Marek Szturo, Realizacja strategii środowiskowych przez banki
advertisement
Marek Szturo* Marek Szturo Realizacja strategii œrodowiskowych przez banki komercyjne Realizacja strategii œrodowiskowych przez banki komercyjne Wstêp Spo³eczna odpowiedzialnoœæ biznesu (CSR, corporate social responsibility) jest koncepcj¹, która na trwa³e wpisuje siê w zasady funkcjonowania wielu instytucji finansowych. Banki, bior¹c pod uwagê mnogoœæ i ró¿norodnoœæ powi¹zañ z interesariuszami, s¹ z jednej strony odpowiedzialne za w³asn¹ aktywnoœæ, z drugiej strony powinny kszta³towaæ i promowaæ odpowiedzialne zachowania swoich partnerów biznesowych. W tym kontekœcie wa¿ne jest, aby dokonaæ oceny dzia³añ banków jako: – inwestorów, dostarczaj¹cych kapita³ inwestycjom kluczowym z punktu widzenia zrównowa¿onego rozwoju, – innowatorów, wprowadzaj¹cych nowe produkty finansowe wspieraj¹ce ochronê œrodowiska naturalnego, – specjalistów wyceniaj¹cych ryzyko i okreœlaj¹cych zwrot z kapita³u dla inwestycji œrodowiskowych, – udzia³owców i wierzycieli, kszta³tuj¹cych zachowania przedsiêbiorstw w celu przyjêcia za³o¿eñ rozwoju zrównowa¿onego. Obecnie coraz wiêcej opracowañ analizuje ró¿norodne mechanizmy finansowe, za pomoc¹ których banki mog¹ oddzia³ywaæ na œrodowisko naturalne, ze szczególnym uwzglêdnieniem szans i ograniczeñ wp³ywaj¹cych na mo¿liwoœæ ich wykorzystania. Wyniki w tym wypadku s¹ zró¿nicowane, w zale¿noœci od uwarunkowañ wewnêtrznych (specyfika banku, jego strategii i misji) oraz zewnêtrznych (kontekst geograficzny, regulacyjny itp.). Przedmiotem artyku³u jest pog³êbiona analiza realizacji strategii œrodowiskowych przez bank komercyjny. Celem artyku³u jest identyfikacja elementów (narzêdzi, kryteriów, zasad), które s¹ brane pod uwagê przez banki podczas realizacji tych strategii. W artykule wykorzystano metodê analizy krytycznej piœmiennictwa, aby okreœliæ zasady, wed³ug których banki anga¿uj¹ siê w obszarze œro* Dr, Katedra Finansów i Bankowoœci, Wydzia³ Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie, e-mail: [email protected], ul. Oczapowskiego 4, 10-719 Olsztyn 602 Marek Szturo dowiska naturalnego. Przeanalizowano formê, jak¹ przyjmuje ta aktywnoœæ banków ze wzglêdu na ró¿ne obszary dzia³alnoœci oraz docelowy segment klientów. Materia³y zaczerpniêto z zagranicznej literatury przedmiotu. Wykorzystano równie¿ dane udostêpnione na stronach internetowych banków. Ponadto wykorzystano metodê analizy przypadków, w odniesieniu do miêdzynarodowej instytucji bankowej, dziêki której uda³o siê zebraæ doœwiadczenia w zakresie dobrych praktyk, koncepcji, implementacji oraz narzêdzi kszta³towania interakcji ze œrodowiskiem przez bank komercyjny. Rozpatrzono tê kwestiê w trzech ujêciach: – rozwój innowacyjnych produktów finansowych (pro œrodowiskowych), które promuj¹ klientów wykazuj¹cych siê w³aœciwymi rozwi¹zaniami w kwestii œrodowiska naturalnego, – tworzenie specyficznych zwi¹zków z kooperantami banku, – doskonalenie zaawansowanych form poœredniego oddzia³ywania na aktywnoœæ gospodarcz¹ klientów banku, w zwi¹zku z zachêceniem ich do stosowania kryteriów œrodowiskowych, w tym ograniczenia emisji dwutlenku wêgla. 