Węgiel jest skałą pochodzenia organicznego, czyli

Węgiel
jest
skałą
pochodzenia organicznego, czyli powstałą ze szczątków organizmów żywych. W
przeciwieństwie do innych skał pali się, wydzielając dużo ciepła. Oprócz ”czystego” węgla
zawiera inne substancje tj. krzemiany, siarczki, węglany, tlen, wodór, azot, siarkę oraz
śladowe ilości niektórych pierwiastków (Ge, Ga, V, As).
Węgiel, który był podstawowym paliwem w czasie rewolucji przemysłowej, przyczynił się do
rozwoju wielu gałęzi przemysłu. W skład węgla kamiennego wchodzi węgiel pierwiastkowy,
który nadaje mu czarne zabarwienie, oraz łatwopalne gazy, czyli wodór, azot oraz tlen.
Większość złóż węgla formowała się od 360 do 286 milionów lat temu i właśnie z tego
powodu ten okres w dziejach Ziemi został nazwany karbonem. Węgiel powstał na bagnistych
obszarach, które w tamtych czasach porastały wilgotne lasy tropikalne. Drzewa z tamtego
okresu w bardzo małym stopniu przypominały jednak te, które spotykamy współcześnie. Do
najważniejszych należały gigantyczne paprocie, skrzypy i widłaki.
Szczątki obumarłych roślin opadały na dno bagnistych jeziorzysk lub lagun, gdzie z powodu
małej ilości tlenu i odpowiednich bakterii, rozkładały się bardzo powoli. Zjawisko to można
obserwować również współcześnie. W pierwszej fazie rozkładu gnijące rośliny zmieniają się
w torf. Procesowi temu towarzyszy wydzielanie metanu, głównego składnika gazu ziemnego
(90%), błotnego i kopalnianego.
1
Torf nie jest w stanie samoistnie przekształcić się w węgiel. Jego pokłady muszą najpierw
zostać poddane odpowiedniemu ciśnieniu. Pierwsze zgniatanie złóż torfu odbywa się pod
ciężarem wciąż narastającej ilości obumarłych roślin. Z warstwy torfu o grubości od 10 do 15
metrów może powstać jednometrowa warstwa węgla. Po zapełnieniu bagna przez substancję
roślinną, na złożach torfu osadzały się warstwy piasku i mułu – wzrastało ciśnienie. Następnie
teren obniżał się, a wody morskie lub jeziorne ponownie go zalewały, dzięki czemu
dochodziło do kolejnego etapu akumulacji roślinnej. Cykl ten powtarzał się wielokrotnie,
kolejne warstwy odkładały się na sobie – stąd nazwa tego zjawiska „sedymentacja cykliczna”.
W jej skutek powstały kolejne warstwy, oddzielonych od siebie innymi skałami osadowymi,
pokładów węgla. Ich grubość różni się znacznie i wynosi od kilku milimetrów do kilku
metrów.
Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje węgla w zależności od stopnia uwęglenia, czyli
zaawansowania metamorfozy torfu.
Najmniej, bo tylko trzydzieści procent węgla pierwiastkowego zawiera torf. Węgiel brunatny,
zawdzięczający swą nazwę charakterystycznemu kolorowi, jest surowcem bardziej
przetworzonym i zawiera od trzydziestu do siedemdziesięciu procent węgla pierwiastkowego.
Przy spalaniu dymi, wydzielając stosunkowo mało ciepła.
Najwięcej energii uzyskać można z węgla kamiennego, stąd jego duża popularność. Nie jest
to skała jednorodna- ułożone naprzemiennie warstwy błyszczące i matowe odpowiadają
materiałowi, z jakiego powstały. Błyszczące- to skamieniałe drewno, matowe- drobne
szczątki roślinne. W pokładach węgla kamiennego znajduje się również miękki, czarny pył,
przypominający węgiel do rysowania. Najwięcej węgla pierwiastkowego- około 98%zawiera antracyt. Jest to najtwardsza odmiana węgla kamiennego, trudna do rozpalenia i
mająca duży potencjał energetyczny. Podczas spalania emituje bardzo dużo ciepła i mało
dymu.
