7%),
który charakterystyczny jest dla Lśw.
Ryc. 21. Udział gatunków drzew w lasach PLB Puszcza Knyszyńska w Nadleśnictwie
Czarna Białostocka
Md
0,0%
So
54,4%
Św
11,7%
Db
9,7%
Kl
0,3%
Lp
0,1%
Os
0,2%
Gb
1,5%
Brz
13,9%
Ol
7,6%
Js
0,4%
Wz
0,2%
Struktura wiekowa
Ryc. 22. Powierzchnia [ha] oraz udział [%] drzewostanów w poszczególnych podklasach
wieku lasach PLB Puszcza Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
ha
2000
15,2%
1800
12,4%
1600
10,9%
1400
9,2%
8,5%
1200
7,9%
8,5%
7,9%
1000
5,8%
800
4,3%
600
3,6%
2,5%
400
200
1,6% 1,3%
0,1% 0,2%
0,1%
Struktura wiekowej lasów PLB „Puszcza Knyszyńska” w zasięgu Nadleśnictwa
Czarna Białostocka jest w miarę równomierna i oscyluje w poszczególnych klasach około
15%. Nieznacznie średnią przekraczają drzewostany w IVklasie wieku, które zajmują 24,4%
90
KDO
KO
VIII i st.
VII
VI
Vb
Va
IVb
IVa
IIIb
IIIa
IIb
IIa
Ib
Ia
inne
płaz., hal.
0
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

powierzchni. Drzewostany ponad stuletnie występują na 11,4% powierzchni gruntów
zalesionych (bez KO i KDO).
Typy siedliskowe lasu
Ryc. 23. Powierzchnia [ha] i udział [%] typów siedliskowych lasów w PLB Puszcza
Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
BMw
60,07
0,5%
Lśw
3947,72
30,3%
Bw
1,31
0,0%
LMw
Lw
201,43 279,47
1,6% 2,2%
Bb
136,50
1,1%
BMb
205,18
1,6%
LMb
883,43
6,8%
Ol
241,37
1,9%
OlJ
227,25
1,8%
Bśw
81,32
0,6%
BMśw
2400,62
18,5%
LMśw
4303,23
33,1%
Na gruntach nadleśnictwa stanowiących PLB „Puszcza Knyszyńska” dominują
siedliska świeże (82,5% ogólnej powierzchni). Zdecydowanie mniejszy jest udział siedlisk
bagiennych (13,2%) oraz wilgotnych (4,3%). Największą powierzchnię zajmuje LMśw, który
stanowi 33,1% ogółu wszystkich siedlisk. Nieco mniej jest oligotroficznych siedlisk świeżych
- BMśw (18,5%). Wśród siedlisk bagiennych największą powierzchnię zajmują lasy mieszane
bagienne – 6,8%. Najmniej jest siedlisk wilgotnych, wśród których największą powierzchnię
zajmuje las mieszany wilgotny (Lw – 2,2%).
91
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 24. Udział powierzchniowy gatunków panujących w typach siedliskowych lasu w PLB
Puszcza Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
100%
90%
Wz
80%
Kl
Md
70%
Lp
60%
Gb
Ol
50%
Os
40%
Db
30%
Brz
20%
So
Św
10%
0%
Bśw
BMśw LMśw
Lśw
Bw
BMw
LMw
Lw
Bb
BMb
LMb
Ol
OlJ
Drzewostany ponad 100-letnie
Gatunkiem panującym w drzewostanach ponad 100-letnich w zasięgu PLB „Puszcza
Knyszyńska” jest głównie sosna zwyczajna. Drzewostany z panującą sosną zajmują 69,1%
powierzchni wszystkich drzewostanów ponad 100-letnich.
Ryc. 25. Udział powierzchniowy według gatunków panujących w drzewostanach ponad 100letnich w PLB Puszcza Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
ha
1500
1343,64
1200
900
600
264,72
300
94,01
19,77
30,30
Ol
Db
Js
98,17
84,57
Gb
Brz
8,34
0
So
Św
92
Kl
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 26. Powierzchnia typów siedlisk będących przedmiotem ochrony w OSO Puszcza
Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
ha
1500,86
1600
1400
1200
1000
800
629,43
486,69
600
400
135,71
80,13
91F0
91E0b
91D0-6
91D0-5
91D0-2a
91D0-1
9170-a
7140
138,85
94,72
24,75
5,29
6510
0
0,01
6230
200
3.4.3. SOO PLH 200008 „Dolina Biebrzy”
Fragment SOO PLH200008 „Dolina Biebrzy” w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
zajmuje 124,24 ha, co stanowi 0,5% powierzchni nadleśnictwa.
Obszar położony jest w szerokim, płaskim obniżeniu terenu, wypełnionym torfem.
Teren charakteryzuje się nieznaczną deniwelacją sięgającą 24 m. Siedliskami dominującymi
na tym obszarze są siedliska mokradłowe zalewane wodami rzecznymi lub podtapiane
wodami podziemnymi torfowiska niskie ze zbiorowiskami turzycowymi i turzycowomszystymi, a także corocznie zalewane wodami rzecznymi mułowiska i torfowiska porośnięte
szuwarami właściwymi, bagienne olsy, okresowo zalewane przyrzeczne równiny madowe
oraz odwodnione i zagospodarowane torfowiska ze zbiorowiskami łąkowymi.
Tabela 26. Typy siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi „Dolina
Biebrzy” PLH 200008
Kod
3150
3160
3270
Nazwa siedliska
Starorzecza i naturalne eutroficzne
zbiorniki wodne ze zbiorowiskami
z Nympheion, Potamion
Naturalne, dystroficzne zbiorniki
wodne
Zalewane muliste brzegi rzek
%
Względna
Reprezentatywność
pokrycia
powierzchnia
0,15
A
0,20
D
0,00
A
93
Stan
Ocena
zachowania ogólna
C
A
A
C
A
A
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Kod
4030
6120
6230
6410
6430
6510
7110
7140
7230
9170
91D0
91F0
%
Względna
Reprezentatywność
pokrycia
powierzchnia
Nazwa siedliska
Suche wrzosowiska (CallunoGenistion, Pohlio-Callunion, CallunoArctostaphylion)
Ciepłolubne, śródlądowe murawy
napiaskowe (Koelerion glaucae)
Górskie i niżowe murawy
bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate
florystycznie)
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
(Molinion)
Ziołorośla górskie (Adenostylion
alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
(Convolvuletalia sepium)
Niżowe i górskie świeże łąki
użytkowane ekstensywnie
(Arrhenatherion elatioris)
Torfowiska wysokie z roślinnością
torfotwórczą (żywe)
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska
(przeważnie z roślinnością
z Scheuchzerio-Caricetea)
Górskie i nizinne torfowiska
zasadowe o charakterze młak,
turzycowisk i mechowisk
Grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny (Galio-Carpinetum,
Tilio-Carpinetum)
Bory i lasy bagienne (Vaccinio
uliginosi-Betuletum pubescentis,
Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino
mugo-Sphagnetum, Sphagno
girgensohnii-Piceetum i brzozowososnowe bagienne lasy borealne)
Łęgowe lasy dębowo-wiązowojesionowe (Ficario-Ulmetum)
Stan
Ocena
zachowania ogólna
0,00
D
0,36
C
C
A
C
0,00
A
C
B
C
2,77
B
C
B
B
0,04
A
C
A
A
0,54
B
C
B
B
0,11
A
C
A
A
5,93
A
C
A
A
2,50
A
B
A
A
1,25
A
C
A
A
1,62
A
B
A
A
0,08
D
Tabela 27. Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi „Dolina
Biebrzy” – PLH 200008
Populacja
Kod
Migrująca
Nazwa
Populacja
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
C
B
C
B
B
B
C
B
>1000i
B
A
C
A
P
C
B
C
B
P
C
A
C
A
Rozrodcza
1352
Barbastella
barbastellus (mopek)
Myotis dasycneme
(nocek
łydkowłosy)
Castor fiber
(bóbr europejski)
Canis lupus (wilk)
1355
Lutra lutra (wydra)
1308
1318
1337
Ocena znaczenia obszaru
Zimująca
P
P
30-40 i
94
Przelotna
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 28. Płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi
„Dolina Biebrzy” – PLH 200008
Populacja
Kod
Ocena znaczenia obszaru
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
Zimująca
Populacja
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
Przelotna
1166
Triturus cristatus
(traszka grzebieniasta)
P
C
A
C
A
1188
Bombina bombina
(kumak nizinny)
P
C
A
C
A
Tabela 29. Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/ w ostoi „Dolina
Biebrzy” – PLH 200008
Populacja
Kod
Ocena znaczenia obszaru
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
Zimująca
Populacja
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
Przelotna
1098 Eudontomyzon spp.
P
B
B
B
B
1130 Aspius aspius (boleń)
P
C
B
C
B
P
C
B
C
B
P
C
B
C
B
P
C
A
C
B
Rhodeus sericeus
amarus (różanka)
Misgurnus fossilis
1145
(piskorz)
1134
1149 Cobitis taenia (koza)
Tabela 30. Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi
„Dolina Biebrzy” – PLH 200008
Populacja
Kod
Migrująca
Nazwa
Populacja
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
P
A
B
A
A
P
C
B
C
B
R
B
B
C
B
Rozrodcza
Hypodryas maturna
(przeplatka maturna)
Lycaena dispar
1060
(czerwończyk nieparek)
Lycaena helle
4038
(czerwończyk fioletek)
1052
Ocena znaczenia obszaru
Zimująca
Przelotna
Tabela 31. Rośliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi
„Dolina Biebrzy” – PLH 200008
Ocena znaczenia obszaru
Kod
Nazwa
Populacja
Drepanocladus vernicosus
1393 (sierpowiec błyszczący)
Thesium ebracteatum
1437 (leniec bezpodkwiatowy)
95
Populacja
P
D
P
D
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ocena znaczenia obszaru
Kod
Nazwa
Populacja
1477 Pulsatilla patens (sasanka otwarta)
Populacja
P
Stan
zachowania
Izolacja
Ogólnie
D
Tabela 32. Inne ważne gatunki zwierząt i roślin
Nazwa
Populacja
Motywacja
P
P
P
P
P
P
P
C
C
C
C
C
C
C
P
P
P
P
P
C
C
C
C
C
P
P
A
C
P
P
P
A
A
A
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
D
A
A
A
A
A
D
SSAKI
Alces alces
Eptesicus serotinus
Muscardinus avellanarius
Myotis nattereri
Neomys fodiens
Plecotus auritus
Sicista betulina
PŁAZY I GADY
Bufo viridis
Hyla arborea
Lacerta agilis
Rana arvalis
Vipera berus
RYBY
Chondrostoma nasus
Silurus glanis
BEZKRĘGOWCE
Hirudo medicinalis
Maculinea arion
Parnassius mnemosyne
ROŚLINY
Baeothryon alpinum
Camelina alyssum
Carex buxbaumii
Carex chordorrhiza
Carex disperma
Carex globularis
Carex limosa
Carex loliacea
Carex stenophylla
Cephalanthera rubra
Coeloglossum viride
Convallaria majalis
Corallorhiza trifida
Cyperus flavescens
Dactylorhiza fuchsii
Dactylorhiza incarnata ssp. ochroleuca
Dactylorhiza maculata
Dactylorhiza majalis
96
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Nazwa
Dianthus arenarius
Diphasiastrum complanatum
Diphasiastrum tristachyum
Dracocephalum ruyschiana
Epipactis atrorubens
Epipactis helleborine
Epipactis palustris
Eriophorum gracile
Gladiolus imbricatus
Goodyera repens
Gymnadenia conopsea
Hierochloe australis
Hierochloe odorata
Iris aphylla
Orchis palustris
Oxycoccus microcarpus
Platanthera bifolia
Salix lapponum
Schoenus ferrugineus
Schoenus nigricans
Succisella inflexa
Swertia perennis
Trollius europaeus
Viburnum opulus
Viola epipsila
Viola stagnina
Populacja
Motywacja
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
D
D
A
A
D
D
A
A
D
D
D
A
A
A
A
A
D
A
A
A
A
A
D
D
A
A
(wg SDF dla Ostoja „Dolina Biebrzy” – PLH 280008, data aktualizacji 2007-01-17)
W celu charakterystyki stanu środowiska w obrębie obszaru „Dolina Biebrzy”
przedstawiono syntetyczne dane o obszarze wynikające z informacji zamieszczonych w
Planie.
Przedmioty ochrony
Przedmiotami ochrony w SOO są siedliska i gatunki, dla których w SDF-ie określono
znaczenie ogólne jako A, B, C. Na gruntach Nadleśnictwa podczas inwentaryzacji
przyrodniczej przeprowadzonej w Lasach Państwowych w 2007 roku zlokalizowano
następujące typy siedlisk przyrodniczych, będących przedmiotem ochrony w obszarze
„Dolina Biebrzy”: górskie i niżowe murawy bliźniaczkowe oraz niżowe i górskie świeże łąki
użytkowane ekstensywnie.
97
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 33. Typy siedlisk będących przedmiotem ochrony w SOO Dolina Biebrzy na
gruntach Nadleśnictwa Czarna Białostocka
Kod
Nazwa siedliska
Liczba pododdz.
Ogólna pow. siedliska
(ha)
6230
górskie i niżowe murawy biżniaczkowe
(Nardion- płaty bogate florystycznie)*
1
0,05
6510
Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane
ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
1
2,10
2
2,15
Razem
Gatunki panujące
Udział gatunków iglastych w granicach PLH „Dolina Biebrzy” w zasięgu
Nadleśnictwa Czarna Białostocka wynosi 97,4% i jest większy o 36,9% w stosunku do lasów
całego nadleśnictwa.
Ryc. 27. Udział panujących gatunków drzew w PLH 200008 „Dolina Biebrzy” na terenie
Nadleśnictwa Czarna Białostocka
Św
0,3%
Db
0,9%
Brz Ol
0,3% 1,4%
So
97,1%
Dominującym gatunkiem w drzewostanach nadleśnictwa jest sosna, która zajmuje
97,1% powierzchni nadleśnictwa. Sosna jest głównym gatunkiem siedlisk świeżych: borów,
borów mieszanych i lasów mieszanych.
98
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Struktura wiekowa
W strukturze wiekowej lasów SOO w ostoi „Dolina Biebrzy” w zasięgu Nadleśnictwa
Czarna Białostocka dominują młode drzewostany w Ib i IIa klasie wieku zajmujące w sumie
60,5% powierzchni. Drzewostanów ponad stuletnich brak.
Ryc. 28. Powierzchnia [ha] oraz udział [%] drzewostanów w poszczególnych podklasach
wieku w PLH 200008 „Dolina Biebrzy” na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka
ha
40
35
30
25
20
15
28,7%
31,8%
10
3,2%
IVa
3,1%
IIIb
IIIa
IIb
Ib
IIa
2,0%
Ia
0
18,9%
12,3%
5
Typy siedliskowe lasu
Ryc. 29. Powierzchnia [ha] i udział [%] typów siedliskowych lasów w PLH 200008 „Dolina
Biebrzy” na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka
Bśw
53,41
72,6%
OlJ
0,24
0,3%
LMb
0,39
0,5%
LMw
1,15
1,6%
BMw
3,35
4,6%
Lw
0,84
1,1%
99
Lśw
1,11
1,5%
LMśw
3,34
4,5%
BMśw
9,77
13,3%
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Na gruntach nadleśnictwa stanowiących SOO „Dolina Biebrzy” dominują siedliska
świeże (91,9% ogólnej powierzchni), wśród których największy udział ma Bśw (72,6%).
Siedliska wilgotne zajmują 7,3%, natomiast siedlisk bagiennych jest zaledwie 0,8%.
3.4.4. OSO PLB 200006 „Ostoja Biebrzańska”
Fragment OSO PLB200006 „Ostoja Biebrzańska” w Nadleśnictwie Czarna
Białostocka zajmuje 124,24 ha, co stanowi 0,5% powierzchni nadleśnictwa. Obszar obejmuje
rozległe, zatorfione obniżenie terenu, otoczone wysoczyznami morenowymi i równinami
sandrowymi.
Tabela 34. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG „Ostoja
Biebrzańska” – PLB 200006
Populacja
Kod
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
A021 Botaurus stellaris (bąk)
Ocena znaczenia obszaru
Zimująca Przelotna
Populacja
Stan
Izolacja Ogólnie
zachowania
27-20m
B
A
C
B
A022 Ixobrychus minutus (bączek)
7p
C
A
C
C
A030 Ciconia nigra (bocian czarny)
24-26p
B
A
C
B
0-1p
D
A072 Pernis apivorus (trzmielojad)
28-35p
B
A
C
B
A073 Milvus migrans (kania czarna)
0-1p
D
A074 Milvus milvus (kania ruda)
0-3p
D
A075 Haliaeetus albicilla (bielik)
4-6p
D
A080 Circaetus gallicus (gadożer)
1-2p
A
B
B
B
170-296
A
A
C
A
A082 Circus cyaneus (błotniak zbożowy)
2-15p
A
A
C
A
A084 Circus pygargus (błotniak łąkowy)
97p
A
A
C
A
A089 Aquila pomarina (orlik krzykliwy)
40-53p
B
A
C
B
A090 Aquila clanga (orlik grubodzioby)
10-15p
A
A
A
A
A091 Aquila chrysaetos (orzeł przedni)
0-1p
D
A092 Hieraaetus pennatus (orzełek włochaty)
0-2p
D
300-1500p
A
A
C
A
27-80p
B
A
C
B
A122 Crex crex (derkacz)
1200-2000
A
A
C
A
A 127 Grus grus (żuraw)
170-274p
B
A
C
B
2-10f
D
400-480m
A
A
B
A
0-3p
D
A038 Cygnus cygnus (łabędź krzykliwy)
A081 Circus aeruginosus (błotniak stawowy)
A119 Porzana porzana (kropiatka)
A120 Porzana parva (zielonka)
A151 Philomachus pugnax (batalion)
A154 Gallinago media (dubelt)
A177 Larus minutus (mewa mała)
100
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Populacja
Kod
Migrująca
Nazwa
Rozrodcza
A193 Sterna hirundo (rybitwa rzeczna)
Ocena znaczenia obszaru
Zimująca Przelotna
Populacja
Stan
Izolacja Ogólnie
zachowania
42-50p
D
8p
D
1-150p
B
A
C
B
200-700p
A
A
C
A
A215 Bubo bubo (puchacz)
24-35p
B
A
C
B
A 222 Asio flammeus (sowa błotna)
24-25p
A
A
C
A
A229 Alcedo atthis (zimorodek)
0-10p
D
A231 Coracias garrulus (kraska)
0-3p
D
70-80p
B
A
C
B
A236 Dryocopus martius (dzięcioł czarny)
150-200p
D
A238 Dendrocopos medius (dzięcioł średni)
Dendrocopos leucotos (dzięcioł
A239
białogrzbiety)
Picoides tridactylus (dzięcioł
A241
trójpalczasty)
A246 Lullula arborea (lerka)
75-90p
D
80-110p
A
A
A
A
1p
D
150-300p
D
A255 Anthus campestris (świergotek polny)
40-100p
D
A294 Acrocephalus paludicola (wodniczka)
2726-2742m
A
A
A
A
A320 Ficedula parva (muchołówka mała)
250-350p
D
A379 Emberiza hortulana (ortolan)
Calidris alpina schinzii (biegus
A466
zmienny)
50-100p
D
2-4p
D
A195 Sterna albifrons (rybitwa białoczelna)
A196 Chlidonias hybridus (rybitwa białowąsa)
A197 Chlidonias niger (rybitwa czarna)
A234 Picus canus (dzięcioł zielonosiwy)
wg SDF „Ostoja Biebrzańska” – PLB 200006
Objaśnienia:
Populacja
Zastosowanie tego kryterium polega na oszacowaniu wielkości populacji danego gatunku lub jej zagęszczenia w
stosunku do populacji krajowej w 3 przedziałach wartości:
A: > 15 - 100 %,
B: > 2 - 15 %,
C: > 0 - 2 %.
D - populacja nieistotna
Stan zachowania
A: doskonały stan zachowania = elementy zachowane w doskonałym stanie, niezależnie od możliwości
renaturyzacji
B: dobry stan zachowania = elementy zachowane w dobrym stanie, niezależnie od możliwości renaturyzacji =
elementy zachowane w przeciętnym stanie lub nawet częściowo zdegradowane, ale renaturyzacja łatwa
C: przeciętny lub zubożały stan zachowania = wszystkie inne kombinacje
Izolacja
A - populacja (prawie) izolowana,
B - populacja nie izolowana, ale występująca na peryferiach zasięgu gatunku,
C - populacja nie izolowana, w obrębie rozległego obszaru występowania.
Ocena ogólna
Wartość tę ocenia się wg trzystopniowej skali:
101
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

A - znakomita,
B - dobra,
C - znacząca.
Duża ilość gatunków otrzymało ocenę ogólną D. 22 gatunki zostały uznane za gatunki
kwalifikujące obszar i stanowiące cele ochrony w ramach obszaru.
Dane o występowaniu tych gatunków na terenie nadleśnictwa są niepełne.
Bąk, bączek, kropiatka, rybitwa białowąsa i czarna, zielonka i wodniczka są
gatunkami związanymi z środowiskiem wodnym.
Trzmielojad - nie stwierdzono występowania tego gatunku na terenie nadleśnictwa.
Błotniaki: stawowy, zbożowy i łąkowy preferują tereny otwarte, zwłaszcza torfowiska
i użytki zielone w dolinach rzecznych oraz wokół jezior.
Gadożer - na terenie nadleśnictwa nie odnotowano miejsca gniazdowania.
Derkacz - jest to gatunek siedlisk łąkowych, nie związany z lasami. Ponieważ jednak
obszar obejmuje w przeważającej części grunty nadleśnictwa, należy się spodziewać, że jakaś
część populacji tego gatunku znajduje się również na gruntach nadleśnictwa.
Dubelt - jest to gatunek występujący w obrębie łąk i bagien.
Sowa błotna - gatunek związany z terenami otwartymi i półotwartymi w sąsiedztwie
wody, czasami spotykany na powierzchniach zrębowych. Na terenie nadleśnictwa nie
stwierdzono miejsca gniazdowania gatunku.
Dzięcioł zielonosiwy i białogrzbiety - Gatunki zależące bardzo silnie (zwłaszcza
dzięcioł białogrzbiety) od butwiejącego i martwego drewna, głównie miękkiego drewna
drzew liściastych.
Żuraw - inwentaryzowany był podczas powszechnej inwentaryzacji prowadzonej
przez LP w latach 2006-2007 oraz podczas inwentaryzacji BULiGL z 2007 r. Określono
wówczas tzw.: „strefy funkcjonalne” gatunku, które obejmują miejsca lęgowe i żerowiska.
W dalszych analizach wpływu projektowanych zabiegów na stan gatunku skupiono się na
wytypowanych strefach funkcjonalnych, oraz wyznaczonych dodatkowo siedliskach
potencjalnych gatunku (olsy, łęgi, łąki wilgotne i bagienne, torfowiska itp.).
Prawdopodobnie ze względu na trudność z identyfikacja orlika grubodziobego na
terenie nadleśnictwa nie odnotowano występowania gatunku.
Kolejne gatunki stwierdzone w granicach obszaru to: bocian czarny, orlik krzykliwy,
kania ruda oraz bielik Dla tych gatunków wyznacza się strefy ochrony, które obejmują
miejsca gniazdowania tych gatunków. W „Ostoi Biebrzańskiej” na terenie Nadleśnictwa nie
odnotowano gniazdowania wyżej wymienionych gatunków.
102
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Obszary „Doliny Biebrzy” i „Ostoi Biebrzańskiej” w zasięgu terytorialnym
Nadleśnictwa Czarna Białostocka pokrywają się ze sobą w całości, dlatego odstąpiono
charakterystyki stanu środowiska.
3.5. Grunty przeznaczone do zalesienia
W planie urządzenia lasu nie wykazano gruntów do zalesienia.
3.6. Określenie obszarów potencjalnej kolizji między celami ochrony przyrody
a gospodarką leśną
Potencjalne miejsca lub obszary gdzie może nastąpić istotna kolizja między zapisami
planu urządzenia lasu a wymogami ochrony przyrody to w odniesieniu do głównych celów
ochrony obszarów Natura 2000:

zaplanowanie użytkowania rębnego w miejscach, gdzie znajdują się
stanowiska gatunków zwierząt lub roślin, bez podania sposobów ochrony
stanowiska lub siedliska gatunku podczas zabiegów,

zaplanowanie użytkowania w sposób zmieniający właściwą dla danego
gatunku strukturę wiekową i gatunkową drzewostanów,

zamieszczenie
w
zapisów
Planie
(bądź
brak
takich
zapisów)
uszczegóławiających sposoby prowadzenia gospodarki leśnej w miejscach
szczególnie istotnych dla danego gatunku, będącego przedmiotem ochrony
w ramach obszaru Natura 2000.
Oddziaływanie planu na pozostałe elementy środowiska przyrodniczego jest również
rozpatrywane w zakresie:
 w jaki sposób przyjęte składy gatunkowe upraw i gospodarcze typy
drzewostanów korelują z naturalnymi składami drzewostanów w ramach
poszczególnych siedlisk przyrodniczych z załącznika I DS,
 w jaki sposób zaplanowane zabiegi wpływają na populację pozostałych
gatunków ptaków, roślin i zwierząt, zwłaszcza gatunków z załącznika I DP lub
załączników I i II DS,
 w jaki sposób zapisy Planu wpływają na pozostałe elementy środowiska
przyrodniczego.
103
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