1. Oddzia³ywanie banków na œrodowisko naturalne Badania realizowane w tym zakresie skupiaj¹ siê w g³ównej mierze na œrodowiskowym aspekcie rozwoju zrównowa¿onego. Banki mog¹ oddzia³ywaæ na œrodowisko na dwa sposoby: bezpoœrednio – poprzez swoj¹ codzienn¹ aktywnoœæ operacyjn¹, oraz poœrednio – poprzez swoj¹ ofertê produktow¹ [Hugenschmidt i inni, 2001; Jeucken, 2001; Kahlenborn, Dal Maso, 2001]. Drugi element wydaje siê jednak bardziej istotny, bior¹c pod uwagê potencja³ jego wp³ywu na œrodowisko i cele przedsiêbiorstw. Szczególne znaczenie przypisuje siê polityce kredytowej, a tak¿e zasadom oceny ryzyka kredytowego z uwzglêdnieniem komponentu œrodowiskowego [Weber i inni, 2001; Coulson, 2002, 2009]. Nale¿y podkreœliæ, ¿e czynniki œrodowiskowe mog¹ mieæ w tym wypadku okreœlony wp³yw na wycenê kredytu i inne jego warunki. Takie podejœcie mo¿e wynikaæ z wielu celów banku (np. ochrona wizerunku itp.), jednak g³ównym jest minimalizacja ryzyka niewyp³acalnoœci zarówno po stronie banku, jak i klienta. Procedury uwzglêdniaj¹ce aspekty œrodowiskowe, zw³aszcza w odniesieniu do oceny ryzyka, stosowane s¹ w coraz wiêkszym zakresie dzia³alnoœci kredytowej, obejmuj¹c tak¿e segmenty ma³ych firm i klientów indywidualnych. Realizacja strategii œrodowiskowych przez banki komercyjne 603 Sposób, w jaki bank realizuje strategie œrodowiskowe, uzale¿niony jest od segmentów rynkowych i charakterystyki partnerów rynkowych, którzy stanowi¹ przedmiot jego zainteresowania. W przypadku, kiedy bank kredytuje ma³e przedsiêbiorstwa, nie powinien traktowaæ nazbyt rygorystycznie kwestii œrodowiskowych podczas oceny ryzyka kredytowego. Ma³a firma czêsto nie jest w stanie ograniczyæ w³asnego wp³ywu na œrodowisko. Ocena ryzyka w tym zakresie jest za to przedmiotem odpowiedzialnoœci analityków bankowych, którzy czêsto nie posiadaj¹ odpowiedniej wiedzy na temat czynników œrodowiskowych, nawet je¿eli wykorzystuj¹ w swojej pracy ró¿nego rodzajów pomoce (kwestionariusze, przewodniki itp.) [Coulson, 2002]. Z drugiej strony, wœród ma³ych przedsiêbiorców jest wielu takich, którzy chcieliby wykorzystaæ innowacje lub szanse rynkowe zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska naturalnego (np. wprowadzenie przyjaznego dla œrodowiska produktu, rozwijanie wspó³pracy z kontrahentami zapewniaj¹cymi dostawy ekosurowców i materia³ów itp.). G³ówn¹ przeszkod¹, jak¹ napotykaj¹ w tym przypadku, jest brak dostatecznych zasobów ekonomicznych i ludzkich do realizacji tego typu przedsiêwziêæ. Efektywnym narzêdziem bêdzie wówczas promocja przez bank okreœlonych produktów bankowych, zachêcaj¹cych do podejmowania innowacji œrodowiskowych w postaci przyjaznych warunków kredytowych. Kiedy jednak bank pragnie realizowaæ strategiê œrodowiskow¹ w wy¿szym segmencie rynku (np. w odniesieniu do du¿ych przedsiêbiorstw), odpowiednimi narzêdziami bêd¹ te, które pozwalaj¹ na ocenê ryzyka œrodowiskowego w odniesieniu do podejmowanych projektów inwestycyjnych, zw³aszcza infrastrukturalnych. Finansowanie du¿ych projektów inwestycyjnych jest jednym z g³ównych sposobów, w jaki banki komercyjne mog¹ wp³ywaæ na œrodowisko naturalne [Ganzi i inni, 1998; Thompson 1998; Thompson, Cowton, 2004]. Z regu³y w takich przypadkach znaczne œrodki s¹ przeznaczane na opracowanie planów projektowych, wœród których znajduj¹ siê kwestie odnosz¹ce siê do czynników œrodowiskowych. Opracowania œrodowiskowe stworzone na etapie planowania s¹ potem wykorzystywane przez decydentów na ró¿nych szczeblach w³adz do akceptacji projektu (np. na podstawie oceny wp³ywu skutków projektu na œrodowisko naturalne) lub sk³onienia zainteresowanych stron do wprowadzenia, zmian zanim rozpocznie siê faza realizacyjna [Banhalmi-Zakar, 2009]. 