Węgiel można dzielić jeszcze w inny sposób – w zależności od jego zastosowania. I tak
węgiel płomienny i węgiel chudy wykorzystywany jest do budowy pieców przemysłowych,
generatorów i pieców domowych. Węgiel gazowo-płomienny służy do wyrobu pieców
przemysłowych i domowych, oraz do wytlewania i uwodorniania. Węgiel gazowy, jak i
węgiel gazowo - koksowy używany jest w gazownictwie i koksownictwie. Węgiel
ortokoksowy używa się do produkcji koksu metalurgicznego. Do produkcji koksu
odlewniczego wykorzystuje się węgiel metakoksowy, natomiast węgiel semikoksowy w
koksownictwie służy jako dodatek schudzający wsad węglowy.
Węgiel jest przede wszystkim popularnym surowcem energetycznym. W niektórych domach
do dziś używa się go do ogrzewania. Podstawowe zastosowanie węgiel kamienny znajduje w
przemyśle energetycznym. Głównym źródłem energii w Polsce są elektrownie i
elektrociepłownie węglowe(ok. 75%). Zanim zaczęto wydobywać na szeroką skale gaz
ziemny, uzyskiwano go z węgla. Dzieje się tak do dziś w krajach pozbawionych naturalnych
złóż gazu. Produktem wysokotemperaturowego odgazowywania węgla kamiennego jest kokspaliwo niezbędne do wytapiania rud żelaza. Aby uzyskać koks, podgrzewa się węgiel w
szczelnie zamkniętych piecach koksowniczych. Bez dostępu tlenu nie dochodzi do spalania, a
jedynie do wytrącenia lekkich olejów, związków amoniaku, smoły węglowej i gazu.
Pozostała substancja to koks. Podstawowy proces przerobu węgla polega na jego prażeniu w
temperaturze 1000-1200°C bez dostępu powietrza. Proces ten nazywamy koksowaniem.
Przeprowadza się go w specjalnych piecach koksowniczych uzyskując koks, smołę
pogazową, wodę pogazową (amoniakalną) i gaz koksowniczy. Gaz koksowniczy zużywa się
częściowo jako paliwo, a częściowo poddaje się dalszej obróbce chemicznej. Część
produkowanego gazu zużywa sama koksownia do ogrzewania baterii koksowniczych i
pieców martenowskich, a nadwyżki przekazuje się do celów opałowych lub jako surowiec dla
2
przemysłu chemicznego. Zawiera jako domieszki benzol surowy (benzen, toluen, ksyleny,
tiofen, pirydynę, fenol) oraz amoniak, siarkowodór, związki cyjankowe i pył. Po
oczyszczeniu, głównymi składnikami gazu koksowniczego są: wodór (45-60%), metan (2030%) i azot (4-8%). Woda pogazowa, zawiera amoniak, sole amonowe, pirydynę, fenole i
inne związki. Wykorzystuje się ją do produkcji siarczanu amonowego, jednego z nawozów
azotowych. Smoła węglowa ma największe znaczenie z punktu widzenia przemysłu
chemicznego. Jest to ciecz barwy czarnej o mazistej konsystencji. Znajduje się w niej wiele
różnorodnych związków organicznych np. fenole, zasady pirydynowe i chinolinowe, a
głównie tak zwane węglowodory aromatyczne, odgrywające ogromną rolę jako surowce
chemiczne. Dlatego też smołę węglową poddaje się destylacji frakcyjnej, czyli jednej z metod
rozdzielania i oczyszczania ciekłych związków chemicznych. Poszczególne frakcje
otrzymywane po skropleniu pary poddaje się dalszej obróbce i wykorzystuje do produkcji
leków, barwników, tworzyw sztucznych, rozpuszczalników itd. Pozostałością po destylacji
smoły węglowej jest pak zawierający wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Pak jest
czarną, bezpostaciową masą o szklistym połysku, rozpuszczalną w nafcie solwentowej. Jest
on wykorzystywany do brykietowania miału węglowego, uszczelniania konstrukcji
budowlanych oraz do produkcji papy, lakierów, elektrod, nawierzchni dróg. Pak jest
surowcem do otrzymywania fluorenu, pirenu, chryzenu. Używa się go do budowy
nawierzchni dróg lub poddaje przeróbce na koks pakowy, wykorzystywany do produkcji
elektrod. Koks jest praktycznie czystym węglem z niewielką domieszką związków
nieorganicznych (popiołu). Charakteryzuje się specyficzną, porowatą strukturą i wysoką
wytrzymałością mechaniczną. Tworzy szaroczarne, nieregularne bryły o budowie gąbczastej,
składające się w 90% z pierwiastka węgla. Głównym odbiorcą koksu jest hutnictwo żelaza,
ponieważ stanowi on składnik wsadu wielkopiecowego. Koks spala się płomieniem
niekopcącym, niebieskawym, o wysokiej temperaturze. Ciepło spalania 25-30 MJ/kg.