3.7. Istniejące problemy ochrony przyrody istotne z punktu widzenia realizacji
planu
Do problemów ochrony przyrody istotnych z punktu widzenia sporządzania Planu
oraz jego realizacji należy wymienić:

brak planów ochrony, lub planów zadań ochronnych dla obszarów Natura
2000. Obszar nadleśnictwa objęty jest w znacznej części obszarami „Ostoja
Knyszyńska” i „Puszcza Knyszyńska”, w znikomym stopniu stopniu „Dolina
Biebrzy” i „Ostoja Biebrzańska”. Brak planu ochrony utrudnia zarówno
planowanie jak i realizacje planu urządzenia lasu,

brak szczegółowych i oficjalnych wytycznych dotyczących sposobów ochrony
poszczególnych gatunków lub typów siedlisk w postaci programów ochrony
zatwierdzanych prze Ministra Środowiska,

brak dokładnej wiedzy o występowaniu niektórych gatunków.
Jedynym sposobem rozwiązania tego problemu jest ponowna inwentaryzacja tych
miejsc pod kątem siedlisk Natura 2000 i podjęcie zabiegów gospodarczych zgodnych
z wynikami tejże inwentaryzacji.
3.8. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji planu
Plan urządzenia lasu jest dokumentem, którego obowiązek sporządzania raz na 10 lat
dla każdego nadleśnictwa, nakłada ustawa o lasach. Tak więc nie można zaniechać ani
sporządzania planu urządzenia lasu ani zaprzestać jego realizacji.
Planowanie urządzeniowe oraz jego realizacja jest ważnym elementem trwałej
i zrównoważonej gospodarki leśnej. Brak Planu urządzenia lasu przyczyniłby się do
niekontrolowanego korzystania z zasobów leśnych oraz możliwego zniszczenia wielu
cennych elementów środowiska przyrodniczego. Negatywne będą również skutki
ekonomiczne i społeczne.
Do skutków społecznych wynikających braku realizacji planu należałoby przede
wszystkim ograniczenie rynku pracy. Zaniechanie realizacji planu wiązałoby się
z koniecznością zwolnień w wielu firmach związanych z przetwórstwem drewna.
Ekonomiczne skutki to przede wszystkim straty w gospodarce narodowej, w której udział
rynku drzewnego jest dość duży.
104
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

W odniesieniu do przyrodniczych skutków braku realizacji Planu trzeba wspomnieć o
konieczności jak najszerszego wykorzystywania w procesach gospodarczych surowców
odnawialnych.
Drewno,
którego
pozyskanie
odbywa
się
w
zasadzie
wyłącznie
w nadleśnictwach, w tym Nadleśnictwie Czarna Białostocka należy do grupy surowców
odnawialnych, a dotychczasowa gospodarka leśna, oparta o plany urządzenia lasu, sprzyja
powiększaniu się zasobów drzewnych w skali kraju, umożliwiając tym samym szersze ich
wykorzystanie. W przypadku znacznych ograniczeń w pozyskiwaniu drewna, spodziewać się
należy wzrostu popytu na inne surowce np. materiały sztuczne, plastyki, metale w
meblarstwie, czy węgiel w domowych kotłowniach. Szersze wykorzystanie tworzyw
sztucznych niesie ze sobą groźne konsekwencje w postaci zanieczyszczeń powietrza
emitowanych podczas ich produkcji i przetwórstwa oraz problemów związanych z ich
późniejszą utylizacją.
Brak realizacji planu może w znacznym stopniu przyczynić się do pogorszenia się
stanu zdrowotnego lasu. Przegęszczenie drzewostanów przyczynia się nie tylko do
pogorszenia jakości surowca drzewnego i zwiększenia zagrożenia pożarowego, ale ma
również duży wpływ na stan zdrowotny drzew. W drzewostanach takich jest dużo drzew
osłabionych, które przegrywając konkurencję z silniejszymi osobnikami tego samego gatunku
lub gatunkami o lepszej strategii życiowej, stają się siedliskiem szkodników owadzich
i grzybów patogenicznych.
Zręby zupełne są dogodnym siedliskiem dla naziemnych roślinożerców i gryzoni,
zwłaszcza myszy i norników. Odsłonięta powierzchnia, a zwłaszcza zachwaszczona, gdzie
rośliny runa stanowią dobrą osłonę i dodatkowo źródło pokarmu, może przyczynić się do
lokalnego zwiększenia liczebności gryzoni. Ze względu na dużą ilość pożywienia zręby mogą
być także atrakcyjnym miejscem dla drapieżników. Brzegi zrębów i upraw wykorzystywane
są przez nietoperze, jako miejsca zdobywania pożywienia. Korzystają z tych łowisk
szczególnie duże gatunki, którym trudno latać i manewrować w gęstym lesie.
Istnienie zrębów jest ważnym elementem ochrony niektórych ptaków np. skowronka
borowego Lullula arborea. Minimalna wielkość powierzchni otwartej, która determinuje
występowanie jednej pary tego gatunku wynosi około 0,5 ha1. Także gatunki drapieżne
np. sowy chętnie przesiadują na skrajach zrębów wypatrując tam pożywienia.
Przerzedzenie drzewostanów w wyniku zabiegów pielęgnacyjnych takich jak
czyszczenia i trzebieże sprzyja występowaniu dużych ssaków drapieżnych zwłaszcza wilka.
1
Rutkowski P. 2009 „Natura 2000 w leśnictwie” Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
105
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Złożona i zróżnicowana struktura pionowa drzewostanu w rębniach złożonych
sprzyja gatunkom wspinającym się na drzewa np. myszom czy popielicowatym. Przerzedzone
w wyniku długotrwałych cięć drzewostany ułatwiają lot małym nietoperzom. Ponad to rębnie
gniazdowe i stopniowe wprowadzają dodatkowy, cenny dla owadów element zróżnicowania
strukturalnego - niewielkie płaty z częściowo lub całkowicie zdjętą osłoną koron. Pojawiająca
się tam roślinność porębowa to często rośliny obficie kwitnące, dostarczające nektaru i pyłku.
Z tych zasobów korzystają nie tylko zapylacze, ale również dorosłe formy owadów
pasożytniczych. Ich larwy są w stanie skutecznie atakować i kontrolować owady roślinożerne,
w tym również groźne szkodniki lasu2.
Brak zabiegów gospodarczych może spowodować zmniejszenie dopływu światła do
dna lasu, co w konsekwencji spowoduje ustąpienie światłożądnych gatunków roślin
chronionych np. sasanki otwartej Pulsatilla patens.
Znaczna część zespołów leśnych wykształciła się pod wpływem działalności ludzkiej.
Zaniechanie zabiegów gospodarczych może spowodować daleko posunięte zmiany
w strukturze pionowej jak i poziomej zespołów leśnych oraz przyczynić się do zubożenia
gatunkowego. Utrzymać odpowiednią strukturę lasu można jedynie przez stosowanie
zabiegów gospodarczych. Zastosowanie rębni i odnowienie powierzchni porębowej, oraz
stosowanie innych zabiegów gospodarczych, jest czynnikiem regulującym skład gatunkowy
drzewostanów. Samodzielne i niekontrolowane odnawianie się drzewostanów może
doprowadzić do dominacji jednego gatunku np. świerka na grądzie niskim, a tym samym do
całkowitej zmiany danej fitocenozy.
Innym przyrodniczym skutkiem braku realizacji Planu jest ograniczenie ingerencji w
naturalne procesy zachodzące w przyrodzie. Dla wieli gatunków i siedlisk jest to oczywiście
efekt pożądany, natomiast dla innych zdecydowanie negatywny. Część siedlisk (bory
chrobotkowe, większość siedlisk nieleśnych) i niektóre gatunki zwierząt i roślin dla
zachowania ich typowych biotopów wymagają ingerencji człowieka, czasami wręcz w formie
gospodarczego użytkowania.
2
http://rebnie.wl.sggw.pl
106
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

4. PRZEWIDYWANE
ODDZIAŁYWANIE
PLANU
NA
ŚRODOWISKO I OBSZARY NATURA 2000
4.1. Przewidywane oddziaływanie planu na środowisko
Tabela 35. Przewidywane oddziaływanie Planu urządzenia lasu na środowisko w granicach
obszaru zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Czarna Białostocka
Rodzaje planowanych czynności i zadań gospodarczych2) oraz ich
przewidywane znaczące oddziaływanie1) na elementy środowiska
Lp.
Elementy
środowiska
Zalesienia Odnowienia
1
2
Pielęgnowanie
drzewostanów
Rębnie
częściowe
i przebudowa
stopniowa
Oddziaływanie
łączne planowanych
Rębnie czynności i zadań
gospodarczych
zupełne
3
4
5
6
7
8
1. Różnorodność
biologiczna
+3
+3
+2
+3
-1
+3
2. Ludzie
+1
+1
0
0
-1
+3
3. Zwierzęta
+1
+1
0
0
-1
+2
4. Rośliny
+1
+1
0
+1
-1
+1
5. Woda
+1
+1
0
0
-1
0
6. Powietrze
0
0
0
0
0
0
7. Powierzchnia
ziemi
8. Krajobraz
0
0
0
0
0
0
+1
0
0
+1
+1
+1
9. Klimat
+1
+1
0
0
0
+3
10. Zasoby naturalne
0
0
0
0
0
+3
11. Zabytki
0
0
0
0
0
0
12. Dobra materialne
0
0
0
+1
+1
+1
Łączna ocena 3)
13. oddziaływania
+3
+3
+3
+3
-1
+2
planu urządzenia
lasu na środowisko
1)
Symbole przewidywanego znaczącego oddziaływania planowanych czynności gospodarczych na
elementy środowiska oraz symbole dotyczące okresu tego oddziaływania:
+ (plus) - wpływ dodatni, pozytywny;
0 (zero) - brak znaczącego wpływu,
- (minus) - wpływ ujemny, obojętny/negatywny,
1. oddziaływanie krótkoterminowe,
2. oddziaływanie średnioterminowe,
3. oddziaływanie długoterminowe (np. -3. to symbol znaczącego oddziaływania długookresowego
to jest oddziaływania znacząco negatywnego);
107
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

2)
Zadania gospodarcze formułowane na poziomie ogólnym (nie adresowane do wydzieleń
drzewostanowych) nie kwalifikują się do ujęcia w formie macierzy, stąd omówienie ich
przewidywanego wpływu jest możliwe tylko w formie tekstowej.
3)
Łączna ocena nie wynika ze średniej arytmetycznej poszczególnych ocen lecz stanowi indywidualne
podsumowanie zagadnienia przez eksperta.
4.1.1. Oddziaływanie na różnorodność biologiczną
Różnorodność biologiczna oznacza zróżnicowanie życia na wszelkich poziomach jego
organizacji. Różnorodność biologiczną można podzielić na:
 różnorodność gatunkową - bogactwo roślin i zwierząt,
 różnorodność genetyczną (wewnątrzgatunkową) - zróżnicowanie genów
poszczególnych gatunków;
 różnorodność ekosystemów - bogactwo siedlisk warunkujących bogactwo
ekosystemów
Ochrona różnorodności biologicznej w lasach realizowana jest na podstawie
obowiązujących w Lasach Państwowych zarządzeń i instrukcji.
Różnorodność gatunkowa
W zakresie różnorodności gatunkowej - mogą być oceniane zapisy Planu dotyczące:
a) wpływu projektowanych zabiegów na różnorodność gatunkową grzybów,
roślin i zwierząt,
b)
wpływu
projektowanych
zabiegów
na
zróżnicowanie
gatunkowe
drzewostanów.
W pierwszym przypadku jednoznaczna ocena nie jest możliwa, gdyż realizacja Planu
może różnie wpływać na różne grupy gatunków. Dla niektórych jest to działanie negatywne
dla innych pozytywne. Szerzej będzie to omówione w kolejnych rozdziałach.
Różnorodność gatunkową lasów Nadleśnictwa Czarna Białostocka obrazują między
innymi:
 tabela IV - powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg typów
siedliskowych lasu i gatunków panujących,
 tabela Va - powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału
gatunków drzew w typach siedliskowych lasu,
 wykaz roślin chronionych i rzadkich występujących na gruntach nadleśnictwa zamieszczony w „Programie ochrony przyrody” oraz w rozdziale 3.3.6.
Prognozy,
108
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

 wykaz zwierząt chronionych na gruntach nadleśnictwa - zamieszczony
w „Programie ochrony przyrody” oraz w rozdziale 3.3.6. Prognozy.
Na podstawie tabeli IV i Va można stwierdzić, że lasy Nadleśnictwa Czarna
Białostocka tworzą 19 gatunków drzewiastych, w tym 14 takich, które są gatunkami
panującymi w drzewostanach. Tabele te stanowią załącznik zamieszczony w tomie II do
Planu urządzenia lasu.
W programie ochrony przyrody, w standardowym formularzu danych Natura 2000
oraz w wykazach przekazanych przez Nadleśnictwo Czarna Białostocka opisano stanowiska
114 gatunków roślin i grzybów chronionych oraz 205 gatunków zwierząt chronionych.
Zapisy Planu urządzania przyczyniają się do ochrony różnorodności gatunkowej
między innymi poprzez zinwentaryzowanie znanych stanowisk roślin i zwierząt chronionych
oraz uwidocznienie tych danych w opisach taksacyjnych i odpowiednich mapach
tematycznych. Informacja taka pozwala odpowiednio dostosować prace gospodarcze w
wydzieleniach, w których występują określone gatunki, aby im nie zaszkodzić.
Oceniając wpływ zaprojektowanych działań pod kątem ich wpływu na różnorodność
gatunkową drzewostanów odnieść się trzeba głównie do zamieszczonej w Planie tabeli
zawierającej proponowane GTD i składy gatunkowe upraw. Tabela ta dla każdego typu
siedliskowego lasu określa optymalny GTD (lub kilka GTD) oraz proponowane składy upraw
z określeniem przedziału procentowego udziału każdego gatunku. Analiza wspomnianej
tabeli pozwala na stwierdzenie, że łącznie w nadleśnictwie w składach gatunkowych
odnowień uwzględnione zostały wszystkie lasotwórcze gatunki drzew leśnych występujące
naturalnie na obszarze nadleśnictwa. Gdyby w Planie uwzględniano jedynie potrzeby
gospodarcze i możliwości produkcji drewna, pula stosowanych gatunków była by znacznie
mniejsza. Wymogi zapewnienia różnorodności gatunkowej powodują, że zakres stosowanych
gatunków jest dostosowany do naturalnych właściwości siedlisk leśnych.
W tracie określania ramowych celów gospodarowania uwzględniano wytyczne
I Komisji Techniczno-Gospodarczej oraz występujące mikrosiedliska, stopnie uwilgotnienia
i stanu siedliska oraz rzeczywisty skład gatunkowy drzewostanu. Brano również pod uwagę
zinwentaryzowane „naturowe” siedliska przyrodnicze.
4.1.2. Oddziaływanie na ludzi
Realizacja Planu nie wpływa bezpośrednio na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi, jako że
charakter zaplanowanych zabiegów i działań dotyczy wyłącznie kształtowania drzewostanów
i pozyskania drewna. Prace leśne wykonywane są wyłącznie w lesie, a teren objęty wycinką
109
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

drzew powinien być, według wewnętrznych przepisów oraz zasad BHP, oznaczony znakami
zakazu wstępu. Zakłady Usług Leśnych wykonujące czynności w zakresie pozyskania i
hodowli są w tym zakresie przeszkolone oraz mają stosowne uprawnienia (posługiwanie się
pilarką itp.).
Tak więc o ile sam Plan nie zawiera zapisów mogących wpływać negatywnie na
zdrowie i bezpieczeństwo ludzi, o tyle jego realizacja, bez zachowania podstawowych zasad
bezpieczeństwa może takie ryzyko zawierać.
4.1.3. Oddziaływanie na rośliny, w szczególności na gatunki chronione
Istotny wpływ Planu na komponenty środowiska przyrodniczego może dotyczyć
wybranych gatunków roślin i zwierząt. Plan oddziałuje bezpośrednio na te gatunki lub może
też oddziaływać pośrednio, poprzez zmiany ich siedlisk.
Wpływ zapisów w planie urządzenia lasu na rośliny chronione i rzadkie wykonano na
podstawie listy gatunków przedstawionej w programie ochrony przyrody.
W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków
dziko występujących roślin objętych ochroną wprowadzono między innymi zakaz niszczenia
siedlisk roślin wymienionych powyżej. Zakaz ten nie dotyczy wykonywania czynności
związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki leśnej, jednakże jeżeli technologia prac
umożliwia zachowanie stanowisk gatunków chronionych należy ją promować.
Ze względu na brak szczegółowych danych o stanowiskach gatunków roślin
chronionych nie jest możliwe określenie wpływu planowanych czynności gospodarczych na
chronione gatunki. Poniżej przedstawiono oddziaływanie propozycje ochrony odnoszące się
do wszystkich gatunków roślin oraz oddziaływanie poszczególnych zabiegów na te gatunki
dla których była możliwa ich lokalizacja.
Głównym zagrożeniem dla chronionych gatunków roślin jest ich mechaniczne
uszkodzenie podczas prowadzenia prac związanych z pozyskaniem drewna i pielęgnację lasu.
Podczas wykonywania cięć rębnych oraz zabiegów pielęgnacyjnych i sanitarnych należy
przestrzegać następujących zasad:
1. w miejscu występowania rzadkich i chronionych gatunków roślin, o ile jest to
możliwe, należy prowadzić cięcia rębne i pielęgnacyjne w okresie zimowym,
2. w miejscach występowania chronionych gatunków wyłączać z użytku rębnego
powierzchnie w formie kęp i pozostawić je aż do naturalnego rozpadu drzewostanu,
3. nie projektować szlaków zrywkowych i miejsc składowania drewna w pobliżu miejsc
występowania gatunków chronionych.
110
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 36. Przewidywany wpływ planowanych czynności gospodarczych na gatunki roślin
Natura 2000 na gruntach leśnych.
odnowienia
pielęgnowanie
drzewostanów
ha
ha
ha
I
II
III
IV
V
Rodzaj
oddziaływania
Wpływ
oddziaływania
2
rodzaj rębni
zalesienia
1
Oddziaływanie
Uzasadnienie
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
1
-
1
0
1
-
1
0
1
0
Bez zabiegów
gospodarczych
Nazwa i kod
przedmiotu
ochrony oraz
symbol
znaczenia wg
SDF
Liczba wydzieleń
Planowane zabiegi gospodarcze w ha
3
ha
Rośliny - Obszar Natura 2000
1477
Sasanka
otwarta
Pulsatilla
patens
1939
Rzepik
szczeciniasty
Agrimonia
pilosa
1
2,15
2
10,27
2
7,63
4
9,33
Rośliny - Nadleśnictwo
1939
Rzepik
szczeciniasty
Agrimonia
pilosa
1477
Sasanka
otwarta
Pulsatilla
patens
6
27,22
1
15,43
Tabela 37. Przewidywany wpływ planowanych czynności gospodarczych na rośliny i grzyby
chronione na gruntach leśnych.
+
2
Alium ursinum
+
+
3
Aquilegia vulgaris
+
4
Asarum europea
+
5
Cephalanthera rubra
+
6
Convalaria majalis
+
111
Bez wskazówki
+
Rębnie zupełne
Rębnie złożone
Agrimonia pilosa
Gatunek
Odnowienia
1
L.p.
Zalesienia
Pielęgnowanie
drzewostanów
Rodzaje planowanych czynności
gospodarczych na gruntach leśnych
Przewidywany wpływ1
Negatywny/obojętny
+
Obojętny/negatywny
Obojętny/negatywny
+
Obojętny/negatywny
Obojętny/negatywny
+
Obojętny/negatywny
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Rębnie złożone
Rębnie zupełne
Dactylorhiza fuschii
+
+
+
8
Digitalis grandiflora
+
Obojętny
9
Evernia prunastri
+
Obojętny/negatywny
10
Frangula alnus
+
+
Obojętny/negatywny
11
Galim odoratum
+
+
Obojętny/negatywny
12
Hedera helix
+
+
Obojętny/negatywny
13
Hepatica nobilis
+
+
Obojętny/negatywny
14
Huperzia selago
+
+
Obojętny/negatywny
15
Ledum palustre
+
Obojętny/brak
16
Lilium martagon
+
Obojętny/negatywny
17
Lycopodium annotinum
+
18
Melitis mellisophyllum
+
Obojętny
19
Orchis incranta
+
Obojętny/negatywny
20
Orchis majalis
+
Obojętny/negatywny
21
Platanthera bifolia
+
Obojętny/negatywny
22
Platanthera chlorantha
+
Obojętny/negatywny
23
Polypodium vulgare
+
24
Primula veris
+
25
Pulsatilla patens
+
26
Sphagnaceae
+
27
Usnea sp
+
+
Negatywny/obojętny
28
Vinca minor
+
+
Obojętny/negatywny
Gatunek
Odnowienia
7
L.p.
Zalesienia
Pielęgnowanie
drzewostanów
Bez wskazówki
Rodzaje planowanych czynności
gospodarczych na gruntach leśnych
Przewidywany wpływ1
Obojętny/negatywny
Obojętny/negatywny
+
+
Obojętny/negatywny
Obojętny/negatywny
+
Obojętny
Obojętny/negatywny
1)
Symbole:
„Brak” dotyczy gatunków, których stanowiska zinwentaryzowano w wydzieleniach, dla których w opisie
taksacyjnym lasu nie zamieszczono wskazań gospodarczych. Dotyczy to również stanowisk na gruntach
nieleśnych, ponieważ Plan urządzenia lasu w ogóle nie zawiera wskazań dla tych gruntów.
„Obojętny” dotyczy gatunków, których biologia pozwala przypuszczać, że zaplanowane zabiegi, głównie
trzebieże i cięcia rębne nie spowodują istotnego ubytku w liczebności i kondycji tych populacji. Są to
najczęściej gatunki pospolite w skali nadleśnictwa (np. kruszyna pospolita, rokietnik pospolity, marzanka
wonna), o których można sądzić, że liczba stanowisk jest większa, niż udało się określić na podstawie
zebranych materiałów.
„Negatywny” dotyczy gatunków, dla których zabiegi gospodarcze mogą wpłynąć na pogorszenie się
liczebności populacji lub pogorszenie się stanu zdrowotnego osobników.
112
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Analiza zabiegów zaplanowanych w odniesieniu gatunków chronionych oraz ich
siedlisk pozwala stwierdzić, że dla żadnego gatunku nie przewiduje się znacząco
negatywnego wpływu realizacji Planu na te gatunki. Na większość gatunków zapisy Planu
wpływają neutralnie na stan ich populacji.
4.1.4. Oddziaływanie na zwierzęta, w szczególności na gatunki chronione
Wpływ zapisów w planie urządzenia lasu na zwierzęta, w szczególności na gatunki
chronione wykonano na podstawie listy gatunków przedstawionej w programie ochrony
przyrody oraz zaplanowanych zabiegów gospodarczych w wydzieleniach, w których te
gatunki zinwentaryzowano. W materiałach pozyskanych z Nadleśnictwa brak danych
dotyczących lokalizacji wszystkich gatunków zwierząt. W poniższym zestawieniu
analizowano wpływ jedynie na znane stanowiska zwierząt w których, zapisy planu urządzania
przewidują zabiegi.
Tabela 38. Przewidywany wpływ planowanych czynności gospodarczych na zwierzęta
chronione na gruntach leśnych.
pielęgnowanie
drzewostanów
odnowienia
ha
I
II
III
IV
V
Wpływ oddziaływania
2
ha ha
Rodzaj oddziaływania
1
Oddziaływanie
rodzaj rębni
3
5
6
7
8
9
10
11
12
zalesienia
Nazwa i kod
przedmiotu
ochrony oraz
symbol
znaczenia wg
SDF
Liczba wydzieleń
Planowane zabiegi gospodarcze w ha
4
ha
Uzasadnienie
13
Zwierzęta - Obszar Natura 2000
1355
Wydra
Lutra lutra
2
3
18,66
-
8,26
1
0
3
2,26
1337
Bóbr Castor
7
fiber
20
1
2
57,83 2
57,83
1
113
0
Wydra jest gatunkiem mało
wrażliwym na gospodarkę leśną.
Zapisy planu urządzania nie
wpłyną na stan zachowania
gatunku
Bóbr jest gatunkiem bardzo mało
wrażliwym na gospodarkę,
również leśną. W Planie
zapisano potrzebę nie
ingerowania w działalność
bobrów, które w sposób sobie
właściwy i potrzebny potrafią
modyfikować siedlisko. Zalecane
jest również wykorzystanie
działalności bobrów w systemie
małej retencji
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