604 Marek Szturo W takich przypadkach kryteria œrodowiskowe w ocenie ryzyka odnosz¹ siê do zapewnienia gwarancji pokrycia strat przez klienta. Straty te wynikaj¹ z prawnego niedopasowania projektu i powstaj¹cych zobowi¹zañ zwi¹zanych z niekorzystnym wp³ywem na œrodowisko. Jak wskazuj¹ doœwiadczenia rynkowe, sposoby postêpowania banków w tym segmencie rynku s¹ dalece zró¿nicowane. Do podstawowych regu³ zalicza siê stosowanie na bie¿¹co dopasowywanych metod oceny, mo¿liwoœæ negocjowania wszystkich warunków danego kontraktu, wymaganie od klienta ubezpieczeñ i innych form ograniczania ryzyka œrodowiskowego. Odrêbnym przypadkiem jest okolicznoœæ, w której priorytetem banku jest oddzia³ywanie na w³asnych kooperantów i pracowników w kontekœcie œrodowiskowym. Wymaga to zastosowania narzêdzi zarz¹dczych, takich jak: procedury zamówieñ pozwalaj¹ce wy³oniæ dostawców spe³niaj¹cych kryteria œrodowiskowe lub systemy certyfikuj¹ce (np. EMAS lub ISO 14001) wspomagaj¹ce wprowadzenie do sfery operacyjnej banku za³o¿eñ œrodowiskowych. Mimo ¿e banki nie s¹ postrzegane jako podmioty zatruwaj¹ce œrodowisko, to skala, w jakiej wykorzystuj¹ zasoby (zw³aszcza energie i papier), sk³ania do podjêcia dzia³añ racjonalizuj¹cych te procesy. Innymi s³owy – poprzez takie podejœcie banków zostaj¹ osi¹gniête znaczne korzyœci finansowe i œrodowiskowe. Realizuj¹c tak¹ politykê, banki wywieraj¹ wp³yw zarówno na standardy oferowanych produktów, jak i na podejœcie œrodowiskowe swoich dostawców [Coulson, Monks, 1999]. Polityka i procedury zamówieñ banków realizowane wed³ug kryteriów œrodowiskowych nie by³y do tej pory przedmiotem szczegó³owych badañ. W tablicy 1 przedstawiono wyniki analizy raportów spo³ecznej odpowiedzialnoœci biznesu przygotowywanych przez banki wchodz¹ce w sk³ad indeksu Dow Jones Sustainability Index. Wiêkszoœæ instytucji bankowych ujêtych w tym indeksie posiada sformalizowan¹ politykê dostaw. Zawarte s¹ w niej oczekiwania, które powinny zostaæ spe³nione w wyniku realizacji procedury zamówieñ produktów i us³ug dla ca³ej grupy kapita³owej. W ramach tych oczekiwañ formu³owane s¹ okreœlone kryteria i standardy œrodowiskowe. Panuje przekonanie, ¿e takie wytyczne s¹ najczêœciej formu³owane bez aktywnego anga¿owania dostawców oraz bez uwzglêdnienia lokalnych uwarunkowañ rynkowych. W niektórych przypadkach s¹ nawet podpisywane odrêbne klauzule œrodowiskowe w zawieranych kontraktach, uprawniaj¹ce do ich zerwania w przypadku niewystarczaj¹cej, z punktu widze- Realizacja strategii œrodowiskowych przez banki komercyjne 605 nia banku, realizacji za³o¿eñ œrodowiskowych. Mo¿na zatem stwierdziæ, ¿e wiêkszoœæ badanych instytucji zak³ada mo¿liwoœæ istnienia dostawców, którzy nie dopasuj¹ siê do stawianych wymogów. Tylko kilka banków zak³ada mo¿liwoœæ podjêcia wspólnych dzia³añ z dostawcami w celu doskonalenia za³o¿eñ polityk i ich realizacji. Banki, zazwyczaj na podstawie szczegó³owej informacji dostarczanej przez dostawców, monitoruj¹ ich formaln¹ zgodnoœæ z za³o¿eniami. Tylko kilka instytucji monitoruje swoich dostawców w kontekœcie efektów wdro¿eñ zasad œrodowiskowych przed nimi stawianych. Nawet jeœli