Zastosowanie m.in. jako paliwo w procesie wielkopiecowym. Węgiel jest także
wykorzystywany w przemyśle chemicznym. Związki amoniaku, smoła węglowa i lekkie oleje
są niezbędne przy produkcji barwników do tkanin, materiałów antyseptycznych, lekarstw,
detergentów, środków zapachowych, nawozów, substancji niszczących chwasty oraz lakierów
do paznokci, a nawet słodzików zawierających sacharynę.
Węgiel jest najczęściej występującym surowcem energetycznym pochodzenia organicznego.
Specjaliści obliczyli, ze przy obecnym zużyciu, znane ludziom złoża powinny wystarczyć na
ponad 200 lat. Jednocześnie szacuje się, iż nasza planeta kryje zasoby piętnastokrotnie
większe od dotychczas poznanych. Spośród obecnie dostępnych, dwie trzecie światowych
zasobów węgla znajduje się na obszarze trzech krajów- w Stanach Zjednoczonych (30%), w
Rosji i byłych republikach radzieckich (25%), oraz w Chinach (10%). Wśród największych
potentatów w wydobyciu węgla należy wymienić również Australię, Kanadę, Niemcy, Indie,
Polskę, Republikę Południowej Afryki oraz Wielką Brytanię. W Ameryce Południowej
węgiel wydobywa się jedynie w czterech krajach- w Argentynie, Brazylii, Chile i w
Kolumbii. Eksploatacja tych złóż jest bardzo utrudniona, ponieważ większość z nich znajduje
się głęboko pod ziemią, na obszarach porośniętych przez lasy tropikalne. Spośród 52 krajów
afrykańskich, jedynie w ośmiu wydobywa się węgiel. Najwięcej w RPA i Zimbabwe, resztę w
Algierii, Maroku, Mozambiku, w Nigerii, Tanzanii i Zairze. Polska jest krajem bogatym w
węgiel, jednak jest on u nas dość poważnie eksploatowany (część eksportujemy gł. do Europy
zachodniej). Na terenie Polski znajduje się ok. 60 mld ton węgla (4% światowych zapasów)
Znajdujemy się w światowej czołówce krajów wydobywających węgiel. Nasze złoża nie
starczą niestety na długi okres czasu. Przewidywane skończenie się zapasów węgla
kamiennego ma nastąpić za 30, 40 lat. Do tego dochodzi fakt, iż na początku lat 90-tych
przeprowadzono program restrukturyzacji kopalń węgla kamiennego, w wyniku którego
zmniejszono ilość zasobów węgla, m.in. poprzez zmniejszenie maksymalnej granicy
3
głębokości złóż. Polski węgiel nie jest także najprostszy i najtańszy w wydobyciu. Zawiera on
duże ilości siarki oraz znajduje się na relatywnie dużych głębokości (dla porównania w
Australii 65 % wydobywanego węgla pochodzi z kopalni odkrywkowych). Wyróżniamy trzy
główne zagłębia węglowe w Polsce :Górnośląskie, Dolnośląskie oraz Lubelskie.