pielęgnowanie
drzewostanów
odnowienia
ha
I
II
III
IV
V
Wpływ oddziaływania
2
ha ha
Rodzaj oddziaływania
1
Oddziaływanie
rodzaj rębni
3
5
6
7
8
9
10
11
12
zalesienia
Nazwa i kod
przedmiotu
ochrony oraz
symbol
znaczenia wg
SDF
Liczba wydzieleń
Planowane zabiegi gospodarcze w ha
4
ha
Uzasadnienie
13
Ptaki - Obszar Natura 2000
A030
Bocian
12
czarny
Ciconia nigra
26,04
5
A089
Orlik
krzykliwy
Aquila
pomarina
Rezygnacja w strefie ścisłej w
obrębie Złota Wieś z rebni Ib –
82b – 2,58 ha, z rebni IIIa – 82j,
190c – 4,14 ha oraz z TP – 3b, 4a,
82k – 16,00ha, w obrębie Kumiałka rezygnacja z zbiegów pielęnacyjnych (TP, CW) – 16,77 ha –
84f, 144l, 147f. Nie wykonywanie
zabiegów w strefie częściowej w
okresie od 01.03 do 31.08.
Na zabiegi w strefie ścisłej należy
uzyskać zezwolenie RDOŚ
Rezygnacja w strefie ścisłej w
obrębie Złota Wieś z trzebieży 2c,d -7,82 ha. Nie wykonywanie
zabiegów w strefie częściowej w
okresie od 01.03 do 31.08.
Na zabiegi w strefie ścisłej należy
uzyskać zezwolenie RDOŚ
23,96
4
14,51
106,49
1
3
-
10,36
6
33
A074
Kania ruda
Milvus
milvus
2
Nie wykonywanie zabiegów w
strefie częściowej w okresie od
01.03 do 31.08.
4,74
17,62
Zwierzęta - Nadleśnictwo
1355
Wydra
Lutra lutra
2
18,66
3
3
-
2
-
35,10 2
-
1
0
2,26
7
29
0
8,26
1
1337
Bóbr Castor
fiber
1
95,85
114
Wydra jest gatunkiem mało
wrażliwym na gospodarkę leśną.
Zapisy planu urządzania nie
wpłyną na stan zachowania
gatunku
Bóbr jest gatunkiem bardzo mało
wrażliwym na gospodarkę,
również leśną. W Planie
zapisano potrzebę nie
ingerowania w działalność
bobrów, które w sposób sobie
właściwy i potrzebny potrafią
modyfikować siedlisko. Zalecane
jest również wykorzystanie
działalności bobrów w systemie
małej retencji
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

pielęgnowanie
drzewostanów
odnowienia
ha
I
II
III
IV
V
Wpływ oddziaływania
2
ha ha
Rodzaj oddziaływania
1
Oddziaływanie
rodzaj rębni
3
5
6
7
8
9
10
11
12
zalesienia
Nazwa i kod
przedmiotu
ochrony oraz
symbol
znaczenia wg
SDF
Liczba wydzieleń
Planowane zabiegi gospodarcze w ha
4
ha
Uzasadnienie
13
Ptaki - Nadleśnictwo
A030
Bocian
12
czarny
Ciconia nigra
26,04
5
A089
Orlik
krzykliwy
Aquila
pomarina
2
10,36
6
23,96
4
33
A074
Kania ruda
Milvus
milvus
14,51
106,49
1
3
-
Nie wykonywanie zabiegów w
strefie częściowej w okresie od
01.03 do 31.08.
Rezygnacja w strefie ścisłej w
obrębie Złota Wieś z rebni Ib –
82b – 2,58 ha, z rebni IIIa – 82j,
190c – 4,14 ha oraz z TP – 3b,
4a, 82k – 16,00ha, w obrębie
Kumiałka rezygnacja z zbiegów
pielęgnacyjnych (TP, CW) –
16,77 ha – 84f, 144l, 147f. Nie
wykonywanie zabiegów w strefie
częściowej w okresie od 01.03
do 31.08.
Na zabiegi na zabiegi w strefie
ścisłej należy uzyskać
zezwolenie RDOŚ
Rezygnacja w strefie ścisłej w
obrębie Złota Wieś z trzebieży 2c,d -7,82 ha. Nie wykonywanie
zabiegów w strefie częściowej w
okresie od 01.03 do 31.08.
Na zabiegi na zabiegi w strefie
ścisłej należy uzyskać
zezwolenie RDOŚ
4,74
17,62
Symbole wpływu planowanych czynności gospodarczych na znane stanowiska:
+ (plus) - wpływ dodatni, pozytywny,
0 (zero) - wpływ obojętny,
- (minus) - wpływ ujemny, obojętny/negatywny,
brak - brak czynności w planie, która mogłaby mieć jakiś wpływ.
1)
115
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Charakterystyka gatunków objętych oddziaływaniem, oraz propozycje działań
ochronnych.
1355 Wydra Lutra lutra
Status prawny:
Prawo międzynarodowe:
Konwencja Berneńska - Załącznik II
Konwencja Waszyngtońska - Załącznik I
Rozp. Rady (WE) 338/97 - Załącznik A
Dyrektywa siedliskowa - Załącznik II i IV
Prawo krajowe: ochrona częściowa
Czerwona lista IUCN (2004) - NT
Lista dla Karpat - VU (w PL - VU)
Środowisko
W związku z tym, że w Polsce środowiska przyrodnicze nie są jeszcze zdewastowane,
wydra jako gatunek stojący na końcu łańcucha troficznego występuje stosunkowo licznie.
Gatunek ten występuje przy Morzu Bałtyckim, rzekach, jeziorach i stawach hodowlanych we
wszystkich zlewniach podstawowych naszego kraju. Analizując rozmieszczenie stanowisk
wydry oraz bliżej rozpatrując zajmowane przez nią biotopy, można jednoznacznie stwierdzić,
że we wszystkich porach roku jest ona głównie związana z zasobnymi w ryby rzekami. Mimo
że występuje, a nawet rozmnaża się w różnych środowiskach, to jednak najbardziej
odpowiadają jej śródleśne rzeki, w których obok ryb może łowić raki. W Polsce stale wydry
występują przy wszystkich śródleśnych rzekach o skarpach znacznie wyniesionych ponad
poziom wody, zasiedlonych przez ryby łososiowate. Obok rzek często zasiedlają jeziora.
Wśród jezior preferują te, które łączą się z rzekami. Stwarza to, bowiem tym ziemnowodnym
zwierzętom odpowiednie warunki bezpieczeństwa i możliwość przetrwania okresu zimowego,
a także przemieszczania się w celach zdobywania nowych łowisk i partnera do rozrodu.
Mimo iż głównym miejscem schronienia wydry jest nora, może ona zasiedlać także
płaskie tereny bagienne, na których zamiast nor buduje zlewające się z otoczeniem szałasy.
Wydry, szczególnie te, które zasiedlają mało zasobne w ryby i szczelnie zamarzające
zbiorniki wodne, w okresie zimowym częściej penetrują stawy hodowlane. W Polsce większe
kompleksy
stawów
hodowlanych
wydry
zasiedlają
regularnie
przez
cały
rok.
Z przeprowadzonych obserwacji wynika, że wydra jest gatunkiem o dużych zdolnościach
116
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

adaptacyjnych i dlatego z pewnością tak często zasiedla nawet te stawy hodowlane, na
których płoszona jest między innymi przez psy. Występuje i buduje schronienia także przy
osiedlach ludzkich, nie wyłączając nawet miast. Na wielu zbiornikach wodnych po
reintrodukcji bobra stwierdzono wyraźny wzrost liczebności wydry. Obecnie ślady wydry
prawie zawsze spotyka się na terytoriach tego gryzonia. W związku z tym, że samica
penetruje mniejsze niż samiec obszary, musi na okres rozmnażania zająć szczególnie bogate
środowiska wodne. W innym przypadku, bowiem nie zdoła wychować potomstwa.
Potencjalne zagrożenia
Badania hodowli wydr w warunkach zamkniętych wykazały, że gatunek ten jest
bardzo odporny na działanie różnych czynników chorobotwórczych. Musi jednak codziennie
pobierać odpowiednie porcje pożywienia. Dlatego długotrwałe i ostre zimy mogą przyczyniać
się do znacznej redukcji liczebności populacji tego gatunku. Przemieszczające się wtedy
wydry mogą być łatwiej likwidowane na stawach hodowlanych przez kłusowników i psy,
a także przechodząc przez szlaki komunikacyjne ginąć, pod kołami pojazdów. W okresie
całego roku wydry giną w różnych sieciach rybackich. Brak ryb w śródleśnych rzekach oraz
likwidacja bagien są głównymi czynnikami ograniczającymi liczebność wydry w Polsce.
Propozycje działań ochronnych
Propozycje względem siedliska gatunku
Chroniąc nadal bobra i jego terytoria w szerokim zakresie, pośrednio stwarzamy
dogodne warunki dla wydr, ograniczając jednocześnie szkody wyrządzane przez tego
drapieżnika na stawach hodowlanych. Stosunkowo czyste wody rzek śródleśnych powinny
być utrzymane w swym naturalnym charakterze i zarybiane. W obrębie stawów hodowlanych
należy zarybiać wszystkie cieki i w szczególnych przypadkach oceniać, a także
rekompensować straty wnikające z obecności wydr. Stawy po eksploatacji torfu, obszary
bagienne i cieki tylko częściowo zamarzające powinny być chronione szczególnie jako
miejsca zdobywania pożywienia w okresach ciężkich zim.
Propozycje dotyczące gatunku
Na obszarach, gdzie wydra występuje licznie, należy przy odłowach zwracać uwagę
na możliwość pochwycenia zwierzęcia. Na stawach produkcyjnych stosować zabezpieczenia
cennych hodowli ryb. Polując na zwierzęta ziemnowodne, umiejętnie określać ich
przynależność gatunkową. W celu utrzymania odpowiedniej bazy pokarmowej należy
prowadzić racjonalną gospodarkę rybacką biorącą równie ż pod uwagę wszystkie
117
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

uwarunkowania przyrodnicze. Przemieszczanie wydr w celach reintrodukcyjnych powinno
być ograniczone i zawsze poparte konkretnymi wynikami prac naukowych. Wydra w Polsce
jest tak liczna, że wszelkiego rodzaju reintrodukcje są obecnie całkowicie zbędne.
Przy wykonywaniu prac melioracyjnych i oczyszczaniu brzegów różnych zbiorników
wodnych należy zawsze brać pod uwagę możliwość istnienia nor z młodymi wydrami.
Zakładom rybackim należy dostarczyć literaturę dotyczącą składu pożywienia wydr.
Propozycje względem populacji
Przy zbiornikach wodnych nie stosować nawozów sztucznych i pestycydów.
Wprowadzać drzewa i krzewy przy brzegach rzek pozbawionych tej roślinności.
Przy budowie dróg, zapór i mostów należy zadbać o bezpieczne przejścia dla wydr.
Ograniczać liczebność obcego gatunku, jakim jest norka amerykańska.
1337 Bóbr europejski Castor fiber
Status prawny:
Prawo międzynarodowe:
Konwencja Berneńska - Załącznik III
Dyrektywa Siedliskowa - Załącznik II, IV, V.
Prawo krajowe: ochrona częściowa
Środowisko
Środowiskiem bobra są zarówno jego nory i żeremia, jak i tworzone przez niego stawy
i rozlewiska, a wreszcie zbiorniki i cieki wodne wraz z ich strefą przybrzeżną. Podobnie jak
wiele gryzoni, bobry budują skomplikowane gniazda i nory oraz magazynują pokarm na
użytek zimowy. Zdolność ścinania drzew przez bobry jest wyjątkowa w świecie zwierząt.
Pozwala im ona na budowanie z drewna i błota domków otoczonych otwartą wodą oraz na
wznoszenie wodoszczelnych tam nawet na wartko płynących strumieniach. Sprawia to, że
bóbr jest ważnym regulatorem ekosystemów wodnych i lądowych. Jego wpływ sięga
znacznie dalej, niż wyznaczają to jego wymagania, co do zajmowanej przestrzeni
i pobieranego pokarmu. Bobry występują powszechnie na dużych rzekach, zalewach i dużych
jeziorach o względnie stałym poziomie wody, na strumieniach, dopływach i małych ciekach
o przepływie pozwalającym na spiętrzanie wody. Na strumieniach górskich o znacznym
spadku i kamienistym lub skalnym dnie destrukcyjny wpływ wód powodziowych powoduje,
118
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

że zagęszczenie bobrów jest niskie. Bobry preferują nizinny krajobraz żyznych dolin
o obfitym pokarmie zimowym. W takich środowiskach osiągają optymalne zagęszczenia
populacji. Dobrze prosperują na niewielkich bagienkach, torfowiskach i w obniżeniach
terenowych, gdy dostępna jest osika i wierzby. Jeśli nie są niepokojone, mogą bytować
w pobliżu ludzi. Poza wilkiem i rysiem dorosłe bobry nie mają wrogów naturalnych wśród
rodzimych drapieżników. Drobne drapieżniki zabijają tylko młode bobry pozbawione opieki
dorosłych. Problem mogą stanowić wałęsające się psy, ponadto lis, wydra, kuny lub jenot,
a spośród ptaków drapieżnych - rybołów i puchacz.
Status ekologiczny
Obecnie gatunek rozpowszechniony na terenie niemal całego kraju, w niektórych
rejonach kraju populacja wskazuje objawy przegęszczenia.
Potencjalne zagrożenia
Polska populacja bobrów nie jest zagrożona w swym istnieniu. Pewne zagrożenie
stanowi kłusownictwo występujące w Polsce i w innych krajach. Ponadto ludzie zabijają
bobry wyrządzające szkody, podpalają ich żeremia i rozbierają tamy. Bobry padają ofiarami
wypadków. Są rozjeżdżane na szosach i torach kolejowych. Wysoki stan wody może także
powodować upadki bobrów. Straty zimowe wynikają głównie z uwięzienia pod lodem. W
warunkach dużego zagęszczenia populacji upadki mogą być rezultatem walk o terytorium.
Przyczynami ograniczania liczebności bobrów są ponadto: wyrąb lasów i ubożenie bazy
pokarmowej bobrów, osuszanie bagien, niewłaściwa gospodarka wodna i inne formy
antropogenicznej degradacji stanowisk bobrowych, intensyfikacja gospodarki rolnej i
rybackiej, a także nasilenie turystyki wodnej, a w konsekwencji płoszenie i nękanie bobrów.
Zdarzają się również przypadki chwytania bobrów w sieci rybackie.
Propozycje działań ochronnych
Propozycje względem siedliska gatunku
Należy stosować zabiegi łagodzące konflikt bobra z leśnictwem. Roślinność brzegowa
zbiorników i cieków wodnych powinna być chroniona. Pas ochronny winien mieć szerokość
co najmniej 10 m.
Propozycje względem gatunku
Bezwzględnie należy chronić genetyczną odrębność polskiej populacji bobrów.
119
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Propozycje względem populacji
Należy projektować i budować przejścia (przepusty) pod drogami i torami kolejowymi
w miejscach, gdzie często bobry stają się ofiarami wypadków drogowych. Konieczne jest
opracowanie strategii postępowania z populacją bobrów w Polsce. W związku z rozszerzającą
się strefą konfliktów na tle szkód wyrządzanych przez bobry wskazane jest podjęcie szerokiej
akcji uświadamiającej społeczeństwu rolę i znaczenie tego gatunku w przyrodzie. Publikacje
prasowe, audycje radiowe, programy telewizyjne powinny przedstawiać środowiskotwórczą
rolę bobrów w zakresie zwiększania małej retencji i różnorodności biologicznej zasiedlanych
środowisk. Jest to bardzo ważne zadanie ze względu na panoszące się kłusownictwo
i wandalizm polegający na niszczeniu tam bobrowych i podpalaniu żeremi. Jednocześnie
należy propagować metody zapobiegania szkodom i zmniejszania ich dotkliwości. Do metod
tych zaliczyć trzeba zabezpieczanie cennych drzew przed zgryzaniem przez bobry (siatką
drucianą i innymi materiałami). Wały przeciwpowodziowe i groble na stawach powinny być
chronione za pomocą siatek metalowych i ogrodzeń. Oprócz tych środków doraźnych
niezbędne jest opracowanie strategii postępowania z krajową populacją bobrów. Strategia ta
powinna zawierać następujące etapy:
1. realizacja programu edukacji społeczeństwa w zakresie roli i znaczenia bobra
w przyrodzie,
2. opracowanie rzetelnych metod inwentaryzacji stanowisk bobrowych, wyliczania
przyrostu zrealizowanego populacji i monitorowania zmian liczebności bobrów,
3. propagowanie metod zapobiegania szkodom wyrządzanym przez bobry
w środowisku,
4. podjęcie użytkowania populacji bobrów w regionach ich licznego występowania.
A030 Bocian czarny Ciconia nigra
Status ochronny
Prawo międzynarodowe:
Status zagrożenia w Europie: R gatunek zagrożony z racji rzadkiego występowania
BirdLife International: SPEC 3
Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I
Konwencja Berneńska: załącznik II
Konwencja Bońska: załącznik II
Porozumienie AEWA
120
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Prawo krajowe:
Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą, wymagający ochrony
czynnej, którego nie dotyczą zwolnienia od zakazów wynikające z wykonywania czynności
związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, wymagający
ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania (Dz U z 2004 r.
Nr 220, poz. 2237)
Siedlisko
Bocian czarny gniazduje z dala od osiedli ludzkich. Na terenach niżowych preferuje
kompleksy leśne o znacznej powierzchni. Optymalne warunki znajduje w siedliskach
ze znacznym udziałem trudno dostępnych terenów podmokłych i zabagnionych, obfitujących
w śródleśne rzeki i rowy melioracyjne, stwarzające dogodne warunki żerowania. Zadowala
się też uboższymi lasami, w sąsiedztwie, których posiada atrakcyjne żerowiska - stawy rybne,
łąki czy doliny rzek. W górach najczęściej gniazduje w dolinach potoków i rzek lub w ich
sąsiedztwie. W ostatnich latach zauważono oznaki przełamywania bariery strachu przed
człowiekiem i gniazdowanie w niewielkich zadrzewieniach (nawet o powierzchni 0,6 ha)
w pobliżu osiedli ludzkich czy ruchliwych arterii komunikacyjnych.
Zagrożenia
Pod warunkiem utrzymania i konsekwentnego egzekwowania ochrony strefowej oraz
należytego uwodnienia siedlisk lęgowych gatunek nie jest w Polsce zagrożony.
Propozycje działań ochronnych

utrzymać i konsekwentnie egzekwować ochronę strefową, wprowadzając
jednocześnie jasne zasady gospodarowania w strefach;

utrzymać zwartość drzewostanu w sąsiedztwie gniazd - bociany czarne unikają
drzewostanów
prześwietlonych,
o
dużej
fragmentacji,
np.
z
rębniami
gniazdowymi;

utrzymać wysoką wilgotność w otoczeniu miejsc gniazdowania gatunku zaniechać osuszania, a w razie potrzeby przywrócić właściwe stosunki wodne
poprzez budowę tam na istniejących rowach odwadniających;

w pobliżu gniazd, w okresie polęgowym, w razie potrzeby mogły być
przeprowadzane prace pielęgnacyjne polegające na wycince drzew utrudniających
ptakom właściwy dolot do gniazda. Zabiegi takie wykonywano na Lubelszczyźnie
i nie powodowały one porzucania gniazd. W niektórych przypadkach przed
przylotem ptaków z zimowisk gniazda mogą być poprawiane, włącznie z budową
121
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

sztucznych platform tam, gdzie gniazda uległy zniszczeniu. Bociany czarne
chętnie zasiedlają sztuczne gniazda.
A089 Orlik krzykliwy Aquila pomarina
Status ochronny
Prawo międzynarodowe:
Status zagrożenia w Europie: R gatunek zagrożony z racji rzadkiego występowania
BirdLife International: SPEC 3
Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I
Konwencja Berneńska: załącznik II
Konwencja Bońska: załącznik II
Prawo krajowe:
Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisła, którego nie dotyczą zwolnienia
od zakazów wynikające z wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej
gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, wymagający ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc
rozrodu lub regularnego przebywania (Dz U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237);
Polska Czerwona Księga Zwierząt (2001): LC gatunek mniejszego ryzyka, ale wymagający
szczególnej uwagi.
Siedlisko
Orlik krzykliwy zakłada gniazda na drzewach w lasach liściastych i mieszanych,
położonych w pobliżu mokradeł, wilgotnych łąk lub zróżnicowanych terenów rolniczych
urozmaiconych śródpolnymi zabagnieniami. Gnieździ się zarówno w dużych kompleksach
leśnych, np. w Puszczy Białowieskiej, Puszczy Piskiej, jak i na terenach półotwartych, gdzie
fragmenty drzewostanów otoczone są mozaiką zróżnicowanego krajobrazu rolniczego. W
górach, gdzie stwierdzono najwyższe zagęszczenia, gniazda zakłada zazwyczaj w starych
lasach jodłowych i mieszanych w pobliżu dolin rzecznych i potoków, w sąsiedztwie dużych
polan, podmokłych łąk i pastwisk. Aktualnie najwyżej położone gniazdo znane jest w
Bieszczadach Zachodnich na wysokości 830 m n.p.m. Znane są przypadki gniazdowania w
śródpolnych kępach drzew. łowiskami orlika są tereny otwarte - łąki, zabagnienia w lasach
lub zróżnicowane obszary rolnicze - mozaika wilgotnych łąk, pastwisk, zabagnień oraz upraw
rolnych z niską roślinnością. Ważnym elementem łowiska są zadrzewienia, pojedyncze
drzewa, słupki, stogi siana itp. ułatwiające orlikom polowanie w czasie przedłużających się
122
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