ukierunkowanie siê banków na kszta³towanie ³añcucha dostaw w zgodzie z zasadami œrodowiskowymi wydaje siê realizowane tylko przez ich w³asny proces zarz¹dzania ryzykiem, to takie inicjatywy promuj¹ tak¿e ekologiczne, œrodowiskowe i spo³eczne zachowania wœród kooperantów. Nale¿¹ do nich takie programy, jak: nagrody dla dostawców, okreœlone zachêty finansowe oraz specjalne programy grupowe. Na rysunku 1 zawarto podsumowanie rozwa¿añ zwi¹zanych z obszarami aktywnoœci banków komercyjnych w kontekœcie realizacji strategii œrodowiskowych. Sukces we wdra¿aniu strategii tkwi w sposobie reagowania na specyficzne warunki. W dalszej czêœci artyku³u przedstawiono przyk³adow¹ implementacjê za³o¿eñ strategii œrodowiskowej wprowadzan¹ przez miêdzynarodow¹ instytucjê bankow¹. Rysunek 1. Formy oddzia³ywania banku na œrodowisko ród³o: Opracowanie w³asne. 606 Marek Szturo Tablica 1. Realizacja polityki zamówieñ zgodnej z wymogami œrodowiskowymi przez banki wchodz¹ce w sk³ad Dow Jones Sustainability Index Sformalizowana Specjalne polityka programy dostaw skierowane uwzglêdniado j¹ca wymogi dostawców œrodowiskowe Dostêpnoœæ informacji na temat CSR Ogólne zaanga¿owanie w kwestie œrodowiskowe Australia & New Zealand Banking Group Ltd. + + + + Banco Bilbao Vizcaya Argentina + + + + BNP Paribas + + + + Monte dei Paschi di Siena + + + + Banco Bradesco S.A. + + + + Banco Santander + + + – Bank of Montreal + + – – Bank of Nova Scotia + + – – Barclays PLC + + + + Canadian Imperial Bank of + + + + Citigroup + + + + Credit Agricole + + + + Credit Suisse Group AG + + + – Deutsche Bank AG + + + – DnB NOR ASA + + + – HSBC Holdings plc + + + + Itau Unibanco Holding S.A. + + – + J.P. Morgan Chase & Co + + + + KB Financial Group Inc. + + – + Bank Commerce 607 Realizacja strategii œrodowiskowych przez banki komercyjne Tablica 1. (cd.) Sformalizowana Specjalne polityka programy dostaw skierowane uwzglêdniado j¹ca wymogi dostawców œrodowiskowe Dostêpnoœæ informacji na temat CSR Ogólne zaanga¿owanie w kwestie œrodowiskowe Lloyds Banking Group PLC – – – – National Australia Bank Ltd. + + – + National Bank of Canada + + + + Nedbank Group Ltd. + + – – Royal Bank of Scotland Group + + + – Royal Bank of Canada + + + – Shinhan Financial Group Co. Ltd. – – – – Shinsei Bank Ltd. – – – – Sumitomo Mitsui Financial Group Inc. – – – – Sumitomo Trust & Banking Co. + + + + Suncorp Metway – – – – The Toronto-Dominion Bank + + + – UBS Group + + + + UniCredit Group + + + – Westpac Banking Corp + + + + Bank Limited CSP (corporate social responsibility) – spo³eczna odpowiedzialnoœæ biznesu; + jest, – brak. ród³o: Opracowanie w³asne. 608 Marek Szturo 2. Realizacja za³o¿eñ strategii œrodowiskowej przez UniCredit Group Grupa UniCredit jest jednym z najwiêkszych europejskich holdingów bankowych. Dzia³a w 22 pañstwach Europy, zatrudniaj¹c 165 tys. pracowników w 9800 oddzia³ach. Studium przypadku oparto na aktualnie realizowanym scenariuszu strategicznym, w zakresie bezpoœredniego i poœredniego zaanga¿owania w sprawy œrodowiska. Zamierzeniem banku jest œciœlejsze powi¹zanie tych form oddzia³ywania, co pozwoli na zintegrowanie dzia³añ œrodowiskowych w ramach biznesu. Z punktu widzenia analizy wewnêtrznych uwarunkowañ stwierdzono, ¿e bankowy system zarz¹dzania œrodowiskowego jest w pe³ni certyfikowany zgodnie z regulacj¹ EMAS oraz