Filozofia Immanuela Kant.key

Immanuel
Kant
(1724-1804)
GŁÓWNE DZIEŁA OKRESU KRYTYCZNEGO:
Krytyka czystego rozumu
(1781r.)– teoria poznania
Krytyka praktycznego rozumu
(1788r.) – etyka
Krytyka władzy sądzenia
(1790r.) – estetyka
POJAWIA SIĘ PROBLEM
„Nie na tym polegał problem, czy pojecie przyczyny jest słuszne, przydatne i
niezbędne dla całego poznania przyrody, tego bowiem Hume nigdy nie
podawał w wątpliwość, lecz na tym, czy jest ono a priori pomyślane przez
rozum i czy przez to posiada niezależną od wszelkiego doświadczenia
wewnętrzną prawdziwość i ma dlatego także bardziej rozległą przydatność,
nie ograniczoną wyłącznie do przedmiotów doświadczenia. W tej to sprawie
Hume oczekiwał wyjaśnienia (Eröffnung). Wszak chodziło tylko o pochodzenie
tego pojęcia, nie zaś o jego niezbędność w użyciu.”
Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki (wstęp)
PODZIAŁ SĄDÓW (1)
sądy
a priori
płynące rozumu
a posteriori
płynące z doświadczenia
sądy
analityczne
badają posiadaną wiedzę
syntetyczne
poszerzają posiadaną wiedzę
PODZIAŁ SĄDÓW (2)
sądy
a priori
a posteriori
analityczne
objaśniają posiadaną wiedzę i
mają charakter definicji;
występują w matematyce i
pojawiają się w metafizyce
nie istnieją
syntetyczne
sądy metafizyki we właściwym
sensie; dostarczają wiedzy
powszechnej i pewnej.
wywiedzione z doświadczenia;
poszerzają naszą wiedzę;
występują w
przyrodoznawstwie
PYTANIE KANTA
Czy prawdziwe są sądy syntetyczne a priori,
czyli, czy możemy formułować pewne i
powszechne sądy, które nie odwołują się do
doświadczenia i jednocześnie pozostają
obiektywnie prawdziwe?
PODZIAŁ KRYTYKI POZNANIA
krytyka poznania
zmysły
rozsądek
(rozumienie)
rozum
estetyka
transcendentalna
analityka
transcendentalna
dialektyka
transcendentalna
wiedza rzetelna
(naukowa)
wiedza rzekoma
(nienaukowa)
ESTETYKA TRANSCENDENTALNA (1)
czas
przestrzeń
wrażenia
(dane z doświadczenia)
materia
(a posteriori)
fenomen
(właściwy przedmiot
poznania)
fenomen
formy poznania
zmysłowego
forma
(a priori)
ESTETYKA TRANSCENDENTALNA (2)
na formie przestrzeni opierają się nauki:
geometria i fizyka matematyczna
nie ma nauki opartej na formie czasu
Obiektywność twierdzeń matematyki i fizyki ma swoje
źródło nie w przedmiocie, tylko w naszym sposobie
pojmowania przedmiotu.
Coś, co jest pewne, konieczne i powszechne może takie być
tylko dzięki temu, co jest a priori czyli jest wcześniej w
naszym sposobie pojmowania rzeczywistości.
ANALITYKA TRANSCENDENTALNA (2)
kategorie poznania rozumowego
intuicja
rozsądek tworzy syntezę
unifikuje zmieniający się w czasie
fenomen przy pomocy
kategorii – (form) poznania
rozumowego
fenomen zmieniający się w czasie
ANALITYKA TRANSCENDENTALNA (2)
ilość
jakość
stosunek
modalność
itd.
fenomen
(przedmiot poznania
zmieniający się w czasie)
formy poznania rozumowego -
kategorie
kategoria to nie coś, co jest w bycie,
ale jest to nasz sposób poznawania bytu.
DIALEKTYKA TRANSCENDENTALNA (1)
świat materialny
dusza
Bóg
fenomen
(właściwy przedmiot
poznania)
3 idee rozumu
(puknty wyjścia metafizyki)
Stosowanie kategorii staje się złe tylko wtedy, kiedy ich użycie
jest transcendentne a nie transcendentalne, czyli kiedy rozum
twierdzi, że idee mogą same stać się przedmiotami intuicyjnej
wiedzy o czymś, co leży poza zmysłowym doświadczeniem.
DIALEKTYKA TRANSCENDENTALNA (2)
Odpowiedź Kanta- krytyka metafizyki:
Metafizyka (dialektyka transcendentalna)
nie jest wiedzą naukową ponieważ posługuje się
sądami syntetycznymi apriori, które
nie odwołują się do doświadczenia.