niekorzystnych warunków pogodowych. Istotnym czynnikiem jest wysoki poziom wód
gruntowych, zarówno w miejscu gniazdowym, jak i na łowisku.
Zagrożenia

utrata siedlisk żerowania w wyniku intensyfikacji rolnictwa i związanej z nią
likwidacji różnorodności otwartego krajobrazu (likwidacja zabagnień, usuwanie
zadrzewień, tworzenie rozległych monokultur);

utrata siedlisk żerowania w wyniku zmiany ekstensywnie użytkowanych łąk
i pastwisk na intensywnie użytkowane uprawy;

utrata siedlisk żerowania wynikająca z zaniechania rolniczego użytkowania
gruntów, czego bezpośrednim skutkiem jest bądź celowe ich zalesianie, bądź też
zarastanie roślinnością krzewiastą i drzewiastą, drogą naturalnej sukcesji;

utrata siedlisk żerowania w wyniku zalesiania śródleśnych obszarów otwartych;

działania związane z prowadzeniem gospodarki leśnej w pobliżu zajętych gniazd
w okresie lęgowym bezpośrednio przyczyniają się do zwiększenia strat w lęgach.
Bezpośrednie prześladowanie ptaków przez strzelanie do orlików na terenach
lęgowych obecnie mają marginalne znaczenie dla populacji tego gatunku w Polsce, natomiast
wciąż istnieje problem strzelania do ptaków na wędrówkach w regionie śródziemnomorskim,
szczególnie w Libanie i Syrii, gdzie rocznie mogą w ten sposób ginąć tysiące orlików
krzykliwych.
Propozycje działań ochronnych
Na obszarach gniazdowania gatunku należy:

poważnie ograniczyć plany zabudowy hydrotechnicznej dolin rzecznych i plany
przekształceń reżimu hydrologicznego rzek;

w uzasadnionych przyrodniczo przypadkach wprowadzić korektę instrukcji
gospodarowania wodą na zbiornikach już istniejących, tak by w dolinie rzeki
poniżej piętrzenia utrzymane zostały okresowe zalewy wiosenne;

użytkować doliny rzeczne zgodnie z dotychczasową ewidencją gruntów;

popierać ekstensywne rolnictwo związane z utrzymaniem zróżnicowanego
krajobrazu rolniczego;

odtworzyć śródleśne łąki i pastwiska, które w ciągu ostatnich 20 lat zarastały
krzewami;

zabezpieczyć śródleśne tereny otwarte przed zalesianiem i naturalną sukcesją
roślinności;
123
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA


zaniechać osuszania obszarów leśnych, a w razie potrzeby przywrócić wysokie
uwilgotnienie gruntów leśnych poprzez budowę tam na istniejących rowach
melioracyjnych;

zaniechać wszelkich odwodnień śródpolnych zabagnień.
A074 Kania ruda Milvus milvus
Status ochronny
Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisła, którego nie dotyczą
zwolnienia od zakazów wynikające z wykonywania czynności związanych z prowadzeniem
racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, wymagający ustalenia stref ochrony ostoi,
miejsc rozrodu lub regularnego przebywania (Dz U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)
Polska czerwona księga zwierząt (2001): NT gatunek niższego ryzyka, ale bliski
zagrożenia
Status zagrożenia w Europie: S gatunek niezagrożony, którego status ochronny jest
prawdopodobnie odpowiedni
BirdLife International: SPEC 4
Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załacznik I
Konwencja Berneńska: załacznik II
Konwencja Bońska: załacznik II
Siedlisko
W Polsce kania ruda związana jest z terenami o urozmaiconym krajobrazie, z
udziałem większych kompleksów leśnych, łąk i zbiorników wodnych (rzeki, stawy, jeziora).
Typ drzewostanu ma mniejsze znaczenie, istotne jest natomiast mozaikowo ukształtowane
otoczenie, w którym sąsiadują ze sobą płaty różnorodnych siedlisk: różnych typów pól, łąk,
mokradeł, itp. Z tego powodu, mimo mniejszej zależności od obecności zbiorników wodnych
niż u kani czarnej, kania ruda spotykana jest u nas często w dolinach rzecznych oraz na
pojezierzach. W Niemczech ptak ten gniazduje równie często w typowym krajobrazie
rolniczym, z dala od większych wód. Jest gatunkiem preferującym skraj lasu, w większych
kompleksach leśnych zasiedla jedynie obrzeża lub otoczenie większych polan śródleśnych.
Status ekologiczny
Miejscami nieliczny (na zachodzie), zwykle bardzo nieliczny ptak lęgowy; przelot
obserwowany jest w całym kraju, ale słabo zauważalny.
Potencjalne zagrożenia
Gatunkowi zagraża w Polsce:
124
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA


utrata siedlisk gniazdowania i siedlisk żerowania w wyniku rozwoju turystyki i
rekreacji w pobliżu zbiorników wodnych;

utrata siedlisk gniazdowania i siedlisk żerowania w wyniku zmian reżimu
hydrologicznego rzek, zmieniających częstość i długość zalewów w dolinach
rzecznych;

utrata siedlisk gniazdowania w wyniku wyrębu starodrzewu na obszarach leśnych w
sąsiedztwie zbiorników wodnych;

utrata siedlisk gniazdowania w wyniku usuwania starodrzewu z międzywala dolin
rzecznych;

utrata siedlisk żerowania w wyniku intensyfikacji rolnictwa i związanej z nią
likwidacji różnorodności otwartego krajobrazu (likwidacja zabagnień i oczek
wodnych, usuwanie zadrzewień, tworzenie rozległych monokultur);

utrata siedlisk żerowania w wyniku zabudowy hydrotechnicznej dolin rzek,
powodującej obniżenie różnorodności siedlisk w dolinach rzecznych;

utrata siedlisk żerowania w wyniku zmiany ekstensywnie użytkowanych łąk i
pastwisk w intensywnie użytkowane uprawy;

drapieżnictwo, a zwłaszcza rabowanie lęgów przez kruka i wronę siwą;

kolizje z napowietrznymi liniami energetycznymi, a także kolizje z elektrowniami
wiatrowymi, zwłaszcza ustawianymi w dolinach rzecznych i miejscach koncentracji
ptaków;

bezpośrednie zatrucie osobników powodowane przez chemiczne zanieczyszczenie
środowiska, a zwłaszcza niekontrolowane zrzuty substancji chemicznych do wód oraz
zjadanie padliny zawierającej śrut ołowiany.
Propozycje działań ochronnych
Należy:

poważnie ograniczyć plany zabudowy hydrotechnicznej dolin rzecznych i plany
przekształceń reżimu hydrologicznego rzek;

w
uzasadnionych
przyrodniczo
przypadkach
wprowadzić
korektę
instrukcji
gospodarowania wodą na zbiornikach już istniejących, tak by w dolinie rzeki poniżej
piętrzenia utrzymane zostały okresowe zalewy wiosenne;

użytkować doliny rzeczne zgodnie z dotychczasową ewidencją gruntów;

zachować i odtwarzać lasy nad brzegami zbiorników i cieków wodnych, zwłaszcza
zalewowe;
125
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA


nie usuwać lasów i zadrzewień nadrzecznych z międzywala (należy kształtować ich
formę przestrzenną, tak by umożliwiała ona przejście wielkiej wody i lodu);

popierać ekstensywne rolnictwo związane z utrzymaniem zróżnicowanego krajobrazu
rolniczego;

ograniczyć wędkowanie i biwakowanie na wyznaczonych odcinkach brzegów rzek i
jezior (w pobliżu miejsc lęgowych kani) w okresie od początku kwietnia do końca
lipca;

utworzyć strefy ochronne na zbiornikach wodnych (jeziora, większe rzeki) w pobliżu
miejsc gniazdowania kani, z zakazem używania sprzętu wodnego (jachty, kajaki,
łodzie motorowe, itp.) w okresie od początku kwietnia do końca lipca;
4.1.5. Oddziaływanie na wodę
Kształtowanie i ochrona właściwych stosunków wodnych na terenie nadleśnictwa
przeprowadza się głównie poprzez ustanowienie lasów wodochronnych.
Lasy wodochronne w głównej mierze mają za zadanie utrzymanie i zwiększanie
zdolności retencyjnej gleb leśnych, oczyszczanie wody, zasilanie zbiorników wód
podziemnych, ochronę cieków i zbiorników wód powierzchniowych przed zanieczyszczaniem
i zamulaniem oraz pełnienie funkcji regulatora powierzchniowego i glebowego spływu wody.
Są też regulatorem wilgotności gleb terenów przyległych i położonych w niższej części
zlewni oraz wilgotności powietrza i użytecznego obiegu wody w przyrodzie.
W nadleśnictwie Czarna Białostocka utworzono 2209,05 ha lasów wodochronnych
(588,00 ha - obręb Czarna Białostocka, 635,34 ha - obręb Kumiałka, 985,71 ha - obręb Złota
Wieś).
W lasach wodochronnych stosuje się zasady zagospodarowania zapewniające stałą
obecność szaty leśnej, a więc rębnie częściowe, gniazdowe, stopniowe lub przerębowe.
Rębnia zupełna może być tu stosowana tylko przy minimalnej szerokości i
powierzchni zrębów z maksymalnie wydłużonym nawrotem cięć. W celu zwiększenia
wodochronnej funkcji lasów należy przy zalesianiu gruntów porolnych preferować zalesianie
w górnych częściach zlewni, na obszarach zasilania wód podziemnych i w strefach
przybrzeżnych wód powierzchniowych. Rygory wodochronne w lasach powinny być
najwyższe w strefie bezpośrednio przyległej do źródeł i ujęć wody, w lasach łęgowych, na
torfach i na siedliskach bagiennych, wzdłuż linii brzegowej cieków i zbiorników wodnych
oraz w strefach wododziałowych, gdzie obowiązuje zakaz stosowania środków chemicznych
(z wyjątkiem przypadków, gdy zagrożone jest istnienie lasu). W takich sytuacjach użycie
126
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

nadzwyczajnych środków zaradczych powinno być uzgodnione z właściwą dyrekcją
gospodarki wodnej. Wzdłuż rzek, potoków, kanałów, jezior i innych zbiorników wodnych
lasy wodochronne wyodrębniane są w zależności od ich położenia i charakteru, przy
uwzględnieniu, że w górach obejmują lasy położone między brzegami wód i najbliższymi
liniami naturalnymi w terenie, a na nizinach - lasy położone na terenach zalewowych podczas
średniej wysokości wody, wokół zbiorników wodnych oraz położone między brzegiem
danego zbiornika a najbliższą linią naturalną okalającą zbiornik.
Plan bezpośrednio nie zawiera zapisów i nie planuje działań w odniesieniu do
ekosystemów wodnych. Negatywny wpływ na te siedliska mógłby wystąpić w przypadku,
gdyby zrealizowane na terenach leśnych zabiegi gospodarcze mogły spowodować
zniekształcenie typu siedliska (np. spowodować wzrost trofii jeziora, lub spowodować
miejscowe zanieczyszczenie).
W programie ochrony przyrody zamieszczono zapisy o konieczności ochrony
warunków wodnych polegające na:
 zaniechaniu
oczyszczania rowów
melioracyjnych
celem
przywrócenia
właściwych warunków wodnych,
 niedopuszczeniu do powstawania nowych urządzeń melioracyjnych,
 budowę nowych obiektów małej retencji,
 niezalesianie bagien i torfowisk,
 pozostawianie, zgodnie z zasadami ZHL, nieużytkowanych drzewostanów
w otoczeniu cieków wodnych, jezior itp.
Zalecenia te pozwolą zachować warunki wodne obszaru we właściwym stanie. Jeżeli
dodatkowo, w dalszym ciągu realizowany będzie projekt małej retencji, oraz nie będzie
powstrzymywana działalność bobrów, to należy się spodziewać, że ustalenia Planu nie
wpłyną negatywnie na wodę.
4.1.6. Oddziaływanie na powietrze
Wpływ wykonywania prac wskazanych w planie urządzania lasu nie ma znaczącego
oddziaływania na powietrze. Można więc uznać je za neutralne. Prace zrębowe jak
i pielęgnacyjne w różnym, na ogół niewielkim stopniu, w zależności od użytej technologii
powodują uwalnianie spalin do atmosfery. Są to zabiegi wykonywane miejscowo, z użyciem
niewielkiej liczby ciężkiego sprzętu, głównie przy pomocy pilarek, kos spalinowych,
ciągników rolniczych lub leśnych. Operowanie tego typu sprzętem nie powinno wpłynąć
negatywnie na stan powietrza.
127
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Lasy są naturalnym filtrem, który osłania glebę i wodę gruntową przed szkodliwymi
związkami emitowanymi przez fabryki. Gospodarka leśna prowadzona wg wskazówek planu
urządzania lasu powoduje powiększenia zasobów leśnych, przez co zwiększa się odporność
na zanieczyszczenia.
Zabiegi gospodarcze zapisane w Planie nie wpływają na pogorszenie stanu powietrza
atmosferycznego.
4.1.7. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi
Podczas prac zrębowych oprócz uszkodzeń odnowienia, pozostałych drzew, mamy do
czynienia z ingerencją w środowisko glebowe. Wyróżnić możemy następujące grupy szkód,
związanych głównie ze zrywką: pożary od iskier, zdzieranie pokrywy dna lasu, ubijanie
gleby, zanieczyszczenie gleby wyciekającymi olejami i smarami.
Działania gospodarcze wykonywane na podstawie Planu mogą miejscowo wpłynąć
nieznacznie negatywnie na powierzchnię ziemi, a zwłaszcza pokrywę glebową. Dotyczy to
głównie efektów stosowania maszyn leśnych (ciągniki, LKT) podczas prac związanych z
pozyskaniem drewna w ramach użytkowania rębnego i przedrębnego oraz w trakcie
przygotowania gleby pod odnowienie. Aby ograniczyć ten wpływ w programie ochrony
przyrody zamieszczono wskazanie aby w możliwie największym zakresie wykonywać prace
w okresie zimowym (pokrywa śnieżna, mróz) oraz stosować sieć szlaków zrywkowych.
Należy jednak pamiętać, ze prace związane z planowaną gospodarką leśną mają
również pozytywny wpływ na środowisko glebowe poprzez naruszenie oraz spulchnianie
gleby. Szczególnie ważny przy naturalnym odnawianiu drzewostanów.
4.1.8. Oddziaływanie na krajobraz
Gospodarka leśna nie wpływa znacząco negatywnie na krajobraz, a w pewnych
przypadkach ten wpływ może być korzystny. Zabiegi zaprojektowane w Planie, które
kształtują krajobraz leśny to rębnie. W przypadku projektowania rębni zupełnej zaleca się,
aby od przestrzeni otwartej pozostawiać pasy lasu nieużytkowane rębnie, lub użytkowane w
sposób stopniowy tak aby jak najdłużej zachować nienaruszoną strukturę krajobrazu.
W programie ochrony przyrody zamieszczono wytyczne dotyczące kształtowania stref
ekotonowych oraz granicy polno-leśnej. Zalecenia te mają za zadanie wzbogacanie struktury
krajobrazu oraz niedopuszczenie do jej uproszczenia.
Wewnątrz kompleksów leśnych zaprojektowane rębnie mogą w niektórych
przypadkach wpłynąć pozytywnie na subiektywne odczucia estetyczne. Realizacja zabiegów
128
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

rębnych wpływa na zróżnicowanie struktury wiekowo-przestrzennej lasu. Sąsiadujące obok
siebie płaty lasów w różnym wieku sprzyjają lokalnemu zróżnicowaniu warunków
mikroklimatycznych co sprzyja wypoczynkowi turystycznemu.
4.1.9. Oddziaływanie na klimat
Obecnie trwale zrównoważoną gospodarkę leśną prowadzi się według planu
urządzenia lasu lub uproszczonego planu urządzenia lasu, z uwzględnieniem w szczególności
następujących celów:
1. zachowania lasów ze względu na ich korzystne oddziaływanie na klimat, powietrze,
wodę, glebę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą,
2. ochrony lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej
przyrody lub lasów szczególnie cennych,
3. ochrony gleb i terenów szczególnie narażonych na zniszczenie lub uszkodzenie,
4. ochrony wód powierzchniowych i głębinowych,
5. produkcji drewna oraz surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu.
Rośliny w procesie fotosyntezy pobierają dwutlenek węgla, a oddają tlen. Lasy są
wielkimi fabrykami tlenu. Zwiększenie zasobów leśnych w znaczącym stopniu przyczynia się
do zwiększenia ilości związanego dwutlenku węgla, co w obecnych czasach jest bardzo
ważne i przynosi nam wymierne korzyści.
4.1.10. Oddziaływanie na zasoby naturalne
Jeden
ze
sposobów
klasyfikacji
dzieli
zasoby
naturalne
na
odnawialne
i nieodnawialne. Planowa gospodarka leśna prowadzi do wzrostu zasobów drzewnych, a więc
ma zasadniczy pozytywny długoterminowy wpływ na zasoby naturalne. Zestawienie
dotyczące charakterystyki zasobów przedstawia tabela 39.
Tabela 39. Zestawienie danych historycznych dotyczących charakterystyki zasobów
drzewnych w latach 1952-2006 w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
Wyszczególnienie
1
Pow. ogólna
Pow. leśna bez zw. z
gosp. leśną
Pow. lasów
ochronnych
Uszczególnieni
e
informacji
Nadleśnictwo Czarna Białostocka
Stan na:
1952
1960-1963 1971-1973
1986
1996
2006
Prognoza na
01.01.2016
2
3
4
5
6
7
8
9
ha
21362,80
21173,99
21607,31
23979,88
25598,01
25997,65
25997,65
ha
19929,88
19922,69
20392,97
22688,45
24088,41
24788,96
ha
-
3180,77
3836,74
4294,26
4567,71
3958,15
129
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

1
Pow. leśna
rezerwatów
Zapas na
pow. leśnej
Przec. zapas na
pow. leśnej
Przeciętny wiek
Etat użytkowania
rębnego [ha]
Etat użytkowania
rębnego [m3 netto]
Wielkość użytkow.
przedr. [m3 netto]
Wielkość odn. i zal.
otwartych [ha]
Wielkość odn. i zal.
pod osłoną [ha]
2
3
4
5
6
7
8
ha
-
-
13,98
534,57
628,17
908,22
m3
2063846
2698122
3283739
4493468
5818559
6559126
m3/ha
104
135
161
198
242
281
lat
48
53
53
51
55
62
plan
wykon.
plan
wykon.
plan
wykon.
plan
wykon.
plan
wykon.
163,91
204,90
270770
403510
83039
73569
2183,37
2588,54
2266,22
-
168,65
190,68
260190
305620
92912
151177
2280,61
2783,74
11,60
-
162,85
x
123539
x
316094
x
2005,48
x
70,80
x
170,68
126,89
189460
128350
263570
328309
983,63
1186,23
318,37
205,54
337,13
322,41
232900
206351
524085
653853
837,42
1086,26
547,85
515,60
171,87
9
7011336
431870
631040
461,61
1124,89
Tabela 40. Udział powierzchniowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku i
powierzchni niezalesionej wg III i IV rewizji urządzania lasu w Nadleśnictwie Czarna
Białostocka
klasa wieku
1
płazowiny
halizny i zręby
w produkcji ub.
pozostałe
Ia
Ib
IIa
IIb
IIIa
IIIb
IVa
IVb
Va
Vb
VI
VII
VIII i st
KO
KDO
Razem
Stan na 1.I.1996
ha
%
2
102,81
56,58
68,34
16,00
1024,74
1674,23
2918,62
3758,95
2007,75
2203,28
3105,09
1943,55
1665,81
1240,75
1237,53
223,28
109,91
687,37
43,82
24088,41
Nadleśnictwo Czarna Białostocka
Stan na 1.I.2006
ha
%
3
4
0,43
0,23
0,28
0,07
4,25
6,95
12,12
15,60
8,33
9,15
12,89
8,07
6,92
5,15
5,14
0,93
0,46
2,85
0,18
100
4,52
12,37
24,92
71,58
980,27
1244,25
1674,40
2995,96
3720,15
2014,52
2123,85
2933,61
1856,44
1419,82
1686,42
340,37
165,45
1504,05
16,01
24788,96
130
5
Wzrost/Spadek
ha
%
6
0,02
0,05
0,10
0,29
3,95
5,02
6,75
12,09
15,01
8,13
8,57
11,83
7,49
5,73
6,80
1,37
0,67
6,07
0,06
100
-98,29
-44,21
-43,42
55,58
-44,47
-429,98
-1244,22
-762,99
1712,4
-188,76
-981,24
990,06
190,63
179,07
448,89
117,09
55,54
816,68
-27,81
700,55
7
-0,41
-0,18
-0,18
0,22
-0,3
-1,93
-5,37
-3,51
6,68
-1,02
-4,32
3,76
0,57
0,58
1,66
0,44
0,21
3,22
-0,12
0
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 30. Zmiany powierzchni drzewostanów i gruntów niezalesionych między III i IV
rewizją urządzania lasu w Nadleśnictwie Czarna Białostocka.
ha
4000
3500
3000
2500
III rewizja
IV rewizja
2000
1500
1000
4.1.11.
KDO
KO
VIII i st
VII
VI
Vb
Va
IVb
IVa
IIIb
IIIa
IIb
IIa
Ib
Ia
pozostałe
halizny i zręby
płazowiny
0
w produkcji ub.
500
Oddziaływanie na dobra kultury materialnej
Dobra kultury materialnej na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka, ze względu na
ich lokalizację, można podzielić na 2 grupy:
-
formy znajdujące się bezpośrednio na gruntach Lasów Państwowych,
-
formy zlokalizowane w zasięgu administracyjnym Nadleśnictwa.
Na podstawie danych uzyskanych w trakcie prac taksacyjnych oraz informacji
zaczerpniętych z zasobów administracji leśnej, można stwierdzić iż dobra kultury materialnej
zaliczone do pierwszej kategorii (opisane jako miejsca pamięci narodowej), wystąpiły
w następujących formach:

groby, mogiły i krzyże,

pomniki.
. Ich kondycja bezpośrednio może być zależna od zaplanowanych czynności
gospodarczych w drzewostanach i relacje te zostaną poniżej opisane.
Groby, mogiły i krzyże
Na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka zarejestrowano 9 tego rodzaju form. Są
to obiekty pochodzące z XIX i XX wieku, związane głównie z wydarzeniami I i II wojny
światowej oraz Powstaniem Styczniowym. Lokalizację i opis w/w dóbr kultury można
131
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