standardami ISO 14001 ju¿ od roku 2002. Jest to w pe³ni rozwiniêty i dojrza³y system, który z jednej strony pozwala sprawowaæ kontrole nad wszystkimi aspektami œrodowiskowymi dzia³alnoœci bankowej (zarówno bezpoœrednimi, jak i poœrednimi), z drugiej zaœ – u³atwia podejmowanie inicjatyw w tym obszarze. Bior¹c pod uwagê uwarunkowania zewnêtrzne, grupa UniCredit modyfikuje swoje zaanga¿owanie w problematykê rozwoju zrównowa¿onego poprzez zwiêkszenie wsparcia dla ochrony klimatu. W ci¹gu ostatniej dekady zmiany klimatyczne by³y przedmiotem szerokiej debaty na forum miêdzynarodowym, co wp³ynê³o na zmianê œrodowiska biznesowego banku. Regulatorzy rynku w coraz wiêkszym zakresie zaczêli wywieraæ presjê na podmioty gospodarcze, by te ostatnie przyjê³y obci¹¿enia wynikaj¹ce z zanieczyszczeñ wprowadzanych do œrodowiska. Istotne by³o przy tym ujawnianie informacji na ten temat do publicznej wiadomoœci. Pomimo tak daleko id¹cych trendów zmian w œrodowisku regulacyjnym, reakcja sektora banków jest doœæ powœci¹gliwa. Polega ona w g³ównej mierze na doraŸnych dzia³aniach sprowadzaj¹cych siê do: ograniczenia w³asnej emisji dwutlenku wêgla, finansowania okazjonalnych projektów z zakresu ochrony klimatycznej czy odpowiadania na zapotrzebowanie na doradztwo œrodowiskowe. Na tym tle zarz¹dzaj¹cy grup¹ UniCredit zrozumieli znaczenie utworzenia takiego systemu zarz¹dzania œrodowiskowego, który wspomaga³by jej zdolnoœæ do w³aœciwej identyfikacji wszystkich czynników œrodowiskowych w celu ich zakwalifikowania i skwantyfikowania w kierunku w³aœciwej oceny ich wp³ywu na œrodowisko. Konsekwencj¹ by³o rozró¿nienie dwóch typów uwarunkowañ emisji dwutlenku wêgla: bezpoœredniego i poœredniego. Uwarunkowanie bezpoœrednie (na które bank Realizacja strategii œrodowiskowych przez banki komercyjne 609 posiada bezpoœredni wp³yw) dotyczy dzia³añ w obszarze operacyjnym i zwi¹zane jest z d¹¿eniem do obni¿enia poziomu emisji gazów cieplarnianych poprzez zmniejszenie zu¿ycia energii elektrycznej i cieplnej przez bank. W 2009 r. przedstawiciele grupy UniCredit z³o¿yli publiczne oœwiadczenie, w którym zobowi¹zali siê do redukcji œladu wêglowego grupy poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 30% do 2020 r. Ponadto grupa UniCredit udostêpnia publicznie kalkulacje wykorzystania energii elektrycznej i cieplnej. Uwarunkowanie poœrednie zwi¹zane jest z emisj¹ dwutlenku wêgla, za któr¹ odpowiedzialne s¹ podmioty przez bank finansowane. W tym przypadku brak jest szczegó³owych informacji na temat wielkoœci emisji oraz niemo¿liwa jest bezpoœrednia ingerencja w dzia³alnoœæ tych podmiotów. Jako sygnatariusz United Nations Environment Programme Finance Initiative Declaration on Climate Change grupa UniCredit zobowi¹za³a siê do propagowania wiedzy na temat ryzyka zwiêkszonej emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Bank jest dziêki temu predestynowany (wykorzystuj¹c wp³yw na dŸwigniê finansow¹ projektów) do udzia³u w ekologicznej transformacji gospodarki. Sprawuje swoist¹ kontrolê nad przedsiêwziêciami wysokoemisyjnymi, poprzez kszta³towanie strumieni zasilania finansowego (zob. rys. 2). Rysunek 2. Dzia³alnoœæ grupy UniCredit na rzecz ochrony klimatu ród³o: Opracowanie w³asne. 