Przed około trzema tysiącami lat Chińczycy jako pierwsi odkryli węgiel, który
prawdopodobnie ukazał się ich oczom jako minerał zalegający bezpośrednio na powierzchni
ziemi, na zboczach gór, lub w korycie rzeki. Eksploatując złoże, starożytni górnicy posuwali
się wydrążonymi korytarzami coraz głębiej. Obecnie odkrywaniem nowych pokładów
zajmują się geolodzy. Rejon poszukiwań zwęża się za pomocą zdjęć lotniczych i
satelitarnych. Później, podobnie jak w przypadku gazu ziemnego, geolodzy wywołują
sztuczne wstrząsy podziemne. Doprowadzają one do powstania drgań rejestrowanych na
powierzchni ziemi przez sejsmografy, zwane w geofizyce poszukiwawczej geofonami.
Wykres drgań dostarcza informacji na temat ułożenia warstw skorupy ziemskiej i ich budowy
geologicznej. Inną metodą, przydatną w pracach na bardzo dużych głębokościach, stosowaną
pierwotnie przy poszukiwaniu ropy naftowej i gazu ziemnego są wiercenia. Do otworu
wiertniczego wprowadza się wiele różnych przyrządów mierniczych, które mają
wszechstronnie zbadać ułożenie oraz rodzaj warstw skorupy ziemskiej. Sonda, którą spuszcza
się w głąb otworu wiertniczego, a następnie wyciąga na powierzchnię z określoną prędkością,
wyposażona jest w instrumenty badające porowatość skał, ich radioaktywność, uskoki
pomiędzy poszczególnymi warstwami oraz oporność, czyli sposób, w jaki skały przewodzą
ładunki elektryczne. Grubość poszczególnych pokładów węgla może być zróżnicowana i
waha się od kilku centymetrów do kilku metrów. Jednak bez względu na grubość, eksploatuje
się je w dwojaki sposób, w kopalniach odkrywkowych lub głębinowych. Jeżeli węgiel
znajduje się blisko powierzchni ziemi, tak jak w wielu miejscach a w Australii czy w Stanach
Zjednoczonych, wydobywa się do w kopalniach odkrywkowych. Metoda ta stosowana jest
również przy eksploatacji złóż węgla brunatnego we wschodniej Europie. W wielkiej Brytanii
kopalnie odkrywkowe mają średnio trzydzieści trzy metry głębokości. W najgłębszej tego
typu kopalni w Niemczech eksploatuje się węgiel na głębokości 325 metrów. Budowa kopalni
odkrywkowej to poważna ingerencja w środowisko naturalne. Roboty górnicze rozpoczynają
się od usunięcia wierzchnich warstw gleby i skał, które odrzucone na sąsiadujące tereny
tworzą olbrzymie hałdy. Węgiel wydobywa się przy pomocy gigantycznych koparek.
Największe maszyny używane w Wielkiej Brytanii są w stanie pomieścić za jednym razem
dwa samochody osobowe. Są również zdolne do udźwignięcia ładunku o łącznej masie 100
ton. Największa koparka na świecie pracuje w kopalni węgla brunatnego w niemieckim
mieście Hambach. Jest ona w stanie udźwignąć 13 000 ton ładunku. Gdy pokłady węgla w
kopalni odkrywkowej zostaną wyczerpane, podejmuje się działania mające na celu
przywrócenie zniszczonemu środowisku pierwotnego stanu. W Europie podstawowym
sposobem eksploatacji złóż węgla jest górnictwo głębinowe. W Stanach Zjednoczonych
metoda ta wydobywa się około 40 %, natomiast w Australii około 50% węgla. Zdarza się ze
pokłady znajdują się na bardzo dużej głębokości. W Wielkiej Brytanii najgłębsze
eksploatowane pokłady znajdują się na głębokości 1300 metrów. Aby umożliwić połączenie z
dolnymi pokładami buduje się pionowe szyby, którymi górnicy zjeżdżają w dół lub wracają
na górę. Tą samą drogą transportuje się na powierzchnie wydobyty minerał. Wydobycie
odbywa się za pomocą dwóch podstawowych technologii. Pierwsza z nich, metoda filarowa,
stosowana głównie w Stanach Zjednoczonych, polega na drążeniu złoża, przy jednoczesnym
pozostawieniu części węgla w postaci filarów zabezpieczających strop. Przy zastosowaniu tej
metody znaczna część pokładu pozostaje jednak pod ziemią. O wiele efektywniejsza jest
metoda stosowana w Europie i powoli wprowadzana w Stanach Zjednoczonych polegająca na
kopaniu dwóch równoległych tuneli w odległości około 20 metrów. Specjalne maszyny
górnicze wybierają węgiel między tunelami, z tym, że w miarę przesuwania się w głąb
4
pokładu, przekopane tunele, nie podparte filarami, zawalają się. Przy zastosowaniu tej
metody, można wydobyć aż 90% istniejącego węgla.