znaleźć w Programie ochrony przyrody. Planowane zabiegi (głównie TP) w wyłączeniach, w
których obiekty występują, nie powinny mieć negatywnego wpływu na ich stan. W przypadku
zabiegów wiążących się z pozyskiwaniem masy należy jednak zwracać uwagę na kierunek
obalania podczas ścinki drzew. Ostrożność wymagana jest również podczas zrywki oraz
przygotowania powierzchni do odnowienia - zwłaszcza w przypadku stosowania ciężkiego
sprzętu mechanicznego. Przed przystąpieniem do realizacji zabiegu ważne jest więc dobre
oznaczenie obiektu lub jego ogrodzenie. Pozwala to uniknąć sytuacji mechanicznego
uszkodzenie bryły mogiły lub krzyża.
Pomniki
W Nadleśnictwie Czarna Białostocka do tej grupy można zaliczyć 2 obiekty. Są to
2 pomniki upamiętniające ofiary II Wojny Światowej, które wykonane z trwałych materiałów.
Występują one zarówno na powierzchniach leśnych gdzie planuje się zabiegi gospodarcze,
oraz na gruntach nieleśnych, gdzie takie czynności planowane nie są. W przypadku pierwszej
kategorii przewidywane zabiegi nie powinny powodować negatywnych skutków. Podobnie
jak w sytuacji poprzedniej grupy obiektów, tutaj również jedynym zagrożeniem może być
możliwość mechanicznego uszkodzenia - należy więc położyć nacisk na ostrożność w trakcie
prac związanych z zaangażowaniem ciężkiego sprzętu.
Tabela 41. Przewidywany wpływ planowanych czynności gospodarczych na miejsca
o szczególnych walorach kulturowych
Leśnictwo
Oddziały,
poddziały
Zabytek
Przewidywane
zabiegi w
wyłączeniach
Przewidywane
oddziaływanie
na zabytek
OBRĘB CZARNA BIAŁOSTOCKA
Wilcza Jama
Mogiłka Powstańców z 1863 r.
161c
TP
brak
Ośrodek
Biały drewniany krzyż upamiętniający
Powstanie Styczniowe
95b
TP
0
CP
0
OBRĘB KUMIAŁKA
Sidra
Kurhany + pomnik ku pamięci ofiar
pomordowanych w czasie II Wojny
Światowej
301a
Sławno
Mogiła oficerów rosyjskich z I Wojny
Światowej (1914r)
51a
TP
0
Gliniszcze
Mogiła
429g
Tw
0
132
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Leśnictwo
Zabytek
Oddziały,
poddziały
Przewidywane
zabiegi w
wyłączeniach
Przewidywane
oddziaływanie
na zabytek
Gliniszcze
Mogiła
442a
TP
0
Bogusze
Pomnik poświęcony ofiarom II Wojny
Światowej
183b
TP
0
OBRĘB ZŁOTA WIEŚ
Budzisk
Mogiłka upamiętniajaca miejsce
stacjonowania powstańców z Powstania
Styczniowego
60a
TP
0
Budzisk
Fundamenty po spalonej gajówce z
okresu II Wojny Światowej
69g
brak
brak
Buksztel
Krzyż dębowy z tablicą pamiatkową z
okresu Powstania Styczniowego
61b
TP
0
Buksztel
Grób nieznanego żołnierza z okresu II
Wojny Światowej
120g
TP
0
Buksztel
Grób z 1920 roku
117b
Rębnia III
-
Symbole wpływu planowanych czynności gospodarczych na dobra kulturowe:
+ (plus) - wpływ dodatni, pozytywny,
0 (zero) - wpływ obojętny,
- (minus) - wpływ ujemny, negatywny,
brak - brak czynności w planie, która mogłaby mieć jakiś wpływ.
4.2. Przewidywane oddziaływanie planu na obszar Natura 2000
Art. 55.2 ustawy OOŚ stwierdza, że „projekt dokumentu, o którym mowa w art. 46 lub
47, nie może zostać przyjęty, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, jeżeli ze strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko wynika, że może on znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000”.
Znaczące oddziaływanie na obszar zostało zdefiniowane w Art. 3 ust. 17 Ustawy OOŚ
i oznacza: „Oddziaływanie na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności
działania mogące:
a) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla
których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub
b) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura
2000, lub
133
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

c) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi
obszarami”.
Oznacza to, że Plan musi zostać szczegółowo przeanalizowany pod kątem
przewidywanego wpływu jego realizacji na te gatunki i ich siedliska, dla których ochrony
został wyznaczony Obszar Natura 2000.
Na terenie objętym Planem znajdują się obszary siedliskowe: „Ostoja Knyszyńska”,
„Dolina Biebrzy” oraz obszary ptasie: „Puszcza Knyszyńska”, i „Ostoja Biebrzańska”.
4.2.1. Przewidywane oddziaływanie planu na siedliska przyrodnicze
Siedlisko przyrodnicze to „obszar lądowy lub wodny, naturalny, półnaturalny
lub antropogeniczny, wyodrębniony w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne”.
Aktem prawa europejskiego w zakresie ochrony siedlisk jest Dyrektywa Rady EWG
w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej flory i fauny (Council Directive
92/43/EEC), tzw.: Dyrektywa Siedliskowa. Krajowe prawodawstwo (Ustawa o ochronie
przyrody) określa typy siedlisk przyrodniczych dla których ochrony tworzy się obszary
Natura 2000. Podczas powszechnej inwentaryzacji zasobów przyrodniczych w Lasach
Państwowych, obejmującej siedliska przyrodnicze oraz siedliska dzikiej fauny i flory,
na gruntach Nadleśnictwa Czarna Białostocka zidentyfikowano 4 leśne i 8 nieleśnych siedlisk
przyrodniczych. Sposób zagospodarowania przyjęty dla poszczególnych typów siedlisk
przyrodniczych przedstawiają tabele i diagramy.
Tabela 42. Rodzaje planowanych cięć w drzewostanach z siedliskami przyrodniczymi
Natura 2000 - siedliska leśne
Pielęgnowanie
drzewostanów
1
Liczba wydzieleń
Nazwa i kod przedmiotu
ochrony
Zabiegi gospodarcze
2
3
rodzaj rębni
ha
Uwagi, wnioski do
prognozy
I
II
III
IV
V
4
5
6
7
8
9
Ostoja Knyszyńska PLH 200006
9170 - Grąd
subkontynentalny
(Tilio-Carpinetum)
91D0 – Brzezina bagienna
(Vaccinio uliginosiBetuletum)
50
362
13
2,42
1,42
1389,05
212,01
42,98
Negatywne
oddziaływanie
rębni I, pozostałe
zabiegi bez wpływu
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
9,72
134
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

91D0-2
Bór sosnowy bagienny
(Vaccinio uliginosiPinetum)
91D0-5
Borealna świerczyna
bagienna
(Sphagno girgensohniiPiceetum)
91D0-6
Sosnowo-brzozowy
bagienny
(Thelypteri-Betuletum)
91E0 - Łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i
jesionowe (Salicetum
albo-Fragilis, FraxinoAlnetum, olsy
źródliskowe)
91F0 – Dębowowiązowo-jesionowe lasy
łęgowe
(Ficario-Ulmetum)
Pielęgnowanie
drzewostanów
1
Liczba wydzieleń
Nazwa i kod przedmiotu
ochrony
Zabiegi gospodarcze
2
3
rodzaj rębni
ha
Uwagi, wnioski do
prognozy
I
II
III
IV
V
4
5
6
7
8
5
10
7,21
12,07
62
60
7,15
3,27
0,62
Negatywne
oddziaływanie
rębni I, pozostałe
zabiegi bez wpływu
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
39,59
19,15
3,94
23,37
106,54
Negatywne
oddziaływanie
rębni I, pozostałe
zabiegi bez wpływu
11,29
0,89
13,79
50,37
2,72
Negatywne
oddziaływanie
rębni I, pozostałe
zabiegi bez wpływu
184,53
39
107
6,78
19,46
78
126
149,31
118,56
7
21
8,14
9
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
140,25
Puszcza Knyszyńska PLB 200003
9170 - Grąd
subkontynentalny
(Tilio-Carpinetum)
19
140
2,08
7
4,86
91D0-2
Bór sosnowy bagienny
(Vaccinio uliginosiPinetum)
7
8,19
91D0-6
Sosnowo-brzozowy
bagienny
(Thelypteri-Betuletum)
59
60
Negatywne
oddziaływanie
rębni I, pozostałe
zabiegi bez wpływu
29,23
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
7,15
3,27
8,14
146,03
121,75
6
16
93,19
569,54
91D0 – Brzezina bagienna
(Vaccinio uliginosiBetuletum)
91D0-5
Borealna świerczyna
bagienna
(Sphagno girgensohniiPiceetum)
1,42
0,62
13,94
135
5,48
Negatywne
oddziaływanie
rębni I, pozostałe
zabiegi bez wpływu
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

91E0 - Łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i
jesionowe (Salicetum
albo-Fragilis, FraxinoAlnetum, olsy
źródliskowe)
91F0 – Dębowowiązowo-jesionowe lasy
łęgowe
(Ficario-Ulmetum)
Pielęgnowanie
drzewostanów
1
Liczba wydzieleń
Nazwa i kod przedmiotu
ochrony
Zabiegi gospodarcze
2
3
74
108
ha
Uwagi, wnioski do
prognozy
I
II
III
IV
V
4
5
6
7
8
9
34,50
19,15
3,94
23,37
106,54
Negatywne
oddziaływanie
rębni I, pozostałe
zabiegi bez wpływu
8,46
0,89
7,39
35,48
2,72
Negatywne
oddziaływanie
rębni I, pozostałe
zabiegi bez wpływu
163,23
23
40
rodzaj rębni
74,14
Obszar nadleśnictwa poza ostojami
9170 - Grąd
subkontynentalny (TilioCarpinetum)
1
10,08
37
142,27
91D0 – Brzezina bagienna
(Vaccinio uliginosiBetuletum)
2
0,41
91D0-2
Bór sosnowy bagienny
(Vaccinio uliginosiPinetum)
7
1,02
91D0-6
Sosnowo-brzozowy
bagienny
(Thelypteri-Betuletum)
6
1,03
91F0 - Łęgowe lasy
dębowo-wiązowojesionowe (FicarioUlmetum)
91E0 - Łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i
jesionowe (Salicetum
albo-Fragilis, FraxinoAlnetum, olsy
źródliskowe)
1
9
24
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
Negatywne
oddziaływanie
rębni I, pozostałe
zabiegi bez wpływu
0,75
7,58
Brak działań
mogących wpłynąć
znacząco
negatywnie na
siedlisko
72,10
*Pielęgnowanie drzewostanów - planowane zabiegi: CW, CP, TW, TP
136
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 43. Rodzaje planowanych zabiegów w nieleśnych siedliskach przyrodniczych na
terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka
Liczba
Nazwa i kod przedmiotu Ogólna
wydzieleń
Zabiegi
Lp. ochrony oraz symbol
liczba
z
gospodarcze
znaczenia wg SDF
wydzieleń
zabiegami
1
2
3
4
5
Oddziaływanie
Rodzaj
Wpływ
oddziaływania oddziaływania
6
Uzasadnienie
do oceny
oddziaływania
7
8
Ostoja Knyszyńska PLH 200006
6230-górskie i niżowe
murawy biżniaczkowe
1
(Nardion- płaty bogate
florystycznie)
1
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
1
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
6510- niżowe i górskie
świeże łąki użytkowane
3
ekstensywnie
(Arrhenatherion elatioris)
10
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
7110- torfowiska wysokie
4 z roślinnością torfotwórczą
(żywe)
1
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
7120- torfowiska wysokie
zdegradowane, lecz zdolne
5
do naturalnej i
stymulowanej regeneracji
2
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
7140- torfowiska
przejściowe i trzęsawiska
6
(przeważnie z roślinnością
z Scheuchzerio-Caricetea)
20
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
2
6410-zmiennowilgotne
łąki trzęślicowe (Molinion)
Puszcza Knyszyńska PLB 200003
6230-górskie i niżowe
murawy biżniaczkowe
1
(Nardion- płaty bogate
florystycznie)
1
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
6510 - Świeże łąki
2 użytkowane ekstensywnie
(Arrhenatherion elatioris)
59
3
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
7140 - Torfowiska
przejściowe i trzęsawiska
9
3
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
3
Nie dotyczy
Dolina Biebrzy PLH 200008, Ostoja Biebrzańska PLB 200006
137
-
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Liczba
Nazwa i kod przedmiotu Ogólna
wydzieleń
Zabiegi
Lp. ochrony oraz symbol
liczba
z
gospodarcze
znaczenia wg SDF
wydzieleń
zabiegami
1
2
3
4
1
6230-górskie i niżowe
murawy biżniaczkowe
(Nardion- płaty bogate
florystycznie)
1
-
1
-
6510- niżowe i górskie
świeże łąki użytkowane
2
ekstensywnie
(Arrhenatherion elatioris))
5
Oddziaływanie
Rodzaj
Wpływ
oddziaływania oddziaływania
6
Uzasadnienie
do oceny
oddziaływania
7
8
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
Obszar nadleśnictwa poza ostojami
4030 - Suche wrzosowiska
(Calluno-Genistion,
1
Pohlio-Callunion,
Calluno-Arctostaphylion)
2
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
2
6230-górskie i niżowe
murawy biżniaczkowe
(Nardion- płaty bogate
florystycznie)
1
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
3
6410-zmiennowilgotne
łąki trzęślicowe (Molinion)
1
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
6510 - Świeże łąki
4 użytkowane ekstensywnie
(Arrhenatherion elatioris)
12
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
7140 - Torfowiska
przejściowe i trzęsawiska
14
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
7230- Górskie i nizinne
torfowiska zasadowe o
6
charakterze młak,
turzycowisk i mechowisk
3
-
Brak
wskazówek Nie dotyczy
gospodarczych
Nie dotyczy
-
5
Z uwagi na fakt że obszary „naturowe” OSO Puszczy Knyszyńskiej i SOO Ostoi
Knyszyńskiej w znacznym stopniu pokrywają się ze sobą analizowana powierzchnia
planowanych zabiegów gospodarczych w tabelach 42 i 43 jest większa od przedstawianej
poniżej.
138
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Grądy - 9170
Na ogólną powierzchnię 3822,01 ha grądów, 7,0% ich powierzchni zaprojektowane
zostało do rębni, głównie rębni III (gniazdowej). 40,1% powierzchni grądów będzie objęta
zabiegami pielęgnacyjnymi, a na pozostałej części nie są planowane zabiegi do końca
obowiązywania planu. Proporcje te są różne w zależności od stanu siedliska.
Grądy są na terenie nadleśnictwa siedliskiem dość mocno zniekształconym. Nie
przewiduje się, aby rodzaj i ilość zaplanowanych zabiegów wpłynęła negatywnie na stan,
powierzchnię i szanse zachowania siedliska. Właściwie prowadzone zabiegi gospodarcze
mogą poprawić stan tych siedlisk.
Ryc. 31. Udział powierzchni grądów - 9170 wg kategorii ochrony i rodzaju zabiegów
100%
90%
80%
70%
CW,CP,TW, TP
60%
Rb V
50%
RbIV
Rb III
40%
Rb II
30%
Rb I
20%
10%
0%
Ostoja Knyszyńska Puszcza Knyszyńska
Nadleśnictwo
pozostałe
Bory i lasy bagienne 91D0
Zajmują na obszarze nadleśnictwa łącznie 976,01 ha. Zabiegami pielęgnacyjnymi
(CW,CP,TW,TP) będzie objęte 17,2% powierzchni siedliska.
139
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 32. Udział powierzchni borów i lasów bagiennych – 91DO wg kategorii ochrony i
rodzaju zabiegów
100%
90%
80%
70%
CW,CP,TW, TP
60%
Rb V
50%
RbIV
40%
Rb III
Rb II
30%
Rb I
20%
10%
0%
Ostoja Knyszyńska Puszcza Knyszyńska
Nadleśnictwo
pozostałe
Rębniami, głównie rębnią V, objęto 18,7% powierzchni borów i lasów bagiennych.
Na powierzchni 7,15 ha siedliska zaplanowano Rb I. Są to fragmenty siedlisk bagiennych na
działkach zrębowych. W miejscach występowania tego siedliska należy zrezygnować z rebni.
W rębni III nie należy zakładać gniazd na omawianym siedlisku.
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe - 91E0
Ogólna powierzchnia łęgów w nadleśnictwie wynosi 620,01 ha, z czego większość
znajduje się w stanie B. Użytkowanie rębne w łęgach zaplanowano na 31,1% powierzchni
natomiast zabiegi pielęgnacje na 41,4%.
Użytkowanie rębne, zgodnie z ZHL prowadzone będzie zasadniczo Rb I ze względu
na konieczność odnawiania głównie olszą czarną (występująca choroba jesionów nie pozwala
na efektywne wprowadzanie tego gatunku). Rębnia ta bywa czasem określana jako
niekorzystna dla łęgów, choć w niektórych sytuacjach może poprawiać przejściowo stan
siedliska.
Nie przewiduje się, aby w efekcie realizacji zapisanych w Planie działań
gospodarczych nastąpiło znaczące pogorszenie stanu siedlisk 91E0.
140
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 33. Udział powierzchni łęgów - 91E0 wg kategorii ochrony i rodzaju zabiegów.
100%
90%
80%
70%
CW,CP,TW, TP
60%
Rb V
50%
RbIV
Rb III
40%
Rb II
30%
Rb I
20%
10%
0%
Ostoja Knyszyńska Puszcza Knyszyńska
Nadleśnictwo
pozostałe
Lasy łęgowe dębowo-wiązowo-jesionowe - 91F0
Ogólna powierzchnia lasów łęgowych w nadleśnictwie wynosi 314,58 ha. Na 25,4%
powierzchni siedliska zaplanowano użytkowanie rębne, z czego najwięcej drzewostanów
będzie realizowane rębnią IV z dlugim okresem użutkowania. Pielęgnację zaprojektowano na
blisko 47,0% powierzchni siedliska.
Nie przewiduje się, aby rodzaj i ilość zaplanowanych zabiegów wpłynęła negatywnie
na stan, powierzchnię i szanse zachowania siedliska.
141
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 34. Udział powierzchni lasów dębowo-wiązowo-jesionowych – 91F0 wg kategorii
ochrony i rodzaju zabiegów.
100%
90%
80%
70%
CW,CP,TW, TP
60%
Rb V
50%
RbIV
Rb III
40%
Rb II
30%
Rb I
20%
10%
0%
Ostoja Knyszyńska Puszcza Knyszyńska
Nadleśnictwo
pozostałe
Tabela 44. Oddziaływanie planu na siedliska przyrodnicze.
Siedlisko
Analiza zaprojektowanych zabiegów
Prognoza oddziaływania
4030 - Suche wrzosowiska
(Calluno-Genistion, PohlioCallunion, CallunoArctostaphylion)
Brak zaplanowanych zabiegów
Nie dotyczy
6230-górskie i niżowe murawy
biżniaczkowe (Nardion- płaty
bogate florystycznie)
Brak zaplanowanych zabiegów
Nie dotyczy
6410-zmiennowilgotne łąki
trzęślicowe (Molinion)
Brak zaplanowanych zabiegów
Nie dotyczy
6510 - Świeże łąki użytkowane
ekstensywnie (Arrhenatherion
elatioris)
Brak zaplanowanych zabiegów
Nie dotyczy
7110- torfowiska wysokie z
roślinnością torfotwórczą (żywe)
Brak zaplanowanych zabiegów
Nie dotyczy
7120- torfowiska wysokie
zdegradowane, lecz zdolne do
naturalnej i stymulowanej
regeneracji
Brak zaplanowanych zabiegów
Nie dotyczy
142
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Siedlisko
Analiza zaprojektowanych zabiegów
Prognoza oddziaływania
7140 - Torfowiska przejściowe i
trzęsawiska
Brak zaplanowanych zabiegów
Nie dotyczy
7230- Górskie i nizinne torfowiska
zasadowe o charakterze młak,
turzycowisk i mechowisk
Brak zaplanowanych zabiegów
Nie dotyczy
9170 - Grąd subkontynentalny TilioCarpinetum
Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne
(CW, CP, TW, TP) na powierzchni
1531,32 ha. Na powierzchni 268,91 ha
zaplanowano rębnie: Rb I na pow
2,42 ha, Rb II na powierzchni 1,42 ha
Rb III na powierzchni 222,09 ha oraz
Rb IV na powierzchni 42,98 ha
91D0-1 Brzezina bagienna
91D0-2 Bór sosnowy bagienny
Vaccinio uliginosi-Pinetum
91D0-5 Świerczyna bagienna
Sphagno girgensohnii-Piceetum
91D0-6 Sosnowo-brzozowy las
bagienny
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe,
olszowe i jesionowe (Salicetum
albo-Fragilis, Fraxino-Alnetum)
Zaplanowane zabiegi nie
wpłyną znacząco na siedlisko.
Zaburzenia związane z
wykonywaniem zabiegów
gospodarczych mają charakter
obojętny/negatywny ale
krótkotrwały.
Zaplanowane zabiegi nie
wpłyną znacząco na siedlisko.
Zaburzenia związane z
Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne
wykonywaniem zabiegów
(CP, TP) na powierzchni 10,13 ha.
gospodarczych mają charakter
obojętny/negatywny ale średnio
i krótkotrwały.
Zaplanowane zabiegi nie
wpłyną znacząco na siedlisko.
Zaburzenia związane z
Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne
wykonywaniem zabiegów
(CP, TW, TP) na powierzchni 13,09 ha. gospodarczych mają charakter
Rębnię V na powierzchni 7,21 ha.
obojętny/negatywny ale średnio
i krótkotrwały. Siedlisko to
zajmuje najczęściej niewielkie
płaty w obrębie wydzielenia.
Zaplanowane zabiegi nie
wpłyną znacząco na siedlisko z
Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne
wyjątkiem rębni Ib, III oraz IV
(CW, CP, TW, TP) na powierzchni
które wpłyną negatywnie w
122,55 ha. Na powierzchni 7,15 ha
krótkotrwałym okresie na
zaplanowano rębnię Rb Ib, Rb III na
siedlisko. Siedlisko to zajmuje
powierzchni 3,27 ha, Rb IV na
najczęściej niewielkie płaty w
powierzchni 8,14 ha, Rb V na
obrębie wydzielenia lub pasa
powierzchni 149,31 ha.
zrębowego i tam należy
zrezygnowac z wykonywania
tych zabiegów.
Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne
(CW, CP, TW, TP ) na powierzchni
Zaplanowane zabiegi nie
21,97 ha. Na powierzchni 7,40 ha
wpłyną znacząco na siedlisko.
zaplanowano rębnie: Rb III na
Zaburzenia związane z
powierzchni 0,62 ha , Rb V na
wykonywaniem zabiegów
powierzchni 7,40 ha. Do odnowienia
gospodarczych mają charakter
lub pielęgnacji upraw przeznaczono
obojętny/negatywny ale
6,53 ha. Bez zabiegów pozostawiono
krótkotrwały.
47,30 ha
Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne
Zaplanowane zabiegi nie
(CW, CP, TW, TP) na powierzchni
wpłyną znacząco na siedlisko.
256,80 ha. Na powierzchni 192,59 ha
Zaburzenia związane z
zaplanowano rębnie: Rb I na pow
wykonywaniem zabiegów
39,59 ha, Rb II na powierzchni 19,15
gospodarczych mają charakter
ha, Rb III na powierzchni 3,94 ha i Rb
obojętny/negatywny ale
143
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Siedlisko
Analiza zaprojektowanych zabiegów
Prognoza oddziaływania
IV na powierzchni 23,37 ha, Rb V na
powierzchni 106,54 ha
krótkotrwały.
91F0 Łęgowe lasy dębowowiązowo-jesionowe FicarioUlmetum
Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne
(CW, CP, TW, TP) na powierzchni
147,83 ha. Rębnie zaplanowano na
powierzchni 79,81 ha, w tym: Rb I na
powierzchni 12,04 ha, Rb II na
powierzchni 0,89 ha, Rb III na
powierzchni 13,79 ha, Rb IV na
powierzchni 50,37 ha oraz Rb V na
2,72 ha
Zaplanowane zabiegi nie
wpłyną znacząco na siedlisko
Analiza zaproponowanych GTD i składów upraw w porównaniu do
4.2.2.
naturalnego składu gatunkowego siedlisk leśnych
Tabela 45. Zestawienie porównawcze zaplanowanych GTD, składów upraw w odniesieniu
do typów siedlisk przyrodniczych oraz naturalnych składów drzewostanów
(wg J.M. Matuszkiewicza 2007)
Typ
siedliska
TSL
Naturalny skład
gatunkowy
(% pokrycia)
Gb(a2) 20-60; Db 1060, Lp (a1+a2) 10-60;
Św 20-60; Kl 5-20,
So 0-5, Brz 0-5, Os 010
Gb 20-70; Lp 10-60;
Db 5-40; Kl 5-50; Św
10-40; Js 0-20; Brz 05; Os 0-5
GTD
Ustalony skład
odnowienia
Db-Św-So
So 40%; Św 30%
Db 20%; Md i
inne 10%
So-Db-Św
Św 50%; Db
20%; So 20%;
inne 10%;
Przyrodniczy
typ lasu
So-Gb-Db
Lp-Gb-Db
Św-Db
9170
91D0-2
91D0-5
91D0-6
LMśw
Lśw
Lw
Bb
BMb
LMb
Gb 20-60; Lp 20-70;
Db 5-30; Kl 5-40; Sw
5-30; Js 5-50; Os 0-5,
Brz 0-5; Wz 0-10 Ol
0-5
Gb(a2) 20-60; Db 1060, Lp (a1+a2) 10-60;
Św 20-60; Kl 5-20,
So 0-5, Brz 0-5, Os 010
So 30-60;
Św (a2) 0-10; Brzom
0-10
Św 60-90, So 5-10;
Ol 0-10; Db 0-10
Db 50%; Św
30%; Md i inne
20%
Js-Św-Db
Db 50%; Św
30%; Js 10%; Brz
i inne 10%
So-Gb-Db
Js-Db
Db 60%; Js 20%;
Św10%; Ol i inne
10%
So
So
So 90-100%;
Brzom do 10%
So-Św
So-Św
Św 50%, So 30%;
Brzom i inne 20%
Brz-Ol-Sw
Ol-Św
Św 50%; Ol 20%;
Brz 20%; So i inne
10%
Gb-Js-Db
144
Ocena
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Typ
siedliska
TSL
Naturalny skład
gatunkowy
(% pokrycia)
Przyrodniczy
typ lasu
GTD
Ustalony skład
odnowienia
Ocena
So-Brz
Brz 50%; So 30%;
Ol i inne 20%
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
91E0
Ol,
OlJ,
Js 10-60; Ol 10-60;
Gb (a2) 0-30;
Sw 5-40; Lp 0-40; Db
0-10; Kl 0-10; Wz 010
91F0
Lw
Wz 0-60; Js 20-60;
Db 5-10; Gb 0-10; Lp
0-10; Kl 5-10
Db-Ol-Js
Db-Ol-Js
Js 30%; Ol 30%;
Db 30%; Wz i
inne 10%
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
91T0
Bśw
So 50-60; Brz 0-5
So
So
So 90%; Brz 10%
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
Ol,
OlJ,
Js 10-60; Ol 10-60;
Gb (a2) 0-30;
Sw 5-40; Lp 0-40;
Db 0-10; Kl 0-10;
Wz 0-10
Ol-Js
Js-Ol
Ol 70%; Js 20%;
Brz 10%
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
Lw
Wz 0-60; Js 20-60;
Db 5-10; Gb 0-10;
Lp 0-10; Kl 5-10
Db-Ol-Js
Db 35%; Js 20%;
Ol 20%; Lp 5%;
Wz 5%; Św 5%;
Brzb+Os+Gb 5%
z samosiewu
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
91E0
91F0
Ol-Js
Js-Ol
Ol 40-60%; Js 4060%; Św, Db i
inne 10-20%
Planowany skład
gatunkowy upraw
i GTD prawidłowy
Db-Ol-Js
Kraina II
W tabeli zestawiono porównanie ustalonych gospodarczych typów siedliskowych lasu
i zalecanych orientacyjnych składów gatunkowych upraw według typów siedliskowych lasu
z naturalnymi
składami
gatunkowymi
siedlisk
przyrodniczych.
Gospodarcze
typy
drzewostanów oraz orientacyjne składy gatunkowe upraw, w nawiązaniu do typów
i wariantów siedlisk, zaprojektowano w oparciu o wyniki prac glebowo-siedliskowych
wykonanych przez BULiGL oddział w Białymstoku i uzgodniono z Nadleśnictwem, RDLP
w Białymstoku i BRI. Ustalenia te zostały zaakceptowane zostało przez II KTG.
Informacja o takim sposobie zagospodarowania siedlisk przyrodniczych została
przedstawiona w „Programie ochrony przyrody dla Nadleśnictwa Czarna Białostocka”.
Zamieszczono tam również zasady, jakimi należy się kierować wykonując prace hodowlane
na leśnych siedliskach chronionych. Odnośnie prac odnowieniowych, zalesieniowych,
poprawek, uzupełnień i dolesień zapisano, że Nadleśnictwa będące w trakcie realizacji planu
urządzenia lasu, do czasu opracowania krajowych wytycznych, powinny zakładać uprawy na
siedliskach przyrodniczych zgodnie z zamieszczoną w tym dokumencie tabelą.
145
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Informacja o typach siedlisk przyrodniczych znalazła się również w opisach
taksacyjnych oraz
została przedstawiona
na odpowiednich
mapach tematycznych
stanowiących załączniki do Planu urządzenia lasu.
Taki sposób ujęcia problemu gospodarowania na siedliskach chronionych pozwoli na
zachowanie różnorodności gatunkowej oraz nie spowoduje zniekształcenia drzewostanów
z zainwentaryzowanymi siedliskami przyrodniczymi.
4.2.3. Przewidywane oddziaływanie planu na specjalny obszar ochrony - gatunki
Tabela 46. Oddziaływanie planu na SOO - gatunki zwierząt
Gatunek
1337
Bóbr
Castor fiber
1355
Wydra
Lutra lutra
1352
Wilk
Canis lupus
1361
Ryś
Lynx lynx
1188
Kumak nizinny
Bombina
bombina
1308
Mopek
Barbastella
barbastellus
1086
Zgniotek
cynobrowy
Cocujus
cinnaberinus
Występowanie
Analiza zaprojektowanych
zabiegów
Prognoza oddziaływania
Bóbr jest gatunkiem bardzo mało
Bóbr występuje
wrażliwym na gospodarkę, również
pospolicie na większości
W obrębie miejsc
leśną. W Planie zapisano potrzebę
cieków wodnych w
występowania zaprojektowano
nie ingerowania w działalność
obrębie nadleśnictwa. rębnie na łącznej powierzchni
bobrów, które w sposób sobie
Wykazano 46 stanowisk
42,09 ha
właściwy i potrzebny potrafią
występowania bobra
oraz cięć przedrębnych na
modyfikować siedlisko. Zalecane
Znaczny rozwój
powierzchni 75,00 ha
jest również wykorzystanie
populacji generuje duże
działalności bobrów w systemie
straty w drzewostanach
małej retencji
W obrębie miejsc
Wydra jest gatunkiem mało
Wykazano 2 stanowiska występowania zaprojektowano wrażliwym na gospodarkę leśną.
występowania wydry
cięcia przedrębne na
Zapisy planu urządzania nie wpłyną
powierzchni 19,02 ha
na stan zachowania gatunku
Jako obszar
Że względu na rozległość
występowania
terytorium nie można
Brak negatywnych skutków
przyjmuje się cały
określić oddziaływania
oddziaływania ustaleń Planu
teren nadleśnictwa
poszczególnych zabiegów.
Jako obszar
Że względu na rozległość
występowania
terytorium nie można
Brak negatywnych skutków
przyjmuje się cały
określić oddziaływania
oddziaływania ustaleń Planu
teren nadleśnictwa
poszczególnych zabiegów
W obrębie stwierdzonych
Wykazano
miejsc występowania
Brak negatywnych skutków
4stanowisko
zaprojektowano zabiegi
oddziaływania ustaleń Planu
występowania kumaka
pielęgnacyjne na
powierzchni 8,10 ha
W obrębie stwierdzonych
Wykazano 1
miejsc występowania nie
Brak negatywnych skutków
stanowisko
zaprojektowano zabiegów
oddziaływania ustaleń Planu
występowania mopka
gospodarczych
Wykazano 1
stanowisko
występowania
zgniotka cynobrowego
W miejscu występowania
zaprojektowano CW na
powierzchni 1,72 ha
146
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