610 Marek Szturo Grupa UniCredit opracowa³a innowacyjny model pomiaru oddzia³ywania na œrodowisko przez podmioty wchodz¹ce w sk³ad portfela kredytowego grupy. Pozwoli to w przysz³oœci na stworzenie mechanizmów steruj¹cych emisj¹ gazów cieplarnianych za pomoc¹ warunków kredytowania (ekologiczna polityka kredytowa). Zosta³a równie¿ powo³ana grupa ekspercka w celu wyjaœnienia wp³ywu przysz³ych zmian klimatu na dzia³alnoœæ bankow¹. Chodzi w tym wypadku zarówno o zasady prawid³owej oceny ryzyka kredytowego w warunkach zmian klimatycznych, jak i wprowadzanie na rynek odpowiednio przygotowanych produktów bankowych, wykorzystuj¹cych uwarunkowania zachodz¹cych zmian klimatycznych i œrodowiskowych. Idea projektu zwi¹zana jest z faktem, ¿e o ile bank jako emitent gazów cieplarnianych jest w nieznaczny sposób zagro¿ony przekroczeniem ustalonych w przysz³oœci norm emisyjnych, to w przypadku du¿ej grupy klientów istnieje bardzo realna mo¿liwoœæ wyst¹pienia tego typu niedopasowañ. Powoduje to powstanie wielu szans i zagro¿eñ dla dzia³alnoœci bankowej. Na przyk³ad rosn¹ce ceny energii i spadaj¹ce limity emisji dwutlenku wêgla wp³ywaj¹ na strukturê kosztów firm-klientów banku. To z kolei bêdzie mia³o wp³yw na portfel kredytowy banku poprzez zmianê sytuacji w zakresie zdolnoœci kredytowej tych przedsiêbiorstw. Generalnie najbardziej nara¿one na ryzyko s¹ firmy posiadaj¹ce najwiêkszy œlad wêglowy. Mo¿na zatem stwierdziæ, ¿e realizowany przez grupê UniCredit projekt ma na celu okreœliæ wp³yw zmian klimatycznych na portfel kredytowy banku, dziêki uwzglêdnieniu œladu wêglowego klientów banku. Umo¿liwi to równie¿ identyfikacjê tych podmiotów, które relatywnie najszybciej dostosuj¹ siê do warunków nowej gospodarki niskoemisyjnej. Jednoczeœnie opracowywane s¹ za³o¿enia do nowych ekologicznych produktów grupy, które bêd¹ wspomaga³y transformacjê podmiotów w kierunku obni¿enia emisji. Zakoñczenie W toku analizy stwierdzono rosn¹ce zaanga¿owanie banków komercyjnych w zagadnienia zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska. Przejawia siê to w zapisach strategii bankowych. Jednak kluczowym aspektem pozostaje skuteczna ich realizacja. Realizacja strategii œrodowiskowych wymaga zastosowania wielu narzêdzi, zasad, regu³, procedur, które powinny zostañ wbudowane w system zarz¹dzania banku. Sposób ich implementacji zale¿y od uwarun- Realizacja strategii œrodowiskowych przez banki komercyjne 611 kowañ œrodowiskowych: bezpoœredniego (odnosz¹cego siê do samej instytucji bankowej) i poœredniego (odnosz¹cego siê do klientów banku). System oceny ryzyka kredytowego, uwzglêdniaj¹cy aspekt œrodowiskowy powinien elastycznie reagowaæ na czynniki zwi¹zane z charakterystyk¹ klienta banku. G³ównym elementem oceny jest dopasowanie klienta do norm ochrony œrodowiska, przy czym kwestia ta ma istotne znaczenie dla przysz³ej wyp³acalnoœci klienta i projektu. Banki uwzglêdniaj¹ uwarunkowanie bezpoœrednie, podejmuj¹c dzia³ania w kierunku stworzenia ³añcucha kooperantów, którzy spe³niaj¹ okreœlone wymogi w zakresie ochrony œrodowiska. Kolej¹ kwesti¹ w tym zakresie jest ograniczanie œladu wêglowego samego banku poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych (ograniczanie zu¿ycia energii elektrycznej i cieplnej przez bank). Jak wskazuje studium przypadku miêdzynarodowej grupy bankowej, istotnym staje siê zintegrowanie dzia³añ w ramach powy¿szych uwarunkowañ i stworzenie efektywnego systemu zarz¹dzania œrodowiskowego, który pozwoli na dostosowanie siê instytucji bankowych do realiów nowej gospodarki niskoemisyjnej. Literatura 1. Banhalmi-Zakar Z. (2009), Environment in the project financing practices of banks, 2009 Annual Conference of the Asia Pacific Academy of Business in Society Proceedings, Brisbane. 