Przemysł energetyczny ma jednak ogromny wpływ na środowisko przyrodnicze. Nie można
go rozpatrywać w oderwaniu od innych działań, które są podejmowane dla produkcji energii.
Z produkcją tą wiążą się bowiem bezpośrednio takie prace jak pozyskiwanie zasobów
energetycznych, transport (zarówno surowców jak i energii) oraz sam proces wytwarzania
energii.
Pierwszym etapem w łańcuchu energetycznym jest wydobywanie surowców i paliw.
Działalność górnicza w szerokim stopniu wpływa na środowisko przyrodnicze. Bezpośredni
wpływ wiąże się przede wszystkim z przejmowaniem terenów rolniczych i leśnych na cele
przemysłowe – w stopniu największym problem ten występuje w przypadku górnictwa
odkrywkowego. Z przejmowaniem gruntów na cele przemysłowe łączy się również
konieczność przejęcia dodatkowych obszarów pod infrastrukturę komunikacyjną,
składowiska odpadów itp. W wyniku eksploatacji złóż i odwadniania górotworu dochodzi do
geomechanicznego i hydrologicznego przekształcenia gleb. Mechanicznie niszczą glebę
przede wszystkim deformacje nieciągłe górotworu i powierzchni. Ich następstwem są
specyficzne formy jak leje, progi, szczeliny, wyłączając uszkodzone w ten sposób gleby z
jakiegokolwiek gospodarczego użytkowania. W efekcie zaburzenia równowagi górotworu
może dojść do naruszenia warstw wodonośnych, czego skutkiem jest przesuszenie (jeżeli
warstwa wodonośna została przerwana) lub zawodnienie (jeśli warstwa wodonośna nie
została przerwana) gleb. Ten typ deformacji powierzchni terenu w Polsce występuje przede
wszystkim na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.
Górnictwo węglowe ma znaczący udział w zanieczyszczeniu wód powierzchniowych,
produkcji odpadów i zanieczyszczeniu powietrza. Słone wody dołowe odprowadzane są bez
żadnego oczyszczania wprost do rzek, zanieczyszczając je już w początkowym biegu. Łączny
ładunek soli, który dostaje się do rzek z polskich kopalni sięga 3 mln ton rocznie. Zasolenie
rzek powoduje powstawanie wymiernych strat w postaci korozji i niszczenia infrastruktury
gospodarki wodnej.