4.2.4. Przewidywane oddziaływanie planu na obszar specjalnej ochrony ptaków
W poniższym zestawieniu uwzględniono gatunki ptaków i zwierząt występujących
w SDF z oceną A, B i C.
Tabela 47. Oddziaływanie planu na OSO - gatunki ptaków
Gatunek
Występowanie
Analiza zaprojektowanych
zabiegów
Prognoza oddziaływania
A021
Bąk Botaurus
stellaris
A022
Bączek
Ixobrychus
minutus
Gatunek związany
ze środowiskiem wodnym.
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
Gatunek związany
ze środowiskiem wodnym.
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
Na terenie nadleśnictwa
ustanowiono 2 strefy
ochronnych wokół
gniazd
W granicach strefy
częściowej zaplanowano
cięcia pielęgnacyjne (TW,
TP i CP) na powierzchni
26,04 ha
Negatywne oddziaływanie
zabiegów pielęgnacyjnych
Nie wykonywanie zabiegów w
przypadku stwierdzenia
gniazdowania gatunku w okresie
od 01.03 do 31.08
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń planu
A030
Bocian czarny
Ciconia nigra
Zasiedla głownie stare
A072
drzewostany liściaste i
Trzmielojad
mieszane, głównie w
Pernis apivorus wiekszych kompleksach
leśnych.
A074
Kania ruda
Milvus milvus
Na terenie nadleśnictwa
ustanowiono 1 strefę
ochronną wokół gniazda
W granicach stref
zaplanowano rębnię III na
powierzchni 4,74 ha oraz
cięcia przedrębne na
powierzchni 106,49 ha
Negatywne oddziaływanie
zabiegów pielęgnacyjnych
Rezygnacja w strefie ścisłej w
obrębie Złota Wieś z trzebieży - 2c,d
-7,82 ha.
Nie wykonywanie zabiegów w
przypadku stwierdzenia
gniazdowania gatunku w okresie od
01.03 do 31.08
A075
Bielik
Haliaeetus
albicilla
Nie stwierdzono
występowania gatunku
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
Gatunek związany
z obszarami
torfowiskowymi w
sąsiedztwie terenów
otwartych zwłaszcza
podmokłych
A081
Gatunek związany
Błotniak
z terenami podmokłymi
stawowy Circus
(gnieździ się
aeruginosus
w szuwarach)
Gatunek preferuje
A082
tereny otwarte,
Błotniak
zwłaszcza torfowiska i
zbożowy Circus
użytki zielone
cyaneus
w dolinach rzecznych
z niską roślinnością
A080
Gadożer
Ciraetus
gallicus
147
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Gatunek
Występowanie
Analiza zaprojektowanych
zabiegów
Prognoza oddziaływania
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
Gatunek preferuje tereny
otwarte, a zwłaszcza
A084
torfowiska z płatami
Błotniak łąkowy
brzozy niskiej i wierzby
Circus pygargus
rokity oraz łąki i ugory
w dolinach rzecznych
A089
Orlik krzykliwy
Aquila
pomarina
Na terenie nadleśnictwa
znajduje się 13 stref
ochronnych wokół
gniazd
W granicach stref
zaplanowano rębnie na
na powierzchni 48,83 ha (I –
10,36 ha, III- 33,96 ha, V –
14,51 ha), cięcia przedrębne
na powierzchni 106,49 ha
Negatywne oddziaływanie rębni
Rezygnacja w strefie ścisłej w
obrębie Złota Wieś z rębni Ib –
82b – 2,58 ha, z rębni IIIa – 82j,
190c – 4,14 ha
Negatywne oddziaływanie
zabiegów pielęgnacyjnych Rezygnacja w strefie ścisłej z TP –
3b, 4a, 82k – 16,00ha, w obrębie
Kumiałka rezygnacja z zbiegów
pielęgnacyjnych (TP, CW) – 16,77
ha – 84f, 144l, 147f..
W przypadku stwierdzenia
gniazdowania gatunku prac
pozostałych nie należy wykonywać
w terminie od 01.03 do 31.08. W
rejonie żerowania zaleca się
utrzymanie niezalesionych
powierzchni. Pomimo dość dużej
powierzchni zaplanowanych
zabiegów przy zastosowaniu w/w
środków zapobiegawczych,
planowane cięcia nie powinny
spowodować negatywnego
oddziaływania w stosunku do
orlika
A090
Orlik
grubodzioby
Aquila clanga
A119
Kropiatka
Porzana
porzana
Występuje w bagiennych
lasach w otoczeniu
rozległych torfowisk
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
Gatunek związany
ze środowiskiem
wodnym
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
Występuje na płytkich
zbiornikach wodnych
A120
(starorzecza, stawy itp.) z
Zielonka
pasami szuwaru.
Porzana parva
Występowanie tego
gatunku jest uzależnione
od poziomu wody
A122
Gatunek związany
Derkacz
siedliskami łąkowymi
Crex crex
148
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Gatunek
A127
Żuraw
Grus grus
Występowanie
W obecnej chwili jest to
gatunek dość pospolity.
W nadleśnictwie nie
wykazano
Analiza zaprojektowanych
zabiegów
Ze względu na biologię
gatunku ważne jest
utrzymanie i poprawa
stosunków wodnych
panujących na terenie
nadleśnictwa. W okresie
gniazdowania należy
prowadzenia zabiegów
gospodarczych w miejscach
bytowania gatunku
A154
Dubelt
Gatunek występujący
Gallinago
w obrębie łąk i bagien
media
A 193
Rybitwa
Gatunek związany
rzeczna
ze środowiskiem wodnym
Sterna hirundo
A196 Rybitwa
Gatunek związany
białowąsa
ze środowiskiem
Chlidonias
wodnym
hybridus
A197
Rybitwa czarna
Gatunek związany
Chlidonias
ze środowiskiem wodnym
niger
A215
Nie stwierdzono
Puchacz
występowania gatunku
Bubo bubo
Gatunek związany
z terenami otwartymi
A222
i półotwartymi
Uszatka błotna
w sąsiedztwie wody,
(Sowa błotna)
czasami spotykany na
Asio flammeus
powierzchniach
zrębowych
Gatunek związany z
A223
starymi borami
Włochatka
sosnowo-świerkowymi
Aegolius
z dużym udziałem
funereus
świerka
A229
Gatunek związany ze
Zimorodek
środowiskiem wodnym
Alcedo atthis
Zasiedla tereny otwarte,
gdzie dominuje
tradycyjne ekstensywne
A231
rolnictwo. Siedliska
Kraska
lęgowe kraski to:
Coracias
pastwiska, ugory z
garrulus
kępami lub alejami
starych drzew
dziuplastych
149
Prognoza oddziaływania
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-.
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń planu
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Gatunek
A234
Dzięcioł
zielonosiwy
Picus canus
A239
Dzięcioł
białogrzbiety
Dendrocopus
leucotus
A241
Dzięcioł
trójpalczasty
Picoides
tridactylus
Występowanie
Analiza zaprojektowanych
zabiegów
Gatunek ten
zamieszkuje lasy
liściaste i mieszane o
niewielkim zwarciu z
martwym lub
zamierającymi
drzewami
Gatunek ten zależy
bardzo silnie od
butwiejącego drewna,
zwłaszcza miękkiego
drewna drzew
liściastych
Zamieszkuje głownie
stare bory i bory
mieszane, jak również
wilgotne drzewostany
(łęgi, olsy, rzadko
grądy) jeśli tylko
zawierają domieszkę
starych świerków
Prognoza oddziaływania
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu.
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu.
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu.
A294
Wodniczka
Acrocephalus
leucotos
Gatunek związany ze
środowiskiem wodnym
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
A409
Cietrzew
Tetrao tetrix
Występuje najczęściej w
kompleksach leśnych na
podmokłych terenach,
sąsiadujących z
powierzchniami
otwartymi lub
półotwartymi
-
Brak negatywnych skutków
oddziaływania ustaleń Planu
4.3. Grunty wyłączone z użytkowania
Zgodnie z zasadami dobrej gospodarki leśnej według zasad i standardów FSC (Forest
Stewardship Council) Nadleśnictwo Czarna Białostocka wyznaczyło obszary ochrony
ekosystemów reprezentatywnych w ramach krajobrazu (obszary wyłączone z użytkowania).
Do obszarów wyłączonych z użytkowania zaliczono:

wydzielenia w istniejących rezerwatach przyrody, w których nie planuje się
wykonywania zabiegów;

ostoje zwierząt chronionych (strefy ochrony ścisłej wokół gniazd ptaków);

tereny podtapiane na skutek działalności bobrów;

siedliska priorytetowe dla UE - 91D0 -2a (sosnowy bór bagienny), 91D06 (sosnowo brzozowy las bagienny), 91D05 (borealna świerczyna bagienna), 91E0b (łęg
jesionowo-olszowy);
150
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA


obszary, na których nie jest uzasadnione prowadzenie gospodarki leśnej ze względów
przyrodniczych, ekonomicznych i technicznych;

pozostawione do naturalnego rozkładu fragmenty 5% powierzchni użytkowanych
rębnie.
4.4. Przewidywane oddziaływanie planu na integralność obszarów Natura 2000
Przez integralność obszaru rozumie się spójność wewnętrzną i zewnętrzną obszaru
a więc trwałość zachowania celów ochrony dla których wyznaczono obszar.
Celem ochrony obszarów Natura 2000: „Ostoja Knyszyńska”, „Ostoja Biebrzańska”,
„Puszcza Knyszyńska” oraz „Dolina Biebrzy” jest zachowanie we właściwym stanie ochrony
zbiorowisk leśnych, takich jak: grąd subkontynentalny, sosnowy bór bagienny, borealna
świerczyna bagienna, sosnowo-brzozowy las bagienny, bór chrobotkowy, dębowo-wiązowojesionowy las łęgowy, łęg olszowo-jesionowy oraz zagrożonych gatunków: bobra, wydry,
rysia oraz zagrożonych gatunków owadów - czerwończyka nieparka i firletka , zgniotka
cynobrowego.
Jak wykazano wcześniej zabiegi gospodarcze zaprojektowane w Planie nie wpłyną
znacząco negatywnie na te gatunki, co więcej, w niektórych przypadkach możliwy jest
pozytywny wpływ tych zabiegów na ich siedliska.
Jedynie w kilku przypadkach, dotyczących występowania bociana czarnego, orlika
krzykliwego, kani rudej oraz ustanowionych dla nich stref ścisłych zasadnym wydaje się
rezygnacja z wykonania rębni oraz trzebieży.
Spójność wewnętrzna obszaru wyrażająca się m.in. w zachowaniu siedlisk właściwych
dla tych gatunków, zabezpieczeniu okresów lęgów i wychowu młodych, a także ochronie
elementów środowiska powiązanych z wyżej wymienionymi gatunkami, będzie zachowana.
Plan w swych zapisach w żaden sposób nie narusza również spójności zewnętrznej
polegającej na ingerencji w elementy środowiska mające znaczenie dla funkcjonowania
populacji gatunków również poza obszarem Natura 2000.
Innym przyrodniczym skutkiem braku realizacji Planu jest ograniczenie ingerencji w
naturalne procesy zachodzące w przyrodzie. Dla wieli gatunków i siedlisk jest to oczywiście
efekt pożądany, natomiast dla innych zdecydowanie negatywny. Część siedlisk (zwłaszcza
siedliska nieleśne) i niektóre gatunki zwierząt i roślin dla zachowania ich typowych biotopów
wymagają ingerencji człowieka, czasami wręcz w formie gospodarczego użytkowania.
151
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