2. Coulson A.B. (2002), A Benchmarking Study: Environmental Credit Risk Factors in the Pan-European Banking Sector, ISIS, London. 3. Coulson A.B. (2009), How Should Banks Govern the Environment? Challenging the Construction of Action Versus Veto, „Business Strategy and the Environment”, vol. 18, s. 149-161. 4. Coulson A.B., Monks V. (1999), Corporate Environmental Performance considerations within Bank Lending Decisions, „Eco-Management and Auditing”, vol. 6, s. 1-10. 5. Ganzi J., Seymour F.B. i inni, (1998), Leverage for the Environment A Guide to the private financial services industry, World Resources Institute, Washington D.C. 6. Hugenschmidt H., Janssen J. i inni, (2001), Sustainable Banking at UBS, w: Sustainable Banking The Greening of Finance, Bouma J., Klinkers M., Sheffield L. (red.), UK Greenleaf Publishing in Association with Deloitte & Touche, Sheffield. 612 Marek Szturo 7. Jeucken M. (2001), Sustainable Finance and Banking London, Earthscan Publications Ltd., London. 8. Kahlenborn W., Dal Maso D. (2001), The Eco-Management and Audit Scheme: A New Opportunity for Financial Institutions, Brussels. 9. Thompson P. (1998), Bank lending and the environment: policies and opportunities, „The International Journal of Bank Marketing”, vol. 16 (6). 10. Thompson P., Cowton C.J. (2004), Bringing the environment into bank lending: implications for environmental reporting, „The British Accounting Review”, vol. 36. 11. UniCredit Group (2011), Sustainability Report 2011, http://www.unicreditgroup.eu, dostêp dnia 03.12.2012. Streszczenie W czêœci pierwszej artyku³u dokonano przegl¹du zagadnieñ teoretycznych dotycz¹cych zaanga¿owania banków w ochronê œrodowiska. Przedstawiono równie¿ wyniki badania banków wchodz¹cych w sk³ad indeksu DJSI. W drugiej czêœci przedstawiono studium przypadku miêdzynarodowej instytucji bankowej odnosz¹ce siê do zastosowanych rozwi¹zañ w zakresie ochrony œrodowiska i klimatu. W toku analizy stwierdzono rosn¹ce zaanga¿owanie banków komercyjnych w zagadnienia zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska. Przejawia siê to w zapisach strategii bankowych. Jednak kluczowym aspektem pozostaje skuteczna ich realizacja. S³owa kluczowe strategie œrodowiskowe banków, rozwój zrównowa¿ony, dzia³alnoœæ banków The implementation of environmental strategies by commercial banks (Summary) The first part of the article reviews the theoretical issues on banks’ involvement in the environment protection. There are also results of the study of the banks which are included in the DJSI index. The second part includes a case study of the international banking institution, relating to the solutions for environment and climate protection. During the analysis it was found growing involvement of commercial banks in issues related to environmental protection. This is reflected in the records of bank strategy. However, it is effectiveness which is a key aspect of their implementation. Keywords bank environmental strategies, sustainable development, bank activities