Górnictwo surowców energetycznych jest także źródłem ok. 37% odpadów produkowanych
co roku w Polsce. Gospodarczo wykorzystuje się jedynie około 64% powstających w
górnictwie odpadów. Wydobywanie surowców energetycznych (przede wszystkim wentylacja
kopalni) powoduje również skażenie powietrza. Co roku przy wydobyciu węgla giną setki
górników. Ryzyko z wykonywaniem tego zawodu jest bardzo wysokie i jak dotąd nie są
znane środki, które zapewniły by bezpieczeństwo ludziom pracującym w kopalniach. Ponadto
kontakt z węglem oraz jego pochodnymi stanowi duże zagrożenie dla zdrowia. Kontakt z
węglowodorem, np., może spowodować raka skóry, natomiast dym oraz gazy emitowane
podczas spalania węgla często prowadzą do schorzeń układu krążenia, oddechowego, nie
wyłączając raka płuc. Dym taki zawiera również dwutlenek siarki, który po połączeniu z
wodą tworzy kwas siarkowy – główny składnik kwaśnego deszczu. Kwaśny deszcz niszczy
drzewa i inne rośliny, zabija wodną faunę, a także osłabia materiały budowlane powodując
ich korozję. Innym bardzo poważnym zagrożeniem pozyskiwania i eksploatacji węgla jako
jednego z najbardziej opłacalnych źródeł energii jest wytworzenie smogu zwanego też mgłą
przemysłową, powstaje w wilgotnym powietrzu silnie zanieczyszczonym tzw. gazami
kwaśnymi, głównie dwutlenkiem siarki (SO2) i dwutlenkiem węgla (CO2), oraz pyłem
węglowym. Występuje głównie w regionach, gdzie domy są ogrzewane przez spalanie węgla
i innych paliw stałych. Smog, ze względu na dużą koncentrację agresywnych czynników
chemicznych, stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt, wywołuje choroby roślin i
powoduje niszczenie materiałów. W 1952 roku wystąpił w Londynie smog, który w postaci
gęstej mgły na pięć dni spowił miasto, powodując śmierć 4000 osób. Skutki jego działania
5
wystąpiły przede wszystkim u ludzi z chorobami sercowo-naczyniowymi lub dróg
oddechowych.
Dwutlenek węgla, kolejny produkt uboczny spalania węgla, jest jednym z gazów
odpowiedzialnych za efekt cieplarniany – zjawisko mogące doprowadzić do niebezpiecznego
ocieplenia klimatu naszej planety. Globalne ocieplenie stało się jednym z najpoważniejszych
problemów środowiskowych lat dziewięćdziesiątych. Polega on na zatrzymaniu ciepła przy
powierzchni wody. Para wodna, CO2 i inne gazy jak metan, ozon, tlenki azotu, freony
absorbują długofalowe, podczerwone promieniowanie emitowane przez kulę ziemską. Wzrost
stężenia gazów szklarniowych powoduje więc ocieplenie Ziemi przez odbijanie
promieniowania. Mechanizm powstawania efektu cieplarnianego zamieściłem na poniższym
rysunku.
Rys. Schemat powstawania efektu cieplarnianego
Podniesienie się temperatury na Ziemi o kilka stopni może spowodować daleko idące zmiany
klimatyczne. Wzrost temperatury zakłóci równowagą klimatyczną i spowoduje zmiany
pogody na całym świecie. Jedne miejsca staną się bardziej suche, inne natomiast będą
bardziej wilgotne. I choć na większości obszarów klimat stanie się cieplejszy, będą też
miejsca, gdzie się ochłodzi. Zmiany te będą miały wpływ na uprawę roślin na całym świecie.
Roślinom, zwierzętom, a nawet ludziom może być trudno przystosować się do nowych,
zmienionych warunków. I tak na przykład klimat Wielkiej Brytanii może się upodobnić do
śródziemnomorskiego, panującego dziś w takich krajach, jak Grecja czy Hiszpania. Państwa
będą musiały dostosować uprawy do zmian klimatu. Lody polarne Arktyki i Antarktydy mogą
zacząć topnieć. Jasna powierzchnia pokrywy lodowej odbija światło słoneczne. Ale jeśli
pokrywy lodowe stopnieją, odkryty w ten sposób ląd zacznie pochłaniać więcej ciepła.
Jeśli stopnieją lody polarne, pingwinom i fokom zagrozi wyginięcie. Woda z topniejących
lodowców Antarktydy i Grenlandii spłynie do morza. Na całym świecie poziom mórz może
się podnieść, i to aż o 20 do 40 cm na początku stulecia. Terenu niżej położone, taki jak
Bangladeszt czy Holandia, zaleje słona woda. Zbiory i ziemia zostaną zniszczone. Zatopione
zostaną także inne miejsca. Leżące w pobliżu morza, jak na przykład część Florydy. Miejsca,
gdzie dzisiaj są pola uprawne, będą niedługo suche, jałowe, pokryte warstwą pyłu pustkowia.