5. ROZWIĄZANIA I WNIOSKI DO PLANU
5.1. Przewidywane rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczenie
negatywnych oddziaływań planu na środowisko
Zapisy Planu nie zawierają zaleceń (z wyjątkiem wykazanych zabiegów w strefach
ochronnych ścisłych kani rudej, bociana czarnego i orlika krzykliwego), których realizacja
może znacząco negatywnie wpłynąć na środowisko lub obszar Natura 2000, w tym w
szczególności na cele ochrony tego obszaru. Jednakże niektóre zapisy planu, w przypadku
jego realizacji, mogą spowodować powstanie nieznacznie negatywnego, krótkoterminowego
oddziaływania na wybrane elementy środowiska. Sposoby ograniczania tego negatywnego
wpływu zostały zapisane w Programie ochrony przyrody, który zawiera ogólne i szczegółowe
zapisy sposobów postępowania gospodarczego uwzględniającego wymogi ochrony przyrody.
Poniżej zestawiono, syntetycznie zebrane, sposoby ograniczania negatywnych
oddziaływań zabiegów, możliwych do wystąpienia podczas realizacji Planu, na elementy
środowiska przyrodniczego. Sposoby te opisane są szczegółowo w Programie ochrony
Obszar negatywnego
wpływu
Stanowiska
chronionych
gatunków roślin
leśnych
Możliwe negatywne
oddziaływanie
Możliwe w efekcie
przypadkowego zniszczenia
stanowiska podczas prowadzenia
prac leśnych, szczególnie istotne
w przypadku gatunków znanych
z pojedynczych stanowisk na
terenie nadleśnictwa.
Możliwe również zniszczenie
siedliska podczas cięć rębnych
i odnowienia
Zapisy w Programie ochrony przyrody
ograniczające negatywne oddziaływanie
W przypadku znanych stanowisk ochrona przed przypadkowym
zniszczeniem poprzez nadzór przez
leśniczego i inżyniera nadzoru.
W przypadku niektórych gatunków
zapisano konieczność pozostawienia
wokół stanowiska Stefy nieużytkowanej
rębnie (kępy) a także konieczność
wykonania zabiegów w okresie zimowym
Stanowiska
chronionych
gatunków roślin
nieleśnych
Negatywne oddziaływanie
poprzez zaniechanie działań
Zapis o potrzebie czynnej ochrony
siedlisk gatunków (np. koszenie łąk)
Stanowiska i
siedliska żurawia
Przesuszanie terenu, ewentualne
płoszenie ptaków w sezonie
lęgowym
Zapisy o konieczności zapewnia
właściwych warunków wodnych,
podtrzymywanie efektów małej retencji,
unikanie wykonywania zabiegów
w miejscach stwierdzonych lęgów żurawi
Stanowiska lęgowe
ptaków drapieżnych
i bociana czarnego
(ptaków rzadkich,
objętych ochroną
strefową)
Negatywne oddziaływanie
poprzez wykonywanie zabiegów
gospodarczych w strefach
ochronnych tych gatunków.
Płoszenie ptaków w okresie
lęgowym
Brak planowanych zabiegów w strefach
ochrony całorocznej, przestrzeganie
okresów dla strefy ochrony okresowej
152
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Obszar negatywnego
wpływu
Możliwe negatywne
oddziaływanie
Zachowanie
odpowiednich
siedlisk dla
gatunków ptaków
drapieżnych
Ubytek starych drzew
Pozostałe gatunki
ptaków leśnych
Zanik siedlisk i miejsc lęgowych
zmniejszenie różnorodności
genetycznej drzewostanów
Różnorodność
biologiczna
Zmniejszenie różnorodności
gatunkowej
Zmniejszenie różnorodności
siedlisk
Powierzchnia ziemi
W przypadku zniekształcenia
pokrywy glebowej w trakcie prac
leśnych ciężkim sprzętem
Krajobraz
Zniekształcenie fizjonomii
krajobrazu poprzez niewłaściwe
kształtowanie środowiska leśnego
Zasoby naturalne
W przypadku zaplanowania
użytkowania znacząco
naruszającego trwałość zasobów
Siedliska
przyrodnicze
Planowanie nieodpowiednich
składów gatunkowych na
uprawach
153
Zapisy w Programie ochrony przyrody
ograniczające negatywne oddziaływanie
Zapis o konieczności pozostawiania
pojedynczych starych drzew, fragmentów
starodrzewi o pow. co najmniej 5%
użytkowanego wydzielenia,
pozostawiania fragmentów lasów nie
objętych gospodarowaniem
Pozostawianie odpowiedniej liczby
starych drzew w drzewostanach,
pozostawianie gatunków o miękkim
drewnie (osika), wywieszanie budek
lęgowych
Pozostawianie podczas cięć
pielęgnacyjnych drzew o nietypowych
kształtach i cechach wzrostowych,
wspieranie odnowienia naturalnego
Ochrona znanych stanowisk gatunków
chronionych przed zniszczeniem, ochrona
ich siedlisk nie jest zagrożona w efekcie
realizacji Planu
Nie planuje się zalesiania siedlisk
nieleśnych. Zapisano potrzebę czynnej
ochrony niektórych siedlisk, zakazano
odwadniania torfowisk, Wskazano na
potrzebę wprowadzania gatunków
zgodnych z siedliskiem
Wykorzystywanie szlaków zrywkowych
oraz w miarę możliwości jak najczęstsze
stosowanie zimowego pozyskania - jeżeli
nie zagrozi to uwarunkowaniom
ekonomicznym
Kształtowanie stref ekotonowych, granicy
polno-leśnej zgodnie z planami
zagospodarowania przestrzennego gmin,
pozostawianie pasów drzewostanu
nieużytkowanych rębnie na granicy lasu
z terenem otwartym
Określanie odpowiednich etatów cieć, nie
przekraczanie użytkowania bieżącego
przyrostu drzewostanów w ramach
nadleśnictwa
Dostosowanie składów gatunkowych
upraw i gospodarczych typów
drzewostanów do warunków
siedliskowych a w przypadku siedlisk
cennych (z Załącznika I DS.) ustalenie
składów zgodnych z naturalnymi
składami drzewostanu na danym siedlisku
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Możliwe negatywne
oddziaływanie
Obszar negatywnego
wpływu
Użytkowanie jednocześnie zbyt
dużej powierzchni siedlisk
nieodpowiednimi sposobami
5.2. Rozwiązania
alternatywne
do
Zapisy w Programie ochrony przyrody
ograniczające negatywne oddziaływanie
Sporządzanie planu cięć i zabiegów
pielęgnacyjnych pod kątem potrzeb
hodowlanych drzewostanów z
uwzględnieniem sposobów planowania
zapewniających trwałość lasów (podział
na ostępy, nawroty cięć itp.).
Dostosowanie rodzajów i form rębni do
potrzeb konkretnych drzewostanów oraz
siedlisk przyrodniczych.
rozwiązań
zastosowanych
w
planie,
uzasadnienie ich wyboru oraz opis metod oceny wyboru
Proces tworzenia Planu Urządzenia Lasu zawiera w sobie elementy analizy i wyboru
wariantów alternatywnych, których efektem jest taki kształt takich zapisów, które zapewnią
realizację założonych celów przy minimalizacje skutków negatywnych.
Wariantowanie Planu może się odbywać poprzez rozpatrywanie możliwości
lokalizacji zabiegów, ich czasowego wykonania oraz technicznych sposobów wykonywania
zabiegów. Sporządzanie Planu Urządzenia Lasu podlega wariantowaniu już na etapie
sporządzania wytycznych do wykonania prac urządzeniowych. Polega to na wyborze dla
ustalonych typów lasu (siedliskowe typy lasu, planowany cel hodowlany) sposobów
zagospodarowania, składów gatunkowych upraw, gospodarczych typów drzewostanów.
Wybór ten został dokonany na etapie I KTG w procesie dyskusji z udziałem społeczeństwa,
której wyniki zostały zapisane w protokole z I KTG zamieszczonym w elaboracie.
Kolejnym sposobem wariantowania jest ustalanie rozmiaru cięć.
Wykonywanie planu cięć jest cyklem procesów, w trakcie których następuje ustalenie
dominujących celów i funkcji w każdym drzewostanie oraz zaproponowanie najwłaściwszego
postępowania gospodarczego, uwzględniającego m.in. ustalenia z I KTG o których
wspomniano wcześniej. Pierwszy taki zarys planu cięć jest następnie weryfikowany poprzez
uzgodnienie zaplanowanych wstępnie zabiegów z wymogami ochrony przyrody, społecznymi
także zasadami planowania. Kolejne przybliżenia i wybory wariantów planu cięć
doprowadziły ostatecznie do uzyskania takiej jego wersji, która w sposób optymalny
uwzględnia wymogi różnych grup społecznych, środowiska, gospodarcze w odniesieniu do
ustalonych funkcji lasu i celów Planu.
Wariantowanie czasowe ma zastosowanie tylko w ograniczony sposób, ponieważ
planowanie urządzeniowe w swoich zasadach nie uwzględnia potrzeby planowania terminów
wykonywania poszczególnych zabiegów zarówno w ramach roku jak i w ramach 10-lecia.
154
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Jednakże zasada przezorności nakazuje upewnienie się, czy nie zachodzą przesłanki, że
ustalenia Planu Urządzenia Lasu mogą wpłynąć negatywnie na środowisko. Ponieważ
wykonanie pewnych zabiegów w nieodpowiedniej porze może powodować taki negatywnych
wpływ, przyjęto zasadę, że zamieszcza się wskazania dotyczące optymalnego terminu
wykonania cięć, nie przyporządkowując tego terminu do konkretnej pozycji, ale jako ogólne
zalecenie zamieszczone w programie ochrony przyrody. Zalecenie te zapisane są
w odniesieniu do grup wydzieleń, dla których stwierdzono taką potrzebę (np. ochrona wokół
miejsc gniazdowania gatunków strefowych, stanowiska granicznika płucnika itp.).
Zasadnicze wariantowanie Planu Urządzania pod kątem wymagań ochrony
środowiska przeprowadzone zostało na etapie tworzenia Programu Ochrony Przyrody.
W Programie zamieszczono zapisy modyfikujące prowadzenie gospodarki leśnej, których to
zapisów ze względów technicznych (ograniczenia możliwości bazy danych SILP) nie dało się
umieścić w zasadniczej treści planów cięć, planów użytkowania przedrębnego, planów
hodowli itp.
W Programie ochrony przyrody zamieszczono szczegółowy opis obiektów cennych
przyrodniczo i kulturowo na terenie nadleśnictwa oraz propozycje dotyczące modyfikacji
zabiegów gospodarczych, które mogą wpłynąć negatywnie na te obiekty. Modyfikacje
i zalecenie te zostały opisane w sposób tekstowy przy omawianiu poszczególnych typów
obiektów. Są to również sposoby wariantowania technicznego, polegające np. na stosowaniu
odpowiednich sposobów przygotowania gleby przy odnawianiu siedlisk łęgowych.
Formą wariantowania Planu było również przeprowadzenie II KTG, która oceniła
Plan oraz dokonała wyboru zaproponowanych metod postępowania i przyjęcia wskaźników
gospodarki leśnej. Protokół z II KTG został zamieszczony w elaboracie.
155
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

6. LITERATURA

Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku, 2005. Plan
urządzenia lasu Nadleśnictwa Czarna Białostocka na okres od 1.01.2006 r. do
31.12.2015 r., Białystok;

Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku, 2006,
Charakterystyka siedlisk Nadleśnictwa Czarna Białostocka, Białystok;

Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z., (red.). 2009, Monitoring ptaków lęgowych.
Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOŚ,
Warszawa;

Czarnecki Z i inni, 1990. Ptaki Europy. Agencja ELIPSA, Warszawa;

DGLP, 1999. Zarządzenie 11A DGLP z dnia 11 maja 1999 r. w sprawie doskonalenia
gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych, maszynopis;

DGLP, 2003. Instrukcja urządzania lasu. CILP, Warszawa;

DGLP, 2004. Instrukcja ochrony lasu. CILP, Warszawa;

DGLP, 2004. Siedliskowe podstawy hodowli lasu. ORWLP, Bedoń;

DGLP, 2007. Metodyka inwentaryzacji leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000
w Lasach Państwowych, maszynopis;

DGLP, 2009. Wyniki aktualizacji stanu powierzchni leśnej i zasobów drzewnych
w Lasach Państwowych na dzień 1 stycznia 2009, maszynopis;

Głowaciński Z., red., 2001. Polska Czerwona Księga Zwierząt - Kręgowce.
Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa;

Gwiazdowicz M., Kancelaria sejmu Biuro Studiów i ekspertyz. Strategiczne Oceny
oddziaływania na Środowisko w Polsce oraz Unii Europejskiej, maszynopis;

Herbich J. i inni, 2004. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków natura 2000 – poradnik
metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa;

Kapuściński R., 2009. Ochrona przyrody w lasach. PWRiL, Warszawa;

Kujawa-Pawlaczyk J., Pawlaczyk P., 2003 r. Ochrona rzadkich i zagrożonych roślin w
lasach. Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin;

Kondracki J., 2001. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa;

Matuszkiewicz J.M., 2001. Zespoły leśne Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa;
156
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA


Matuszkiewicz J.M. (red.), 2007, Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych
zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. PAN, Warszawa;

Pancer-Kotejowa R., Ćwikowa A., Różański W., Szwagrzyk J., 1996. Rośliny
naczyniowe runa leśnego. Skrypt Akademii Rolniczej im. H. Kołłątaja, Kraków;

Park
Krajobrazowy
Puszczy
Knyszyńskiej.
2001,
Plan
ochrony
Parku
Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej im. Profesora Witolda Sławińskiego. Supraśl,
maszynopis;

Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z., 2003. Flora Polski. Rośliny chronione. MULTICO OF,
Warszawa;

Rykowski K. (red.), 1997. Ochrona leśnej różnorodności ekologicznej. IBL,
Warszawa;

Strony internetowe: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Ministerstwo Środowiska,
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Portal Korporacyjny Lasów Państwowych,
Powiaty: białostocki i sokólski;

Trampler T., Kliczkowska A., Dmyterko E., Sierpińska A., 1990. Regionalizacja
przyrodniczo-leśna na podstawach ekologiczno-fizjograficznych. PWRiL, Warszawa;

Woś A., 1999. Klimat Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa;

Zarząd
Województwa
Podlaskiego,
2003.
Program
Ochrony
Środowiska
Województwa Podlaskiego na lata 2003 – 2006. Białystok, materiały internetowe.
7. ZAŁĄCZNIKI
7.1. Spis tabel
Strona
Tabela 1. Przedstawienie stopnia szczegółowości wskazań gospodarczych, zadań i innych
ustaleń Planu. ................................................................................................................... 22
Tabela 2. Charakterystyka regionu........................................................................................... 32
Tabela 3. Zestawienie funkcji lasu i kategorii ochronności ..................................................... 35
Tabela 4. Powierzchniowy udział typów gleb w nadleśnictwie Czarna Białostocka w układzie
malejącym (według prac siedliskowych). ........................................................................ 37
Tabela 5. Siedliska przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej występujące na
gruntach nadleśnictwa w rozbiciu na stan wykształcenia i zachowania siedliska
przyrodniczego (wg inwentaryzacji z 2007r.) .................................................................. 42
Tabela 6. Wykaz kategorii lasów HCVF wyznaczonych w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
.......................................................................................................................................... 45
Tabela 7. Zestawienie form ochrony przyrody w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa. .......... 46
Tabela 8. Wykaz rezerwatów przyrody na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka ............ 46
Tabela 9. Zestawienie gatunków podlegających ochronie gatunkowej i rzadkich na terenie
nadleśnictwa ..................................................................................................................... 59
157
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 10. Gatunki roślin objęte ochroną ścisłą występujące na terenie ................................. 60
Nadleśnictwa Czarna Białostocka .................................................................................... 60
Tabela 11. Gatunki roślin objęte ochroną częściową występujące na terenie ......................... 66
Nadleśnictwa Czarna Białostocka .................................................................................... 66
Tabela 12. Chronione gatunki zwierząt występujące na terenie nadleśnictwa Czarna
Białostocka: ...................................................................................................................... 68
Tabela 13. Lista gatunków z Załącznika II występujących na terenie Nadleśnictwa .............. 73
Czarna Białostocka ............................................................................................................ 73
Tabela 14. Gatunki ptaków dla których ustalono strefy ochrony ........................................... 74
Tabela 15. Typy siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006 ............................................................................................... 75
Tabela 16. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006 ............................................................................................... 75
Tabela 17. Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006 ............................................................................................... 77
Tabela 18. Płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006 ............................................................................................... 78
Tabela 19. Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006 ............................................................................................... 78
Tabela 20. Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006 ............................................................................................... 78
Tabela 21. Rośliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG „Ostoja
Knyszyńska” PLH 200006 ............................................................................................... 78
Tabela 22. Inne ważne gatunki zwierząt i roślin występujące w SOO .................................... 79
„Ostoja Knyszyńska” PLH 200006 .................................................................................. 79
Tabela 23. Typy siedlisk będących przedmiotem ochrony w SOO Ostoja Knyszyńska na
gruntach Nadleśnictwa Czarna Białostocka ..................................................................... 81
Tabela 24. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG „Puszcza
Knyszyńska” PLB 200003 ............................................................................................... 86
Tabela 25. Typy siedlisk będących przedmiotem ochrony w OSO Puszcza Knyszyńska na
gruntach Nadleśnictwa Czarna Białostocka ..................................................................... 89
Tabela 26. Typy siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi „Dolina
Biebrzy” PLH 200008 ..................................................................................................... 93
Tabela 27. Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi „Dolina
Biebrzy” – PLH 200008 ................................................................................................... 94
Tabela 28. Płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi
„Dolina Biebrzy” – PLH 200008 ..................................................................................... 95
Tabela 29. Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/ w ostoi „Dolina
Biebrzy” – PLH 200008 ................................................................................................... 95
Tabela 30. Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi
„Dolina Biebrzy” – PLH 200008 ..................................................................................... 95
Tabela 31. Rośliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG w ostoi
„Dolina Biebrzy” – PLH 200008 ..................................................................................... 95
Tabela 32. Inne ważne gatunki zwierząt i roślin ...................................................................... 96
Tabela 33. Typy siedlisk będących przedmiotem ochrony w SOO Dolina Biebrzy na gruntach
Nadleśnictwa Czarna Białostocka .................................................................................... 98
Tabela 34. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG „Ostoja
Biebrzańska” – PLB 200006 .......................................................................................... 100
Tabela 35. Przewidywane oddziaływanie Planu urządzenia lasu na środowisko w granicach
obszaru zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Czarna Białostocka ................................ 107
158
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Tabela 36. Przewidywany wpływ planowanych czynności gospodarczych na gatunki roślin
Natura 2000 na gruntach leśnych. .................................................................................. 111
Tabela 37. Przewidywany wpływ planowanych czynności gospodarczych na rośliny i grzyby
chronione na gruntach leśnych. ...................................................................................... 111
Tabela 38. Przewidywany wpływ planowanych czynności gospodarczych na zwierzęta
chronione na gruntach leśnych. ...................................................................................... 113
Tabela 39. Zestawienie danych historycznych dotyczących charakterystyki zasobów
drzewnych w latach 1952-2006 w Nadleśnictwie Czarna Białostocka.......................... 129
Tabela 40. Udział powierzchniowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku i
powierzchni niezalesionej wg III i IV rewizji urządzania lasu w Nadleśnictwie Czarna
Białostocka ..................................................................................................................... 130
Tabela 41. Przewidywany wpływ planowanych czynności gospodarczych na miejsca
o szczególnych walorach kulturowych .......................................................................... 132
Tabela 42. Rodzaje planowanych cięć w drzewostanach z siedliskami przyrodniczymi Natura
2000 - siedliska leśne ..................................................................................................... 134
Tabela 43. Rodzaje planowanych zabiegów w nieleśnych siedliskach przyrodniczych na
terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka ...................................................................... 137
Tabela 44. Oddziaływanie planu na siedliska przyrodnicze. ................................................. 142
Tabela 45. Zestawienie porównawcze zaplanowanych GTD, składów upraw w odniesieniu do
typów siedlisk przyrodniczych oraz naturalnych składów drzewostanów
(wg J.M. Matuszkiewicza 2007) .................................................................................... 144
Tabela 46. Oddziaływanie planu na SOO - gatunki zwierząt ................................................ 146
Tabela 47. Oddziaływanie planu na OSO - gatunki ptaków .................................................. 147
7.2. Spis rycin
Strona
Ryc. 1. Lesistość gmin [%] w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa. ........................................ 34
Ryc. 2. Udział lasów nadleśnictwa wg dominujących kategorii ochronnych. ......................... 35
Ryc. 3. Udział powierzchni [%] typów gleb w Nadleśnictwie Czarna Białostocka
(wg operatu siedliskowego stan na 01.01.2006r.) ............................................................ 38
Ryc. 4. Diagram pluwiotermiczny dla Stacji Meteorologicznej w Białymstoku
w latach 1991-2007 .......................................................................................................... 39
Ryc. 5. Powierzchnia [ha] i udział [%] typów siedliskowych lasu (wg operatu siedliskowego
stan na 01.01.2006r.) ........................................................................................................ 40
Ryc. 6. Udział powierzchniowy gatunków panujących w typach siedliskowych lasu w lasach
nadleśnictwa (wg Planu Urzadzania Lasu stan na 01.01.2006r) ...................................... 41
Ryc. 7. Udział powierzchni drzewostanów wg bogactwa gatunkowego i wieku. ................... 41
Ryc. 8. Powierzchnia [ha] i udział [%] drzewostanów w poszczególnych podklasach wieku. 42
Ryc. 9. Powierzchnia drzewostanów w ha według gospodarstw i gatunków panujących
drzewostanów ponad 100-letnich ..................................................................................... 44
Ryc. 10. Położenie PKPK i jego otuliny na tle zasięgów administracyjnych nadleśnictw
puszczańskich……………………………………………………………………………48
Ryc. 11. Zasięg obszaru Natura 2000 „Ostoja Knyszyńska”. .................................................. 51
Ryc. 12. Zasięg obszaru Natura 2000 „Dolina Biebrzy”. ........................................................ 52
Ryc. 13. Zasięg obszaru Natura 2000 „Puszcza Knyszyńska”. ............................................... 55
Ryc. 14. Zasięg obszaru Natura 2000 „Ostoja Biebrzańska”. .................................................. 56
Ryc. 15. Powierzchnia typów siedlisk będących przedmiotem ochrony w SOO Ostoja
Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka .......................................................... 82
159
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Ryc. 16. Udział gatunków panujących drzew w lasach PLH Ostoja Knyszyńska................... 83
Ryc. 17. Powierzchnia [ha] oraz udział [%] drzewostanów w poszczególnych podklasach
wieku w lasach PLH Ostoja Knyszyńska ......................................................................... 83
Ryc. 18. Powierzchnia [ha] i udział [%] typów siedliskowych lasów
PLH Ostoja Knyszyńska .................................................................................................. 84
Ryc. 19. Udział powierzchniowy gatunków panujących w typach siedliskowych lasu
w PLH Ostoja Knyszyńska .............................................................................................. 85
Ryc. 20. Udział powierzchniowy wg panujących w drzewostanach ponad 100-letnich
w PLH Ostoja Knyszyńska .............................................................................................. 85
Ryc. 21. Udział gatunków drzew w lasach PLB „Puszcza Knyszyńska” w Nadleśnictwie
Czarna Białostocka ......................................................................................................... 980
Ryc. 22. Powierzchnia [ha] oraz udział [%] drzewostanów w poszczególnych podklasach
wieku w lasach PLB „Puszcza Knyszyńska” w Nadleśnictwie Czarna Białostocka ...... 90
Ryc. 23. Powierzchnia [ha] i udział [%] typów siedliskowych lasów w PLB Puszcza
Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka .......................................................... 91
Ryc. 24. Udział powierzchniowy gatunków panujących w typach siedliskowych lasu w PLB
Puszcza Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka ............................................ 92
Ryc. 25. Udział powierzchniowy wg panujących w drzewostanach ponad 100-letnich w PLB
Puszcza Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka ............................................ 92
Ryc. 26. Powierzchnia typów siedlisk będących przedmiotem ochrony w OSO Puszcza
Knyszyńska w Nadleśnictwie Czarna Białostocka .......................................................... 93
Ryc. 27. Udział gatunków drzew (według gatunków rzeczywistych) wPLH 200008
„Dolina Biebrzy”na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka ....................................... 98
Ryc. 28. Powierzchnia [ha] oraz udział [%] drzewostanów w poszczególnych podklasach
wieku w PLH 200008 „Dolina Biebrzy” na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka .. 99
Ryc. 29. Powierzchnia [ha] i udział [%] typów siedliskowych lasów w PLH 200008 „Dolina
Biebrzy” na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka ................................................... 99
Ryc. 30. Zmiany powierzchni drzewostanów i gruntów niezalesionych między III i IV
rewizją urządzania lasu w Nadleśnictwie Czarna Białostocka ...................................... 131
Ryc. 31. Udział powierzchni grądów - 9170 wg kategorii ochrony i rodzaju zabiegów ....... 139
Ryc. 32. Udział powierzchni borów i lasów bagiennych – 91D0 wg kategorii ochrony i
rodzaju zabiegów........................................................................................................ 13940
Ryc. 33. Udział powierzchni łęgów - 91E0 wg kategorii ochrony i rodzaju zabiegów. ........ 141
Ryc. 34. Udział powierzchni lasów dębowo-wiązowo-jesionowych – 91F0 wg kategorii
ochrony i rodzaju zabiegów. .......................................................................................... 142
160
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

Gatunek
1
2
BŚW
panujący
Siedliskowy typ lasu
7.3. Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg typów siedliskowych lasu i gatunków panujących wg stanu na 01.01.2016r
SO
Grunty leśne niezalesione
Drzewostany w klasach i podklasach wieku
do odnowienia
płazowiny
haliz.
zręby
w
prod.
ubocz.
3
4
5
pozostałe
Przest.
na gr.
zal.
6
7
I
II
IV
51-60
61-70
Razem
V
71-80
81-90
VI
VII
VIII
91-100
101-120
121-140
141 i
wyżej
17
18
19
20
KDO
Bud.
przer.
21
22
23
grunty
zalesione
grunty
zales. i
nie zales.
Procent
25
26
1-10
11-20
21-30
31-40
41-50
8
9
10
11
12
1,09
14
15
11,21
71,52
71,53
102,27
103,05
44,08
17,43
423,57
424,66
98,71
175
9105
15570
23030
28985
10085
5495
92486
92488
96,56
2,48
41
ŚW
3
13
16
24
0,63
2,67
3,30
3,30
0,77
5
3125
3133
3133
3,27
0,46
0,46
0,11
DB
0,46
BRZ
0,87
0,91
1,78
1,78
0,41
35
130
165
165
0,17
100
Razem
1,09
SO
0,43
2
2,48
44
12,54
72,15
72,44
104,94
103,05
44,08
17,43
429,11
430,20
210
9110
15700
26155
28985
10085
5495
95784
95786
100
0,74
1,17
67,24
205
210
89,36
0,57
0,57
32,76
0,74
5
205
ŚW
0,57
25
Razem
BB
KO
powierzchnia w ha / miąższość w m3
2
BW
III
SO
25
25
10,64
0,43
0,57
0,74
1,31
1,74
100
5
25
205
230
235
100
6,36
220
10,42
30
BRZ
1,43
57
Razem
6,36
220
87
17,14
4,97
4,14
3,47
6,22
4,74
2,49
60,40
17,66
23,64
133,18
139,54
84,52
905
1435
835
745
605
8640
2675
3895
19765
19985
89,43
25,56
25,56
15,48
2,02
160
1490
355
300
2362
2362
10,57
1,43
27,56
4,97
6,16
3,47
6,22
4,74
2,49
60,40
17,66
23,64
158,74
165,10
100
160
1490
355
1205
1435
835
745
605
8640
2675
3895
22127
22347
100
161
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA
Gatunek
1
2
BMŚW
panujący
Siedliskowy typ lasu

SO
Grunty leśne niezalesione
Drzewostany w klasach i podklasach wieku
do odnowienia
płazowiny
haliz.
zręby
w
prod.
ubocz.
3
4
5
pozostałe
Przest.
na gr.
zal.
6
7
I
II
III
IV
51-60
61-70
Razem
V
71-80
81-90
91-100
VI
VII
VIII
101-120
121-140
141 i
wyżej
KO
KDO
Bud.
przer.
21
22
23
grunty
zales. i
nie zales.
Procent
24
25
26
4149,23
4157,82
92,76
1252284
1252286
95,48
1,62
1,62
0,04
85
85
0,01
167,49
167,92
3,75
40469
40469
3,09
1,71
33,95
33,95
0,76
500
1-10
11-20
21-30
31-40
41-50
8
9
10
11
12
14
15
196,51
195,44
237,54
240,93
662,01
731,81
465,00
342,46
400,14
287,19
249,92
116,60
23,68
605
19210
60615
182440
228530
147460
131540
177350
134340
111630
48540
9455
0,75
0,87
13,96
28,96
71,89
11,28
5,08
3,94
22,02
2,65
1,60
1,08
50
1395
20295
3505
2425
1385
8725
1305
710
580
22,19
4,20
1,98
3,87
95
125
220
970
powierzchnia w ha / miąższość w m3
1,71
6,88
2
569
MD
13
16
17
18
19
20
85
ŚW
0,43
5,03
94
DB
20
DB.C
28
BRZ
281
1930
1930
0,15
5,66
5,66
5,66
0,13
35
63
63
0
19,13
37,13
12,78
20,07
8,26
16,48
0,79
114,64
114,64
2,56
725
2465
2285
4405
1900
4380
270
16711
16711
1,27
0,09
0,09
0
5
5
0
0,03
0,03
0
100
OS
0,09
5
LP
Razem
0,03
2,14
6,88
2
BMW
201,54
992
SO
257,13
308,79
327,58
693,36
745,15
485,42
364,51
407,45
287,19
253,23
117,68
23,68
4472,71
4481,73
1510
23285
83415
190350
232855
153225
140265
179895
134340
112840
49120
9455
1311547
1311549
100
1,95
2,43
7,58
1,11
1,27
6,79
3,27
2,96
2,28
8,61
38,25
38,25
41,54
2055
255
270
2615
935
1150
1065
1235
9699
9699
51,67
0,24
4,70
8,08
2,63
1,15
0,56
2,10
1,39
1,50
1,82
37,42
37,42
40,64
240
500
860
360
180
1070
670
745
740
5420
5420
28,87
1,38
1,38
1,5
9
ŚW
110
13,25
55
DB
0,83
2
BRZ
OS
grunty
zalesione
0,55
5
62
62
0,33
1,55
3,12
55
4,57
3,46
1,99
14,69
14,69
15,96
100
505
1285
825
710
3425
3425
18,25
0,33
0,33
0,33
0,36
165
165
165
0,88
162
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA
Gatunek
1
2
panujący
Siedliskowy typ lasu

Grunty leśne niezalesione
Drzewostany w klasach i podklasach wieku
do odnowienia
płazowiny
haliz.
zręby
w
prod.
ubocz.
3
4
5
pozostałe
Przest.
na gr.
zal.
6
7
I
1-10
11-20
21-30
31-40
41-50
8
9
10
11
12
13,25
66
SO
1,00
ŚW
0,59
71-80
81-90
VII
VIII
91-100
101-120
121-140
141 i
wyżej
17
18
19
20
KO
KDO
Bud.
przer.
21
22
23
grunty
zales. i
nie zales.
Procent
26
24
25
7,16
5,29
10,88
4,66
4,46
4,10
8,61
92,07
92,07
5
450
1060
2915
2065
1275
4395
1605
1895
1805
1235
18771
18771
100
2,20
9,68
2,07
3,33
4,73
14,81
58,39
65,97
161,18
162,18
65,87
Razem
1,59
5
5,19
54
1,73
25
140,67
518
MD
1,53
0,47
5
4,60
1,34
43
27
23,37
686
41,50
443
DB.C
13
14
400
3055
1440
4005
17180
1,17
45
5
255
15
16
400
545
18650
45675
45675
71,3
10,58
3,63
5,19
16,29
38,89
39,48
16,04
1925
1110
2540
5390
11265
11270
17,59
6,05
8,50
7,75
1,34
2,67
5,10
42,71
42,71
17,35
835
1090
1820
1600
105
720
855
7074
7074
11,04
1,81
1,81
1,81
0,74
40
45
45
0,07
100
1,81
13,33
6,05
11,87
7,75
11,02
15,32
6,96
4,73
25,10
58,39
82,26
244,59
246,18
40
880
1090
2475
1600
3160
3045
1655
1440
7400
17180
24040
64059
64064
100
165,28
195,46
226,19
301,52
908,52
422,94
446,59
1111,46
505,46
520,88
189,80
12,39
612,14
3,22
5762,52
5769,44
67,27
1030
14605
61685
80375
290685
136475
196280
479455
228170
219150
84370
4400
171665
1095
1969958
1969983
76,73
6,54
3,06
9,92
19,52
19,52
0,23
35
205
3005
3245
3245
0,13
26,71
129,72
90,71
104,70
18,16
124,12
91,72
8,04
16,36
6,72
2,42
100,67
743,42
745,42
8,69
260
6320
17455
29680
5540
48115
35590
2915
6855
2675
1140
27630
184861
184866
7,2
129,24
232,91
94,46
225,21
260,27
108,43
120,94
90,26
34,85
49,28
14,78
56,85
1458,98
1464,92
17,08
500
4230
18150
46895
76080
30460
43155
33295
10145
18175
4375
14285
300188
300258
11,7
0,86
2,32
3,18
3,18
0,04
45
45
45
0
2,71
2,71
0,03
0,02
2,69
875
BRZ
236
100
11,30
GB
OL
grunty
zalesione
10,21
49
DB
61-70
VI
11,75
2,03
OL
ŚW
51-60
Razem
V
8,68
5
SO
IV
3,02
BRZ
LMŚW
III
powierzchnia w ha / miąższość w m3
Razem
BMB
II
875
875
0,03
97,16
35,83
94,95
115,49
44,40
51,58
9,80
3,98
0,97
105,56
559,72
559,72
6,53
1650
3225
19590
24700
11475
16120
3475
990
345
23895
105701
105701
4,12
1,15
1,94
3,09
3,09
0,04
30
320
350
350
0,01
163
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA
Gatunek
1
2
panujący
Siedliskowy typ lasu

Grunty leśne niezalesione
Drzewostany w klasach i podklasach wieku
do odnowienia
płazowiny
haliz.
zręby
w
prod.
ubocz.
3
4
5
pozostałe
Przest.
na gr.
zal.
6
7
I
II
1-10
11-20
21-30
31-40
41-50
8
9
10
11
12
LMW
IV
51-60
61-70
Razem
V
71-80
81-90
VI
VII
VIII
91-100
101-120
121-140
141 i
wyżej
17
18
19
20
KO
KDO
Bud.
przer.
21
22
23
grunty
zales. i
nie zales.
Procent
11,32
3,54
43
57
205,54
1883
13
14
15
16
24
25
26
0,49
2,83
4,00
0,77
8,09
8,09
0,09
50
695
1045
175
1965
1965
0,08
426,94
599,79
509,14
752,88
1232,12
716,99
671,74
1213,74
557,64
576,88
207,00
12,39
875,22
3,22
8561,23
8576,09
100
4400
237475
1095
3505
28680
117575
183015
383955
234175
279375
516655
245515
240000
89885
2567188
2567288
100
SO
1,63
0,54
0,67
0,79
7,22
5,98
2,74
0,67
1,60
1,12
3,09
26,05
26,05
8,12
25
245
245
1880
1715
820
180
570
475
1250
7405
7405
12,85
MD
8,25
8,25
8,25
2,57
35
ŚW
5,83
468
127
DB
34,05
35
35
0,06
4,82
23,38
3,89
0,48
3,97
3,20
17,45
1,76
34,21
93,16
98,99
30,84
10
1345
1515
90
1470
1120
5560
520
9075
20832
21300
36,97
1,46
10,09
7,64
53,24
53,24
16,59
605
2505
3124
3124
5,42
0,24
0,24
0,07
14
DB.C
0,24
10
JS
BRZ
11
OL
3,73
58
Razem
9,56
468
34,05
210
10
10
0,02
2,95
2,95
2,95
0,92
715
715
715
1,24
3,75
9,62
7,47
31,03
10,73
11,23
3,79
11,37
88,99
88,99
27,72
110
1390
1285
6150
3490
1845
1235
2390
17906
17906
31,08
14,20
1,59
3,22
4,52
3,55
2,91
1,51
3,12
3,55
38,17
41,90
13,05
320
60
660
1150
975
755
475
1160
1440
OS
LMB
grunty
zalesione
powierzchnia w ha / miąższość w m3
OS
Razem
III
7053
7053
12,24
0,37
0,37
0,37
0,12
70
70
70
0,12
45,58
311,42
320,98
100
11465
34,11
45,46
15,25
37,19
36,06
23,32
25,49
3,79
3,36
475
3435
3705
7705
11035
5435
8090
1340
6,53
4,93
1395
1575
SO
ŚW
12,77
537
1,20
10
4,67
3,09
1090
1915
1250
57150
57618
100
1,65
14,21
3,19
47,10
77,61
77,61
8,52
375
3160
765
12755
20025
20025
8,91
0,84
3,28
6,58
24,64
20,38
40,69
7,79
56,13
29,65
1,47
4,76
197,41
210,18
23,07
25
190
1680
7365
4355
10765
2190
14750
8825
580
1510
52245
52782
23,48
164
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA
Gatunek
1
2
panujący
Siedliskowy typ lasu

Grunty leśne niezalesione
Drzewostany w klasach i podklasach wieku
do odnowienia
płazowiny
haliz.
zręby
w
prod.
ubocz.
3
4
5
pozostałe
Przest.
na gr.
zal.
6
7
I
II
1-10
11-20
21-30
31-40
41-50
8
9
10
11
12
BRZ
51-60
61-70
V
71-80
81-90
VI
VII
VIII
91-100
101-120
121-140
141 i
wyżej
17
18
19
20
KO
KDO
Bud.
przer.
21
22
23
grunty
zalesione
grunty
zales. i
nie zales.
Procent
197
136
Razem
12,77
537
1,20
343
SO
115
MD
ŚW
304
0,86
27
3
128,48
564
24
25
26
20
20
20
0,01
203,73
203,73
22,36
44,04
31,13
16,61
18,82
27,24
7,54
34,63
4,77
1805
5260
4885
1600
2835
5610
5905
1480
10205
1445
41227
41227
18,34
15,36
54,84
19,95
29,98
53,27
40,04
74,00
53,08
19,50
18,92
418,52
418,52
45,92
420
3295
3105
11030
4815
8715
16040
14820
21450
16700
6165
4050
110741
110741
49,26
18,21
38,51
59,40
92,55
27,05
71,23
99,00
112,90
90,98
158,05
57,11
48,57
23,68
898,44
911,21
100
445
5310
8365
17595
6415
18915
27400
33065
25495
44815
17200
13335
5560
224258
224795
100
41,93
25,48
12,34
43,89
208,10
104,01
172,07
338,29
207,86
101,96
2,23
7,64
161,81
4,84
1432,45
1432,45
17,23
145
1840
3350
12550
68440
35515
71890
142680
95985
41695
1040
2895
45060
1510
524710
524710
23,22
38,83
2,46
41,29
41,29
0,5
310
785
1095
1095
0,05
1046,04
1046,04
12,58
45,67
72,06
90,63
140,55
133,56
176,28
38,94
21,98
18,18
22,33
5,84
265,00
140
2590
16010
27060
51080
45985
64665
15840
8315
6405
8130
2780
69455
318759
318759
14,1
157,44
340,58
164,66
499,27
812,01
232,38
126,64
385,42
442,77
418,71
156,95
28,56
91,33
3985,20
3996,98
48,05
575
4960
24755
109705
230885
70915
40980
130015
137015
139655
57270
12725
22480
982499
982529
43,48
28,95
1,67
30,62
30,62
0,37
6560
535
7101
7101
0,31
30,22
30,22
0,36
16,85
14
JS
16
GB
58
7
7,10
0,13
22,21
WZ
OL
16
1,17
6
423
15
1,17
KL
BRZ
14
17,37
15,02
10,92
13
1,17
11,85
OL
DB
Razem
IV
powierzchnia w ha / miąższość w m3
DB
LŚW
III
13,37
3505
3810
7329
7329
0,32
0,52
3,85
14,63
15,25
0,31
3,92
38,48
38,48
0,46
10
595
3550
3535
70
1400
9176
9176
0,41
2,73
18,26
47,56
26,67
247,49
247,49
2,98
11,98
32,93
4,30
1,76
101,30
225
4005
10080
6340
2750
8555
510
630
17225
50378
50378
2,23
3,23
20,37
245,93
344,51
118,93
20,37
32,34
62,68
7,69
27,18
9,72
509,55
1402,50
1402,50
16,87
65
3295
52095
76665
33035
5615
10220
19710
2375
9025
2975
131835
347333
347333
15,37
1,86
2,27
1,44
0,33
2,14
6,31
2,02
16,37
16,37
0,2
435
625
265
95
1235
2030
530
5222
5222
0,23
165
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA
Gatunek
1
2
panujący
Siedliskowy typ lasu

Grunty leśne niezalesione
Drzewostany w klasach i podklasach wieku
do odnowienia
płazowiny
haliz.
zręby
w
prod.
ubocz.
3
4
5
pozostałe
Przest.
na gr.
zal.
6
7
I
II
1-10
11-20
21-30
31-40
41-50
8
9
10
11
12
51-60
61-70
Razem
V
71-80
81-90
VI
VII
VIII
91-100
101-120
121-140
141 i
wyżej
17
18
19
20
KDO
Bud.
przer.
21
22
23
10,92
0,86
27
3
128,48
1523
14
15
3
DB
6,57
57
0,06
0,30
17
14,99
2
19,03
0,23
70
1475
2760
4305
4305
0,19
14,03
14,03
0,17
1,56
395
1390
2121
2121
0,09
256,45
437,91
523,59
1102,54
1337,67
504,44
548,13
829,94
682,06
566,03
195,15
42,04
1144,45
4,84
8303,72
8315,50
100
1235
13425
101830
252805
398005
162015
198660
308825
244320
196780
70815
18400
289880
1510
2260028
2260058
100
3,77
3,77
0,7
320
0,19
1460
1460
1,07
2,55
7,82
15,11
2,76
0,95
7,77
4,59
1,00
9,23
51,78
51,78
9,62
30
460
3175
650
400
3555
1855
425
2935
13488
13488
9,85
15,48
6,27
1,60
3,79
12,29
1,28
3,05
5,05
2,23
57,61
57,61
10,71
65
120
125
530
3685
340
725
1410
340
7397
7397
5,4
2,30
4,75
25,75
26,11
4,85
3,71
15
BRZ
63
OL
229
85
355
1185
1557
1574
1,15
2,99
11,85
11,79
10,80
1,52
6,29
5,41
33,64
84,29
84,29
15,66
75
3320
3165
3060
470
2415
1650
9820
24038
24038
17,55
16,09
23,53
29,92
26,24
39,04
30,99
45,73
8,90
2,23
2,60
89,11
314,38
314,38
58,43
305
3565
7165
6440
12300
10720
15970
3755
745
690
27055
88939
88939
64,94
0,18
0,18
0,03
OS
0,18
55
0,06
0,30
17
21,56
354
55
55
0,04
40,82
37,62
58,48
46,88
68,01
32,51
58,36
11,95
15,93
3,23
8,20
134,21
537,76
538,12
100
490
4145
13785
11140
20685
11190
21240
4480
5680
1170
2425
40150
136934
136951
100
4,37
4,37
0,96
2,16
145
1,71
0,50
535
135
815
815
0,98
0,05
0,05
0,05
0,01
25
25
25
0,03
1,11
1,11
1,11
0,24
20
20
20
0,02
ŚW
DB
26
25
19,03
1375
SO
Procent
24
8,25
16
3,58
ŚW
OL
grunty
zales. i
nie zales.
11,77
4,22
13
SO
Razem
grunty
zalesione
6,56
16
JS
KO
0,70
LP
LW
IV
powierzchnia w ha / miąższość w m3
OS
Razem
III
166
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA
Gatunek
1
2
panujący
Siedliskowy typ lasu

Grunty leśne niezalesione
Drzewostany w klasach i podklasach wieku
do odnowienia
płazowiny
haliz.
zręby
w
prod.
ubocz.
3
4
5
pozostałe
Przest.
na gr.
zal.
6
7
I
II
III
1-10
11-20
21-30
31-40
41-50
8
9
10
11
12
IV
51-60
61-70
Razem
V
71-80
81-90
VI
VII
VIII
91-100
101-120
121-140
141 i
wyżej
17
18
19
20
KO
KDO
Bud.
przer.
21
22
23
BRZ
Procent
1008
61,33
101
14
15
16
24
25
26
1,93
1,93
0,42
70
70
70
0,08
40,23
40,23
8,81
0,31
660
26,16
13
1,93
5,91
OL
12,00
13,86
1,34
1,82
4,99
50
2245
2625
280
410
1130
7400
7400
8,93
25,22
20,65
58,65
66,25
73,99
34,93
28,25
1,43
7,82
2,52
0,51
381,55
407,71
89,33
585
3830
13075
15690
17830
7660
10100
490
2915
875
180
73331
74339
89,77
1,07
1,07
0,23
OS
1,07
155
Razem
26,16
1008
61,33
101
155
155
0,19
31,13
25,85
60,03
78,25
87,85
38,03
28,25
1,43
10,14
7,51
0,51
430,31
456,47
100
1245
4065
13280
17935
20455
8500
10100
490
3460
2005
180
81816
82824
100
ŚW
JS
grunty
zales. i
nie zales.
powierzchnia w ha / miąższość w m3
JS
OLJ
grunty
zalesione
0,48
1,71
0,97
1,34
1,42
0,84
4,57
4,57
1,8
90
435
415
245
1185
1185
2,1
12,76
14,95
5,9
12,76
40
BRZ
4
OL
0,33
2
Razem
0,48
2,04
SO
6,90
17,49
42
Łącznie
254
40,83
1,96
1015
DB
15,52
2,20
70
30
14,75
14,75
5,82
410
935
1690
3039
3039
5,4
9,08
13,97
26,84
23,38
6,63
12,21
1,66
6,55
40,22
6,41
0,98
21,97
218,97
219,30
86,48
1155
3165
6910
6660
2450
4230
710
2260
15145
1995
340
6795
52059
52061
92,43
53,59
8,24
9,08
17,17
31,62
23,38
6,63
13,55
1,66
6,55
49,38
7,25
0,98
21,97
251,05
253,57
100
195
1155
3665
7845
6660
2450
4665
710
2260
17250
2240
340
6795
56283
56325
100
339,66
417,44
535,13
562,08
1121,00
1963,95
1058,14
1006,48
1866,83
1014,44
965,58
391,15
180,42
782,56
8,06
12212,92
12237,31
49,37
1955
45040
141465
301300
619680
336545
412645
803465
462770
389820
155905
52050
217960
2605
3944487
3944741
57,18
54,37
3,93
2,46
9,92
70,68
70,68
0,29
0,06
1282
42,85
1282
210,60
1100
7,74
195
53
19,66
0,07
4,78
8,24
49
MD
ŚW
40
2,23
380
290
785
3005
4460
4460
64,14
246,76
262,71
222,90
169,86
290,07
349,64
95,34
53,98
92,06
56,32
23,60
413,87
2384,10
2405,72
9,7
515
12615
59040
66905
61275
104175
125880
32605
20480
28660
18920
8750
110605
651707
652722
9,46
327,10
596,33
263,25
728,27
1092,21
340,81
248,86
482,60
482,67
469,70
171,73
28,56
150,41
5593,10
5610,82
22,63
1240
10080
43305
157130
313155
101375
84475
165005
148570
158330
61645
12725
37105
1295240
1295340
18,78
167
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA
Gatunek
1
2
panujący
Siedliskowy typ lasu

Grunty leśne niezalesione
Drzewostany w klasach i podklasach wieku
do odnowienia
płazowiny
haliz.
zręby
w
prod.
ubocz.
3
4
5
pozostałe
Przest.
na gr.
zal.
6
7
I
II
III
1-10
11-20
21-30
31-40
41-50
8
9
10
11
12
28
61-70
71-80
81-90
VI
VII
VIII
91-100
101-120
121-140
141 i
wyżej
17
18
19
20
KO
KDO
Bud.
przer.
21
22
23
grunty
zalesione
grunty
zales. i
nie zales.
Procent
13
14
15
16
24
25
26
6,52
2,56
9,08
9,08
35
55
118
118
0
30,62
30,62
0,12
KL
28,95
6
16,85
14
0,54
2,01
57
27,75
18
3,71
15
1321
30,22
1010
102,16
585
70
2366
5710
0,31
3,92
70
1400
7329
7329
0,11
81,87
84,42
0,34
3905
5435
11518
11575
0,17
47,58
26,67
11,98
35,62
4,30
1,76
101,30
250,20
250,20
1,01
225
4005
10080
6340
2750
9430
510
630
17225
51253
51253
0,74
133,04
129,08
446,78
584,27
228,42
123,93
69,41
94,69
24,31
79,64
19,90
660,12
2593,59
2593,59
10,46
3320
13275
87510
125325
60370
32475
21970
26875
7025
22905
6070
167940
576381
576381
8,36
84,08
78,92
123,39
182,07
160,24
107,58
147,28
55,15
88,37
101,60
29,02
0,98
132,02
1392,86
1423,08
5,74
1895
12340
27795
41805
42675
31535
48845
20935
26625
34905
9030
340
38430
337740
338750
4,91
1,28
3,90
10,93
1,28
11,77
29,16
29,16
0,12
125
850
2590
395
2760
6720
6720
0,1
16
723,02
3810
22,95
0,1
0,12
595
LP
71,58
3505
16,93
7101
30,22
18,26
OS
24,92
3,85
7101
30,22
80
58
BRZ
2,45
535
13,37
0,04
2,73
GB
OL
1,67
6560
WZ
Ogółem
51-60
V
powierzchnia w ha / miąższość w m3
DB.C
JS
Razem
IV
4,22
8,25
1,59
14,06
14,06
0,06
395
1390
320
2121
2121
0,03
1090,40
1599,17
1688,44
2968,00
3681,41
1942,43
1858,88
2599,22
1665,53
1708,58
672,04
233,56
2253,72
8,06
24692,46
24788,96
100
9355
94125
364960
720495
1113920
611860
703565
1049465
666100
634620
252970
73865
592560
2605
6896175
6898611
100
168
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

169
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

170
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA CZARNA BIAŁOSTOCKA

171
Download