Kiedy wzrośnie temperatura, trzeba będzie wprowadzić zmiany w rolnictwie. Wyższe
temperatury, powodzie i susze mogą doprowadzić do niedoboru żywności w niektórych
częściach świata. Kiedy zmienia się klimat oraz warunki pogodowe zmieniają także
środowiska, w których żyją rośliny i zwierzęta. Rośliny i zwierzęta potrzebowały milionów
lat, by przystosować się do warunków panujących w jakimś miejscu. Jeśli warunki te ulegną
zmianie, wiele gatunków, jak na przykład może nie przetrwać tej zmiany. Jeśli lody Arktyki
stopnieją, niedźwiedzie polarne i foki będą musiały sobie poszukać nowych terenów
6
łowieckich. Kiedy podniesie się poziom mórz, zagrożenie obejmie także inne gatunki roślin i
zwierząt. Jeśli znikną słone błota i rozlewiska u ujścia rzek, wiele ptaków brodzących straci
miejsce do życia. Wzrost temperatury i topnienie lodu wpłynie także na prądy oceaniczne.
Bogate w pokarm i żywe istoty morza mogą zamienić się w jałową, wymarłą wodną pustynię.
Kolejnym etapem, na którym powstają zagrożenia dla środowiska przyrodniczego jest
transport. Wzrost udziału motoryzacji w przewozie towarów powoduje zwiększenie się
wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza, dotyczy to zwłaszcza wzrostu emisji tlenków
azotu, tlenku węgla i pyłów. Transport samochodowy powoduje też powstawanie szkód
innego rodzaju. Ruch ciężkich samochodów ciężarowych przewożących węgiel niszczy drogi,
powodując powstawanie kolein, co wraz ze wzrostem liczby poruszających się samochodów
zwiększa ryzyko wypadków.
Problem wpływu pozyskiwania węgla kamiennego i brunatnego, a także innych surowców
energetycznych jest ogromny i bardzo trudny do zwalczenia. Zanieczyszczenie atmosfery to
tylko jeden z przejawów dewastowania naturalnego środowiska. Dodać do tego należy
masowe wylesianie, zagładę całych gatunków zwierząt oraz zatruwanie rzek, jezior, mórz i
oceanów. Każde z tych zjawisk jest poddawane wnikliwej analizie i proponuje się różne
środki zaradcze. Ponieważ są to problemy ogólnoświatowe, wymagają też ogólnoświatowych
rozwiązań. Proponuje się kilka rozwiązań tj.:
 wyższe kominy- dymy zostają wyniesione wyżej w atmosferę, co zmniejsza ich
stężenie w miejscu emisji
 stosowanie wapna jako środka neutralizującego kwas zawarty z zbiornikach wodnych
(np. w Szwecji wrzuca się duże ilości wapna do jezior)
 dopalanie spalin samochodowych- przez stosowanie specjalnych dopalaczy
zakładanych na rurę wydechową, co zmniejsza emisje SO2
 produkowanie energii elektrycznej przy mocy energii jądrowej
 oszczędność energii poprzez izolacje cieplną domów i budynków użyteczności
publicznej
 wykorzystywanie trwałej energii jaką jest energia słoneczna, wiatr, woda (płynące
rzeki, wodospady) oraz biogaz, czyli stosowanie tzw. alternatywnych źródeł enrgii.
Zazwyczaj wszyscy się zgadzają co do istoty trudności oraz sposobów ich przezwyciężania.
Rokrocznie rozbrzmiewają apele wzywające do działania. Ale niestety i rokrocznie prawie nic
się nie zmienia.
LITERATURA:
 Charles J. Krebs „Ekologia”
 H. Wiśniewski, G. Kowalewski „Ekologia z ochroną i kształtowaniem środowiska”
 Stefan Sękowski „W trop za węglem”
 Świat Wiedzy „Energetyka” i „Węgiel”
7

Internetx60
8